Ο θάνατος του άλλου είναι και δικός μας θάνατος

Όταν θνήσκει ο άλλος, θνήσκει και ένα κομμάτι του εαυτού μας. Θνήσκει το κομμάτι της τρέχουσας καθημερινότητας και ο μελλοντικός εαυτός μας, δηλαδή οι προσδοκίες που είχαμε για όσα θα ζούσαμε μαζί και αυτοί που θα γινόμασταν μαζί, ο ένας για χάρη του άλλου. Γι’ αυτούς τους λόγους με κάθε απώλεια απομένουμε λιγότεροι. Η οδύνη της απώλειας δεν μεταστοιχειώνεται ποτέ πλήρως σε σοφία, πράγμα που σήμερα παραγνωρίζεται σε ένα καθεστώς επιβεβλημένης διαρκούς αυτοβελτίωσης.

Ο έρωτας έχει πάντοτε ημερομηνία λήξης; Είναι μια αμοιβαία παρεξήγηση με ημερομηνία λήξης που ενίοτε οδηγεί στο θαύμα. Συνήθως αναζητούμε στον άλλον κάτι που έχουμε απολέσει ή κάτι που ποτέ δεν είχαμε ή κάτι που νομίζουμε ότι θα θέλαμε να έχουμε. Υπάρχει όμως μια διαφορά μεταξύ αυτού που χρειάζεται κανείς και αυτού που επιθυμεί. Συχνά θεωρούμε ότι χρειαζόμαστε αυτό που επιθυμούμε, γι’ αυτό η επιθυμία απολήγει στην οδύνη.

Και η αγάπη τι περιεχόμενο έχει; Δεν γνωρίζω, όμως έχει μεγαλύτερη χωρητικότητα από τον έρωτα, διότι προσφέρεται δίχως αντάλλαγμα ή απαιτήσεις. Η αγάπη δεν ελπίζει σε τίποτα. Δεν την ενδιαφέρει ούτε το παρελθόν ούτε το μέλλον. Είναι εντός του χρόνου, αλλά συνάμα τον υπερβαίνει.

Τελικά είναι πιο χρήσιμο να θυμόμαστε ή να ξεχνάμε; Όταν ήμουν νεότερος προέκρινα τη μνήμη έναντι της λήθης. Μεγαλώνοντας, πιστεύω ότι είναι εξίσου σημαντικό να λησμονούμε. Απώλειες, τραύματα, διαψεύσεις, δεν χρειάζεται να τα μνημονεύουμε διαρκώς και με συγκινησιακή ένταση. Παρεξηγήσεις της καθημερινότητας, ένας φίλος που μας απογοήτευσε, μια σύντροφος που μας πλήγωσε ή ένας οικογενειακός καβγάς είναι πράγματα που συχνά είναι φρονιμότερο να λησμονούμε.

Ακόμη και στο επίπεδο της κοινωνίας η ιστορική μνήμη συνυπάρχει με τη λήθη, η μία δεν μπορεί να υπάρξει δίχως την άλλη. Η σημασία της λήθης είναι σημαντικότερη στην εποχή μας όπου όλα αποθηκεύονται ψηφιακά. Το δικαίωμα στη λήθη βαραίνει ιδιαίτερα σε ένα διηνεκές παρόν, όπου το παρελθόν δεν παρέρχεται. Οι απόγονοί μας θα διατρέχουν τα ψηφιακά χρονολόγιά μας στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, γνωρίζοντας ασυγκρίτως περισσότερα για εμάς απ’ ό,τι εμείς για τους δικούς μας προγόνους.

Και στην επιλογή ανάμεσα στο συναίσθημα και τη λογική; Εξίσου και τα δύο. Αλλά προτιμώ το πάθος να καίει όπως ο πάγος και όχι όπως η φωτιά.

Και πράγματι, οι διαδρομές που κάνουμε θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ένα ταξίδι στον χρόνο. Παιδιά που είχαν σχολάσει, παντοπωλεία μιας άλλης εποχής, διαρκής κίνηση, στάσεις αναψυχής και ατμόσφαιρα γειτονιάς που σε εντυπωσιάζει.

Βέβαια, δεν μπορώ να μη ρωτήσω έναν άνθρωπο του οποίου η σκέψη κυριαρχείται από υπαρξιακά ερωτήματα τι εκείνος κρίνει ως σημαντικό στον βίο μας; Για μένα, είναι η ικανότητα να συμπάσχουμε και να αγαπάμε που καθορίζει, μαζί με τη φαντασία, την ανθρωπινότητά μας.

Για το τέλος έχω κρατήσει ένα τελευταίο ερώτημα. Ακόμα και όλα να τα έχουμε, πάντα κάτι λείπει. Το ανικανοποίητο είναι ίδιον του ανθρώπου, όπως και η διαρκής επιδίωξη της ευτυχίας. Ωστόσο νομίζω ότι είναι προτιμότερη η ελευθερία από την ευτυχία, διότι η τελευταία είναι φευγαλέα, εύθραυστη και καθορίζεται σημαντικά και από την τύχη. Ενώ η ελευθερία εξαρτάται περισσότερο από εμάς τους ίδιους, λαμβάνοντας υπόψη και τους άλλους, διότι, δίχως τους άλλους, παύει να υφίσταται.