Σωκράτης: Το μυστικό της αλλαγής είναι να επικεντρωθείς, όχι στο να πολεμήσεις το παλιό, αλλά στο να χτίσεις το νέο

«Λέμε ψέματα στον εαυτό μας, προκειμένου να έχουμε ακόμα τη δικαιολογία της άγνοιας, το άλλοθι της βλακείας και της ακατανοησίας, η κατοχή των οποίων μας επιτρέπει να εξακολουθούμε με ελαφριά συνείδηση να διαπράττουμε και να ανεχόμαστε τα πιο τερατώδη εγκλήματα» –Άλντους Χάξλεϊ

Στο παράθεμα αυτό, το οποίο προέρχεται από το δοκίμιο του Χάξλεϊ «Words and Behavior» (Λέξεις και Συμπεριφορά), τα «τερατώδη εγκλήματα» διαπράττονται από και ενάντια στον εαυτό σας, επιτρέποντάς σας να εμμένετε σε επαναληπτικά – και καταστροφικά – πρότυπα σκέψης μέσω της ανεντιμότητας. Αυτή η τρίτη ερώτηση θα σας βοηθήσει να δείτε με σαφήνεια το ψυχολογικό σύστημα που στηρίζει αυτά τα ψέματα.

Γιατί να διατηρείτε μια συνήθεια σκέψης που παρεμβαίνει αρνητικά στην επίτευξη του υψηλότερου οράματος που έχετε για τον εαυτό σας; Η λύση φαίνεται αρκετά εύκολη: Απλά, σταματήστε να χρησιμοποιείτε δικαιολογίες! Όμως, όπως αποδεικνύεται, απαιτείται κάτι περισσότερο για να παραμερίσετε τα διανοητικά σας δεκανίκια, διαφορετικά θα τα είχατε ήδη εγκαταλείψει.

Μοιάζει με τον αλκοολικό ή με τον τοξικομανή, ο οποίος ξέρει πως οι λόγοι που προβάλλει για το γεγονός πως δεν κόβει τη συνήθειά του τον εμποδίζουν να προχωρήσει, παρ’ όλ’ αυτά διαιωνίζει ακάθεκτος τη συμπεριφορά του. Κατά κάποιον τρόπο, μάλλον νιώθετε πως ωφελείστε από τις ηττοπαθείς σας σκέψεις, ακόμα κι όταν τα γεγονότα δείχνουν το αντίθετο.

Η απάντησή σας στο Τι κερδίζω σε αντάλλαγμα; θα σας χαρίσει την επίγνωση του συστήματος ανταμοιβών που τόσο προσεκτικά έχετε οικοδομήσει. Πρόκειται για τον λόγο που σας κάνει να βάζετε το χέρι στο σακούλι με τις δικαιολογίες και να βγάζετε αληθινά μαργαριτάρια κάθε φορά που αυτό σας βολεύει. Το γεγονός πως αυτές οι συνήθειες σκέψης σάς συνόδευαν κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σας τις καθιστά σχεδόν αυτόματες αντιδράσεις.

Σταματήστε για μια στιγμή να αναλογιστείτε το γιατί οι σκέψεις σας ίσως συντηρούν συμπεριφορές που δεν αρμόζουν στα ανώτερα ιδανικά σας. Ο Ουίλιαμ Γουόρντσγουορθ, ο διορατικός Άγγλος ποιητής, παρατήρησε κάποτε: «Οι συνήθειες εξουσιάζουν το αστόχαστο κοπάδι», με τον όρο κοπάδι να χρησιμοποιείται ως μειωτικός όρος για όσους σκέπτονται σαν όλους τους υπόλοιπους.

Στόχος σας είναι να κόψετε τις συνήθειες που σας έφεραν στο σημείο να ενεργείτε σαν ένα ακόμα μέλος του υπάκουου πλήθους – κι αυτό απαιτεί ένα νέο είδος κατανόησης. Ίσως τώρα πια σας είναι πιο εύκολο να φτάσετε σε μια τέτοιου είδους κατανόηση από όσο σας ήταν στο πρώτο μέρος της ζωής σας, όταν είχατε την τάση να διαμορφώνετε και να συσσωρεύετε συνήθειες. Τα λόγια του Θορό σας ενθαρρύνουν να κάνετε αυτό το δεύτερο μέρος της ζωής σας να λειτουργεί υπέρ σας, αλλάζοντας τον δρόμο που ακολουθείτε:

Όπως και ένα μόνο βήμα δεν πρόκειται να χαράξει μονοπάτι πάνω στη γη, έτσι και μία μοναδική σκέψη δεν θα χαράξει δρόμο στον νου. Για να ανοίξουμε ένα βαθύ φυσικό μονοπάτι, βαδίζουμε ξανά και ξανά. Για να ανοίξουμε έναν βαθύ διανοητικό δρόμο, πρέπει να κάνουμε ξανά και ξανά το είδος αυτό των σκέψεων που θέλουμε να κυριαρχούν στη ζωή μας.