ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: Το καλύτερο και το πιο συμφέρον από όλα, είναι το να αποφεύγει κανείς να ζηλεύει την τύχη των φίλων του ή την επιτυχία των συγγενών του

Το καλύτερο και το πιο συμφέρον από όλα, είναι το να αποφεύγει κανείς, όσο περισσότερο μπορεί, να ζηλεύει την τύχη των φίλων του ή την επιτυχία των συγγενών του. Να έχει αποκτήσει τη συνήθεια να επαινεί τους εχθρούς του, και να μην ενοχλείται και να μην τους φθονεί όταν αυτοί ευημερούν. Και όμως, ποια άλλη άσκηση ωφελεί την ψυχή μας περισσότερο ή μας δημιουργεί καλύτερη διάθεση, από αυτή που παίρνει από μας όλη μας τη ζήλια και την τάση μας να φθονούμε;

Η εχθρότητα εισάγει το φθόνο και το μίσος κι αφήνει ως κατάλοιπα την ζήλια, τη χαιρεκακία και την εκδικητικότητα. Επιπλέον, η πανουργία, η απάτη και η επιβουλή, που δεν φαίνονται κακά ή άδικα όταν χρησιμοποιούνται εναντίον των εχθρών, άπαξ και βρουν ένα κατάλυμα, μονιμοποιούνται και δύσκολα απαλλάσσεται κανείς από αυτά. Έπειτα, οι άνθρωποι τα χρησιμοποιούν αυτά και εναντίον των φίλων τους εξαιτίας της συνήθειας, αν δεν προσέξουν να μην τα χρησιμοποιούν εναντίον των εχθρών τους. Τότε ο Πυθαγόρας είχε δίκιο όταν στην προσπάθειά του να συνηθίσει τους ανθρώπους να απέχουν από τη σκληρότητα και την απληστία προς τα ζώα, συνήθιζε να αποτρέπει τους κυνηγούς άγριων πουλιών και αφού αγόραζε κομμάτια ψαριών διέταζε να τα ελευθερώνουν κι απαγόρευε τη θανάτωση ήμερων ζώων. Είναι σίγουρα ένα πολύ μεγαλειώδες επίτευγμα, στις διαφωνίες και τους ισχυρισμούς με τους ανθρώπους, για κάποιον να είναι ευγενικός, ειλικρινής και αφελής εχθρός, και να καταστέλλει τις αισχρές, ταπεινές και ατιμωτικές του τάσεις, έτσι που με τους φίλους του να είναι πάντα σταθερός και να συγκρατεί τον εαυτό του από την αδικοπραξία. 

Ο Σκαύρος ήταν εχθρός του Δομιτίου και κατήγορός του ενώπιον του νόμου. Ένας υπηρέτης του Δομιτίου επισκέφθηκε τον Σκαύρο πριν τη δίκη, ισχυριζόμενος ότι διέθετε στοιχεία σχετικά με κάποια θέματα που του είχαν διαφύγει. Ο Σκαύρος όμως δεν τον άφησε να μιλήσει και διέταξε τη σύλληψή του και την μεταφορά του πίσω στον αφέντη του (τον Δομίτιο). Όταν ο Κάτων κατηγορούσε τον Μουρήνα για δημοκόπο και συνέλεγε τα στοιχεία εναντίον του, τον ακολουθούσαν, σύμφωνα με τη χρήση του χρόνου, άνδρες που παρακολουθούσαν τα τεκταινόμενα. Συχνά τον ρωτούσαν αν επρόκειτο εκείνη την ημέρα να συλλέξει αποδεικτικά στοιχεία ή να κάνει οποιαδήποτε εργασία σχετικά με την υπόθεση, κι αν αυτός έλεγε “όχι”, τον πίστευαν κι απομακρύνονταν. Σε αυτά τα γεγονότα μπορεί να οφείλεται το μεγαλύτερο τεκμήριο της φήμης του Κάτωνα. Όμως το καλύτερο και σημαντικότερο είναι πως αν, έχοντας συνηθίσει να φερόμαστε με ειλικρίνεια απέναντι στους εχθρούς μας, δεν αδικούμε και δεν φερόμαστε ανέντιμα απέναντι στους φίλους μας και στα οικεία μας πρόσωπα.

Πλουτάρχου, Ηθικών, 86b-92f, ΠΩΣ ΑΝ ΤΙΣ ΥΠ’ ΕΧΘΡΩΝ ΩΦΕΛΟΙΤΟ