Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Επίλογος

Η περιγραφή της τέχνης των μυκηναϊκών και γεωμετρικών χρόνων καταδεικνύει τις ομοιότητες, αλλά και τις διαφορές, όπως για παράδειγμα η απουσία τοιχογραφιών ή αντικειμένων από σίδηρο, με τις αντίστοιχες ομηρικές περιγραφές. Πρόκειται, πάντως, για μια τέχνη που δεν υπηρετεί αποκλειστικά το «ωραίο», δεν έχει, δηλαδή, μόνο αισθητικές διαστάσεις αλλά υπηρετεί την αριστοκρατία της κάθε εποχής. Αναπαράγει τις θεσμοποιημένες μορφές της κοινωνίας κάθε εποχής και υπενθυμίζει συμβολικά κανόνες, αντιλήψεις, ήθη και έθιμα, αλλά και τα δικαιώματα των μελών της κάθε κοινωνίας. Αυτό φαίνεται πως προκύπτει και από τα αρχαιολογικά δεδομένα, παρόλο που οι αρχαιολογικές έρευνες φαίνεται πως ευνοούν την ανάδειξη του κόσμου των ανώτερων κοινωνικών τάξεων κάθε περιόδου, αφού δεν εστιάζονται, συνήθως, σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης, αλλά σε αυτά που μπορεί να θωρηθούν προϊόντα μιας τέχνης «υψηλής».

 

Το γεγονός αυτό, βέβαια, ευνοεί την προσέγγιση της τέχνης όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στα ομηρικά έπη, καθώς και εκεί περιγράφεται πρωτίστως ο κόσμος των ηρώων και των αρίστων ο οποίος χρησιμοποιεί αντικείμενα που τους προσδίδουν κύρος και αξία και τους διαφοροποιούν τόσο μεταξύ τους όσο και με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Παρόλα αυτά πλήρης ταύτιση ομηρικής και μυκηναϊκής ή γεωμετρικής τέχνης δεν είναι δυνατό να υπάρξει, αφού η ομηρική τέχνη μπορεί να περιλαμβάνει τόσο πραγματικά όσο και φανταστικά στοιχεία ή δεδομένα που προέρχονται από την τέχνη διαφορετικών εποχών.

 

Οι παλαιότερες αρχαιολογικές έρευνες για την τέχνη αυτής της περιόδου προσπαθούσαν, συχνά, να τη συνδέσουν με συγκεκριμένα φύλα, όπως για παράδειγμα, με τους Δωριείς που η παραδοσιακή ιστοριογραφική έρευνα τοποθετούσε την «έλευσή» τους στον ελληνικό χώρο γύρω στο 1100 π.Χ. Οι νεότερες έρευνες, όμως, τείνουν να αναδείξουν μέσω των αρχαιολογικών ευρημάτων στοιχεία της κοινωνικής ταυτότητας των αρχαίων κοινωνιών και έτσι εισάγουν στη συζήτηση θέματα ταυτότητας σχετικά με το ανδρικό και το γυναικείο φύλο, την ηλικία, την κοινωνική τάξη, το ανθρώπινο σώμα, την ιδεολογία, τη θρησκεία κ.ά. (βλ. Insoll 2007). Κάτω από αυτό το πρίσμα η τέχνη δεν αποκαλύπτει μόνο τις αισθητικές αντιλήψεις μιας εποχής, αλλά ολόκληρο τον κόσμο της. Με αυτόν τον τρόπο και η μυκηναϊκή και η γεωμετρική τέχνη μπορεί να συμβάλουν, στον συνδυασμό με τα ομηρικά έπη, στην ανάδειξη ανάλογων ζητημάτων για τον ομηρικό κόσμο.