Αλήθεια που χρειάζεται απόδειξη είναι μισή αλήθεια

«Αλήθεια που χρειάζεται απόδειξη είναι μισή αλήθεια.» Ομάρ Καγιάμ

Ο Ομάρ Καγιάμ είναι μια από τις πιο γοητευτικές μορφές στα μαθηματικά ,την αστρονομία,την φιλοσοφία και την ποίηση. Γεννήθηκε στην ιρανική πόλη Nishapur στις 15 Μαΐου 1048.

Τα παιδικά χρόνια του τα έζησε στην πόλη Balkh (σημερινό Αφγανιστάν) μελετώντας με σπουδαίους δασκάλους της εποχής. Σε αντίθεση με τους συμμαθητές και φίλους του που στόχευαν σε αξιώματα ο ίδιος επιθυμούσε ησυχαστήρια όπου θα μπορούσαν οι άνθρωποι να μαθαίνουν και να προσεύχονται. Πολύ σύντομα έγινε διάσημος λόγω της ενασχόλησής του με τα μαθηματικά και ειδικότερα με την Άλγεβρα. Αξίζει να αναφερθεί , ότι ο Ομάρ Καγιάμ είναι εμπνευστής του πασίγνωστου συμβολισμού (x) για την επίλυση εξισώσεων. Ο ίδιος το αποκαλούσε shiy (χι) που σημαίνει «κάτι» στην αραβική γλώσσα. Αργότερα μεταφράσθηκε στην ισπανική ως xay και από κει διαδοθηκε παντού ως x. Ο άγνωστος x.

Παροιμιώδεις είναι από τους συγχρόνους του οι διηγήσεις σχετικά με τα επιτεύγματα του στην αστρονομία. Το 1079 , για παράδειγμα υπολόγισε την διάρκεια του έτους σε 365,24219858156 μέρες. Υπολόγισε,μέχρι και τα 5 πρώτα δεκαδικά ψηφία του αριθμού 365,242190 που γνωρίζουν σήμερα οι σύγχρονοι επιστήμονες,εξοπλισμένοι πλέον με ραδιοτηλεσκόπια και ατομικά ρολόγια. Και σε μια άκρως θεατρική επίδειξη με κεριά και σφαίρες, λέγεται ότι απέδειξε σε ακροατήριο , στο οποίο βρισκόταν ο σούφι θεολόγος Αλ –Γκαζάλι, ότι η γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της. Ο Καγιάμ πραγματεύτηκε και επιχείρησε ανεπιτυχώς να αποδείξει για το λεγόμενο Πέμπτο αίτημα του Ευκλείδη ή αλλιώς αίτημα των παράλληλων.

Όπως και τόσοι ακόμα λόγιοι, τα θυελλώδη εκείνα χρόνια, ο Καγιάμ πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του περιπλανώμενος από έναν προστάτη στον άλλο, θύμα και αυτός της ταραγμένης εκείνης εποχής, καθώς η εξουσία άλλαζε συχνά χέρια, ενώ οι πολιτικές και θρησκευτικές φατρίες αντιμάχονταν η μια την άλλη.

Ο Καγιάμ υπήρξε εξαιρετικά πολυπράγμων,πέρα από την ενασχόληση του με τα μαθηματικά και την αστρονομία ήταν ποιητής.

Στα περίτεχνα τετράστιχά του (Ρουμπαγιάτ) οφείλεται η φήμη του στην Δύση,διότι το 1859 τα μετάφρασε στα αγγλικά και έτσι τα διέδωσε στην Ευρώπη ο Εντουαρντ Φίτζεραλντ. Έκτοτε μεταφράστηκαν σε πάμπολλες γλώσσες και σήμερα κατέχει ξεχωριστή θέση στην παγκόσμια ποίηση.

“Το τι θα απογίνουμε είναι από πριν γραμμένο.
Για αυτό καλό η κακό μην λογιάζεις , πένα μου, και γράψε !
Το μέλλον,από την πρώτη μέρα ,
όλων μας προδικασμένο.

Όμοια γι’ αυτούς πού για το Σήμερα φροντίζουν,
μα και γι’ αυτούς πού κάποιο Αύριο ατενίζουν
κράζει ο μουεζίνης απ’ τό Σκοτεινό Πυργί :
«Τρελοί ! η αμοιβή σας δεν είν’ ούτε Εδώ ούτ’ Εκεί».

Γιά νά γνωρίσω το μυστήριο τής ζωής
κούπας τα χείλη άγγιξα, πήλινης, φτωχιάς.
Χείλος στό χείλος μού ψιθύρισε : όσο ζείς
πίνε ,τί σαν πεθάνεις δεν ξαναγυρνάς.

Το χθές την τρέλλα αυτής της μέρας ετοιμάζει,
την αυριανή σιωπή, απελπισία ή δόξα.
Πιές, τι δεν ξέρεις από πού ήρθες και γιατί.
Πιές, τι δεν ξέρεις γιατί φεύγεις και για πού.