Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Πλοῦτος (641-683)

ΓΥΝΗ
τίς ἡ βοή ποτ᾽ ἐστίν; ἆρ᾽ ἀγγέλλεται
χρηστόν τι; τοῦτο γὰρ ποθοῦσ᾽ ἐγὼ πάλαι
ἔνδον κάθημαι περιμένουσα τουτονί.
ΚΑ. ταχέως, ταχέως φέρ᾽ οἶνον, ὦ δέσποιν᾽, ἵνα
645 καὐτὴ πίῃς, —φιλεῖς δὲ δρῶσ᾽ αὐτὸ σφόδρα—,
ὡς ἀγαθὰ συλλήβδην ἅπαντά σοι φέρω.
ΓΥ. καὶ ποῦ ᾽στιν; ΚΑ. ἐν τοῖς λεγομένοις· εἴσει τάχα.
ΓΥ. πέραινε τοίνυν ὅ τι λέγεις ἁνύσας ποτέ.
ΚΑ. ἄκουε τοίνυν, ὡς ἐγὼ τὰ πράγματα
650 ἐκ τῶν ποδῶν εἰς τὴν κεφαλήν σοι πάντ᾽ ἐρῶ.
ΓΥ. μὴ δῆτ᾽ ἔμοιγ᾽ εἰς τὴν κεφαλήν. ΚΑ. μὴ τἀγαθὰ
ἃ νῦν γεγένηται; ΓΥ. μὴ μὲν οὖν τὰ πράγματα.
ΚΑ. ὡς γὰρ τάχιστ᾽ ἀφικόμεθα πρὸς τὸν θεὸν
ἄγοντες ἄνδρα τότε μὲν ἀθλιώτατον,
655 νῦν δ᾽ εἴ τιν᾽ ἄλλον μακάριον κεὐδαίμονα,
πρῶτον μὲν αὐτὸν ἐπὶ θάλατταν ἤγομεν,
ἔπειτ᾽ ἐλοῦμεν. ΓΥ. νὴ Δί᾽ εὐδαίμων ἄρ᾽ ἦν
ἀνὴρ γέρων ψυχρᾷ θαλάττῃ λούμενος.
ΚΑ. ἔπειτα πρὸς τὸ τέμενος ᾗμεν τοῦ θεοῦ.
660 ἐπεὶ δὲ βωμῷ πόπανα καὶ προθύματα
καθωσιώθη, πελανὸς Ἡφαίστου φλογί,
κατεκλίναμεν τὸν Πλοῦτον, ὥσπερ εἰκὸς ἦν·
ἡμῶν δ᾽ ἕκαστος στιβάδα παρεκαττύετο.
ΓΥ. ἦσαν δέ τινες κἄλλοι δεόμενοι τοῦ θεοῦ;
665 ΚΑ. εἷς μέν γε Νεοκλείδης, ὅς ἐστι μὲν τυφλός,
κλέπτων δὲ τοὺς βλέποντας ὑπερηκόντικεν·
ἕτεροί τε πολλοὶ παντοδαπὰ νοσήματα
ἔχοντες. ὡς δὲ τοὺς λύχνους ἀποσβέσας
ἡμῖν παρήγγειλεν καθεύδειν τοῦ θεοῦ
670 ὁ πρόπολος. εἰπών, ἤν τις αἴσθηται ψόφου,
σιγᾶν, ἅπαντες κοσμίως κατεκείμεθα.
κἀγὼ καθεύδειν οὐκ ἐδυνάμην, ἀλλά με
ἀθάρης χύτρα τις ἐξέπληττε κειμένη
ὀλίγον ἄπωθεν τῆς κεφαλῆς του γρᾳδίου,
675 ἐφ᾽ ἣν ἐπεθύμουν δαιμονίως ἐφερπύσαι.
ἔπειτ᾽ ἀναβλέψας ὁρῶ τὸν ἱερέα
τοὺς φθοῖς ἀφαρπάζοντα καὶ τὰς ἰσχάδας
ἀπὸ τῆς τραπέζης τῆς ἱερᾶς. μετὰ τοῦτο δὲ
περιῆλθε τοὺς βωμοὺς ἅπαντας ἐν κύκλῳ,
680 εἴ που πόπανον εἴη τι καταλελειμμένον·
ἔπειτα ταῦθ᾽ ἥγιζεν εἰς σάκταν τινά.
κἀγὼ νομίσας πολλὴν ὁσίαν τοῦ πράγματος
ἐπὶ τὴν χύτραν τὴν τῆς ἀθάρης ἀνίσταμαι.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΚΑΝΩΠΟΣ ή ΚΑΝΩΒΟΣ

ΚΑΝΩΠΟΣ ή ΚΑΝΩΒΟΣ
(αστερισμός)
 
Ο Κάνωπος από τις Αμύκλες της Λακεδαίμονος χώρας ήταν πλοηγός του Μενελάου στο ταξίδι που τον έφερε από την Τροία στην Αίγυπτο κατά το ταξίδι της επιστροφής του. Τον εκπάγλου κάλλους νέο ερωτεύτηκε η Θεονόη, κόρη του βασιλιά της Αιγύπτου και αδελφή του Θεοκλύμενου, όμως χωρίς ανταπόκριση από την πλευρά του. Όταν μια μέρα ο Κάνωπος βγήκε στη στεριά, τον δάγκωσε φίδι και πέθανε. Ο Μενέλαος και η Ελένη τον έθαψαν στο νησάκι που ονομάστηκε Κάνωπος από εκείνον.
 
Από τα δάκρυα που έχυσε η Ελένη φύτρωσε το φυτό ελένιο. Άλλη παράδοση θέλει τον Κάνωπο πλοηγό του αιγύπτιου θεού Όσιρη αλλά και στην Αργώ. Πλοηγός και πλοίο καταστερίστηκαν -ὁ καλούμενος ἀστήρ Κάνωβος, ὃς ἐγγίζει τῶν πηδαλίων τῆς Ἀργοῦς (Ερατ., Καταστερισμοί 1.37*).
---------------------------------
*Αστερισμός του Ποταμού
 
Οὗτος ἐκ τοῦ ποδὸς τοῦ Ὠρίωνος τοῦ ἀριστεροῦ τὴν ἀρχὴν ἔχει· καλεῖται δὲ κατὰ μὲν τὸν Ἂρατον Ἠριδανός· οὐδεμίαν δὲ ἀπόδειξιν περὶ αὐτοῦ φέρει· ἕτεροι δέ φασι δικαιότατον αὐτὸν εἶναι Νεῖλον· μόνος γὰρ οὗτος ἀπὸ μεσημβρίας τὰς ἀρχὰς ἔχει. πολλοῖς δὲ ἄστροις διακεκόσμηται. ὑπόκειται δὲ αὐτῷ καὶ ὁ καλούμενος ἀστὴρ Κάνωβος, ὃς ἐγγίζει τῶν πηδαλίων τῆς Ἀργοῦς· τούτου δὲ οὐδὲν ἄστρον κατώτερον φαίνεται, διὸ καὶ Περίγειος καλεῖται.
Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,37

Γιατί η ψυχολογία έχασε την ψυχή της

Οι περισσότερες λειτουργίες οι οποίες αποδίδονται στην ψυχή μπορούν να δικαιολογηθούν από τη λειτουργία του εγκεφάλου.

ΓΙΑΤΙ Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΧΑΣΕ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΗΣ: ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ

Πλήθος ανθρώπων την εποχή την οποία διανύουμε πιστεύει πως διαθέτει ψυχή. Ενώ οι συλλήψεις περί της έννοιας της ψυχής διαφέρουν, πολλοί θα της απέδιδαν την εξής περιγραφή: "Η αόρατη δύναμη η οποία φαίνεται πως μας ζωογονεί".

Συχνά εικάζεται πως η ψυχή επιβιώνει κατόπιν του βιολογικού θανάτου και συσχετίζεται ενδόμυχα με τις αναμνήσεις, τα πάθη και τις αξίες του ατόμου. Μερικοί ισχυρίζονται πως η ψυχή δεν έχει την ιδιότητα της μάζας, δεν καταλαμβάνει όγκο και δεν εντοπίζεται πουθενά.

Εντούτοις, ως φιλόσοφος και επιστήμων, βρίσκω πως η ψυχή είναι περιττή. Απεναντίας, όλες οι λειτουργίες οι οποίες αποδίδονται σε αυτό το είδος ψυχής μπορούν να επεξηγηθούν μέσω της εγκεφαλικής δραστηριότητος.

Η ψυχολογία είναι η μελέτη της συμπεριφοράς. Με σκοπό να επιτελέσουμε το καθήκον μας ως προς την τροποποίηση της συμπεριφοράς, όπως η θεραπεία της εξάρτησης, της φοβίας, του άγχους και της κατάθλιψης, οι ψυχολόγοι δε χρειάζεται να υποθέσουν πως οι άνθρωποι έχουν ψυχές. Για τους ψυχολόγους, δεν είναι τόσο το ότι ψυχές δεν υπάρχουν, όσο ότι δεν τις χρειαζόμασθε.

Λέγεται πως η ψυχολογία απώλεσε την ψυχή της τη δεκαετία του 1930. Έως τότε, ο κλάδος είχε καταστεί μια ολοκληρωμένη επιστήμη, βασιζόμενη σε πειραματισμούς και έλεγχο, παρά σε ενδοσκόπηση.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΨΥΧΗ;

Η διατύπωση της ιδέας της ύπαρξης της ψυχής δεν ανήκει αποκλειστικά στους θρησκευτικούς στοχαστές. Ορισμένοι εκ των πιο αξιόλογων υποστηρικτών της περί ης ο λόγος άποψης ήσαν φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτων (424-348 προ κοινής χρονολόγησης) και ο Καρτέσιος το 17ο (μετά κοινή χρονολόγηση) αιώνα.

Ο Πλάτων είχε την πεποίθηση ότι δεν αποκτούμε επιπρόσθετες γνώσεις ή δεξιότητες κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αλλά τις ανακαλούμε από την προ γεννήσεως μνήμη μας. Για να επιτευχθεί αυτό, συνεπέρανε, πρέπει να διαθέτουμε ψυχή. Δυστυχώς για τον Πλάτωνα, αποκτούμε επιπρόσθετες γνώσεις.

Ορισμένοι πιστεύουν πως η ψυχή δεν έχει μάζα, δεν καταλαμβάνει όγκο και δεν εντοπίζεται πουθενά.

Αιώνες αργότερα, ο Καρτέσιος συνέγραψε τη διατριβή του, η οποία ετιτλοφορείτο "Πάθη της Ψυχής", στην οποία ισχυρίζεται πως υπάρχει μια διάκριση μεταξύ του νου, τον οποίο περιέγραψε ως "νοητική υπόσταση", και του σώματος, την "εκτενή υπόσταση". Γράφει:

"Επειδή επ' ουδενί δε μπορούμε να συλλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο σκέπτεται το σώμα, έχουμε λόγο να πιστεύουμε πως κάθε είδους σκέψη η οποία ενυπάρχει σε εμάς ανήκει στην ψυχή".

Ένα εκ των πολλών επιχειρημάτων με τα οποία ο Καρτέσιος δικαιολογεί τον προαναφερθέντα ισχυρισμό ήταν πως ο εγκέφαλος, ο οποίος αποτελεί τμήμα του σώματος, είναι θνητός & διαιρετός -εννοώντας πως έχει διαφορετικά μέρη- και η ψυχή είναι αέναη και αδιαίρετη -εννοώντας πως είναι ένα αδιαχώριστο σύνολο. Επομένως, συνήγαγε το συμπέρασμα πως πρέπει να είναι μεταξύ τους διαφορετικά.

Αλλά η πρόοδος της νευροεπιστήμης κατέδειξε πως το επιχείρημα αυτό δεν ευσταθεί.

ΑΦΑΙΡΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

Τη δεκαετία του 1960, ο βραβευμένος με Nobel, Roger Sperry έδειξε πως ο νους και η συνείδησή μας είναι διαιρετά, επομένως κατέρριψε αυτή τη διάσταση της θεωρίας του Καρτεσίου. Ο Sperry μελέτησε ασθενείς των οποίων το τυλώδες σώμα -η ανατομική δομή η οποία συνδέει το δεξί με το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου, κάτι σαν "οδικό δίκτυο"- είχε κοπεί χειρουργικά, με σκοπό να ελεγχθεί η διάδοση των επιληπτικών κρίσεων. Η επέμβαση εμπόδισε ή ελάττωσε τη μεταφορά των αντιληπτικών, αισθητητρίων, κινητηρίων και γνωσιακών πληροφοριών μεταξύ των 2 ημισφαιρίων.

Ο Sperry έδειξε πως κάθε ημισφαίριο δύναται να εκπαιδευθεί να επιτελέσει κάποιο έργο, ωστόσο η εμπειρία αυτή δεν κατέστη διαθέσιμη στο ανεκπαίδευτο ημισφαίριο. Ήτοι, κάθε ημισφαίριο μπορεί να κατεργασθεί πληροφορίες άνευ της επίγνωσης του άλλου. Επί της ουσίας, η επέμβαση είχε ως απότοκο δημιουργία διπλής συνείδησης.

Ο Roger Sperry έδειξε πως η συνείδηση είναι διαιρετή.

Επομένως, ο Καρτέσιος έσφαλλε στον ισχυρισμό του πως ο εγκέφαλος είναι διαιρετός, ενώ η ψυχή, η οποία ερμηνεύεται ως ο νους ή η συνείδηση, δεν είναι. Στην προσπάθειά του να αποδείξει την ύπαρξη ψυχής στους ανθρώπους, ο Καρτέσιος παραδόξως έθεσε επιχείρημα κατά αυτού.

Από το να προικίσουν τους αρουραίους με ψυχή, οι ψυχολόγοι αφαίρεσαν αυτές των ανθρώπων. Το 1949, ο ψυχολόγος D. O. Hebb ισχυρίστηκε πως ο νους είναι η ολοκλήρωση της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Πολλοί νευροφιλόσοφοι κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα με τους ψυχολόγους, με την Patricia Churchland πρόσφατα να ισχυρίζεται πως δεν υφίσταται φάντασμα στη μηχανή.

Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΤΑ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΟΛΑ

Εάν η ψυχή είναι ο τόπος κατοικίας του αισθήματος και του κινήτρου, όπου η νοητική δραστηριότητα λαμβάνει χώρα, όπου οι αισθήσεις διορώνται, όπου ο συλλογισμός εντοπίζεται και οι αποφάσεις λαμβάνονται, τότε δεν υπάρχει ανάγκη να πιθανολογούμε την ύπαρξή της. Υπάρχει ένα όργανο το οποίο έχει ήδη επιφορτισθεί με αυτό το καθήκον, ο εγκέφαλος. Αυτή η αντίληψη χρονολογείται από την εποχή του ιατρού της αρχαιότητας, Ιπποκράτη (460-377 προ κοινής χρονολόγησης), ο οποίος είχε πει:

"Οι άνθρωποι οφείλουν να έχουν επίγνωση πως παρά μόνον εκ του εγκεφάλου πηγάζει η χαρά, η απόλαυση, το γέλιο, η διασκέδαση, η θλίψη, η οδύνη, η απόγνωση και ο θρήνος. Και δι' αυτού αποκτούμε σοφία και γνώση, βλέπουμε και ακούμε, και αναγνωρίζουμε τί είναι άθλιο και τι δίκαιο, τί είναι επιβλαβές και τί είναι ωφέλιμο, αλμυρό και γλυκό."

Aν ενστερνισθούμε την πεποίθηση του Πλάτωνα, η μνήμη είναι λειτουργία η οποία ανήκει αποκλειστικά στην ψυχή.

Ο εγκέφαλος είναι το όργανο το οποίο διαθέτει χάρτη του σώματός μας, του εξωτερικού περιβάλλοντος και των εμπειριών μας. Βλάβη αυτού, όπως ατυχήματα, άνοιες ή εγγενείς δυσμορφίες, έχει ως απόρροια ανάλογο πλήγμα στην προσωπικότητα.

Ας λάβουμε υπ' όψιν μια εκ των λειτουργιών τις οποίες υποτίθεται (κατά τον Πλάτωνα) έχει υπ' ευθύνης της η ψυχή: τη μνήμη. Ένα ισχυρό κτύπημα στην κεφαλή μπορεί να προβεί σε απώλεια της πρόσφατης μνήμης (έως και πολλά έτη πίσω). Εάν η ψυχή είναι μια άυλη ουσία, ξεχωριστή από το υπόλοιπο σώμα, δε θα επλήγετο από το κτύπημα. Εάν η μνήμη ήταν καταγεγραμμένη στην ψυχή, δε θα τη χάναμε.

Η δράση των νευρώνων στον εγκέφαλο είναι υπεύθυνη για τις γνωστικές και συναισθηματικές διαταραχές σε άτομα τα οποία έχουν διαγνωσθεί με αυτισμό, θα ήτο βάναυσο και ανήθικο να επιρριφθεί το φταίξιμο στις υποτιθέμενες ψυχές τους.

Ο χειρισμός του εγκεφάλου επαρκεί για να μεταβληθούν τα αισθήματα και η διάθεση. Σχετικά με αυτή τη διαδικασία, η ψυχή περιττεύει.

Η ιδιότητα των ψυχοθεραπευτικών φαρμάκων να μεταβάλλουν τη διάθεση αποτελεί άλλο ένα επιχείρημα εναντίον της ύπαρξης ψυχής. Εάν παραχθεί χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο, όπως έλλειψη ντοπαμίνης, νοραδρεναλίνης και σεροτονίνης με τετραβεναζίνη, ίσως προκληθεί κατάθλιψη σε ορισμένους ανθρώπους.

Κατ' αντιστοιχία, πολλοί καταθλιπτικοί ασθενείς μπορούν να βοηθηθούν από τα φάρμακα τα οποία επαυξάνουν τη δράση αυτών των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο.

Ο εγκέφαλος είναι το επίκεντρο της σκέψης, η έδρα της αγάπης και της απέχθειας, εκεί όπου οι αισθήσεις ανάγονται σε αντιλήψεις, η προσωπικότητα σφυρηλατείται, όπου υπάρχουν πεποιθήσεις και αναμνήσεις, και το κέντρο λήψης αποφάσεων. Όπως είχε πει ο D. K. Johnson: "Δεν υπάρχει κάτι για να ανατεθεί στην ψυχή".

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που ποτέ δεν σταματά να μάχεται για την ελευθερία του

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που εμπιστεύεται και τον εμπιστεύονται. Γιατί όταν εμπιστευόμαστε είμαστε ήσυχοι και χαλαροί χωρίς άγχος και δεύτερες σκέψεις ενώ όταν μας εμπιστεύονται, δεν μας καταπιέζουν, δεν μας υποτιμούν, δεν θωρακίζουν την ελευθερία μας.

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που σέβεται και τον σέβονται. Γιατί ο σεβασμός είναι μια ελεύθερη έκφραση ανθρώπου προς άνθρωπο. Γιατί όταν σεβόμαστε, σεβόμαστε τον άλλον για αυτό που είναι και του δίνουμε την ελευθερία να είναι ο εαυτός του ενώ όταν μας σέβονται τότε μόνο μπορούμε να πράττουμε και να δρούμε κατά βούληση.

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που αγαπάει και τον αγαπούν. Γιατί όταν αγαπάμε, προσφέρουμε και δίνουμε τον εαυτό μας από επιλογή ενώ όταν μας αγαπούν εξελισσόμαστε και νοιώθουμε ότι ανήκουμε κάπου.

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που αξιοποιεί κάθε στιγμή της ζωής του. Γιατί είναι ευτυχισμένος και δημιουργικός κάθε στιγμή είτε πρόκειται για ελεύθερο χρόνο είτε πρόκειται για στιγμές που εργάζεται ή δημιουργεί.

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που εκτιμά τα καλά που έχει στη ζωή του. Γιατί μόνον έτσι μπορεί να χαίρεται με αυτά που έχει. Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που σκέφτεται ελεύθερα. Γιατί η σκέψη είναι ελεύθερη ακόμα και μέσα σε μια φυλακή.

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που δημιουργεί και πράττει χωρίς να βλάπτει τον διπλανό του. Γιατί ποτέ αυτός ο άνθρωπος δεν θα κατακλύζεται από τύψεις ή ενοχές.

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που ποτέ δεν σταματά να μάχεται για την ελευθερία του. Γιατί η ελευθερία αποτελεί ένα από τα υπέρτατα αγαθά. Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που διακατέχεται από αξίες και αρχές και μάχεται για αυτές. Γιατί μέσα από το παράδειγμα του μπορεί ο κόσμος να γίνει καλύτερος. Όταν νοιώθουμε ελεύθεροι, δρούμε ελεύθερα, πράττουμε, ελεύθερα, αγαπάμε ελεύθερα. Γιατί:

«Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι» –Θουκυδίδης

Ένα ταξίδι είναι η ζωή

Συνήθως ο κοινός νους έχει τοποθετήσει με ορισμένο τρόπο τα πράγματα στη ζωή και θεωρεί ότι αυτά ακολουθούν μια συγκεκριμένη πορεία γιατί έτσι πρέπει, γιατί έτσι συμβαίνει και στους άλλους ή γιατί αυτό λένε και οι περισσότεροι. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία αποτελούν κοινά σημεία αναφοράς ενώ η όποια ελάχιστη διαφορά τους φαντάζει ψήγμα στον ωκεανό.

Άλλωστε ας μη ξεχνάμε, τα κοινά αισθητηριακά όργανα μέσω των οποίων αισθάνεται κανείς τον πλούτο της ζωής μαρτυρούν τις κοινές καταβολές του ανθρώπινου είδους. Τα πράγματα δυσκολεύουν όταν έρχεται η ώρα της ερμηνείας κάθε φαινομένου, κάθε είδους κατάστασης.

Η ανάγκη κατασκευής κοινών σημείων αναφοράς έτσι ώστε λίγο έως πολύ να επιτυγχάνεται μια λειτουργική συμβίωση και να μπαίνει σε μια σειρά ένας χαοτικός κόσμος φαντάζει επιτακτική. Πέρα από κάθε είδους ανθρώπινη κατασκευή όμως υπάρχει το ατομικό βίωμα το οποίο πολλές φορές αμόλυντο καθώς είναι από οποιαδήποτε μετέπειτα κατασκευασμένη ερμηνεία μαρτυρά την αλήθεια της ψυχής.

Μια αλήθεια η οποία έχει την ικανότητα να εξιδανικεύει αχαρτογράφητους τόπους και όσο εύκολα έχει την ικανότητα να κάνει κάτι τέτοιο άλλο τόσο εύκολα μπορεί στη συνέχεια να αποκαθηλώνει τη βιαστική αλήθεια που έχει πλάσει γι’ αυτούς. Ένα ταξίδι είναι η ζωή όπως και κάθε ταξίδι το οποίο πραγματοποιείται μέσα σε αυτή.

Μπορεί ο προορισμός κάθε ταξιδιού να θεωρείται ως το κύριο σημείο αναφοράς γύρω από τον οποίο να περιστρέφονται οι περισσότερες συζητήσεις πριν αυτό πραγματοποιηθεί αλλά η διαδικασία μετάβασης κλέβει λίγο από τη δόξα του μετά από κάθε επιστροφή. Η απόλαυση του ταξιδιού πολλές φορές περιστρέφεται γύρω από το τρόπο που ο καθένας πλάθει και ελπίζει την ομορφιά του τελικού προορισμού καταλήγοντας στο τέλος να κρατά τις στιγμές κατά τη διάρκεια των οποίων ήλπιζε ότι μια εσωτερική του επιθυμία θα πραγματοποιούνταν.

Σςςςςς... Όταν η ζωή πληρώνει, κάντε ησυχία

Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για την στιγμή που η  ρόδα γυρίζει και ο καθένας λούζεται τις επιλογές του ή ακόμα και τις πράξεις του.

Αργεί να έρθει η πληρωμή δεν λέω, αλλά η γλύκα είναι  ίδια γι’ αυτούς που πληγώθηκαν άδικα. Μπορεί να μην σε νοιάζει πια, να μην πονάς, αλλά μια  ικανοποίηση την νιώθεις ρε γαμώτο, για  όλες εκείνες τις στιγμές που τα μάτια σου γέμιζαν δάκρυα και η καρδιά σου έσπαγε σε χίλια κομμάτια εξαιτίας τους.

Και  λύπη νιώθεις αλλά  γι’ αυτούς, όχι για σένα. Ή μάλλον οίκτο θα πω. Πλέον λυπάσαι για την δική τους κατάντια, ειδικά όταν βλέπεις ότι εκείνοι τελικά είναι οι ηθικοί αυτουργοί της δυστυχίας τους.

Είναι λυπηρό να τους βλέπεις να προσπαθούν να δείξουν ότι είναι καλά, άνετοι και τέτοια κουραφέξαλα αλλά οι πράξεις τους να δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Γελοίοι θα χαρακτηριζόνταν άνετα.

Ας τους αφήσουμε λοιπόν να πλαγιάζουν μακριά από την αγάπη. Λυπήσου τους όταν τους βλέπεις να βολεύονται σε κρύες αγκαλιές, βροντοφωνάζοντας πόσο ιδανικές είναι, κοροϊδεύοντας όχι μόνο τον εαυτό τους, αλλά και τον άνθρωπο που είναι δίπλα τους.

Κι εκεί έρχεται η απόλυτη αηδία! Εκεί πέφτουν ακόμα πιο χαμηλά στα μάτια σου γιατί ανακαλύπτεις και την υποκρισία που έκρυβαν. Ανακαλύπτεις πόσο ξεφτίλες ήταν τελικά!

Σιωπήστε λοιπόν και αφήστε τους στην απόλυτη μοναξιά της ψυχής τους. Κι αυτή η μοναξιά δεν υποφέρεται.

Κάνετε ησυχία μωρέ σας λέω, είναι η στιγμή που η ζωή κάνει ταμείο και μοιράζει τα χρωστούμενα σε όλους!

Μην περιμένεις από ανθρώπους που δεν ξέρουν τι θα πει αγάπη, να σ’ αγαπήσουν! Δεν μπορούν, δεν έμαθαν ποτέ τον τρόπο να το κάνουν. Έμαθαν μόνο να παίρνουν αλλά και πάλι δεν τους φτάνει. Όσα κι αν τους δώσεις, πάντα θα τους είναι λίγα, όπως κι αυτοί. Έμαθαν να ζητούν την προσοχή σου αλλά όταν έρχεται η στιγμή που ζητάς λίγο τη δική τους, θα σου πουν ότι δεν τους καταλαβαίνεις. Έμαθαν να είναι το επίκεντρο του κόσμου κι αν λίγο κουραστείς, θα σου ζητήσουν και τα ρέστα απ’ αυτά που εσύ ξόδεψες.

Κάνουν τα πάντα προκειμένου να τραβούν τα βλέμματα κι όταν δεν το πετυχαίνουν γίνονται επιθετικοί, πολλές φορές και λεκτικά βίαιοι. Σου παρουσιάζονται σοφοί για να σε κερδίσουν, αλλά είναι γεμάτοι κόμπλεξ και ανασφάλειες. Ακόμα και στα κοινωνικά δίκτυα κάνουν αγώνα για ένα λάικ ή ένα σχόλιο, γιατί έτσι νομίζουν ότι επιβεβαιώνονται!

Γελοίους θα τους χαρακτηρίσω εγώ και αδιάφορους! Και είναι πολύ λυπηρό όσο και απογοητευτικό, να βλέπεις ανθρώπους που τους έδωσες όλη την αγάπη που φύλαγες μέσα σου, όλη την προσοχή και όλο το χρόνο που διέθετες, να καταντούν άψυχα κουφάρια σε μια δήθεν ευτυχία! Άστους εκεί λοιπόν, εκεί τους άξιζε πάντα να είναι! Κι αφού έσπειραν καβάτζες, είναι λογικό να θερίζουν μοναξιές.

Εσύ κοίτα τη γαλήνη και την ηρεμία που τώρα αισθάνεσαι και φαντάσου! Φαντάσου αν μπόρεσες να δώσεις τόση αγάπη  στον σκάρτο άνθρωπο, πόση ακόμη φυλάς μέσα σου για τον σωστό.

Σςςςςςςς…….!

Κάνε ησυχία, ν’ ακούσεις το κλάμα της μοναξιάς, που οι ίδιοι επέλεξαν! Δες τη θλίψη στο βεβιασμένο χαμόγελό τους. Νιώσε την άδεια αγκαλιά τους και λυπήσου τους. Οσφρήσου τη μυρωδιά της σάπιας ψυχής τους και κοίτα το κενό βλέμμα τους και τα άδεια χέρια τους. Δες το τρεμάμενο περπάτημά τους, σχεδόν σέρνονται…

Πάμε καρδιά μου, εδώ πονούσε πολύ!

Τώρα εσύ πάλι γελάς και είσαι ευτυχισμένος. Βλέπεις η ζωή, έκανε και το δικό σου ταμείο και αυτή τη φορά, σου έδωσε αυτό που αξίζεις!

Τι σημαίνει, τελικά, “τυχαίο”;

Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο ζήτημα της τάξης και της αταξίας. Στο παράδειγμα της ανακατεμένης τράπουλας, δεν φαίνεται να υπάρχει αμφιβολία πως η εντροπία της ολοκαίνουριας τράπουλας, στην οποία όλα τα φύλλα είναι διατεταγμένα κατά χρώμα και αύξουσα σειρά, ήταν χαμηλή, και ότι μια τράπουλα που ανακατεύεται τυχαία, έχει υψηλότερη εντροπία. Τι γίνεται, όμως, αν η τράπουλα αποτελείται από δύο μόνο φύλλα; Εφόσον τώρα τα φύλλα μπορούν να διαταχθούν με δύο μόνο τρόπους, δεν έχει νόημα να διακρίνουμε ανάμεσα σε μια λιγότερο και μια περισσότερο εύτακτη διάταξη. Αν έχουμε τρία φύλλα- ας πούμε, τα δύο, τρία και τέσσερα κούπα; Ίσως νομίζετε πως η ακολουθία “δύο, τρία, τέσσερα” είναι πιο εύτακτη, πιο καλά τακτοποιημένη, και συνεπώς χαμηλότερης εντροπίας από την ακολουθία “τέσσερα, δύο, τρία”. Εξάλλου, στην πρώτη περίπτωση τα φύλλα διατάσσονται κατά αύξουσα σειρά. Τι θα συνέβαινε, όμως, αν και τα τρία φύλλα ήταν δυάρια – κούπα, καρό και μπαστούνι; Υπάρχει τώρα κάποια διάταξη πιο εύτακτη από τις άλλες; Η μόνη διαφορά τώρα είναι πως τα φύλλα ορίζονται με βάση το χρώμα και όχι την αξία τους. Ο τρόπος με τον οποίο επισημαίνουμε τα φύλλα δεν μπορεί να σχετίζεται με την εντροπία της τράπουλας, σωστά; Η ακολουθία «δύο κούπα, δύο καρό, δύο μπαστούνι» δεν έχει περισσότερη, ούτε λιγότερη εντροπία από την ακολουθία «δύο καρό, δύο κούπα, δύο μπαστούνι».

Απ’ ό,τι φαίνεται, ο ορισμός της εντροπίας ως μέτρου της αταξίας είναι κάπως ελλιπής, επειδή ο ορισμός μας για την αταξία είναι πολύ στενός. Σε μερικές περιπτώσεις είναι προφανές τι εννοούμε, σε άλλες, όμως, όχι. Επιτρέψτε μου να προχωρήσω το επιχείρημα λίγο παραπέρα. Ας δούμε ένα πραγματικά «κακό» κόλπο με την τράπουλα, που δείχνει πιο καθαρά τι εννοώ. Παίρνω μια τράπουλα που τα φύλλα της είναι διατεταγμένα με τάξη, τα ανακατεύω, σας τα δείχνω, και βλέπετε πως είναι καλά ανακατεμένα. Κοιτάξτε εδώ τώρα, σας λέω, και ανακατεύω ακόμη μια φορά την τράπουλα. Ισχυρίζομαι, όμως, τώρα, ότι έχω δώσει στα φύλλα μια πολύ ξεχωριστή διάταξη. Ο ισχυρισμός, αν μη τι άλλο, ξαφνιάζει, αφού το δεύτερο ανακάτεμα έδειχνε παρόμοιο με το αρχικό. Γυρίζω ανάποδα την τράπουλα και την απλώνω ομοιόμορφα στο τραπέζι. Έκπληκτοι, αλλά και με μια απογοήτευση που δεν μπορείτε να κρύψετε, διαπιστώνετε ότι τα φύλλα δείχνουν απλώς το ίδιο ανακατεμένα με πριν. Ε, όχι και «ξεχωριστή διάταξη» αυτή, θα ισχυριστείτε.

Και όμως, είναι. Βλέπετε, θα στοιχημάτιζα οποιοδήποτε πόσο ότι δεν μπορείτε να πάρετε μια άλλη τράπουλα, να την ανακατέψετε και να δημιουργήσετε ακριβώς την ίδια διάταξη με τη δική μου. Οι πιθανότητες να το πετύχετε είναι, φυσικά, εξίσου απειροελάχιστες με την πιθανότητα να ανακατέψετε πάλι την τράπουλα και να καταλήξετε σε μια απολύτως τακτική διάταξη των φύλλων. Και αυτή η πιθανότητα είναι μία στα εκατό εκατομμύρια τρισεκατομμυρίων τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων τρισεκατομμύρια (1:10^80). Βασικά, μην μπείτε στον κόπο να το δοκιμάσετε. Άρα, κάτω από αυτό το πρίσμα, βλέπουμε πως η τυχαία διάταξη της τράπουλάς μου είναι το ίδιο «ξεχωριστή» με μια άθικτη, μη ανακατεμένη τράπουλα. Τι γίνεται, λοιπόν, τώρα με την εντροπία; Απ’ ό,τι φαίνεται, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η εντροπία έχει αυξηθεί, αν καταλήξουμε σε μια διάταξη το ίδιο απίθανη με την αρχική, όσο τυχαία ανακατεμένα κι αν φαίνονται τα φύλλα της.

Για να είμαι ειλικρινής, εδώ προσπαθώ να σας ξεγελάσω. Φυσικά και μια τράπουλα με φύλλα διατεταγμένα κατά χρώμα και αύξουσα σειρά είναι πιο ξεχωριστή από τη δική μου «ξεχωριστή», τυχαία διάταξη των ανακατεμένων φύλλων. Συνεπώς, η εντροπία είναι μάλλον ένα μέτρο της τυχαιότητας, παρά της αταξίας. Μπορεί να μοιάζει σαν να παίζουμε με τις λέξεις, αλλά στην πραγματικότητα, αυτός είναι ο τρόπος για να καταλήξουμε σε έναν πιο αυστηρό ορισμό της εντροπίας. Τεχνικά, για τη μέτρηση των διαφόρων επιπέδων του «ξεχωριστού» χρησιμοποιούμε τον όρο «αλγοριθμική τυχαιότητα».

Στην επιστήμη των υπολογιστών, ο όρος «αλγόριθμος» δηλώνει μια ακολουθία εντολών σε ένα υπολογιστικό πρόγραμμα, και η αλγοριθμική τυχαιότητα ορίζεται ως το μήκος του μικρότερου προγράμματος που μπορεί να συνταχθεί σε υπολογιστή για να αναπαραχθεί μια δεδομένη διάταξη των φύλλων (ή, μια ακολουθία αριθμών). Έτσι, στην περίπτωση της τράπουλας με τα τρία φύλλα, είναι ξεκάθαρο ότι για να προκόψει η διάταξη «δύο, τρία, τέσσερα» απαιτείται η εντολή «βάλε τα στη σειρά από το μικρότερο στο μεγαλύτερο», ενώ για τη διάταξη «τέσσερα, δύο, τρία» θα μπορούσε να δοθεί η εντολή «ξεκίνα με τον μεγαλύτερο αριθμό, έπειτα συνέχισε κατά αύξουσα σειρά», η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να επαναδιατυπωθεί ως εξής: «ξεκίνα με το τέσσερα, συνέχισε με το δύο, συνέχισε με το τρία». Σε κάθε περίπτωση, οι δύο τελευταίες εντολές χαρακτηρίζονται από ελαφρώς υψηλότερη αλγοριθμική τυχαιότητα από την πρώτη, επομένως, η διάταξη «τέσσερα, δύο, τρία» έχει ελαφρώς υψηλότερη εντροπία από τη διάταξη «δύο, τρία, τέσσερα».

Τα πράγματα είναι πολύ πιο ξεκάθαρα στην περίπτωση μιας κανονικής τράπουλας, με 52 φύλλα. Μπορούμε εύκολα να δώσουμε οδηγίες σε έναν υπολογιστή για την αναπαραγωγή της πλέον εύτακτης τράπουλας: «Ξεκίνα με τις κούπες και βάλε τα φύλλα κατά αύξουσα σειρά, οι άσοι πρώτα, μετά κάνε το ίδιο για τα καρό, τα σπαθιά και τα μπαστούνια». Πώς, όμως, θα προγραμματίζαμε τον υπολογιστή για να αναπαραγάγει τη δική μου, ξεχωριστή διάταξη φύλλων; Στην περίπτωση αυτή, δεν υπάρχει σύντομος δρόμος και ίσως χρειαστεί να παραθέσουμε αναλυτικά τις οδηγίες, βήμα προς βήμα: «ξεκίνα με τον ρήγα σπαθί, συνέχισε με το δύο καρό, με το επτά κούπα [και ούτω καθεξής]». Αν η τράπουλα δεν ανακατεύτηκε στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, ίσως υπάρχουν μικρές ακολουθίες μη ανακατεμένων φύλλων, όπου έχει διατηρηθεί η αρχική τάξη, και οι οποίες μειώνουν ελαφρώς το μήκος του προγράμματος -για παράδειγμα, αν τα δύο, τρία, τέσσερα, πέντε και έξι μπαστούνι παραμένουν στη σειρά, είναι ευκολότερο να δώσουμε στον υπολογιστή την εντολή «ξεκίνα με το δύο μπαστούνι και βάλε κατά αύξουσα σειρά τα επόμενα τέσσερα φύλλα με το ίδιο σύμβολο», παρά να δηλώσουμε ξεχωριστά τα τέσσερα φύλλα.

Όλα αυτά σχετικά με το μήκος ενός προγράμματος, μάλλον δεν σας λένε πολλά. Μάλιστα, μπορούμε ν’ απαλλαγούμε από αυτόν τον τρόπο ορισμού της αλγοριθμικής τυχαιότητας. Εφόσον ο εγκέφαλός μας- όπως ο εγκέφαλος του δαίμονα του Μάξουελ- είναι, σε πολύ βασικό επίπεδο, ένας υπολογιστής που εκτελεί εντολές, έχουμε τη δυνατότητα να αντικαταστήσουμε την ιδέα του υπολογιστικού προγράμματος με την ικανότητα απομνημόνευσης. Αν σας έδειχνα μια σειρά από τυχαία ανακατεμένα τραπουλόχαρτα και σας ζητούσα να τα διατάζετε κατά σύμβολο και κατά αύξουσα σειρά, θα το κάνατε εύκολα. (Σημειώστε ότι σας δίνω τη δυνατότητα να γυρίσετε τα φύλλα και να τα διατάξετε στη σειρά, παρά να στηριχτείτε στο τυφλό, τυχαίο ανακάτεμα). Αν, όμως, σας ζητήσω να διατάξετε τα φύλλα με την ίδια σειρά που έχουν στη δική μου «ξεχωριστή» διάταξη, την οποία πέτυχα ανακατεύοντας την τράπουλα τυχαία, θα είναι σχεδόν αδύνατον να απομνημονεύσετε τη σειρά τους.

Βασικά, χρειάζεστε τώρα πολύ περισσότερη πληροφορία από πριν. Και όσο περισσότερη πληροφορία διαθέτετε για ένα σύστημα, τόσο περισσότερο θα μπορείτε να το οργανώσετε και να χαμηλώσετε την εντροπία του.

Ένας από τους ουσιαστικούς παράγοντες που διατηρούν έναν άνθρωπο νέο είναι το να διαθέτει μυαλό δραστήριο

Υπάρχει πολλή σοφία στο κλασικό ρητό «νους υγιής εν σώματι υγιεί»: μας υπενθυμίζει ότι τόσο το μυαλό όσο και το σώμα είναι σημαντικά και η υγεία του ενός εξαρτάται από την υγεία του άλλου. Έχει ευρέως αποδειχτεί ότι ένας από τους ουσιαστικούς παράγοντες που διατηρούν έναν άνθρωπο νέο είναι και το να διαθέτει μυαλό δραστήριο, ευέλικτο και ικανό να συνεχίσει να μαθαίνει.

Το νεανικό μυαλό ωθεί τον άνθρωπο να αναζητήσει έναν υγιεινό τρόπο ζωής που θα καθυστερήσει τη γήρανση.

Όπως η έλλειψη φυσικής άσκησης εξασθενεί το σώμα και επηρεάζει τη διάθεση, έτσι και η έλλειψη νοητικής άσκησης επηρεάζει αρνητικά τον άνθρωπο, αφού προκαλεί απώλεια νευρώνων και νευρωνικών συνάψεων και ως εκ τούτου τη μείωση της ικανότητας αντίδρασης.

Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντική η γυμναστική για τον εγκέφαλο.

Ένας πρωτοπόρος υπέρμαχος της νοητικής άσκησης είναι ο νευροεπιστήμονας Σλόμο Μπρέζνιτζ, ο οποίος υποστηρίζει πως ο εγκέφαλος έχει ανάγκη από πολλά ερεθίσματα για να διατηρείται σε φόρμα:

«Υπάρχει μια αντίφαση ανάμεσα σε αυτό που είναι καλό για τον άνθρωπο και σε εκείνο που του αρέσει να κάνει. Γιατί στους ανθρώπους, προπαντός στους ηλικιωμένους, τους αρέσει να κάνουν τα πράγματα όπως τα έκαναν πάντα. Το πρόβλημα είναι πως, όταν ο εγκέφαλος διεκπεραιώνει πολύ ισχυρές συνήθειες, δε χρειάζεται πια να σκεφτεί. Όλα γίνονται αυτόματα, με μεγάλη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, ακόμα και με τρόπο πιο επωφελή. Γιατί ο εγκέφαλος έχει την τάση να γαντζώνεται στις συνήθειες και ο μόνος τρόπος για να βγαίνει από αυτές είναι να έρχεται αντιμέτωπος με την καινούρια πληροφορία» διαβεβαίωνε ο Μπρέζνιτζ σε μια συνέντευξή του στην εκπομπή Ρέδες του Εδουάρ Πουνσέτ.

Έτσι, εισάγοντας καινούριες πληροφορίες, ο εγκέφαλος δημιουργεί νέες συνάψεις και αναζωογονείται. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να εκτίθεται κανείς στην αλλαγή, ακόμα κι αν αυξάνει το επίπεδο άγχους του, βγαίνοντας από την περιοχή άνεσής του.

Τα αποτελέσματα της νοητικής εκγύμνασης είναι επιστημονικά αποδεδειγμένα. Ο Μπρέζνιτζ τα θεωρεί ευεργετικά σε διάφορα επίπεδα: «Αρχίζεις να γυμνάζεις το μυαλό και το κάνεις μέσω μιας ασχολίας με την οποία έρχεσαι αντιμέτωπος για πρώτη φορά. Και σου φαίνεται πολύ δύσκολη, αλλά καθώς τώρα τη μαθαίνεις, η εκγύμναση λειτουργεί. Και τη δεύτερη φορά αντιλαμβάνεσαι ότι σου βγαίνει πιο εύκολα, ποτέ πιο δύσκολα, γιατί την κάνεις κάθε φορά και καλύτερα. Ο αντίκτυπος που έχει στην ψυχική κατάσταση του ατόμου είναι αφάνταστος. Πρόκειται για μια μεταμόρφωση που δεν έχει να κάνει μόνο με τα αποτελέσματα που πετυχαίνει κανείς, αλλά και με την αντίληψη που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του».

Η προαναφερθείσα «νοητική εκγύμναση» του Μπρέζνιτζ μπορεί να ακούγεται κάπως περίπλοκη, όμως, απλώς αλληλεπιδρώντας κοινωνικά με άλλα ενήλικα άτομα, για παράδειγμα μέσα από κάποιο παιχνίδι, αποφεύγουμε την κατάθλιψη στην οποία μπορεί να μας οδηγήσει η μοναξιά και μας προμηθεύει καινούρια ερεθίσματα.

Από τα είκοσι και μετά οι νευρώνες αρχίζουν να γερνούν, αλλά η διαδικασία αυτή επιβραδύνεται με την πνευματική εργασία, την περιέργεια και την όρεξη για μάθηση. Το να έρχεται κανείς αντιμέτωπος με νέες καταστάσεις, να μαθαίνει κάτι καινούριο κάθε μέρα, να παίζει και να αλληλεπιδρά με άλλα πρόσωπα φαίνεται ότι είναι ζωτικής σημασίας για τη νοητική αντιγήρανση.

Όσο θετικότερη είναι η στάση μας σε αυτό, τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα οφέλη για το μυαλό μας.

Το μυαλό έχει αποφασιστική επιρροή πάνω στο σώμα, όπως και στην ταχύτητα γήρανσής του. Και γι’ αυτό οι περισσότεροι γιατροί συγκλίνουν στο ότι το μυστικό της νεότητας του σώματος βρίσκεται στη διατήρηση του μυαλού νεανικού και δραστήριου, όπως κάνουν οι αιωνόβιοι Ιάπωνες, και σε μια μαχητική στάση απέναντι στις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσουμε στην πορεία της ζωής μας.

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Γεσίβα κατέληξε ότι οι μακρόβιοι άνθρωποι επιδεικνύουν δύο κοινές και καθοριστικές στάσεις ζωής: τον θετικισμό και μια υψηλή συναισθηματική εκφραστικότητα. Συνεπώς, όσοι δέχονται τις προκλήσεις κρατώντας καλή στάση και μπορούν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους, έχουν κερδίσει κατά πολύ το πέρασμα στη μακροζωία.

Μια στωική στάση —η ηρεμία απέναντι στις δυσκολίες— επίσης ενισχύει την επιμήκυνση της νεότητας, μια και μειώνει τα επίπεδα άγχους και στρες και σταθεροποιεί τη διάθεση. Αυτό αντικατοπτρίζεται στο μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής που έχουν κάποιοι λαοί, οι οποίοι ακολουθούν έναν οργανωμένο και μετρημένο τρόπο ζωής.

Άλλη στάση ζωής εξαιρετικά αντιγηραντική είναι μακριά από τον ηδονισμό και την ικανοποίηση των καπρίτσιων και των παρορμήσεων της στιγμής.

Η υποχώρηση σε πειρασμούς, ιδιαίτερα σε διατροφικούς, οδηγεί σε κακή σίτιση η οποία εξασθενεί τον οργανισμό.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των μακρόβιοι, πολύ διαδεδομένο μεταξύ τους, είναι η υγιεινή και μετρημένη διατροφή, όπως θα δούμε ξαναγυρνώντας στην Οκινάουα, καθώς και η αποφυγή των βλαβερών για τον οργανισμό ουσιών.

Τα άτομα που έχουν διατηρηθεί δραστήρια τόσο σωματικά όσο και πνευματικά κατά την ωριμότητά τους, φτάνουν συνήθως σε πιο ήπια και ευχάριστα γηρατειά, με τον οργανισμό τους καλύτερα προετοιμασμένο να παλέψει με τις αδιαθεσίες και τις ασθένειες.

Γι’ αυτό, όταν μιλάμε για αιωνόβιους ή υπεραιωνόβιους —για ανθρώπους 110 ετών ή και παραπάνω—, βλέπουμε συχνά ένα κοινό χαρακτηριστικό: άντρες και γυναίκες με μια ζωή γεμάτη, αλλά και σκληρή σε πολλές περιπτώσεις, που όμως ξέρουν να αντιμετωπίζουν με μια θετική στάση τα εμπόδια και να μην αφήνονται να νικηθούν από αυτά.

Ο Αλεξάντερ Ίμιτς, ο οποίος έφτασε να είναι ο γηραιότερος άντρας στον κόσμο σε ηλικία 111 ετών, πίστευε ξεκάθαρα πως είχε καλά γονίδια, αλλά και υπήρχαν και άλλα σημαντικά πράγματα για να ζήσει πολύ: «Το είδος ζωής που ζει χάνεις είναι το ίδιο ή και περισσότερο σημαντικό για τη μακροβιότητα» δήλωσε σε κάποια συνέντευξη μετά την εγγραφή του στο Βιβλίο Γκίνες.

Τιτανομαχία: Τρεις Μαύρες Τρύπες συγκρούονται μεταξύ τους

Για πρώτη φορά, η ανθρωπότητα παρακολουθεί τη σύγκρουση τριών γαλαξιών, οι οποίοι, στην προσπάθειά τους να... επικρατήσουν, έχουν στείλει το «βαρύ πυροβολικό» στην πρώτη γραμμή.
 
Το «βαρύ πυροβολικό» δεν είναι άλλο από τις Μαύρες Τρύπες που διαθέτουν στο κέντρο τους, οι οποίες βρίσκονται σε πορεία σύγκρουσης, με αποτελέσματα και συνέπειες που ούτε καν μπορούμε να διανοηθούμε στην παρούσα φάση.

Η τεράστια συντριβή βρίσκεται σε απόσταση ενός δισ. ετών φωτός από τη Γη και συγκεκριμένα στο σύστημα SDSS J084905.51 + 111447.2. Για να το δουν, οι αστρονόμοι χρειάζονται τη χρήση τηλεσκοπίων στο έδαφος και στο διάστημα.

Το τηλεχειριστήριο Sloan Digital Sky Survey στο Νέο Μεξικό απεικόνισε το σύστημα σε οπτικό φως. Η παρακολούθηση από τους επιστήμονες που συμμετείχαν στο project Galaxy Zoo βοήθησε να επισημανθεί το σύστημα ως γαλαξιακή σύγκρουση.

Τα όργανα της Surface Survey Surface Wide Field της NASA έδειξαν λαμπρό υπέρυθρο φως που προήλθε από τη σύγκρουση. Το παρατηρητήριο ακτίνων Χ Chandra παρουσίασε φωτεινά σημεία φωτός στο κέντρο κάθε γαλαξία.

Το πυρηνικό φασματοσκοπικό τηλεσκόπιο της NASA έχει εντοπίσει αέριο και σκόνη. Οι πληροφορίες αυτές συνδυάστηκαν και αποκάλυψαν ενεργές, υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες.

Η έρευνα για το σπάνιο τριπλό σύστημα δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στο The Astrophysical Journal.

«Ψάχναμε μόνο για ζεύγη μαύρων τρυπών εκείνη την εποχή, και όμως, μέσω της τεχνικής επιλογής μας, σκόνταψαμε σε αυτό το καταπληκτικό σύστημα», δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Ryan Pfeifle, πτυχιούχος βοηθός έρευνας στο Πανεπιστήμιο George Mason. «Αυτές είναι οι ισχυρότερες ενδείξεις που βρέθηκαν ακόμα για ένα τέτοιο τριπλό σύστημα ενεργητικής τροφοδότησης των υπερμεγέθων μαύρων τρυπών», πρόσθεσε.

Οι εικόνες και τα δεδομένα που συλλέχθηκαν σε διαφορετικά μήκη κύματος φωτός έδωσαν τελικά όλα τα κομμάτια που ήταν απαραίτητα για την ανακατασκευή του παζλ. «Με τη χρήση αυτών των μεγάλων παρατηρητηρίων, εντοπίσαμε έναν νέο τρόπο αναγνώρισης τριπλών υπερμεγέθων μαύρων οπών. Κάθε τηλεσκόπιο μας δίνει μια διαφορετική ένδειξη για το τι συμβαίνει σε αυτά τα συστήματα», ανέφερε ο Pfeifle.

Σκόνη από καταστροφή αστεροειδούς επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξη της Γης

Η συντριβή ενός τεράστιου αστεροειδούς γέμισε ολόκληρο το ηλιακό μας σύστημα με μεγάλες ποσότητες σκόνης προκαλώντας στη Γη μια σπάνια εποχή των παγετώνων και ενισχύοντας έτσι τη βιοποικιλότητα, σύμφωνα με νέα σουηδική έρευνα. Μέχρι σήμερα είχαν ήδη γίνει προσπάθειες να ερευνηθεί το κατά πόσο τα διαστημικά συμβάντα επηρεάζουν την εξέλιξη της ζωής στη Γη. Η μελέτη αυτή, όμως, είναι η πρώτη που κατάφερε να δείξει ότι πριν από 450 εκατομμύρια χρόνια ένας αστεροειδής, κάπου μεταξύ του Άρη και του Δία, συνετρίβη και η σκόνη από τη θραύση του εξαπλώθηκε παντού στο ηλιακό μας σύστημα.
 
Αυτή η συσσώρευση σκόνης εμπόδιζε ένα μέρος του ηλιακού φωτός να φτάνει στη Γη, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία της να μειωθεί δραματικά τα επόμενα 2 εκατομμύρια χρόνια οδηγώντας έτσι σε μια εποχή των παγετώνων
 
Το κλίμα άλλαξε ριζικά και αναδιαμορφώθηκε μεταπηδώντας από τη σχετική ομοιογένεια στη σχεδόν πλήρη διαίρεση της Γης σε δύο κλιματικές ζώνες, μια αρκτική στους πόλους και μια τροπική κοντά στον ισημερινό.
 
Τα ζωικά είδη εξελίχθηκαν κατ’ αντιστοιχία με το κλίμα, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να παραμένουν ανεπηρέαστα στις ζεστές θερμοκρασίες και άλλα να μπορούν να επιβιώνουν στις νέες παγωμένες περιοχές.
 
Παράλληλα, η αυξημένη βιοποικιλότητα μεταξύ των ασπόνδυλων αποτέλεσε ακόμη μια προσπάθεια προσαρμογής στις νέες κλιματικές συνθήκες.
 
«Είναι η πρώτη φορά που διαπιστώθηκε ότι η σκόνη από τη συντριβή ενός αστεροειδούς μπορεί να προκαλέσει σημαντική πτώση της θερμοκρασίας η οποία πυροδοτεί μια εποχή των παγετώνων στη Γη», δήλωσε ο Μπίργκερ Σμιτς, καθηγητής πυρηνικής φυσικής και γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Λουντ.
 
Ο ίδιος μάλιστα συμπλήρωσε ότι αυτό που συνέβη με τον αστεροειδή είναι ανάλογο με το να σπάσουμε μια ηλεκτρική σκούπα μέσα σε ένα δωμάτιο. «Πρόκειται απλά για μια θραύση μεγαλύτερης κλίμακας», λέει ο Σμιτς.
 
Οι μελετητές στην προσπάθειά τους να ρίξουν φως στην υπόθεση γι’ αυτή την εποχή των παγετώνων έψαξαν για στοιχεία σε αρχαίους ασβεστόλιθους σε περιοχές της νότιας Σουηδίας και κοντά στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας. Στην πραγματικότητα, έψαξαν για απομεινάρια του αστεροειδούς που καταστράφηκε. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας χρησιμοποιήθηκαν οξέα για να διαλύσουν πάνω από έναν τόνο ασβεστόλιθους διαφορετικών εποχών.
 
Βρέθηκε ότι μετά την καταστροφή του αστεροειδούς η συσσώρευση κόκκων που ταίριαζαν με τη χημική του σύνθεση αυξήθηκε 1.000 έως 10.000 φορές. Τα επίπεδα αυτά παρέμειναν υψηλά για περίπου 2 έως 4 εκατομμύρια χρόνια.
 
Ο Σμιτς εξηγεί ότι οι κόκκοι έρχονται με τη σκόνη επομένως, όταν είναι αυτοί αυξημένοι, μπορεί κανείς εύλογα να συμπεράνει ότι υπήρχαν και αυξημένα επίπεδα σκόνης.
 
Παράλληλα, μια σημαντική μέθοδος που οδήγησε τους ερευνητές στην παρούσα ανακάλυψη ήταν η μέτρηση του ηλίου σε απολιθωμένα ιζήματα στον θαλάσσιο πυθμένα στην νότια Σουηδία. Η σκόνη που ταξίδευε στο ηλιακό σύστημα ‘βομβαρδίστηκε’ από τον ηλιακό άνεμο με αποτέλεσμα να εμπλουτιστεί με ήλιο.
 
Συνοπτικά, στοιχεία από τους σχηματισμούς των βράχων δείχνουν ότι η Γη γνώρισε μια ασυνήθιστη, βραχύβια εποχή παγετώνων περίπου 466 εκατομμύρια χρόνια πριν. Η πτώση της θερμοκρασίας παγίδευσε το νερό κάτω από τον πάγο που κάλυπτε μεγάλο μέρος του πλανήτη, προκαλώντας παγκόσμια πτώση της στάθμης της θάλασσας.
 
Η περίοδος συνέπεσε με μια αύξηση στην ποικιλομορφία της ζωής στον πλανήτη, καθώς τα περισσότερα από τα τότε υπάρχοντα είδη ζούσαν ακόμα στους ωκεανούς.
 
Σύμφωνα με τους ερευνητές αυτή η απρόσμενη ανακάλυψη μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους στην καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αν τελικά δεν καταφέρουμε να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
 
Η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχίζεται ως συνέπεια των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και η αύξηση της θερμοκρασίας είναι μεγαλύτερη σε μεγάλα γεωγραφικά πλάτη.
 
Σύμφωνα με την Διακυβερνητική Ομάδα για την Αλλαγή του Κλίματος, πλησιάζουμε σε μια κατάσταση που θυμίζει τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από τη σύγκρουση με αστεροειδή 470 εκατομμύρια χρόνια πριν.
 
Την τελευταία δεκαετία περίπου, οι ερευνητές συζητούν διαφορετικές τεχνητές μεθόδους για την ψύξη της Γης σε περίπτωση μείζονος καταστροφής του κλίματος. Έχει δειχθεί ότι θα ήταν δυνατό να τοποθετηθούν αστεροειδείς, όπως οι δορυφόροι, σε τροχιές γύρω από τη Γη κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να απελευθερώνουν συνεχώς λεπτή σκόνη και κατά συνέπεια να εμποδίζουν εν μέρει το θερμό φως του Ηλίου.

Γιατί χρησιμοποιούμε δικαιολογίες

Αποτέλεσμα εικόνας για ερεβοκτονοσ επιλογεσΚοινοί Λόγοι και Αιτίες που χρησιμοποιούμε τις Δικαιολογίες.
 
Χρειάζεται θάρρος και εντιμότητα για να παραδεχτούμε το πόσο συχνά δικαιολογούμαστε απέναντι στον εαυτό μας καθώς και τους άλλους. Άλλωστε δεν είμαστε οι μόνοι. Θα μπορούσαμε να πούμε πως όλοι οι άνθρωποι το κάνουμε έως ένα βαθμό. Ωστόσο, μπορεί κάποιες φορές οι δικαιολογίες να χρειάζονται γιατί εξυπηρετούν κάποιον σκοπό συγκεκριμένο, κάποιες άλλες όμως υπονομεύουν τον εαυτό μας καθώς και την ίδια την ζωή.
 
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως επίγνωση σημαίνει δύναμη. Έτσι λοιπόν το να είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε τις δικαιολογίες μας, να κατανοήσουμε τους φόβους που μας ωθούν στην συχνή χρήση τους, να αναλαμβάνουμε την ευθύνη των συνεπειών τους και να δεσμευόμαστε να κάνουμε τα πράγματα με ένα τρόπο διαφορετικό, είναι κάτι παραπάνω από αναγκαίο.
 
Γιατί χρησιμοποιούμε τις δικαιολογίες;
 
Χρησιμοποιούμε κυρίως τις δικαιολογίες, όταν μας λείπει το κίνητρο, όταν δεν υπάρχει κάτι που να μας παρακινεί. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να απομακρυνόμαστε ή να αποφεύγουμε τον πόνο και την ταλαιπωρία και να καλωσορίζουμε την ευχαρίστηση. Ως εκ τούτου αποτελεί μέρος της αντιδραστικής φύσης μας να χρησιμοποιούμε τις δικαιολογίες. Οι δικαιολογίες επί της ουσίας, είναι ένας μηχανισμός αυτοπροστασίας. Με τις δικαιολογίες προστατεύουμε τον εαυτό μας από τα συναισθήματα της ντροπής, της ενοχής, του άγχους, της αμηχανίας, του φόβου και της ενόχλησης. Οι δικαιολογίες, μας βοηθούν να μετατοπίζουμε την εστίαση της προσοχής μας από κάτι βαθιά προσωπικό, σε κάτι γενικότερο π.χ. Είναι πιο εύκολο να πούμε «ήμουν πολύ κουρασμένος και δεν έκανα αυτό που συμφωνήσαμε» ή «άλλαξα γνώμη’ από το να αναγνωρίσουμε τον βαθύ φόβο μιας ενδεχόμενης αποτυχίας μας.
 
Κοινοί λόγοι και αιτίες που χρησιμοποιούμε τις δικαιολογίες
 
Ο Φόβος της αποτυχίας, της επιτυχίας, της αμηχανίας ή της γελοιοποίησης, της αβεβαιότητας ή της αλλαγής, του λάθους, της ανάληψης ευθύνης, της πρόκλησης στενοχώριας στους άλλους ή ένας γενικότερος φόβος των συναισθημάτων που προκαλούνται όταν σκεφτόμαστε τις προκλήσεις που εμπεριέχει κάποιος στόχος μας.
 
Οι Περιοριστικές Πεποιθήσεις. Η απουσία πίστης για παράδειγμα στην ικανότητά μας να υπηρετήσουμε ή να ολοκληρώσουμε κάποια πράγματα. Όταν υπάρχει η αμφιβολία μέσα μας πως ενδέχεται να μην εξελιχθούν ή να λειτουργήσουν όπως θα επιθυμούσαμε.
 
Η Αβεβαιότητα. Η απουσία βεβαιότητας σχετικά με την τελική έκβαση του αποτελέσματος ή των αστάθμητων παραγόντων που μπορεί να εμπλακούν στην πραγματοποίηση μιας αλλαγής, στόχου ή επιθυμίας.
 
Η Έλλειψη ετοιμότητας. Όταν δεν έχουμε επαρκείς πληροφορίες, πηγές, χρόνο ή ενέργεια για να κάνουμε μια αλλαγή ή να εκπληρώσουμε ένα στόχο.Όταν ο στόχος μας δεν είναι αυθεντική επιλογή μας, αλλά τον κάναμε δικό μας για να ευχαριστήσουμε κάποιους άλλους. Τους γονείς μας για παράδειγμα.
 
Αποφυγή δυσφορίας. Όταν αποφεύγουμε να δράσουμε φοβούμενοι την αντίδραση των άλλων σε αυτό που θέλουμε να κάνουμε.
 
Επιπλοκές. Όταν μπαίνουμε στη διαδικασία και διαπιστώνουμε ότι είναι πιο δύσκολα και περίπλοκα τα πράγματα από ότι αρχικά τα περιμέναμε και αμφιβάλλουμε για το εάν θέλουμε να συνεχίσουμε.
 
Αδράνεια. Επειδή είναι πολύ πιο εύκολο να παραμένουμε εκεί που βρισκόμαστε και να μην κάνουμε τίποτα, παρά να διακινδυνεύσουμε ρισκάροντας.
 
Πότε οι δικαιολογίες είναι χρήσιμες: Προστατεύουν τους αρχικούς στόχους μας. Δίνονται με συμπόνια και κατανόηση, κάτι που μας βοηθά να διατηρήσουμε την αυτοεκτίμησή μας και να νιώθουμε καλά προκειμένου να συνεχίσουμε
 
Ο αντίκτυπος της δικαιολογίας στην ζωή μας: Όταν οι δικαιολογίες γίνονται συχνά, εμποδίζουν την ανάληψη δράσης προς τους στόχους μας με αποτέλεσμα να βλάπτουμε την αυτοεκτίμηση μας, να ενισχύουμε τους φόβους και τις περιοριστικές πεποιθήσεις μας, να εμποδίζουμε τη δημιουργικότητά μας, να απογοητεύουμε τους άλλους και πάνω από όλα τους εαυτούς μας.
 
Όταν δικαιολογούμαστε στους άλλους, ρισκάρουμε και βλάπτουμε τον τρόπο με τον οποίο εκείνοι μας αντιλαμβάνονται.
 
Όταν οι δικαιολογίες γίνονται από συνήθεια, μας ωθούν σε μια αρνητική στάση ζωής. Η αυτο-λύπηση γίνεται κυρίαρχο συναίσθημα και η ζωή μας γενικότερα λιγότερο ικανοποιητική.
 
Η απάντηση στις δικαιολογίες: Η απάντηση δεν είναι να σταματήσουμε να δίνουμε δικαιολογίες, αλλά με το μέτρο και την διάκριση παρά τω πλευρό μας, να ευαισθητοποιήσουμε τον εαυτό μας έτσι ώστε να είμαστε ειλικρινείς τουλάχιστον απέναντί του. Είναι απαραίτητο να είμαστε ευγενικοί και συμπονετικοί. Εάν είμαστε σκληροί με τους εαυτούς μας: Δεν πρόκειται να κάνουμε τις αλλαγές που χρειάζεται να κάνουμε ώστε να βγούμε έξω από την ζώνη της ασφάλειας και της άνεσής μας. Άλλα θα λέμε, άλλα θα εννοούμε και άλλα θα πράττουμε διακυβεύοντας τον αυτοσεβασμό και την αξιοπιστία μας.
 
Η δικαιολογία εύκολα μπορεί να γίνει μια κακή συνήθεια. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει. Ακόμη και μια σύντομη παύση για να την παρατηρήσουμε πριν προλάβει να εκδηλωθεί, είναι αρκετή για να την αποτρέψουμε εστιάζοντας στα αποτελέσματα που θέλουμε, αντί να αποφεύγουμε τους φόβους και τις δυσκολίες μας. Το να αποφεύγουμε να εκφράζουμε την αλήθεια μας δικαιολογώντας τους εαυτούς μας, μπορεί να φαντάζει υπόθεση προκλητική και δύσκολη γιατί προϋποθέτει να έρθουμε αντιμέτωποι με τα εσώψυχά μας. Συχνά, κρίνουμε τους εαυτούς μας όταν εξετάζουμε με προσοχή τους λόγους για τους οποίους την χρησιμοποιούμε. Ξέρουμε ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι καλύτερο, απλά είμαστε ¨φοβισμένοι¨ ή ¨τεμπέληδες¨ και δεν θέλουμε να ταλαιπωρηθούμε.
 
Κανείς από εμάς δεν αισθάνεται άνετος και ευτυχής όταν για κάποιον λόγο επιλέγει να αποκρύψει την αλήθεια του, όταν αισθάνεται πως κινδυνεύει να αποκαλυφθεί ή βρίσκετε κάτω από το εξεταστικό ή άγρυπνο μάτι κάποιων άλλων.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1126b-1127a)

[VI] Ἐν δὲ ταῖς ὁμιλίαις καὶ τῷ συζῆν καὶ λόγων καὶ πραγμάτων κοινωνεῖν οἳ μὲν ἄρεσκοι δοκοῦσιν εἶναι, οἱ πάντα πρὸς ἡδονὴν ἐπαινοῦντες καὶ οὐθὲν ἀντιτείνοντες, ἀλλ᾽ οἰόμενοι δεῖν ἄλυποι τοῖς ἐντυγχάνουσιν εἶναι· οἱ δ᾽ ἐξ ἐναντίας τούτοις πρὸς πάντα ἀντιτείνοντες καὶ τοῦ λυπεῖν οὐδ᾽ ὁτιοῦν φροντίζοντες δύσκολοι καὶ δυσέριδες καλοῦνται. ὅτι μὲν οὖν αἱ εἰρημέναι ἕξεις ψεκταί εἰσιν, οὐκ ἄδηλον, καὶ ὅτι ἡ μέση τούτων ἐπαινετή, καθ᾽ ἣν ἀποδέξεται ἃ δεῖ καὶ ὡς δεῖ, ὁμοίως δὲ καὶ δυσχερανεῖ· ὄνομα δ᾽ οὐκ ἀποδέδοται αὐτῇ τι, ἔοικε δὲ μάλιστα φιλίᾳ. τοιοῦτος γάρ ἐστιν ὁ κατὰ τὴν μέσην ἕξιν οἷον βουλόμεθα λέγειν τὸν ἐπιεικῆ φίλον, τὸ στέργειν προσλαβόντα. διαφέρει δὲ τῆς φιλίας, ὅτι ἄνευ πάθους ἐστὶ καὶ τοῦ στέργειν οἷς ὁμιλεῖ· οὐ γὰρ τῷ φιλεῖν ἢ ἐχθαίρειν ἀποδέχεται ἕκαστα ὡς δεῖ, ἀλλὰ τῷ τοιοῦτος εἶναι. ὁμοίως γὰρ πρὸς ἀγνῶτας καὶ γνωρίμους καὶ συνήθεις καὶ ἀσυνήθεις αὐτὸ ποιήσει, πλὴν καὶ ἐν ἑκάστοις ὡς ἁρμόζει· οὐ γὰρ ὁμοίως προσήκει συνήθων καὶ ὀθνείων φροντίζειν, οὐδ᾽ αὖ λυπεῖν. καθόλου μὲν οὖν εἴρηται ὅτι ὡς δεῖ ὁμιλήσει, ἀναφέρων δὲ πρὸς τὸ καλὸν καὶ τὸ συμφέρον στοχάσεται τοῦ μὴ λυπεῖν ἢ συνηδύνειν. ἔοικε μὲν γὰρ περὶ ἡδονὰς καὶ λύπας εἶναι τὰς ἐν ταῖς ὁμιλίαις γινομένας· τούτων δ᾽ ὅσας μὲν αὐτῷ ἐστὶ μὴ καλὸν ἢ βλαβερὸν συνηδύνειν, δυσχερανεῖ, καὶ προαιρήσεται λυπεῖν· κἂν τῷ ποιοῦντι δ᾽ ἀσχημοσύνην φέρῃ, καὶ ταύτην μὴ μικράν, ἢ βλάβην, ἡ δ᾽ ἐναντίωσις μικρὰν λύπην, οὐκ ἀποδέξεται ἀλλὰ δυσχερανεῖ. διαφερόντως δ᾽ ὁμιλήσει τοῖς ἐν ἀξιώμασι καὶ τοῖς τυχοῦσι,

[1127a] καὶ μᾶλλον ἢ ἧττον γνωρίμοις, ὁμοίως δὲ καὶ κατὰ τὰς ἄλλας διαφοράς, ἑκάστοις ἀπονέμων τὸ πρέπον, καὶ καθ᾽ αὑτὸ μὲν αἱρούμενος τὸ συνηδύνειν, λυπεῖν δ᾽ εὐλαβούμενος, τοῖς δ᾽ ἀποβαίνουσιν, ἐὰν ᾖ μείζω, συνεπόμενος, λέγω δὲ τῷ καλῷ καὶ τῷ συμφέροντι. καὶ ἡδονῆς δ᾽ ἕνεκα τῆς εἰσαῦθις μεγάλης μικρὰ λυπήσει. ὁ μὲν οὖν μέσος τοιοῦτός ἐστιν, οὐκ ὠνόμασται δέ· τοῦ δὲ συνηδύνοντος ὁ μὲν τοῦ ἡδὺς εἶναι στοχαζόμενος μὴ διά τι ἄλλο ἄρεσκος, ὁ δ᾽ ὅπως ὠφέλειά τις αὑτῷ γίνηται εἰς χρήματα καὶ ὅσα διὰ χρημάτων, κόλαξ· ὁ δὲ πᾶσι δυσχεραίνων εἴρηται ὅτι δύσκολος καὶ δύσερις. ἀντικεῖσθαι δὲ φαίνεται τὰ ἄκρα ἑαυτοῖς διὰ τὸ ἀνώνυμον εἶναι τὸ μέσον.

***
[6] Στον χώρο των κοινωνικών σχέσεων και επαφών, στην κοινωνική συμβίωση και στις σχέσεις που αναπτύσσουμε, με τα λόγια και τις πράξεις μας, με τους άλλους μια περίπτωση είναι των ανθρώπων που θεωρούνται αρεσιάρηδες. Πρόκειται για τους ανθρώπους που, προκειμένου να είναι ευχάριστοι, επαινούν τα πάντα και δεν αντιμιλούν σε τίποτε, αλλά θεωρούν υποχρέωσή τους να μη προκαλούν λύπη σε όσους συναντούν. Αντίθετοι με αυτούς είναι οι άνθρωποι που αντιμιλούν στα πάντα και δεν νοιάζονται καθόλου αν προκαλέσουν λύπη στους άλλους: είναι αυτοί που τους λέμε στριμμένους και καυγατζήδες. Ότι οι έξεις που μόλις τώρα είπαμε είναι ψεκτές, είναι φανερό, όπως είναι φανερό και το ότι η έξη που βρίσκεται στο μέσον —ανάμεσα σ᾽ αυτές τις δύο— είναι επαινετή: είναι αυτή σύμφωνα με την οποία το άτομο είναι έτοιμο να αποδεχθεί αυτά που πρέπει και με τον τρόπο που πρέπει, το ίδιο όμως και να δυσανασχετήσει με αυτά που πρέπει και με τον τρόπο που πρέπει. Μια ξεχωριστή λέξη-όνομα δεν έχει αποδοθεί σ᾽ αυτήν την έξη, μοιάζει όμως πάρα πολύ με τη φιλία.

Γιατί αυτός που εκπροσωπεί αυτήν τη μέση έξη είναι ο τύπος ανθρώπου που θέλουμε να δηλώσουμε όταν λέμε «καλός φίλος» (με την προσθήκη, βέβαια, στη δεύτερη αυτή περίπτωση της έννοιας της στοργής). Διαφέρει, ωστόσο, η έξη αυτή από τη φιλία κατά τούτο, ότι το άτομο δεν έχει μέσα του κανένα πάθος και καμιά στοργή για τους ανθρώπους που συναναστρέφεται: αν το άτομο αυτό «εισπράττει» το καθετί με τον τρόπο που πρέπει, δεν είναι γιατί αισθάνεται αγάπη ή μίσος, αλλά γιατί είναι τέτοιας λογής άνθρωπος. Η συμπεριφορά του θα είναι, πράγματι, η ίδια είτε πρόκειται για γνωστούς του είτε πρόκειται για άγνωστους σ᾽ αυτόν ανθρώπους, για πολύ δικά του ή για μη δικά του πρόσωπα — φυσικά, στην κάθε επιμέρους περίπτωση με τον αρμόζοντα τρόπο· γιατί δεν ταιριάζει να βάζει κανείς στην ίδια γραμμή τους δικούς του και τους ξένους ανθρώπους, είτε πρόκειται να τους νοιαστεί είτε να τους λυπήσει.

Γενικά λοιπόν έχουμε πει ότι ο άνθρωπος αυτός θα συμπεριφερθεί στις κοινωνικές του σχέσεις με τον τρόπο που πρέπει· αποβλέποντας, πάντως, στο (ηθικά) ωραίο και στο συμφέρον θα βάλει ως στόχο του το να μη προκαλεί λύπη ή το να προκαλεί ευχαρίστηση. Φαίνεται, πράγματι, ότι έχει να κάνει με τις ηδονές και τις λύπες που παρατηρούνται στις κοινωνικές σχέσεις· και όποτε δεν είναι ωραίο γι᾽ αυτόν ή του είναι βλαβερό το να προκαλεί ευχαρίστηση, θα το αποποιηθεί, και θα προτιμήσει να γίνει πρόξενος λύπης· και αν η συναίνεσή του στην πράξη κάποιου άλλου πρόκειται να προκαλέσει ντροπή και ατίμωση (και μάλιστα όχι μικρή) ή βλάβη, ενώ η εναντίωσή του θα προκαλέσει μικρή λύπη, δεν θα συναινέσει, αλλά θα το αποποιηθεί.

Θα συμπεριφερθεί, εξάλλου, στις κοινωνικές αυτές εκδηλώσεις διαφορετικά στους διακεκριμένους και αξιόλογους ανθρώπους και διαφορετικά στους τυχαίους καθημερινούς ανθρώπους, [

1127a] διαφορετικά στους γνωστούς του και διαφορετικά στους λιγότερο γνωστούς του (έτσι και ως προς τις άλλες, τις υπόλοιπες διαφορές): στην κάθε ξεχωριστή περίπτωση θα απονείμει αυτό που είναι το πρέπον, προτιμώντας, βασικά, το να προκαλεί ευχαρίστηση και αποφεύγοντας το να προκαλεί λύπη, παρακολουθώντας όμως συγχρόνως αν αυτά που προκύπτουν από τη συμπεριφορά του (εννοώ το ωραίο και το συμφέρον) είναι μεγαλύτερα.

Στην περίπτωση λοιπόν για την οποία συζητούμε, τα χαρακτηριστικά του μέσου είναι αυτά που είπαμε, η γλώσσα μας όμως δεν έχει λέξη για να τον δηλώσει. Από τους ανθρώπους, τώρα, που προκαλούν ευχαρίστηση, όσοι κάνουν το πράγμα αυτό χωρίς να αποβλέπουν σε τίποτε άλλο, είναι οι αρεσιάρηδες, ενώ αυτοί που το κάνουν για να προκύψει κάποιο όφελος γι᾽ αυτούς (σε χρήματα ή σε πράγματα που αποκτώνται με τα χρήματα), είναι οι κόλακες. Όσο γι᾽ αυτούς που κρατούν αρνητική στάση στα πάντα, είναι, όπως το έχουμε ήδη πει, οι δύστροποι και καυγατζήδες. Επειδή δεν υπάρχει λέξη που να δηλώνει το μέσον, τα άκρα μοιάζουν να είναι αντίθετα το ένα στο άλλο.