ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τοῦ στεφάνου (227-233)

[227] Εἶτα σοφίζεται καὶ φησὶ προσήκειν ἧς μὲν οἴκοθεν ἥκετ᾽ ἔχοντες δόξης περὶ ἡμῶν ἀμελῆσαι, ὥσπερ δ᾽, ὅταν οἰόμενοι περιεῖναι χρήματά τῳ λογίζησθε, ἂν καθαραὶ ὦσιν αἱ ψῆφοι καὶ μηδὲν περιῇ, συγχωρεῖτε, οὕτω καὶ νῦν τοῖς ἐκ τοῦ λόγου φαινομένοις προσθέσθαι. θεάσασθε τοίνυν ὡς σαθρόν, ὡς ἔοικεν, ἔστι φύσει πᾶν ὅ τι ἂν μὴ δικαίως ᾖ πεπραγμένον.

[228] ἐκ γὰρ αὐτοῦ τοῦ σοφοῦ τούτου παραδείγματος ὡμολόγηκε νῦν γ᾽ ἡμᾶς ὑπάρχειν ἐγνωσμένους ἐμὲ μὲν λέγειν ὑπὲρ τῆς πατρίδος, αὐτὸν δ᾽ ὑπὲρ Φιλίππου· οὐ γὰρ ἂν μεταπείθειν ὑμᾶς ἐζήτει μὴ τοιαύτης οὔσης τῆς ὑπαρχούσης ὑπολήψεως περὶ ἑκατέρου.

[229] καὶ μὴν ὅτι γ᾽ οὐ δίκαια λέγει μεταθέσθαι ταύτην τὴν δόξαν ἀξιῶν, ἐγὼ διδάξω ῥᾳδίως, οὐ τιθεὶς ψήφους (οὐ γάρ ἐστιν ὁ τῶν πραγμάτων οὗτος λογισμός), ἀλλ᾽ ἀναμιμνῄσκων ἕκαστ᾽ ἐν βραχέσι, λογισταῖς ἅμα καὶ μάρτυσι τοῖς ἀκούουσιν ὑμῖν χρώμενος. ἡ γὰρ ἐμὴ πολιτεία, ἧς οὗτος κατηγορεῖ, ἀντὶ μὲν τοῦ Θηβαίους μετὰ Φιλίππου συνεμβαλεῖν εἰς τὴν χώραν, ὃ πάντες ᾤοντο, μεθ᾽ ἡμῶν παραταξαμένους ἐκεῖνον κωλύειν ἐποίησεν·

[230] ἀντὶ δὲ τοῦ ἐν τῇ Ἀττικῇ τὸν πόλεμον εἶναι, ἑπτακόσια στάδι᾽ ἀπὸ τῆς πόλεως ἐπὶ τοῖς Βοιωτῶν ὁρίοις γενέσθαι· ἀντὶ δὲ τοῦ τοὺς λῃστὰς ἡμᾶς φέρειν καὶ ἄγειν ἐκ τῆς Εὐβοίας, ἐν εἰρήνῃ τὴν Ἀττικὴν ἐκ θαλάττης εἶναι πάντα τὸν πόλεμον· ἀντὶ δὲ τοῦ τὸν Ἑλλήσποντον ἔχειν Φίλιππον λαβόντα Βυζάντιον, συμπολεμεῖν τοὺς Βυζαντίους μεθ᾽ ἡμῶν πρὸς ἐκεῖνον.

[231] ἆρά σοι ψήφοις ὅμοιος ὁ τῶν ἔργων λογισμὸς φαίνεται; ἢ δεῖν ἀντανελεῖν ταῦτα, ἀλλ᾽ οὐχ ὅπως τὸν ἅπαντα χρόνον μνημονευθήσεται σκέψασθαι; καὶ οὐκέτι προστίθημι ὅτι τῆς μὲν ὠμότητος, ἣν ἐν οἷς καθάπαξ τινῶν κατέστη κύριος Φίλιππος ἔστιν ἰδεῖν, ἑτέροις πειραθῆναι συνέβη, τῆς δὲ φιλανθρωπίας, ἣν τὰ λοιπὰ τῶν πραγμάτων ἐκεῖνος περιβαλλόμενος ἐπλάττετο, ὑμεῖς καλῶς ποιοῦντες τοὺς καρποὺς κεκόμισθε. ἀλλ᾽ ἐῶ ταῦτα.

 [232] Καὶ μὴν οὐδὲ τοῦτ᾽ εἰπεῖν ὀκνήσω, ὅτι ὁ τὸν ῥήτορα βουλόμενος δικαίως ἐξετάζειν καὶ μὴ συκοφαντεῖν οὐκ ἂν οἷα σὺ νῦν ἔλεγες, τοιαῦτα κατηγόρει, παραδείγματα πλάττων καὶ ῥήματα καὶ σχήματα μιμούμενος (πάνυ γὰρ παρὰ τοῦτο, οὐχ ὁρᾷς; γέγονεν τὰ τῶν Ἑλλήνων, εἰ τουτὶ τὸ ῥῆμα, ἀλλὰ μὴ τουτὶ διελέχθην ἐγώ, ἢ δευρὶ τὴν χεῖρα, ἀλλὰ μὴ δευρὶ παρήνεγκα),

[233] ἀλλ᾽ ἐπ᾽ αὐτῶν τῶν ἔργων ἂν ἐσκόπει τίνας εἶχεν ἀφορμὰς ἡ πόλις καὶ τίνας δυνάμεις, ὅτ᾽ εἰς τὰ πράγματ᾽ εἰσῄειν, καὶ τίνας συνήγαγον αὐτῇ μετὰ ταῦτ᾽ ἐπιστὰς ἐγώ, καὶ πῶς εἶχε τὰ τῶν ἐναντίων. εἶτ᾽ εἰ μὲν ἐλάττους ἐποίησα τὰς δυνάμεις, παρ᾽ ἐμοὶ τἀδίκημ᾽ ἂν ἐδείκνυεν ὄν, εἰ δὲ πολλῷ μείζους, οὐκ ἂν ἐσυκοφάντει. ἐπειδὴ δὲ σὺ τοῦτο πέφευγας, ἐγὼ ποιήσω· καὶ σκοπεῖτ᾽ εἰ δικαίως χρήσομαι τῷ λόγῳ.

***
[227] Έπειτα, καταφεύγει σε σοφιστείες και υποστηρίζει ότι πρέπει να αγνοήσετε τη γνώμη που είχατε για μένα και τον Αισχίνη, όταν ήρθατε από τα σπίτια σας· και, όπως ακριβώς όταν διενεργείτε έλεγχο σε κάποιον για διαχείριση χρημάτων πιστεύοντας ότι έχει περίσσευμα, δέχεστε το αποτέλεσμα, αν το άθροισμα είναι καθαρό, έστω και αν ακόμη δεν υπάρχει περίσσευμα, έτσι και τώρα να βασιστείτε στα όσα γίνονται φανερά με τον λόγο. Προσέξτε τώρα πόσο σαθρό είναι, προφανώς, από τη φύση του καθετί που δεν έχει γίνει σύμφωνα με το δίκαιο.

[228] Με αυτό δηλαδή το σοφό παράδειγμα έχει παραδεχτεί τώρα ότι εμείς οι δυο τουλάχιστον είμαστε αποφασισμένοι εκ προοιμίου, εγώ να υπερασπίζομαι τα συμφέροντα της πατρίδας μου, αυτός του Φιλίππου. Γιατί, αν δεν ήταν αυτή η γνώμη που έχετε για τον καθένα από μας τους δυο, δεν θα προσπαθούσε να σας μεταπείσει.

[229] Επίσης, το ότι η αξίωσή του να αλλάξετε αυτή τη γνώμη είναι αδικαιολόγητη, εύκολα θα σας το εξηγήσω, όχι βέβαια μετρώντας κουκιά (γιατί δεν είναι αυτός τρόπος να αξιολογήσει κανείς τα πολιτικά πράγματα), αλλά υπενθυμίζοντάς σας εν συντομία το καθένα χωριστά και συνάμα επικαλούμενος ως ελεγκτές και μάρτυρες εσάς που με ακούτε. Η δική μου λοιπόν πολιτική, που αυτός κατηγορεί, πέτυχε ώστε, αντί να εισβάλουν οι Θηβαίοι μαζί με τον Φίλιππο στη χώρα μας, πράγμα που όλοι πίστευαν, να τον εμποδίσουν αγωνιζόμενοι στο πλευρό μας·

[230] αντί να διεξάγεται ο πόλεμος στην Αττική, να γίνει στα σύνορα της Βοιωτίας, εφτακόσια στάδια μακριά από την πόλη μας· αντί οι πειρατές να κάνουν ληστρικές επιδρομές από την Εύβοια, να είναι η Αττική ασφαλής από τη θάλασσα σε όλη τη διάρκεια του πολέμου· τέλος, αντί να έχει ο Φίλιππος υπό τον έλεγχό του τον Ελλήσποντο καταλαμβάνοντας το Βυζάντιο, να πολεμήσουν οι Βυζάντιοι στο πλευρό μας εναντίον του Φιλίππου.

[231] Άραγε, Αισχίνη, υπάρχει, κατά τη γνώμη σου, κάποια ομοιότητα ανάμεσα στον απολογισμό των πράξεων και στον τρόπο του δικού σου υπολογισμού με κουκιά; Ή πρέπει να διαγράψουμε αυτά (: κέρδη και ζημίες) αντί να εξετάσουμε με ποιό τρόπο δεν θα ξεχαστούν ποτέ; Δεν θα προσθέσω ότι την ωμότητα, που μπορεί να δει κανείς σε μερικές πόλεις στις οποίες ο Φίλιππος έγινε απόλυτος κύριος, έτυχε να τη δοκιμάσουν άλλοι, ενώ εσείς έχετε αποκομίσει, και καλά κάνατε, τους καρπούς της φιλανθρωπίας του, που εκείνος έδειχνε υποκριτικά, αποβλέποντας στο μέλλον. Αλλά τα αφήνω αυτά.

 [232] Δεν θα διστάσω επίσης να πω και τούτο, ότι αυτός που θα ήθελε να θέσει δίκαια υπό δοκιμασία έναν πολιτικό και όχι να τον συκοφαντήσει, δεν θα απηύθυνε εναντίον του τέτοιες κατηγορίες σαν και αυτές που μόλις τώρα εσύ αράδιαζες, επινοώντας σχετικά παραδείγματα και μιμούμενος τον τρόπο ομιλίας και τις χειρονομίες μου (γιατί, δεν το βλέπεις; από κάτι τέτοια εξαρτήθηκε σε μεγάλο βαθμό η τύχη των ελληνικών πραγμάτων, από το αν δηλαδή εγώ είπα αυτή τη λέξη ή την άλλη, ή από το αν κούνησα το χέρι μου προς τα εδώ και όχι προς τα εκεί)! [

233] Αντίθετα, στηριζόμενος στα ίδια τα γεγονότα θα εξέταζε ποιούς πόρους και ποιές στρατιωτικές δυνάμεις διέθετε η πόλη, όταν εγώ άρχισα να ασχολούμαι με την πολιτική, και ποιούς πόρους και ποιές δυνάμεις συγκέντρωσα εγώ για χάρη της αργότερα, όταν μπήκα επικεφαλής, και ακόμη ποιά ήταν η κατάσταση των αντιπάλων. Εξάλλου, αν είχα μειώσει τις δυνάμεις της πόλης, θα αποδείκνυε ότι το σφάλμα ήταν δικό μου· αν πάλι τις είχα αυξήσει σημαντικά, δεν θα με συκοφαντούσε. Και επειδή εσύ, Αισχίνη, απέφυγες να κάνεις αυτό τον έλεγχο, θα τον κάνω εγώ· εσείς από τη μεριά σας να κρίνετε αν τα όσα θα πω είναι δίκαια.