Τι είναι εκείνο που μας κάνει να θεωρούμε εαυτούς ταυτόσημους με το μωρό* της φωτογραφίας της γέννησής μας; Μια εξέταση DNA, θα προλάβει ο πρώτος. Οι μνήμες ο δεύτερος, οι αντιδράσεις σε όμοια ερεθίσματα, τα ταλέντα, ο χαρακτήρας, το σύνολο όλων ...η προσωπικότητα, η ψυχή θα ‘’πετάξει’’ ο τελευταίος μεταξύ πάρα πολλών άλλων.
Όλα -εκ πρώτης όψεως- σωστά, μέρη ενός όλου που μας διαφεύγει.
Γεννώνται δύο ζητήματα. Το πρώτο είναι εκείνο της ύλης και το δεύτερο, το άλλο του πνεύματος –εάν επιλέγαμε τη λέξη ‘’ψυχή’’ θα χρειαζόταν περισσότερη συζήτηση καθώς δίνονται σε αυτή δεκάδες ερμηνείες (μεταφυσικές ή μη) από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη συμπεριλαμβανομένων δεκάδων άλλων φιλοσοφικών ρευμάτων και εκπροσώπων τους, ακολουθούντων αυτών και οι όποιες θρησκευτικές θεωρήσεις και πάει λέγοντας…-
Καθώς το θέμα δεν κλείνει εδώ (το αντιλαμβάνομαι) θα πρέπει πριν προχωρήσουμε να βάλουμε τα όρια στο τι εννοούμε λέγοντας ψυχή (π.χ. ο τάδε έχει καλή ψυχή ή, ψυχούλα η Κατερίνα)… Το σύνολο λοιπόν των χαρακτηριστικών του χαρακτήρα του, οι εν παντί τρόπο εκφράσεις των συναισθημάτων του, θα έλεγα πως οριοθετούν την ψυχή -το είδος της οποίας μας ενδιαφέρει στο παρόν άρθρο- (επαναλαμβάνω ότι η τοποθέτηση στο άρθρο απέχει της όποιας θρησκευτικής προσέγγισης )
Επανερχόμεθα.
Η όψη επίσης κάποιο άλλο -συνδετικό- χαρακτηριστικό…
Η όψη… Είμαστε όμως ίδιοι με εκείνον τον άνθρωπο που εχθές είχε το όνομά μας, τα ρούχα μας, τους φίλους, τη φωνή μας;
Ας ανοίξουμε μία παρένθεση πριν τεκμηριώσουμε πως όχι!
Ο Πλούταρχος είχε θέσει ένα ερώτημα το οποίο θα είναι ίσως γνωστό σε πολλούς. Το καράβι του Θησέα. Έλεγε λοιπόν ότι επί τη υποθέσει το εν λόγω πλεούμενο προσέδεε σε ένα λιμάνι. Προφανώς, κανείς δεν αμφιβάλλει -την στιγμή που το βλέπει να αράζει- ότι είναι το καράβι του Θησέα.
Ο χρόνος περνάει... Στο χρόνο επάνω λοιπόν σάπισε μία σανίδα του η οποία αμέσως αντικατεστάθη από τους συντηρητές..
Παραμένει το καράβι του Θησέα; Παραμένει, ασφαλώς και παραμένει…
Πέρασαν πέντε, δέκα, είκοσι, εκατό χρόνια και στην πάροδο αυτών των ετών, το καράβι σανίδα-σανίδα αντικαταστάθηκε όλο.
Το ερώτημα: που προκύπτει είναι το εξής: Παραμένει το καράβι του Θησέα;
Και εάν θεωρήσουμε ότι είναι, τι είναι εκείνο που το κάνει να είναι; Σκεφτείτε το…
Συνεχίζουμε…
Η μορφή μας λοιπόν σαν το καράβι του Θησέα αλλοιώνεται. Πόσα κύτταρα δεν αποβάλλουμε καθημερινά για να τα αντικαταστήσουμε με άλλα νέα. Η μόνη σύνδεση που μπορεί να επικαλεστούμε (πέραν εκείνης του DNA, μια και αυτό ομοιάζει με το χαλάκι μόνο ενός οικοδομήματος που εν κατακλείδι δεν φαίνεται) είναι η συνέχιση, η άμεση διαδοχή μίας κατάστασης εν προκειμένω του εαυτού το επόμενο κλάσμα του δευτερόλεπτου, του λεπτού της ώρας, της μέρας της εβδομάδας κ.τ.λ. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε (κατά κάποιον μόνο τρόπο) και αποδεικνύουμε την ιδιοκτησία του ανθρώπου της προηγούμενης χρονικής στιγμής επικυρώνοντας τις μεγάλες διαφορές στην εμφάνιση μας λόγω της ηλικίας…. (εάν δούμε την φωτογραφία μας μετά την πάροδο μετρικών δεκαετιών θα αναρωτηθούμε πώς γίναμε έτσι…)
Καλυπτόμεθα; Ασφαλώς και όχι. Το ερώτημα για το ...καράβι παραμένει… (και είναι σαφώς ηπιότερο καθώς εκείνο παραμένει πανομοιότυπο, εμείς όχι…)
Άλλο παράδειγμα. Ο φίλος με τον οποίο πίναμε εχθές καφέ, εάν μας δει σήμερα θα μας γνωρίσει. Καμία αμφιβολία περί αυτού. Εάν μετά από κάποιο ατύχημα χάσουμε για παράδειγμα το ένα μας χέρι, ομοίως δεν θα μας αναγνωρίσει;
Ασφαλώς, συμφωνούμε πράττοντας άριστα, και θα συνέχιζε να το κάνει ακόμα και εάν χάναμε κομμάτι-κομμάτι τον εαυτό μας και έμενε από το σύνολο του κορμιού μας …ένα κεφάλι μονάχα!
Άρα δεν είναι το θέμα του συνόλου της όψης που μας συνδέει –με το νεογέννητο-ιδιόκτητο, κορμί μας-, είναι κάτι άλλο… διότι αλλιώτικα, θα λέγαμε ότι είμαστε ολόκληροι-σε σύνολο δηλαδή …μόνο ένα κεφάλι.
Το μυαλό θα πει κάποιος άλλος! Βέβαια το μυαλό. Η σκέψη… Αυτή είναι η σύνδεση και η λύση!
Ερχόμαστε λοιπόν να πούμε ότι είναι το μυαλό εκείνο που μας συνδέει με τη ‘’μωρουδιακή’’- (έστω προηγούμενη) υπόστασή μας, όμως και πάλι δεν μπορεί να είναι έτσι, διότι οι σκέψεις μας όλες, είναι απόρροια αιτιάσεων, εμπειριών, ενορμήσεων και πολλών άλλων ευμετάβλητων συναισθημάτων και άρα μιας εν συνόλω σκέψης η οποία με τη σειρά της διαφοροποιείται και όταν η σκέψη διαφοροποιείται, δεν μπορεί παρά να αλλάζει και ολόκληρη η αντίδρασή μας δια κάθε τι το οποίο γίνεται αντιληπτό σε εμάς μέσω κάποιου-οποιαδήποτε ερεθίσματος. Τα πάντα δηλαδή. Ακόμα και η συνείδηση -διαφοροποιείται-προλαμβάνω (για ευνόητους λόγους) και άρα ούτε και αυτή συνιστά ταυτότητα.
Τα πάντα δείχνουν να ρέουν... Το ποτάμι δεν είναι ποτέ το ίδιο!
Κάποιοι θα διαφωνήσουν, μπορεί να επικαλεστούν την νηπιακή** ηλικία και την περιορισμένη δυνατότητα σκέψης, επιλογής και πολλών άλλων φυσικών ακόλουθων της περιορισμένη κρίσης. Θεμιτό. μα περί αυτού ο λόγος.. Περί της αλλαγής, δηλαδή της μη ομοιότητας.
Μεγαλώνοντας λοιπόν και φτάνοντας σε μία μεστή ηλικία το άτομο του παραδείγματος παθαίνει Αλτσχάϊμερ. Όλοι οι συγγενείς, οι φίλοι, οι γνωστοί εξακολουθούν να το γνωρίζουν παρ’ όλο που δεν έχει ούτε τη σκέψη που είχε, ούτε την κρίση, ούτε τις ίδιες αντιδράσεις ούτε τα ίδια ταλέντα, ούτε την ίδια μορφή! Έγινε θα λέγαμε -και όχι μόνο φιλοσοφικά- ένας άλλος άνθρωπος!
Και όμως παραμένει η μάνα, ο πατέρας, ο φίλος, ή φίλη ο γνωστός μας. Εξακολουθεί να το κάνει με άλλη εμφάνιση και με άλλο μυαλό-συνείδηση.
Ας μην κουραζόμαστε, υπάρχουν μύρια παραδείγματα περιπτώσεων…
Ακόμα ζητάμε και θα εξακολουθούμε να ζητάμε κάτι στέρεο να πιαστούμε να πούμε, ναι, εμείς είμαστε αυτοί…
Η απάντηση είναι πως ΟΧΙ! Πως τίποτα δεν μας συνδέει με τον προηγούμενο εαυτό μας και αυτό γίνεται ''ορατό' στο βάθος του χρόνου***.
Τίποτα δεν υπάρχει που να μας ενώνει πλην μιας χαλαρής σύνδεσης τόσο χαλαρής που καταντά ευκόλως μαχητή. Εξελισσόμεθα και αυτό είναι το καλύτερο που μπορεί να μας συμβεί από πολλές απόψεις. Η μία άποψη είναι η βελτίωση και μια ακόμα δεύτερη, η πορεία σε νερά αχαρτογράφητα, το άγνωστο με όλα τα ωραία που μπορεί να προσφέρει. Η διαφορετική αντίληψη μία τρίτη των ίδιων-όμοιων ακόμα γεγονότων πίσω από μια νέα οπτική. Δεν είναι και λίγο… Ωριμάζουμε.
Σήμερα είμαστε ‘’αυτοί’’ και την άλλη μέρα ‘’άλλοι’’ μέσα από τις ομοιότητες τις οποίες εσφαλμένα θεωρούμε πραγματικές. Ο κόσμος βρίσκεται σε μία διαρκή κίνηση, ομοίως και εμείς αλλάζουμε μαζί του. Τα μόνα που παραμένουν ίδια είναι τα ονόματα, οι φθόγγοι αλλιώς, που αυθαίρετα δώσαμε στο κάθε τι που μας περιβάλλει…
Μπορούμε με λίγη προσπάθεια να δούμε εαυτόν ως κάτι περίεργο άξιο ανάλυσης, πιστεύω ότι θα εκπλαγούμε ευχάριστα…
--------------
* Με το νόημα του παρελθόντος χρόνου, του απτόμενου της υπάρξεώς μας.
** Παρελθόντα έτη.
*** Το DNA κρίνεται ως ελάχιστο για το πνεύμα του άρθρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου