Τα αρχέτυπα και τα σύμβολα αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα όχι μόνο σε όλες τις μυθολογικές αναφορές, αλλά εκτείνονται σε όλες τις εκφάνσεις του ανθρώπινου πολιτισμού. Για αυτό τον λόγο και είναι παγκόσμια και επαναλαμβανόμενα σε όλους τους πολιτισμούς από το ταξίδι του Οδυσσέα, και τους άθλους του Ηρακλή και του Θησέα, έως τον πόλεμο των άστρων και τον Harry Potter.Οι θρησκείες και οι μύθοι των ανθρώπων από μέρη τόσο απόμακρα που με κανέναν τρόπο δε θα μπορούσαν να έχουν έρθει σε επαφή μεταξύ τους έχουν κοινά μοτίβα. Μερικές φορές όμως, οι ομοιότητες είναι εκπληκτικές. Τα αρχέτυπα ομοιάζουν με αυτά τα μοτίβα που έχουν διαφορετικούς πρωταγωνιστές, διαδραματίζονται σε τελείως διαφορετικά μέρη αλλά, ακολουθούν πιστά ένα κοινό σενάριο, όπως το ταξίδι του ήρωα, η την κάθοδο των θεών στη γη κτλ.
Σε όλους τους πολιτισμούς υπάρχουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα που αφορούν έννοιες για τη ζωή, το θάνατο, την αναγέννηση, τα πνεύματα, τα φυσικά φαινόμενα, τη μοίρα των ανθρώπων. Μύθοι που αφορούν ήρωες εκπολιτιστές οι οποίοι σώζουν την ανθρωπότητα μετά από μια μεγάλη φυσική καταστροφή είναι ευρέως διαδεδομένοι και φαίνεται να αντανακλούν μια βαθιά ανθρώπινη ανάγκη για την ύπαρξη σκοπού και σωτηρίας. Όλοι οι άνθρωποι πιστεύουν σε θεούς, ανεξάρτητα ποιο είναι το όνομά τους. Με άλλα λόγια, αυτά τα αρχετυπικά μοτίβα υπάρχουν ανεξάρτητα και αντιστοιχούν σε βαθύτερες λειτουργίες της ανθρώπινης ‘ψυχής.’
Το αρχέτυπο είναι ένα αρχέγονο, δομικό στοιχείο της ανθρώπινης ψυχής, μια καθολική τάση συμπεριφοράς, σκέψης, ή διαμόρφωσης εικόνων με συγκεκριμένο τρόπο. Κοιτώντας τα αστέρια και ψάχνοντας τον αστερισμό της Ανδρομέδας, δε θα δούμε σίγουρα μια γυναίκα δεμένη σε ένα βράχο κάπου στον ουρανό. Θα δούμε όμως έναν σχηματισμό αστέρων που στην ανθρώπινη φαντασία ταυτίζονται με τη περίφημη σύζυγο του Περσέα. Κάπως έτσι είναι και τα αρχέτυπα. Αποτελούν το άμορφο αποτέλεσμα των αιώνων της ανθρώπινης εμπειρίας που διαπερνούν τις ανθρώπινες γενιές σαν αναμονές έτοιμες για τη θεμελίωση των προσωπικών μας εμπειριών. Αν δούμε ένα δακτυλικό αποτύπωμα, θα καταλάβουμε αμέσως τι είναι. Όχι όμως και ποιανού είναι. Γιατί, ενώ όλα τα δακτυλικά αποτυπώματα έχουν μια παρόμοια δομή, είναι ταυτόχρονα και απόλυτα μοναδικά.
Θα ήταν λάθος να πιστέψουμε ότι τα αρχέτυπα είναι προκαθορισμένες ιδέες. Θα ήταν προτιμότερο να πούμε ότι είναι προκαθορισμένες δυναμικές. Θα ήταν λάθος επίσης να τους αποδώσουμε συγκεκριμένες μορφές Μοιάζει περισσότερο με το άτομο του άνθρακα που έχει μέσα του την ικανότητα να παράξει ένα διαμάντι, αλλά δεν βλέπουμε πουθενά το διαμάντι όταν το παρατηρούμε. Όταν ο άνθρακας στη φύση βρεθεί σε κατάλληλες συνθήκες (κάτω από φοβερή γεωλογική πίεση), κρυσταλλώνεται και ο κρυσταλλωμένος άνθρακας μας δίνει τη μορφή του διαμαντιού.
Ο Carl Jung ανέπτυξε μια θεωρία των αρχετύπων ως παγκόσμια, αρχαϊκά μοτίβα και εικόνες που προέρχονται από το συλλογικό ασυνείδητο, και τα οποία αποτελούν το ψυχικό ανάλογο των ενστίκτων. Πρόκειται για αυτόνομες και κρυφές μορφές, οι οποίες μετασχηματίζονται μόλις εισέλθουν στη συνείδηση, αποκτώντας μια συγκεκριμένη μορφή και έκφραση από τους ανθρώπους και τις κουλτούρες. Όντας ασυνείδητα, η ύπαρξή τους μπορεί να θεωρηθεί μόνο έμμεσα, εξετάζοντας τη συμπεριφορά, εικόνες, την τέχνη, θρησκείες, ή όνειρα, Είναι κληρονομούμενα ‘δυναμικά,’ τα οποία υλοποιούνται όταν γίνονται αντιληπτά ως εικόνες, ή όταν εκδηλώνονται στη συμπεριφορά, κατά την αλληλεπίδρασή τους με τον εξωτερικό κόσμο.
Ο Jung περιέγραψε αρχετυπικά γεγονότα, όπως η γέννηση, ο θάνατος, ο χωρισμός από τους γονείς, η μύηση, ο γάμος, η ένωση των αντιθέτων, αρχετυπικές μορφές, όπως η μητέρα, ο πατέρας, το παιδί, ο διάβολος, ο θεός, ο σοφός γέρος, η σοφή γριά, ο ήρωας, και αρχετυπικά μοτίβα, όπως η αποκάλυψη, ο κατακλυσμός, η δημιουργία. Αν και ο αριθμός των αρχετύπων είναι άπειρος, υπάρχουν μερικά ιδιαίτερα αξιοσημείωτα, όπως η σκιά, ο σοφός γέρος, το παιδί, η μητέρα, και τέλος η anima και ο animus..
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου