Παρασκευή 4 Μαΐου 2018

ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Ἀγαμέμνων (258-280)

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ


XO. ἥκω σεβίζων σόν, Κλυταιμήστρα, κράτος·
δίκη γάρ ἐστι φωτὸς ἀρχηγοῦ τίειν
260 γυναῖκ᾽ ἐρημωθέντος ἄρσενος θρόνου.
σὺ δ᾽ εἴ τι κεδνὸν εἴτε μὴ πεπυσμένη
εὐαγγέλοισιν ἐλπίσιν θυηπολεῖς,
κλύοιμ᾽ ἂν εὔφρων· οὐδὲ σιγώσῃ φθόνος.
ΚΛΥΤΑΙΜΗΣΤΡΑ
εὐάγγελος μέν, ὥσπερ ἡ παροιμία,
265 ἕως γένοιτο μητρὸς εὐφρόνης πάρα.
πεύσῃ δὲ χάρμα μεῖζον ἐλπίδος κλύειν·
Πριάμου γὰρ ᾑρήκασιν Ἀργεῖοι πόλιν.
ΧΟ. πῶς φῄς; πέφευγε τοὔπος ἐξ ἀπιστίας.
ΚΛ. Τροίαν Ἀχαιῶν οὖσαν· ἦ τορῶς λέγω;
270 ΧΟ. χαρά μ᾽ ὑφέρπει δάκρυον ἐκκαλουμένη.
ΚΛ. εὖ γὰρ φρονοῦντος ὄμμα σοῦ κατηγορεῖ.
ΧΟ. τί γὰρ τὸ πιστόν; ἔστι τῶνδέ σοι τέκμαρ;
ΚΛ. ἔστιν· τί δ᾽ οὐχί; μὴ δολώσαντος θεοῦ.
ΧΟ. πότερα δ᾽ ὀνείρων φάσματ᾽ εὐπειθῆ σέβεις;
275 ΚΛ. οὐ δόξαν ἂν λάκοιμι βριζούσης φρενός.
ΧΟ. ἀλλ᾽ ἦ σ᾽ ἐπίανέν τις ἄπτερος φάτις;
ΚΛ. παιδὸς νέας ὣς κάρτ᾽ ἐμωμήσω φρένας.
ΧΟ. ποίου χρόνου δὲ καὶ πεπόρθηται πόλις;
280 ΚΛ. τῆς νῦν τεκούσης φῶς τόδ᾽ εὐφρόνης λέγω.
***
ΧΟΡΟΣ Ήρθα με σέβας, Κλυταιμνήστρα, της αρχής σου,γιατί σα λείψει ο άρχοντας από το θρόνο,
260 δίκιο ᾽ναι τη γυναίκα του να προσκυνούμε·και τώρ᾽ αν έχεις τίποτε καλό ακουσμένο,ή κι έτσι για καλές ελπίδες θυσιάζεις,πρόθυμ᾽ ακούω· μα κι αν σωπάς, δικαίωμά σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Μάνας καλής κόρη καλή, που λέει ο λόγος,από τη νύχτα ας έβγει μέρα λαμπροφόρα·κι ανέλπιστη, χαρά ν᾽ ακούσεις ετοιμάσου,γιατί του Πρίαμου οι Έλληνες πήραν την πόλη.
ΧΟΡΟΣ Πώς λες; δεν άκουσα· τ᾽ αυτιά μου δεν πιστεύω!
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Πως είναι η Τροία δική μας· καθαρά δεν το ᾽πα;
ΧΟΡΟΣ 270 Πνίγει το στήθος μου η χαρά και δάκρυα φέρνει.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Τα μάτια την καλή σου γνώμη μαρτυρούνε.
ΧΟΡΟΣ Μα να ᾽χεις και γι᾽ αυτό που λες βέβαιο σημάδι;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Έχω, πώς όχι; αν οι θεοί δεν μ᾽ απατούνε.
ΧΟΡΟΣ Μη σέβεσαι ευκολόπιστα φαντάσματα ύπνου;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Πίστη δε δίνω εγώ σ᾽ όψες μυαλού υπνωμένου.
ΧΟΡΟΣ Ή μήπως σε ξεσήκωσε μια άφτερη φήμη;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Βλέπω, μ᾽ αναγελάς, μωρού σα να είχα γνώση.
ΧΟΡΟΣ Κι από πότε λοιπόν είναι παρμένη η πόλη;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Σου είπα, τη νύχτα πὄχει αυτό το φως γεννήσει.
ΧΟΡΟΣ 280 Και ποιός θενά ᾽φταν᾽ έτσι ευτύς τα νέα να φέρει

Οδηγός αποπλάνησης του ερωτικού συντρόφου σας

Η αποπλάνηση του συντρόφου σας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αντίθετα, προϋποθέτει να διατηρήσετε μια δυναμική στάση ώστε να αποφύγετε την αδιαφορία και τη μονοτονία στη σχέση.

Η θέληση να αποπλανήσουμε τις αισθήσεις του συντρόφου μας είναι μια ενστικτώδης προσπάθεια που συνήθως λαμβάνει χώρα στα αρχικά στάδια μιας σχέσης. Στην αρχή, εξάλλου, και οι δύο ερωτικοί σύντροφοι είναι πιο ευάλωτοι και δεκτικοί στο να αιχμαλωτιστούν από το ρομαντισμό και τη γοητεία του άλλου. Ο οδηγός αποπλάνησης του ερωτικού συντρόφου σας, που παρουσιάζεται παρακάτω, δηλώνει πόσο σημαντικό είναι να διατηρηθούν η μαγεία και το μυστήριο σε μια σχέση.

Πρέπει να γνωρίζετε ότι αν και είναι περισσότερο συχνό στις πρώτες φάσεις μιας σχέσης, δεν είναι πάντα απαραίτητο το παιχνίδι αποπλάνησης να σταματά σε αυτές. Στην πραγματικότητα, με το να κάνετε ακριβώς το αντίθετο, όσο ο χρόνος της σχέσης περνά, θα κατορθώσετε να βρείτε την τέλεια ισορροπία μεταξύ πάθους και ρουτίνας.

Στις ρομαντικές σχέσεις, αυτά τα μικρά παιχνίδια, οι επαφές και οι ορατές επιδείξεις προσπάθειας τείνουν να εξαφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου. Μην αισθάνεστε άσχημα εάν σε κάποιο σημείο αναρωτιέστε πώς πηγαίνουν τα πράγματα.

Οι συμβουλές που θα σας δώσουμε στόχο έχουν να αναβιώσετε και να κρατήσετε τη φλόγα ζωντανή ανάμεσα σε εσάς και τον σύντροφό σας.

Ανανεώνοντας συνεχώς τη σχέση σας, προσπαθώντας και αφιερώνοντας την ίδια προσοχή στις λεπτομέρειες, θα έχετε και την προσοχή του αγαπημένου σας.

Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο παρουσιάζουμε τις 5 προτάσεις μας για την αναζωογόνηση του πάθους στη σχέση σας. Προτάσεις που θα αναζωπυρώσουν το ενδιαφέρον του και έχουν ως προαπαιτούμενο για να λειτουργήσουν τη δική σας θετική στάση.

Συμβουλές για να αποπλανήσετε τον σύντροφό σας και να διατηρήσετε ζωντανή τη φλόγα του έρωτά σας

1. Ξεχάστε εντελώς τη ρουτίνα

Η ρουτίνα είναι, χωρίς αμφιβολία, ένας από τους χειρότερους εχθρούς μιας σχέσης.

Ωστόσο, δεν μιλάμε για την εργασιακή ρουτίνα ή για τις επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες που πρέπει να κάνουμε στο πλαίσιο της καθημερινότητας. Μιλάμε για ρουτίνα στη σχέση με τον σύντροφό μας. Κάνουμε πάντα το ίδιο πράγμα, τρώμε στα ίδια μέρη, κάνουμε πάντα σεξ με τον ίδιο τρόπο κ.ο.κ.

Το να γνωρίζουμε προκαταβολικά όλα όσα θα κάνει ο σύντροφός μας, αποδεικνύεται τρομακτικό και προκαλεί θλίψη.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει χώρος για ρουτίνα. Πρέπει να είμαστε διαρκώς επινοητικοί και να μην εφησυχάζουμε.

2. Η σημασία του ποιοτικού χρόνου με το σύντροφό σας

Σε αυτή την περίπτωση, η ύπαρξη παιδιών στη σχέση συχνά περιπλέκει τα πράγματα. Κάνει ένα ζευγάρι να μην μπορεί εύκολα να απομονωθεί και να βρει χρόνο ο ένας για τον άλλον. Σε καμιά περίπτωση, όμως, η ύπαρξη οικογένειας δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για να μην το προσπαθήσετε.

Μπορείτε να αποπλανείτε ο ένας τον άλλον συχνά πυκνά, δημιουργώντας μια κατάλληλη ατμόσφαιρα για τον σύντροφό σας.

Προγραμματίστε ένα ραντεβού για τους δυο σας τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα ή μία φορά κάθε δύο εβδομάδες. Απλώς για να διασκεδάσετε και να απολαύσετε ο ένας την παρέα του άλλου.

Η οικογένεια, η εργασία και οι ευθύνες είναι σημαντικές, αλλά και εσείς ως ζευγάρι είστε εξίσου σημαντικοί.

3. Παρασύρετέ τον σύντροφό σας, ανεξαρτήτως τι ημέρα είναι

«Σήμερα είναι η επέτειός μας, γι' αυτό θα του/της αγοράσω λουλούδια και θα κάνουμε έρωτα».

Είναι, όμως, πραγματικά αυτή η μοναδική σας δικαιολογία για να πάρετε μια τέτοια απόφαση;

Σίγουρα, η ανάμνηση τέτοιων σημαντικών ημερομηνιών είναι σημαντική. Ωστόσο, αν η ανάμνηση τέτοιων στιγμών αποτελεί τη μόνη ψυχορραγούσα σπίθα της σχέσης μας, ο εορτασμός τους γίνεται απλά μια θλιβερή ανάκληση «περασμένων μεγαλείων».

Βασικά, αυτή η συμβουλή έχει στόχο να σας υπενθυμίσει ότι έχετε κάποιον απόλυτα ερωτευμένο μαζί σας ακριβώς δίπλα σας. Καταβάλλετε μια έντιμη προσπάθεια να τον θέλξετε. Μην αναβάλλετε ή δυσανασχετείτε με αυτή την προσπάθεια!

Με αυτόν τον τρόπο, ο σύντροφός σας θα είναι πιο δεκτικός και καλύτερος σε όλα του τα καθήκοντα (καθώς και στο κρεβάτι).

4. Ακόμα κι αν ακούγεται προφανές, πειραματιστείτε!

Δεν υπάρχει καλύτερη αποπλάνηση από το να δοκιμάζετε νέες εμπειρίες μαζί με τον σύντροφό σας.

Δεν χρειάζεται να ταξιδεύετε σε εξωτικούς προορισμούς, να γευματίζετε καθημερινά σε ακριβά εστιατόρια ή να προγραμματίζετε δαπανηρές εκδρομές κάθε εβδομάδα, προκειμένου να ανανεώσετε τη σχέση σας.

Η αποπλάνηση αντανακλά μια στάση και μια κατάσταση που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς προσεγγίζετε τον σύντροφό σας.

Γίνετε δεκτικοί στη δυνατότητα να δοκιμάζετε νέα και απλά πράγματα μαζί.

5. Εκφραστείτε ελεύθερα και μοιραστείτε όσα αισθάνεστε!

Συνήθως μέρος της θέλησης να αποπλανήσουμε τον άλλον και να διατηρήσουμε το πάθος χάνεται όταν με τα χρόνια σταματάμε να δείχνουμε την αγάπη μας.

Παραιτούμαστε σε έναν κλειστό κύκλο επικοινωνίας μαζί του, αποδυναμώνοντας κάθε είδους ουσιαστική επαφή.

Τα αγκαλιά, τα φιλιά, τα χάδια, τα επαινετικά λόγια, οι ζεστές κουβέντες, όλα αποτελούν στοιχεία που τροφοδοτούν και ενισχύουν μια σχέση. Επιτρέπουν στην αποπλάνηση να δημιουργεί ένα ελεύθερο και άγριο πάθος και να μας υπενθυμίζει όλα όσα μας ενώνουν σαν ζευγάρι.

Ποτέ μην καταπιέζετε μέσα σας όσα πρέπει να μοιράζεστε με τον σύντροφό σας. Αν υιοθετήσετε μια τόσο απρόσωπη και αποστασιοποιημένη στάση, θα περιπλέξετε τη σχέση σας περαιτέρω.

Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να επικοινωνήσετε με ειλικρίνεια και να πείτε όσα αισθάνεστε στον σύντροφό σας. Με αυτόν τον τρόπο, θα καταλήγετε πάντα στον ίδιο παρονομαστή.

Τα λάθη των γονέων στον αθλητισμό των παιδιών τους

Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να ασχοληθούν με τον αθλητισμό. Τα οφέλη ενασχόλησης με τον αθλητισμό είναι πολλά. Αρχικά, ο αθλητισμός είναι ευκαιρία για κοινωνικοποίηση και εκπαίδευση. Τα παιδιά μαθαίνουν να υπακούν στους κανόνες και μαθαίνουν να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων.

Αθλητισμός και οφέλη

Ο αθλητισμός βοηθά στη καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης, της εμπιστοσύνης και του ελέγχου των διαφόρων συναισθημάτων. Ακόμη, μέσα από τις αθλητικές δραστηριότητες τα παιδιά μαθαίνουν πώς να είναι πειθαρχημένα και πώς να επικεντρώνουν την προσοχή τους. Η συμμετοχή στον αθλητισμό μειώνει τις πιθανότητες παχυσαρκίας, ένα φαινόμενο με ανησυχητικά αυξητικές τάσεις.
Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να ξεκινήσει ένα παιδί να αθλείται;

Η κατάλληλη ηλικία για να ξεκινήσει ένα παιδί τον αθλητισμό είναι όταν το παιδί αντιλαμβάνεται τις οδηγίες που του δίνονται. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο αθλητισμός είναι διασκέδαση γι’ αυτό και παιδιά μικρότερης ηλικίας μπορούν να εμπλακούν στην άθληση, αρκεί να γίνει με έναν πιο παιγνιώδη τρόπο.

Τι άθλημα να κάνει το παιδί μου;

Η επιλογή του αθλήματος πρέπει να συμφωνεί με τις επιθυμίες και τις δεξιότητες του παιδιού. Οι γονείς δεν μπορούν να υποχρεώσουν το παιδί τους να ξεκινήσει τον αθλητισμό αλλά μπορούν να λειτουργήσουν ως πρότυπο μίμησης, δηλαδή για παράδειγμα ο πατέρας να πηγαίνει να παίζει τοξοβολία με τους γιους του.

Τα λάθη των γονιών

Το κυριότερο λάθος των γονιών είναι η υπέρ εμπλοκή τους στο άθλημα που κάνει το παιδί τους. Έστω, ότι το παιδί παίζει ποδόσφαιρο θα είναι μεγάλο λάθος του γονέα να εμπλακεί στις διοικήσεις ή να αντικαθιστά τον προπονητή και να λειτουργεί ο ίδιος σαν προπονητής. Δεν είναι λίγες φορές που το παιδί ακούει τον πατέρα του και όχι τον προπονητή με αποτέλεσμα να γίνεται παρέμβαση στους στόχους που έχει θέσει το παιδί σε συνεργασία με τον προπονητή του. Επίσης, η υπέρ εμπλοκή των γονέων στο άθλημα του παιδιού τους υπονομεύει την αυτονομία και την ανεξαρτησία του παιδιού.

Περαιτέρω, οι γονείς πολλές φορές δεν έχουν ρεαλιστικές προσδοκίες από το παιδί τους στο άθλημα. Πολλές φορές αποδοκιμάζουν σκληρά τις επιδόσεις του παιδιού με αποτέλεσμα να το απογοητεύουν. Άλλες φορές υπέρ θαυμάζουν τις επιδόσεις του παιδιού με αποτέλεσμα να το γεμίζουν με ένα υπερτροφικό εγώ. Συχνό είναι το φαινόμενο το παιδί να απολαμβάνει τον αθλητισμό, ενώ ο γονιός να αγχώνεται καθώς περιμένει από εκείνο να αποδίδει με τρόπο αντάξιο της εικόνας που έχει ο γονέας για τον εαυτό του.

Ο ρόλος του γονιού

Ο ρόλος του γονιού είναι να είναι στο πλάι του παιδιού αναγνωρίζοντας και ενισχύοντας την προσπάθεια του. Αντί της κριτικής μπορούμε απλώς να πούμε στο παιδί ότι είμαστε περήφανοι για την προσπάθειά του και αν το ίδιο δείχνει απογοητευμένο ή στεναχωρημένο να το ενθαρρύνουμε λέγοντας ότι πιστεύουμε πολύ σε εκείνο.

Η υστερία, η Άννα Ο., και η εφεύρεση της ψυχανάλυσης

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ γεννήθηκε το 1856 στη μικρή Αυστροουγγρική πόλη του Φράιμπεργκ. Κατά έναν πολύ ασυνήθιστο τρόπο γεννήθηκε μέσα σε μια μπόλια -ένα είδος μεμβράνης- και η μητέρα του το εξέλαβε ως καλό οιωνό που προοιωνιζόταν το μελλοντικό μεγαλείο του.
   
Τον ονόμασε «mein goldener Sigi» (ο χρυσός μου Ζίγκι) και στη διάρκεια των παιδικών και των εφηβικών του χρόνων στη Βιέννη, περιβαλλόταν από τις στοργικές κολακείες των γονέων του καθώς και από τις πιεστικές προσδοκίες τους απέναντι του, οι οποίες είχαν να κάνουν με το αναμενόμενο λαμπρό μέλλον του.
 
Ο Φρόιντ ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως γιατρός, πράγμα το οποίο τον οδήγησε στη μελέτη του εντελώς νέου πεδίου της νευρολογίας κι έτσι οι προσδοκίες των γονιών φαίνεται ότι γίνονταν ολοένα και πιο πιεστικές. Παρά το γεγονός ότι ήταν τουλάχιστον φαινομενικά επιτυχημένος, φαίνεται πως είχε αρχίσει να μετανιώνει που του είχε δοθεί εκείνο το είδος κοσμικής λυτρωτικής αποκάλυψης το οποίο ένιωθε ενδόμυχα υποχρεωμένος να αναζητά.
 
Η παλαιότερη ανεπιτυχής εμπλοκή του Φρόιντ με τη δόξα, έλαβε χώρα το 1885 όταν, καθώς πειραματίστηκε παίρνοντας κοκαΐνη, προσπάθησε να αποκτήσει φήμη δημοσιεύοντας μια εργασία σχετικά με το ναρκωτικό αυτό ως θαυματουργή θεραπεία. Παρ' όλα αυτά όμως, κατά τη διάρκεια της συγγραφής της εργασίας αυτής, δεν κατάφερε να εντοπίσει τις πιο σημαντικές ιδιότητες του ναρκωτικού ως τοπικό αναισθητικό. ενώ συγχρόνως παρέλειψε να προειδοποιήσει σχετικό με τον εθισμό που δημιουργεί η κοκαΐνη. Ο Φρόιντ δεν απογοητεύτηκε από το ατυχές αυτό επεισόδιο στην προσπάθεια του να διακριθεί ως γιατρός. Σχεδόν αμέσως, παράτησε τη Βιέννη για να πάει στο Παρίσι όπου, από τον Οκτώβριο του 1885 μέχρι και τον Φεβρουάριο του 1886, μελέτησε πλάι στον περίφημο νευρολόγο Σαρκό.
 
Ο Σαρκό είχε ειδικευτεί στη θεραπεία ασθενών οι οποίοι έπασχαν από ποικιλία ανεξήγητων σωματικών συμπτωμάτων στα οποία συμπεριλαμβανόταν η παράλυση, μυϊκές συστολές (μυς οι οποίοι συσπώνται και δεν μπορούν να χαλαρώσουν) και κρίσεις επιληψίας. Κάποιοι απ' αυτούς τους ασθενείς σποραδικά και από συνήθεια υιοθέτησαν μια παράδοξη στάση (που ονομαζόταν zrc-de-cerde δηλαδή «τόξο κύκλου» ) κατά την οποία ξάπλωναν κάτω και κύρτωναν το σώμα τους προς τα πίσω μέχρι να στηρίζονται αποκλειστικά στο κεφάλι και στις φτέρνες τους. Ο Σαρκό κατέληξε τελικά στο συμπέρασμα ότι πολλοί από τους ασθενείς του υπέφεραν από μια μορφή υστερίας η οποία προκλήθηκε από τη συναισθηματική απάντηση τους σε κάποιο τραυματικό γεγονός του παρελθόντος - όπως για παράδειγμα, το πέσιμο από μια σκαλωσιά ή ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα. Κατά την άποψη του, υπέφεραν, όχι από τα σωματικά αποτελέσματα του δυστυχήματος, αλλά από την ιδέα που είχαν διαμορφώσει σχετικά με αυτό.
 
Ο Φρόιντ είχε εντυπωσιαστεί ιδιαιτέρως από το έργο του Σαρκό για την τραυματική υστερία και του δημιουργήθηκε η αντίληψη ότι μία από τις βασικές μορφές νεύρωσης προκύπτει όταν μια τραυματική εμπειρία οδηγεί σε μια διαδικασία ασυνείδητης διαμόρφωσης συμπτωμάτων. Τώρα λοιπόν, άρχιζε να αναπτύσσει την ιδέα αυτή και το έκανε κατά ένα μέρος αναφερόμενος στο έργο ενός συναδέλφου του ιατρού, του Γιόσεφ Μπρόιερ. Ο Φρόιντ ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την πιο παράξενη από όλους τους ασθενείς τού συναδέλφου του, για την περίφημη «Άννα Ο» την οποία ο Μπρόιερ είχε αρχίσει να κουράρει το 1880.
 
Η Άννα Ο., ήταν μια γυναίκα είκοσι ενός ετών η οποία είχε αρρωστήσει ενώ επεριποιείτο τον πατέρα της ο οποίος τελικά πέθανε από φυματιώδες απόστημα. Η ασθένεια της ξεκίνησε με έντονο βήχα. Στη συνέχεια, ανέπτυξε μια ολόκληρη σειρά από άλλα σωματικά συμπτώματα, μεταξύ των οποίων και παράλυση των άκρων της δεξιάς πλευράς του σώματος της, μυϊκούς σπασμούς και διαταραχές της όρασης, της ακοής και της γλώσσας. Άρχισε επίσης να παρουσιάζει διαλείψεις όσον αφορά στη συνείδηση της και επίσης να έχει παραισθήσεις.
 
Ο Μπρόιερ διέγνωσε την ασθένεια της Άννας Ο., ως μια περίπτωση υστερίας και σταδιακά ανέπτυξε ένα είδος θεραπείας η οποία πίστευε πως ήταν αποτελεσματική όσον αφορά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της. Κατέληξε στο συμπέρασμα πως όταν μπορούσε να την πείσει να του διηγηθεί κατά τη διάρκεια της ημέρας το περιεχόμενο των ημερήσιων παραισθήσεων της, εκείνη ηρεμούσε και ησύχαζε. Ο Μπρόιερ το αντιμετώπισε ως έναν τρόπο «διευθέτησης» των «δημιουργημάτων του κακού εαυτού» της Άννας Ο., και το αντιλαμβανόταν ως μια διαδικασία συναισθηματικής κάθαρσης. Η ίδια η ασθενής το περιέγραφε σαν «καθάρισμα καμινάδας» και ως μια «θεραπεία μέσω συνομιλίας».
 
Ο Μπρόιερ συνέχισε να επεκτείνει τη θεραπεία του. Σε κάποιο σημείο της ασθένειας της. για μια περίοδο εβδομάδων, η Άννα Ο. αρνήθηκε να πιει νερό και έσβηνε τη δίψα της με φρούτα και πεπόνια. Ένα βράδυ, σε κατάσταση ηθελημένης ύπνωσης, περιέγραψε μια περίπτωση κατά την οποία ένιωσε αηδία όταν είδε να πίνει ένας σκύλος από ένα ποτήρι. Λίγο αργότερα, ζήτησε να πιει κάτι και στη συνέχεια ξύπνησε από την ύπνωση της με ένα ποτήρι στα χείλη της.
 
Στη δημοσιευμένη αφήγηση της περίπτωσης αυτής την οποία ο Μπρόιερ έγραψε δώδεκα χρόνια αργότερα, αντιμετώπισε την ιστορία που η Άννα Ο. είχε διηγηθεί καθώς βρισκόταν σε υπνωτική καταλήψια ως μια αληθινή εξιστόρηση ενός γεγονότος το οποίο της είχε προκαλέσει αποστροφή προς το να πίνει. Είπε πως είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος για να θεραπευτεί ένα συγκεκριμένο σύμπτωμα «υστερίας» ήταν η αναβίωση της ανάμνησης του γεγονότος που κατ’ αρχήν είχε οδηγήσει σε αυτό, και η πρόκληση συναισθηματικής κάθαρσης η οποία επιτυγχάνεται μέσα από την ώθηση του ασθενούς να εκφράσει οποιοδήποτε συναίσθημα μπορεί να σχετίζεται με αυτό.
 
Ως εκ τούτου, η ξαφνική εξαφάνιση ενός από τα πολλά συμπτώματα της Άννας Ο., αποτέλεσε τη βάση γι’ αυτό που στη συνέχεια ο Μπρόιερ περιέγραψε ως «τεχνική θεραπευτική διαδικασία». Σύμφωνα τόσο με τον Φρόιντ. όσο και με τον Μπρόιερ, η μέθοδος αυτή είχε εφαρμοστεί συστηματικά σε καθένα από τα συμπτώματα της Άννας και είχε ως αποτέλεσμα να θεραπευτεί η κοπέλα εντελώς από την υστερία της.
 
Η περίπτωση της Άννας Ο., έπαιξε βασικό ρόλο στην εξέλιξη της σκέψης του Φρόιντ. Συχνά, περιγραφόταν ως η πρώτη ασθενής που υποβλήθηκε σε ψυχανάλυση, άποψη την οποία ο ίδιος ο Φρόιντ, όταν κάποτε έδινε διάλεξη στο πανεπιστήμιο Κλαρκ των ΗΠΑ, επιβεβαίωσε:
Αν η δημιουργία της ψυχανάλυσης αποτελεί τιμή, η τιμή αυτή δεν ανήκει σ’ εμένα. Δεν έχω μερτικό στις απαρχές της. Ήμουν φοιτητής και μελετούσα για τις τελικές εξετάσεις μου τον καιρό που ένας άλλος γιατρός από την Βιέννη, ο δόκτωρ Γιόζεφ Μπρόιερ εφήρμοσε για πρώτη φορά (1880-1882) τη διαδικασία αυτή σε ένα κορίτσι το οποίο υπέφερε από υστερία.’
Ο Φρόιντ όμως, υποβάθμιζε τον ρόλο του. Η ψυχανάλυση δεν θα αποκτούσε ποτέ υπόσταση αν δεν είχε μεταμορφώσει τη «θεραπεία μέσω συνομιλίας» παντρεύοντας τη με τις απόψεις του Σαρκό όσον αφορά στην τραυματική υστερία, και με τη δική του εξεζητημένη τεχνική για την ανακατασκευή των καταπιεσμένων αναμνήσεων μέσα από την ερμηνεία και τον ελεύθερο συσχετισμό.
 
Οι ασθενείς τους οποίους ο Φρόιντ προσπάθησε να ψυχαναλύσει σε αυτό το πρώιμο στάδιο της σταδιοδρομίας του, έμοιαζαν σχεδόν όλοι με την Αννα Ο., τουλάχιστον από μία άποψη: προσέρχονταν στον Φρόιντ όχι γιατί βίωναν συναισθηματική κόπωση αλλά γιατί υπέφεραν από σωματικά συμπτώματα. Για παράδειγμα. ο πρώτος ασθενής του Φρόιντ, η κυρία Έμι φον Ν., υπέφερε από δυσκολία στην ομιλία την οποία ο Φρόιντ περιέγραψε ως «σπαστικές διακοπές που κατέληγαν σε τραύλισμα». Μαστιζόταν επίσης από «συχνές κινήσεις τύπου τικ (μυϊκός σπασμός) του προσώπου και των μυών του λαιμού της» και συνήθιζε να βγάζει επαναληπτικά επιφωνήματα και συνεχείς ήχους πλαταγίσματος. Μια άλλη ασθενής, η Ελίζαμπεθ φον Ρ., πήγε στον Φρόιντ επειδή υπέφερε για περισσότερο απο δύο χρόνια από πόνους στα πόδια της.
 
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν, ο Φρόιντ ερμήνευσε την αρρώστια των ασθενών του ως υστερία και προσπάθησε να αποκαλύψει το τραυματικό επεισόδιο το οποίο πιθανόν να αποτέλεσε το έναυσμα για τα συμπτώματα που είχαν. Προκειμένου να βοηθήσει τη διαδικασία της ψυχανάλυσης, ανέπτυξε αυτό που ο ίδιος ονόμασε «τεχνική πίεσης». Η τεχνική αυτή, είχε να κάνει με την εφαρμογή πίεσης πάνω στα μέτωπα των ασθενών με τη βοήθεια των χεριών του και με την καθοδήγηση του ώστε να αναφέρουν όσο πιο πιστά γινόταν «οτιδήποτε εμφανιζόταν μπροστά στο εσωτερικό μάτι τους ή περνούσε από τη μνήμη τους τη στιγμή της πίεσης». Ο Φρόιντ ανέπτυξε σύντομα τόση εμπιστοσύνη στην αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης μεθόδου όσον αφορά στην ανάκληση εικόνων, ιδεών ή ασυνείδητων «αναμνήσεων» που κατέληξε να τη θεωρεί αλάνθαστη, υποστηρίζοντας πως αν δεν παράγονταν εικόνες ή αναμνήσεις από την πρώτη κιόλας εφαρμογή της πίεσης, τότε η επαναλαμβανόμενη πίεση σίγουρα θα ήταν αποτελεσματική. Όταν λοιπόν, στην πορεία της θεραπείας της Ελίζαμπεθ φον Ρ. για την αναπηρία της στα πόδια υποπτεύθηκε ότι του απέκρυπτε σκέψεις, αποφάσισε να ενισχύσει τη φυσική πίεση με πνευματική πίεση:
Δεν δέχομαι πλέον τη δήλωση της πως τίποτε δεν της ήρθε στο μυαλό, αφού είμαι σίγουρος ότι κάτι πρέπει να της ήλθε. Είπα ότι μπορεί να μην είχε δώσει την πρέπουσα σημασία και τότε λοιπόν θα ήθελα πολύ να επαναλάβω την πίεση μου. Ή ίσως να σκέφτηκε πως η ιδέα που της ήρθε να μην ήταν η σωστή. Της είπα πως κάτι τέτοιο δεν ήταν δική της δουλειά- είχε την υποχρέωση να παραμείνει απολύτως αντικειμενική και να μου πει ότι της είχε έρθει στο μυαλό, είτε ήταν κατάλληλο είτε όχι. Τελικά, δήλωσα πως ήξερα πολύ καλά ότι σίγουρα είχε σκεφτεί κάτι και ότι μου το έκρυβε- δεν θα ελευθερωνόταν όμως ποτέ από τους πόνους της όσο θα συνέχιζε να κρύβει το παραμικρό. Επιμένοντας λοιπόν κατ' αυτόν τον τρόπο, κατάφερα από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα η πίεση μου στο μέτωπο της να μη στερείται ποτέ αποτελέσματος.
Κατά την περίοδο αυτή, ο Φρόιντ πίστευε ότι στα τελικά στάδια της θεραπείας, θα ήταν βοηθητικό «αν μπορούσαμε να μαντέψουμε τους τρόπους με τους οποίους τα πράγματα συνδέονται μεταξύ τους και να πληροφορήσουμε τον ασθενή πριν να την αποκαλύψουμε».
 
Όταν όμως, παρουσίασε στην Ελίζαμπεθ φον Ρ. τα συμπεράσματα του, δηλαδή πως η ασθένεια της επιταχύνθηκε από το γεγονός ότι ερωτεύθηκε τον κουνιάδο της. εκείνη πρόβαλε αντιρρήσεις, λέγοντας πως κάτι τέτοιο δεν ίσχυε. Ο Φρόιντ επέμεινε στην εξήγηση του, και τελικά δήλωσε ότι η ασθενής του είχε θεραπευτεί.

Γιατί κάποιοι βιώνουμε την απόρριψη πιο έντονα;

Η αποδοχή και η απόρριψη είναι αναμφισβήτητα δύο έννοιες σημαντικές για την ψυχολογία κάθε ανθρώπου. Όπως σε όλα στη ζωή, είναι σημαντικό να βιώνουμε και τις δύο πλευρές του νομίσματος, σαν μία πολύτιμη εμπειρία ως μάθημα ζωής από το οποίο θα μάθουμε να διαχειριζόμαστε διαφορετικές καταστάσεις και συναισθήματα. 

Η γονεϊκή απόρριψη είναι αυτή που πληγώνει περισσότερο και μένει σαν ένα ανεξίτηλο σημάδι στην ψυχή του ανθρώπου. Αναλόγως του χαρακτήρα και της δύναμης που κρύβει μέσα του το παιδί, θα μπορέσει να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο γεγονός ή όχι. Θα βρει τρόπους να προχωρήσει τη ζωή του παρακάτω ή θα μείνει αέναα με την ανοιχτή πληγή του συναισθηματικού κενού το οποίο χαρακτηρίζει όλες του τις μετέπειτα σχέσεις. 

Με τη βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα, καθώς η ψυχολογική στήριξη και η εκμάθηση διαχείρισης αυτής της δυσάρεστης εμπειρίας, μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για τη δημιουργία όλων των επόμενων σχέσεων σε μια σωστή βάση, με υγιή και ισορροπημένη σκέψη, χωρίς το διαρκή φόβο του τέλους.

Η Απόρριψη ως ένας φαύλος κύκλος
Έχετε ακούσει την έκφραση «αυτοεκπληρούμενη προφητεία»; Όταν ένας άνθρωπος αρχίζει να φοβάται, μπαίνει αυτομάτως σε ένα φαύλο κύκλο, που τον προκαλεί, ασυνείδητα, με την ίδια του τη συμπεριφορά.

Ένας άνθρωπος που φοβάται την απόρριψη, επαγγελματικά και προσωπικά, είναι διατεθειμένος να εκπληρώσει κάθε εντολή ή επιθυμία του άλλου, ακόμα και χωρίς να του έχει καν ζητηθεί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο ίδιος να επιβαρύνεται διαρκώς στις σχέσεις του, άρα να νιώθει μονίμως αδικημένος και να αγανακτεί, αλλά και να καλλιεργεί συνεχόμενα την εντύπωση στους γύρω του ότι δεν χρειάζεται εκείνοι να προσφέρουν ώστε να συντηρήσουν τη μεταξύ τους σχέση.
Ο άνθρωπος που έχει μεγαλώσει μέσα σ’ ένα απορριπτικό περιβάλλον, έχει μάθει να ζει με την αγάπη κατά συνθήκη.
Η συγκαταβατική και παθητική αυτή στάση, έχει παρατηρηθεί ότι απωθεί τους ανθρώπους. Αν λοιπόν κάποιος που φοβάται την απόρριψη αγχώνεται και λόγω αυτού φτάνει να κάνει ό,τι του ζητηθεί και παραπάνω, τότε βιώνει τελικά την απόρριψη, απλά γιατί οι γύρω του δεν δείχνουν να έχουν κανένα ενδιαφέρον ή κίνητρο να ασχοληθούν μαζί του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει κάλλιστα ένα ζευγάρι στον χωρισμό, το τέλος μιας φιλίας ή μιας συνεργασίας.

Η Απόρριψη ως βίωμα
Ο άνθρωπος που έχει μεγαλώσει μέσα σ’ ένα απορριπτικό περιβάλλον, έχει μάθει να ζει με την αγάπη κατά συνθήκη, που και πάλι είναι ψευδής. Ένα παιδί που πρέπει να προσπαθήσει για την αγάπη και την αποδοχή των γονιών του και όχι να τη λάβει απλόχερα, έχει μάθει ότι για να αγαπηθώ πρέπει να «δουλέψω» γι’ αυτό.

Και πάλι όμως, όσο κι αν προσπαθήσει, ο απορριπτικός γονέας πάντα θα ακυρώνει το παιδί του με τη συμπεριφορά του και το ύφος του. Έτσι, αυτά τα παιδιά μαθαίνουν να ζουν μόνο με το μοτίβο της απόρριψης, άρα ξέρουν να ζουν μόνο μέσα απ’ αυτή – είναι ο μοναδικός ρόλος που μπορούν να παίξουν, εξού και τον αναπαράγουν σε όλες τις σχέσεις τους, οδηγούμενοι ως παιδιά και ενήλικες σε συνεχείς απορρίψεις.

Έρευνα στο πανεπιστήμιο του Long Island έδειξε ότι η ευαισθησία στην απόρριψη βασίζεται σε μια γνωσιακή προδιάθεση στο να αναμένουμε την απόρριψη με αγωνία, με προθυμία, αλλά και ένταση στις αντιδράσεις μας όταν αυτή μας χτυπήσει την πόρτα. Σαν μια κατάσταση που την προκαλούμε/προσκαλούμε διαρκώς.

Αυτή μας η προδιάθεση μας οδηγεί σε δουλοπρεπείς συμπεριφορές, στην απόσυρση ή σε επιθετικές αντιδράσεις απέναντι στο άτομο που θεωρούμε ότι μας απορρίπτει. Η ερευνά τους έδειξε επίσης, ότι οι άνθρωποι που παρουσιάζουν υψηλή ευαισθησία στην απόρριψη κρατούν απαθή στάση και αποσύρονται σε καταστάσεις που ο σύντροφός τους είναι πιο έντονος, αντί να αντιμετωπίσουν το σύντροφό τους με την ίδια πυγμή.

Εξίσου, αν δεν δουν μία θερμή στάση από το σύντροφό τους, αλλά ουδέτερη ή απόμακρη, αυτομάτως αναγνωρίζουν τα σημάδια ως απορριπτικά προς εκείνους και δεν παίρνουν την πρωτοβουλία να ξεκινήσουν μία επαφή. Αντιθέτως, και πάλι αποσύρονται στο φόβο της απόρριψης.
 
Οι γνώσεις  που έχουν εγγραφεί στο μυαλό ενός ανθρώπου ριζώνουν για τα καλά και τον εμποδίζουν από το να μπορέσει να βγει από το κουτί που τον έχει πλαισιώσει συναισθηματικά. Οι γνωσίες είναι δυνατές αλλά όχι αήττητες! Αρκεί να έχουμε τη θέληση και το πείσμα να τις αντικαταστήσουμε με νέες, πιο υγιείς και λειτουργικές.

Κι αν δε φοβάσαι να καείς, από τις στάχτες σου θα ξαναγεννηθείς

Οι άνθρωποι λειτουργούμε με ιδανικά, έχουμε πρότυπα στο νου μας, προσπαθούμε συνεχώς να γίνουμε καλύτεροι, αγγίζοντάς τα.

Προσπαθούμε να φτάσουμε την τελειότητα, λες και κάποιος μας εγγυάται ότι η τελειότητα και η ευτυχία είναι οι δύο όψεις ενός και ίδιου νομίσματος. Λες και κάποιος μας εγγυάται πως για κάθε μαρτύριο υπάρχει μια Ανάσταση.

Είναι άραγε εφικτή η Ανάσταση για όλους εμάς τους κοινούς θνητούς ή ματαιοπονούμε αδίκως σε ένα αγώνα να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας, τα όριά μας, να γίνουμε κάτι το οποίο δεν μπορούμε να είμαστε; Είναι εφικτή η αλλαγή ή είναι ένα ακόμα όνειρο απ΄ τα πολλά που καταδικάζονται σε αιώνιο ύπνο;

Πολλούς ανθρώπους είδα να θέλουν την αλλαγή και λίγους να γίνονται η αλλαγή που θέλουν. Ίσως να θέλει, ο άνθρωπος, μα δε μπορεί, δεν είναι επιλογή του η αλλαγή. Η τελευταία πόρτα είναι που θα βρει ανοιχτή και θα ΄ναι ικανός να τη διαβεί.

Ικανοί δεν είναι όλοι. Είναι μόνο λίγοι, που αν και άνθρωποι θνητοί, άντεξαν πόνο απάνθρωπο που θα άντεχαν θεοί. Είναι εκείνοι που σιωπηλά άντεξαν το μαρτύριο τους και άντεξαν την εναντίωση του πολύ κόσμου, γιατί γνωρίζουν ότι δεν ανήκουν στους πολλούς, ποτέ δεν άνηκαν σε αυτούς.

Τελικά είναι εκείνοι που θέλησαν ή όχι την αλλαγή, αυτή ήρθε γιατί βρήκε χώρο και χρόνο να ανθίσει. Στην αλλαγή δεν αρέσει να στριμώχνεται, το τίμημά της είναι η μοναξιά -σκληρή, σχεδόν απόλυτη μοναξιά- αλλά έτσι είναι σε αυτή τη ζωή κάτι στερείσαι, κάτι παίρνεις. Όλα δικά σου ποτέ δεν τα έχεις.

Η δύναμη της πίστης και της θέλησης υπερνικά κάθε δυσκολία

Η δύναμη της πίστης και της θέλησης υπερνικά κάθε δυσκολία. Τι κι αν έχει βάλει στο μυαλό του να σε χωρίσει; Εσύ με τη δύναμη και μόνο του μυαλού σου, θα ανατρέψεις τα γεγονότα. Ζητάς επίμονα μια δεύτερη ευκαιρία, όχι για να τον ξεγελάσεις, αλλά απλά και μόνο για να κερδίσεις χρόνο, με την προοπτική να ενισχύσεις τον εαυτό σου, να δεις τα πράγματα από άλλη σκοπιά και να βελτιωθείς όσο σε παίρνει, αρκεί να τον/ην έχεις πλάι σου.

Η αλήθεια είναι ότι δε μπορείς να σκεφτείς, γιατί η συναισθηματική σου φόρτιση είναι μεγάλη.

Καλείσαι να μείνεις μόνος και αυτό σε τρομάζει. Μήπως τελικά αυτό που προσπαθείς να σώσεις έχει σαθρά θεμέλια και δε στηρίζεται καν στην αγάπη, παρά στη συνήθεια και στην εξάρτηση; Μήπως και ο/η ίδιος/α νιώθει ότι στενεύουν τα περιθώρια και δεσμεύεται, αντιλαμβανόμενος τη σοβαρότητα της κατάστασης;

Γνωρίζεις πολύ καλά τον εαυτό σου και ξέρεις ότι κι εσύ δεν είσαι απόλυτα ευχαριστημένος απ’ αυτή τη σχέση και σε ενοχλούν πράγματα τα οποία δεν είσαι σε θέση να δεις αυτή τη στιγμή.

Το μόνο που βλέπεις είναι ένα τεράστιο κενό μπροστά σου, με τη σκιά του να αιωρείται στο πουθενά. Ο ίδιος σαν οντότητα, άφαντος. Η απόρριψη και το πληγωμένο σου «εγώ» δε σε αφήνουν να ξεδιαλύνεις τα γεγονότα.

Υπερισχύει η καρδιά που χτυπάει σε τέτοιους ρυθμούς που δε μπορείς παρά να την υπηρετήσεις.

Επομένως παλεύεις για κάτι που κι εσύ η ίδια δεν είσαι σίγουρος. Χρειάζεστε χρόνο και οι δύο για να ξεδιπλώσετε τον πραγματικό σας εαυτό και οι βιασύνες δε μπορεί, παρά να οδηγήσουν αναπόφευκτα στο τέλος. Δώστε απλόχερα τον απαραίτητο χρόνο στη σχέση σας, με την ελπίδα να εξελιχθεί ομαλά, και βρισκόμενοι μέσα σε αυτή θα σας δοθεί η ευκαιρία να φτιάξετε τα στραβά της και να βελτιώσετε την ποιότητά της.

Αξίζει τον κόπο η προσπάθειά σας, εάν πραγματικά σας ενδιαφέρει, αυτό που έχετε να το καλυτερεύσετε, για να περνάτε και οι δύο καλά. Η συνένωση των δυνάμεών σας, θα σας ανακηρύξει νικητές.

Η αλεπού και η μάσκα: Μια ιστορία για την εξωτερική ομορφιά

Μία αλεπού αναζητώντας τροφή, κατάφερε να τρυπώσει επιδέξια σε ένα καμαρίνι ενός θεατρίνου. Παρατηρούσε με ιδιαίτερη προσοχή τις στολές και τις πολύχρωμες φορεσιές που εκείνος είχε στην κατοχή του για να αλλάζει στις διάφορες παραστάσεις του. Πρώτη φορά έβλεπε τέτοιες φορεσιές στη ζωή της, είχε ενθουσιαστεί!

Το ενδιαφέρον της επεκτάθηκε σε ένα κλειστό μπαούλο, το οποίο άνοιξε με θέρμη, για να διαπιστώσει πως ήταν γεμάτο από μάσκες. Αποφάσισε να πάρει μία από αυτές και να την επεξεργαστεί καλύτερα, επειδή της άρεσε περισσότερο από όλες τις άλλες εμφανισιακά.

-Είναι τόσο όμορφη! παρατηρούσε. Τι ωραία χρώματα, τι ωραίες μπογιές είναι αυτές με τις οποίες τις έχουν ζωγραφίσει!

Άρχισε τότε να την κουνάει πέρα δώθε θεωρώντας πως υπάρχει κάτι μέσα της. Μπορεί να θεωρούσε πως εκείνη ήταν και άνθρωπος ή κάτι άλλο που θα αντιδρούσε. Μετά λύπης όμως, παρατήρησε πως ήταν εντελώς άδεια και πως μόνο το έξω της ήταν εντυπωσιακό.

-Τι ωραίο κεφάλι που όμως είναι άδειο εσωτερικά! παρατήρησε ξανά η αλεπού. Αυτό όμως δε συμβαίνει και στη ζωή μας, πόσοι όμορφοι άνθρωποι είναι άδειοι τελείως εσωτερικά και ας έχουν εξωτερική ομορφιά;

Οι σκέψεις σε κάνουν να νιώθεις όπως νιώθεις, OXI τα γεγονότα

Όποτε κάνεις μια σκέψη και την πιστεύεις, νιώθεις τη συναισθηματική αντίδραση σ’ αυτή τη σκέψη. Οι σκέψεις σου είναι αυτές που δημιουργούν τα συναισθήματά σου.

Η κατανόηση της σπουδαιότητας αυτού του γεγονότος είναι το πρώτο βήμα για την απόδραση από τη δυστυχία και την κατάθλιψη.

Οι αρνητικές και απαισιόδοξες σκέψεις, άσχετα από το συγκεκριμένο περιεχόμενό τους, είναι η γενεσιουργός αιτία όλων των αρνητικών συναισθημάτων και της ηττοπάθειάς σου. Στην πραγματικότητα είναι αδύνατον, από νευρολογική άποψη, να νιώσεις οτιδήποτε χωρίς προηγουμένως να έχεις κάνει κάποια σκέψη, χωρίς να έχεις κάποιο σημείο αναφοράς.

Προσπάθησε να νιώσεις ενοχές χωρίς πρώτα να έχεις κάνει κάποιες ένοχες σκέψεις. Προσπάθησε να νιώσεις θυμό χωρίς να σκεφτείς κάτι που σε θυμώνει – δεν μπορείς. Για να βιώσεις ένα γεγονός πρέπει να το επεξεργαστείς στο μυαλό σου και ταυτόχρονα να το ερμηνεύσεις δίνοντάς του σημασία και σπουδαιότητα. Η συνειδητοποίηση αυτή έχει τεράστιες επιπτώσεις. Δηλώνει ότι αν νιώθεις δυστυχισμένος, δεν είναι η ζωή σου ή οι περιστάσεις, τα γονίδιά σου ή η αληθινή σου φύση που δημιουργεί τη δυστυχία σου – το μόνο που φταίει είναι η σκέψη σου.

Η δυστυχία δεν υπάρχει και δεν θα μπορούσε να υπάρχει από μόνη της. Η δυστυχία είναι το συναίσθημα που συνοδεύει τον αρνητικό τρόπο σκέψης σου για τη ζωή σου. Όταν λείψει αυτός ο τρόπος σκέψης, η δυστυχία δεν μπορεί να υπάρξει.

Δεν λέω ότι δεν υπάρχουν ποτέ βιολογικά αίτια που συνθέτουν μια δυστυχισμένη ή μια καταθλιπτική κατάσταση, ή που προδιαθέτουν κάποιον άνθρωπο για τη δυστυχία ή για την κατάθλιψη. Θεωρώ ότι χωρίς τη σκέψη δεν υπάρχουν καύσιμα για να τροφοδοτήσεις τη φωτιά, δεν υπάρχει τίποτα για να καλλιεργήσει την προδιάθεση ή τα βιολογικά αίτια, έτσι ώστε να προκληθεί μια άρρωστη ψυχική κατάσταση.

Κάθε φορά που έρχεται κάτι, παίρνει τη θέση του προηγούμενου, που έπαψε να υπάρχει

ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ… ΠΟΝΑΕΙ
Αντισταθμίζει, αλλά δεν αποτρέπει
Γλυκαίνει, αλλά δεν διαγράφει
Ενθαρρύνει να συνεχίσεις
Αλλά δεν εξαφανίζει τον πόνο.

Είμαστε εντελώς ανίκανοι να προσφέρουμε στα αγαπημένα μας πρόσωπα την προστασία που θα θέλαμε ενάντια σε κάθε κίνδυνο, σε κάθε πόνο, ενάντια στις ματαιώσεις, τον χαμένο χρόνο, τα γηρατειά και τον θάνατο.

Ο δρόμος μας διδάσκει να δεχόμαστε τον ζωτικό δεσμό που υπάρχει ανάμεσα στις απώλειες και τις κατακτήσεις μας.

Ο δρόμος αυτός μας δείχνει ότι πρέπει να παραιτηθούμε από ότι δεν υπάρχει πια. Έτσι θα κατακτήσουμε την ωριμότητα.

Οι απώλειες είναι τραυματικές και επώδυνες, όμως, μόνο μέσα από αυτές ολοκληρωνόμαστε σαν άνθρωποι.

«Να μπορούμε να ξεκινάμε πάλι από την αρχή, να αφήνουμε πράγματα πίσω μας, να μαθαίνουμε να λειτουργούμε αλλιώς, να μην εξαρτιόμαστε από το βλέμμα του άλλου, να πατάμε γερά στα πόδια μας… Αυτά είναι τα πράγματα που μας βοηθάνε να μεγαλώσουμε, που μας κάνουν αυτό που είμαστε τελικά».

«Δεν μεγαλώνει κανείς αν δεν δοκιμάσει ο ίδιος κάποια από τα συναισθήματα που ορίζουν το περιεχόμενο των παρακάτω λέξεων:

Αδυναμία να κάνεις κάτι, μη αναστρέψιμο, απογοήτευση, θυμός, πόνος, εσωτερικό κενό, απουσία, εγκατάλειψη, άγχος, σύγχυση, νοσταλγία, απελπισία, αυτοκατηγορία, θρήνος, βάσανο, μοναξιά, φόβος, θλίψη, αγωνία, αδυναμία αποδοχής, θάνατος».

«Ο πόνος της απώλειας δεν έχει τόσο να κάνει με το γεγονός ότι δεν έχω πια κάτι, όσο με το ότι δεν αντέχω την αδυναμία μου. Αυτό είναι που μένει από την απώλεια κάποιου πράγματος που, εκείνη τη στιγμή τουλάχιστον, δεν ήθελα να χάσω».

«Καμιά φορά το να μην εγκαταλείπεις κάτι είναι θάνατος. Κάποιες φορές, ζωή είναι να παρατάς αυτό που κάποτε σ’ έσωσε. Να αφήνεις πίσω σου πράγματα που μαζί τους είσαι δεμένος σφιχτά, επειδή νομίζεις ότι αν τα κρατήσεις θα σε σώσουν από την κατάρρευση». Κάποιες φορές από διαίσθηση ξέρουμε ότι το δέσιμο σημαίνει θάνατο, αλλά συνεχίζουμε να μένουμε αγκιστρωμένοι σε κάτι που δεν μας χρειάζεται πλέον, σε κάτι που δεν υπάρχει πια…

«Είναι φοβερό να παραδεχτούμε ότι σε κάθε απώλεια υπάρχει ένα όφελος. Ότι ο πόνος για την απώλεια θα τελειώσει αναγκαστικά με κάποιο κέρδος. Και βέβαια δεν υπάρχει απώλεια χωρίς ένα όφελος. Δεν υπάρχει απώλεια που δεν οδηγεί αναγκαστικά στην προσωπική ανάπτυξη».

«Υπάρχουν χιλιάδες πράγματα που σε καλούν να πορευτείς τον δρόμο των δακρύων, γιατί:
Εκτός από τα πρόσωπα που χάνει κανείς
Υπάρχουν καταστάσεις που μεταβάλλονται
Υπάρχουν δεσμοί που αλλάζουν
Υπάρχουν φάσεις ζωής που ξεπερνιούνται
Υπάρχουν στιγμές που φθάνουν στο τέλος

 Και το καθένα από αυτά τα πράγματα αντιπροσωπεύει μια απώλεια που πρέπει να επεξεργαστείς».

«ΑΝ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΩ ΟΤΙ ΟΛΑ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΚΑΙ ΘΑ ΦΥΓΟΥΝ, ΘΑ ΚΑΤΑΛΗΞΩ ΝΑ ΔΕΧΤΩ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΕΥΘΥΝΗ ΝΑ ‘ΕΜΠΛΟΥΤΙΖΟΜΑΙ’ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΩΝΤΑΣ ΤΑ»

Είναι οδυνηρό να αφήνουμε πίσω μας πράγματα, πρόσωπα, τόπους και καταστάσεις, είναι οδυνηρό να αφήσουμε την παιδική μας ηλικία, την εφηβεία, τα νιάτα… Συνειδητοποιούμε ότι όλα μας τα βιώματα καταλήγουν σε μια απώλεια. Χάνουμε ορισμένα πράγματα, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να κερδίσουμε κάποια άλλα. Οι απώλειες είναι αναγκαίες για την κατάκτηση της ωριμότητας. Οι απώλειες είναι αναγκαίες για να προχωρήσουμε…

«Όσο περισσότερο μαθαίνω να ξεπερνώ καταστάσεις, πρόσωπα και πράγματα, τόσο ευκολότερη γίνεται η προσωπική μου ανάπτυξη. Όσο περισσότερο αναπτύσσομαι, τόσο μικρότερη η στεναχώρια για αυτά που χάνω. Όσο λιγότερο μου ραγίζει την καρδιά αυτό που δεν υπάρχει πια, τόσο καλύτερα θα πορευτώ στον δρόμο που ακολουθεί. Ωριμάζοντας, ανακαλύπτω ότι με δική μου απόφαση και με πόνο ψυχής αφήνω κάτι πίσω δημιουργώντας χώρο για το καινούργιο που επιθυμώ».

«Υπάρχει ένα πένθος που εκ πρώτης όψεως φαίνεται διαφορετικό από τα άλλα. Πρόκειται για τον πόνο που βιώνουν όσοι φαντάζονται πως θα έρθει η μέρα να αποκτήσουν κάτι, αλλά κάποια στιγμή προσγειώνονται και συνειδητοποιούν πως αυτό το κάτι ποτέ δεν θα το έχουν». Είναι σαν να βιώνουμε μια απώλεια χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει απώλεια. Πενθούμε για κάτι που ποτέ δεν είχαμε. Κι αφού δεν το είχαμε γιατί πενθούμε; Τι είναι αυτό που χάσαμε; Είχαμε την ψευδαίσθηση, τη φαντασίωση, το όνειρο.

«Ωριμάζω σημαίνει αφήνω πίσω κάτι που χάθηκε, έστω κι αν πρόκειται για ένα φανταστικό κενό. Επεξεργάζομαι το πένθος, σημαίνει ότι εγκαταλείπω ένα προηγούμενο κενό, που μου φαινόταν πιο ασφαλές, πιο προστατευτικό, και που νόμιζα ότι μπορούσα να το προβλέψω. Το αφήνω για να πάω στο διαφορετικό. Περνάω από το γνωστό στο άγνωστο».
«Το να θυμάσαι είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεχάσεις» -Freud
«Συνειδητοποιούμε μια απώλεια από την εικόνα που αφήνει μέσα μας αυτό που χάθηκε, αν και χάθηκε πριν καλά- καλά το πάρουμε είδηση»

Κλείνοντας με τη θετική πλευρά κάθε απώλειας δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι:
«Κάθε φορά που έρχεται κάτι, παίρνει τη θέση του προηγούμενου, που έπαψε να υπάρχει».
«Κάθε φορά που φεύγει κάτι, αφήνει χώρο για αυτό που έρχεται».
«Πίσω από κάθε σημαντική αλλαγή, υπάρχει μια απώλεια που πρέπει να επεξεργαστεί κανείς. Αυτό ισχύει ακόμη και για τις αλλαγές εκείνες που επιφέρουν ‘θετικές’ μεταβολές, αν μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε έτσι».

«Όσο κι αν με πονάει να το παραδεχτώ, κάθε μέρα που ξημερώνει είναι επίσης η ιστορία της απώλειας της χθεσινής μου μέρας, μέχρι την οποία ήμουν αυτός που ήμουνα. Γιατί σήμερα δεν είμαι αυτός που ήμουν χθες, και δεν θα ξαναείμαι ποτέ πια».

Είμαι ευτυχής κάνοντας αυτό που κάνω;

Είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε ότι μια πλήρης ζωή απαιτεί έναν ελάχιστο βαθμό στοχασμού, αυτοπειθαρχία για να ελέγχουμε τη φυσική μας ροπή προς την ηδονή, και τη σοφία ν’ αναρωτιόμαστε και ν’ απαντάμε με ειλικρίνεια στην ερώτηση:

Είμαι ευτυχής κάνοντας αυτό που κάνω;
Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο ερώτημα προϋποθέτει ότι έχουμε ξεκαθαρίσει:
Υπάρχει ευτυχία;
Είναι πραγματικότητα ή αποκύημα της φαντασίας μας;
Είναι μύθος, όπως είπε κάποτε η μεγάλη Τίτα Μερέγιο;
Είναι ευτυχία το να νιώθεις ερωτευμένος, όπως τραγουδούσε ο Παλίτο Ορτέγα;

Άκουσα κάποτε έναν κυνικό (φιλόσοφο) να υποστηρίζει ότι η ευτυχία είναι μια λέξη που επινόησαν κάποιοι ποιητές επειδή ομοιοκαταληκτεί με τη φιλία και την αιωνιότητα.

Ανεξάρτητα από το περιεχόμενο, η ρήση αυτή υπονοεί κάτι αρκετά περίπλοκο και βαρυσήμαντο, καθώς, σχετικά με το νόημα της ευτυχίας, – όπως και για κάποια άλλα θέματα-, είναι αναγκαίο να έχουμε μια συγκεκριμένη θέση.

Δεν πιστεύω πως χρειάζεται να έχουμε μια ξεκάθαρη θέση για όλα τα πράγματα, υπάρχουν, όμως, τουλάχιστον πέντε θέματα για τα οποία ένα άτομο σε διαδικασία ανάπτυξης θα έπρεπε να έχει ξεκαθαρίσει τη θέση του. Να έχει, δηλαδή, μια στοιχειώδη αποφασιστικότητα, μια σαφή προσέγγιση, να έχει καταλήξει σε μιαν απόφαση. Δεν έχει σημασία αν είναι αυτή ή εκείνη, τούτη ή η άλλη, αρκεί να είναι δική του, να την ξέρει και να την προασπίζεται με τις πράξεις του.

Όταν συζητώ με συναδέλφους, υποστηρίζω πάντα ότι καλός θεραπευτής δεν είναι αυτός που τα έχει όλα λυμένα, οπωσδήποτε, όμως, είναι αυτός που έχει λύσει οριστικά αυτά τα τέσσερα-πέντε σημαντικά ζητήματα, στα οποία οι ασθενείς ή οι συμβουλευόμενοί του θα αντιμετωπίζουν προβλήματα- και πολλές φορές σοβαρά.

Όσον αφορά τα υπόλοιπα θέματα, η θέση του μπορεί και να μην είναι ιδιαίτερα σημαντική. Όμως, για να δουλέψει κανείς στο χώρο της ψυχικής υγείας- επαναλαμβάνω-, πρέπει να έχει λύσει οριστικά αυτά τα λίγα καίρια ζητήματα ή, τουλάχιστον, να έχει γι’ αυτά μια ξεκάθαρη άποψη.

Επιτρέψτε μου να αναπτύξω αυτή την ιδέα παίρνοντας ως παράδειγμα ένα απ’ αυτά: τη σχέση με τους γονείς.

Αν ένα οποιοδήποτε άτομο δεν έχει λύσει αυτό το θέμα, τότε έχει πρόβλημα. Αν, όμως, φιλοδοξεί να γίνει θεραπευτής του εαυτού του, τότε το πρόβλημά του αποτελεί εγγύηση ότι θα περιπλέξει και τη ζωή κάποιου άλλου.

Τι ακριβώς σημαίνει έχω λύσει το θέμα; Σ’ αυτήν την περίπτωση σημαίνει ότι δεν υπάρχει ενδοψυχική σύγκρουση.

Δεν μου φαίνεται τόσο φοβερό να πει κάποιος στους γονείς του: “Δεν θέλω να σας ξαναδώ στη ζωή μου”, αυτή είναι, όμως, μια απόφαση που θα πρέπει να την έχει πάρει με ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα.

Τα άλλα θέματα που απαιτούν να πάρουμε θέση είναι:
1) Η σχέση μας με τη θρησκεία, τη θρησκευτικότητα και τον Θεό. Δεν λέω ότι πρέπει ή δεν πρέπει κανείς να πιστεύει, να είναι άθεος ή αγνωστικιστής. Ο καθένας μπορεί να είναι ό,τι θέλει, πρέπει όμως να επιλέξει.
2) Η στάση μας απέναντι στον θάνατο: Μετεμψύχωση; Όχι μετεμψύχωση; Θα με φάνε τα σκουλήκια και όλα τελειώνουν εκεί; Θα κερδίσω την αιώνια ζωή; Θα πάω στον παράδεισο ή στην κόλαση;…
3) Ο καθορισμός της σεξουαλικής μας ταυτότητας. Όχι της σεξουαλικής μας ζωής, της σεξουαλικής μας συμπεριφοράς, της συχνότητα, ή του συντρόφου. Όχι. Μόνο της σεξουαλικής μας ταυτότητας.

Υπ’ αυτήν την έννοια, αξίζει τον κόπο ν’ αναρωτηθούμε:
Τι σημαίνει ευτυχία για μένα;

Σημειώστε ότι δεν έχει σημασία να ορίσουμε την ευτυχία για όλους, ούτε ν’ αποφασίσουμε τι θα έπρεπε να σημαίνει για τους άλλους. Αυτό που είναι σημαντικό, απαραίτητο – μπαίνω στον πειρασμό να πω: επιτακτική ανάγκη- είναι ν’ αποφασίσει ο καθένας τι σημαίνει ευτυχία για τον ίδιο του τον εαυτό.

Ασφαλώς, θα πρέπει κι εσείς ν’ αναζητήσετε τη δική σας θέση. Κι αυτή είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα συμπίπτει με τη δική μου.

Χωρίς την ευκαιρία, το ταλέντο και η ικανότητα είναι άχρηστα

Οι επιτυχίες και οι αποτυχίες μας προκύπτουν πάντα από την αλληλεπίδραση πολλών πραγμάτων.

Χωρίς την ευκαιρία, το ταλέντο και η ικανότητα είναι άχρηστα. -Νικολό Μακιαβέλι
 
Από τη μια μεριά υπάρχουν οι περιστάσεις και τα απρόβλεπτα (που θα αποκαλώ, γενικά, το τυχαίο), τα οποία επιδρούν πάνω σε ό,τι η ανάγκη και η λογική επιβάλλουν να συμβεί (και που λαϊκά είναι γνωστό ως το πεπρωμένο).

Από την άλλη μεριά υπάρχει το σεντούκι με τα βοηθήματά μας, τα εσωτερικά και τα εξωτερικά (που από δω κι έπειτα θα τα αποκαλώ προσωπική τύχη), τα οποία θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως το σύνολο των ικανοτήτων, των χαρισμάτων και των περιστάσεων που βρίσκονται στη διάθεσή μας μια συγκεκριμένη στιγμή. Μ’ άλλα λόγια, όσα καταφέραμε να κάνουμε με ό,τι μας έλαχε.

Το να έχει κανείς μια θαυμάσια φωνή,
μια υπερφυσική δύναμη ή μια αξιοζήλευτη μνήμη,
όπως και το να έχει γεννηθεί ωραίος, έξυπνος ή επιδέξιος
αποτελεί, το δίχως άλλο, πλεονέκτημα.
Πρέπει όμως να έχουμε υπόψη μας πως ακόμα κι αν
«γεννηθήκαμε με όλες τις χάρες του κόσμου κερδισμένες»
το τέλος της ιστορίας μας, κανείς δεν μας το εγγυάται.
Ν. Ρέσερ

Ας υποθέσουμε ότι, για κάποιο λόγο, θα θέλαμε να γνωρίζουμε προκαταβολικά τι πιθανότητες έχουμε να φέρουμε ένα καλό αποτέλεσμα σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Ας υποθέσουμε επίσης ότι ήταν στο χέρι μας να υπολογίσουμε -αν όχι όλους τουλάχιστον τους περισσότερους- παράγοντες που θα επιδράσουν. Για να βρούμε αν θα μας χαμογελάσει η τύχη, θα πρέπει να αθροίσουμε:

Το σύνολο των βοηθημάτων (εξωτερικών και εσωτερικών)
στα οποία βασιζόμαστε και τα οποία αποτελούν
τη δική μας Τύχη.
+
Το βάρος όσων είναι προκαθορισμένα: το Πεπρωμένο.
+
Το αναγκαίο μερίδιο του απρόβλεπτου: το Τυχαίο.
 
Σκοπός αυτής της υπόθεσης εργασίας είναι να μάθουμε να αποκαλούμε «ΤΥΧΗ» όλα αυτά μαζί, και να μην περιορίζουμε την έννοιά της μόνο σε αυτό που είναι τυχαίο.

Έτσι, θα είναι πιο εύκολο να δεχτούμε ότι η τύχη,- ακόμα κι όταν ελάχιστα εξαρτάται από τυχαίο-, πάντα έχει έναν λόγο, μεταβάλλει και διαμορφώνει αναγκαστικά κάθε τελικό αποτέλεσμα και παίζει το ρόλο της σε κάθε κατάσταση.

Ας φανταστούμε τώρα ότι, —από καπρίτσιο—, θέλουμε να πάμε ακόμα παραπέρα. Ας πούμε ότι θέλουμε να μετρήσουμε τη δυνατότητά μας να φέρουμε ένα αποτέλεσμα, προκαθορίζοντας εμείς οι ίδιοι τον συνδυασμό Τύχης, Πεπρωμένου και Τυχαίου.

Για να το καταφέρουμε, σε όλα αυτά τα πράγματα που συγκεντρώσαμε κάτω από τη γενική έννοια της Τύχης, θα πρέπει να προσθέσουμε και το πόσο ενδεδειγμένη και αποτελεσματική (ή όχι) μπορεί να είναι αυτή η παρακινδυνευμένη ενέργειά μας.

Οι ενέργειές μας είναι εξ ορισμού άρρηκτα συνδεδεμένες με τις αποφάσεις μας, και ως εκ τούτου επηρεάζονται από κάτι που θα μπορούσαμε, ίσως, να ονομάσουμε: το Ταλέντο μας.

Είμαι πεπεισμένος ότι κανένας δεν ελέγχει στο βαθμό που θα ήθελε τα πράγματα που τον απασχολούν, αλλά ξέρω επίσης ότι συμμετέχουμε υποχρεωτικά σε κάθε τι που μας αφορά. Όλα εκείνα στα οποία πρωταγωνιστούμε (δηλαδή, η ζωή μας η ίδια) σχετίζονται με τη συμπεριφορά μας, που κι αυτή είναι στενά συνδεδεμένη με την ιδέα που έχουμε για τον κόσμο και τον ίδιο μας τον εαυτό.
Για να το πω με τον δικό μου τρόπο:
Κατά κύριο λόγο, το να είμαι ενήλικος πάει να πει
πως αναλαμβάνω την ευθύνη
όσων κάνω κι όσων λέω,
όσων αποσιωπώ
κι όσων δεν κάνω.
Κι αυτό πάει να πει πως ξέρω ότι, ενεργητικός ή παθητικός…
Είμαι-αν όχι ο μόνος-, τουλάχιστον
ένας αναγκαίος συνυπεύθυνος
για όσα μου συμβαίνουν.
 
Φυσικά, αυτή η συνευθύνη που περιγράφω δεν παραπέμπει σε κάποια ικανότητά μας να προκαλούμε εμείς οι ίδιοι τα γεγονότα απλώς και μόνο ενεργώντας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αν ήταν έτσι, τότε αυτός θα ήταν ένας δρόμος προς την παντοδυναμία και όχι προς την ωριμότητα.

Ούτε βέβαια υποστηρίζω ότι μπορούμε να βασιστούμε σε κάποια ικανότητα πρόβλεψης- κάθε άλλο. Για μένα, το να είναι κανείς ενήλικος προϋποθέτει ότι γνωρίζει πως τα προγνωστικά του έχουν όρια, και παρά ταύτα αρνείται να χρησιμοποιήσει αυτό ακριβώς το επιχείρημα προκειμένου να ερμηνεύσει τις αντιξοότητες· προϋποθέτει επίσης ότι εγκαταλείπει τη συνήθειά του να ρίχνει το φταίξιμο στις απρόβλεπτες περιστάσεις και να προσπαθεί έτσι να δικαιολογήσει τα λάθη, τις παραλήψεις ή την απρονοησία του.

Η ομορφιά ξεκινάει από την ψυχή

Η ομορφιά ξεκινά από τη στιγμή που θα αποφασίσεις να είσαι ο εαυτός σου». Μπορεί η έννοια της ομορφιάς για τους περισσότερους να είναι συνδεδεμένη με την εξωτερική εμφάνιση, όμως το εσωτερικό είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο να ξεχωρίζει.

Η ομορφιά, λοιπόν, ξεκινάει από την ψυχή. Οι χαμογελαστοί άνθρωποι λάμπουν, εκφράζουν με το χαμόγελό τους τον εσωτερικό τους κόσμο και τον χαρακτήρα τους. Κάθε ατέλεια «εξαφανίζεται» μπροστά σε ένα χαρούμενο πρόσωπο που εκπέμπει θετικά συναισθήματα.

Πώς, όμως, ένας άνθρωπος μπορεί να γίνει ευτυχισμένος; Για τον καθένα η απάντηση στην παραπάνω ερώτηση είναι διαφορετική. Μόνο μέσα από την εσωτερική αναζήτηση θα καταλάβεις τι είναι αυτό που μπορεί να σου χαρίσει την ευτυχία. Μπορεί, όπως λένε, να κρύβεται στα απλά πράγματα, αλλά αυτό ακριβώς είναι που πρέπει να ανακαλύψεις.

Όταν βάλεις σε σειρά τις σκέψεις σου, το τοπίο θα ξεκαθαρίσει μαγικά. Έτσι, θα καταφέρεις να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου και να πάρεις τις αποφάσεις που θέλεις. Προσπάθησε να μην κρύβεις ή αποφεύγεις πράγματα που βαθιά μέσα σου γνωρίζεις ότι επιθυμείς. Απόκτησε τον έλεγχο της ζωής σου, ακούγοντας μόνο τον εαυτό σου και όχι τρίτα άτομα. Η σιγουριά και η αυτοπεποίθηση που πηγάζουν από μέσα σου θα σε κάνουν να ξεχωρίσεις. Αγκάλιασε τη διαφορετικότητά σου, απαρίθμησε τις ανάγκες σου, οργάνωσε το πρόγραμμά σου και επαναπροσδιόρισε τους στόχους σου. Ιεράρχησε τις επιθυμίες σου και πραγματοποίησε κάθε όνειρό σου, όσο ανέφικτο και αν σου φαίνεται.

Αφού δουλέψεις τη σχέση σου με τον εαυτό σου, προσπάθησε να βελτιώσεις και τις σχέσεις σου με τους ανθρώπους που αγαπάς.

Μπορεί ο δρόμος να μην είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, αλλά αξίζει να προσπαθήσεις. Τουλάχιστον αργότερα δεν θα πεις ότι δεν δοκίμασες… Αποδέξου τον εαυτό σου όπως είναι και αγάπησέ τον. Κάνε την αρχή και αμέσως τα πάντα θα ξεκαθαρίσουν και θα νιώσεις ήρεμα για να προχωρήσεις στον επόμενο στόχο σου.

Άκου τον εαυτό σου και μην αφήνεις τίποτα να σε κρατήσει μακριά από την ευτυχία σου.

Υπάρχουν άνθρωποι που σήκωσαν πολλή πραγματικότητα στους ώμους τους

Διαβάτη να ξέρεις υπάρχουν άνθρωποι που συνάντησαν στη ζωή τους πολλές απώλειες και έγιναν πιο ανθεκτικοί. Διαφορετικοί.

Ξέρουν πως η στιγμή μετράει, αυτή γεννάει την αμέτρητη ευτυχία, αυτή και τις ανηφοριές.

Ζητούν συγγνώμη, λένε ευχαριστώ και πάντα μα πάντα, το εννοούν. Ίσως αργούν στις αντιδράσεις τους, αλλά μη τους παρεξηγήσεις. Είναι που κουβαλάνε πολλά χαμόγελα και όνειρά στις τρύπιες τσέπες τους.

Σήκωσαν πολλή πραγματικότητα στους ώμους τους...

Παίρνουν πολύ προσωπικά τη βροχή για αυτό και δεν θα δεις ποτέ κανέναν τους να κρατά ομπρέλα.

Δεν κουβαλάνε θυμό μέσα τους, ούτε κακία.

Μια θλίψη μόνο, μια βαθιά θλίψη που προτιμούν να την αφήνουν να κοιμάται και αχνοφαίνεται μόνο στα μάτια τους, όταν χαμογελούν ακαταλαβίστικα και ανεξήγητα για σένα που δεν φορέσες ποτέ τα παπούτσια τους.

Δεν θα παραδεχτούν ποτέ πως πονάνε, γιατί γνωρίζουν πως ο ανθρώπινος πόνος δεν μοιράζεται, ούτε και μετριέται.

Ίσως να είναι απότομοι και νευρικοί, απαιτητικοί ακόμα, αν σ' αγαπούν. Μα στέκονται δίπλα σου στα ίσα, χωρίς καβάτζες…

Αν συναντήσεις έναν τέτοιο άνθρωπο ποτέ, μην ψαχουλέψεις την ψυχή του, αποδέξου τον κι αγάπησέ τον αν μπορείς.

Αλλιώς, άφησέ τον να συνεχίσει το δρόμο του...

Η ΝASA εκτοξεύει για πρώτη φορά σεισμογράφο στον Αρη

Το πρώτο εξειδικευμένο ρομποτικό εργαστήριο σεισμολογικών ερευνών, με την ονομασία InSight, στέλνει η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) στον Άρη, με στόχο να μελετήσει το εσωτερικό του πλανήτη σε μεγάλο βάθος με τη βοήθεια των σεισμικών κυμάτων.

Είναι η πρώτη φορά, μετά τις αποστολές «Απόλλων» στη Σελήνη, που η NASA θα τοποθετήσει ένα σεισμογράφο σε άλλο πλανήτη.

Η αποστολή InSight (Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport) προγραμματίζεται να εκτοξευθεί με ένα πύραυλο «'Ατλας 5» ύψους 57 μέτρων της United Launch Alliance (ULA) το Σάββατο 5 Μαΐου, ανάμεσα στις 14:00 και 16:00 ώρα Ελλάδας, από την αεροπορική βάση Βάντενμπεργκ της Καλιφόρνια.

Θα είναι η πρώτη διαπλανητική αποστολή στην αμερικανική ιστορία που θα ξεκινήσει από τη δυτική και όχι από την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, σπάζοντας έτσι το μονοπώλιο της Φλόριντα στις διαστημικές εκτοξεύσεις. Αν, για οποιονδήποτε λόγο, αναβληθεί η εκτόξευση το Σάββατο, το «παράθυρο» για αποστολή στον 'Αρη θα παραμείνει ανοικτό έως τις 8 Ιουνίου.

Το InSight δεν είναι ένα κινούμενο ρόβερ, αλλά ένα στατικό αυτόματο επιστημονικό εργαστήριο.
Μετά από ένα ταξίδι 485 εκατομμυρίων χιλιομέτρων και την προσεδάφισή του στην περιοχή Elysium Planitia του βορείου ημισφαιρίου (η οποία προβλέπεται να συμβεί στις 26 Νοεμβρίου 2018), για πρώτη φορά θα 'δει' με τα όργανά του βαθιά κάτω από την αρειανή επιφάνεια, προκειμένου να μελετήσει το υπέδαφος του «κόκκινου» πλανήτη, μεταξύ άλλων ανιχνεύοντας τους σεισμούς του Άρη.

Επειδή στον Άρη δεν υπάρχει τεκτονική δραστηριότητα όπως στη Γη, δηλαδή μετακίνηση και σύγκρουση τεκτονικών πλακών, οι αρειανοί σεισμοί (Marsquakes) εκτιμάται ότι είναι πολύ ασθενέστεροι και προκαλούνται από άλλες αιτίες, όπως η συστολή της επιφάνειας λόγω σταδιακής ψύξης του πλανήτη, η ανοδική πίεση μάγματος από τα έγκατά του ή ακόμη και η πτώση μετεωριτών πάνω του. Οι επιστήμονες προσδοκούν να «πιάσουν» έως 100 αρειανούς σεισμούς ισχύος το πολύ έως έξι βαθμών.

Το InSight θα χρησιμοποιήσει τα ασθενή αρειανά σεισμικά κύματα για να δημιουργήσει ένα τρισδιάστατο γεωλογικό χάρτη του εσωτερικού του πλανήτη. Με ένα άλλο όργανο, που θα εισδύσει σε βάθος πέντε μέτρων κάτω από την επιφάνεια, θα μετρήσει τις μεταβολές της θερμότητας στο υπέδαφος του Άρη.

Όλα αυτά θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση της γεωλογικής εξέλιξης του γειτονικού πλανήτη.

Η αποστολή InSight, που προγραμματίζεται να διαρκέσει τουλάχιστον 26 γήινους μήνες (ένα αρειανό έτος), διευθύνεται από το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) και της NASA.

Η διαστημοσυσκευή κατασκευάσθηκε και δοκιμάσθηκε από τη Lockheed Martin Space στο Ντένβερ. Οι ΗΠΑ δαπάνησαν συνολικά 814 εκατ. δολάρια, για την κατασκευή και εκτόξευση του InSight.
Την αποστολή υποστηρίζουν η γαλλική, η γερμανική και άλλες ευρωπαϊκές διαστημικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν κατασκευάσει τα ευαίσθητα επιστημονικά όργανα του InSight: ο σεισμογράφος (με την ονομασία Seismic Experiment for Interior Structure) δημιουργήθηκε με γαλλική καθοδήγηση και ο θερμικός ανιχνευτής (Heat Flow and Physical Properties Package) με γερμανική. Η ευρωπαϊκή συνεισφορά έφθασε τα 180 εκατ. δολάρια.

«Στην πραγματικότητα το InSight είναι μια διεθνής διαστημική αποστολή. Οι εταίροι μας έχουν αναπτύξει απίστευτα ικανά όργανα, που θα μας επιστρέψουν να συλλέξουμε μοναδικά επιστημονικά δεδομένα μετά την προσεδάφιση», δήλωσε ο επικεφαλής της αποστολής Τομ Χόφμαν του JPL.

Με τον ίδιο πύραυλο, εκτός από το InSight, θα εκτοξευθεί ένα διαφορετικό πείραμα της NASA, το Mars Cube One (MarCO), που αποτελείται από δύο μίνι-διαστημοσυσκευές. Στόχος είναι για πρώτη φορά να δοκιμασθεί η τεχνολογία των μικροδορυφόρων (CubeSat) στο βαθύ διάστημα και όχι, όπως έως τώρα, κοντά στη Γη.

Οι MarCO έχουν σχεδιασθεί για να δοκιμασθούν νέες δυνατότητες επικοινωνιών και πλοήγησης, που θα αξιοποιηθούν από τις μελλοντικές αποστολές στον 'Αρη.

Πώς η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία μπορεί να αλλάξει την ζωή μας

Πού και πότε δημιουργήθηκε το σύστημα γνώσης το οποίο ονομάστηκε φιλοσοφία;
Ο όρος «φιλοσοφία» (φιλώ + σοφία) σημαίνει την αγάπη για τη σοφία, την αληθινή γνώση, και «φιλόσοφος» είναι αυτός που αγαπά τη σοφία, και επιδιώκει την απόκτησή της. Σύμφωνα με το Διογένη το Λαέρτιο « πρώτος ο Πυθαγόρας 6ος αι. π.Χ.), χρησιμοποίησε τον όρο φιλοσοφία, και ονόμασε τον εαυτό του φιλόσοφο... γιατί κανένας άνθρωπος δεν είναι σοφός, παρά μονάχα ο θεός». Την λέξη Φιλοσοφία την συναντούμε για πρώτη φορά σε ένα απόσπασμα που αποδίδεται στον Ηράκλειτο: «Πρέπει να γνωρίζουν πολλά οι φιλόσοφοι» (Χρη γαρ ευ μαλα πολλών ίστορας φιλοσόφους άνδρας είναι).

Η Φιλοσοφία έμαθε τον άνθρωπο να σκέφτεται λογικά, μέσω της λογικής και της παρατήρησης, αναζητώντας να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα, σχετικά με την προέλευση του κόσμου, και του ανθρώπου. O Bertrand Russel αναφέρε, πως: H «φιλοσοφία είναι μια δεξαμενή γνώσεων που ακόμα είναι ανέτοιμες προς εξειδικευμένη επιστημονική διαπραγμάτευση».

Οι πρώτες φιλοσοφικές σχολές, από τον 6ο αι. π.Χ. έως και την κλασσική περίοδο, στον τότε γνωστό ελλαδικό χώρο, ήταν η Πυθαγόρεια, η Ιωνική, η Ελεατική, ο Πλατωνισμός, η Περιπατητική Σχολή του Αριστοτέλη, η Σοφιστική, η Κυνική, η Επικούρεια κ.ά. Ρεύματα σκέψεων τα περισσότερα αλληλοεπηρεαζόμενα, αλλά και με διαφορές μεταξύ τους. Οι πρώτοι φιλόσοφοι υπήρξαν ταυτόχρονα και οι πρώτοι Πανεπιστήμονες. Ο Πυθαγόρας υποστηρίζει ότι οι «αρχές των αριθμών είναι και αρχές όλων των όντων»· ο Ηράκλειτος θεωρεί το πυρ ως αρχική ουσία και ότι «τα πάντα μεταβάλλονται διαρκώς»· επίσης υπογραμμίζει την «αρμονία των αντιθέτων». Ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο μαθητής του Αναξίμανδρος, αλλά και ο Αναξιμένης, διατύπωσαν τις πρώτες εξελικτικές θεωρίες των ειδών, και προέλευσης του κόσμου, απ’ το νερό για τον πρώτο, και απ’ τον αέρα από τον τελευταίο. Ο Δημόκριτος, υποστήριζε πως η ύλη αποτελείται από άτμητα ή αδιαίρετα άτομα, ένας όρος που καθιερώθηκε έκτοτε. Ο Πυθαγόρας, εισήγαγε τον μυστικισμό στην φιλοσοφική σκέψη, ενώ κομβικό σημείο στην αρχαία ελληνική φιλοσοφική σκέψη, υπήρξε η εμφάνιση του Σωκράτη, καθώς για πρώτη φορά ο στοχασμός του ελληνικού πνεύματος στράφηκε από την παρατήρηση της φύσης, στον εσωτερικό κόσμο του εξατομικευμένου ανθρώπου.

Με τον όρο «φιλοσοφία» ο Αριστοτέλης συμπεριλάμβανε όλη τη γκάμα των επιστημών. Η Φιλοσοφία συνεπώς είχε, και έχει ως στόχο την γνώση, μία γνώση όμως που προϋπόθετε συνέπεια λόγων και πράξεων. Για αυτό τον λόγο οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ζούσαν βίο που αποτελούσε πρότυπο για την κοινωνία, και καθιέρωνε πρότυπα συμπεριφοράς για την κοινωνία των πολιτών.

Αργότερα στην τελευταία αναλαμπή της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας, τον Νεοπλατωνισμό αναπτύσσεται η «μυστικιστική ενόραση», και η «θεουργία», ως ένα σύστημα τελετουργικής κάθαρσης, βασιζόμενο στη μαγική θεώρηση του σύμπαντος, και στην σχέση μικρόκοσμου, και μακρόκοσμου. Πάρα την διαφοροποίηση αυτή, ο Νεοπλατωνισμός δεν εγκατέλειψε τον ελληνικό ορθολογισμό, αλλά αντιπροσωπεύει μια αναπροσαρμογή των κατηγοριών της ελληνικής σκέψης στον κόσμο της «εσωτερικής εμπειρίας». Ο Νεοπλατωνισμός στην προσπάθεια του να ανακαλύψει την πραγματικότητα μέσα από μια προς τα «ένδον στροφή», μακριά από τον αισθητό κόσμο, εκδηλώνει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο την αυξανόμενη αδιαφορία για τα εγκόσμια, η οποία επηρέαζε όλα τα σύγχρονα του φιλοσοφικά και θρησκευτι­κά κινήματα, όπως ο Χριστιανισμός.

Υπάρχει σχέση ανάμεσα στην φιλοσοφία και την μυθολογία;
Ο μύθος αφορά την «προ-λογική» σκέψη του πρωτόγονου ανθρώπου, η οποία εκφράζει τη συλλογική μνήμη μέσα από αρχετυπικά σύμβολα και εικόνες, η μετάδοση της οποίας αρχικά γίνεται προφορικά, και προϋποθέτει μια κοινότητα με ανεπτυγμένη συλλογική μνήμη, που αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως ολότητα. Βασικά δομικά συστατικά του μύθου, είναι το συναίσθημα και η φαντασία, και λιγότερο η νόηση και η λογική. Ο μύθος ποιεί ήθος. Στον Ελληνικό χώρο, ήδη από τα Ομηρικά έπη, η Ομηρική κοινωνία βγαίνει από το μύθο και αναζητάει τον κόσμο του λόγου, της δικαιοσύνης και της αρετής. Ο πολιτισμός που περιγράφει ο Όμηρος αποθεώνει την τιμή και τη δημόσια εκτίμηση. «Το υψηλότερο αγαθό για τον Ομηρικό άνθρωπο», γράφει ο Dodds, «δεν είναι ο φόβος προς το θεό», αλλά ο σεβασμός σε αξίες όπως είναι η αιδώς και η δικαιοσύνη. Ο Αχιλλέας φέρεται με το δέοντα σεβασμό σε όλους εκτός από τον Αγαμέμνονα, ο οποίος δε σέβεται ούτε τον ιερέα του Απόλλωνα. Οι ιερείς, όμως, όπως και οι αοιδοί και οι μάντεις είναι ιερά πρόσωπα, οι αοιδοί συχνά είναι τυφλοί και έχουν το θείο χάρισμα της προφητείας και παρόλο που δεν βλέπουν το παρόν, προβλέπουν το μέλλον. Οι περισσότεροι Ομηρικοί - και όχι μόνο- ήρωες, είναι πρότυπα ηθικής, ευγένειας, ευαισθησίας, και ως «παραδειγματικές διαχρονικές μορφές» μπορούν να μπολιάσουν με ηρωικές αξίες ακόμα και σήμερα τον αναγνώστη των μυθολογικών ιστοριών, όπως ακριβώς έγινε και στην αρχαιότητα, καθώς η εποχή μας στερείται προτύπων και ηρωικών μορφών, οι οποίες είναι ακόμα ικανές να μας οδηγήσουν στις αναγκαίες υπερβάσεις, ώστε εκτός των άλλων, να ξανά- ανακαλύψουμε την χαμένη μας αγνότητα και παιδικότητα.

Ο αρχαίος Έλληνας οικοδομεί έναν κόσμο που στηρίζεται στην παρατήρηση και τη νόηση, ένα κόσμο που προσμετρά τα όρια στα ανθρώπινα μέτρα, η προτροπή, «μηδέν άγαν», το μέτρο άριστο, αλλά και το «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», το ότι δηλαδή ο άνθρωπος αποτελεί μέτρο της αλήθειας και της γνώσης συνθέτουν τον ελληνικό τρόπο ζωής, και τις θεότητες τους. Ο Ερμής πετάει μεν αλλά έχει φτερά στα πέδιλα. Ο Ήφαιστος κατασκευάζει πανοπλίες με προσωπική εργασία σε μηχανουργείο. Ο Απόλλων παίζει μουσική με τη λύρα. Ο Άρης και η Αθηνά πολεμούν με ασπίδα και δόρυ. Είπαμε και πριν: Κατά το μύθο οι θεοί κατείχαν πριν τον Προμηθέα μόνοι αυτοί την τεχνική, όμως οι θεοί των Ελλήνων έτσι κι αλλιώς ενεργούσαν υπεράνθρωπα μόνο με χρήση των κοινών πλέον εργαλείων.

Η εμφάνιση του φιλοσοφικού στοχασμού, δεν σήμανε την ολοκληρωτική εξαφάνιση της μυθικής αφήγησης, καθώς η παρουσία του μύθου θα συνυπάρχει παράλληλα με τον φιλοσοφικό λόγο, για πολλά χρόνια σταδιακά όμως συν το χρόνω το ειδικό βάρος μετατοπίζεται ολοένα και περισσότερο από τον Μύθο στον Λόγο». Παρόλα αυτά η παρουσία του μύθου είναι αισθητή στην φιλοσοφική σκέψη, κυρίως στις περιπτώσεις φιλοσόφων με μυστικιστικές τάσεις, όπως οι Πυθαγόρειοι, ο Εμπεδοκλής, ο Πλάτωνας, οι Στωικοί, oι Σοφιστές Και οι Νεοπλατωνικοί , οι οποίοι περισσότερο ή λιγότερο, αποδέχονται τη εγκυρότητα του περιεχομένου κάποιων μυθικών αφηγήσεων.

Που αποσκοπούσε η φιλοσοφική σκέψη;
Η φιλοσοφία αποσκοπούσε, να δώσει απαντήσεις στα αιώνια ερωτήματα, περί της προελεύσεως του ανθρώπου, της πραγματικής του φύσης, αλλά και της κατανόησης της φύσεως στο σύνολο της. Αυτό έγινε διά μέσου της παρατήρησης, του ορθού και αδογμάτιστου τρόπου σκέψης, και συνακόλουθα της ορθής δράσης. Απόρροια της προσπάθειας αυτής, ήταν η κατάκτηση, της ευδαιμονίας, της αρετής, του ήθους και του αγαθού. Πρώτο στάδιο λοιπόν ήταν «το να μάθεις να σκέφτεσαι σωστά». Δεν είναι τυχαίο, πως στα αρχαία Ελληνικά, οι λέξεις «ευφυΐα» και «φύση» προέρχονται από το ρήμα φύομαι. Η ευφυΐα αναφέρεται σε «κάτι που αναπτύσσεται καλά». Υπάρχει μία χαρακτηριστική ιστορία με πρωταγωνιστή τον Αριστοτέλη, σε σχέση με τον ορθό τρόπο σκέψης, η οποία έχει ως εξής:

Ο Βασιλιάς Φίλιππος θέλοντας να διαπαιδαγωγήσει σωστά τον Αλέξανδρο και λίγους ακόμα επιλεγμένους νέους, ανέθεσε στον Αριστοτέλη την εκπαίδευση τους σε όλους τους τομείς και επιστήμες εκείνης της εποχής. Έτσι κι έγινε. Μετά κανένα από λίγο καιρό ο Φίλιππος ρώτησε τον σπουδαίο Φιλόσοφο πως πάνε τα μαθήματα. Πολύ καλά του λέει ο Αριστοτέλης.

- «Δηλαδή έχετε ξεκινήσει αριθμητική, γεωμετρία, Φιλοσοφία» κ.λπ., ρώτησε ο Φίλιππος.
- «Όχι ακόμα Φίλιππε», απάντησε ο Αριστοτέλης, αλλά σύντομα.
Την ίδια ερώτησε έκανε και μετά κανένα λίγους μήνες, και πήρε την ίδια απάντηση. Εκνευρισμένος ο Φίλιππος, ρώτησε τον Αριστοτέλη τι τους μαθαίνει τόσο καιρό...
Και ο Αριστοτέλης του έδωσε την εξής απάντηση:
- «Τους μαθαίνω να σκέφτονται σωστά».

«Την ανεξερεύνητη ζωή, δεν αξίζει να την ζει κανείς», είχε πει ο Σωκράτης, για αυτό τον λόγο, όλες οι φιλοσοφικές σχολές της αρχαιότητας προσπαθούσαν μέσα από την ορθή σκέψη να βοηθήσουν τους μαθητές τους, «να ζήσουν μια ευδαιμονική ζωή».

 Η ευδαιμονία μπορεί να αναζητηθεί μέσα μας, με την μελέτη, την ενδοσκόπηση και την ορθή, δηλαδή σύμφωνη με τον λόγο και την φύση πράξη, αλλά και με την πεποίθηση πως μέσα μας υπάρχει ένας σπινθήρας θεϊκός (δαίμων) τον οποίο μπορούμε να μετατρέψουμε σε πυρ πνευματικό δια της φρονήσεως και δια της ασκήσεως της αρετής, ώστε να έχουμε την εύνοιά του (ευδαιμονία).

Ο Σέξτος Ο Εμπειρικός, αναφέρει σχετικά (Προς Ηθικούς 11.169): «Η φιλοσοφία είναι ενέργεια που με λόγους και διαλογισμούς κάνει τον βίο ευδαιμονικό», αλλά και ο Διογένης Οινοανδέας: «Εμείς στραφήκαμε προς αυτήν την πράξη (το να φιλοσοφούμε), για να ευδαιμονήσουμε, κατακτώντας το σκοπό της ζωής όπως τον θέτει η φύση».

Ο ευδαίμων βίος, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αφορά το σύνολο της ανθρώπινης ζωής, και όχι κάποιες επιλεκτικές περιόδους της. Γι’ αυτό και η εύνοια της τύχης είναι απαραίτητη για την απόκτηση της ευδαιμονίας.

Ο Επίκουρος θεωρούσε πως για την ευτυχία ο άνθρωπος χρειάζεται τρία πράγματα: εξασφαλισμένες βασικές ανάγκες, ελευθερία να σκεφτεί και φίλους για να μοιραστεί μαζί τους τις αναζητήσεις του.

Η πλειοψηφία των Ελλήνων φιλοσόφων επιχείρησαν να δείξουν στους ανθρώπους πώς να γίνουν ευτυχισμένοι –όχι αλλάζοντας τις συνθήκες ζωής τους, αλλά τις πεποιθήσεις τους. Με άλλα λόγια, μας αποκάλυψαν το κλειδί για την αληθινή «εσωτερική μεταμόρφωση». Για τους αρχαίους Έλληνες η ηθική συνίστατο στη γνώση και την επιλογή των καλών πραγμάτων στη ζωή. Επιπλέον, ο λόγος περί των αξιών που όφειλαν να εμπνέουν και να κατευθύνουν τη ζωή αποτελούσε μια αξία καθ’ εαυτήν, που θα μπορούσε να οδηγήσει στην ευδαιμονία εάν επιδιώκετο με συνεπή και συστηματικό τρόπο. Ο Ιεροκλής γράφει για τον τρόπο που λειτουργεί η φιλοσοφία:

«Η φιλοσοφία είναι ο εξαγνισμός και η τελειοποίηση της ανθρώπινης φύσης. Είναι εξαγνισμός επειδή μας απαλλάσσει από τον παραλογισμό της ύλης και τις προσκολλήσεις του σώματος, και (είναι) τελειοποίηση επειδή επιστρέφουμε στην πρωταρχική ευδαιμονία του σώματος κάνοντας το ξανά όμοιο με το θεϊκό σώμα».

Ο Πλάτων στον Φαίδρο (250 -277), αναφέρει πως η φιλοσοφία αφορά τον έρωτα της ψυχής για την πνευματική αθανασία.

«Φιλο-σοφούν, δηλαδή έλκονται από τη σοφία, μόνο αυτοί που αντιλαμβάνονται την αξία και την ωραιότητα της σοφίας, χωρίς να την κατέχουν. Ο έρωτας λοιπόν ως κυνηγός του ωραίου ρέπει προς τη σοφία, «είναι ο ίδιος φιλόσοφος»

Αντικείμενο του έρω­τα είναι το ωραίο, και μάλιστα ο «τόκος», η δημιουργία μέσα στην ωραιότητα. Στόχος του η κατάκτηση της αθανασίας: αθανασία σωμα­τική, που επιτυγχάνεται με τη σεξουαλική αναπαραγωγή, κυρίως όμως αθανασία πνευματική, μέσω των έργων της ψυχής που διεκδικούν ένα μερίδιο στην αιωνιότητα.

Η φιλοσοφία ορίζεται ως «μάθημα», ως διαδικασία διδαχής, που προϋποθέτει έναν «ειδότα» και έναν «μανθάνοντα». Ο φιλοσοφικός λόγος είναι ο λόγος του δασκάλου και όχι εν γένει ο λόγος του γνώστη. Και είναι ένας λόγος με συγκεκριμένη κατεύθυνση: στοχεύει στη διαμόρφωση του «ήθους» του μαθητή, στην καλλιέργεια της ψυχής του.

Η φιλοσοφία καλλιεργείται με τη «σπορά έμψυχων και γόνιμων» λόγων, που έχουν τη δυνατότητα «να υπερασπίσουν τον εαυτό τους», και να «βοηθήσουν τον εισηγητή τους», με τη διά ζώσης δηλαδή εκφορά εύπλαστων επιχειρημάτων και θεωριών, που μπορούν μέσω του διαλόγου να ελεγχθούν, να επαναδιατυπωθούν και να μετασχηματιστούν, γεννώντας νέα επιχειρήματα, και νέες θεωρίες.

Η φιλοσοφία καλλιεργείται λοιπόν με τη ζωντανή ανταλλαγή των λόγων. Η σπορά, και η γονιμοποίηση των λόγων, γίνεται μόνο στο κατάλληλο εύφορο έδαφος, στην «προσήκουσα ψυχή» του «μανθάνοντος» εκεί γονιμοποιούνται οι λόγοι του δασκάλου, εκεί αποδεικνύονται αθάνατοι, εκεί παράγεται η ανθρώπινη ευδαιμονία. Η αναζήτηση της κατάλληλης ψυχής αποτελεί ουσιαστικό μέρος της δράσης του φιλοσόφου, αφού η φιλο­σοφία είναι «ψυχαγωγία», αγωγή δηλαδή της ψυχής. Η ανεύ­ρεση της και η επίγνωση της πραγματικής της φύσης επη­ρεάζει τη μορφή των εκφερομένων φιλοσοφικών επιχειρη­μάτων και θεωριών. Έδρα επομένως του φιλοσοφείν, είναι η ανθρώπινη ψυχή.»

Η ηθική από την άλλη, για τους αρχαίους Έλληνες δεν περιοριζόταν στη θεωρητική μόνο ενασχόληση με το ζήτημα της αρετής αλλά κατ’ εξοχήν ενδιαφερόταν για την άσκησή της στην πράξη: όχι μόνο να στοχάζεται και να διερευνά κανείς το αγαθό, αλλά κυρίως να το πράττει στη ζωή του. «H αρετή από μόνη της δεν επαρκεί», δίδασκε ο Αριστοτέλη στα Πολιτικά του, «πρέπει επίσης να υπάρχει η δύναμη να μετατραπεί σε πράξη». Πράγμα που σημαίνει ότι εφόσον έχει ληφθεί μια απόφαση με ηθικά κριτήρια πρέπει κατόπιν να εφαρμοσθεί με συνέπεια. Για τον Αριστοτέλη, το ήθος δεν ήταν παρά «η συνήθεια του αγαθού» και η ηθική στάση απορρέει από την ελεύθερη επιλογή του αγαθού που γίνεται κατόπιν συνήθης πρακτική Συνέπεια αυτής της αντίληψης είναι πως η ηθική επιλογή δεν αποτελεί τόσο ζήτημα επιβράβευσης ή τιμωρίας, αλλά ελεύθερη προτίμηση του αγαθού δίχως να υπεισέρχεται το δέλεαρ της ανταμοιβής ή το φόβητρο της ποινής. (Hθικά Nικομάχεια)

Ποία η σχέση θεωρητικής και πρακτικής εφαρμογής των φιλοσοφικών θεωρήσεων;
Η αξία της Γνώσης οφείλει να μετρηθεί σύμφωνα με την χρησιμότητα της στην καθημερινή πραγματικότητα. Απ' τους Έλληνες φιλοσόφους πρώτος ο Πυθαγόρας όχι μόνο δίδαξε την αρετή, και τον ενάρετο βίο, αλλά και τα εφάρμοσε ο ίδιος και οι μαθητές του, με μεγάλη αυστηρότητα. Την αρετή την αποκαλούσε αρμονία ψυχής, σύμμετρο συνδυασμό πνευματικών και ηθικών προτερημάτων.

Σύμφωνα με το Πυθαγόρα αν ο μαθητής ακολουθούσε τον Πυθαγόρειο φιλοσοφικό βίο, τότε ο μαθητής συν το χρόνω δεν θα συγχρονιζόταν απλά με τον ανώτερο σκοπό των φιλοσοφικών και μυσταγωγικών του αναζητήσεων, του, αλλά θα μεταβαλλόταν αυτός ο ίδιος στο αντικείμενο των αναζητήσεων του. Και αυτό διότι όταν κάποιος αφιερώνεται ψυχή τε και σώματι, στην πνευματική και υπαρξιακή αναζήτηση, τότε οι πράξεις του σύντομα αρχίζουν να συγχρονίζονται τόσο με τις πεποιθήσεις του, όσο και με τις ενοράσεις του.

O Πυθαγόρας ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «Κόσμος», προκειμένου να υποδηλώσει την αρμονική σύσταση του σύμπαντος. Όπως το Σύμπαν είναι ένα κόσμημα, ένα αρμονικά τακτοποιημένο σύνολο, έτσι πίστευε ο Πυθαγόρας, πως και ο καθένας μας, είναι ένας «μικρό- κόσμος» σε μικρογραφία. Είμαστε οργανισμοί που αναπαράγουμε, τις δομικές αρχές του μακρόκοσμου. Μελετώντας αυτές τις δομικές αρχές, αναπτύσσουμε και ενθαρρύνουμε τα στοιχεία της μορφής και τάξης μέσα μας. Ο φιλόσοφος που μελετά τον «κόσμο» γίνεται κατ΄ αντιστοιχία του κόσμου, «κόσμιος» ψυχικά.

Για τον Σωκράτη, η χρησιμότητα της φιλοσοφίας, όφειλε να αποδεικνύεται από την πρακτική της χρησιμότητα στην καθημερινότητα, όπως λχ. η ιατρική ή οποιαδήποτε άλλη τέχνη. Έτσι θα ικανοποιηθεί και ο Σωκρατικό αίτημα για μια φιλοσοφία ως «ιατρική της ψυχής».

Ο Σωκράτης έδειξε ο ίδιος με το παράδειγμά του, τη δύναμη και την δυνατότητα του ανθρώπου με ήθος, να ζήσει σύμφωνα με τα κριτήρια και τις αξίες του, «δίχως εκπτώσεις». Αναφέρει χαρακτηριστικά στην απολογία του: «Σφάλλεις αν νομίζεις πως κάποιος που έχει την παραμικρή αξία, θα υπολόγιζε τον κίνδυνο της ζωής ή του θανάτου ή οτιδήποτε άλλο αντί να εξετάζει τούτο μόνο: Εάν η πράξη του είναι δίκαιη ή άδικη, και εάν αρμόζει στα έργα ενός καλού ή κακού ανθρώπου».

Από ηθικής σκοπιάς, λοιπόν, η σύμπτωση θεωρίας και πράξης είναι αναγκαία. Την σπουδαιότερη Δελφική εντολή «γνώθι σαυτόν», για τον Σωκράτη αποτελεί το έναυσμα για μια πορεία αναζήτησης που ένας σκεπτόμενος άνθρωπος θα μπορούσε να ακολουθήσει προκειμένου να επιτύχει την αρετή. Ως αρετή εννοούσε ο Σωκράτης την επιλογή του αγαθού, το «ευ πράττειν», ύστερα από κριτική ανάλυση, και στοχασμό. Συνέδεσε την αρετή με τη γνώση, τη γνώση εκείνου που είναι πραγματικά και όχι φαινομενικά καλό και χρήσιμο στον άνθρωπο.

Για τον Πλάτωνα σκοπός της αρετής είναι η ευδαιμονία. Κύριο γνώρισμα της ευδαιμονίας είναι η συμμόρφωση της ψυχικής μας ενεργητικότητας στην Αρετή. Συμφώνα με τον Πλάτωνα, η αρετή εξαρτάται από τις ακόλουθες ψυχικές δυνάμεις:

 - Η Φρόνηση, με έδρα τον εγκέφαλο, αρετή του λογιστικού (διανόησης)· ιδανικό της η Σοφία.
- Η Ανδρεία, με έδρα την καρδιά, αρετή του θυμοειδούς.
- Η Σωφροσύνη, με έδρα το στομάχι, αρετή του επιθυμητού.
- Η Δικαιοσύνη, που προσδίνει αρμονία και ισορροπία στις άλλες τρεις.

Για τον Αριστοτέλη, ο ιδεώδης φιλοσοφικός βίος έγκειται στις ενέργειες εκείνες που οδηγούν στην αρετή της σοφίας. Η σοφία είναι ανώτερη από την φρόνηση, όπως η υγεία είναι ανώτερη από την ιατρική. Πρόκειται για την αρετή του τελειότερου και θεϊκότερου μέρους του ανθρώπου, του θεωρητικού νου Γι’ αυτό και η προτροπή του Αριστοτέλη ««δεν μπορεί να ερμηνευθεί παρά μέσα από την μετοχή του ανθρώπου στο θεϊκό στοιχείο, που είναι ο νους».

Ο Επίκουρος έλεγε για την Φιλοσοφική ενασχόληση:

«Η φιλοσοφία δεν έχει να κάνει με θεωρίες και ανάλυση. Είναι η τέχνη να ζεις ενάρετη ζωή… Η φιλοσοφία δεν προσφέρει τίποτε αν δεν απαλλάσσει την ψυχή από τα πάθη της… Η Φιλοσοφία προορίζεται για τον καθένα, και εξασκείται αυθεντικά μόνο από αυτούς που την εναρμονίζουν με την πράξη μέσα στη κοινωνία, προς μία καλύτερη ζωή για όλους. Ο σκοπός της είναι να φωτίσει τους τρόπους με τους οποίους έχει μολυνθεί η ψυχή μας από σαθρά 'πιστεύω", ταραχώδεις επιθυμίες, επιλογές αμφίβολης αξίας….

Είναι μάταια τα λόγια του φιλοσόφου που δεν θεραπεύουν κανένα ανθρώπινο πάθος, ακριβώς όπως η ιατρική είναι ανώφελη αν δεν γιατρεύει τις αρρώστιες του σώματος, έτσι και η φιλοσοφία δεν προσφέρει κανένα κέρδος, αν δεν ξαλαφρώνει την ψυχή από τα πάθη της. Τις άλλες ενασχολήσεις, γεύεσαι τον καρπό τους μόνον όταν αυτές ολοκληρωθούν, ενώ στη φιλοσοφία, τη γνώση και την ευχαρίστηση τις βιώνεις ταυτόχρονα. Γιατί η απόλαυση δεν έρχεται μετά τη μάθηση, αλλά μάθηση και απόλαυση πάνε μαζί. Πρέπει γελώντας να φιλοσοφούμε, να φροντίζουμε το σπίτι μας και να χρησιμοποιούμε ό,τι άλλο διαθέτουμε, χωρίς ποτέ να πάψουμε να διαδίδουμε αυτά που διδάσκει η αληθινή φιλοσοφία.»

Το πρώτο και αναγκαιότατο θέμα στη Φιλοσοφία είναι η εφαρμογή των παραγγελμάτων, αναφέρει ο Επίκτητος. Ο Επίκουρος έλεγε:

«Ποθούμε το αγαθό όχι επειδή έχει αξία από μόνο του, όπως έλεγε ο Σωκράτης, αλλά γιατί είναι παράγοντας που οδηγεί στην ευτυχία. Για τον ίδιο λόγο επιδιώκονται και οι άλλες τέσσερις θεμελιώδεις αρετές της αρχαιότητας, η εγκράτεια, η ανδρεία, η δράση και η δικαιοσύνη. Η εγκράτεια θέτει τη δράση υπό τον έλεγχο της νόησης και μας βοηθάει να απολαμβάνουμε με μέτρο τις ηδονές, ώστε να μην προκαλούν οδύνη. Είμαστε ανδρείοι για να μπορούμε να ζούμε χωρίς αγωνίες και φόβους, πράττοντας δίκαια, γιατί η ατιμία βασανίζει την ψυχή και μόνο με την απλή παρουσία της. Ωστόσο, δεν μπορεί οποιοσδήποτε να εξυψωθεί στην ύψιστη βαθμίδα της σοφίας.

Χρειάζεται ευφυΐα και άσκηση, αλλά αυτός που κατορθώσει άπαξ να ανέλθει μέχρι εκεί, κατέχει πλέον τη σοφία ως άφθαρτη ιδιότητα και μαζί μ” αυτή την ευδαιμονία και την ατάραχη ζωή. Ο σοφός δεν εκλιπαρεί αξιώματα και τιμές, ούτε ενδιαφέρεται πολύ για τη γνώμη που έχουν οι άλλοι γι' αυτόν. Του αρκεί να μην τον περιφρονούν, επειδή σε τέτοια περίπτωση θα κινδύνευε η ασφάλεια και η ηρεμία του. Ο σοφός αντιμετωπίζει με ήρεμη σκέψη κάθε κατηγορία και μομφή εναντίον του. Αν και το αίσθημα της αδικίας του προκαλεί δυσαρέσκεια, τα συναισθήματά του δεν εκφυλίζονται σε αγανάκτηση και οργή, η οποία θα έβλαπτε την αοχλησίαν του σώματος».

Τέλος, ο Πρόκλος (Υπόμνημα στα Χρυσά έπη Πυθαγόρα 113r,70-71), αναφέρει πως:

«Το αποτέλεσμα αυτής της εσωτερικής εκπαιδεύσεως είναι για εμάς η κατάκτηση της αρετής με την οποία ο νους ανυψώνεται και ταξιδεύει στην πηγή της ηρεμίας, και απομακρύνεται από τα σωματικά βάσανα, γι' αυτό ο σκοπός της ζωής για εμάς είναι να γίνουμε θεϊκοί , και υλοποιούμε αυτόν τον σκοπό όταν η ψυχή κατακτήσει την θεικότητα μέσα στην ουσία της και δραστηριοποιηθεί σύμφωνα με τον βασικό χαρακτήρα της. Αυτό σημαίνει, εφόσον αποτελεί ένα από τα δημιουργήματα του θεού, να γίνει εκ φύσεως αθάνατη, κατέχοντας την λογική και έχοντας μια νοητική λειτουργία. Μέσω αυτών των ενεργειών θα ενταχθεί στον κόσμο της, και θα επιστρέψει στην αιώνια πηγή της.»

Υπάρχει κάποιο χαρακτηριστικό παράδειγμα στην αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, όπου άλλαξε άρδην η ζωή κάποιου με την ενασχόληση του με την φιλοσοφία;
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Θα επιλέξω την περίπτωση του Δημοσθένη καθώς αυτή χρησιμοποιείται στο εξωτερικό, ως παράδειγμα σε ομιλίες για την δύναμης της θέλησης , και αυτοβελτίωσης. Ο Δημοσθένης υπήρξε Αθηναίος ρήτορας και πολιτικός. Γεννήθηκε το 384/383 π.Χ. και η πολιτική του δράση τοποθετείται από τα μέσα του 4ου αιώνα π.χ. και εξής. Σε ηλικία επτά ετών έμεινε ορφανός και την ανατροφή και διαχείριση της περιουσίας του ανέλαβαν τρεις κηδεμόνες, οι οποίοι καταχράστηκαν το μεγαλύτερο μέρος της. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ο έφηβος Δημοσθένης, χωρίς την κατάλληλη φυσική αγωγή, απέκτησε μάλλον καχεκτική σωματική διάπλαση. Επιπλέον ήταν βραδύγλωσσος. Ωστόσο ο Δημοσθένης ήταν προικισμένος με ευφυΐα και μεγάλη ψυχική δύναμη. Όταν συνειδητοποίησε πόσο τον είχαν βλάψει οι κηδεμόνες του, αποφάσισε να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία και την ρητορική ώστε να μπορέσει μια ημέρα να τους οδηγήσει ενώπιον της δικαιοσύνης.

Ο Δημοσθένης λόγω του ότι ήταν φιλάσθενος, αδύναμος και με σωματικά ελαττώματα που τον εμπόδισαν να συμμετέχει σε ανδροπρεπείς ασκήσεις με τους συνομήλικους του, άρχισε να καλλιεργεί συστηματικά το πνεύμα του εις βάρος του σώματος. Ο Πλούταρχος, τονίζει πως η παραπάνω εικόνα ενδεχομένως, έγινε η αφορμή για να αποδοθούν στο ρήτορα παρατσούκλια, όπως Άγρας και Βάταλος, εξαιτίας των προβλημάτων λόγου που αντιμετώπιζε.

Ο ίδιος ο Δημοσθένης στο λόγο του «Παραγραφή προς Πανταίνετον», αναφέρει σχετικά με την δυσκολία να αντιμετωπίσει κάποιος τα φυσικά του ελαττώματα: «Ως προς τα άλλα, η φύση έχει φτιάξει τον καθένα όπως έτυχε. Δεν είναι εύκολο να αντιπαλέψεις ένα φυσικό ελάττωμα, όταν το έχεις, γιατί τότε όλοι θα είμαστε ίδιοι. Είναι όμως εύκολο να το δεις πάνω σε κάποιον άλλο, να το καταλάβεις και να το κρίνεις».

Έχοντας ο ίδιος γνώση των προβλημάτων του, κατέβαλλε εξαιρετικά μεγάλη προσπάθεια για να αντιμετωπίσει την ίδια του την ελαττωματική φύση. Δείχνοντας αξιοζήλευτο ζήλο και συνέπεια προκειμένου να υπερνικήσει τις φυσικές του αδυναμίες, ανέπτυξε ενδιαφέρον στην κατάκτηση τεχνικών μέσων, όπως η προφορά, η ορθοφωνία και η απαγγελία που οδηγούσαν στην σωστή εκφώνηση και κατά συνέπεια, παρέπεμπαν στην σωστή ρητορική. Γι’ αυτόν η απαγγελία αποτελούσε τον κατεξοχήν σπουδαιότερο μέρος της ρητορικής, διότι δεν ήταν εξαρχής προικισμένος με αυτό το χάρισμα.

Εφηύρε λοιπόν μία τεχνική ως αυτοθεραπεία, χρησιμοποιώντας βότσαλα, τα οποία έβαζε στο στόμα του μιλώντας ταυτόχρονα. Έτσι γύμναζε τη φωνή του στους δρόμους και τις ανηφοριές, μιλώντας και απαγγέλλοντας κάποιους λόγους ή στίχους, ενώ η αναπνοή του γινόταν όλο και πυκνότερη. Λέγεται επίσης πως στο σπίτι του, υπήρχε ένας μεγάλος καθρέφτης και πως στεκόταν απέναντι και μελετούσε κατά την διάρκεια των γλωσσικών αυτών ασκήσεων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο απέβαλε και διόρθωσε την αστάθεια και το τραύλισμα της γλώσσας του. Επιπρόσθετα, προσπαθούσε μεγαλόφωνος να ξεπεράσει το γλωσσικό του μειονέκτημα δίπλα στην θάλασσα με τη συνοδεία του ήχου από τον παφλασμό των κυμάτων, που τον ταύτιζε με την βοή του πλήθους. Όλες τις παραπάνω τεχνικές για την άμβλυνση των δυσκολιών στην ομιλία του, τις συνδύαζε με ασκήσεις του σώματος (χέρια, πνεύμονες κ.α.).

Επειδή επίσης πίστευε πως με την υποκριτική τέχνη (προφορά) ο λόγος του βελτιώνεται, κατασκεύασε ένα υπόγειο, ως χώρο μελέτης, και διαμόρφωνε την υποκριτική του εξασκώντας την φωνή του. Σε πολλά αποσπάσματα αναφέρεται πως ο ρήτορας έμενε με το μισό κεφάλι ξυρισμένο για αρκετούς μήνες για να μην μπορεί να βγει έξω από το υπόγειο και επιδιδόταν σε κάθε είδους γλωσσικές ασκήσεις. Για να μην τον παίρνει ο ύπνος, κρατούσε μια βαριά σιδερένια μπάλα, που άμα του έπεφτε από τα χέρια, έκανε τόσο θόρυβο, ώστε τον ξυπνούσε. Καλλιέργησε λοιπόν με μόχθο και τις αποχρώσεις της φωνής και την τοποθέτηση του σώματος, ώστε να πετύχει το καλύτερο αποτέλεσμα...

Ο Δημοσθένης όμως είχε ακόμη ένα πρόβλημα. Λόγω του ότι είχε επίσης το τίκ να σηκώνει τον ώμο του, προέβη σε μία άλλη άσκηση, ώστε να διορθώσει την στάση του σώματος του. Τοποθετούσε ένα ξίφος πάνω από τον ώμο του για να μην το κινεί σπασμωδικά κατά την διάρκεια εξάσκησης της ομιλίας του.

Οι εχθροί του, ιδίως ένας Πυθέας, πείραζαν τον Δημοσθένη λέγοντας ότι οι λόγοι του μυρίζουν λυχνάρι, ότι τους ετοιμάζει δηλαδή την νύχτα. Ο Δημοσθένης απάντησε στον Πυθέα, που είχε την φήμη νυχτοκλέφτη, ότι δεν τον συμφέρει αυτόν να καίει φως στα σπίτια, γιατί δεν μπορεί να κλέψει.

Η δύναμη της θέλησης του Δημοσθένη, και οι τεχνικές που αυτός ανέπτυξε, συνέβαλλαν στην προετοιμασία της παρουσίας του ρήτορα στο βήμα και οδήγησαν τον ίδιο στην ψυχολογική διαχείριση της απόρριψης που δεχόταν από το ακροατήριο εξαιτίας της ομιλίας του, όταν ήταν ακόμα νέος. Οι πρώτοι λόγοι που εκφώνησε ο Δημοσθένης στρέφονταν κατά των κηδεμόνων του. Κέρδισε τη δίκη και την αρχή μιας λαμπρής σταδιοδρομίας. Γρήγορα διακρίθηκε ως λογογράφος, απέκτησε φήμη και χρήματα και όταν στα 30 του χρόνια θέλησε να αφιερωθεί στην πολιτική, ήταν πλέον αρκετά εύπορος. H πρώτη εμφάνισή του στον πολιτικό στίβο της Βουλής και της Εκκλησίας του Δήμου έγινε το 354 π.X. με τον λόγο Περί συμμοριών που αφορούσε την υποχρέωση των ευπόρων πολιτών να δώσουν χρήματα για τη συγκρότηση στόλου εν όψει των φημών για νέα Περσική απειλή.

Υπήρξε η φιλοσοφία μία ατραπός αυτογνωσίας;
Θα ξεκινήσω στην ερώτηση σας, με την φράση του Πυθαγόρα, ο οποίος έλεγε: «γνώρισε τον εαυτό σου και θα γνωρίσεις το σύμπαν και τους θεούς». Εάν δεν γνωρίσουμε τον εαυτό μας, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε και τις πραγματικές μας ανάγκες σε αυτό το υπέροχο ταξίδι που λέγεται ζωή. Για αυτό τον λόγο, και η φιλοσοφία δεν αποβλέπει σε τίποτε άλλο παρά από την αυτογνωσία. Ένα μονοπάτι που προϋποθέτει την ενσυνείδητη βούληση να μάθουμε να αφουγκραζόμαστε και να ακολουθούμε την πορεία του «ανώτερου μας εαυτού», αυτό που κάποιοι ονομάζουν «ψυχή».

Σύμφωνα με τον Σωκράτη, η αυτογνωσία είναι επαρκής για να ζήσει κανείς μια καλή ζωή, για αυτό τον λόγο, ταύτιζε την γνώση με την αρετή. Οι άνθρωποι είναι δυνατόν να φτάσουν στην απόλυτη γνώση έλεγε, αρκεί να ακολουθήσουν τη σωστή μέθοδο. Η γνώση δεν είναι δεδομένη και ανώδυνη, παρομοιάζεται μάλιστα με τις ωδίνες του τοκετού. Αν μπορούμε να «μάθουμε τη γνώση», τότε μπορούμε να διδαχθούμε και την αρετή. Ο μαθητής του Πλάτωνας επισημαίνει: «Η σωφροσύνη, η αδιαφορία για τα ασήμαντα και ο συνετός ζήλος για τα σπουδαία, πηγάζει μόνο απ' την αληθινή γνώση, η οποία στηρίζεται στην αυτογνωσία.»

Ο Πρόκλος («Εις τον Πλάτωνος πρώτον Αλκιβιάδη, βιβλίο Α’, 5.3– 5.12») εξηγεί:

«Σε εκείνους που έμπαιναν στο τέμενος της Ελευσίνας η επιγραφή ανακοίνωνε να μην εισέρχονται στο άδυτο οι αμύητοι και οι ατέλεστοι, έτσι και στην είσοδο του Δελφικού ναού υπήρχε αναγεγραμμένο «Γνώθι σ’ αυτόν», το οποίο δήλωνε τον τρόπο της ανοδικής πορείας προς την Θεότητα, και της πιο ωφέλιμης και αποτελεσματικής οδού, που οδηγεί στην κάθαρση, λέγοντας σχεδόν ολοκάθαρα σε όσους μπορούν να καταλάβουν, ότι αυτός που γνωρίζει τον εαυτό του, αρχίζοντας από την εστία του, μπορεί να έρθει σε επαφή με τον θεό ο οποίος αποκαλύπτει τη σύνολη αλήθεια και είναι αρχηγέτης της καθαρτήριας ζωής. Αντίθετα, εκείνος που αγνοεί ποιος είναι, ατέλεστος και αμύητος όντας, είναι ακατάλληλος για να μετέχει στην πρόνοια του Απόλλωνα.»

O Νεοπλατωνικός Πλωτίνος αναφέρει σχετικά με τον τρόπο επίτευξης της ανάβασης προς το αγαθό:

«Αφού κάθε γνώση των όντων επιτυγχάνεται δυνάμει του νου, κι αφού μόνο μέσω του νου μπορεί να γνωσθεί ο νους, με ποια αιφνίδια ενόραση θα μπορούσε να συλληφθεί αυτό που υπερβαίνει την ουσία του νου; Σε όποιον πρέπει να εξηγήσουμε πως είναι αυτό δυνατό, σε αυτόν θα πούμε: μέσω εκείνου του εσωτερικού μας στοιχείου, το οποίο του μοιάζει. Διότι κάτι από αυτό υπάρχει μέσα μας. Καθένας έχει τα πάντα μέσα του, και βλέπει τα πάντα μέσα στον άλλο, τα πάντα είναι παντού, και κάθε τι είναι το Παν, το ατομικό είναι το όλο και η λαμπρότητα είναι απέραντη. Σε κάθε ατομικό ον υπερέχει κάτι άλλο, μέσα του όμως φανερώνονται όλα τα όντα. Το να γνωρίσουμε τον εαυτό μας σημαίνει ότι θα γνωρίσουμε την προέλευσή μας.

Γύρισε μέσα σου και δες… Αν δεν βλέπεις ακόμη στον εαυτό σου την ωραιότητα, πράξε όπως ο γλύπτης που θέλει να δημιουργήσει ένα ωραίο άγαλμα. Αφαιρεί, λαξεύει, λειαίνει, καθαρίζει, μέχρι να φανεί στο άγαλμα ένα ωραίο πρόσωπο! Κι εσύ λοιπόν, όπως αυτός, αφαίρεσε τα περιττά, ίσιωσε τα στραβά, φώτισε καθαρίζοντάς τα, τα σκοτεινά. Και μην πάψεις να λαξεύεις το δικό σου άγαλμα, έως ότου αστράψει επάνω του η θεϊκή λάμψη της αρετής, έως ότου δεις τη σωφροσύνη να έχει ανέβει στο ιερό της βάθρο. Αν βλέπεις ότι ναι, αυτό έγινες, ότι ήδη έχεις γίνει αυτό που είδες, τότε πάρε θάρρος και εμπιστέψου τον εαυτό σου. Αφού ανέβηκες ως εδώ, δεν χρειάζεσαι πια οδηγό! Κράτα το βλέμμα σου σταθερό και απλώς, κοίτα! Θεϊκή Εν -όραση.

Αν έχει γίνει αυτό και το είδες, και ενώθηκες καθαρός με τον εαυτό σου, χωρίς ούτε τίποτα να σε εμποδίζει να γίνεις έτσι ενιαίος, ούτε να έχεις μαζί σου τίποτε άλλο αναμεμιγμένο μέσα σου, αλλά έχεις γίνει ο ίδιος ολόκληρος μόνο φως αληθινό, που ούτε σε μέγεθος μετριέται, ούτε σε κανένα σχήμα περικλείεται ώστε να ελαττωθεί, ούτε πάλι αυξάνει σε όγκο από έλλειψη ορίων, αλλά επεκτείνεται παντού απροσμέτρητο, ως κάτι μεγαλύτερο από κάθε μέτρο και ανώτερο από κάθε ποσό· αν δεις τον εαυτό σου να έχει γίνει αυτό, αφού θα έχεις γίνει πια όραση ο ίδιος, έχοντας εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, χωρίς να χρειάζεται να σου δείξει κανείς, εφόσον θα έχεις ήδη ανέβει, προσήλωσε το βλέμμα σου και κοίταξε. Διότι μόνον αυτό το μάτι βλέπει τη μεγάλη Ομορφιά. Ενώ αν κανείς προσπαθήσει να φτάσει στη θέαση αυτή με μάτια θολωμένα από τις κακίες και χωρίς να έχει καθαρθεί, ή όντας αδύναμος, μη μπορώντας από δειλία του να δει αυτά που είναι πολύ λαμπρά, δεν βλέπει τίποτα, έστω και αν κάποιος άλλος του δείξει πως αυτό που θα μπορούσε να δει βρίσκεται πλάι του. Γιατί αυτό που βλέπει είναι συγγενικό με αυτό που βλέπεται, και πρέπει να στραφεί στη θέασή του αφού πρώτα έχει γίνει όμοιο μ' εκείνο. Αφού ποτέ κανένα μάτι δεν θα μπορούσε να δει τον ήλιο αν δεν ήταν ηλιόμορφο, ούτε η ψυχή μπορεί να δει το Ωραίο, αν δεν έχει πρώτα γίνει ωραία η ίδια. Έχοντας εισέλθει στο όλον (ΕΝ), μη όντας πλέον στο μερικό, παύεις να σκέπτεσαι ότι είσαι "τόσος" αλλά, παραμερίζοντας το "τόσος", γίνεσαι σύμπας, παρ' ότι και προηγουμένως σύμπας ήσουν».

Η φιλοσοφική μύηση δεν είναι απλώς εισαγωγή σε ένα θεωρητικό σύστημα, είναι ολοκληρωτική ψυχική μεταστροφή, στράτευση σε έναν νέο τρόπο ζωής. Στη διδασκαλία του Πυθαγόρα η έμφαση δίνεται στο βιωματικό στοιχείο και όχι στο γνωστικό. Το κλειδί της ευδαιμονίας είναι η αυτογνωσία δια μέσου της αυτοκάθαρσης. Ιδού η ατραπός όπως μας την μετέφερε Ιεροκλής στα «Χρυσά Έπη» του Πυθαγόρα:

Μην επιτρέψεις στα μάτια σου ύπνο απαλό πριν εξετάσεις τρεις φορές τις πράξεις της ημέρας:

- Tι έπραξα που δεν έπρεπε;
- Τι έπραξα που έπρεπε;
- Τι δεν έπραξα που έπρεπε;

Ο Πρόκλος συμπληρώνει στο υπόμνημα στα Χρυσά έπη Πυθαγόρα:

«Το αποτέλεσμα αυτής της εσωτερικής εκπαιδεύσεως είναι για εμάς η κατάκτηση της αρετής με την οποία ο νους ανυψώνεται και ταξιδεύει στην πηγή της ηρεμίας και απομακρύνεται από τα σωματικά βάσανα, γι' αυτό ο σκοπός της ζωής για εμάς είναι να γίνουμε θεϊκο, και υλοποιούμε αυτόν τον σκοπό όταν η ψυχή κατακτήσει την θεικότητα μέσα στην ουσία της και δραστηριοποιηθεί σύμφωνα με τον βασικό χαρακτήρα της. Αυτό σημαίνει, εφόσον αποτελεί ένα από τα δημιουργήματα του θεού, να γίνει εκ φύσεως αθάνατη, κατέχοντας την λογική και έχοντας μια νοητική λειτουργία. Μέσω αυτών των ενεργειών θα ενταχθεί στον κόσμο της και θα επιστρέψει στην αιώνια πηγή της».

Υπήρχε κάποια τεχνική ανάλογη του διαλογισμού στην αρχαία Ελλάδα;
Ο διαλογισμός είναι μία μορφή πνευματικής συγκέντρωσης που επιτυγχάνεται με τη βαθιά χαλάρωση, την απομάκρυνση κάθε σκέψης και των εξωτερικών ερεθισμάτων από τη συνειδητότητα του υποκειμένου. Θεωρείται ως μέσο ψυχικής χαλάρωσης και ευεξίας. Τον διαλογισμό οι περισσότεροι τον έχουμε ταυτίσει με αρχαίες Ανατολικές θρησκείες και πρακτικές. Είναι όμως έτσι; Υπάρχουν κάποιες αναφορές στην αρχαία Ελλάδα, οι οποίες ενισχύουν την άποψη πολλών πως ο διαλογισμός η περισυλλογή ή «την εις εαυτόν διείσδυση», δεν ήταν κάτι «ξένο», στην αρχαία Ελλάδα. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

Σε αποσπάσματα του Πλάτωνα (Συμπόσιο ) ο Σωκράτης, φέρεται να διαλογιζόταν συχνά. Στην αρχή του διαλόγου και ενώ οι συνδαιτυμόνες του τον περίμεναν να μπει μέσα, βλέποντας ότι αργούσε, έστειλαν έναν δούλο να τον φωνάξει:

Αγάθων: Φώναξε τον γρήγορα.
Αριστόδημος: Αφήστε τον. Έχει ξέρετε ένα τέτοιο συνήθειο. Παραμερίζει πότε-πότε όπου τύχει και στέκεται ακίνητος.
(Πλάτων – Συμπόσιο 175B)

Σε επόμενο σημείο του διαλόγου ο Αλκιβιάδης, εξιστορεί ένα γεγονός από την μάχη της Αμφίπολης, όπου φαίνεται πως ο Σωκράτης διαλογιζόταν για μια ολόκληρη ημέρα:

«Αλκιβιάδης: Αξίζει όμως να ακούσετε ακόμα και το τι έκαμε και τράβηξε πάλι ο γενναίος άντρας κάποτε εκεί στην εκστρατεία. Αφού βυθίστηκε λοιπόν, που λέτε, σε περισυλλογή, στεκότανε στον ίδιο τόπο, από την αυγή, και στοχαζότανε κάποιο ζήτημα... Και αυτός στεκόταν, ωσότου ξαναφώτισε η αυγή και βγήκε ο ήλιος. Έπειτα προσευχήθηκε στον Ήλιο και έφυγε».
(Πλάτων – Συμπόσιο 220C)

Στον Φαίδωνα 65c-d, ο Σωκράτης αναφέρει σχετικά με τον διαλογισμό:

«Χωρίς αμφιβολία τότε ακριβώς συλλογίζεται άριστα η ψυχή όταν δεν ενοχλείται διόλου από πουθενά, ούτε από την ακοή, ούτε από την όραση, ούτε από κανένα πόνο, ούτε από κάποια ηδονή, αλλά απομονώνεται όσον το δυνατόν περισσότερο μέσα στον εαυτό της, αποχαιρετώντας το σώμα, και όταν αποφεύγουσα, όσο είναι δυνατόν, κάθε συνεργασία και κάθε επαφή μαζί του, ορέγεται αυτούσια την πραγματικότητα».
(Πλάτων – Φαίδων 65c-d)

Επίσης στον Φαίδων (περί ψυχής), ο Σωκράτης περιγράφει την γη από ψηλά, γνώση η οποία εάν εξαιρέσουμε την εξωγήινη τεχνολογία μπορεί να εξηγηθεί μόνο με εξωσωματική εκστατική εμπειρία, παρόμοια με την σαμανιστική τεχνική πτήσης της ψυχής, υπό την καθοδήγηση ενός ιερού ζώου.

 Αναφέρει συγκεκριμένα:

«Λέγεται λοιπόν, ω συνομιλητή, πως η γη είναι, αν την έβλεπε κανείς από ψηλά, σαν τις σφαίρες που είναι από δώδεκα κομμάτια διαφορετικού δέρματος Δηλαδή είναι πολύχρωμη σφαίρα και τα μέρη της ξεχωρίζουν από τα χρώματα που έχει το καθένα, ενώ τα χρώματα που χρησιμοποιούν οι ζωγράφοι μας εδώ, δεν είναι παρά απομιμήσεις εκείνων των χρωμάτων.

Εκεί λοιπόν όλη η γη είναι χρωματισμένη απ' αυτά τα χρώματα, που είναι πιο λαμπερά και καθαρά από τα εδώ. Κάποιο μέρος της είναι πορφυρό και καταπληκτικό στην ομορφιά, ενώ άλλο χρυσωπό, άλλο λευκότερο από το γύψο και το χιόνι, και έτσι είναι χρωματισμένη και με τα άλλα χρώματα, και ακόμα περισσότερα, και ωραιότερα από όσα εμείς έχουμε δει. Γιατί ακόμα και οι κοιλότητες της που είναι γεμάτες αέρα και νερό, παίρνουν μια απόχρωση λαμπερή μέσα στην ποικιλία των άλλων χρωμάτων, ώστε να δίνει την εντύπωση μιας ενιαίας εικόνας πολύχρωμης».

Μία άλλη μαρτυρία από τον Νέο Πυθαγόρειο Ιάμβλιχο, αναφέρει πως ο Πυθαγόρας, κατά την διάρκεια του ταξιδιού του στην Αίγυπτο, φαίνεται ότι διαλογιζόταν καθ' όλη την διάρκεια του ταξιδιού.

«Καθόλο το διάστημα του ταξιδιού έμεινε (ο Πυθαγόρας ) σε ένα και το αυτό σημείο επί δύο νύκτες και τρεις ημέρες, χωρίς να μετάσχει ούτε τροφής, ούτε ποτού, ούτε ύπνου. Και θα διέφευγε της προσοχής όλων, όπως καθόταν στη θέση του ακίνητος, αν δεν ταλαντευόταν για λίγο...»
(Ιάμβλιχος - Πυθαγορικός Βίος 16)

Σκοπός του φιλοσοφικού στοχασμού όπως προαναφέρθηκε ήταν η ανάβαση στην σφαίρα του αγαθού, στην μέθεξη με το Θείο. Ο Πλάτωνας αργότερα (στις επιστολές Επιστ. 341 c-d ) περιγράφει τη μέθοδο ενόρασης του Θείου, χωρίς όμως να γνωρίζουμε εάν η μέθοδος αυτή, είναι η ίδια, με αυτή που χρησιμοποιεί ο Παρμενίδης:

«Η γνώση της ουσίας του όντος έρχεται σαν αποτέλεσμα του συνεχούς στοχασμού – διαλογισμού σχετικά με το θέμα και της επικοινωνίας με αυτό, ώσπου ξαφνικά, ξεπηδά όπως η φωτιά που ανάβει από τον σπινθήρα. Έτσι γεννιέται στην ψυχή και τρέφει ή ίδιο τον εαυτό της..»

Ο Πλωτίνος περιγράφει πιο ξεκάθαρα την «μυστικιστική ένωση» (την οποία κατόρθωσε να επιτύχει μόνο τέσσερις φορές στην ζωή του σύμφωνα με τον μαθητή του Πορφύριο) με το Θείο, το Εν (Εννεάδες IV .8.1.1-11). Ας τον παρακολουθήσουμε:

«Πολλάκις αφυπνισθείς από την κατάσταση στην οποία βρισκόμουν μέσα στο σώμα μου και εισελθών στον ίδιο τον εαυτό μου, αποξενώνομαι από κάθε τι άλλο. Μέσα στο εσώτερο είναι μου βλέπω μία θαυμάσια ομορφιά, που με πείθει για την υπέροχη μοίρα που με αναμένει. Η δραστηριότητα του πνεύματος μου βρίσκεται στο ύψιστο σημείο. Είναι ένα με τον Θεό, εδράζομαι σε αυτόν ευρισκόμενος υπεράνω κάθε νοητού. Έπειτα όμως, από την ανάπαυση μου σε αυτόν, αφού κατεβώ στον χώρο του λογισμού και η ψυχή μου επανεισέλθει στο σώμα, απορώ πως "πότε και νύν" ήταν δυνατόν να κατέλθω, και πως η ψυχή μπορούσε να εισέλθει στο σώμα, αφού είναι αυτή που μου αποκαλύφθηκε (κατά την έκσταση μου)»

Στην κατάσταση της έκστασης ο Πλωτίνος αναφέρει πως πλημμύριζε από ένα μεταφυσικό φως, όπως λέει: «Δεν είναι γνωστό από πού ήρθε το φως, από έξω ή από μέσα», και όταν έπαυσε να βλέπει το φως εξηγεί:

«Ήταν λοιπόν μέσα και ωστόσο όχι μέσα. Δεν πρέπει να ερωτηθεί από πού ήρθε, δεν υπάρχει ένα από πού, επειδή ούτε ήρθε ούτε έφυγε, αλλά εμφανίστηκε και εξαφανίστηκε. Για αυτό δεν είναι ανάγκη να το εξαναγκάσει, αλλά πρέπει να περιμένει σιωπηλός έως ότου εμφανιστεί και να προετοιμαστεί για να το δει, όπως το βλέμμα περιμένει την ανατολή του ήλιου».

To ταξίδι της ανθρώπινης ψυχής κατά τον Πλωτίνο, είναι ένα «εις εαυτόν» εσωτερικό ταξίδι, καθώς η ψυχή «ήξει ουκ εις άλλα, αλλά εις εαυτόν». «Πάντα είσω», τα πάντα είναι μέσα μας, αναφέρει χαρακτηριστικά ο Πλωτίνος. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να απομακρυνθούμε από όλα τα εξωτερικά, στραμμένοι ολοκληρωτικά προς τα μέσα (Πλωτ. Εννεάδ. VI 9.10.20, vi, ix, 11,38 & VI 7,34,12, VI 9.11.5):

«Καμία κλίση προς τα έξω, το σύνολο των πραγμάτων πρέπει να αγνοηθεί. Η ψυχή τότε δεν θα δει τον θεό να εμφανίζεται ξαφνικά μέσα της, διότι δεν υπάρχει τίποτα πια που να τους χωρίζει, καθώς τότε δεν υπάρχουν δύο. Ο ορών είναι ένα με το ορώμενο, δεν είναι όραμα αλλά ένωση. Και τότε η ψυχή δεν έχει πια συνείδηση πως βρίσκεται μέσα σε ένα σώμα, ούτε πως ο εαυτός της έχει κάποια ταυτότητα».

Ο Πλούταρχος, αναφέρει στο περί ησυχίας, η οποία είναι βασική προϋπόθεση για τον διαλογισμό:

«Η ησυχία είναι κάτι σπουδαίο, πέραν των άλλων και για την μελέτη της επιστήμης και της φρόνησης. Μιλώ βέβαια όχι για την ψεύτικη και αγοραία επιστήμη, αλλά για την μεγάλη, εκείνην που εξομοιώνει με θεό εκείνον που την αναλαμβάνει.

Γιατί οι μελέτες που γίνονται μέσα στις πόλεις και στον όχλο των ανθρώπων, γυμνάζουν την λεγόμενη εξυπνάδα που είναι απλώς πανουργία. Έτσι όσοι γίνονται ικανοί σε αυτές, αποκτούν διάφορες συμπεριφορές μαγειρεμένες απ’ τις ανάγκες των πόλεων και αναγκάζονται να κάνουν πολλά πράγματα που είναι ενάντια στη φύση και να ασχολούνται με φοβερές δραστηριότητες.

Ενώ η απομόνωση, ούσα ένα γυμναστήριο σοφίας, είναι αγαθή δημιουργός του ήθους, πλάθοντας και ανακατευθύνοντας τις ψυχές των ανθρώπων. Γιατί τίποτε σ’ αυτές (ψυχές) δεν μπαίνει εμπόδιο ως προς την αύξησή τους, ούτε κάμπτονται ως προς την ευθύτητά τους πέφτοντας συνεχώς πάνω σε πολλούς και μικρούς περιορισμούς, όπως συμβαίνει με τις ψυχές που παραμένουν στις πόλεις. Αντίθετα, ζώντας στον καθαρό αέρα και τον περισσότερο καιρό μακριά απ’ τους ανθρώπους, στέκονται όρθιες και βγάζουν φτερά, καθώς αρδεύονται από το διαυγέστατο και λεπτοφυέστατο ρεύμα της ησυχίας, εντός του οποίου τα μαθήματα του νου είναι θεϊκότερα και η όραση καθαρότερη. Για τον λόγο αυτό βέβαια και όσα από τα ιερά των θεών καθιερώθηκαν από τους αρχαίους χρόνους, σε έρημες περιοχές τα ίδρυσαν οι παλαιοί, ιδίως δε τα ιερά των Μουσών και του Πανός, και των Νυμφών και του Απόλλωνος και όλων των θεών που είναι κύριοι της μουσικής, αντιλαμβανόμενοι, όπως πιστεύω, την διάκριση μεταξύ της αληθινής καλλιέργειας, από τις φοβερές και μιαρές βλάβες που συμβαίνουν στις πόλεις».

Υπάρχει επαρκής γνώση του σύγχρονου Έλληνα με την αρχαία Ελληνική φιλοσοφική σκέψη; 
Θα πρέπει να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, διότι το ζήτημα είναι σοβαρό, και έχει δημιουργήσει ήδη αρκετά προβλήματα, σε μία κοινωνία που εκ του αποτελέσματος, δείχνει να είναι μη δημιουργική εδώ και καιρό. Να ξεκαθαρίσουμε καταρχάς πως η ευγενική καταγωγή δεν σηματοδοτεί κατ΄ ανάγκη, και αξιόλογους απογόνους, ούτε φυσικά τα ράσα κάνουν τον παπά, αν και στην προκειμένη περίπτωση η χλαμύδα δεν εξασφαλίζει την γνώση, το κάλλος και την αρμόνια...
 
Η νεότερη ανάγκη επανασύνδεσης με το λαμπρό παρελθόν της αρχαίος Ελλάδος, προέκυψε ως μία επιτακτική ανάγκη, σε μία μεταβατική εποχή κατά την οποία δυστυχώς, οι Νέο Έλληνες είχαν αποκοπεί από την κλασσική παιδεία αλλά και την μυθολογία, συνεπώς και τον τρόπο σκέψης και κυρίως δράσης των προγόνων τους.

Το πιό πρόσφατο κίνημα της λεγόμενης «επανελληνίσεως» ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ’80, αρχές της δεκαετίας του ’90, και αποτέλεσε δυστυχώς εξ αρχής, ένα συνονθύλευμα ετερόκλητων στοιχείων, με αναφορές στο αρχαίο κλέος μπερδεμένο με την Ορθοδοξία, το υπερφυσικό, την παραφιλολογία, τον Εθνικισμό, και το «υπερφυσικό», συγκροτώντας κατ' αυτόν τον τρόπο, έναν ευρύτερα ανορθολογικό χώρο, με έντονα συνωμοσιολογικά, χαρακτηριστικά.

Από αυτόν τον παράδοξο «Ελληνοκεντρικό» χώρο, προέκυψαν θεωρίες, περί γονιδιακής υπεροχής των Ελλήνων, σύνδεσης τους με εξωγήινους πολιτισμούς, υπέρ- ομάδες Έψιλον με εξελιγμένα υπερόπλα, και άλλα ευφάνταστα. Σε ένα τέτοιο « πλαίσιο», τα πάντα στον πλανήτη Γη ( ίσως και εκτός), ήταν ή προέρχονταν από τους αρχαίους Έλληνες και μόνο. Έτσι σε αντίθεση με τον θεμέλιο λίθο της Ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης, που ήταν ο «λόγος», και που είχε ως προϋπόθεση τον σκεπτόμενο άνθρωπο, τώρα επιδιώκουμε ακριβές το αντίθετο, ή στην καλύτερη περίπτωση το «ευκολόπεπτο»...

Εννοείται πως για πείσεις κάποιον πως είναι γενετικά ανώτερος, δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει φιλοσοφία, Πυθαγόρα, Πλάτωνα ή Αριστοτέλη, παρόλο που ο Σωκράτης έλεγε πως το σημαντικότερο που έχει να επιτύχει ένας άνθρωπος στην ζωή του, είναι να μάθει να σκέφτεται, και να ερευνά... Στην περίπτωση των νέο-Ελλήνων, αρκεί να κάνει μια δήλωση ένας αυτόκλητος ειδήμων, παραθέτοντας, μία συρραφή αποσπασμάτων ή παραθέτοντας με τρόπο αποσπασματικό αποφθέγματα από τον κατά γενική ομολογία (κατά τα άλλα), εξαιρετικό αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό.

Όπως χαρακτηριστικά γράφει στο άρθρο του, «Αρχαιολατρεία και παρασιτισμός», ο Κώστας Παπαγιώργης (εφημερίδα ο κόσμος του επενδυτή 26/2/2005): «Αν η κίνηση επανελλήνισις προϋπόθετε δίψα για μάθηση, τότε οι εκδόσεις κάκτος θα ξεπουλούσαν, και πιθανώς να είχαμε μία πολιτιστική επανάσταση εκ των κάτω».

Ως αντιστάθμισμα βέβαια στην πνευματική πενία, και στο άγχος του Ελληνισμού για σύνδεση με το ένδοξο παρελθόν που έρχεται σε αντίθεση με το ανύπαρκτο παρόν, αναπτύχθηκε ένα επικίνδυνο «κίνημα», που βασίζεται στο γεγονός πως βρίσκει ένα κοινό, δίχως γνωσιολογικό και ιστορικό υπόβαθρο. Ο Αλέκος Φασιανός αναφέρει σχετικά:

«Η μίμηση του παρελθόντος, του αρχαίου, του βυζαντινού ή όποιου άλλου, είναι κάτι κακό και επικίνδυνο που κλείνει τη σκέψη μας, μας στερεί κάθε δυνατότητα να ανανεώσουμε κι εμείς την ελληνική ταυτότητα και να την παραδώσουμε ανανεωμένη στους επόμενους. Το παρελθόν μάς βοηθά όταν μαθαίνουμε από αυτό, όχι όταν το αντιγράφουμε. Ελληνικότητα δεν είναι να πηγαίνεις και να αντιγράφεις το παρελθόν σου. Ελληνικότητα είναι να μαθαίνεις από όλα αυτά, να τα κουβαλάς μέσα σου και να τα ξέρεις, αλλά, όπως ο Οδυσσέας, να κάνεις αυτό που αυτός εδώ ο τόπος σού ζητά. Να παίρνεις το ελληνικό και να το κάνεις παγκόσμιο».

Για τον Οδυσσέα Ελύτη: «Η Ελληνικότητα, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας τρόπος να βλέπεις και να αισθάνεσαι τα πράγματα. Είτε στην κλίμακα τη μεγάλη, είτε στην ταπεινή. Θέλω να πω, είτε σ’ ένα Παρθενώνα, είτε σ’ ένα λιθάρι. Το παν είναι η ευγένεια, η ποιότητα, σε αντίθεση με το μέγεθος και την ποσότητα που χαρακτηρίζουν τη Δύση».

Η «Ελληνικότητα», δεν είναι κληρονομικό χάρισμα, γονίδια δηλ. που μεταβιβάζονται μέσω της «βιολογικής οδού» στους απογόνους. Η Ελληνικότητα ως τρόπος και στάσης ζωής, προϋποθέτει την υιοθέτηση ένα τρόπο σκέψης και δράσης, ένα βίωμα που πρέπει κανείς ν’ αγωνίζεται εφ’ όρου ζωής για να το διατηρήσει. Η στάση αυτή βίου, προϋποθέτει γνώση και εκτίμηση των αξιών που θεμελιώνονται με την παιδεία και ολοκληρώνονται με την κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Για την σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα, χαρακτηριστικό είναι αυτό που αναφέρει ο Διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών στην Αθήνα, Stephen G. Miller:

«Είναι εξαιρετικά ειρωνικό ότι η Αρχαία Ελλάδα εμπνέει περισσότερο τους μη Έλληνες απ' ό,τι τους Έλληνες! Και μάλιστα, απ' ό,τι φαίνεται, πολύ σύντομα περισσότεροι μη Έλληνες θα μαθαίνουν αρχαία Ελληνικά απ' ό,τι σύγχρονοι Έλληνες. Αναρωτιέμαι επίσης αν έχετε καταλάβει ότι η αρχαία Ελλάδα είναι ο ένας και μοναδικός σας θησαυρός, που χρειάζεται να αναπτυχθεί και αξιοποιηθεί οικονομικά.»

Μπορεί η σύνθεση των ρευμάτων της αρχαίας ελληνική φιλοσοφικής σκέψης να βοηθήσει τον σύγχρονο Έλληνα σήμερα;
Στην εποχή μας έχουμε να κάνουμε είτε με ένα λησμονημένο παρελθόν είτε ή με ένα υπερβολικά μνημονευόμενο, αλλά ουσιαστικά και γνωσιολογικά, νεκρό. Εάν σε αυτό συνυπολογίσουμε το γκρίζο παρόν, και το δυσοίωνο μέλλον, τότε οι οιωνοί είναι εξαιρετικά δυσμενείς.

Το ζητούμενο είναι να ξεφύγουμε από τον μουσειακό σεβασμό και τον τυπολατρικό σχολαστικισμό, και να ανακαλύψουμε ξανά την ζωντάνια, τη δροσιά και τη δύναμη που κρύβεται κάτω από τον κορμό της φιλοσοφικής παράδοσης. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την εφαρμογή της Φιλοσοφικής ατραπού στην καθημερινότητα, ώστε να μπορέσουμε να φωτίσουμε την ατομική πορεία του κάθε ενός εξ υμών, και να ξεπεράσουμε τα κοινωνικά προβλήματα και Εθνικά προβλήματα.

Για να γίνει όμως αυτό, δεν μπορούμε απλά να πάρουμε τις προτροπές των Ελλήνων σοφών ως δογματικό κανόνα, αν δεν περάσουμε εμείς οι ίδιοι μέσα από μια διανοητική και βιωματική πορεία ανάλογη με αυτή που τις γέννησε. Σε διαφορετική περίπτωση δεν θα έχει κανένα πρακτικό αποτέλεσμα να μένουμε στη θεωρία και στις διανοητικές διαπιστώσεις, αν δεν τις εφαρμόσουμε στην καθημερινότητά μας. Οι διδασκαλίες του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα, του Πλωτίνου και άλλων αρχαίων μυστών-φιλοσόφων, για να αναφερθούμε στις ρίζες της Δυτικής πνευματικότητας, μας παρέχουν συγκεκριμένα μέσα για την κατασκευή της «φιλοσοφικής λίθου», αρκεί να τις ερμηνεύσουμε σωστά και να τις εφαρμόσουμε με συνέπεια.

Οι Στωικοί φιλόσοφοι θεωρούσαν εύλογα πως η θεωρητική ενασχόληση με την φιλοσοφία είναι μάταιη, αν δεν συνοδεύεται από εκδήλωση της ανάλογης συμπεριφοράς στην καθημερινή ζωή. Ο Αϊνστάιν, είχε πει πως: «αν θέλει να επιβιώσει η ανθρωπότητα, θα πρέπει να βρει έναν άλλον τρόπο σκέπτεσθαι»!

Εάν ιεραρχήσουμε τις πραγματικές μας ανάγκες αλλάζοντας τον τρόπο σκέψης μας, τότε θα αλλάξουν και οι τρόποι δράσεις μας. Αν ο κάθε ένας από εμάς συνεπώς «γίνει» η αλλαγή που θέλει να δει στον κόσμο, τότε θα υπάρξει και μία αντίστοιχη σταδιακή αλλαγή της κοινωνίας στο σύνολο της, όταν η αλλαγή αυτή ξεπεράσει την κρίσιμη μάζα. Η ενδυνάμωση κατ’ αυτόν τον τρόπο, σκέψεων, ιδεών και δράσεων που δημιουργούν θετικές εστίες, μπορούν να δώσουν ελπίδα, όραμα, αγάπη και συνεργασίες για την ανάδειξη μίας νέας κοινωνίας.

Σήμερα μετά από χιλιάδες χρόνια, οι Έλληνες οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων έχουν για πρώτη ίσως φορά τόσο μεγάλη πρόσβαση σε κείμενα της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας, λιγότερο μέσω της εκπαίδευσης , και περισσότερο μέσω του διαδικτύου. Στο διαδίκτυο όμως ελλοχεύουν κίνδυνοι των χαλκευμένων και λανθασμένων γνώσεων και απόψεων, συνεπώς χρειαζόμαστε ένα ικανό γνωσιολογικό υπόβαθρο ώστε να αναπτύξουμε κριτικό πνεύμα.

Είναι συνεπώς αναγκαίος περισσότερο από ποτέ, ο ρόλος της εκπαίδευσης στην διαμόρφωση ενός πολίτη με αξίες και γνώσεις, που θα τον καταστήσει ικανό να αναπτύξει το κριτικό του πνεύμα, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα την ιστορική του κληρονομιά, προφυλάσσοντας την Ελληνική γλώσσα, και αναπτύσσοντας την ελληνική συνείδηση ως τρόπο ζωής, παράγοντας και προβάλλοντας τέλος, εκ νέου, αυτό που γνωρίζαμε καλύτερα από οτιδήποτε άλλο στο παρελθόν, τον πολιτισμό.

Παραφράζοντας τον Ισοκράτη, Έλληνες θα μπορούσαν να είναι όλοι όσοι πιστεύουν ότι η σπουδαία κοινωνία απαρτίζεται από σπουδαίους πολίτες. Οι σπουδαίοι πολίτες είναι σπουδαίοι λόγω της ‘σπουδής’, της παιδείας που τους προσφέρει το οργανωμένο σύνολο ανθρώπων (το κράτος). Η σχέση ατόμου και συνόλου είναι αμφίδρομη. Το άτομο οφείλει να επιδιώκει την προσωπική, πνευματική ανέλιξη. Όντας καταρχήν ‘ερωτικό (λάτρης του σύμπαντος κόσμου) επιδιώκει να γίνει ‘μουσικός’ (εραστής των Μουσών –κοινωνός της γνώσης ) για να τελειοποιηθεί ως φιλόσοφος. Και τούτο για να αισθάνεται επάξια ως ψηφίδα, σε ένα εξαίσιο ψηφιδωτό που είναι η κοινωνία που του αρμόζει, και στην οποία αρμόζει.

Έχει θέση η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία στον σύγχρονο κόσμο;
Κλασσικό είναι αυτό που αντέχει αποδεδειγμένα στον χρόνο. Και το αρχαίο Ελληνικό φιλοσοφικό πνεύμα όχι μόνο άντεξε, αλλά υπήρξε και η αιτία αναγέννησης στον μεσαίωνα. Η φιλοσοφία και τα άυλα ιδεώδη που αυτή αντιπροσωπεύει, μπορούν να σταθούν αρωγός σε μία νέα κοινωνία ιδεών, οι οποίες θα κυοφορήσουν μία νέα κοινωνία εθνών, και μετασχηματισμού των συστημάτων οικονομικής/πολιτικής/οικολογικής/καλλιτεχνικής διαχείρισης της ζωής μας, καθώς η φιλοσοφία σε αντίθεση με την σημερινή της χρήση, δεν αφορά μόνο τον κόσμο των ιδεών, αντίθετα οφείλει να ασχολείται και με ζητήματα που έχουν άμεση σχέση με τις ανάγκες της ζωής, με την ευρύτερη έννοια.

Η πλειοψηφία των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων επιχείρησαν όπως προαναφέρθηκε, στο να δείξουν στους ανθρώπους πώς να γίνουν ευτυχισμένοι –όχι αλλάζοντας τις συνθήκες ζωής τους, αλλά τις πεποιθήσεις τους. Με άλλα λόγια, μας αποκάλυψαν το κλειδί για την αληθινή εσωτερική μεταμόρφωση.

Ο καθηγητής Marinoff Lou προτείνει να διαβάζουμε Πλάτωνα αντί να παίρνουμε αγχολυτικά Prosac. Στο βιβλίο του «πως η φιλοσοφία μπορεί να αλλάξει την ζωή σας», ο Marinoff αντλώντας από τη σοφία των μεγάλων φιλοσόφων παρουσιάζει λύσεις στα προβλήματα της καθημερινής ζωής, εγκαινιάζοντας έτσι ένα κίνημα που αποκατέστησε τη φιλοσοφία στην πρότερη θέση της. Να είναι πρακτικά χρήσιμη στη ζωή μας ώστε να γίνει μια αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα μπορεί να μεταμορφώσει πραγματικά τη ζωή μας.

Η αρχαία γνώση επανέρχεται στο προσκήνιο. Πολύ απλά διότι οι αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι είχαν μάθει κάτι πολύ απλό και εξαιρετικά δύσκολο ταυτόχρονα, ήξεραν να σκέφτονται. ! Η φιλοσοφία, αφορά μία « στάση ζωής», και όχι απλές θεωρίες και ρητορείες. Και το πεδίο αποδείξεως, είναι ο καθημερινός τρόπος σκέψης και πρωτίστως δράσης μας στην κοινωνία. «Κάθε ψυχή είναι και γίνεται αυτό ακριβώς που βλέπει.», αναφέρει ο Πλωτίνος. (Εννεάδα IV 3,8.15)

Πηγή των προβλημάτων μας είναι ότι αντιλαμβανόμαστε την ζωή διαχωρισμένη, κατακερματισμένη σε ένα «υλικό» και σε ένα «πνευματικό» κόσμο. Δεν είναι πολύ αργά για να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε μια ολότητα, που λειτουργεί ομαλά μόνο όταν τα στοιχεία που την αποτελούν συνεργάζονται αρμονικά. Η ιδέα της ενότητας των πάντων, υπήρχε πάντα σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς, λόγω όμως της ατέλειας και της αδυναμίας των λεκτικών περιγραφών οι άνθρωποι που κατείχαν την γνώση αυτή, προσπάθησαν να εκφράσουν την ιδέα της ενότητας με μύθους και σύμβολα. 

Η επιστροφή στις πνευματικές μας ρίζες καθίσταται αναγκαία για τη διαμόρφωση τόσο ενός ατομικού, όσο και συλλογικού σκοπού ζωής, μιας ευδαιμονίας που αφενός αντανακλά το δικό μας αποτύπωμα, και αφετέρου αφήνει ένα θετικό αποτύπωμα στο κοινωνικό πλαίσιο. Γιατί όπως εύστοχα σημείωσε ο Αριστοτέλης, «η ευτυχία μας εξαρτάται από εμάς».
  
Δεν μπορούμε να ενστερνιστούμε, ούτε ως άτομα ούτε ως κοινωνία, αξίες όπως η γνώση, η αρετή, το κάλλος, η ανδρεία, και το Μέτρο, αν δεν εμποτιστούμε βαθιά σε αυτές, αν δεν τις εντάξουμε στην καθημερινότητα μας. Όπως υποστήριζε χαρακτηριστικά ο Επίκτητος:

«Η φιλοσοφία δεν έχει να κάνει με θεωρίες και ανάλυση. Είναι η τέχνη να ζεις ενάρετη ζωή. Η Φιλοσοφία προορίζεται για τον καθένα, και εξασκείται αυθεντικά μόνο από αυτούς που την εναρμονίζουν με την πράξη μέσα στη κοινωνία, προς μία καλύτερη ζωή για ΟΛΟΥΣ. Ο σκοπός της είναι να φωτίσει τους τρόπους με τους οποίους έχει μολυνθεί η ψυχή μας από σαρθρά πιστεύω, ταραχώδεις επιθυμίες, επιλογές αμφίβολης αξίας».

Η διαμόρφωση του χαρακτήρα μας χτίζεται βάση των επιλογών μας, μέρα με τη μέρα. Ποια είναι τα ενδιαφέροντά μας; Ποιά τα πρότυπα μας; Ποιες οι σκέψεις μας; Ποιες οι πράξεις μας; Αυτά που επιλέγουμε, θα καθορίσουν τι θα γίνουμε, καθώς προδιαγράφουν μια συγκεκριμένη τάση συμπεριφοράς, στην οποία εκδηλώνονται αρετές και πάθη, αξίες και συναισθήματα, με τον ίδιο τρόπο που βαδίζουμε προς το μονοπάτι που κοιτάμε.

Η κατασκευή όμως του χαρακτήρα, δεν είναι θέμα μόνο ατομικών επιλογών, αλλά συνδιαμορφώνεται μέσα από τη συμμετοχή του ατόμου σε συλλογικές δραστηριότητες, πλάθεται από το πνεύμα της εποχής, και τις ευκαιρίες που του δίνονται να αναπτύξει τα ταλέντα του. Ένα καρκινικό περιβάλλον καταστρέφει τα υγιή κύτταρα της κοινωνίας, οδηγώντας την στην παρακμή και στην σήψη. Και σίγουρα όπως λέει και ο Κρισναμούρτι: «Δεν είναι δείγμα υγείας να είσαι καλά προσαρμοσμένος σε μια βαθιά άρρωστη κοινωνία».

Για αυτό τον λόγο για να αλλάξει η κοινωνία πρέπει να αλλάξουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι. Και το πρώτο βήμα για τη βελτίωση του εαυτού μας, θα πρέπει να ξεκινήσει με μία ειλικρινή αυτοεξέταση της προσωπικότητάς μας, την ιεράρχηση των πραγματικών μας αναγκών, ώστε να ανακαλύψουμε τι και για ποιο λόγο θέλουμε να αλλάξουμε. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται αυτογνωσία, και αφορά την πορεία αυτό ανακάλυψης πλευρών της προσωπικότητας του ατόμου, των συναισθημάτων, της συμπεριφοράς, του εσωτερικού κόσμου αλλά και της εξωτερικής του έκφρασης. Όποιος αναζητά, βρίσκει. Και ανάλογα με το τι αναζητά, αυτά και βρίσκει. Το νόημα της ζωής λοιπόν, είναι ανάλογο με τις σκέψεις, τις προσδοκίες, την ποιότητα της αντίληψης, της αυτοεπίγνωσης, της εν συναίσθησης, των στόχων και των επιδιώξεων του αναζητητή. Για ν' αλλάξει ο κόσμος και να πάρει μια νέα μορφή, πρέπει ν' αλλάξει ο άνθρωπος και να πάρει μια νέα κατεύθυνση.

Η αυτογνωσία είναι βασική προϋπόθεση για την ατομική αλλά και συλλογική μεταστοιχείωση και αλλαγή. Δεν μπορούν να αλλάξουν οι κοινωνίες εάν δεν αλλάξει το άτομο. Ο ενσυνείδητος άνθρωπος γνωρίζει πως δεν μπορεί να σμιλέψει ένα καλύτερο αύριο για την ανθρωπότητα, αν πρώτα δε σμιλέψει την ίδια του την προσωπικότητα, η οποία αποτελεί έναν καθρέφτη του συνόλου.

Το αδιέξοδο της ανθρωπότητας σήμερα μας καλεί επιτακτικά σ' αύτη την αλλαγή. Το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα με τις ανθρωπιστικές του άξιες και την Οικουμενικότητα της σκέψης του, μπορεί να συμβάλλει τόσο στη δημιουργία ενός νέου ανθρώπου, όσο και ενός νέου κόσμου.

Η σύνθεση των ρευμάτων της αρχαίας ελληνική σκέψης αλλά και της αρχαίας σοφίας γενικότερα, συναντά σήμερα τα σύγχρονα πορίσματα των επιστημών, κυρίως της κβαντικής φυσικής. Κατ' αυτόν τον τρόπο, η γνώση του παρελθόντος συνεπικουρούμενη από τα ευρήματα και τη γνώση που αποκτούμε μέσω των σύγχρονων επιστημονικών δεδομένων, μπορεί όχι μόνο να βοηθήσει τον άνθρωπο να αναζητήσει τρόπους εξόδου από την κρίση, αλλά για την αποκατάσταση της σχέσης του ανθρώπου με τη ίδια του τη φύση, όσο και με το πλανητικό Όλον...