Τρίτη 20 Μαΐου 2014

ΟΤΑΝ ΑΚΟΜΗ ΥΠΗΡΧΑΝ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΕΣ...

-«Πήγαινε στά δημοτικά τραγούδια, στή δημοτική τέχνη, καί στή χωριάτικη καί τή λαϊκή ζωή, γιά νά βρής τή γλώσσα σου, καί τήν Ψυχή σου. Καί μέ αυτά τά εφόδια άν έχεις μέσα σου ορμή καί φύσημα, θά πλάσης ότι θέλεις, παράδοση καί πολιτισμό και αλήθεια καί φιλοσοφία». Ίων Δραγούμης.

Σ’ αυτά, λοιπόν τά Δημοτικά μας τραγούδια – στίχοι, μελωδία, ρυθμός - είναι ή διαχρονική μελωδική φωνή και η αδάμαστη Ψυχή του Λαού μας. Είναι η Χαρά και η λύπη ενός γλυκόλαλου Λαϊκού Tραγουδιστή, έγραψα πρίν από καιρό... Τους στίχους και τις νότες τους, τα γράφει ο ανώνυμος στιχουργός και μουσουργός των Αιώνων. Τα Δημοτικά τραγούδια μας είναι το ρωγοβύζι της Ελληνικής Φυλής μας. Η Ελλάδα μας και οι Έλληνες επέζησαν διότι Πολέμησαν, Τραγούδησαν και Χόρεψαν. Τραγούδησαν την γέννηση με νανουρίσματα, τον θάνατο με μοιρολόγια, τον καημό, την χαρά, την λύπη, την ξενιτιά, τον πόνο, την χαρά, τούς αρραβώνες, τους γάμους τις γιορτές. Τραγούδησαν στά νυχτέρια , στους αργαλειούς, στα πλεξίματα, στα προικιά. Τραγούδησαν και χόρεψαν τη Μάνα Φύση και τις νομοτελειακές της λειτουργίες. Τραγούδησαν στις δουλειές, στα χωράφια, στους κάμπους, στά λαγκάδια. Τραγούδησαν τη σπορά, το θέρος, τον τρύγο. Τραγούδησαν τα ήθη και τα έθιμα, τα κατορθώματα και τούς ηρωισμούς, τα βάσανα, τους καημούς και τις πίκρες. Παντού λοιπόν τραγούδι!!!.

  Ένας μεγάλος μουσουργός είπε: «Ω !, Ελλάς! ΄Εάν θέλεις κάτι νά θαυμάσεις, θαύμασε τά δημοτικά σου τραγούδια. Τά Δημοτικά Τραγούδια δέν έχουν στιχουργό καί επώνυμο συνθέτη. Έχουν δημιουργό καί «συνθέτη» τόν υπέροχο λαό μας καί σ΄ αυτόν ανήκουν, πρέπει νά υπάρχουν τά ανάλογα ερεθίσματα γιά νά «γεννηθεί» δημοτικό ΤΡΑΓΟΥΔΙ. Νά μιλήσει στήν ψυχή καί να μείνει. Νά έχει ορμή, φύσημα καρδιάς καί Ψυχής. Τα Δημοτικά τραγούδια μας γράφτηκαν από το Λαό μας σε στιγμές Εθνικών κλυδωνισμών, τότε πού αγωνιζόταν γιά τήν ΄Ελευθερία του καί τραγουδούσε τίς μεγάλες νίκες, τίς χαρές, τίς συμφορές καί τίς λύπες του. Μέσα τους κρύβουν ολόκληρη τήν Ψυχή του λαού μας, τόν Λαϊκό Πολιτισμό, τίς παραδόσεις, τούς καημούς καί τόν ύμνο στόν Έρωτα καί τή Ζωή. Μεγάλος μουσουργός είπε: «΄Εάν μπορούσα νά γράψω έστω καί ένα ελληνικό δημοτικό τραγούδι, θά απέρριπτα ό,τι έχω γράψει μέχρι σήμερα»!.

Έτσι, λοιπόν ο Λαός μας «συν-ΔΗΜΙΟΎΡΓΗΣΕ» κι έπλασε Τραγούδια ‘Ιστορικά, Κλέφτικα, ΄Ακριτικά, Τραγούδια γιά τήν Αγάπη καί τόν Έρωτα, γιά τούς Γάμους, (Νυφιάτικα) γιά τά Κάλαντα (Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιάς – Φώτων – τού Μάρτη, τής Αποκριάς (Περιγελαστικά, Σκωπτικά) – τά Βαϊτικα ή τού Λαζάρου κλπ), Τραγούδια γιά τόν Κλήδωνα, Νανουρίσματα ή νταχταρίσματα, Τραγούδια γιά τήν Ξενιτιά-πού όλως παραδόξως απουσιάζει ο Πατέρας απ’ αυτά - τά Μοιρολόγια, τά Μοιρολόγια τού Κάτω Κόσμου καί τού Χάρου, τά Γνωμικά ή Παροιμιώδη! κ.α.

Μία, όμως, μεγάλη κατηγορία Δημοτικών μας Τραγουδιών είναι και οι Παραλογές, όπου τά ΄Εθνικά μας αυτά (άσματα) Τραγούδια, έχουν υπόθεση ΄Ιδεώδη! ή πεπλατισμένη! ‘Η Φαντασία του Λαού μας εκδηλώνεται μετά περισσής ποικιλίας, ΄Ελευθερίας καί Δύναμης. Χάριν παραδείγματος: Τό δοκίμιν τής ΄Αγάπης, Τ΄ αγαπημένα ΄Αδέλφια κι η Κακή γυναίκα, Τής ΄Απολησμονημένης, τής Κουμπάρας πού έγινε Νύφη, ο γυρισμός τού Ξενιτεμένου, τής Νύφης πού κακοτύχησε, τού Κύρ΄ Βοριά, τού Γιοφυριού τής Άρτας, η Μάννα η Φόνισσα, τού Νεκρού Αδελφού ή τής ΄Αρετής, τής ΄Ωριάς τό Κάστρο, μέ διάδοση σέ όλες τίς Χώρες τής Χερσονήσου τού Αίμου, κ.α.

Τής ΄Ωριάς τό Κάστρο

Όσα κάστρα κι' αν είδα και περπάτησα,
σαν της Ωριάς το κάστρο δεν ελόγιασα.
Κάστρο θεμελιωμένο, κάστρο ξακουστό,
σαράντα οργυές του ψήλου, δώδεκα πλατύ,
μολύβι σκεπασμένο, μαρμαροχυτό,
με πόρτες ατσαλιένες κι' αργυρά κλειδιά,
και του γιαλιού η πόρτα ‘στράφτει μάλαμα.
Τούρκος το τρογυρίζει χρόνους δώδεκα,
δεν μπορεί να το πάρη το ερημόκαστρο.
Κι' ένα σκυλί τουρκάκι, μιας 'Ρωμνιάς παιδί,
στον Αμιρά του πάει και τον προσκυνάει.
"Αφέντη μ' Αμιρά μου και σουλτάνε μου,
αν πάρω γω το κάστρο τι είν' η ρόγα μου;
-Χίλια άσπρα την ημέρα κι' άλογο καλό,
και δυο σπαθιά ασημένια για τον πόλεμο.
-Ουδέ τ’ άσπρα σου θέλω κι' ουδέ τα φλωριά,
ουδέ και τ’ άλογό σου κι' ουδέ τα σπαθιά,
μόν' θέλω γώ τη κόρη, πού ναι 'ς τα γυαλιά.
-Ωσάν το κάστρο πάρης, χάρισμα κι' αυτή."
Πράσινα ρούχα βγάζει, ράσα φόρεσε.
Τον πύργο - πύργο πάει και γυροβολάει,
σ’ την πόρτα πάει και στέκει και παρακαλεί.
"Για άνοιξε άνοιξε πόρτα, πόρτα της Ωριάς,
πόρτα της μαυρομάτας της βασίλισσας.
-Φεύγα απ' αυτού, βρε Τούρκε, βρε σκυλότουρκε.
-Μα το σταυρό, κυρά μου, μα την Παναγιά,
εγώ δεν είμαι Τούρκος ουδέ Κόνιαρος,
είμαι καλογεράκι απ' ασκηταριό.
Δώδεκα χρόνους έχω οπ' ασκήτευα,
χορτάρι εβοσκούσα σαν το πρόβατο,
κ' ήρθα να πάρω λάδι για τοις εκκλησιές.
Για ανοίξετέ μου νά μπω του βαρόμοιρου.
-Να ρήξουμε τσιγγέλια να σε πάρουμε.
-Τα ράσα μου είναι σάπια και ξεσκίζονται.
-Να ρήξουμε το δίχτυ να σε πάρουμε.
-Είμαι από τη πείνα κι' άντραλίζουμαι."
Γελάστηκε μια κόρη, πάει, τον άνοιξε.
Όσο ν' ανοίξη η πόρτα, χίλιοι εμπήκανε,
κι' όσο να μισανοίξη, γέμισ' η αυλή,
κι' όσο να καλοκλείση η χώρα πάρθηκε.
Όλοι χυθήκαν σ’ τάσπρα, όλοι σ’ τα φλωριά,
και κείνος εις την κόρη, πού ‘ναι στα γυαλιά.
Κ' ή κόρη από τον πύργο κάτω πέταξε,
μήτε σε πέτρα πέφτει, μήτε σε κλαριά,
παρά σε Τούρκου χέρια και ξεψύχησε. πηγή : Ν.Γ.Πολίτου (Δημοτικά Τραγόυδια)



΄Ωριά όμως σημαίνει ΄Ωραία! Είναι η ΄Ωραία Βασιλοπούλα, ή καί η Κυρά τού Κάστρου πού τό υπερασπίζεται ‘Ηρωϊκά μαζί μέ τούς στρατευμένους Πολίτες πού είναι οι ΄Οπλίτες τής Πόλεως προστατευόμενοι στήν ΄Ακρόπολη (άκρον Πόλεως ) στό Κάστρο της. Τά Κάστρα ήταν πάντοτε απόρθητα. Έπεφταν! «από μέσα», μέ δόλο, με «δούρειο» τρόπο, μέ απάτη, μέ υπονόμευση ή καί προδοσία. Τότε η ΄Ωραία Βασιλοπούλα, αρνούμενη νά παραδοθεί στόν πορθητή- κατακτητή, γκρεμιζόταν από τόν Πύργο, καί σκοτωνόταν. ‘Η Θυσία της είχε διπλή σημασία, τόσο γιά το ’Αγαθό της ’Ελευθερίας, όσο γιά Παραδειγματισμό καί Μίμηση! Ο Πρώτος Θρύλος μας ( Παραλογή; ) τής ΄Ωριάς αρχίζει από τό Κάστρο της Τροίας! (Έπη τού Ομήρου) μέ πρώτη ΄Ωριά τήν ΄Ωραία ‘Ελένη! καί φτάνει μέχρι τόν 18ο Αιώνα μέ κατακρημνίσεις βασιλισσών από Πύργους. ‘Η σημασία τού θρύλου – παραλογής, έχει διαχρονική αξία.

Οι σχέσεις τής ΄Ωριάς - ΄Ωραίας, μέ τίς Ώρες καί τούς ΄Ανέμους (αέρηδες) τού Θεού Αίολου, είναι απόλυτα εναρμονισμένες διότι, πέρα από τήν αισθητική πού αναδεικνύεται είναι οπωσδήποτε καί μιά αλληγορία. Κάστρο μπορεί νά χαρακτηρισθεί καί νά λογισθεί ο ίδιος ο έλλογος Άνθρωπος, ο Ένας, ο καθένας στρατευμένος Πολίτης -΄Οπλίτης τής Ζωής του καί ΄Ωριά – ΄Ωραία, η ωραιότητά του στίς Πράξεις του. Κάστρο μπορεί ακόμη νά λογιστεί σήμερα η Οικογένεια, η ΄Εργασία, η Κοινότητα, ο Δήμος, ο Σύλλογος, τό Σωματείο, η Βουλή, τό Σύνταγμα κ.α.

΄Αλληγορικά ΄Ωριά – ΄Ωραία, είναι η Ελλάδα μας, ώς ΄Ιδέα προσωποποιημένη, καί Κάστρο, η Χώρα, η Πολιτεία, καί φυσικά κατά προέκταση η κάθε Χώρα μέ τόν Πολιτισμό της. Και η Ωριά δέν πρέπει νά πεθάνει όπως συμβαίνει μέ τήν ΄Ωριά τού θρύλου-παραλογής, πού όταν τό Κάστρο πέφτει, εκείνη γκρεμίζεται από τόν πύργο καί πεθαίνει. ‘Η υπεράσπιση τού «Κάστρου τής ΄Ωριάς» είναι υπόθεση όλων μας. Συμμάχους μας έχουμε τις Ώρες, ( Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη) τό αεικίνητο τών ούριων ΄Ανέμων – αέρηδων καί τίς πνοές των Ψυχών μας. Διότι, δούρειοι καιροφυλακτούν παντού καί πάντοτε μέ τούς δικούς τους θούριους, έτσι λένε.

-------------------

 υ.γ.Τό Έτυμα τών λέξεων (για πιθανή υποβοήθηση κατανόησης τών αλληγοριών)

Κούλα (ω>ου) > κωλύω φρούριο, πύργος, σκοπιά, κουλάς, κουλές, σκώλον, σκωλιόομαι, σκώλος, σκαλώνω (ω>α), σκάλωμα. Κολάζω = περιορίζω, αναχαιτίζω, ο>ω, α>υ - εμποδίζω, σταματώ, απαγορεύω, δέν αφήνω, δεν επιτρέπω, παρακωλύω, εγείρω εμπόδια>κώλησις, κώλημα, κωλύμη, κωλησι-, κωλύτης, κωλυτήρ, κωλυτός, κώλος (εμποδίζει τήν έξοδο τών περιττωμάτων).

Ώραι: Θαλλώ, Αυξώ καί Καρπώ. α (αθροιστικό, τό οποίο δασύνεται) + οράω (ούρος, ώρα)-οι φυλάττουσες τίς εκ νεφελών πύλες τού ουρανού καί θεραπαινίδες τών Θεών. Εφύλασσαν καί επόπτευαν τά έργα των ανθρώπων, προστάτιδες τού έτους καί τών καρπών. Θεωρούνταν ως αιτίες τής ωριμότητας καί τελειότητας όλων τών φυσικών!!! προϊόντων, μάλιστα δέ τής ακμής καί καλλονής τού ανθρώπου στόν βίο του.

Ώρα, ώρη Ώραι, ούρος, ώρα (ψιλούμενη)- ορισμένος χρόνος, χρονική περίοδος (διότι ο ούρος, φρουρός, εναλλάσσεται στην σκοπιά κατά ορισμένα χρονικά διαστήματα), χρονική περίοδος οριζομένη διά τών φυσικών νόμων, περίοδος τού έτους, τού μηνός, τής ημέρας, απολύτως, η ακμή του έτους, η ώρα τής ανοίξεως, καθόλου, τό έτος, στόν πληθυντικό, τό κλίμα κάποιας χώρας ως οριζόμενο από τίς ώρες τού έτους, τά τέσσερα σημεία τού ορίζοντα, από δέ τήν σημασία τής καλλίστης ώρας τού έτους, κατάντησε νά σημαίνει όπως τό καιρός, τόν προσήκοντα χρόνον, τήν κατάλληλη ώρα ή εποχή γιά κάποιο πράγμα, η ακμή τής νεότητας. τώρα (τη ώρα, συνηρ.), ενωρίς (εν), νωρίς, ωραία- τά παραγόμενα υπό τών ωρών τού έτους, οι καρποί των ωρών τού έτους, ωραίος- ο παραγόμενος ή γινόμενος κατά τήν προσήκουσα ώρα, έγκαιρος, ώριμος, ώριμος γιά κάποιο πράγμα, νεανικός, χαρούμενος, ΄Ωραία (εορτή), ώριος, ωρίως, ωραιόομαι, ωραιοπολέω (πολέω), ωραιοπώλης, ωραιότης, ωραϊστής, ωρεσιδότης (δίδω), ωρηφόρος (φέρω), ωριαίνω, ωριαίος, ωριάς, ωρικός, ώριμος, ωριμάζω, ωριμαία, ωριμότης, ωριόκαρπος, ωρογνωμονέω (γνώμων), ωρο-, ωροσκοπέω, ωροσκόπησις, ωροσκόπος, ωροσκόπιον, ωροσκοπείον, ωρολόγιον (λέγω), ρολόι, ρολογάς, ρολόγι, ωρόμαντις, ωρομέδων (μέδω), ωρονομέω, ωρονομεύω, ωρονομείον, ωρονόμος, ώρος,΄Ωρίων (ψιλούμενο, α, επιτατ., ήταν ωραιότατος), αυθωρί (αυτός, τ>θ)- ευθύς, πάραυτα, αυτοστιγμί, αυθωρεί, αυθωρόν. ώρα > φροντίδα, μέριμνα, πρόνοια, ενδιαφέρον. ώρη, άωρος (α, στερητ.)- ύπνος και ώρος (συνηρ.), ώριος, ώρες, ωρεύω, ωρέω, ωρήσσω, ώριον, ωρείον, ωρειάριος, ώρημα, ωρίζω.

Ούρος: όρ-νυμι (ο>ου) - ούριος, ευνοϊκός άνεμος από τήν ξηρά γιά απόπλουν>ούριος, ουριοστάτης (ίστημι), ώρος (ου>ω), ουριότης, ουριόω, ούρον, ουρίζω.

Δούρας: δόρυ δρύς, γεν. δρυός > δυρός (ρυ>υρ) > δούρος (ο>ου) > δόρυ- στέλεχος, δένδρο, ξύλο, δοκός, κουπί, τό ξύλο τής λόγχης ή σημαίας, δορατίζομαι, δορατισμός, δορήιος, δοριάλωτος (αλίσκομαι), δοριαλωσία, δορυάλωτος, δορίκτητος, (κτάομαι), δορυφορέω (φέρω), δορυφόρημα, δορυφορία, δορυφόρος, δορυφορικός, δορυσσός (σεύω), δορυσσόητος, δορυξόος (ξέω), δούριος, (δούρειος> ο κατασκευασθείς από δρύ καί δωρισθείς!!!).

 Θρώσκω: μέλλ. θορούμαι, από τό θάρσος (α>ο) - πηδώ, εφορμώ, προσβάλλω, άλλομαι, θορός (εκτινάσσεται), θοροποιός, θόρνυμαι, θορίσκομαι, θορικός, θοριώδης, θοραίος, θορή, θουρήεις (ο>ου), θουραίος, θουράω, θούρης, θούρητα, θούρος, θούριος, θουριών, θούρις.

Θάλος: > τρέφω, πρκμ. τέθραμμαι, θρα- > θαρ (ρα>αρ) > θαλ- (ρ>λ), διότι οι έννοιες τού θάλος ταυτίζονται μέ αυτές τού τρέφω, δηλαδή κάνω κάτι νά αυξήσει, ανατρέφω, βόσκω, μεγαλώνω, παράγω, είμαι πλήρης (θάλλω), θαλλός, θάλλω, θαλέθω, θαλέω, Θάλεια, θάλεα, θαλερός, θαλερώπις (ωψ), θαλερόμματος (όμμα), θαλία, Θαλής, θαλιάζω, θάλλινος, θαλύνω, θαλύσια, θαλυσίας, θαλύσιος, θηλέω (α>η), αναθηλέω.

΄Αέξω: α (επιτατ.) + έξω (μέλλ. τού έχω) - αυξάνω, ευρύνω, τρέφω, προάγω, ισχυροποιώ, υψώνω, δοξάζω, αεξίβιος (βίος), αεξίγυιος (γυίον), αεξίκακος, αεξίνοος, αεξίτοκος, αναέξω, αύξω [αέξω > αάξω (ε>α) > αύξω (α>υ)], αύξημα, αύξη, αύξησις, Αυξησία, Αυξώ, αυξητής, αυξητικός, αυξι-, αυξο-, αύξιμος, αυξίς.

Οπώρα: οπτ-άω + ώρα, ώριμος, μέ αποβολή του τ (για τον λόγον αυτόν δεν τρέπεται το π σε φ, προ της δασείας του ώρα) - τό μέρος τού έτους από τά μέσα ΄Ιουλίου μέχρι καί μέρος τού Σεπτεμβρίου, όταν ωριμάζουν οι καρποί, ο ίδιος ο καρπός, η θερινή ακμή, άνθος τής νεότητας, όπως τό ώρα, οπωρεύς, οπωριαίος, οπώριμος, οπωρικός, οπωρινός, οπωρισμός, οπωροφόρος, οπωρίζω, οπωροπρατέω (πιπράσκω), οπωρώνη (ωνέομαι), οπωρώνας, οπωροβασιλίς.

Λίψ: > λείψαι (ει>ι), απαρ. τού λείβω-ρυάκι, ρεύμα, λοιβή, σπονδή, ο νοτιοδυτικός άνεμος (είτε επειδή έφερε υγρασία είτε ξηρασία, διότι λείβω σημαίνει σπένδω αλλά καί τήκομαι, φθείρομαι), λίβας (λιβός, γεν. τού λίψ), λιβόνοτος (νότος), λιβοζέφυρος, Λιβύη (από τήν οποία έρχεται ο λίβας), Λίβυς, Λιβυκός.

΄Αέλλα: α (επιτατ.) + είλλω (ρίζα ελ-) - θυελλώδης άνεμος, ανεμοστρόβιλος. αελλάς, αελλαίος, αελλήεις, αελλοδρόμας, αέλλομαι, αελλός, Αελλώ, αελλώδης.

Τροία: τηρέω > τρέω > Τροία (ε>ο>οι), κειμένη επί λόφου, ήταν καλώς οχυρωμένη (τύρσις), Τροίη, Τρώα (οι>ω), Τρωαδεύς, Τρωάς, Τρωιάς, Τρωϊκός, Τρώϊος, Τρωός, Τρωίς, Τρώς, Τρωοφθόρος, Τροιζήν (ζήν = ζάω, ζώ), βρίσκονταν επί λόφου), Τροιζήνιος, Τροιζηνίς.

‘Ελένη: ‘ελώ, μέλλ. του αιρέω - η καταστρεπτική, ως κύριο όνομα, έλανδρος (ανήρ), ελέναυς (ναύς), ‘Ελένια, ‘Ελενοφόντης (φονεύω), ελέπολις, ελένη, ελάνη (αναλίσκεται), ελένιον, ελετός.

Αθλητής πινγκ-πονγκ χωρίς χέρια πείθει πως τίποτα δεν είναι αδύνατο!

perierga.gr - Αθλητής πινγκ-πονγκ χωρίς χέρια πείθει πως τίποτα δεν είναι αδύνατο!Ο Αιγύπτιος Ibrahim Hamato παίζει πάρα πολύ καλό πινγκ-πογκ και έχει κερδίσει το σεβασμό των συμπαικτών του -και όχι μόνο!- αφού δεν έχει χέρια και παρόλα αυτά κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. «Είχα ένα ατύχημα όταν ήμουν 10 χρονών και έχασα τα χέρια μου.Μου άρεσε όμως το πινγκ-πονγκ και τρία χρόνια μετά αποφάσισα να το ξεκινήσω πιάνοντας τη ρακέτα με το στόμα.

Τα κατάφερα και από τότε συνεχίζω. Πιστευω ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να πετύχει ό,τι επιθυμεί αρκεί να το βάλει στόχο και να έχει πείσμα», λέει ο ίδιος που ήταν το τιμώμενο πρόσωπο στο πρόσφατο Πρωτάθλημα Πινγκ-Πονγκ που διεξήχθη στο Τόκιο πριν από λίγους μήνες. Έπαιξε μάλιστα με μερικούς από τους ακλύτερους παίχτες στον κόσμο και αρκετοί δυσκολεύτηκαν να τον… παρακολουθήσουν!


Αυτοάνοσα νοσήματα: Γιατί δημιουργούνται,πώς αντιμετωπίζονται!

Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι η πρώτη αιτία χρόνιων νοσημάτων στις σύγχρονες κοινωνίες. Ασθένειες που κάποτε ήταν σπάνιες παρατηρούνται σήμερα σε 1 ανά 5 πολίτες σε Ευρώπη και Αμερική. Βάλουν διαφορετικά όργανα και συνδέονται μεταξύ τους από έναν κοινό μηχανισμό όπου το ίδιο το σώμα επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και ιστούς.

Διαφορετικά αυτοάνοσα συνδέονται με το όργανο που εμπλέκεται κάθε φορά, όπως: θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ελκώδης κολίτιδα, νόσος του Chron,
ρευματοειδής αρθρίτιδα, σκλήρυνση κατά πλάκας, ψωρίαση και ψωριασική
αρθρίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι, ερυθηματώδης λύκος κ.ά. Η ίδια η ποικιλομορφία αυτών των ασθενειών είναι το βασικό εμπόδιο τόσο στο να έχουμε μια συνολική εικόνα του προβλήματος όσο και στο να να βρεθεί μια αποτελεσματική θεραπεία γι αυτά.

Ο διαχωρισμός των νοσημάτων σε ξεχωριστές ασθένειες, σύμφωνα με την διαφορετική συμπτωματολογία που εκδηλώνεται κάθε φορά, εμποδίζει τόσο στην συνολική καταγραφή και αξιολόγηση των αυτοάνοσων όσο και στην αποτελεσματική συνεργασία διαφορετικών επιστημονικών ομάδων.

Μια ομάδα βιολόγων μπορεί να ερευνά την επίδραση συγκεκριμένων μορίων σε κύτταρα του θυρεοειδούς, μια άλλη σε κύτταρα του δέρματος ενώ ενδοκρινολόγοι, ρευματολόγοι ή δερματολόγοι να ερευνούν την πορεία αυτοάνοσων ασθενειών σε κλινικό επίπεδο (την πορεία των ασθενών και πως ανταποκρίνονται σε θεραπείες) σχετικά με τα όργανα που αφορούν στην ειδικότητα τους. Χημικά εργαστήρια καταγράφουν την δράση νέων φαρμάκων, μικροβιολογικά εργαστήρια προσπαθούν να εντοπίσουν νέες διαγνωστικές μεθόδους κ.ο.κ.

Αυτό καταλήγει σε μια συνεχή ανάλυση και μας απομακρύνει από οποιαδήποτε προσπάθεια σύνθεσης της γνώσης στο συγκεκριμένο τομέα της ιατρικής. Όσα περισσότερα μεμονωμένα δεδομένα συλλέγουμε τόσο πιο πολύπλοκη φαίνεται να γίνεται η εικόνα και τόσο πιο αδύνατη μια αποτελεσματική προσέγγιση.

Πως θα μπορούσαμε λοιπόν να απαντήσουμε στα παρακάτω ερωτήματα;

Ποιος είναι ο λόγος που δεν έχουν βρεθεί αποτελεσματικές θεραπείες;
Είναι δυνατόν η μόνη λύση να είναι η λήψη ισχυρών φαρμάκων που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα για μια ζωή;

Μηχανισμοί και αίτια

Για να κατανοήσουμε ένα πρόβλημα και να βρούμε τη λύση του θα πρέπει πρώτα να εξετάσουμε πως αυτό προκύπτει ώστε να προβούμε σε μια αιτιολογική προσέγγιση. Όταν ξέρουμε την πραγματική αιτία ενός προβλήματος η εξεύρεση μιας λύσης είναι πολύ πιο εφικτή.

Έχουν προταθεί πολλοί μηχανισμοί και αίτια στην προσπάθεια να κατανοηθεί τι προκαλεί την αυτοανοσία:

Γονιδιακή προδιάθεση (κληρονομικότητα)
Βλάβες σε επίπεδο του DNA
Ιοί και άλλοι μικροβιακοί παράγοντες
Επιβάρυνση και έκθεση σε τοξικές ενώσεις
Απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος
Έλλειψη βιταμίνης Β1
Έλλειψη μαγνησίου
Έλλειψη βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέως
Έλλειψη βιταμίνης D
Χαμηλά επίπεδα μαγνησίου, σεληνίου και ψευδαργύρου
Δυσλειτουργία των ορμονικών μηχανισμών του στρες
Εμβόλια (Ο εμβολιασμός με πρωτεΐνες διαφορετικών οργάνων χρησιμοποιείται ως μέσο πρόκλησης αυτοανοσίας σε πειραματικά μοντέλα.)
Στρες
Διατροφικές συνήθειες
Αλλεργίες


Όλοι οι παραπάνω παράγοντες έχουν συνδεθεί μέσα από μελέτες με την εκδήλωση αυτοανοσίας. Όμως, εδώ και αρκετά χρόνια,θεωρώ ότι υπάρχει ένας βασικός μηχανισμός πίσω από τα αυτοάνοσα νοσήματα που μπορεί να συνθέσει τα παραπάνω σε μια συνολική απάντηση. Έχω χρησιμοποιήσει αυτό το μοντέλο στην κλινική πράξη με εξαιρετικά αποτελέσματα σε χιλιάδες περιπτώσεις και η σύγχρονη ιατρική βιβλιογραφία ενισχύει σταθερά αυτή την προσέγγιση.
Ο βασικός μηχανισμός πίσω από την εμφάνιση των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι η απόκλιση της βιοχημικής ισορροπίας σε κυτταρικό επίπεδο που έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της μορφολογίας των κυττάρων ενός οργανισμού. Τα συγκεκριμένα κύτταρα (που έχουν υποστεί την μορφολογική αλλοίωση) ανιχνεύονται στη συνέχεια ως ξένα και ο οργανισμός ξεκινάει διαδικασίες απομόνωσης και καταστροφής τους.

Κάθε κύτταρο μας, παρουσιάζει στην εξωτερική πλευρά της μεμβράνης που το περικλείει πρωτεΐνες που καθορίζουν την ταυτότητα του. Αλλαγές στην βιοχημική σύσταση του κυττάρου μπορούν να διαφοροποιήσουν αυτή την ταυτότητα. Τα κύρια αίτια για την αυξημένη επίπτωση των αυτοάνοσων ασθενειών στις σύγχρονες κοινωνίες είναι:

Η έλλειψη μικροθρεπτικών συστατικών
Η επιβάρυνση με ξένες προς τη ζωή ενώσεις (τοξίνες, βαρέα μέταλλα, συνθετικές χημικές ενώσεις)
Η αλληλεπίδραση μικροοργανισμών
Αυτοί οι 3 παράγοντες είναι ο βασικός λόγος που αλλάζει η σύσταση και η δομή των κύτταρων και οδηγούν στην εκδήλωση αυτοανοσίας. Τα κύτταρα δεν είναι πλέον αναγνωρίσιμα από το ανοσοποιητικό σύστημα και γίνονται αντιληπτά ως ξένα, εχθρικά κύτταρα. Αντισώματα, λευκά αιμοσφαίρια και άλλοι μηχανισμοί ενεργοποιούνται ώστε να καταστραφεί ο “εχθρός” και το αποτέλεσμα είναι ένα νόσημα που εκδηλώνεται στο όργανο που πρώτο εμφάνισε μια σημαντική απόκλιση από το φυσιολογικό.

Η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί πρόσκαιρα να μειώσει τα συμπτώματα, δεν απευθύνεται όμως στην πραγματική αιτία του προβλήματος και γι αυτό όλες οι ανοσοκατασταλτικές θεραπείες έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα σε βάθος χρόνου. Μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση θα απαιτούσε παράλληλα με την όποια ανοσοκατασταλτική αγωγή που μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των συμπτωμάτων, να γίνουν ενέργειες προς την αποκατάσταση της φυσιολογικής σύστασης των κυττάρων.

Γαστρεντερικό και Αυτοανοσία

Το γαστρεντερικό σύστημα φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στον παραπάνω μηχανισμό. Η λειτουργικότητα του εντερικού βλεννογόνου, η κατάσταση του μικροβιώματος (το σύνολο των μικροβίων σε έναν οργανισμό) σε σχέση και με την δράση του εντερικού νευρικού συστήματος (το γαστρεντερικό σύστημα έχει το δικό του αυτόνομο νευρικό σύστημα) συνδέονται με την εμφάνιση πολυάριθμων αυτοάνοσων ασθενειών.

Είναι αξιοσημείωτο ότι το 80% του ανοσοποιητικού συστήματος βρίσκεται στο γαστρεντερικό όπου η λειτουργία του ρυθμίζεται μέσα από πολύπλοκους μηχανισμούς και από το αυτόνομο εντερικό νευρικό σύστημα που είναι εντελώς αποκομμένο από το κεντρικό νευρικό. Το 90% της σεροτονίνης και το 50% της συνολικής ντοπαμίνης, μαζί με πληθώρα άλλων νευροδιαβιβαστών βρίσκονται στο πεπτικό μας σύστημα.

Ως πύλη εισόδου τροφών και μικροβίων στον οργανισμό, το γαστρεντερικό έχει την ιδιότητα να ρυθμίζει την ανοσολογική απάντηση σε πρωτεΐνες, συστατικά και μικροοργανισμούς. Όταν αναγνωρίζει ένα συστατικό ως τροφή δεν του επιτίθεται και επιτρέπει την πέψη και την απορρόφηση του στο αίμα. Αντιθέτως όταν δεν έρχεται σε επαφή με πλήρεις, μη αλλοιωμένες τροφές αυτή η ρύθμιση απουσιάζει.

Όταν καταναλώνουμε τροφές που έχουν υποστεί έντονη βιομηχανική επεξεργασία και περιέχουν χημικές ενώσεις που αποτρέπουν την αποσύνθεση τους όπως αντιβιοτικά και συντηρητικά, ορμόνες, αλλά και ερεθιστικές ουσίες σε μεγάλες ποσότητες όπως η γλουτένη, το αλκοόλ, τα χρώματα, τα ενισχυτικά γεύσης και άπειρα άλλα χημικά είναι εύκολο να αντιληφθούμε ότι η βλάβη που προκαλείται δεν παραμένει μόνο σε επίπεδο δυσπεπτικών ενοχλήσεων αλλά διαταράσσει την ισορροπία κάθε κυττάρου στον οργανισμό μας.

Η επιβάρυνση με επεξεργασμένες τροφές μαζί με την παράλληλη απουσία επαφής σε επαρκή συχνότητα και ποσότητα με πλήρεις τροφές που έχουν ανοσορρυθμιστικές ιδιότητες, επιδεινώνει σταθερά την υγεία του γαστρεντερικού συστήματος και του οργανισμού μας ευρύτερα.

Για να είμαστε υγιείς ο πιο ασφαλής και προφανής δρόμος είναι η αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού μας. Το ανθρώπινο σώμα είναι μια βιοχημική μηχανή που λειτουργεί υπό συγκεκριμένες αυστηρά προκαθορισμένες προϋποθέσεις. Οποιαδήποτε απόκλιση από το φυσιολογικό προξενεί πρόβλημα που μετά από κάποιο διάστημα εκδηλώνεται ως νόσος. Για να είμαστε λοιπόν υγιείς θα πρέπει να σεβόμαστε αυτές τις προδιαγραφές και κάθε ενέργεια μας να συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.

Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς, MD
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου "Universita degli Studi di Napoli, Federico II"
Πρόεδρος του "European Institute of Nutritional Medicine, E.I.Nu.M"

Δεν Υπάρχει Ηθική Χωρίς Ελευθερία

«Υπάρχω, σημαίνει υπάρχω για κάτι άλλο ή υπάρχω σε αναφορά με κάτι άλλο;»
Πλάτωνας

Καθημερινά όλοι γινόμαστε μάρτυρες των μεγάλων αλλαγών που συντελούνται στον πλανήτη και στην ζωή μας. Με την έλευση δε του καινούργιου αιώνα η μεταμόρφωση του πολιτισμού μας έχει μπει σε μια καινούργια φάση. Πράγματα που μας ήταν οικεία πριν λίγα χρόνια τείνουν να εξαφανιστούν, και άλλα που θεωρούσαμε «προχωρημένα» σήμερα έχουν ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Μέσα από τις μεγάλες αλλαγές, λοιπόν, που συμβαίνουν, η αντίληψή μας για τον κόσμο και τον εαυτό μεταβάλλεται διαρκώς. Όλα γύρω μας δείχνουν πια, πως η πραγματικότητα που βιώνουμε είναι μια προβολή του νου μας. Και αν κατανοήσουμε σε βάθος ότι εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε την πραγματικότητά μας, αυτό είναι και το πρώτο κλειδί για να την αλλάξουμε.

Γιατί όμως να νοιαζόμαστε για την αλλαγή; Πραγματικά είναι μεγάλος μπελάς. Να, όμως που έρχεται μια στιγμή που όλοι και όλα αρχίζουν ξαφνικά στη ζωή μας να φωνάζουν. Ακόμη και τα κύτταρά μας σκαρφαλώνουν με τα τέσσερα γι’ αυτό το καλό, παλιό συναίσθημα που μας ωθεί να ασκήσουμε την ελεύθερή μας βούληση, η οποία μας λέει να κάνουμε κάτι άλλο από αυτό…το συνηθισμένα καθημερινό.

Μήπως θα είναι καλύτερα να πάμε να αράξουμε σε ένα βολικό καναπέ; Ή μήπως πάλι όχι; Οι άνθρωποι καλούμαστε να κάνουμε αυτή την επιλογή μόνοι μας, μιας και στον δρόμο της ζωής μας ερχόμαστε πάντα αντιμέτωποι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με τα αποτελέσματα των επιλογών και των αποφάσεών μας.

Αρκετοί από εμάς βολεύονται με τη ζωή τους όπως είναι, με το να έχουμε μια δουλειά από τις οκτώ μέχρι τις τέσσερις και μετά να βλέπουμε τηλεόραση, ή να διασκεδάζουμε. Δεν λέμε ότι είμαστε ευχαριστημένοι, αλλά έχουμε υπνωτιστεί να πιστεύουμε ότι αυτό είναι κανονικό και άρα φυσικό. Οι κυβερνήσεις πάλι, έχοντας αποθρασυνθεί από την εξουσία που τους παρέχει η συγκατάθεση του κόσμου, θεσμοθετούν με το περίφημο «πολιτικώς ορθό» όλο και περισσότερα μέτρα που συνεπάγονται τον περιορισμό όλο και περισσότερων ελευθεριών.

Καθημερινά υιοθετούνται νόμοι και διατάξεις που λαμβάνουν λίγο ή καθόλου υπόψη την απώλεια της ελευθερίας των επιμέρους πολιτών. Κυβερνήσεις και λαοί προσηλώνουν εξίσου το βλέμμα στους διακηρυγμένους στόχους τους και ελάχιστη σημασία δίνουν στις ελευθερίες που καταπατούνται στη διάρκεια της πορείας τους προς τον εκάστοτε στόχο.

Ο ωφελιμιστικός τρόπος σκέψης των κυβερνώντων, απανταχού του πλανήτη μας, όσον αφορά στην επιλογή των μέσων για την επίτευξη κάθε στόχου θεωρούν ότι πρόκειται για θέμα μόνο υπολογιστικό, αποκλείοντας έτσι κάθε έννοια διαφορετικής βούλησης ή ρύθμισης και αλληλεγγύης. Δρουν σαν κάπως από την θεωρία του Τόμας Χομπς (1588-1679), ο οποίος στο έργο του Λεβιάθαν περιγράφει τη «φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας» ως μια συνθήκη «πολέμου όλων εναντίον όλων»

…καθώς το εγωιστικό, ιδιοτελές και ωφελιμιστικό άτομο επιδίδεται σε αγώνα ζωής ή θανάτου για την προστασία των συμφερόντων του. Για να επιτύχει αυτό το στόχο αδιαφορεί για τα άλλα άτομα εφόσον δεν του είναι χρήσιμα και σε αντίθετη περίπτωση προσπαθεί είτε δια της βίας και του εξαναγκασμού είτε δια της απάτης και του προσωρινού προσεταιρισμού του –«διαίρει και βασίλευε»– να προωθήσει και να προστατέψει τα συμφέροντά του.

Επειδή, λοιπόν, ο «λύκος είναι λύκος για τον άνθρωπο», χρειάζεται να υπάρχει ένα απολυταρχικό «κράτος-Λεβιάθαν» (το μυθικό κήτος) για να αποτραπεί η αλληλοεξόντωση των ανθρώπων. Έτσι, ο Χομπς δεν αφήνει περιθώρια στους ανθρώπους να δράσουν με βάση τις έννοιες του «κοινωνικού συμβολαίου», της «κοινωνικής συνεργασίας» και της «κοινωνικής αλληλεγγύης». Όσο, λοιπόν, ισχύει το δόγμα «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», το μόνο που μπορεί να κάνει ένα βουλητικά λογικό άτομο είναι προσπαθήσει να δραπετεύσει από τη φυλακή του «κράτους-Λεβιάθαν».

Η Κάμπια που Γίνεται Πεταλούδα: Υπάρχουν, λοιπόν, κάποιοι που έχουν μια έντονη επιθυμία μέσα τους για δραπέτευση από αυτή την φυλακή. Προβάλλουν τη βούλησή τους για την Γνώση του «αλλιώς» και του «διαφορετικά». Αυτοί προσπαθούν να παρασύρουν και τους βολεμένους είτε με συνθήματα είτε με τρόπο ζωής και έκφρασης της γνώσης, καλώντας τους να ξεπεράσουνε τον λήθαργο ή την κόπωση και την προσωπική αμφιβολία. Και έρχεται κάποια μέρα η στιγμή που προσπαθούν όλοι μαζί να κάνουν τα πρώτα βήματα, κόντρα σε όσα ήδη γνωρίζουν και είναι συνδεδεμένα με τον τρόπο που ήταν μέχρι τούδε η ζωή τους.

Αυτό το γεγονός από μόνο του φέρνει τον άνθρωπο μπροστά στο άλμα: την δράση που κάνει την διαφορά στο αύριο, για όλο τον κόσμο. Γιατί, είναι γνωστό πλέον από την κβαντική φυσική, ότι κάθε φορά που προβάλλει μια ιδέα στον κόσμο της πραγματικότητας, εμφανίζεται σχεδόν ταυτόχρονα σε πολλά μέρη του κόσμου. Σαν να «βρισκόταν στον αέρα»!

Και αυτό συμβαίνει διότι, κατά τη θεωρία των Μορφογενετικών Πεδίων, εάν μια γνώση, δεξιότητα, ή συμπεριφορά υιοθετηθεί από το 1/10 της τετραγωνικής ρίζας ενός πληθυσμού, που είναι ο μαθηματικός τύπος υπολογισμού της «κρίσιμης μάζας», τότε ολόκληρος ο πληθυσμός υιοθετεί αυτόματα την συγκεκριμένη ιδιότητα!

Από την Ιστορία βλέπουμε πως, οι παραδοσιακές κοινωνίες εξελίσσονται, αλλά τόσο αργά, που η εξέλιξή τους μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο με την προοπτική πολλών αιώνων, ή ακόμα και χιλιετιών. Αυτός είναι ο τρόπος της Φύσης.

Και η αρχή της φυσικής ανάπτυξης μπορεί να περιγραφεί με το παράδειγμα της ανάπτυξης ενός δένδρου από τον καρπό του. Το εν δυνάμει δένδρο είναι πλήρως παρόν μέσα στον καρπό του και, μέσω μιας διαδικασίας γραμμικής ανάπτυξης, αυτό το δυναμικό πραγματοποιείται μέσα σε μια χρονική περίοδο, καθώς ο σπόρος εξελίσσεται σε φυτώριο, που ωριμάζει σε δένδρο. Αυτό προσπαθεί να κάνει και η κοινωνία των ανθρώπων, άλλοτε σε γόνιμο έδαφος και άλλοτε σε ακατάλληλο. Ακόμη και στα ακατάλληλα εδάφη όμως υπάρχουν τα πουλιά, ακόμη-ακόμη κι ο αέρας, που μεταφέρουν κάποιους σπόρους αλλού.

Ένας άλλος τρόπος εξέλιξης είναι αυτός της κάμπιας. Σ’ ένα ορισμένο σημείο της μεταμορφωτικής διαδικασίας, η κάμπια υφαίνει ένα κουκούλι, μέσα στο οποίο κυριολεκτικά διαλύεται σε μια σκοτεινή μάζα στοιχειώδους οργανικής ύλης, που δεν έχει ούτε τις ιδιότητες της κάμπιας ούτε εκείνες της πεταλούδας. Τότε λαμβάνει χώρα μια μυστηριώδης επαναδιοργάνωση της σκοτεινής μάζας. Το αποτέλεσμα είναι ότι τελικά εμφανίζεται μια πεταλούδα.

Το επικοινωνιακό πνεύμα, ως άλλο πουλί ή αέρας, μα και ως κάμπια η οποία γίνεται πεταλούδα που δρα σαν καταλύτης της μεταμορφωσιακής ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας, δεν λείπει και δεν θα λείψει ποτέ! Κατά καιρούς, μια προμηθεϊκή μορφή ή κατάσταση κλέβει συνειδητά κάποιο είδος «θεϊκής φωτιάς» από το Συλλογικό Ασυνείδητο, φέρνοντας την αλματώδη μεταμόρφωση της ανθρώπινης ζωής και κοινωνίας.

Και ο πολιτισμός μας έχει δει πολλά τέτοια άλματα μεταμόρφωσης π.χ., όπως η έλευση του Χριστιανισμού, η Αναγέννηση, η Βιομηχανική Επανάσταση, και στις μέρες μας η επιταχυνόμενη τεχνολογική ανάπτυξη, με το τεράστιο δυναμικό της να μας επηρεάζει άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά μα και να διδάσκει την ανθρώπινη διάνοια. Τη στιγμή αυτή, φαίνεται πως αντικρίζουμε την είσοδο της ανθρωπότητας σε μια νέα μεταμορφωσιακή φάση μέσα σ’ αυτή την διαδικασία προμηθεϊκών ιδεών.

Ανεξαρτησία: Μια πλευρά αυτής της διαδικασίας της μεταμόρφωσης στην κοινωνία των ανθρώπων είναι πρωτεύουσας σημασίας. Αυτή είναι το γεγονός, ότι το έργο της κοινωνικής μεταμόρφωσης δεν πρέπει να κατευθυνθεί ή να οργανωθεί εκ των έξω.

Από το σημείο της εμφάνισης και κατόπιν της αποδοχής της καινούργιας «φλόγας-ιδέας» που «κλάπηκε» από το Συλλογικό Ασυνείδητο, πρέπει να αφεθεί να συμβεί, και όχι να αναγκαστεί να συμβεί. Αν εφαρμόσουμε αυτή την αρχή στην ανθρώπινη κοινωνία, πρέπει να παραδεχτούμε ότι, αν αφεθεί ελεύθερη, η κοινωνία, μέσα από συγκρούσεις και σποραδικές υποτροπές, υφέσεις, κρίσεις και ανατροπές, θα προχωρήσει σε όλο και μεγαλύτερα και πιο δημιουργικά επιτεύγματα.

Εδώ, θα πρέπει να επισημάνουμε το αυτονόητο, ότι ευαίσθητες και συμπαραστατικές οργανώσεις –μη κυβερνητικές κατά προτίμηση– θα πρέπει να υπάρχουν για να μετριάζουν τον ανθρώπινο πόνο που μπορεί να προκληθεί από τα λιγότερο ευτυχή επεισόδια μέσα στην διαδικασία της μεταμόρφωσης. Το δημιουργικό πνεύμα της συλλογικής ανθρώπινης προσπάθειας, αργά ή γρήγορα θα μεταμορφωθεί μέσα από την σύγκρουση και την τελική συμφιλίωση των κοινωνικών αντιθέτων, αν η κοινωνία αφεθεί ελεύθερη.

Στην αγορά ο υγιής ανταγωνισμός παράγει πιο επιθυμητά αποτελέσματα από ό,τι μια κατευθυνόμενη, κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία, η οποία στερείται ανταγωνισμού και κέρδους και δημιουργεί μονοπώλια. Η αποτυχία της κομμουνιστικής και της σοσιαλιστικής οικονομίας σ’ όλο τον κόσμο επήλθε ακριβώς επειδή αγνοήθηκε αυτή η αρχή. Στην αγορά των ιδεών, πάντα έχουμε τα καλύτερα και πιο δημιουργικά αποτελέσματα όταν υπάρχει απόλυτη ελευθερία σκέψης, έρευνας και πληροφορίας.

Οι αλήθειες, λοιπόν, αποδεικνύονται καλύτερα στην αρένα της ελεύθερης αλχημικής αλληλεπίδρασης. Ο κόσμος έχει δει πολλή «αστυνόμευση της σκέψης» και πολλή προπαγάνδα διαφόρων ειδών και ποιοτήτων. Με παρόμοιο τρόπο, στην σφαίρα της προσωπικής μας συμπεριφοράς, τα άτομα πρέπει να βρουν την δική τους ηθική αλχημεία, με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι η ηθική αυτονομία κάποιου δεν θα βλάπτει τους υπόλοιπους.

Ο Καρλ Γιουνγκ παρατήρησε σχετικά μ’ αυτό ότι «δεν υπάρχει ηθική χωρίς ελευθερία» Ηθική είναι η οριοθέτησή μας μέσα στα πλαίσια της ανθρώπινης αλυσίδας και από την οποία πηγάζει ο αυτοσεβασμός και η εκτίμηση προς τους άλλους και προς το κάθε τι γύρω μας. Όταν δεν έχουμε ως σημείο αναφοράς το Είναι μας, με τον όγκο των συναισθημάτων του, το βάθος των γνώσεών του και το ύψος της αυτοεκτίμησής του, τότε βαδίζουμε στο δρόμο της ελευθεριότητας που οδηγεί στην έλλειψη της αυτονομίας και την κατάργηση της ανεξαρτησίας.

Και ο φιλόσοφος εγκυκλοπαιδιστής Ντιντερό έγραψε ένα έργο Est-il Bon? Est-il Mechant? (Είναι Καλός ή Είναι Κακός;), στο οποίο συνοψίζει το νεωτερικό τρόπο σκέψης με τον οποίο αντιμετωπίζονταν τα ερωτήματα που αφορούσαν την ανθρώπινη ηθική από το Διαφωτισμό: σαν προβλήματα που επιλύονταν με την διανοητική έρευνα παρά με την επιβολή μιας εξωτερικής εξουσίας.

Ο φιλόσοφος επίσης, Στέφαν Χόϊλερ λέει πως «το όραμα της ελευθερίας δεν είναι ούτε αυταπάτη ούτε αντικατοπτρισμός. Βαθιά μέσα μας, μια φωνή φωνάζει δηλώνοντας ότι κατά κάποιο μυστήριο τρόπο έχουμε στ’ αλήθεια «γεννηθεί ελεύθεροι», και ότι είναι υποχρέωσή μας να υλοποιήσουμε αυτό το κληρονομικό μας δικαίωμα. Κανείς δεν γεννιέται θιασώτης της ελευθερίας, γίνεται. Πρέπει, και πάλι, να βρεθεί η «μέση οδός», η κρυμμένη μέσα στους στίχους του Yeats: «οι καλύτεροι δεν στερούνται πεποιθήσεων, ενώ οι χειρότεροι είναι γεμάτοι παθιασμένη ένταση».

Καλούμαστε λοιπόν να αναζητήσουμε το μοντέλο της ελεύθερης σκέψης όπου η παρουσία του είναι βουλησιαρχική. Αυτό το μοντέλο βρίσκεται μέσα από τη Κριτική Σκέψη που δεν προγραμματίζεται, που επιλέγει μεταξύ περισσοτέρων κρίσεων και που αναπτύσσει το άτομο υπευθυνότητα μέσω της ελευθερίας ανάληψης ευθυνών.

Επίσης η ελεύθερη σκέψη δομείται στην Δημιουργική Σκέψη, μέσα από την διατύπωση ερωτήσεων, που οι απαντήσεις έχουν συνέπεια για την ανθρωπότητα και δημιουργείται ή αναδομείται το κοινωνικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι. Και τέλος, το μοντέλο της ελεύθερης σκέψης περικλείει την Διαλεκτική Σκέψη μέσα στην οποία γεννιέται η αμφισβήτηση, απομυθοποιείται το status προσώπων και ιδεών και ο άνθρωπος απελευθερώνεται.

Όταν, όμως, η διάνοια γίνεται αντικείμενο χειρισμών, εξαπάτησης ή εκμετάλλευσης, παύει να μεταμορφώνεται και να οδεύει προς την εξέλιξη. Εξαρτάται από άλλους, που αποφασίζουν «ερήμην αντ’ αυτών». Η εξάρτηση γίνεται συνήθεια κι αυτή με τη σειρά της εθισμός. Και ο εθισμός είναι αρρώστια, που στερεί όχι μόνο την ρώμη και την πνευματικότητα της ανθρωπότητας, μα στερεί και το νόημα της ζωής κάθε ανθρώπου. Ελεύθεροι, λοιπόν, ίσως και να είμαστε. Κατά πόσο, όμως, είμαστε ανεξάρτητοι;…

Εκείνοι που δεν εμπιστεύονται τη ζωή, πρέπει οπωσδήποτε να την χειρίζονται, και τα αποτελέσματα αυτού του χειρισμού είναι πάντοτε καταστροφικά. Όπως προαναφέρθηκε, η μεταμόρφωση πρέπει να συμβεί, δεν μπορεί να αναγκαστεί να συμβεί. Σ’ αυτή την παραδοχή βρίσκεται η αληθινή, ψυχολογική δικαίωση της ελευθερίας και ο λόγος που όλες οι τυραννίες, άσχετα από τις ίσως καλές προθέσεις τους, είναι καταδικασμένες σε αποτυχία.

Και ο Τζορτζ Όργουελ στο προφητικό του βιβλίο 1984, έδωσε στους τυράννους του εικοστού αιώνα ένα ταιριαστό όνομα: Μεγάλος Αδελφός. Ο Μεγάλος Αδελφός παρακολουθεί τους ανθρώπους για περισσότερα χρόνια απ’ όσα θα θέλαμε να θυμηθούμε και ίσως, τελικά, να έφτασε η ώρα να αποσυρθεί από την σκηνή. 

Τα Νέα Σύνορα της Εξατομίκευσης: Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ(1712-1778) γράφει στο βιβλίο του Το Κοινωνικό Συμβόλαιο:

«Ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος, αλλά παντού βρίσκεται αλυσοδεμένος. Ακόμη κι αυτός που πιστεύει ότι είναι αφέντης των άλλων, δεν παύει να είναι πιο σκλάβος απ’ αυτούς τους άλλους. Πως έγινε αυτή η αλλαγή; Δεν το ξέρω. Και ποιος μπόρεσε να την καταστήσει νόμιμη; Αν είχα κατά νου μόνο την εξουσία και τις επιπτώσεις που προέρχονται απ’ αυτή θα έλεγα: Από την στιγμή που ένας λαός εξαναγκάζεται να υπακούει κι υπακούει, τότε καλά κάνει;
Μόλις μπορεί ν’ αποτινάξει από πάνω του το ζυγό της εξουσίας και τον αποτινάσσει, κάνει ακόμη καλύτερα? γιατί αφού ξαναπαίρνει την ελευθερία του με το ίδιο δικαίωμα που του την άρπαξαν, ή είναι σωστό να την ξαναπάρει, ή δεν έπρεπε να αφήσει καθόλου να του την πάρουν. Αλλά η κοινωνική τάξη, το καθεστώς είναι ένα ιερό δικαίωμα, που χρησιμεύει σαν βάση για όλα τα άλλα. Ωστόσο το δικαίωμα αυτό δεν παρέχεται καθόλου από την Φύση. Στηρίζεται πάνω σε συμβάσεις…».

Μήπως ήρθε η ώρα, λοιπόν, για μια καινούργια σύμβαση με τη ζωή μας; Μάλλον ναι! Κι αυτό το καινούργιο αρκετοί το αποκαλούν «νέα τάξη του κόσμου», όρος που ίσως θα μας άρεσε να υιοθετήσουμε, με την προϋπόθεση ότι καταλαβαίνουμε ότι το νόημά του διαφέρει από εκείνο που ήδη του έχουν προσδώσει. Τα τείχη συνεχίζουν να πέφτουν ακόμη και σήμερα, και τα νέα σύνορα που αρχίζουν να διαμορφώνονται δεν είναι πλέον μια χώρα ή ένας πλανήτης; Οι συμβάσεις άλλαξαν. Τα νέα σύνορα πλέον είναι ο νους και η καρδιά, και τα οποία είναι η μόνη αληθινή πραγματικότητα σ’ αυτή την ζωή.

Η πραγματικότητα, όμως, δεν υπάρχει όταν δεν είναι κανείς εκεί για να την παρατηρήσει και να την συναισθανθεί μαζί με τους άλλους. Η θεωρία της σχετικότητας έχει ήδη αποδείξει ότι οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο παρελθόν, παρόν και μέλλον φαίνονται να υποχωρούν καθώς ο χρόνος επηρεάζεται από τα βαρυτικά πεδία. Έτσι, καλούμαστε να καταλάβουμε πως έχουμε μόνο μια ευκαιρία για να ζήσουμε.

Αν την εκμεταλλευτούμε και αν δώσουμε ένα πιο πνευματικό νόημα σ’ αυτή την ζωή, τότε η νέα τάξη του κόσμου δεν θα είναι μια υπερεθνική κυβέρνηση, δεν θα είναι μια νέα ιδεολογία που θα πάρει την θέση των καταστροφικών ιδεολογιών του παρελθόντος, δεν θα εγκαθιδρύσει τεράστια κολεκτιβιστικά συστήματα στο μέλλον για να χειρίζονται τα ανθρώπινα όντα ή για να ξαναφτιάξουν τον κόσμο. Αντίθετα, αυτή η νέα φάση πρέπει να είναι, και ελπίζουμε ότι θα είναι, μια νέα κατάσταση που θα επιτρέπει στα άτομα να είναι περισσότερο ελεύθερα στο χώρο και το χρόνο απ’ όσο υπήρξαν ποτέ άλλοτε.

Οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες προκαλούν αλλαγές στον κοινωνικό χαρακτήρα, δηλαδή νέες ανάγκες. Οι νέες αυτές ανάγκες γίνονται φορείς ιδεών και κάνουν κατά κάποιο τρόπο τους ανθρώπους να δέχονται τις ιδέες αυτές. Με τη σειρά τους οι νέες αυτές ιδέες τείνουν να σταθεροποιήσουν και να καταστήσουν πιο έντονο το νέο κοινωνικό χαρακτήρα και καθορίζουν τις ενέργειες των ανθρώπων.

Τα μόλις προαναφερόμενα γίνονται η επιχειρηματολογία για το ότι ερχομός αυτής της νέας φάσης αναγγέλλεται από το εύρος της διάδοσης νέων ιδεών και από πολλά γεγονότα που ήδη συμβαίνουν. Το καλύτερο θα ήταν να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε ότι η παρούσα ηθική αναβίωση και αλληλεγγύη, μέσω των νέων ιδεών, αποτελεί μέρος μιας γενικής ανάπτυξης της ανθρώπινης συνειδητότητας.

Στις προηγούμενες κοινωνικές ζυμώσεις του περασμένου αιώνα, ξεχνούσαμε ότι η υλική πρόοδος παραμένει επισφαλής χωρίς την ηθική πρόοδο. Επινοήθηκαν κοινωνικές πολιτικές που ισχυρίζονταν ότι ήταν ηθικά ουδέτερες ή «απαλλαγμένες αξιών», αν και συχνά ανακαλύπταμε ότι αυτές οι πολιτικές ήταν με την σειρά τους γεμάτες καταστροφικές ηθικές επιπτώσεις και συνέπειες. Είναι πλέον σαφές ότι σήμερα πρέπει να βρεθούν άλλοι τρόποι, μέσα στους οποίους τα άτομα μιας κοινωνίας θα έχουν ως πρώτο μέλημα την υπευθυνότητα του εαυτού τους, την βούληση του να δημιουργούν και να δείχνουν την αλληλεγγύη τους.

Η αυτογνωσία και η εξατομίκευση –αυτές οι σύγχρονες έννοιες της Γνώσης δεν προήλθαν από το κενό, αλλά ανήκουν σ’ ένα πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο. Ένα τέτοιο πλαίσιο έχει αναπόφευκτα τις δικές του γεωγραφικές, εθνικές και ιστορικές ρίζες, χωρίς τις οποίες ούτε η διαδικασία της εξατομίκευσης ούτε και τα ψυχολογικά της χαρακτηριστικά γίνονται κατανοητά.

Αν και σήμερα λέγονται πολλά και για την πλανητική πνευματικότητα, είναι σημαντικό να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι ούτε η πνευματικότητα ούτε η αυτογνωσία μπορούν να ξεκινήσουν σε παγκόσμια κλίμακα. Πρέπει να προέλθουν και να καλλιεργηθούν μέσα σ’ ένα ορισμένο πολιτισμικό πλαίσιο.

Έτσι είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι το περιεχόμενο του πολιτισμού μας είναι σημαντικό για μας. Δεν ζούμε, κινούμαστε και υπάρχουμε μόνο στον απομονωμένο χώρο του Εγώ μας, ούτε ζούμε στον αχανή χώρο ολόκληρου του πλανήτη. Ο καθένας και η κάθε μια από εμάς έχει μια κουλτούρα, μια ιστορία, τις αρχετυπικές του εικόνες και ένα πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν οι κοινωνικές μας ζυμώσεις.

Θα λέγαμε, λοιπόν, πως η κουλτούρα μας είναι ο αποστακτήρας εντός του οποίου υπάρχουν όλα αυτά και εκεί λαμβάνει χώρα η μεταμόρφωσή μας. Αν η στάση μας απέναντι στη ζωή δεν έχει καταπίεση από τη μια μεριά, ή ανώριμο, συναισθηματικό ρομαντισμό από την άλλη, τότε το απόσταγμα θα λειτουργήσει μεν σειρά του ως αγγελιοφόρος της εξέλιξής μας, αποσταλμένο από την αλήθεια της εποχής μας.

Γιατί, όπως έγραψε και ο Χ. Έσσε: «Ο άνθρωπος δεν είναι καθορισμένος, ξεκάθαρα προσδιορισμένος μια για πάντα, είναι κάτι εν εξελίξει. Ένα πείραμα, ένας υπαινιγμός του μέλλοντος, η αναζήτηση και η νοσταλγία της φύσης για νέες μορφές βούλησης και δυνατότητες πραγμάτωσης».
-------------------------

*Η πραγματικότητα που βιώνουμε είναι μια προβολή του νου μας.
Εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε την πραγματικότητά μας
κι αυτό είναι και το πρώτο κλειδί για να την αλλάξουμε.

*Οι καλύτεροι δεν στερούνται πεποιθήσεων, ενώ οι χειρότεροι είναι γεμάτοι παθιασμένη ένταση.

*Ο άνθρωπος δεν είναι καθορισμένος, ξεκάθαρα προσδιορισμένος μια για πάντα. Είναι κάτι εν εξελίξει.
Ένα πείραμα, ένας υπαινιγμός του μέλλοντος,
η αναζήτηση και η νοσταλγία της Φύσης για νέες μορφές βούλησης και δυνατότητες πραγμάτωσης.

Η ελευθερία του απροσδιόριστου

Έχετε νιώσει πως παίζετε σε προδιαγεγραμμένο σενάριο ταινίας; Αυτή η αίσθηση είχε καταλήξει να μου γίνει έμμονη ιδέα στα εφηβικά μου χρόνια. Κι αυτό, σε σημείο του να νιώθω πως δεν μπορώ παρά να παρακολουθώ σαν θεατής τα γεγονότα που εκτυλίσσονται γύρω μου, συμπεριλαμβανομένων των δικών μου ενεργειών. Ρίζα αυτής της ασφυκτικής φυλακής μου ήταν ο θετικός τρόπος με τον οποίο σκεπτόμουν (και σκέπτομαι) κι η αδυναμία της λογικής μου να συμβιβάσει την έννοια της αιτιοκρατίας (δηλ. της παραδοχής ότι η φυσική πραγματικότητα λειτουργεί με απαρέγκλιτους νόμους) μ’ αυτήν της προσωπικής μου ελευθερίας.

Το σκεπτικό ήταν το εξής: Εφ’ όσον η φύση λειτουργεί βάσει κάποιων νόμων και κάθε αίτιο δεν μπορεί παρά να έχει ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, κάθε εκδήλωση των πραγμάτων, είτε αυτή είναι οι καιρικές συνθήκες, είτε η εκδήλωση αγάπης από μέρος κάποιου φίλου, δεν είναι παρά το μαθηματικό αποτέλεσμα κάποιων πολύπλοκων φυσικοχημικών εξισώσεων. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ΄ την αρχή.

Η κλασσική φυσική δέχεται ότι κάθε φυσικό φαινόμενο καθορίζεται από κάποιο νόμο. Η τροχιά των πλανητών γύρω από τον ήλιο καθορίζεται από το νόμο της παγκόσμιας έλξης και την αδράνεια, η βροχή προκαλείται από τη ψύξη των μορίων των υδρατμών στα σύννεφα, η ζέστη της φωτιάς οφείλεται στην απελευθέρωση της ενέργειας που προξενεί η χημική αντίδραση της καύσης. Προχωρώντας τώρα σε πολυπλοκότερα συστήματα, το κύμα στην ακτή της αμμουδιάς, ο ρυθμός ή η αρρυθμία του, το σχήμα η δύναμη του κι ο ήχος που κάνει όταν σκάει στην άμμο, όλ’ αυτά θα ήταν απόλυτα προβλέψιμα αν υποθέταμε πως ξέραμε όλους τους νόμους κι όλες τις παραμέτρους της φυσικής πραγματικότητας.

Έτσι, και το κύτταρο είναι απλά μια τέλεια χημική μηχανή κι όλες οι συναρπαστικές εκδηλώσεις του είναι αποτέλεσμα κάποιων μηχανιστικών νόμων της φύσης. Ο άνθρωπος δεν είναι παρά μια καταπληκτικά οργανωμένη ομάδα τέτοιων κυττάρων και δεν μπορεί παρά να υπακούει στην ίδια νομοτέλεια που κυριαρχεί στα δομικά του στοιχεία. Μ’ αυτό το σκεπτικό, δεν μπορεί να επιλέξει αν θα αγαπήσει ή δεν θ’ αγαπήσει, αν θα σπουδάσει, θα περπατήσει, ή αν θα γράψει ένα άρθρο, όπως ακριβώς η φωτιά δεν μπορεί να διαλέξει να μην εκπέμπει θερμότητα.

Οι ίδιες οι ζωές μας καταλήγουν με αυτό το σκεπτικό να είναι μια ταινία με προδιαγεγραμμένο σενάριο το οποίο είχε ήδη καθοριστεί από την πρώτη στιγμή της ζωής του σύμπαντος. Λειτουργούμε σαν τα ντόμινο που στήθηκαν στη σειρά και όλη η πορεία της πτώσης τους καθορίζεται από το στήσιμο τους και το σπρώξιμο του πρώτου. Η συνείδηση κι η βούληση δεν είναι παρά ψευδαισθήσεις, μια αυταπάτη πολύπλοκων συμπλεγμάτων της ύλης που «κατάφεραν» να πείσουν τον εαυτό τους πως είναι ελεύθερα.

Εδώ, βέβαια, ακούμε συνήθως μιαν απάντηση που μου φαίνεται κάπως αφελής. Ότι δηλαδή ο άνθρωπος έχει πνεύμα και ότι η αρχή της αιτιότητας, που μπορεί να ισχύει στη φύση, δεν μπορεί να επεκτείνεται στον πνευματικό κόσμο. Ότι τελικά το αν υπάρχει αυστηρή ή όχι σύνδεση αιτίων και αιτιατών στον κόσμο του πνεύματος δεν πρέπει να σχετίζεται με το πως λειτουργεί ο φυσικός κόσμος.

Η δική μου αντίρρηση είναι η εξής: Αν η ψυχή του ανθρώπου εκδηλώνεται και μέσω των πράξεων του (δηλαδή μέσω της επίδρασης των ενεργειών του στον υλικό κόσμο), η ελευθερία του δε θα παραβίαζε την υποθετική αιτιοκρατία της υλικής πραγματικότητας;

Αν π.χ. οι νόμοι της χημείας και της βιοηλεκτρονικής καθόριζαν ότι ο εγκέφαλος μου θα λειτουργούσε έτσι ώστε ν’ «αποφασίσει» να δολοφονήσει κάποιον, η ψυχή δεν θα παραβίαζε αυτή την αιτιοκρατία αν οδηγούσε αυτό το συνοθύλευμα της ύλης, που αποτελεί το σώμα μου, στο να μην το κάνει; Μ’ αυτό το σκεπτικό, η παραδοχή της ελευθερίας της ψυχής του ανθρώπου έχει σαν πόρισμα την απόρριψη της αρχής της αιτιότητας στο σύμπαν. Κι αντίστροφα (για την ακρίβεια, αντιθετοαντίστροφα), η αρχή της αιτιότητας φαίνεται να μην αφήνει περιθώρια ελευθερίας στον άνθρωπο. Γιατί λοιπόν να καταβάπουμε προσπάθεια για οτιδήποτε; Αφού αν είναι έτσι, ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει.

Η φυσική του 20ου αιώνα (και συγκεκριμένα η κβαντομηχανική με την αρχή της αβεβαιότητας) άνοιξε μια προοπτική σ’ αυτό το «αδιέξοδο». Ένα βασικό αξίωμα της κβαντομηχανικής ορίζει ότι ο ταυτόχρονος και απεριόριστα ακριβής προσδιορισμός όλων των παραμέτρων μιας κατάστασης (π.χ. της ταχύτητας και της θέσης ενός σωματιδίου) είναι αδύνατος. Έτσι, για να ξεπεραστεί η απροσδιοριστία που προκύπτει, εισάγεται η έννοια της πιθανότητας.

Και είναι θεμελιακής σημασίας το γεγονός ότι ο πιθανοκρατικός χαρακτήρας της κβαντομηχανικής δεν είναι αποτέλεσμα ατέλειας των μετρικών μας οργάνων ή έλλειψης επαρκούς υπολογιστικής ακρίβειας, αλλά είναι μέσα στην ίδια τη φύση των πραγμάτων. Έτσι, λοιπόν, προκύπτει ένα νέο δεδομένο. Αφού η ίδια η φύση των πραγμάτων -ή έστω, για να μην είμαστε απόλυτοι, η αδυναμία της ανθρώπινης σκέψης- δεν μπορεί να μας δώσει ακριβή στοιχεία αντίληψης των φαινομένων, ποιοι λόγοι επιβάλλουν την παραδοχή της αρχής της αιτιότητας;

Το να δεχτούμε πλέον ότι η φύση λειτουργεί αιτιοκρατικά, θα ήταν το ίδιο αυθαίρετο, από επιστημονική άποψη, με το να υποστηρίξουμε ότι δεν λειτουργεί αιτιοκρατικά. Κατ’ ανάγκη καταλήγουμε στο ότι αυτό το ζήτημα είναι κάτι πέρα και πάνω από την επιστήμη, καταντά δηλαδή θέμα της μεταφυσικής και της φιλοσοφίας.

Η αρχή της αιτιότητας, λοιπόν, στην οποία επί χιλιετίες στηρίζονται οι φυσικές επιστήμες απορρίφθηκε σταδιακά από την πλειοψηφία των επιστημών. Η ανθρώπινη σκέψη έμοιασε να παλινδρομεί σ’ ένα σκεπτικό που για τον επιστήμονα του 19ου αιώνα φαινόταν αφελές έως παράλογο: στο ότι κάθε συγκεκριμένο αίτιο μπορεί να έχει διάφορα αποτελέσματα. Πράγματι μοιάζει άτοπο. Το σύμπαν μοιάζει να στερείται λογικής, να στερείται αρχής.

Κι αν δεν κάνω λάθος, αυτό ήταν το σκεπτικό που οδήγησε τον Αϊνστάιν στο περίφημο «Δεν μπορώ να πιστέψω πως ο θεός παίζει ζάρια». Ωστόσο, νιώθω πως αυτή η απροσδιοριστία θα μπορούσε να γίνει κατανοητή σαν η ελευθερία του θεού μέσα στον κόσμο (Sorry Einstein -πάντα ήθελα να το πω αυτό). Ίσως δηλαδή, αυτή η πραγματικότητα να μην είναι ένδειξη τυχαιότητας, αλλά μιας παρουσίας. Ίσως είναι ένδειξη πως ο θεός δεν άφησε τον κόσμο στη μοίρα του, όπως υποστηρίζει η φιλοσοφία του Δεϊσμού, αλλά ότι ενεργεί διαρκώς μέσα σ’ αυτό ακόμη και σε μικροσωματιδιακό επίπεδο.

Αν τώρα συνδυάσουμε αυτά τα δεδομένα με τα πορίσματα της θεωρίας του Χάους, αυτή η επίδραση στον μικρόκοσμο θα μπορούσε να έχει δραματικές «επιπτώσεις» στη ζωή μας. Η θεωρία αυτή διερευνά το πώς μια απειροελάχιστη διαφοροποίηση στις αρχικές συνθήκες ενός ασταθούς συστήματος μπορεί να προκαλέσει μια εντελώς διαφορετική ροή των πραγμάτων. Για παράδειγμα, ένα φτερούγισμα μιας πεταλούδας στην αυλή μας θα μπορούσε μετά από μερικά χρόνια να «προκαλέσει» τυφώνα στην Αμερική(!!).

Έτσι, η «ασήμαντη» διαφοροποίηση στη θέση κάποιων ηλεκτρονίων στον εγκέφαλό μας θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά μεταξύ του να δολοφονήσουμε κάποιον ή όχι. Ακόμη και τα θαύματα του Χριστού (το ότι περπάτησε στη θάλασσα ή το ότι μπήκε στο υπερώο) αν και είναι, από στατιστική άποψη, εξωφρενικά απίθανα (όπως και το να πάμε εκδρομή στις Πρέσπες και να τις δούμε να εξαχνώνονται ακαριαία γιατί «έτυχε» να δημιουργηθεί κενό αέρος πάνω από την επιφάνεια τους), δεν έρχονται σ’ αντίθεση με τους νόμους της σύγχρονης φυσικής. (Κοσμολογικές απόψεις του Δημοκρίτου και σύγχρονη Φυσική)

Αν, λοιπόν, η ίδια η φύση λειτουργεί μ’ αυτήν την απροσδιοριστία, και μάλιστα απορρίψω και την αρχή της αιτιότητας, τι μ’ εμποδίζει να δεχτώ τελεσίδικα την ελευθερία στην ανθρώπινη συμπεριφορά; Θά ‘θελα να θέσω δύο σοβαρές αντιρρήσεις. Η «ελευθερία του θεού» για την οποία μίλησα πριν, θα μπορούσε να είναι καταλυτική και να μην αφήνει περιθώρια ελευθερίας στον άνθρωπο. Θα μπορούσαμε, δηλαδή, να γλιτώνουμε απ’ την αιτιοκρατία, αλλά να μας καθορίζει η ίδια η «ελευθερία του θεού».

Μια τέτοια ελευθερία θα λειτουργούσε για μας σαν μια αιτιοκρατία με διαφορετικό όνομα. Αλλά και εντελώς υλιστικά να δούμε το θέμα, το ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν θα μπορούσε να καθοριστεί εκ των προτέρων, δεν συνεπάγεται τη δική μας ελευθερία. Γιατί φρονώ πως δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ένα σωματίδιο κάνει «ό,τι θέλει» και πολύ περισσότερο ότι έχει βούληση επειδή δεν μπορεί να προβλεφθεί η συμπεριφορά του. Και στο κάτω – κάτω ελεύθερος άνθρωπος, για μένα τουλάχιστον, δεν είναι αυτός που κάνει «ό,τι τύχει» ή «ό,τι τού ‘ρθει» ακριβώς επειδή η ελευθερία προϋποθέτει πρόσωπο, και το πρόσωπο δεν είναι απλώς απρόβλεπτο αλλά και ικανό να επιλέγει.

Θα μπορούσε λοιπόν η μη προβλεψιμότητα της ανθρώπινης φύσης να μην οφείλεται στο ότι υπάρχει κάποια βούληση που αλληλεπιδρά σε μικροσωματιδιακό επίπεδο με τον εγκέφαλο, αλλά να είναι αποτέλεσμα του ότι μέσα σ’ αυτόν εκτυλίσσονται τυχαία μικροσωματιδιακά «παιχνίδια». Έτσι το μόνο που φαίνεται να εξασφαλίζουμε μ’ αυτούς τους συλλογισμούς είναι το ότι δεν είμαστε σίγουροι πως είμαστε ανελεύθεροι. Τέλος πάντων. Είναι κι αυτό ένα βήμα.

Ωστόσο, όλο αυτό το σκεπτικό, μου φαίνεται ότι κρύβει μια παγίδα. Κι αυτή είναι ότι μοιάζει να ταυτίζει την πραγματική φύση και την αλήθεια με αυτό που μπορούμε να ερευνήσουμε. Αυτό είναι εντελώς αυθαίρετο, γιατί όπως ο κόσμος που ζούμε θα μπορούσε να υπάρχει ακόμη κι αν δεν ζούσαμε μέσα σ’ αυτόν, και επομένως δεν θα τον αντιλαμβανόμασταν, έτσι μπορεί κάλλιστα να υφίστανται άλλες πραγματικότητες κι αλήθειες που δεν μπορούμε να συλλάβουμε.

Μπορεί εμείς να νομίζουμε ότι αν ρίξουμε ένα κέρμα, θα πέσει κορώνα ή γράμματα. Ίσως κάποιοι σκεφτούν ότι μπορεί να σταθεί όρθιο. Πιθανώς όμως ποτέ να μην φανταστούν ότι το κέρμα ίσως κοπεί στη μέση μόλις το πετάξουμε ή ότι θα λιώσει μέχρι να πέσει ή ακόμη ότι μια ριπή ανέμου θα το πάρει στέλνοντας το στο μεσοδιάστημα. Μ’ αυτό το σκεπτικό, η αρχή της αιτιότητας μπορεί ούτε να ισχύει, ούτε να μην ισχύει. Κι ίσως το να ψάχνουμε να βρούμε απαντήσεις σε τέτοιου είδους ερωτήματα, αποκλείοντας την πιθανότητα της υπέρλογης πραγματικότητας, να είναι τόσο μάταιο, όσο και το να αναρωτιόμαστε με ποια πλευρά έπεσε το κέρμα, τη στιγμή που αιωρείται κάπου κοντά στον Κρόνο …

Κοσμολογικές απόψεις του Δημοκρίτου και σύγχρονη Φυσική

Οι σύγχρονες επιστημονικές απόψεις:
Όπως γνωρίζουμε σήμερα, η έννοια του χώρου, όσον αφορά την επιστήμη, συνδέεται στενά με το σύνολο των φυσικών ιδιοτήτων του, η πειραματική επαλήθευση των οποίων τον μορφοποιεί αισθητά και ανθρωπίνως λογικά. Η περιγραφή του χώρου μέσω των ιδιοτήτων του είναι θέμα της γεωμετρίας, και η πλέον γνωστή μορφή χώρου είναι εκείνη που περιγράφεται από την Ευκλείδεια γεωμετρία, η οποία στηρίζεται στα γνωστά αξιώματα του Ευκλείδη, που δεν είναι δυνατόν να αποδειχθούν μαθηματικά, αλλά τα δεχόμαστε σαν «αυταποδείκτως λογικά».

Εκείνο που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι η έννοια μιας γεωμετρίας δεν μπορεί να ταυτισθεί με την έννοια του χώρου και του αριθμού των διαστάσεών του. Η γεωμετρία περιγράφει μια σειρά ιδιοτήτων του χώρου ανεξαρτήτως του αριθμού των διαστάσεών του. Έτσι π.χ. ένας χώρος -ανεξαρτήτως διαστάσεων- είναι Ευκλείδειος, αν υπακούει στα βασικά αξιώματα της Ευκλείδειας γεωμετρίας. Εκτός όμως του γνωστού και αντιληπτού, μέσω των ανθρωπίνων αισθήσεων, Ευκλείδειου χώρου, οι μεγάλοι μαθηματικοί Lobatschewski και Riemann δόμησαν δύο μη Ευκλείδειες γεωμετρίες που περιγράφουν αντίστοιχα τις ιδιότητες δύο ανεξαρτήτων και διαφορετικών χώρων που φέρουν τα ονόματα τους.

Οι δύο αυτοί χώροι και οι αντίστοιχες γεωμετρίες τους αποτελούσαν απλά θεωρητικά κατασκευάσματα, χωρίς πρακτική φυσική σημασία, μέχρι τη στιγμή που ο Αϊνστάιν διετύπωσε τη Γενική θεωρία της Σχετικότητος, η οποία προϋποθέτει και λειτουργεί μόνο στα πλαίσια ενός χώρου Riemann. Με λίγα λόγια ο χώρος του Σύμπαντος που μας περιβάλλει και τον οποίο θέλουμε να λέμε ότι μετρούμε, εφ’ όσον δεχόμαστε ότι αληθεύει στα πλαίσια του η Γενική θεωρία της Σχετικότητος, δεν είναι Ευκλείδειος αλλά χώρος Riemann.

Το παράδοξο όμως είναι ότι η γεωμετρία του Ευκλείδη, μπορεί να εφαρμοστεί με πολύ καλή προσέγγιση, σε πολύ μικρά κομμάτια ενός χώρου Lobatschewski. Εντούτοις η απόκλισή της από την αλήθεια γίνεται φανερή σε αστρονομική κλίμακα. Αυτό σημαίνει ότι η γεωμετρία του Ευκλείδη είναι μια οριακή περίπτωση της γεωμετρίας του Lobatschewski, η οποία με τη σειρά της αποδεικνύεται ότι είναι μια οριακή περίπτωση της γεωμετρίας του Riemann.

Εδώ όμως αρχίζουν τα παράδοξα για την κοινή ανθρώπινη λογική εφ’ όσον όπως γνωρίζουμε σήμερα, οι αισθήσεις μας μπορούν να καταγράψουν και να συγκεκριμενοποιήσουν σχήματα που μορφοποιούνται μόνο μέσα σε χώρους μέχρι τριών διαστάσεων που περιγράφονται από την Ευκλείδεια γεωμετρία. Τα σχήματα τα οποία μορφοποιούνται μέσα σε χώρους που περιγράφονται από μη Ευκλείδειες γεωμετρίες, όπως αυτές του Lobatschewski και του Riemann δεν είναι δυνατόν να γίνουν αντιληπτά από τις ανθρώπινες αισθήσεις» Επειδή λοιπόν η γεωμετρία, του τετραδιάστατου χώρου της Γενικής θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν είναι Riemann, το Σύμπαν δεν είναι Ευκλείδειο σε γενικές γραμμές.

Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε να γίνονται αντιληπτά μέσω των αισθήσεων μας οι μορφές του συμπαντικού μας χώρου. Το ότι συνειδητοποιούμε τα σχήματα που μας περιβάλλουν, είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι οι αισθήσεις μας έχουν την ιδιότητα, δημιουργώντας ιδεατές τομές στο συνεχές χωροχρονικό γίγνεσθαι του συμπαντικού χώρου, να καταγράφουν μόνο μικρά κομμάτια του μη Ευκλείδειου χώρου Riemann που μας περιβάλλει, τα οποία όπως αναφέραμε προηγουμένως, με μεγάλη ακρίβεια, συμπεριφέρονται σαν Ευκλείδειοι χώροι, αντιληπτοί από τις αισθήσεις μας.

Έτσι στην ουσία αυτό που αντιλαμβανόμαστε δεν είναι παρά η προβολική σκιά Ρειμάνιων μορφών και σχημάτων μέσα στον τρισδιάστατο Ευκλείδειο χώρο, ο οποίος δημιουργείται μέσω αυθαιρέτων τομών του συνεχούς και αδιαιρέτου συμπαντικού χωροχρόνου, τον οποίον αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας.

Οι αυθαίρετες τομές των αισθήσεων: Την ψευδή όμως εικόνα την οποίαν σχηματίζουμε μέσω των αισθήσεών μας για το τι πραγματικά συμβαίνει μέσα στον συμπαντικό χωρόχρονο, μπορούμε να την αντιληφθούμε και μέσω της κλασσικής φυσικής θεωρίας. Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο οφθαλμός μας αποτελεί έναν ατελέστατο συλλέκτη ακτινοβολιών. Η ατέλειά του συνίσταται κυρίως στο γεγονός ότι δεν μπορεί να αντιληφθεί:

1. Αντικείμενα μικρότερης έκτασης από μια ελάχιστη, π.χ. κόκκους σκόνης.

2. Την απόσταση μεταξύ ανεξάρτητων αντικειμένων, αν αυτή είναι μικρότερη μιας ελάχιστης. Τα αντικείμενα αυτά τα αντιλαμβάνεται σαν ένα.

3. Ακτινοβολίες εκτός του ελαχιστότατου εύρους των ορατών μηκών κύματος και τέλος

4. Μέσω του συνόλου των αισθήσεων μας δεν είναι δυνατόν να αντιληφθούμε παρά ένα απειροελάχιστο κομμάτι του συμπαντικού χώρου που μας περιβάλλει. Η αδυναμία αυτή των αισθήσεων μας αναγκάζει να περιορίζουμε τον κόσμο των αισθητών εντυπώσεων μας σε ένα πολύ μικρό υποσύνολο του συμπαντικού χώρου, να δημιουργούμε δηλαδή, μια ελαχιστότατη Ευκλείδεια υποκειμενική τομή στο συνεχές μη Ευκλείδειο χωροχρονικό γίγνεσθαι, μέσα στην οποία δημιουργούμε αυτό που ονομάζουμε κόσμο των αισθήσεων μας.

Μερικά αποτέλεσμα των προηγούμενων αδυναμιών των αισθήσεων μας είναι:

1. Μια σειρά αντικειμένων ή γεγονότων να παραμένουν αόρατα για τον άνθρωπο εφ’ όσον τα μήκη κύματος της ακτινοβολίας την οποία εκπέμπουν δεν καταγράφεται από τον οφθαλμό μας.

2. Ένα σύνολο ελαχιστότατων σωματιδίων, όπως π.χ. κόκκοι σκόνης ή μόρια αρωματικών πτητικών ενώσεων, τα οποία παρεμβάλλονται μεταξύ των θεωρούμενων ανεξάρτητων αντικειμένων, παραμένουν αόρατα από τον οφθαλμό λόγω του περιορισμένου των διαστάσεών τους. Λόγω αυτής της αδυναμίας της οράσεώς μας δημιουργούμε την αίσθηση του «κενού» μεταξύ των φαινομενικά ανεξάρτητων αντικειμένων.

3. Επειδή οι αποστάσεις μεταξύ μορίων ή ατόμων είναι απειροελάχιστες, δεν αντιλαμβανόμαστε την αυτόνομη και ανεξάρτητη ύπαρξη τους, αλλά δημιουργείται η ψευδής εντύπωση ότι μια πυκνή (μεγάλης πυκνότητας) συλλογή ατόμων ή μορίων αποτελεί μιαν ενιαία και αυτόνομη υλική οντότητα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται η ψευδαίσθηση της υλικής ατομικότητας των αισθητών αντικειμένων. Αν το αισθητήριο της όρασης μας είχε άπειρες δυνατότητας, και δεν παρουσίαζε τις προηγούμενες αδυναμίες, όπως είναι φανερό δεν θα δημιουργείτο στον άνθρωπο η εντύπωση των ανεξάρτητων και αυτόνομων υλικών αντικειμένων, αλλά η αίσθηση ενός χυλού υποατομικών σωματιδίων, και σε προέκταση ενός χυλού ακτινοβολιών, μέσα στον οποίο αυτό το οποίο ονομάζουμε εξατομικευμένο υλικό αντικείμενο δεν θα αποτελεί παρά ένα πύκνωμα του ενεργειακού αυτού χυλού.

Την αυτή όμως ψευδαίσθηση δημιουργεί και το αισθητήριο της αφής. Νομίζουμε ότι ακουμπάμε ένα αντικείμενο. Στην πραγματικότητα όμως τα ακραία δομικά συστατικά του χεριού μας, κατά τη διάρκεια του γεγονότος που ονομάζουμε «επαφή», απέχουν σχετικά πολύ μεγάλες αποστάσεις από τα ακραία δομικά συστατικά του αντικειμένου το οποίο «νομίζουμε» ότι ακουμπάμε. Αυτό το οποίο συνειδητοποιούμε σαν επαφή μέσω του εγκεφάλου μας δεν είναι παρά οι απωστικές δυνάμεις που δημιουργούνται μεταξύ των πεδίων τα οποία περιβάλλουν τα δομικά συστατικά του χεριού μας και του αντικειμένου.

Τα προηγούμενα γεγονότα τονίζονται με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο από τον Michael Talbot στο βιβλίο του «Μυστικισμός και Σύγχρονη Επιστήμη». Αναφέρει χαρακτηριστικά, «Σύμφωνα με τη Νέα Φυσική μόνο να ονειρευτούμε μπορούμε τον πραγματικό κόσμο. Τον ονειρευόμαστε να υπάρχει μυστηριωδώς ορατός πανταχού παρών στο χώρο και σταθερός στο χρόνο. Παρ’ όλα αυτά συγκατατεθήκαμε ενσυνείδητα στην πλαστή δημιουργία μη λογικών, αραιών και αιώνιων διαλειμμάτων (τομών) της αρχιτεκτονικής του, έτσι ώστε να μπορέσουμε ίσως να δούμε κάποτε πόσο ψεύτικο είναι το αρχικό μας πλαίσιο».

Με βάση την αυθαίρετη αυτή τομή του συμπαντικού συνεχούς τετραδιάστατου Ρειμάνιου χώρου, δομήθηκε και η κλασσική φυσική θεωρία. Όπως αναφέρει και ο πατέρας της θεωρίας των Γενικών Συστημάτων Λούντβιχ φον Μπερταλάνφι: «Μοναδικός σκοπός της επιστήμης φαίνεται πως υπήρξε η ανάλυση, δηλαδή ο τεμαχισμός της πραγματικότητας σε πολύ μικρότερες μονάδες και η απομόνωση των ατομικών αλυσίδων των αιτίων. Έτσι η φυσική πραγματικότητα διαιρέθηκε σε σημεία. μάζας ή σε άτομα, ο ζωντανός οργανισμός σε κύτταρα, η συμπεριφορά σε ανακλαστικά, οι αντιλήψεις σε ακριβείς αισθήσεις. Ως εκ τούτου η αιτιότητα υπήρξε απαραίτητος μονόδρομος».

Για το αυτό θέμα οι D. Βοhm και Β. Ηiley στο άρθρο τους «Οn the Intuitive Understanding of Non-Lacality as by Quantum Theory» αναφέρουν: «Η εργασία μας δείχνει με ενορατικό τρόπο, πως ακριβώς και γιατί ένα κβαντικό πολυσωματιδιακό σύστημα δεν μπορεί να αναλυθεί σε ανεξάρτητα τμήματα με σταθερές και προσδιορίσιμες δυναμικές σχέσεις μεταξύ τους. Τα τμήματα φαίνεται μάλλον να βρίσκονται σε άμεση σχέση μεταξύ τους. Μια σύνδεση από την οποία εξαρτώνται οι δυναμικές τους σχέσεις μέσα στο όλα σύστημα. Επιπλέον, μέσα στο πλαίσιο των ευρύτερων συστημάτων στα οποία περιέχονται, τελικά εκτείνονται σαν αρχή σε ολόκληρο το Σύμπαν. Με αυτόν τον τρόπο οδηγούμαστε στη νέα ιδέα της αδιάσπαστης ολότητας, η οποία αρνείται την κλασσική ιδέα της ανάλυσης του κόσμου σε ξεχωριστά και ανεξάρτητα τμήματα».

Μέσα σε αυτή τη νέα φυσική πραγματικότητα, το τι είναι πλέον αυτό που, βάσει της ψευδαίσθησης των ανθρώπινων αισθητηρίων, ονομάζαμε μέχρι σήμερα ύλη, περιγράφει γλαφυρά ο Τσαρλς Μιούζες στο βιβλίο του «Συνείδηση και πραγματικότητα». «Ένα δένδρο, ένα τραπέζι, ένα σύννεφο, μια πέτρα. Όλα αυτά διαλύονται από την επιστήμη του εικοστού αιώνα σε κάτι που συνίσταται από το ίδιο υλικό. Αυτό το κάτι είναι ένα συνοθύλευμα στροβιλιζόμενων σωματιδίων που υπακούουν στους νόμους της κβαντικής φυσικής.

Τούτο σημαίνει ότι όλα τα αντικείμενα που μπορούμε να παρατηρήσουμε είναι τρισδιάστατες εικόνες που σχηματίζονται από κύματα στάσιμα ή κινούμενα κάτω από την επίδραση ηλεκτρομαγνητικών και πυρηνικών διαδικασιών. Όλα τα αντικείμενα του κόσμου είναι τρισδιάστατες εικόνες που σχηματίζονται με ηλεκτρομαγνητικό τρόπο, εικόνες ενός υπερολογράμματος αν το θέλετε». Αυτό ισχύει βέβαια για το μικρό χώρο του κοντινού μας περιβάλλοντος. Στην περίπτωση όμως που θέλουμε να μελετήσουμε πολύ μεγάλα μέρη του Σύμπαντος, όπως αυτά που μελετά η Κοσμολογία, η Ευκλείδεια γεωμετρία παύει να τα περιγράφει και τα σχήματα που μορφοποιούνται παραμένουν ασύλληπτα από τις ανθρώπινες αισθήσεις.

Οι ανθρώπινες λοιπόν αισθήσεις, δεν αποτελούν ένα αδιάψευστο κριτήριο της αλήθειας των συμπαντικών μορφών και φαινομένων, έτσι ώστε να μπορούμε πλέον να πούμε ότι: «Μέσω των αισθήσεών μας, και των διαφόρων οργάνων μας που τις ενισχύουν, δεν αντιλαμβανόμαστε το Σύμπαν όπως αυτό είναι στην πραγματικότητα. αλλά όπως έχει την δυνατότητα να το αντιληφθεί ο εγκέφαλος μας μέσω των ατελέστατων ανθρώπινων αισθήσεων. Η πραγματική φύση του τετραδιάστατου Ρειμάνιου σύμπαντος είναι μη αισθητή και περιγράφεται μόνο μέσω μαθηματικών σχέσεων» …

Η Κοσμολογία του Δημόκριτου: Αν και όλοι σήμερα θεωρούν τον Δημόκριτο μαζί με τον Λεύκιππο πατέρες της Ατομικής θεωρίας, δεν είναι πολλοί αυτοί οι οποίοι γνωρίζουν ότι οι δύο ατομικοί φιλόσοφοι είναι οι προπάτορες μιας κοσμολογικής πρότασης η οποία δεν έχει αναλυθεί, ως θα όφειλε, σε βάθος, ούτε έχει τεθεί υπό την κρίση της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης, όπως έγινε για τις απόψεις τους περί ατόμου.

Τις κοσμολογικές αυτές απόψεις, με τον αντίστοιχο σχολιασμό τους, επιχειρούμε να μελετήσουμε εν περιλήψει στη συνέχεια, υπό το πρίσμα των παρατηρήσεων και σχολίων που έγιναν στα προηγούμενα.. Ας δούμε όμως τι αναφέρει ο Διογένης ο Λαέρτιος για τις απόψεις του Λεύκιππου οι οποίες είχαν γίνει αποδεκτές και από τον Δημόκριτο.

[Διογένης IX 30 (Λευκ. Α1)]…Ο Λεύκιππος πίστευε ότι…οι κόσμοι δημιουργούνται όταν πέφτουν σώματα σε κάποιο κενό και συμπλέκονται μεταξύ τους, από δε την κίνηση και τη συσσώρευση τους σχηματίζεται η φύση των άστρων… (31) Οι δε κόσμοι δημιουργούνται με τον ακόλουθο τρόπο. Πολλά σώματα, με κάθε είδους αγήματα, αποσπώνται από το άπειρο και φέρονται σε ένα μεγάλο κενό όπου συσσωρευόμενα σχηματίζουν μία δίνη.

Εξ αιτίας αυτής συγκρουόμενα και στροβιλιζόμενα ακανόνιστα, διαχωρίζονται τα όμοια προς τα όμοια. Όταν ισορροπήσουν λόγω του πλήθους και δεν μπορούν πλέον να περιστρέφονται, τα λεπτά (σώματα) προχωρούν στο εξωτερικό κενό, σαν να εκτοξεύονται, τα υπόλοιπα δε παραμένουν ενωμένα και συμπλεκόμενα πλησιάζουν μεταξύ τους και σχηματίζουν αρχικά ένα σφαιροειδές σύστημα. (32) Από αυτό αποσπάται ένας υμένας, που περιέχει μέσα του διάφορα σώματα.

Καθώς στριφογυρίζουν εξ αιτίας της φυγόκεντρης δύναμης, ο υμένας γίνεται λεπτός, διότι συρρέουν πάντοτε (προς το κέντρο) τα στοιχεία που βρίσκονται κοντά εμπλεκόμενα στη δίνη. Ώτσι δημιουργείται η γη (η αισθητή ύλη), όταν ενώθηκαν όσα συσσωρεύτηκαν στο κέντρο. Αυτός πάλι ο εξωτερικός υμένας αυξήθηκε με τη συρροή σωμάτων που έρχονται από έξω διότι καθώς παρασύρεται από τη δίνη, ενσωματώνει τα σώματα με τα οποία έρχεται σε επαφή. Από αυτά, μερικά συμπλεκόμενα σχηματίζουν αρχικά ένα σύστημα πολύ υγρό και λασπώδες. Αφού ξηρανθούν και ακολουθήσουν τη γενική δίνη κατόπιν πυρακτώνονται και αποτελούν τη φύση των αστέρων… Βάσει της προηγούμενης περικοπής, τα κύρια βήματα της κοσμικής δημιουργίας, σύμφωνα με τις απόψεις του Λεύκιππου και του Δημόκριτου ήταν τα επόμενα:

1 Στην αρχή υπήρχε το πλήρες και το κενό. Πριν από τα γεγονότα τα οποία περιγράφει η προηγούμενη περικοπή, όπως ήδη αναφέρθηκε αρχικά υπήρχε η συνολική συμπαντική δημιουργία (μη ον=κενό =άπειρο), μέσα στην οποία έπλεαν τα άτομα (ον). Το σύστημα (ον +μη ον) βρισκόταν έξω από τις δυνατότητες των ανθρώπινων αισθήσεων, εφ’ όσον, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι ατομικοί φιλόσοφοι δέχονταν ότι «το πλήρες και το κενόν δηλαδή τα άτομα και ο χώρος είναι αληθινές και αντικειμενικές πραγματικότητες που βρίσκονται έξω από το πεδίο των ανθρώπινων αισθήσεων». Όπως μπορούμε να δούμε με το ενιαίο σύστημα πλήρες +κενό (= άτομα + χώρος), ο Δημόκριτος αντικαθιστά ένα προγενέστερο σύστημα, αυτό του Ορφικού Χάους και του Ερέβους, χωρίς βέβαια να υπαινίσσεται την αντίστοιχη ταύτιση των επιμέρους συνιστωσών του συστήματος.

2. Δημιουργία των «μεγάλων κενών» [Διογένης Λαέρτιος IX, 31 (ΔΚ67 α1)]… Οι κόσμοι δημιουργούνται με τον εξής τρόπο. Πολλά σώματα, μετακινούνται προς το «μεγάλο κενό» ξεκόβοντας από το άπειρο (το κενό).

Στη φάση αυτή, στα πλαίσια του συνολικού αρχικού συμπαντικού χώρου (μηον=κενό=άπειρο) δημιουργούνται πολλά επιμέρους «μεγάλα κενά», δηλαδή μικροί υποχώροι του συνολικού συμπαντικού χώρου. Αυτό θα μπορούσε να εκφραστεί με τη σημερινή επιστημονική ορολογία ως σχηματισμός, μέσα στον συνολικό συμπαντικό μη αισθητό και μη Ευκλείδειο χώρο του Σύμπαντος, επιμέρους περιοχών, διαφοροποιημένης πυκνότητας άρα και καμπυλότητας, γεγονός που διαφοροποιούσε και τη γεωμετρία των δημιουργούμενων υποχώρων.

Η κοσμολογική αυτή διαδικασία η οποία περιγράφεται από τον Δημόκριτο, όπως θα δούμε στη συνέχεια, αποτελεί το βασικό στοιχείο της κβαντικής κοσμολογικής θεωρίας του Α. Λίντε, η οποία προβλέπει και προσπαθεί να ερμηνεύσει την δημιουργία αυτών των κενών, τα οποία ονομάζει φυσαλίδες, μέσω του πεδίου πληθωρισμού.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Δημόκριτος φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το «αίτιο» (τα μεγάλα κενά), που, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ανάγκασε τα άτομα να συσσωρευτούν σε μικρές περιοχές, και όχι για το αίτιο που δημιούργησε το «μεγάλο κενό». Για τον λόγο αυτό επινοεί την έννοια των επιμέρους κενών (χώρων) σαν αίτιο της μελλοντικής συσσώρευσης των ατόμων, χωρίς όμως να δικαιολογεί τη φυσική διαδικασία σχηματισμού τους.

3. Τοπική κατάρρευση των «ατόμων» στα «μεγάλα κενά», σχηματισμός της «δίνης» Στη φάση αυτή, μη αισθητά κομμάτια του όντος (άτομα), προερχόμενα από τη συνολική μη αισθητή συμπαντική δημιουργία (άπειρο+άτομα=κενό+πλήρες=μη ον+ον), τείνουν να καταλάβουν τα σχηματισθέντα «μεγάλα κενά» δημιουργώντας, για κάθε ένα από αυτά και μία αντίστοιχη «δίνη» (10). Με την είσοδο ατόμων μέσα στους υποχώρους των «μεγάλων κενών», δημιουργούνται οι αισθητοί «κόσμοι», οι οποίοι περιέχονται μέσα στο συνολικό και μη αισθητό σύνολο, «ον+μη ον» (άτομα+κενό=Σύμπαν), και μπορεί να είναι άπειροι.

Η κοσμολογική δίνη: Μια πρώτη αναφορά στην έννοια της δίνης γίνεται στην Ορφική Κοσμολογία. Το αρχικό κοσμολογικό αυγό, του οποίου τη φυσική δημιουργία και σύσταση, με θαυμαστό επιστημονικά τρόπο περιγράφει ο Δημόκριτος (βλέπε επόμενα), γεννά έναν ανεμοστρόβιλο, τον οποίο οι ατομικοί φιλόσοφοι περιγράφουν σαν δευτερεύουσα δίνη, και τα Ορφικά κείμενα ονομάζουν Έρωτα. [Αριστοφάνης Όρνιθες 693]… η μαυροφτέρουγη Νύχτα γεννάει πρώτα ένα ανεμοδαρμένο αυγό, από όπου, σαν ήρθε η ώρα, βγήκε ο φλογερός ο Έρωτας, με χρυσά φτερά να αστράφτουν στη ράχη του, όμοιος με ανεμοστρόβιλο…

Την έννοια της δίνης και του στροβίλου συναντάμε και ως κοσμολογική άποψη του Εμπεδοκλή: [Σιμπλίκιος, Περί Ουρανού 529, 1 (στίχοι 1-15), εις Φυσικά 32, 13 (στίχοι 3-17)].. Σαν έφτασε η φιλονεικία στα τρίσβαθα της δίνης κι ήρθε η αγάπη στη μέση του στροβίλου, όλα τούτα άρχισαν να συνάζονται και να γίνονται ένα μόνο…

[Αριστοτέλης, Περί Ουρανού Β 13, 259α 29]… Εξάλλου είναι περίεργο που δεν αντιλήφθηκε (ο Εμπεδοκλής) ότι, αν πρωτύτερα τα μόρια της γης συνέκλιναν προς το κέντρο λόγω της δίνης, έπρεπε να εξηγήσει για ποια αιτία όλα όσα έχουν βάρος παρασύρονται τώρα προς το κέντρο. Γιατί δεν μπορεί να είναι η δίνη αυτό που τα φέρνει κοντά μας….

[Αέτιος II, 6, 3 (ΔΚ 31α 49)]…Ο Εμπεδοκλής υποστηρίζει ότι πρώτος ξεχώρισε ο αιθέρας, δεύτερη η φωτιά και κατόπιν η γη (ύλη). Από τη γη καθώς περισφιγγόταν έντονα από τη δύναμη της περιστροφής ανάβλυσε το νερό…

Στην έννοια όμως της «δίνης» δίνεται ένα συγκεκριμένο φυσικό νόημα από τον Δημόκριτο, που παρουσιάζει σήμερα ένα ιδιαίτερο κοσμολογικό ενδιαφέρον. Αρχικά η «δίνη» του Δημόκριτου σχηματίζεται στα πλαίσια του αρχικού μη αισθητού συστήματος, «κενού»+»μη κενού» (όντος+μη όντος=άτομα+χώρος=συμπαντικός χώρος Ρείμαν). Όπως περιγράφει ο Διογένης ο Λαέρτιος:

[Διογένης IX 30 (Λεύκ Α1)]… Οι δε κόσμοι δημιουργούνται με τον ακόλουθο τρόπο. Πολλά σώματα, με κάθε είδους σχήματα, αποσπώνται από το άπειρο και φέρονται σε ένα μεγάλο κενό..

Σε μια δεύτερη φάση η «δίνη» εξελίσσεται μέσα σε μια μικρή περιοχή των «μεγάλων κενών» (Ευκλείδειοι υποχώροι). [Διογένης IX 30 (Λεύκ Α1)]. Φέρονται σε ένα μεγάλο κενό σχηματίζοντας μία δίνη…

Το ότι η δίνη καταλαμβάνει αρχικά ένα μικρό μέρος του μεγάλου κενού φαίνεται από το γεγονός ότι:  [Διογένης IX 30 (Λεύκ Α1)]…Όταν ισορροπήσουν (τα σώματα) λόγω του πλήθους και δεν μπορούν πλέον να περιστρέφονται, τα λεπτά (σώματα) προχωρούν στο εξωτερικό κενό, σαν να εκτοξεύονται, τα υπόλοιπα δε παραμένουν ενωμένα και συμπλεκόμενα πλησιάζουν μεταξύ τους και σχηματίζουν αρχικά ένα σφαιροειδές σύστημα… Αυτό σημαίνει ότι η δίνη, για να προχωρήσει προς το εξωτερικό του μεγάλου κενού, αρχικά κατείχε ένα μικρό μέρος του.

Επανερχόμενοι όμως στην έννοια της δίνης, όπως αυτή περιγράφεται από τον Λεύκιππο και τον Δημόκριτο, τίθεται το ερώτημα για το πως αυτή εξελίσσεται. Πού τοποθετείται η χοάνη της και πού ο λώρος της. Το πρόβλημα είναι δύσκολο να απαντηθεί διότι οι προσωκρατικοί γνώριζαν δύο περιπτώσεις δινών. Η πρώτη εμφανιζόταν στα υγρά, π.χ. των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών, όταν μέσω δινών αυτά χάνονταν σε υπόγειες καταβόθρες. Στην περίπτωση αυτή το υλικό που πέφτει μέσα στη δίνη οδηγείται από τη χοάνη προς τον λώρο (ρουφήχτρες). Στη δεύτερη περίπτωση, π.χ. στο φαινόμενο του ανεμοστρόβιλου, υλικά από την επιφάνεια της γης στην οποία βρίσκεται η βάση της δίνης, οδηγούνται μέσω του λώρου προς την χοάνη της δίνης ανυψούμενα από τη γη.

Στην περίπτωση της Κοσμολογίας του Δημόκριτου όμως το υλικό πρέπει να οδηγείται από τη χοάνη προς την άκρη του λώρου, εφ’ όσον όπως θα δούμε, στη συνέχεια η τελική κατάληξη της δίνης είναι μια περιορισμένη ως προς τις διαστάσεις σφαίρα.

Όλα τα προηγούμενα, όπως και στην Κοσμολογία του Αλκμάνα, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αν θέλουμε να περιγράψουμε με σύγχρονη επιστημονική ορολογία τις απόψεις του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, όσον αφορά το τι υπήρχε πριν την δημιουργία του αισθητού σε εμάς Σύμπαντος και το πώς οδηγηθήκαμε μέχρι την αρχή της κοσμικής δημιουργίας, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι οι ατομικοί φιλόσοφοι, όπως και ο Αλκμάνας, περιγράφουν τη γέννηση του Σύμπαντος μέσω μιας λευκής οπής.

Η διαφορά μεταξύ των δύο κοσμολογικών συστημάτων του Αλκμάνα και των Λεύκιππου και Δημόκριτου είναι ότι οι ατομικοί φιλόσοφοι, ως άριστοι γνώστες των επιστημονικών δεδομένων της εποχής τους, εκθέτουν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τις απόψεις τους δίνοντας τους μια σειρά επιστημονικών (για την εποχή τους ) εξηγήσεων. Ιδιαίτερα η έννοια της δίνης κάνει πιο κατανοητό το λώρο του Αλκμάνα, ενώ η σφαιρική συμπύκνωση «μη λεπτών» υλικών συγκεκριμενοποιεί την έννοια του Αλκμάνιου «τέκμορα».

Η σύμπτωση των απόψεων του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, περί δημιουργίας του Σύμπαντος, με αυτές του Αλκμάνα οδηγούν σε ερωτήματα, όπως για το αν οι ατομικοί φιλόσοφοι γνώριζαν την Κοσμολογία του Αλκμάνα και ακόμα για το αν οι απόψεις αυτές αποτελούν τη χαμένη ή κατεστραμμένη συνέχεια του κειμένου του Αλκμάνα στην οποία συνέχιζε την εξιστόρηση της κοσμολογικής του πρότασης.

Οι άπειροι κόσμοι και τα «μεγάλα κενά»  Στα πλαίσια όμως της Κοσμολογίας του Δημόκριτου εμφανίζεται, με μια φυσική τεκμηρίωση, η ιδέα περί ύπαρξης πολλών αισθητών κόσμων σαν τον δικό μας στα πλαίσια των δημιουργούμενων «μεγάλων κενών». Η ιδέα περί υπάρξεως πολλών «κόσμων» μέσα σε επάλληλους «ουρανούς» αποτελεί μια παλαιότερη προσωκρατική άποψη. Όπως αναφέρουν οι Σιμπλίκιος, και Άγιος Αυγουστίνος ο Αναξίμανδρος διατύπωνε την αυτή άποψη:

[Σιμπλίκιος, εις Φυσ. 24, 17]… (ο Αναξιμένης πίστευε ότι) κάποια άλλη ουσία είναι το άπειρο, από την οποία έγιναν όλοι οι ουρανοί και οι κόσμοι που υπάρχουν σ’ αυτούς…..

[Αυγουστίνος, de civ. Dei VIII, 2]… (Ο Αναξίμανδρος) πίστευε ότι αυτές οι αρχές των επιμέρους πραγμάτων είναι άπειρες, και ότι παράγουν αναρίθμητους κόσμους καθώς και όλα όσα εμφανίζονται μέσα σ’ αυτούς, και αυτοί οι κόσμοι, όπως πίστευε, πότε διαλύονται και πότε ξαναγεννιούνται….

Όμως και οι ιδέες του Αναξαγόρα ήταν παραπλήσιες: [Σιμπλίκιος, εις Φυσικά 157, 9]…Το ότι υπαινίσσεται (ο Αναξαγόρας) έναν άλλο κόσμο πλάι στο δικό μας φαίνεται από τη φράση «όπως ακριβώς εμείς», που τη χρησιμοποιεί επανειλημμένα. Και ότι δεν θεωρεί αυτόν τον άλλο κόσμο έναν αισθητό κόσμο που προηγήθηκε χρονικά από το δικό μας φαίνεται από τα λόγια «από τα οποία μαζεύουν τα καλύτερα στα σπίτια τους και τα χρησιμοποιούν». Γιατί δεν είπε χρησιμοποιούσαν, αλλά χρησιμοποιούν…

Η πλήρης όμως φυσική τεκμηρίωση και περιγραφή ενός Σύμπαντος το οποίο περιλαμβάνει και περικλείει έναν άπειρο αριθμό αισθητών κόσμων έγινε από τους ατομικούς φιλοσόφους και ιδιαίτερα από τον Δημόκριτο.

Γι’ αυτή τη δομή του Σύμπαντος του Δημόκριτου γράφει ο Δ. Μακρυγιάννης στο βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών βιβλίο του «Κοσμολογία και Ηθική του Δημοκρίτου»:

«…Αφού υπάρχουν άπειροι κόσμοι, άρα υπάρχουν άπειροι κενοί χώροι. Μπορούμε λοιπόν να παρομοιάσουμε το Δημοκρίτειο σύμπαν με ένα σφουγγάρι. Η ύλη του σφουγγαριού αντιστοιχεί στη συμπαγή κατά το μάλλον και ήττον συγκρότηση ατόμων, που αποτελούν το περιέχον, τα δε σφαιροειδή κενά μέσα στον όγκο του σφουγγαριού είναι οι χώροι όπου δημιουργούνται και εξελίσσονται οι κόσμοι. Το κοσμολογικό μοντέλο του σφουγγαριού δεν είναι στατικό, ούτε ως προς την δομή του περιέχοντος, ούτε ως προς το σχήμα και το μέγεθος των κενών.

Όπως εντός των κενών λαμβάνουν χώρα συνεχείς διεργασίες μεταξύ των ατόμων, έτσι και το συνολικό περιέχον υφίσταται συνεχείς μεταλλάξεις, η κυριότερη των οποίων είναι να απορρέουν εξ αυτού παντοία σώματα εντός των κενών και να απορροφά πάλι τα σώματα που προκύπτουν από την καταστροφή των κόσμων».

Κατ’ αυτόν τον τρόπο αυτό ο Δημόκριτος, με μεγάλη φυσικότητα τεκμηριώνει λογικά την δυνατότητα ταυτόχρονης ύπαρξης πολλών αισθητών κόσμων, οι οποίοι όμως μπορούν να μην είναι αισθητοί από εμάς, αφού παρεμβάλλεται μεταξύ αυτών και του κόσμου μας το μη αισθητό ενιαίο σύστημα «όντος»+»μη όντος» (άτομα+κενό).

Όπως αναφέρει ο Ιππόλυτος: [Ελ. Ι, 13, 2 (ΔΚ 68α 40)]…Ο Δημόκριτος υποστηρίζει τα ίδια με τον Λεύκιππος, ότι υπάρχουν άπειροι κόσμοι με διαφορετικά μεγέθη. Σε μερικούς από αυτούς δεν υπάρχει ούτε Ήλιος ούτε Σελήνη, σε άλλους τα δύο αυτά ουράνια αντικείμενα είναι μεγαλύτερα από όσο στον δικό μας κόσμο, και σε άλλους περισσότερα. Τα διαστήματα μεταξύ των κόσμων είναι άνισα, σε μερικά μέρη υπάρχουν περισσότεροι κόσμοι, σε άλλα λιγότεροι, μερικοί αναπτύσσονται, μερικοί είναι στο αποκορύφωμα της ανάπτυξης τους και μερικοί παρακμάζουν. Αλλού οι κόσμοι γίνονται και αλλού αποσυντίθενται. Η καταστροφή τους οφείλεται στην αμοιβαία τους σύγκρουση.

Στην περικοπή αυτή, αλλά και σε πολλές προηγούμενες μπορούμε να διακρίνουμε σαφέστατα την άποψη ότι οι φυσικοί νόμοι στα πλαίσια των διαφόρων κόσμων μπορούν να είναι διαφορετικοί και ως εκ τούτου να δημιουργούνται εντελώς διαφορετικά συμπαντικά γεγονότα. Και μετά τον Δημόκριτο όμως επαναλαμβάνεται η αυτή ιδέα περί πολλών κόσμων από τον Διογένη τον Απολλωνιάτη:

[Ψευδοπλούταρχος, Στρωματείς 12]…Ο Διογένης ο Απολλωνιάτης υποθέτει ότι ο αέρας είναι το στοιχείο και ότι όλα κινούνται και οι κόσμοι είναι άπειροι…..

Ας δούμε όμως τι διατυπώνουν οι σύγχρονες κοσμολογικές θεωρίες για την ύπαρξη πολλών κόσμων. Σύμφωνα με τη κβαντική κοσμολογική πρόταση του Λίντε, στο αρχικό μη Ευκλείδειο, άρα και μη αισθητό Σύμπαν μας, υπήρχαν δύο γνωστά βαθμωτά πεδία, το «πεδίο πληθωρισμού» και το «πεδίο Χιγκς». Το πεδίο πληθωρισμού και τα φαινόμενα τα οποία δημιουργεί είναι το αίτιο της διαστολής του χώρου (κενό=μη ον), ενώ στο πεδίο Χίγκς οφείλεται το είδος των φυσικών νόμων που δημιουργούνται μέσα στον διαστελλόμενο χώρο. Τα δύο αυτά πεδία, όπως έχει αποδειχθεί, υπάρχουν παντού μέσα στο Σύμπαν και η παρουσία τους γίνεται αισθητή λόγω της επίδρασης τους πάνω στα στοιχειώδη σωμάτια.

Τα βαθμωτά όμως πεδία δεν είναι σταθερά και όπως αποδεικνύει η κβαντική Φυσική, υφίστανται απρόβλεπτες διακυμάνσεις και μεταβολές. Αν οι διακυμάνσεις αυτές προκαλέσουν μια μεγάλη αύξηση του μεγέθους του πεδίου πληθωρισμού, τότε στο σημείο αυτό το Σύμπαν θ’ αρχίσει να διαστέλλεται πολύ γρήγορα δημιουργώντας μια φυσαλίδα (δημιουργία μεγάλου κενού). Το φαινόμενο αυτό μπορεί να δημιουργείται συνεχώς σε διαφορετικές περιοχές του αρχικού μη αισθητού Σύμπαντος (δημιουργία απείρων μεγάλων κενών).

Αυτό σημαίνει ότι αν σχεδιάσουμε το Σύμπαν σαν μια ομοιογενή φυσαλίδα, η δημιουργία κάθε νέας διαταραχής σ’ αυτήν θα δημιουργήσει μια νέα συμπαντική φυσαλίδα (μεγάλο κενό). Με τον προηγούμενο τρόπο ο Α. Λίντε απάντησε στο αναπάντητο ερώτημα από τον Λεύκιππο και τον Δημόκριτο για το πώς δημιουργούνται τα μεγάλα κενά.

Οι χώροι φυσαλίδες περιορίζονται αρχικά από ακανόνιστα όρια που συνεχώς εξομαλύνονται και έχουν την τάση να επεκτείνονται με ταχύτητες που πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός. Αργότερα τα όρια των φυσαλίδων αυτών είναι δυνατόν να συρρικνωθούν με πολύ μικρότερες ταχύτητες. Με βάση τα προηγούμενα η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης περιγράφει απλώς τη δημιουργία μιας μόνο φυσαλίδας μέσα στην οποία υπάρχουμε και όχι του εν γένει Σύμπαντος των απείρων φυσαλίδων.

Θα πρέπει να σημειωθεί είναι ότι αν θεωρήσουμε πως στο αρχικό μη αισθητό Σύμπαν, υπήρχε ένα σύστημα συγκεκριμένων φυσικών νόμων, το πεδίο Χιγκ το μεταβάλλει στις επιμέρους αναπαραγόμενες φυσαλίδες (μεγάλα κενά). Αυτό σημαίνει ότι κάθε φυσαλίδα (μεγάλο κενό) τελικά θα έχει το δικό του σύστημα φυσικών νόμων, αυτό δηλαδή ακριβώς που ήδη είχαν πει οι Λεύκιππος και Δημόκριτος.

Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το προηγούμενο μοντέλο του Α. Λίντε αποτελεί μια επεξεργασία της πληθωριστικής θεωρίας του Α.Η. Guth η οποία προέβλεπε την ύπαρξη ενός Σύμπαντος πολλών συμπαντικών φυσαλίδων στον χωρόχρονο που διέπονταν ίσως από διαφορετικούς φυσικούς νόμους. Το 1982 οι Αμερικανοί ερευνητές Albrecht και Steinhsardt ανεκοίνωσαν παρόμοια συμπεράσματα.

Ολόκληρο το κοσμολογικό μοντέλο του Α. Λίντε, πιστεύουμε ότι δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμό προκειμένου να ταυτιστεί με τις απόψεις των ατομικών φιλοσόφων Λεύκιππου και Δημόκριτου. Όπως γίνεται φανερό οι σκέψεις των φιλοσόφων του παρελθόντος πιθανότατα μπορούν να γίνουν πηγή έμπνευσης για τη διατύπωση σύγχρονων φυσικών θεωριών.

4. Σχηματισμός σφαιροειδούς συστήματος αισθητής ύλης με σύγχρονη εκτόξευση υλικού στο εξωτερικό κενό

Λόγω της περιστρεφόμενης «δίνης» διαχωρίζονται πρώτα τα «όμοια» από τα «ανόμοια». Στη συνέχεια παύει η περιστροφή και δημιουργείται ένα σύστημα αποτελούμενο από «λεπτά σώματα» (όχι μικρά στις διαστάσεις σώματα, ούτε άτομα) τα οποία προχωρούν προς το εξωτερικό κενό (χώρο) σαν να εκτοξεύονται, ενώ τα υπόλοιπα, τα «μη λεπτά» (χονδρά = αδρά) παραμένουν ενωμένα και συμπλεκόμενα πλησιάζουν μεταξύ τους και σχηματίζουν αρχικά ένα σφαιροειδές σύστημα.

Ενδιαφέρον είναι να τονιστεί ότι χρησιμοποιείται ο νέος όρος «λεπτά σώματα», προκειμένου να αντιδιαστείλει τα σώματα αυτά από όλα τα άλλα τα οποία έχουν ήδη αναφερθεί.

Με μια επιπόλαια ανάγνωση του αντίστοιχου κειμένου θα μπορούσαμε να βρούμε επιφανειακές συμπτώσεις μεταξύ των θέσεων των ατομικών φιλοσόφων και της σύγχρονης κοσμολογικής θεωρίας της Μεγάλης Έκρηξης. Η σφαιρική συμπύκνωση θα μπορούσε επιπόλαια να θεωρηθεί σαν το πρωταρχικό άτομο του Λεμέτρ και η περιγραφόμενη έκρηξη το big bang. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά.

Η εκτόξευση και η διαστολή του «λεπτού» υλικού, κατά τους Λεύκιππο και Δημόκριτο, δεν είναι αποτέλεσμα της έκρηξης του σφαιροειδούς συστήματος που σχηματίζουν τα «μη λεπτά» υλικά, αλλά δημιουργούνται μαζί με τη δημιουργία της σφαιρικής συμπύκνωσης, ως το αποτέλεσμα γεγονότων που συμβαίνουν στο άκρο της «δίνης», αφού εκεί έχουν διαχωριστεί και ισορροπήσει τα «όμοια» από τα «ανόμοια» και τα σώματα δεν μπορούν να περιστρέφονται.

Με λίγα λόγια ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος υποστηρίζουν ότι από ένα μίγμα «λεπτών» και «μη λεπτών» το οποίο ισορροπεί και δεν περιστρέφεται, η εκτόξευση των λεπτών προς τα έξω, δημιουργεί μια αντίθετη κίνηση -συστολή- των «μη λεπτών» τα οποία τείνουν να σχηματίσουν μια μικρή σε διαστάσεις, αλλά πυκνή, σφαιροειδή συγκρότηση ύλης.

Όπως γίνεται εμφανές από την αντίστοιχη περικοπή, στο τέλος της δίνης όταν αυτή εμφανιστεί μέσα στο μεγάλο κενό, υπάρχει μια περιορισμένη σε χώρο ισορροπούσα και μη περιστρεφόμενη, προς στιγμήν, σφαιρική συμπύκνωση «μη λεπτού» (όχι μικρών διαστάσεων, ούτε άτομα) υλικού. Η σφαίρα κατέχει πολύ μικρό χώρο του «μεγάλου κενού», διότι πώς αλλιώς θα μπορούσε το περιγραφόμενο «λεπτό» υλικό σαν έκρηξη να προχωρήσει επεκτεινόμενο στον εξωτερικό χώρο, αν ο χώρος αυτό ήταν κατειλημμένος από την αρχική σφαίρα.

Ενδιαφέρον είναι ότι στα όρια της δίνης, προς την περιοχή του «μεγάλου κενού», πριν τη δημιουργία της σφαιρικής συμπύκνωσης, το υλικό του μη αισθητού Σύμπαντος (χώρος+άτομα) αποτελείται από ένα «εξωτικό» για τις αισθήσεις υλικό, μη δυνάμενο να περιγραφεί από τους ατομικούς φιλόσοφους, το οποίο στη συνέχεια χωρίζεται σε δύο συστατικά, τα «λεπτά» και τα «μη λεπτά» (χονδρά=αδρά), τα οποία σε μια μεταγενέστερη φάση έμελλαν, σύμφωνα με τις απόψεις των ατομικών φιλοσόφων, να σχηματίσουν, τη γνωστή σήμερα στις αισθήσεις μας «ύλη».

Σε σχέση με τα προηγούμενα θα πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τις σύγχρονες κοσμολογικές απόψεις μπορούμε να διακρίνουμε δύο κοσμολογικές περιόδους, την εποχή του Πλανκ και την εποχή της πληθωριστικής διόγκωσης, οι οποίες προηγούνται της υποθετικής δημιουργίας της αρχικής σφαιροειδούς συμπύκνωσης ύλης του πρωτοατόμου του Λεμέτρ από το οποίο ξεκίνησε η Μεγάλη Έκρηξη. Η ύλη κάτω από τις ακραίες συνθήκες που επικρατούσαν τις περιόδους αυτές ήταν πραγματικά «εξωτική» για τη σύγχρονη επιστημονική πραγματικότητα.

Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της πληθωριστικής διόγκωσης οι συνθήκες ήταν τέτοιες που ευνόησαν τη δημιουργία επάλληλων συμπαντικών φυσαλίδων (μεγάλων κενών) και πιθανότατα τη δημιουργία «εξωτικών» σωματιδίων Ηiggs (μποζόνιο Ηίggs) που αποτελούν το υποθετικό μέσο προκειμένου να αποκτήσουν την ιδιότητα της μάζας τα σώματα, μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

Ομοίως μετά την στιγμή της Μεγάλης Έκρηξης, η σύγχρονη Κοσμολογία δέχεται ότι υπήρξαν δύο φάσεις κατά την διάρκεια των οποίων δημιουργήθηκαν αντίστοιχα δύο είδη υπατομικών σωματιδίων, τα «αδρόνια» (χοντροκομμένα, μη λεπτά) και τα «λεπτόνια» (λεπτά). Ως «αδρόνια» αναφέρονται τα πρωτόνια, τα νετρόνια τα υπερόνια και τα μεσόνια. Τα «λεπτόνια» περιλαμβάνουν τα ηλεκτρόνια και τα νετρίνα. Οι αντίστοιχες κοσμολογικές φάσεις δημιουργίας πήραν το όνομα των δημιουργούμενων σωματιδίων.

Η αντιστοιχία των ονομάτων των προηγούμενων στοιχειωδών σωματιδίων με την ορολογία των ατομικών φιλοσόφων είναι χαρακτηριστική.

 Σχηματισμός λεπτού υμένα. Δημιουργία περιστροφικής συμπαντικής κίνησης.

Κατά τη φάση αυτή από την κεντρική σφαιροειδή συμπύκνωση «μη λεπτού» υλικού, αποσπάται ένας υμένας υλικού. Ένα λεπτό δηλαδή κέλυφος «μη λεπτής» ύλης, Ο υμένας αυτός αρχίζει να περιστρέφεται, ενώ υλικό από αυτόν οδηγείται προς την κεντρική σφαιρική συμπύκνωση «λόγω της δίνης». Ποιάς δίνης όμως; Η αρχική «δίνη», οδηγούσε υλικό από το μη αισθητό Σύμπαν του (όντος)+(μη όντος) προς τον κόσμο του «μεγάλου κενού», προς τη σφαιρική δηλαδή συσσώρευση «μη λεπτού» υλικού που προαναφέραμε.

Αντίθετα η δίνη, που αναφέρεται στο σημείο αυτό, οδηγεί από τον «κόσμο» του «μεγάλου κενού» προς την αρχική σφαιρική συσσώρευση των «μη λεπτών». Αυτό σημαίνει ότι η αναφερόμενη εδώ δίνη, είναι αντίθετης κατεύθυνσης από την πρώτη. Οι ατομικοί φιλόσοφοι δηλαδή προτείνουν ένα κοσμολογικό σύστημα δύο, αντίθετης πολικότητας, δινών (+ και -), εκ των οποίων η πρώτη εξελίσσεται εκτός του κόσμου του «μεγάλου κενού» και η άλλη εντός. Και οι δύο όμως οδηγούν σε μια κοινή περιοχή, η οποία αποτελεί την αρχή και το τέλος του κόσμου του «Μεγάλου κενού».

Συμπεράσματα: Αν συνοψίσουμε τις απόψεις των Λεύκιππου και Δημόκριτου, περί συγκροτήσεως του Σύμπαντος χρησιμοποιούντες την αντίστοιχη σημερινή επιστημονική ορολογία, μπορούμε να διακρίνουμε γενικά δύο περιόδους:

1. Τη διαδικασία, πριν τη δημιουργία της σφαιρικής συμπύκνωσης και των μεγάλων κενών, τότε που το Σύμπαν (ον + μη ον = κενό + άτομα) αποτελούσε μια μη αισθητή οντότητα (λόγος), μία κατάσταση που ο Ησίοδος περιγράφει ως κατάσταση Χάους και Ερέβους. Η διαδικασία αυτή μπορεί να παρομοιαστεί με τη διαδικασία δημιουργίας του Σύμπαντος μέσω μιας λευκής οπής, η οποία είναι ανάλογη με τις διαδικασίες που περιγράφει η κοσμολογία του Αλκμάνα.

2. Τη διαδικασία μετά τη δημιουργία των μεγάλων κενών και της σφαιρικής συμπύκνωσης, την οποία έχει ενδιαφέρον να αναλύσουμε κατά περιόδους:

α. Αρχικά έχουμε μιαν αρχική σφαιροειδή συμπύκνωση σε μικρό χώρο μιας πολύ μεγάλης ποσότητας «λεπτού» και «μη λεπτού» υλικού. Η βίαια εκτόξευση του «λεπτού» υλικού, αναγκάζει εξ αντιδράσεως το «μη λεπτό» υλικό να συσταλεί και να περιστραφεί βίαια. Η διαδικασία αυτή είναι σήμερα γνωστή και αποδεκτή στις περιπτώσεις αστέρων μεγάλης μάζας που βρίσκονται σε πολύ προηγμένη εξελικτική ηλικία.

β. Η βίαια συστολή πολύ μεγάλης μάζας υλικού δημιουργεί εσωτερικές ενεργειακές διαδικασίες μέσω των οποίων γεννιέται και διαδίδεται προς τα έξω ένα κρουστικό κύμα με αποτέλεσμα την εκτίναξη, μέσω μιας έκρηξης, μεγάλης ποσότητας ύλης από την επιφάνεια της σφαιρικής συμπύκνωσης, δηλαδή ενός υλικού υμένα, ο οποίος αρχίζει να περιστρέφεται γρήγορα. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό, στην σύγχρονη Αστροφυσική όταν ένας αστέρας φθάσει στην εξελικτική φάση ενός καινοφανούς (nova) ή ενός υπερκαινοφανούς (supernova).

Η βίαιη εκτόξευση υλικού από έναν επιφανειακό φλοιό του αστεριού, αυτήν την αστρική περίοδο, αναγκάζει σε βίαια συστολή την κεντρική περιοχή του, γεγονός που οδηγεί τον αστέρα, αναλόγως της τελικής μάζας του, σε μια κατάσταση λευκού νάνου, αστέρα νετρονίων ή μιας μελανής οπής.

γ. Μετά την εκτίναξη του υλικού του υμένα, εξ αντιδράσεως η εναπομένουσα σφαιρική συμπύκνωση, η οποία θα πρέπει να ήταν τεράστια (ολόκληρη η μάζα του τοπικού Σύμπαντος) συνεχίζει να συστέλλεται δημιουργώντας μια μελανή οπή. Το υλικό του υμένα των επιφανειακών στρωμάτων που είχε εκτιναχθεί περιστρέφεται πλέον γύρω από την μελανή οπή, σαν ένας δίσκος επαύξησης, οδηγούμενο προς τη σημειακή ιδιομορφία της μελανής οπής.

Όλα τα προηγούμενα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι Λεύκιππος και Δημόκριτος από τον 5° π.κ.ε. αιώνα είχαν διατυπώσει μια πολύ πρωτοποριακή άποψη για την δημιουργία και την εξέλιξη του Σύμπαντος. Το Σύμπαν, σύμφωνα με τις απόψεις των δύο ατομικών φιλοσόφων, γεννήθηκε μέσω των διαδικασιών μιας λευκής οπής, ενώ μετά την γέννηση του εξελίσσεται στα πλαίσια μιας μελανής οπής στη σημειακή ιδιομορφία της οποίας συνθλιβόμενο, κάποια στιγμή, θα διαλυθεί.
--------------------

> Βλέπουμε στο άρθρο κάποιες κοινές παραδοχές όπως πχ η ανικανότητα να ερμηνεύσουμε το άγνωστο-γι αυτό και παραμένει άγνωστο αλλιώς θα ήταν γνωστό- λόγω τον περιορισμένων αντιληπτικών ικανοτήτων του ανθρώπου λέγε λέγε στο τέλος αγνοούμε τους περιορισμούς της αντίληψης και ΟΥΠΣ έχομεν συμπέρασμα !!!! και μάλιστα σύμφωνα με τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις τις ίδιες ακριβώς που μας εμποδίζουν ν’ αντιλαμβανόμαστε !!!!!