ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ

Κατά τη διάρκεια της οικοδόμησης των Προπυλαίων στην Ακρόπολη, ο καλύτερος τεχνίτης του αρχιτέκτονα Μηνησικλέους, έπεσε από τη σκαλωσιά και το λαμπρό αυτό έργο κινδύνευε να σταματήσει. Λέγεται ότι η Αθηνά παρουσιάστηκε στον ύπνο του Περικλέους και του υπέδειξε πώς έπρεπε να γιατρευτεί ο τεχνίτης. Πράγματι έτσι έγινε και το έργο τελείωσε με επιτυχία.

Το λοφίο της περικεφαλαίας της, του ύψους επτά μέτρων χάλκινου αγάλματος της θεάς Αθηνάς Προμάχου που κοσμούσε την Ακρόπολη, γυάλιζε στον ήλιο και η λάμψη αυτή φαίνονταν από τα πλοία που περνούσαν στο Σούνιο.

Η αριστερά πλευρά του βασιλιά Φιλίππου Β' της Μακεδονίας καλύπτονταν από την ασπίδα, ενώ η δεξιά έμενε ακάλυπτη όταν ο Φίλιππος σήκωνε το σπαθί του. Στη δεξιά πλευρά του έχει μία μικρή χρυσή εικόνα της θεάς Αθηνάς.

Οι Έλληνες μεγάλωσαν και διαπαιδαγωγήθησαν με τα έπη του Ομήρου που είναι πλούσια σε υψηλές έννοιες και ιδανικά. Διαμόρφωσαν χαρακτήρα αγωνιστή, δίκαιου, πατριδολάτρη."Αιέν αριστεύειν έμμεναι άλλων, μηδέ γένων πατέρων αισχυνέμεν": "να επιδιώκεις μονίμως να είσαι ο άριστος έναντι των άλλων και να μην ντροπιάσεις ποτέ τη γενιά σου".

Οι τελευταίες συμβουλές του Έκτορος στο γυιό του Αστυάνακτα ήταν τα συγκλονιστικά λόγια: "Εις οιωνός άριστος, Αμύνεσθαι περί πάτρις".

Οι Σπαρτιάτες πολεμιστές, φορούσαν, κατά νόμο του Λυκούργου, κατακόκκινη χλαμύδα, για μη φαίνονται τα αίματα των πληγών τους και δειλιάζουν οι συστρατιώτες τους.

O Λεωνίδας, την τελευταία μέρα πριν την αποφασιστική μάχη των Θερμοπυλών, σύστησε σε Σπαρτιάτες και Θεσπιείς να φάνε ελαφρά για να μη δυσκολευτούν στη μάχη."Απόψε θα δειπνήσουμε πλουσιοπάροχα στα βασίλεια του Πλούτωνος" τους είπε, με αυτοσαρκασμό.

Όταν ο Λεωνίδας κατάλαβε πως ήταν περικυκλωμένος από τους Πέρσες και κάθε αντίσταση μάταια, έπεισε τους Έλληνες συμμάχους να φύγουν για να μη θυσιαστούν άδικα. Ο βασιλιάς των θεσπιέων όμως του απήντησε πως δεν φεύγει."Λεωνίδα, δε θα σε αφήσω να πάρεις μόνος σου τη δόξα των Θερμοπυλών" του είπε, και με τους εφτακόσιους οπλίτες του έπεσαν μέχρις ενός.

Ήταν παροιμιώδης η λεκτική λιτότητα των Σπαρτιατών, το "λακωνίζειν". Σε έναν εχθρό που τους απείλησε: "Αν κυριέψω την πόλη σας θα την ισοπεδώσω", απάντησαν: "Αν".

Κάποιος Αθηναίος ρώτησε έναν Σπαρτιάτη, "ποια είναι η ποινή για τις Σπαρτιάτισσες που απατούν τους συζύγους τους;". Ο Σπαρτιάτης αποκρίθηκε πως "πρέπει να θυσιάσουν έναν ταύρο που όταν στέκεται στην κορυφή του Ταϋγέτου, πίνει νερό στον Ευρώτα", εννοώντας πως δε νοείται Σπαρτιάτισσα να απατά το σύζυγό της.

 
Αριστοφάνης: Μια γενιά είμαστε όλοι και από το ίδιο αγιασματάρι όλοι ραντίζουμε τους βωμούς των θεών στην Ολυμπία, στις Θερμοπύλες, στους Δελφούς και σε άλλα μέρη πολλά. Κι ενώ στρατών εχθρών βαρβάρων μας ζώνει, Έλληνες άντρες, πολιτείες ελληνικές χαλάτε και τ’ αδέρφια σας.