ΞΕΝ Απομν 4.8.2–4.8.4
Ο Σωκράτης απέναντι στον θάνατο
Φτάνοντας στο τελευταίο κεφάλαιο του έργου, διαβάζουμε για την αξιοπρέπεια με την οποία απολογήθηκε και αντιμετώπισε τη θανατική του καταδίκη ο Σωκράτης. Χαρακτηριστικός είναι και ο διάλογός του με τον Ερμογένη, απόσπασμα του οποίου παρατίθεται παρακάτω.
[4.8.2] ὁμολογεῖται γὰρ οὐδένα πω τῶν μνη-
μονευομένων ἀνθρώπων κάλλιον θάνατον ἐνεγκεῖν. ἀνάγκη
μὲν γὰρ ἐγένετο αὐτῷ μετὰ τὴν κρίσιν τριάκοντα ἡμέρας
βιῶναι διὰ τὸ Δήλια μὲν ἐκείνου τοῦ μηνὸς εἶναι, τὸν δὲ
νόμον μηδένα ἐᾶν δημοσίᾳ ἀποθνῄσκειν ἕως ἂν ἡ θεωρία ἐκ
Δήλου ἐπανέλθῃ, καὶ τὸν χρόνον τοῦτον ἅπασι τοῖς συνή-
θεσι φανερὸς ἐγένετο οὐδὲν ἀλλοιότερον διαβιοὺς ἢ τὸν
ἔμπροσθεν χρόνον· καίτοι τὸν ἔμπροσθέν γε πάντων ἀνθρώ-
πων μάλιστα ἐθαυμάζετο ἐπὶ τῷ εὐθύμως τε καὶ εὐκόλως
ζῆν. [4.8.3] καὶ πῶς ἄν τις κάλλιον ἢ οὕτως ἀποθάνοι; ἢ ποῖος
ἂν εἴη θάνατος καλλίων ἢ ὃν κάλλιστά τις ἀποθάνοι; ποῖος
δ’ ἂν γένοιτο θάνατος εὐδαιμονέστερος τοῦ καλλίστου; ἢ
ποῖος θεοφιλέστερος τοῦ εὐδαιμονεστάτου; [4.8.4] λέξω δὲ καὶ ἃ
Ἑρμογένους τοῦ Ἱππονίκου ἤκουσα περὶ αὐτοῦ. ἔφη γάρ,
ἤδη Μελήτου γεγραμμένου αὐτὸν τὴν γραφήν, αὐτὸς ἀκούων
αὐτοῦ πάντα μᾶλλον ἢ περὶ τῆς δίκης διαλεγομένου λέγειν
αὐτῷ ὡς χρὴ σκοπεῖν ὅ τι ἀπολογήσεται. τὸν δὲ τὸ μὲν
πρῶτον εἰπεῖν· Οὐ γὰρ δοκῶ σοι τοῦτο μελετῶν διαβεβιω-
κέναι; ἐπεὶ δὲ αὐτὸν ἤρετο ὅπως, εἰπεῖν αὐτὸν ὅτι οὐδὲν
ἄλλο ποιῶν διαγεγένηται ἢ διασκοπῶν μὲν τά τε δίκαια καὶ
τὰ ἄδικα, πράττων δὲ τὰ δίκαια καὶ τῶν ἀδίκων ἀπεχόμενος,
ἥνπερ νομίζοι καλλίστην μελέτην ἀπολογίας εἶναι.
***
Διότι κοινώς ομολογείται, ότι κανείς έως τώρα άνθρωπος από όσους ενθυμούμεθα, δεν υπέμεινε καλύτερα τον θάνατον. Διότι ηναγκάσθη να ζήση τριάκοντα ημέρας μετά την καταδίκην του, επειδή κατ' εκείνον μεν τον μήνα ήτο η εορτή των Δηλίων, ο δε νόμος δεν επέτρεπε κανείς να φονεύεται υπό της πολιτείας πριν επανέλθη εκ της Δήλου η πρεσβεία των θεωρών, και κατά το χρονικόν αυτό διάστημα ο Σωκράτης απεδείχθη εις πάντας τους φίλους του, ότι καθόλου διαφορετικώτερα δεν έζησεν από πρωτύτερα· και βέβαια πρωτύτερα εθαυμάζετο περισσότερον από όλους τους ανθρώπους διά το ότι έζη με ευθυμίαν και χωρίς γκρίνιες. Και πώς θα ημπορούσε κανείς να αποθάνη καλύτερα παρά όπως απέθανεν ο Σωκράτης; Ή ποίος θάνατος θα ήτο ωραιότερος από εκείνον που θα υφίστατο κανείς ωραιότατα; Ποίος δε θάνατος θα ημπορούσε να γίνη ευτυχέστερος από τον ωραιότατον; Ή ποίος περισσότερον αρεστός εις τους θεούς από τον ευτυχέστατον θάνατον; [Θα είπω δε και όσα ήκουσα περί αυτού από τον Ερμογένην τον υιόν του Ιππονίκου. Έλεγε δηλαδή ο Ερμογένης, ότι ενώ πλέον ο Μέλητος είχε κάμει την γραπτήν περί του Σωκράτους κατηγορίαν, αυτός ακούων τον Σωκράτην να διαλέγεται περισσότερον διά κάθε άλλο πράγμα παρά διά την δίκην του, του είπεν, ότι έπρεπε να σκεφθή τι θα απολογηθή. Εκείνος δε κατά πρώτον μεν απήντησε. ― Δεν σου φαίνομαι λοιπόν, ότι έχω περάσει όλην μου την ζωήν μελετών την απολογίαν μου; Επειδή δε ο Ερμογένης τον ηρώτησε, πώς; είπεν ο Σωκράτης ότι έως τώρα τίποτε άλλο δεν έκαμνε παρά αφ' ενός μεν να εξετάζη τα δίκαια και τα άδικα, αφ' ετέρου δε να κάμνη τα δίκαια και ν' αποφεύγη τα άδικα, και αυτό πράγματι ενόμιζεν, ότι είναι η καλυτέρα από όλας φροντίς απολογίας.
Διότι κοινώς ομολογείται, ότι κανείς έως τώρα άνθρωπος από όσους ενθυμούμεθα, δεν υπέμεινε καλύτερα τον θάνατον. Διότι ηναγκάσθη να ζήση τριάκοντα ημέρας μετά την καταδίκην του, επειδή κατ' εκείνον μεν τον μήνα ήτο η εορτή των Δηλίων, ο δε νόμος δεν επέτρεπε κανείς να φονεύεται υπό της πολιτείας πριν επανέλθη εκ της Δήλου η πρεσβεία των θεωρών, και κατά το χρονικόν αυτό διάστημα ο Σωκράτης απεδείχθη εις πάντας τους φίλους του, ότι καθόλου διαφορετικώτερα δεν έζησεν από πρωτύτερα· και βέβαια πρωτύτερα εθαυμάζετο περισσότερον από όλους τους ανθρώπους διά το ότι έζη με ευθυμίαν και χωρίς γκρίνιες. Και πώς θα ημπορούσε κανείς να αποθάνη καλύτερα παρά όπως απέθανεν ο Σωκράτης; Ή ποίος θάνατος θα ήτο ωραιότερος από εκείνον που θα υφίστατο κανείς ωραιότατα; Ποίος δε θάνατος θα ημπορούσε να γίνη ευτυχέστερος από τον ωραιότατον; Ή ποίος περισσότερον αρεστός εις τους θεούς από τον ευτυχέστατον θάνατον; [Θα είπω δε και όσα ήκουσα περί αυτού από τον Ερμογένην τον υιόν του Ιππονίκου. Έλεγε δηλαδή ο Ερμογένης, ότι ενώ πλέον ο Μέλητος είχε κάμει την γραπτήν περί του Σωκράτους κατηγορίαν, αυτός ακούων τον Σωκράτην να διαλέγεται περισσότερον διά κάθε άλλο πράγμα παρά διά την δίκην του, του είπεν, ότι έπρεπε να σκεφθή τι θα απολογηθή. Εκείνος δε κατά πρώτον μεν απήντησε. ― Δεν σου φαίνομαι λοιπόν, ότι έχω περάσει όλην μου την ζωήν μελετών την απολογίαν μου; Επειδή δε ο Ερμογένης τον ηρώτησε, πώς; είπεν ο Σωκράτης ότι έως τώρα τίποτε άλλο δεν έκαμνε παρά αφ' ενός μεν να εξετάζη τα δίκαια και τα άδικα, αφ' ετέρου δε να κάμνη τα δίκαια και ν' αποφεύγη τα άδικα, και αυτό πράγματι ενόμιζεν, ότι είναι η καλυτέρα από όλας φροντίς απολογίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου