Μητρότητα: Ένας σεισμός της ψυχής

Όλοι ξέρουμε πολλά πλέον για το τι σημαίνει να είσαι μητέρα. Ωστόσο, μερικοί πιθανώς υιοθετούν μια πολύ ρεαλιστική προσέγγιση στην κρίση που συνεπάγεται με την μητρότητα για πολλές γυναίκες.

Η Laura Gutman αναφέρεται στο θέμα στο βιβλίο της «Maternity, coming face to face with our own shadow». Η ψυχοθεραπεύτρια εξηγεί πως οι γυναίκες έρχονται σε επαφή με τις σκιές τους όταν γίνονται μητέρες.

Τι αποκαλούμε «σκιές»;
Ο όρος «σκιά*» χρησιμοποιήθηκε και διαδόθηκε από τον Καρλ Γιούνγκ. Αυτή η έννοια περιλαμβάνει περισσότερα από το περίφημο «ασυνείδητο» του Φρόιντ. Αναφέρεται στα άγνωστα μέρη της ψυχής και του πνευματικού κόσμου.

Ολόκληρο το σύμπαν είναι φτιαγμένο από αντιθέσεις: μέρα και νύχτα, αρσενικό και θηλυκό, θετικό και αρνητικό, φως και σκοτάδι. Ο ψυχικός μας κόσμος επίσης διαμορφώνεται από τα φωτεινά και σκοτεινά μέρη του. Δεν βλέπουμε τι βρίσκεται στο σκοτάδι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει.

Οι «σκιές» αρχίζουν να αναπτύσσονται στην παιδική μας ηλικία. Όταν είμαστε μικροί, αρχίζουμε να χτίζουμε την προσωπικότητα μας. Μερικές φορές είναι επίπονα συναισθήματα και γεγονότα που δεν μπορούμε να επεξεργαστούμε συναισθηματικά και αποφασίζουμε να τα ξεχάσουμε. «Γυρνάμε την πλάτη μας» ώστε να συνεχίσουμε την πορεία μας στη ζωή. Αυτές οι άλυτες και μερικές φορές ασυνείδητες περιοχές είναι οι «σκιές» μας.

«Όλοι χρειάζεται να κοιτάξουμε στην σκοτεινή πλευρά της φύσης μας – εκεί βρίσκεται η ενέργεια, το πάθος. Οι άνθρωποι την φοβούνται επειδή έχει κομμάτια μας που τα αρνούμαστε.» – Sue Grafton

Τι συμβαίνει στις γυναίκες όταν αρχίζει η μητρότητα;
Ανεξάρτητα από την ηλικία μας, το παιδί που ήμασταν εξακολουθεί να ζει μέσα μας. Μερικές φορές το εσωτερικό μας παιδί είναι εδώ για να μας βοηθήσει να απολαύσουμε τον εαυτό μας, να διασκεδάσουμε. Άλλες φορές μας συνδέει με το πιο ευάλωτο κομμάτι του εαυτού μας, τους πιο πρωτογενείς φόβους μας, τις αναμνήσεις και ίσως τα πράγματα που μας λείπουν.

Η μητρότητα μας ταράζει και αποκαλύπτει όλες τις συναισθηματικές ελλείψεις και πληγές μας. Φέρνει πίσω τις εμπειρίες που είχαμε με την μητέρα και τον πατέρα μας, με τους ανθρώπους που μας μεγάλωσαν και που μας έθρεψαν συναισθηματικά. Αυτές οι αναμνήσεις, ίσως επίπονες αναμνήσεις, ήταν θαμμένες… μέχρι τώρα.

Τώρα στην εγκυμοσύνη, η ανάμνηση της παιδικής ηλικίας σας ξυπνά. Παλιές διαφωνίες βγαίνουν στο φως, ξανά ανοίγουν πληγές. Αυτή η ολόκληρη συναισθηματική έκρηξη συνοδεύεται από σωματικές και ορμονικές αλλαγές στην εγκυμοσύνη.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι φυσιολογικό για τις γυναίκες να νιώθουν συγχυσμένες ή λυπημένες… και συμβουλεύονται τον γιατρό. Συχνά η διάγνωση του γιατρού είναι «κατάθλιψη» ή «επιλόχεια κατάθλιψη» που ίσως να είναι αλλά και ίσως να μην είναι σωστή.

Αυτό συνήθως περιλαμβάνει την αυτόματη συνταγή φαρμάκων που σταματούν τις σκέψεις και τα συναισθήματα. Πρέπει να θυμόμαστε πως η φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να προσφέρει στιγμιαία ανακούφιση, αλλά αν δεν υπάρξει ψυχολογική θεραπεία, τα προβλήματα μόνο θα θαφτούν και δεν θα λυθούν.

Πώς θα βρείτε τον δρόμο σας προς την θεραπεία;
Η αλήθεια είναι ότι πολλές κρυμμένες περιοχές της γυναικείας ψυχής ενεργοποιούνται και αποκαλύπτονται στην μητρότητα. Είναι συνήθως η ώρα της αποκάλυψης, της κρίσης… Πρόκειται για μια διαδικασία όπου η θεραπεία και άλλα είδη υποστήριξης μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν.

Το να κάνουμε το ασυνείδητο συνειδητό μας κάνει να αναπτυχθούμε και να ωριμάσουμε. Κάνοντας τον πόνο συνειδητό, φέρνοντας τον στο φως, θα τον θεραπεύσουμε. Με αυτόν τον τρόπο δεν θα μας εναντιωθεί όταν θα είμαστε αδύναμοι.

Το να επιστρέψουμε στον κανονικό εαυτό μας είναι επίσης απαραίτητο μέρος της θεραπείας των συναισθηματικών τραυμάτων που υπήρχαν, ανοιχτά και επώδυνα, από την παιδική ηλικία. Αναφερόμαστε στο να βρούμε και να θεραπεύσουμε το εσωτερικό μας παιδί.

Έτσι θα διορθώσουμε τις επιβλαβείς αντισταθμιστικές συμπεριφορές, κάνοντας τον εαυτό μας και πάλι ολόκληρο. Μπορούμε να θεραπευτούμε. Μια υγιέστερη, πιο ισορροπημένη και πιο ευτυχισμένη ζωή –και μητρότητα- είναι δυνατή.

«Αυτό είναι το έργο κάθε ανθρώπινου όντος: να περάσει την γήινη ζωή του αναζητώντας την σκιά του, να την φέρει στο φως και να περπατήσει στην αληθινή πορεία της ζωής.» – Laura Gutman

---------------------
*Η Σκιά (shadow) είναι το άθροισμα των πλευρών ενός ανθρώπου με τις οποίες αυτός βρίσκεται σε ρήξη/άρνηση. Η σκιά συνεχώς σαμποτάρει τις ενσυνείδητες αποφάσεις του ατόμου και, επιπλέον, προβάλλεται πάνω στους υπόλοιπους ώστε να εξισορροπήσει την απογοήτευση, και ταυτόχρονα να κρύψει την πραγματική πηγή των αποτυχιών (που είναι η ρήξη με τον εαυτό).

Η αντιπαράθεση του ατόμου με άλλους, που έχουν τις ιδιότητες με τις οποίες το άτομο βρίσκεται σε ρήξη, εξορκίζει την πιθανότητα να τις κατέχει κι ο ίδιος. Η λύση βρίσκεται στην συμφιλίωση με τις πλευρές του εαυτού, με τις οποίες το άτομο βρίσκεται σε ρήξη.

Το πρώτο βήμα για τη λύση φυσικά είναι η αναγνώριση της Σκιάς. Η Σκιά γίνεται αντιληπτή μέσω μιας κύριας ένδειξης: Της αυτόματης, αντανακλαστικής συναισθηματικής αντίδρασης (αντίθεση, αποστροφή) απέναντι σε συγκεκριμένες καταστάσεις, ανθρώπους ή γεγονότα. Στις περιπτώσεις αυτές συνήθως η Σκιά έχει προβληθεί πάνω στον εκάστοτε εξωτερικό παράγοντα, δίνοντας στον εξωτερικό (συνήθως) παρατηρητή και την ένδειξη του ποιοί είναι οι παράγοντες ρήξης από τους οποίους αποτελείται η Σκιά.

Ουσιώδης σημείωση: Η Σκιά δεν αποτελείται απαραίτητα από αντικειμενικώς μη-επιθυμητά χαρακτηριστικά (ειδικά σε άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση). Για παράδειγμα η αυταρχικότητα κάποιου μπορεί να είναι ο πόλεμος του υποσυνείδητού του απέναντι στην (υποτιθέμενη ή μη) ευαισθησία και αδυναμία άλλων, ώστε να αποκρυφτεί η αδυναμία και ευαισθησία του ίδιου του υποκειμένου και να επιβεβαιωθεί η διάστασή του από αυτήν.

Ο Γιούνγκ λέει ότι όσο λιγότερο αναγνωρίζει ενσυνείδητα το άτομο την Σκιά του και όσο λιγότερο ενσωματωμένη είναι στην ενσυνείδητη ζωή του, τόσο πιο σκοτεινή και παχιά είναι η Σκιά. Και όσο πιο σκοτεινή και παχιά γίνεται, τόσο περισσότερη δύναμη αποκτάει, δηλαδή τόσο περισσότερο είναι σε θέση να πραγματώνεται δια της προβολής. Και όσο συμβαίνει αυτό, τόσο μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ Εγώ και Πραγματικότητας.

Η Σκιά όμως αναγνωρίζεται από τον Γιούνγκ και ως δημιουργική δυναμική. Προφανώς η ένταση που δημιουργεί το χάσμα Εγώ – Πραγματικότητας θα εξωτερικευθεί: Μπορεί στην τέχνη, μπορεί στον πόλεμο.