Έχουμε μάθει να φεύγουμε

Μεγαλώσαμε με το «έχει ο Θεός» και το «κάτι θα γίνει». Όποτε βρίσκαμε τοίχο ή αδυνατούσαμε να αναλύσουμε τα δεδομένα, επινοούσαμε μια παρηγοριά που δεν είχε να κάνει με τον ορθολογισμό, αν και στην ουσία από εκείνον ζητούσαμε να μας σώσει. Από κάποιον που θα κάνει κάτι ορθολογιστικό, όχι κάποιο θαύμα που θα στηρίζεται στο πουθενά, στο τίποτα.

Αν ρωτήσεις δέκα Έλληνες τι θυμόμαστε από όλες τις αρχαίες τραγωδίες μας, οι οκτώ θα σου απαντήσουμε τον «από μηχανής θεό». Άντε και ορισμένοι το «Ερως ανίκατε μάχαν». Εκείνη τη λύση που σκαρφίστηκαν οι μεγάλοι τραγικοί μας για να στεγάσουν κάπου την πίστη, σε μια δύναμη που μας ξεπερνάει αλλά νοιάζεται για εμάς…

 

Βέβαια, σε όλο το υπόλοιπο έργο μας παρακινούσαν να πάρουμε τη μοίρα μας στα χέρια μας, μας δίδαξαν πως ο μόνος δρόμος είναι ο δρόμος, και η πίστη δεν είχε να κάνει τόσο με κάποιον απρόσωπο σωτήρα, αλλά με το δέος και την ταπεινότητα μπροστά στη φθαρτή φύση μας.

 

Οι προεκλογικές περίοδοι προσφέρονται για την παρατήρηση του φαινομένου στην επίτασή του. Κάποιος θα έλθει, κάτι θα πει, κάτι θα γίνει. Θα έλεγε κανείς πως αυτή είναι η ουσία των θεσμών και της πολιτικής, οι αλλαγές, οι καινούργιοι τρόποι, η μάχη των ιδεών και η ελπίδα για το καλύτερο. Ναι, σε μια άλλη συνθήκη, όχι σε αυτήν που μεγαλώσαμε εμείς.

 

Όχι στον βιότοπο του φανατισμού, της ημιμάθειας, της μετατόπισης ευθυνών και εν τέλει στην ελπίδα, όχι ως κινητήριο δύναμη αλλά ως μια ντόπα που μας παραλύει και δημιουργεί μια μόνιμη διάθλαση της πραγματικότητας.

 

Και επειδή τίποτα το συλλογικό δεν υπάρχει που να μην έχει άμεσες και καθαρές αντιστοιχίες στο προσωπικό, στο ιδιωτικό, να μην αναφέρουμε πόσες φορές κρύψαμε τα σκουπίδια μας κάτω από το χαλί γιατί δεν είχαμε το θάρρος να τα καθαρίσουμε. Στις σχέσεις μας, στις φιλίες μας, σε όλες τις συναναστροφές μικρής κλίμακας.

 

Τα προβλήματα λύνονται εκεί που δημιουργούνται. Και μόνο αντιμετωπίζοντάς τα. Λύνονται από ανθρώπους γιατί δημιουργούνται από ανθρώπους. Έχουμε μάθει να φεύγουμε. Αλλά όπως λέει και το τραγούδι, «δεν υπάρχει θεωρία, ούτε τρένα, ούτε πλοία». Ο Καβάφης τα έχει πει όλα σε δύο φράσεις:

 

«Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες».

 

Και κείνο το «κάτι θα γίνει» αποδεικνύεται μια ταυτολογία. Πάντα κάτι γίνεται. Ακόμη και τα θεόρατα προβλήματα υπόκεινται στους νόμους της φθοράς και του θανάτου.

 

Το θέμα είναι η συμμετοχή μας. Πόσο εαυτό θα βάλεις στην καινούργια ημέρα. Δεν είναι εύκολο. Ειδικά όταν σε έχουν χτυπήσει κατά κύματα τα κακά μαντάτα, δεν το σηκώνεις εύκολα το τηλέφωνο. Ποιος απαντάει στις τρεις τα ξημερώματα ελπίζοντας πως θα ακούσει κάτι καλό;

 

Όταν όμως έχεις ζήσει και το άλλο, το τηλεφώνημα μέσα στη νύχτα που σου είπε «μου λείπεις, θέλω να σε δω τώρα», τότε έχουμε κάπου να πατήσουμε. Γιατί έχουμε ζήσει και την ελπίδα να επιβεβαιώνεται. Γιατί κάποια πράγματα μας πήγαν και καλά.