Κυριακή 30 Αυγούστου 2015

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΣΤΟ ΖΩΙΚΟ ΦΥΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

H πρακτική νοημοσύνη είναι σαφώς υποταγμένη στον οργανισμό,με συνέπεια την ικανότητα επιλογής,την ιδιότητα προτίμησης ενός αγαθού από ένα άλλο.Στην διαδικασία της αναπαραγωγής ορίζει την δυνατότητα προτίμησης ενός συντρόφου από έναν άλλον.(1)

Ονομάζουμε πρακτική αυτή την νοημοσύνη γιατί η έσχατη σημασία της είναι πάντοτε μία πράξη,μέσω της οποίας ο οργανισμός φτάνει πάντα στον ορμέμφυτο στόχο ή αντίστοιχα αποτυγχάνει στην προσπάθεια εκπλήρωσής του.

Από τότε που ο Wolfgang Kohler δημοσίευσε στα πρακτικά της πρώσσικης ακαδημίας επιστημών τα εύστοχα πειράματα που επί σειρά ετών πραγματοποίησε πάνω σε χιμπατζήδες,η διαμάχη των επιστημόνων της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας και της ψυχολογίας για το εάν τα παραπάνω ζώα έχουν αγγίξει την πρακτική νοημοσύνη έκλεισε.(2)

Τα πειράματα του Κohler παρεμβάλλουν μεταξύ του ζώου και του αντικειμένου της επιθυμίας του,που μπορεί να είναι για παράδειγμα ένας καρπός,εμπόδια ή αντικείμενα που μπορεί να χρησιμεύσουν ως «όργανα».Οι ενέργειες των ζώων δεν προέρχονται όλες από την διαδικασία του ενστίκτου ή την συνειρμική μνήμη,αλλά από πράξεις νοημοσύνης.

Η βάση της συνειρμικής μνήμης είναι αυτό που ο Pavlof ονόμασε εξαρτημένο αντανακλαστικό.Το φυσικό ερέθισμα που είναι η παροχή τροφής στον σκύλο,έχει ως αποτέλεσμα μία φυσική αντίδραση που είναι η έκκριση σιέλου,απαραίτητη για την πέψη της τροφής.Το ουδέτερο ερέθισμα που μπορεί να είναι η κρούση του κουδουνιού (ήχος), ή η συγκέντρωση του φωτός θα είχε ως αποτέλεσμα κάποια φυσική αντίδραση,όπως ένα ξαφνικό τίναγμα της κεφαλής του σκύλου.Ο σκύλος όμως εξακολουθεί να παρουσιάζει έκκριση σιέλου,το ουδέτερο ερέθισμα υποκαθιστά επομένως στο αντιδραστικό του αποτέλεσμα το φυσικό ερέθισμα.

Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στην χρονική συνάφεια μεταξύ του φυσικού ερεθίσματος και του ουδέτερου ερεθίσματος.Στην φύση η επιβίωση των ζώων εξαρτάται από την διάκριση των ερεθισμάτων εφόσον ένα σφάλμα στην διάκριση αυτή μπορεί να προκαλέσει την καταστροφή της ζωής.Τα άγρια ζώα επιβάλλεται πολλές φορές να μπορούν να διακρίνουν με ακρίβεια μεταξύ πολλών και διαφορετικών ερεθισμάτων:οπτικών,ακουστικών,οσφρήσεως και αφής,για να επιζήσουν.

Στα πειράματα του Thorndike και του Pavlof καταφαίνεται η σπουδαιότητα της διάκρισης των ερεθισμάτων,διότι το ζώο πρέπει να διακρίνει τα ερεθίσματα τα οποία παρέχουν τροφή από αυτό που δεν παρέχουν.
-----------------
(1),(2) Max Scheller:Η Θέση του ανθρώπου στον κόσμο,σελ 65-66.

Όταν ο οργανισμός έχει μάθει να αντιδρά σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα,θα αντιδρά επίσης κατά παρόμοιο τρόπο και σε άλλα παρόμοια ερεθίσματα,ακόμα και εάν αυτά δεν έχουν χρησιμοποιηθεί προηγουμένως.Το φαινόμενο αυτό αποτελεί την γενίκευση των ερεθισμάτων,σύμφωνα με το οποίο εάν έχει συντελεστεί μάθηση μίας αντίδρασης σε ένα ερέθισμα,η μάθηση θα ανακληθεί από άλλα παρόμοια ερεθίσματα.Όσο μεγαλύτερη είναι η ομοιότητα των ερεθισμάτων,τόσο μεγαλύτερη είναι και η ισχύς της αντίδρασης

Οι χιμπατζήδες όπως αποδείχθηκε από τον Kohler και επιβεβαιώθηκε στην συνέχεια από άλλους ερευνητές,μπορούν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όχι μόνον να χρησιμοποιούν εργαλεία αλλά και να τα κατασκευάζουν.

Όταν η κατάσταση αλλάξει αναφορικά με την ορμή και τις εξωτερικές συγκυρίες,τότε εκπίπτει το νόημα του κατασκευασμένου μορφώματος.(1)
Με την συνεργασία μόνον ορισμένων μελών της αγέλης θα συντελεστεί η ίδια ενέργεια σε παρόμοια περίπτωση και μάλιστα θα λησμονηθεί σύντομα από τον δημιουργό του.

Τα ζώα δεν επανέρχονται σε αυτό γιατί δεν γνωρίζουν τι έχουν κάνει.Υφίσταται δίχως άλλο η συμπαθητική ικανότητα του ζώου να επαναλαμβάνει την συμπεριφορά που έχει δεί,ικανότητα που οφείλεται στην σωματική του δομή,στα αγελαία ένστικτά του,στην ορμή του για παιχνίδι.(2)

Για «μίμηση» και κατανόηση της δικής του πράξης δεν γίνεται λόγος.Διαφορετικά το ζώο θα άλλαζε την συμπεριφορά του σε κάποιο σημείο.Το ίδιο επίσης αποδεικνύει και η εξέλιξη του γλωσσικού του θησαυρού που είναι ταχύτατη αρχικά,αλλά στην συνέχεια τερματίζεται και δεν εξελίσσεται σε γλώσσα.

Τα ζώα μπορούν να καταλάβουν ομοιότητες μορφών και ακολουθιών.Με την έννοια αυτή δεν παραμένουν στο μεμονωμένο.

Αλλά αδυνατούν να διακρίνουν την κορυφή,το τριγωνικό,το εκάστοτε τρίτο και διαφορετικό ως τέτοιο,συνεπώς η έννοια του γενικού παραμένει για αυτά κλειστή.(3)

Με την πιθηκοειδή δομή του, με την ροπή του για παιχνίδι,με την έντονη διάθεσή του για προσαρμογή,ο χιμπαζής προσφέρεται σε εξαιρετικό βαθμό για την εκτέλεση ανθρώπινων πράξεων.Τις περισσότερες φορές πρόκειται για απαντητικές αντιδράσεις σε δικές μας κινήσεις στις οποίες όμως απαντούν χωρίς να σχηματίζουν την παράστασή τους.
-----------------
(1),(2),(3) Helmuth Plessner:Κείμενα φιλοσοφικής ανθρωπολογίας,μτφ Ι.Ε.Θεοδωρακόπουλου,Πρέβεζα 2004,σελ 55-58.

Με την συνεργασία ματιού-χεριού προωθείται ταυτόχρονα η ανόρθωση πάνω από το πεδίο στήριξης στο έδαφος.Έτσι προκύπτει μία αλλαγή συμπεριφοράς,η οποία στον χιμπατζή μπορεί να οδηγήσει στα πρόθυρα της κατασκευής εργαλείων.
Η αναζήτηση καρπών πάνω στα δέντρα και η ζωή σε διαφορετικά κλαδιά απαιτούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οπτική και τακτική ανάλυση,συνδυασμούς σκοπίμων ενεργειών.(3)

Ο Buytendijk επισημαίνει ότι η αναζήτηση της τροφής στους καρπούς είναι ιδιαίτερα ευνοική ακόμα και για το ενηλικιωμένο ζώο.Αυτό που χαρακτηρίζει στην προκείμενη περίπτωση τον πίθηκο,είναι η ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ ενός ζώου κυνηγητικού και ενός ζώου βοσκής.(4)

Το κυνηγετικό ζώο βιώνει την ένταση μέχρι την στιγμή που θα ανακαλύψει την λεία του.Το ζώο που τρέφεται με φυτική τροφή δεν εξαρτά την προσοχή του σε καθορισμένο στόχο αλλά στον τόπο που του εξασφαλίζει την τροφή.Η ορμή του βρίσκεται σε χαμηλή ένταση,επικρατεί ισορροπία η οποία αντανακλάται στην όλη συμπεριφορά του.

Ο πίθηκος ωστόσο είναι αναγκασμένος να ψάχνει στα κλαδιά για καρπούς.Σαν ένα κυνηγετικό ζώο κατευθύνεται προς διαφορετικά αντικείμενα.Το αρπακτικό ζώο κυνηγά την λεία που δραπετεύει ή ενδεχομένως αμύνεται,στρέφοντας σε αυτήν την ορμέμφυτη δύναμή του,ο πίθηκος όμως δεν εκτονώνει με αυτόν τον τρόπο την ζωτική ορμή του.Το πλεόνασμα της ορμής αυτής εκτονώνεται με συμπληρωματικές ενέργειες και μορφές παιχνιδιού,ενέργειες απρόθετου και ασυνείδητου συμβολισμού.

Όταν το αντικείμενο της επιθυμίας του ζώου,εμφανίζεται καθαρά στα μάτια του,τα δεδομένα του περιβάλλοντος και συγκεκριμένα το οπτικό πεδίο ανάμεσα στο αντικείμενο και στο ζώο μετασχηματίζεται και δομείται σε μία κατάσταση πιο αφηρημένη.

Έτσι ακριβώς η ενεργητική δύναμη του ορμέμφυτου μέσα στο ίδιο το ζώο γίνεται αντικειμενική και κατακλύζει τα στοιχεία του περιβάλλοντος.Το αντικείμενο που χρησιμοποιεί ο πίθηκος μετατρέπεται περιστασιακά σε λειτουργική αξία της οποίας η δυναμική έγκειται σε «κάτι που χρησιμεύει στην προσέγγιση του φρούτου».
--------------
(3),(4) Helmut Plesner, Κείμενα φιλοσοφικής ανθρωπολογίας,μτφ Ι.Ε.Θεοδωρακόπουλος,Πρέβεζα 2004,σελ 52.

Ένα έμβιο όν συμπεριφέρεται με τρόπο νοήμονα όταν χωρίς προηγούμενες δοκιμές,εκτελεί μία συμπεριφορά που ανταποκρίνεται σε μία καινούρια κατάσταση.Η κατάσταση αυτή είναι διαφορετική με όσες έχει προηγούμενα αντιμετωπίσει το είδος και το άτομο.

Η συμπεριφορά τείνει στην επίτευξη ενός στόχου και έχει ένα αντίστοιχο νόημα,είτε αυτή είναι έξυπνη και πετυχαίνει είτε είναι ανόητη και αποτυγχάνει,αφού και το ανόητο από μόνο του διαθέτει νοημοσύνη.(1)
Η αντίδραση του ζώου είναι αιφνίδια και ανεξάρτητη από τον αριθμό των προσπαθειών που έχουν προηγηθεί ή θα ακολουθήσουν,προκειμένου να λυθεί ένα πρόβλημα που έχει τεθεί από το ορμέμφυτο.

Αν θελήσει κανείς να ερμηνεύσει το ένστικτο ψυχικώς ,τότε θα το ορίσει σαν αχώριστη ενότητα γνώσεως και πράξεως.Η γνώση που υπάρχει στο ένστικτο δεν στηρίζεται σε παραστάσεις και εικόνες,αλλά είναι ένα συναίσθημα αντιστάσων αξιολογικώς διαμορφωμένων.(2)

Η γνώση δεν είναι περισσότερη από όση χρειάζεται για την σύγχρονη πράξη.Η εντύπωση και η αντίδραση στην λειτουργία του ενστίκτου είναι στενά συνδεδεμένες.

Η συνειρμική μνήμη υπάρχει σε όλα τα ζώα και σχετίζεται με την λειτουργία και τον διαχωρισμό των αισθητηρίων και των κινητηρίων συστημάτων.Ο βαθμός της μνήμης διαφέρει από το ένα είδος ζώου στο άλλο.Είναι όμως πάντοτε η μνήμη συνδυασμένη με την πρακτική νοημοσύνη,η οποία αποτελεί την τέταρτη βαθμίδα της ψυχικής ζωής.Μαζί πάλι με την πρακτική νοημοσύνη είναι συνδυασμένη η ικανότητα της εκλογής.Η διαφορά της νοημοσύνης από την μνήμη είναι καταφανής.Ένα έμβιο όν συμπεριφέρεται ευφυώς,δηλαδή με νοημοσύνη,όταν χωρίς δοκιμές ανταποκρίνεται εύστοχα σε νέες καταστάσεις,δηλαδή σε καταστάσεις που δεν είναι σχετικές ούτε με την ζωή του είδους ούτε με την ζωή του ατόμου.Την νοημοσύνη αυτή την χαρακτηρίζουμε ως πρακτική επειδή λύνει τα προβλήματα του έμβιου όντος.(2)
----------------
(1) Max Scheler:Η Θέση του ανθρώπου στον κόσμο,σελ 64.
(2) Ι.Θεοδωρακόπουλου:Eισαγωγή στην φιλοσοφία,Τόμος Β΄Φιλοσοφική ανθρωπολογία,Ψυχολογία,Λογική,Γ΄έκδοση,Εστία,Αθήνα 2006,σελ 74-75.


Ο Scheler προσπαθεί να ορίσει την διαφορά ανθρώπου και ζώου,εφόσον και τα δύο είδη διαθέτουν νοημοσύνη.Κάποιοι επιστήμονες στο ερώτημα αυτό απαντούν ότι νοημοσύνη και ικανότητα εκλογής έχει μόνο ο άνθρωπος και όχι τα ζώα.Όσοι όμως ακολουθούν την θεωρία του Δαρβίνου,απαντούν ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ ανθρώπου και ζώου,και συνεπώς δεν αναγνωρίζουν καμμία μεταφυσική του ανθρώπου,ούτε κάποια ιδιαίτερη σχέση του με την πρωταρχή του κόσμου.Ο Sceler ισχυρίζεται ότι η «ουσία του ανθρώπου ,ό,τι μπορούμε να ονομάσουμε ιδιαίτερη θέση του ανθρώπου,στέκουν πιο ψηλά από αυτό που ονομάζουμε νοημοσύνη και ικανότητα επλογής….έστω και αν υποθέσει κανείς ότι η νοημοσύνη και η ικανότητα επιλογής αυξάνεται ποσοτικά στο άπειρο….»
Υπάρχει στο ζώο γνήσια νοημοσύνη,επινοητικότητα,και όχι μόνο ένστικτο και συνήθεια.Οι διαφορές από ένα ζώο σε ένα άλλο ως προς την ικανότητα για συμπεριφορές αυτού του τύπου επιβεβαιώνει,άλλωστε τον νοήμονα μη ενστικτώδη χαρακτήρα αυτών των πράξεων.(1)

Το ζώο δεν είναι ένας μηχανισμός από ορμέμφυτα,ούτε ένα ένστικτο αυτόματο,ούτε ένας συνειρμικός και ανακλαστικός μηχανισμός.Στο ζώο υπάρχουν ανώτερες τάσεις οι οποίες κατευθύνουν και κατώτερες τάσεις οι οποίες εκτελούν,τάσεις που ωθούν σε γενικότερες δραστηριότητες,και άλλες που οδηγούν σε ειδικότερες,πράγμα που δηλώνει σαφώς οργάνωση των ροποών του.Τέλος μπορεί το ίδιο το κέντρο του ορμέμφυτου να επεμβαίνει στην δομή του νευρικού του συστήματος,για να κερδίσει αγαθά πιο έμμεσα και όχι εγγύτερα χρονικά.

Αυτό που σίγουρα δενυπάρχει στο ζώο είναι η προτίμηση μεταξύ των ίδιων αξιών,η προτίμηση για παράδειγμα του ωφέλιμου ως αξίας από
το ευχάριστο ως αξία,ανεξάρτητα από τα εκάστοτε συγκεκριμένα αγαθά καθώς και την απέναντί τους διάθεση.(2)

Βρίσκεται μάλιστα το ζώο πολύ πιο κοντά στον άνθρωπο μέσω της συναισθηματικότητάς του από όσο μέσω της νοημοσύνης του.Η χάρη, η διαλλακτικότητα, η φιλία και τα συναφή συναισθήματα καθορίζουν ένα σύστημα αξιών που ισχύει στα ανώτερα ζώα.
--------------
(1),(2) Max Scheler:Η θέση του ανθρώπου στον κόσμο,σελ 68-70.

Δεν πρέπει κανείς ούτε όταν είναι νέος να διστάζει να φιλοσοφεί

Ο Επίκουρος στέλνει στον Μενοικέα τον χαιρετισμό του!

Δεν πρέπει κανείς ούτε όταν είναι νέος να διστάζει να φιλοσοφεί, ούτε πάλι σαν είναι γέροντας να βαριεστίζει και να μη φιλοσοφεί. Κανένας δεν είναι άγουρος ακόμη, και για κανέναν δεν είναι πια πολύ αργά να φροντίσει για την υγεία της ψυχής του. Κι όποιος λέει ότι δεν ήρθε ακόμη ο καιρός να φιλοσοφήσει ή ότι ο καιρός αυτός έχει περάσει πια, μοιάζει σ' εκείνον ο οποίος λέει ότι δεν έχει έρθει ακόμη ο καιρός για την ευτυχία ή ότι δεν είναι πια καιρός γι' αυτήν. Πρέπει, επομένως, και ο γέροντας να φιλοσοφεί και ο νέος: ο ένας για να μείνει, κι όταν γερνά, νέος χάρη στα όμορφα πράγματα, καθώς με χαρά θα ανατρέχει στα περασμένα, ο άλλος για να είναι και ως νέος συνάμα γέροντας, καθώς δεν θα τον κυριεύσει φόβος για τα μελλούμενα. Είναι λοιπόν ανάγκη να στοχαζόμαστε τα πράγματα που φέρνουν την ευτυχία, αφού όταν υπάρχει ευτυχία έχουμε τα πάντα, ενώ όταν αυτή λείπει, κάνουμε τα πάντα για να την έχουμε.

Τα πράγματα, που συνεχώς σου συνιστούσα, να τα πράττεις και να τα στοχάζεσαι ξεχωρίζοντας τα ως θεμελιώδεις αρχές της ευτυχισμένης ζωής. Πρώτα απ' όλα, πιστεύοντας ότι ο θεός είναι ον ζωντανό, αθάνατο και ευτυχισμένο, σύμφωνα με την παράσταση του θεού που έχει αποτυπωθεί στον νου των ανθρώπων, να μην αποδίδεις σ' αυτόν τίποτε ξένο προς την αφθαρσία του, τίποτε αταίριαστο στη μακαριότητα του· απεναντίας, να πιστεύεις γι' αυτόν οτιδήποτε είναι ικανό να διαφυλάξει τη μακαριότητα του, τη διαπλεγμένη με αθανασία. Οι θεοί υπάρχουν· πρόδηλη είναι η γνώση γι' αυτούς. Ωστόσο δεν είναι, οι θεοί, όπως τους πιστεύει ο πολύς κόσμος· γιατί δεν υπάρχει λογική συνοχή σε όσα πρεσβεύει ο πολύς κόσμος γι' αυτούς. Και ασεβής δεν είναι όποιος αρνείται τους θεούς των πολλών ανθρώπων αλλά όποιος αποδίδει στους θεούς όσα οι πολλοί πιστεύουν γι' αυτούς. Γιατί δεν είναι στέρεες παραστάσεις όσα οι πολλοί λένε για τους θεούς αλλά εικασίες δίχως αλήθεια ότι δηλαδή οι μεγαλύτερες συμφορές και τα μεγαλύτερα ωφελήματα προέρχονται από τους θεούς. Γιατί οι άνθρωποι, εξοικειωμένοι πέρα για πέρα με τις δικές τους αρετές, αποδέχονται μόνο τους όμοιούς τους, θεωρώντας ξένο ότι δεν είναι τέτοιας υφής.

Να συνηθίζεις στην ιδέα ότι ο θάνατος είναι για μας ένα τίποτα· γιατί κάθε καλό και κάθε κακό έγκειται στον τρόπο με τον οποίο γίνεται αισθητό κι ο θάνατος είναι στέρηση της αίσθησης. Η επίγνωση, έτσι, ότι ο θάνατος είναι για μας ένα τίποτα μας κάνει ευχάριστη τη θνητή ζωή μας, όχι γιατί προσθέτει άπειρο χρόνο σ' αυτήν, αλλά γιατί αφαιρεί τον πόθο της αθανασίας. Γιατί τίποτε μέσα στη ζωή δεν είναι φοβερό για όποιον έχει στ' αλήθεια κατανοήσει ότι τίποτε φοβερό δεν υπάρχει στο να μη ζει κανείς. Είναι ως εκ τούτου ανόητος όποιος λέει ότι φοβάται τον θάνατο όχι επειδή θα υποφέρει σαν έρθει ο θάνατος, αλλά επειδή του είναι δυσάρεστη η ιδέα ότι πρόκειται να 'ρθει ο θάνατος. Γιατί αδίκως θλιβόμαστε περιμένοντας ένα πράγμα που σαν το 'χουμε δίπλα μας δεν ενοχλεί. Το πιο φρικτό λοιπόν απ½ όλα τα άσχημα πράγματα, ο θάνατος, είναι για μας ένα τίποτε, ακριβώς γιατί όταν εμείς υπάρχουμε ο θάνατος δεν είναι κοντά μας, κι όταν πάλι έρθει ο θάνατος δίπλα μας, τότε πια δεν υπάρχουμε εμείς.

Ούτε τους ζωντανούς λοιπόν αφορά ο θάνατος ούτε τους πεθαμένους, αφού για εκείνους δεν υπάρχει, ενώ αυτοί οι τελευταίοι δεν έχουν πια υπόσταση. Βέβαια, οι πολλοί από τη μια πασχίζουν να αποφύγουν τον θάνατο ως την πιο μεγάλη, κατ' αυτούς, συμφορά, κι από την άλλη τον αναζητούν ως ανάπαυση από τα δεινοπαθήματα της ζωής. Ωστόσο ο σοφός ούτε τη ζωή απαρνιέται ούτε την ανυπαρξία φοβάται. Γιατί ούτε αποτελεί γι' αυτόν ενόχληση το ότι ζει ούτε πάλι νομίζει ότι είναι κακό να μη ζει κανείς. Κι όπως στο φαγητό δεν προτιμά με κανέναν τρόπο τη μεγαλύτερη ποσότητα αλλά το πιο εύγευστο, όμοια κι εδώ δεν απολαμβάνει τον διαρκέστερο χρόνο αλλά τον όσο το δυνατόν πιο ευχάριστο. Κι αυτός πάλι που προτρέπει τον νέο να ζει όμορφα και τον γέροντα να δώσει όμορφο τέλος στη ζωή του είναι ανόητος, όχι μόνο επειδή η ζωή είναι κάτι επιθυμητό αλλά και επειδή το να ζει κανείς όμορφα και να πεθαίνει όμορφα είναι ένα και το αυτό εγχείρημα. Πολύ χειρότερος όμως είναι αυτός που λέει πως καλό είναι να μη γεννηθεί κανείς, κι άμα γεννηθεί, γοργά τις πύλες του Άδη να διαβεί...

Αν το λέει από πεποίθηση, γιατί δεν φεύγει από τη ζωή; Στο χέρι του είναι να το κάνει, αν αυτό αποτελεί εδραία πεποίθησή του. Αν πάλι το λέει έτσι στ' αστεία, δείχνει ελαφρόμυαλος σε πράγματα που δεν το σηκώνουν. Κι ακόμη πρέπει να θυμόμαστε ότι το μέλλον δεν είναι εντελώς δικό μας αλλά ούτε κι εντελώς όχι δικό μας, ώστε μήτε να το προσμένουμε ως εντελώς βέβαιο μήτε πάλι να απελπιζόμαστε πως δεν πρόκειται να 'ρθει ποτέ! Ας αναλογιστούμε ότι από τις επιθυμίες άλλες είναι φυσικές κι άλλες χωρίς ουσία, και ότι από τις φυσικές επιθυμίες άλλες είναι αναγκαίες κι άλλες απλώς φυσικές· από τις αναγκαίες, τέλος, επιθυμίες άλλες είναι αναγκαίες για την ευδαιμονία, άλλες για την αποφυγή σωματικών ενοχλήσεων, και άλλες για την ίδια τη ζωή.

Η σωστή θεώρηση αυτών των πραγμάτων ξέρει να ανάγει καθετί που επιλέγουμε και καθετί που αποφεύγουμε στην υγεία του σώματος και την ηρεμία της ψυχής, αφού σε τούτο συνίσταται ο σκοπός της ευτυχισμένης ζωής. Για χάρη αυτού του στόχου κάνουμε ότι κάνουμε: για να μην αισθανόμαστε πόνο και να μη μας κυριεύει ο φόβος. Κι όταν κάποια στιγμή το κατορθώσουμε αυτό, αμέσως καταλαγιάζει όλη η θύελλα της ψυχής, αφού το ζωντανό πλάσμα δεν έχει πια ανάγκη να κατευθύνει τα βήματά του σε κάτι που του λείπει και να αναζητήσει κάτι με το οποίο θα ολοκληρώσει το καλό της ψυχής και του σώματος. Την ηδονή, βλέπεις, την χρειαζόμαστε όταν η στέρησή της μας προξενεί πόνο· όταν δεν αισθανόμαστε πόνο, δεν χρειαζόμαστε πια την ηδονή.

Επένδυσε χωρίς συζήτηση στον εαυτό σου

1. Εαυτός
Η πρώτη επένδυση από την οποία θα πρέπει να ξεκινήσεις είναι … ο εαυτός σου. Ο στόχος βέβαια είναι να ενσωματώσεις όλες τις κατηγορίες σε ένα αρμονικό σύνολο, το σημείο εκκίνησης όμως είναι ο εαυτός σου. Από σένα ξεκινάς. Και αυτό γιατί αν θέλεις να κτίσεις έναν ουρανοξύστη το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κάνεις είναι να ανοίξεις μια μεγάλη τρύπα και να κτίσεις τα πιο σταθερά και γερά θεμέλια που μπορείς.
Έτσι το σημείο εκκίνησης είναι να γνωρίσεις τον εαυτό σου, να συνειδητοποιήσεις που πραγματικά βρίσκεσαι, πόσο αξίζεις, ποια είναι τα ταλέντα σου, που είναι το πραγματικό δυναμικό σου, ποιες είναι οι μοναδικές ικανότητες σου και πάνω σε αυτά να στηριχθείς.
Η μάθηση είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο επίσης. Ότι και να κάνεις στη ζωή σου θα χρειαστεί πρώτα να το μάθεις. Η κατανόηση των μηχανισμών μάθησης θα σε βοηθήσει να επισπεύσεις το ταξίδι σου.

2. Εργασία
Με ότι και να καταπιαστούμε για να κερδίσουμε τα προς το ζην, ο χρόνος που καθημερινά αφιερώνουμε είναι σημαντικός. Η εργασία μας δεν πρέπει να είναι πηγή καταστροφικού στρες αλλά δημιουργικού στρες. Τότε μόνο θα είναι πιο αποδοτική και με θετικό αντίκτυπο στην υγεία και ευτυχία μας. Κάθε εργαζόμενος είναι και ένα κύτταρο σε μια επιχείρηση. Αν το κύτταρο έχει πρόβλημα τότε και όλη η επιχείρηση έχει πρόβλημα.

3. Σύντροφος
Πρωταρχικός παράγοντας που θα πρέπει να λάβεις υπόψη όταν αρχίζεις να αλληλεπιδράς με άλλους ανθρώπους είναι η αυτοεκτίμηση σου. Τι σου αξίζει να έχεις στη ζωή, ποιος σύντροφος σου αξίζει; Είναι απαραίτητο να το καθορίσεις, μην το αφήσεις στην τύχη. Το να εκπέμπεις ενέργεια ψηλής αυτοεκτίμησης είναι θεμελιώδες για να μπορέσεις να αποφεύγεις τα πάμπολλα παιχνίδια χειραγώγησης που παίζονται καθημερινά και να κτίσεις βαθιές σχέσεις ποιότητας.

4. Παιδιά
Τα παιδιά συνήθως έχουν πολύ μεγαλύτερο δυναμικό από ότι συνήθως αναπτύσσουν. Και σαν γονιός θα πρέπει να αναλάβεις την ευθύνη να δώσεις τα μέγιστα στα παιδιά σου. Η σημαντικότερη προσφορά στα παιδιά σου είναι να τα βοηθήσεις να αναπτύξουν την ικανότητα να διαχειρίζονται την καθημερινή πραγματικότητα της ζωής που ζούμε – και που ναι δεν είναι τέλεια – έτσι ώστε να είναι κατάλληλα εξοπλισμένα και να μπορούν να αντεπεξέλθουν σε κάθε αντιξοότητα.

5. Φίλοι
Η βάση κάθε βαθιάς φιλικής σχέσης ποιότητας είναι οι σχέσεις κερδίζω-κερδίζεις.

6. Κοινότητα-Περιβάλλον
Δεν ζούμε μόνοι μας σε αυτό τον κόσμο. Αν θέλουμε να είμαστε όλοι ικανοποιημένοι και ευτυχισμένοι, η αρμονία με το περιβάλλον αλλά και όλους τους ανθρώπους γύρω μας είναι επιβεβλημένη.

7. Χρήματα
Επειδή το χρήμα καθορίζει κατά ένα μεγάλο ποσοστό τη ζωή μας γενικά, η κατανόηση σημαντικών και απλών αρχών του οικονομικού μας συστήματος είναι απαραίτητη και επιβεβλημένη.

Εαυτός, εργασία, σύντροφος, παιδιά, φίλοι, κοινότητα, περιβάλλον και χρήματα είναι τα βασικά κεφάλαια της ζωής. Στην πράξη είναι πολλοί που δεν τα πάνε καλά σε όλους τους τομείς. Είναι όμως οι τομείς στους οποίους θα πρέπει να επενδύσεις για να έχεις τα ανάλογα αποτελέσματα.
Τι να επενδύσεις; Χρόνο. Ο χρόνος είναι το πραγματικό σου περιουσιακό στοιχείο και ο χρόνος είναι αυτό που πραγματικά μπορείς να επενδύσεις. Αν τον χρησιμοποιήσεις σοφά θα έχεις σίγουρα αποτελέσματα. Αν αμελήσεις κάποιον τομέα, θα νοιώθεις ότι κάτι σου λείπει, δεν θα είσαι ολοκληρωμένος.

Η ολοκλήρωση είναι το σημαντικότερο συναίσθημα που αξίζει να χαρίσεις στον εαυτό σου, γιατί αυτό είναι που θα σε κάνει να νοιώθεις ότι αξίζει να ζεις.

Αγάπησε τον εαυτό σου! Αξίζεις το καλύτερο!

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΠΟΛΛΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΜΑΣ ΜΠΛΟΚΑΡΟΥΝ;

ΚΑΙ ΟΜΩΣ! ΟΙ ΠΟΛΛΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΔΕΝ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ;

            Η «ελευθερία της επιλογής» έχει γίνει το σλόγκαν της εποχής μας και σχετίζεται με κάθε πλευρά της ζωής μας: με την επιλογή εργασίας ή σχολείου για το παιδί, με την επιλογή συντρόφων ή παπουτσιών….Μερικές φορές, όμως, οι πάρα πολλές επιλογές, αντί να μας απελευθερώνουν μας κάνουν δέσμιους τους και μας φυλακίζουν.

            Πόσες φορές δεν έχουμε πει «μπήκα να ψωνίσω δυο-τρία πραγματάκια και βγήκα με ένα καρότσι γεμάτο;» Στο σούπερ μάρκετ, βλέπουμε χίλια-δυο προϊόντα που μας τραβούν την προσοχή, ίσως μας δίνουν και εκπτωτικά κουπόνια για να δοκιμάσουμε κάτι νέο, κάποιο προϊόν είναι σε προσφορά, κάποιο άλλο δείχνει ολόφρεσκο, εκμεταλλευόμαστε λοιπόν την ευκαιρία και ξεχειλίζουμε το καρότσι μας με πράγματα τα οποία τελικά δε χρειαζόμαστε και καταλήγουμε να πετάξουμε ή να στοκάρουμε στα ράφια των ντουλαπιών μας, μέχρι να λήξουν… Μια τέτοια συμπεριφορά δεν έχει μεγάλες συνέπειες, πέρα από το άδειασμα του πορτοφολιού. Τι γίνεται όμως με άλλου είδους συμπεριφορές, όπου οι πολλές επιλογές οδηγούν σε επιπόλαιες αποφάσεις;

Πολλές επιλογές στις σχέσεις

            Είναι συχνό το φαινόμενο να διαλύονται σχέσεις ή γάμοι που δεν είχαν κανένα πρόβλημα, μόνο και μόνο επειδή το ένα από τα δύο μέλη γνώρισε κάποιο άλλο άτομο που του φάνηκε καλύτερο και δοκίμασε τη νέα αυτή «επιλογή», χωρίς να σκεφτεί άλλες συνέπειες.

Ευχαρίστηση και έλεγχος της ζωής
Γιατί λοιπόν οι επιλογές αποτελούν τόσο σοβαρό ζήτημα; Η κοινή λογική μας λέει ότι το να έχουμε επιλογές είναι καλό πράγμα: μας δίνει ευχαρίστηση και την αίσθηση ότι ελέγχουμε τη ζωή μας. Αντίθετα, η ζωή χωρίς επιλογές μας φέρνει στο μυαλό μια σκοτεινή εικόνα, την αίσθηση της φτώχιας, της καταπίεσης, της μιζέριας.

            Η δυνατότητα επιλογής μας κάνει να μπορούμε να εκφράσουμε το ποιοι είμαστε, να δείξουμε την ατομική μας ταυτότητα και τι αξίζει για εμάς τους ίδιους. Αυτά όλα τα πετυχαίνουμε μέσα από τις επιλογές που έχουμε για να διαχειριστούμε την εμφάνισή μας, το στυλ της ζωής μας, τη δουλειά, την οικογένεια, τις φιλίες μας.

            Σήμερα δεν υπάρχουν μόνο πάμπολλα προϊόντα από τα οποία μπορεί να επιλέξει κανείς ακόμα και για της καθημερινές του ανάγκες, αλλά επίσης υπάρχουν και πολλές επιλογές στον τρόπο ζωής που επιθυμεί να διαμορφώσει. Τι συμβαίνει όμως με όλες αυτές τις επιλογές; Μας κάνουν πράγματι πιο ευτυχισμένους; Από τη μία, οι επιλογές προσφέρουν πολλές και διαφορετικές ευκαιρίες, από την άλλη όμως προκαλούν μια αίσθηση άγχους, αναποφασιστικότητας, ίσως και παράλυσης: «τι να κάνω; Ποιο από τα δύο να επιλέξω; Τι είναι το καλύτερο; Μπερδεύτηκα! Ας το ξανασκεφτώ!».

Επιλογές = ευτυχία;
Η πληθώρα των επιλογών δεν αποτελεί εγγύηση ευτυχίας. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις, όσο περισσότερες επιλογές έχει κανείς τόσο πιο παγιδευμένος και δυστυχισμένος αισθάνεται, επειδή ακριβώς δεν μπορεί να αξιολογήσει τα υπέρ και τα κατά τους και φοβάται ότι αν κάνει τη μία επιλογή θα χάσει την άλλη, η οποία ίσως είναι καλύτερη. Έτσι λοιπόν, όταν κάποιος έχει πάρα πολλές επιλογές μπορεί εύκολα να οδηγηθεί στην αναποφασιστικότητα και να παραλύσει, μη κάνοντας τίποτα και χάνοντας τελικά κάτι σημαντικό.

Για παράδειγμα, όταν κάποιος αναρωτιέται σε ποιο ασφαλιστικό επενδυτικό πρόγραμμα να επενδύσει τα χρήματά του για να τα έχει στα γεράματα, εύκολα μπορεί να αναβάλει την απόφαση, εξετάζοντας τις διαφορετικές επιλογές και προσπαθώντας να συλλέξει περισσότερες και σίγουρες πληροφορίες για το «καλύτερο» επενδυτικό πρόγραμμα, χάνοντας στο μεταξύ την ευκαιρία να κάνει κάποια επένδυση. Ακόμα και όταν κάποιος που είναι αναποφάσιστος και βασανίζεται ανάμεσα σε πολλές επιλογές τελικά διαλέξει κάτι, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα είναι ιδιαίτερα ευτυχισμένος, αφού θα σκιάζει την επιλογή του το συννεφάκι της αμφιβολίας: «διάλεξα τελικά το καλύτερο, ή μήπως κάτι άλλο ήταν πιο καλό;».

Αυτή η τελευταία αίσθηση του ανικανοποίητου πηγάζει από ένα «κοκτέιλ» σκέψεων και συναισθημάτων: το άτομο μετανιώνει για την απόφασή του, έχει την αίσθηση ότι έχασε κάποια άλλη καλή ευκαιρία και αν συγκρίνει την επιλογή του με τις ανάγκες του ίσως διαπιστώσει ότι δεν ταιριάζουν απόλυτα, κι έτσι μπορεί να του γεννηθεί η αίσθηση ότι έκανε λάθος και ότι τελικά έπρεπε να είχε διαλέξει κάτι άλλο….

Το κυνήγι του μέγιστου ή της ευχαρίστησης;
            Σε γενικές γραμμές, όταν πρόκειται να κάνει κανείς επιλογές, οι άνθρωποι εμπίπτουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: σε αυτούς που αναζητούν το μέγιστο και σε αυτούς που αναζητούν την ευχαρίστηση. Αυτοί που ψάχνουν για το «μέγιστο», δηλαδή για το απολύτως καλύτερο στις επιλογές τους, ταλαιπωρούνται πολύ περισσότερο από αυτούς που ψάχνουν απλώς για κάτι «αρκετά καλό», ώστε να νιώθουν στη συνέχεια ευχαριστημένοι.

Αυτοί που ψάχνουν το απολύτως «μέγιστο», καθυστερούν πολύ να ψωνίσουν, να πάρουν αποφάσεις, κάνουν χίλιες-δυο συγκρίσεις και αγωνιούν για το αν η επιλογή τους είναι τελικά η καλύτερη ή αν τους ξέφυγε κάτι ακόμα καλύτερο από αυτό που διάλεξαν. Έτσι, αυτός που ψάχνει για το καλύτερο, μπορεί να αγωνιά μπροστά στο ράφι με τις οδοντόπαστες ή τα σαμπουάν συγκρίνοντας συστατικά, τι προσφέρουν χρώμα, άρωμα, μέγεθος, συσκευασία, τιμή, ενώ θα μπορούσαν να είχαν διαλέξει γρήγορα και να αξιοποιήσουν το χρόνο τους με καλύτερο τρόπο.

            Αντίθετα, αυτοί που επιθυμούν να διαλέξουν κάτι για να ευχαριστηθούν, δεν μπαίνουν σε τόσο πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες κι έτσι τους μένει χρόνος κι ενέργεια και για άλλα πράγματα.

Πώς να χειριστείτε τις πολλές επιλογές
Επικεντρώστε τις επιλογές σας στα σημαντικά πράγματα και δεχτείτε ότι ίσως χάσετε κάποιες ευκαιρίες
Να διαλέγετε αλλά να μην το παρακάνετε στη σύγκριση και την ανάλυση
Μη μετανιώνετε
Δεχτείτε ότι πολλές φορές το διαφορετικό, αυτό που δεν επιλέχθηκε δείχνει καλύτερο
Μην έχετε πολύ υψηλές προσδοκίες από τις επιλογές σας. Στο κάτω-κάτω είναι απλώς ένα προϊόν
Μην ξεχνάτε ότι ο ενθουσιασμός από την επιλογή σας θα ξεθυμάνει σύντομα

ΤΕΛΙΚΑ, ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΙΑΛΕΓΟΥΜΕ!

Και να θυμάστε, πάντα έχουμε επιλογή!

Άσε την σιωπή να σου μιλήσει για να μάθεις όλα τα μυστικά της φύσης

Αν ζυγίζεις το όνειρο με την πραγματικότητα δεν ζεις τίποτα από τα δύο, αν δεν άφησες μέσα στις φλέβες σου να κυλήσει μια νύχτα άγνωρη και ασυνήθιστη δεν θα ξημερώσεις ποτέ σε μια καινούργια μέρα...

αν δεν έχασες τον κόσμο καθώς περπάταγες στο συνηθισμένο σοκάκι και δεν βγήκες έξω από οτιδήποτε γνωστό, ποτέ δεν θα νιώσεις την αίσθηση του ταξιδιού,
αν δεν σου κόπηκε η μιλιά μπροστά στο θαύμα που ποτέ δεν το περίμενες ποτέ δεν θα δεις κανένα θαύμα....


Αν ο αιώνας σου είναι συνηθισμένος και βαρετός εσύ είσαι πλασμένος από την ύλη που φτιάχνονται τα όνειρα, των αστεριών παιδί και των ανέμων πνεύμα.

Γίνε κεραυνός και στόχευσε την μέρα σου με ένα σκοπό δώσε στην νύχτα νόημα μέσα από λέξεις μαγικές καθώς ψηλαφείς τον ερχομό της,
γίνε ουρανός σε μια στιγμή καθώς ο έρωτας θα ταξιδεύει μόνος να σε βρει...


άσε την σιωπή να σου μιλήσει για να μάθεις όλα τα μυστικά της φύσης,
δώσε κι άλλο όραμα στην μέρα σου, ντύσε με ποίηση και άρωμα γλυκάνισου το φόρεμά της,
βγάλε την ετικέτα από τον χρόνο, δεν υπάρχει όταν εσύ υπάρχεις,
υποδέξου την αιωνιότητα στην γαλάζια ακτή εκεί που γίνανε κοχύλια τα αστέρια και κύματα αφρισμένα τα φιλιά....

Έ(ρω;)τας και Αγάπη

Έρωτας. Έρωτας που ρωτάει τι είναι αγάπη και αγάπη που απαντά πως δεν είναι έρωτας. Έρωτας που επιμένει και ξαναρωτά προσδοκώντας να έχει αλλάξει η απάντηση, αλλά αγάπη που δεν απαντιέται από δυο χείλη που ρωτάνε αλλά από δύο χέρια που βαστάνε… Ας αποσυμπυκνώσουμε αυτή την παράγραφο και ας επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε τι είναι το κάθε τι, μα περισσότερο απ’ όλα, τι είναι ο καθένας που τα ζητάει.

Δύο λέξεις, λοιπόν, ετυμολογικά διαφορετικές που συχνά η έννοιά τους ταυτίζεται και πότε χρησιμοποιείται για τον ίδιο σκοπό και πότε ο έρωτας έρχεται, ως λέξη, πρώτος και η αγάπη ακολουθεί. Αλήθεια είναι πως ο έρωτας είναι το ανώριμο, πρώτο στάδιο της αγάπης. Ένα κουκούλι – αν θέλετε – για να κυοφορηθεί εκείνη. Στην ουσία ο έρωτας αποτελεί την επιβεβαίωση ότι θα συνειδητοποιήσουμε αργότερα και την αγάπη. Για να γίνω περισσότερο σαφής, ο έρωτας επαναλαμβάνει το ίδιο συναίσθημα που ζούσαμε ως μωρά στην αγκαλιά της μάνας μας… Το ίδιο συναίσθημα απόλυτης ευτυχίας και αδιάβλητης μοναδικότητας όπου τα μάτια της μητέρας πρόδιδαν την υπόσχεση ότι είμαστε μοναδικοί, πανέμορφοι, ξεχωριστοί και αξιολάτρευτοι και φυσικά το ίδιο νιώθαμε και εμείς για εκείνη· ότι είναι ένα θεσπέσιο, πανέμορφο, πλάσμα με μοναδικές ποιότητες στου οποίου το πρόσωπο κατοπτρίζεται η απόλυτη ευτυχία.

Εφόσον η μητέρα ήταν παρούσα σε κάθε μας ανάγκη κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής μας τότε μεγαλώνουμε ωριμάζοντας και είμαστε ικανοί να γίνουμε ολοκληρωμένοι σύντροφοι που θα απολαύσουν την ευτυχία. Η παρουσία της μητέρας κατά τον πρώτο χρόνο, λοιπόν, είναι ένα τεστ· το αποτέλεσμα του οποίου μας λέει το εξής:

“Δεν είναι τέλεια αλλά είναι πάντα παρούσα. Μπορώ, λοιπόν, να συγχωρώ τις ατέλειες του άλλου εφόσον μου παρέχει αυτή τη μονιμότητα που τόσο επιθυμώ.”

Σε κάθε άλλη περίπτωση, αν η μητέρα είναι απούσα ή αποσπασματικά παρούσα, ναρκισσιστικά ζητάμε από κάθε σύντροφό μας την επανάληψη αυτού του πρώτου συναισθήματος έρωτος όπου χανόμασταν ο ένας στα μάτια του άλλου. Φυσικά, όταν αυτό μας περάσει και επέλθει η αποεξιδανίκευση αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι ο άλλος έχει ελαττώματα και αυτό δεν μας κάθεται καθόλου καλά… Θυμώνουμε ή θλιβόμαστε υπερβολικά πράγμα που δεν οφείλεται τόσο στα μεμπτά σημεία του άλλου όσο στη διάψευση ότι ο άλλος δεν είναι το τέλειο πλάσμα που νομίσαμε. Ότι ο άλλος δεν είναι η ιδανική μητέρα που στερηθήκαμε κατά τον πρώτο χρόνο.

Αυτός είναι και ο λόγος που τόσοι άνθρωποι ερωτεύονται παράφορα για λίγο και το ίδιο παράφορα απογοητεύονται και περνούν στον επόμενο. Και θα συνεχίσουν να περνούν καθώς φέρουν την παράλογη αναζήτηση της ιδανικής μητέρας που στερήθηκαν. Αυτός είναι ο ορισμός του έρωτα που το “ρω” του ρωτάει συνεχώς:

“Είσαι η ιδανική;”
Η αλήθεια είναι ότι η απογοήτευση που κάποιος, στερημένος από αυτή τη σχέση, νιώθει δεν είναι αβάσιμη. Είναι αντικειμενική αλήθεια ότι οι ανώριμοι άνθρωποι έλκουν και ανώριμους συντρόφους· συντρόφους που επιβεβαιώνουν αυτή την εσωτερική τους πεποίθηση. Για αυτούς τους ανθρώπους το σωστό είναι να ξεκινούν με τον ορισμό τι είναι ευτυχία πριν καταπιαστούν με το τι είναι έρωτας και τι αγάπη. Ευτυχία, όπως και όλες οι μεγάλες έννοιες, είναι επίσης μία συνειδητοποίηση… Η συνειδητοποίηση ότι ο άλλος μπορεί να μας παρέχει μέχρι εκεί που μπορεί και εμείς να μπορούμε να αντλήσουμε απόλαυση από αυτά που έχει· όχι από αυτά που του λείπουν. Μπορεί να ακούγεται σαν συμβιβασμός αλλά η αλήθεια είναι ότι πολύ απέχει από το να είναι αυτό. Η λέξη συμβιβασμός είναι μία πλαστή έννοια η οποία χρησιμοποιείται έναντι της ανάγκης. Εξού και πολλές φορές το γεγονός ότι οι άνθρωποι μπερδεύουν την ανάγκη τους να αγαπηθούν και να τους παραχθούν πράγματα, την μεταμφιέζουν και την προβάλλουν στον άλλο και έπειτα την απαιτούν.

Οι άνθρωποι αυτοί φέρονται με παρόμοιο τρόπο ακόμα και στις φιλίες τους προβάλλοντας τα ναρκισσιστικά τους ερωτικά συναισθήματα στους φίλους τους νιώθοντας έως και ερωτική προδοσία όταν ο φίλος τους επιλέξει κάποιον άλλο για να περάσει το χρόνο του αντί για αυτούς. Αυτό αποτελεί ακόμα ένα παρελκόμενο του γεγονότος ότι ο έρωτας είναι το κουκούλι της αγάπης· και όταν η υπανάπτυχτη πεταλούδα προσπαθεί να ανοίξει τα φτερά της ούσα στο κουκούλι και να πετάξει τότε τσακίζεται.

Αφού, λοιπόν, συνειδητοποιήσει κάποιος τι είναι ευτυχία σιγά σιγά μπορεί να συνειδητοποιήσει τι είναι αυτό που ζητάει και ο ίδιος. Καιαυτό που πραγματικά ζητάει ο άνθρωπος είναι η δύναμη να είναι αυτόνομος. Η διέξοδος από αυτό το αρχαϊκό συναίσθημα έρωτος που σε παραλύει. Τότε είναι και το στάδιο που ο ίδιος καταλαβαίνει ότι υπήρξε δέσμιος αυτής της σκάρτης πεποίθησης για χρόνια και είναι έτοιμος να περάσει σε κάτι πιο ουσιώδες από τον έρωτα. Σε κάτι πιο ουσιώδες από μία φαύλη αναζήτηση που τον κρατάει πίσω.. Μπορεί επιτέλους να περάσει στην αγάπη.

Αυτή η αγάπη, η αγάπη που έπεται και δεν βιάζεται, είναι η πραγματική έννοια της συντροφικότητας. Είναι το εργαλείο που έλκει τον ώριμο άλλο χωρίς να του φέρνει στην επιφάνεια τα ανώριμα στοιχεία του. Αγάπη είναι το άρωμα που αφήνει μία κολόνια σαν αρχίσει να ξεθυμαίνει και να αποκαλύπτει τη μυρωδιά του δέρματος που την φοράει… Αυτή είναι που γίνεται εργαλείο συγχώρεσης και άφεσης των μεμπτών σημείων του άλλου που σκανδαλιστικά έρχονται στην επιφάνεια όταν κάποιος περιμένει μια διαρκή επανάληψη και ανάδειξη της μοναδικότητάς του.
Κλείνοντας, η διαφορά του έρωτα από την πραγματική αγάπη είναι ότι η αγάπη δεν σε βάζει σε προβλήματα. Αν ακόμη κάποιος μπερδεύεται, νομίζω ότι τόσο ο τρόπος που το πρώτο το κάνει όσο και η διαφορά των δύο εξηγείται εξαιρετικά με το ακόλουθο παράδειγμα…

Έρωτας είναι ο γονιός να πιστεύει ότι το παιδί του είναι το ομορφότερο στον κόσμο και αγάπη είναι να πιστεύει ότι είναι το ομορφότερο για εκείνον…

Τα Λάθη…

Να μην κάνεις ηλίθια λάθη στη ζωή σου
κι έπειτα να κατηγορείς κι αυτήν και το χρόνο
στολίζοντάς τους με τα χειρότερα και νιώθοντας
πως είναι προκατειλλημένοι μαζί σου,
έτσι,για ελαφρυντικό της απερισκεψίας σου.
Δεν κατάλαβες…
Εγώ ”απερισκεψία” δεν ονομάζω το να ενεργείς χωρίς να έχεις προηγουμένως σκεφτεί τις συνέπειες της ενέργειάς σου.
”Απερισκεψία” όσον αφορά τα λάθη,ονομάζω την τάση
και τον ξεπεσμό μετ΄επιλογής στα μικρά λάθη φοβούμενος τα μεγάλα.
Να κάνεις βαρβάτα λάθη,φίλτατε…
Να σ΄αφήνουν σημάδι γερό
και να ΄χουν αντοχή στο χρόνο.
Να τα κουβαλάς μαζί σου σαν αποδείξεις γι΄αυτό που είσαι τώρα
και γι΄αυτό που θα ΄σαι αύριο.
Να ΄χουν διάρκεια στα χρόνια κι επιμονή για να σε διορθώνουν κάθε φορά που θα δρας με τρόπο που θα ΄ναι έστω και λίγο ξένος
μπρος στον αληθινό σου εαυτό…
…γιατί αυτά είναι που θα σε γαλουχήσουν σαν άνθρωπο κ΄ όχι εκείνα,
τα άλλα,τα αντιπαθητικά λαθάκια που στο επόμενο λεπτό
θα τα ΄χεις ξεχάσει και θα σχεδιάζεις τα επόμενα.

Μην τα φοβάσαι τα μεγάλα λάθη-αν υπάρχουν μεγάλα και μικρά.
Δώσε χώρο σ΄αυτό το τρόπον τινά αντικειμεινικό που υπάρχει εκεί έξω
να ενσωματωθεί μέσα σου,κι έπειτα κράτα αυτό που εκφράζει
και συμπληρώνει το υποκειμενικό σου,μα το υπόλοιπο μην το πετάξεις…
άσ΄το στην άκρη να βρίσκεται.
Μπορεί τα επόμενα χρόνια να γίνεις απ΄αυτούς που παύουν
να ονειρεύονται ξύπνιοι και να χρειαστείς μια μικρή δόση
“αντικειμενικής” πραγματικότητας για να ΄ρθεις στα καλά σου.
Ναι,”αντικειμενικής”…
…γιατί την πραγματικότητα μερικές φορές
πρέπει να την παλεύεις στην έδρα της με τους δικούς της όρους.
Και πάλι καλά να λες που για όπλο σου θα ΄χεις τον ίδιο της τον εαυτό
και μια ζωή θα μάχεται με τον εαυτό της χάνοντας κάθε φορά.
Γιατί και ο λογικός και ο ρεαλιστής,που και που κρυφά παραθερίζουν
στα απέραντα και παραδεισένια τοπία του παράλογου και του ονείρου.
Εσύ όμως θα το ΄χεις για μπαλονάκι σου να πιαστείς.
Αυτό που θα σε σώνει απ΄την πραγματικότητα και θα σε βολτάρει
στους πιο κρυφούς σου πόθους γιατί το υπηρετείς μια ζωή
και ξέρει πως το σέβεσαι και γι΄αυτό σε δασκαλεύει – το Όνειρο.
Ένα Όνειρο στα θεμέλιά του έχει πάντα κάποια μεγάλα μας λάθη
-είτε κρυφά,είτε φανερά-να το κρατάν γερό κι αγκρέμιστο.
Τα μεγάλα λάθη έχουν χαρακτήρα και πρέπει να σου μοιάζουν.
Αυτά θα σε συγκρατούν για να παραμένεις ο εαυτός που αγάπησες
-κρυφοπερήφανε σφαλματόφιλε- και να ΄χεις ένα μυαλό-μαστίγιο
που θα δαμάζει κάθε ‘ναι’, ‘όχι’ και ‘πρέπει’ σου.
Γι΄αυτό λοιπόν,άσε στην άκρη την αλάνθαστη ζωή
και τα “πρέπει” που σου επιβάλλουν,άλλα έχε τα κοντά σου,
για να μαθητεύουν τα δήθεν σωστά κοντά στα Λάθη,
μήπως κι επαναστατήσει κάποτε ο άνθρωπος κι αποφασίσει να ευτυχήσει.
Τα λάθη είναι το οξυγόνο της γνώσης.
Τα μόνα σωστά που παρέχουν οξυγόνο στη γνώση,
είναι η Αγάπη και τα Όνειρα.
Μόνο σ΄αυτά επιτρέπω να είναι οδηγοί
και να με κρατούν σ΄ ένα δρόμο σωστό γεμάτο Λάθη.

8+1 σύντομα μαθήματα έρωτα

Μάθημα 1ο: Δε συμβιβάζομαι στο λίγο

Κάποιοι άνθρωποι φοβούνται τον έρωτα, με αποτέλεσμα να παραιτούνται από όσα επιθυμούν, να υποχωρούν και να αρκούνται στο λίγο. Μια νέα γυναίκα συνάπτει ερωτική σχέση με έναν παντρεμένο άντρα περιμένοντας να χωρίσει με τη γυναίκα του. Κι όμως, όσο συμβιβάζεται σε μια ζωή στηριγμένη στο ψέμα, δεν πρόκειται να χαρεί τον έρωτα στην ολότητά του.

Μάθημα 2ο: Κερδίζω από τη διαφορετικότητα

Σε κάθε σχέση υπάρχει διαφορετικότητα. Ο άλλος μας δυσκολεύει και μόνο με την ύπαρξή του. Μέσα από τη διαφορετικότητα των συντρόφων, από τον πλούτο που φέρνει ο καθένας στη σχέση μπορούν να ωφεληθούν και οι δύο, να διακινδυνεύσουν το άνοιγμα σε κόσμους άγνωστους. Ο έρωτας ευδοκιμεί σε περιβάλλοντα, όπου οι σύντροφοι αφήνουν χώρο ο ένας στον άλλο για «ανυποχώρητες διαπραγματεύσεις μέσα σε φιλιά και αγκαλιές».

Μάθημα 3ο: Ερωτεύομαι σημαίνει ενεργώ

Η συνάντηση με το άλλο πρόσωπο είναι θέμα τύχης, αλλά η συμπόρευση είναι θέμα προσωπικής απόφασης του κάθε συντρόφου χωριστά. Ο έρωτας δε χαρίζεται σε κανέναν. Είναι στάση ζωής και απαιτεί δέσμευση και υπεράσπιση στην καθημερινότητα του ζευγαριού. Ερωτήματα όπως «Πώς θέλω να είμαι στη σχέση;», «Πώς θέλω να με νιώθει ο σύντροφός μου;» είναι σημαντικό να απαντηθούν και να απαντιούνται συνέχεια.

Μάθημα 4ο: Κάθε λειτουργική συντροφική σχέση είναι θεραπευτική

Η συντροφική σχέση παρέχει το πλαίσιο μέσα στο οποίο επικοινωνούνται τα εύκολα και τα δύσκολα, όπως συμβαίνει ανάμεσα σε θεραπευτή και θεραπευόμενο. Η απουσία ή έλλειψη σεβασμού μετατρέπει τη σχέση σε πεδίο μάχης, όπου καθένας εκφράζει το χειρότερο εαυτό του, ξεδιπλώνει τις πιο σκοτεινές πλευρές του επικίνδυνα, πληγώνει και αναπόφευκτα πληγώνεται. Όταν η επικοινωνία στηρίζεται στην τρυφερότητα και το σεβασμό, τότε διευκολύνεται η ροή της κοινής ζωής του ζευγαριού και ενισχύεται η ανάπτυξη των δυο μερών, με τρόπο που η σχέση λειτουργεί θεραπευτικά και οι παλιές πληγές κάθε συντρόφου επουλώνονται.

Μάθημα 5ο: Επιλέγω τον σύντροφο που είναι και καλός φίλος

Στο παρελθόν, οι άνθρωποι αρκετά συχνά «σήκωναν» ο ένας τον άλλο μέσα στη σχέση. Αντιθέτως, όσο περνούν τα χρόνια, οι άνθρωποι αναζητούν συντρόφους που να μπορούν να εκφράζονται με οικειότητα και εμπιστοσύνη και δημιουργούν ισότιμες σχέσεις. Μοιράζονται αμοιβαία σκέψεις και συναισθήματα, επιτεύγματα και δυσκολίες, μυστικά και αστεία, μαθαίνουν να ζητούν και να δέχονται βοήθεια, να είναι καλοί φίλοι.

Μάθημα 6ο: Η μιζέρια σκοτώνει τον έρωτα

Ο έρωτας πεθαίνει μέρα τη μέρα μέσα στο γάμο, όπως πεθαίνει και εκτός γάμου, όσο οι σύντροφοι τον θάβουν, όσο αφήνουν τη μιζέρια να κατατρώει σα σαράκι το υφαντό της σχέσης τους. Μετατρέπονται σε νεκροθάφτες του έρωτά τους, καθώς μοιράζονται μόνο προβλήματα κι έννοιες, καθώς αλληλοκατηγορούνται μπροστά στις δυσκολίες και ψάχνουν για τον υπαίτιο της συμφοράς, αντί να συσπειρώνονται και να ενώνουν τις δυνάμεις τους για την αντιμετώπισή της.

Μάθημα 7ο: Είμαι ερωτικός κάθε στιγμή της ζωής μου

Ο έρωτας δεν αφορά μόνο τον τρόπο που σχετίζεται ένας άνθρωπος με έναν άλλο άνθρωπο, αλλά και τον τρόπο που αλληλεπιδρά με τον κόσμο γύρω του, με τη φύση, με τα ζώα, με τα πάντα. Όσο μαθαίνει να απολαμβάνει τον εαυτό του μέσα στον κόσμο, να ευγνωμονεί για όσα έχει και να χαίρεται για όσα είναι, ο έρωτας ανθίζει στον κήπο της ψυχής του. «Ερωτικός είναι ο άνθρωπος που ζει με τρυφερότητα και πάθος κάθε του στιγμή, ακόμα και στη μοναξιά του».

Μάθημα 8ο: Ζητώ ενδιαφέρων άνθρωπο για σχέση

Κανείς μας δε χρειάζεται αποκατάσταση και σύντροφο-πατερίτσα για να πορευτεί στη ζωή του. Το ζητούμενο δεν είναι η σχέση, αλλά να γίνεται η ζωή μας πιο συναρπαστική. Για το λόγο αυτό, επιλέγουμε να μοιραζόμαστε τη ζωή μας με ανθρώπους που είναι ενδιαφέροντες. Αυτό προαπαιτεί ότι κι εμείς είμαστε άνθρωποι δραστήριοι και ελκυστικοί σε σώμα και πνεύμα.

Μάθημα 9ο: Επιλέγω να είμαι σε σχέση, γιατί με συμφέρει

«Γιατί να είμαι σε σχέση αν δεν είναι προς το συμφέρον μου;». Αλλιώς, καλύτερα να μένω μόνος. Το συμφέρον μου είναι να αγαπώ και να αγαπιέμαι, να κερδίζω από τη σχέση, την επαφή, το μοίρασμα, να γίνομαι κάθε μέρα καλύτερος άνθρωπος.

Αλήθειες που Αφορούν τις Σχέσεις μας

Ο πολιτισμός μας δημιουργεί την προσδοκία ότι η ζωή θα μοιάζει με μια ευχάριστη ημέρα στην παραλία, παρόλα αυτά όλοι ξέρουμε ότι η ζωή απέχει πολύ από μια μόνιμα χαρούμενη εμπειρία. Πουθενά αλλού δεν παρουσιάζει ο πολιτισμός μας πιο παράλογες προσδοκίες από αυτές που αφορούν τις στενές, μακροχρόνιες σχέσεις. Προσδοκούμε ήλιο και κουτιά με σοκολάτες από τον έρωτα, παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι από εμάς έχουμε υπάρξει μάρτυρες δυσκολιών στις σχέσεις των γονιών μας όταν είμαστε νεώτεροι.

Η αλήθεια είναι ότι οι σχέσεις δεν είναι εύκολες. Δεν είναι ποτέ εύκολες. Οι σχέσεις απαιτούν συμβιβασμό. Απαιτούν από εμάς να επεκτείνουμε τον εαυτό μας για χάρη του άλλου, και απαιτούν να επαναπροσδιορίσουμε τον ορισμό της αγάπης που ο πολιτισμός μας μας έχει παραδώσει.

Το πιο επικίνδυνο, ίσως, είναι το γεγονός ότι ο πολιτισμός μας έχει την τάση να μας τονίζει το «γεγονός» ότι η αγάπη είναι συναίσθημα. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η αγάπη είναι δράση. Είναι δουλειά. Είναι μια πρακτική στην οποία πρέπει να δεσμευτούμε.

Όταν μπορέσετε να το αποδεχθείτε αυτό, και να παραβλέψετε την βλαβερή προσδοκία ότι υποτίθεται ότι θα αισθάνεστε με ένα συγκεκριμένο, βυθισμένο στην ευτυχία τρόπο όλη την ώρα, αφήνετε χώρο για την αληθινή χαρά να είστε σε μια στενή συντροφική σχέση, μια χαρά που δίνει αφήνει χώρο για τον αγώνα.
Εδώ θα βρείτε 38 σκληρές αλήθειες σχετικά με τις σχέσεις, οι οποίες μπορούν να σας βοηθήσουν να δημιουργήσετε υγιείς προσδοκίες:

1. Δεν θα σας αρέσει πάντα ο/η σύντροφος σας.
2. Δεν θα σας ελκύει πάντα ο/η σύντροφος σας.
3. Θα αισθάνεστε ενοχλημένοι.
4. Δεν θα σας λείπει πάντα ο/η σύντροφος σας όταν θα είστε μακριά
ο ένας από τον άλλο.
5. Μερικές φορές θα βαριέστε.
6. Μερικές φορές θα αναρωτιέστε αν υπάρχει κάποιος «καλύτερος».
7. Μερικές φορές θα νοιώθετε μόνος/η.
8. Ο/Η σύντροφος σας δεν είναι κλώνος σας, και οι διαφορές μπορεί να είναι πρόκληση.
9. Η καρδιά σας θα ανοίγει και θα κλείνει.
10. Θα αισθάνεστε έλξη και έλλειψη έλξης.
11. Μερικές φορές η σεξουαλική ζωή σας θα είναι δύσκολη.
12. Δεν θα θέλετε πάντα να κάνετε σέξ.
13. Θα αισθάνεστε ότι είστε ερωτευμένος/η αλλά και αδιάφορος/η.
14. Θα αισθάνεστε ότι είστε κοντά αλλά και απομακρισμένα.
15. Η αληθινή αγάπη περιλαμβάνει προφανείς πολικότητες. – Όσο περισσότερο αφήνετε χώρο για αυτές αντί να ψάχνετε συνεχώς για αυτό που αντιλαμβανόμαστε σαν «θετική» εμπειρία, τόσο περισσότερο θα μπορείτε να καλλιεργήσετε την «θετική» εμπειρία.
16. Η αληθινή αγάπη περιλαμβάνει φόβο.
17. Ο φόβος δεν μοιάζει πάντα με φόβο. – Μερικές φορές μοιάζει με αδιαφορία, ενόχληση, αμφιθυμία και μούδιασμα.
18. Όσο πιο βαθιά η αγάπη, τόσο πιο βαθύς ο φόβος.
19. Όσο πιο βαθιά η αγάπη, τόσο πιο βαθύ το ρίσκο. – Αυτό σημαίνει ότι από καιρού σε καιρό αγγίζουμε την επίγνωση της πιθανότητας της απώλειας.
20. Θα έχετε σκέψεις όπως, «Θέλω να φύγω. Θέλω κάτι άλλο. Θέλω κάποιον άλλο». – Αυτές είναι απλές σκέψεις. Είναι φυσιολογικές. Δεν σημαίνει ότι είναι αληθινές. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για ένα άλλο είδος εμφάνισης του φόβου.
21. Σκέψεις αμφιβολίας (σαν τις παραπάνω) συνήθως έρχονται όταν αισθάνεστε απόμακροι από τον/την σύντροφο σας. – Θυμηθείτε: Η πραγματική αγάπη αμφιταλαντεύεται από το πλησίασμα στην απομάκρυνση, μερικές φορές μέσα στην εβδομάδα, την ημέρα, ή την ώρα. Όσο καλύτερα το γνωρίζετε αυτό, τόσο πιο εύκολα το αποδέχεστε.
22. Θα αναρωτιέστε γιατί κανείς άλλος δεν μιλάω για το πόσο δύσκολο μπορεί να είναι. – Θα συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλους, και την σχέση σας με άλλες σχέσεις. (Να είστε πολύ επιφυλακτικοί για την τέλεια εικόνα που προβάλλεται στα social media, και όλα τα μέσα ενημέρωσης για το θέμα αυτό. Ποτέ δεν ξέρετε τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες).
23. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη.
24. Θα βλέπετε ο ένας τον άλλον στα χειρότερα του.
25. Θα επιτίθεστε ο ένας στον άλλο και θα λέτε πράγματα που δεν εννοείτε.
26. Θα πληγώνετε ο ένας τον άλλο. – Αυτό είναι αναπόφευκτο, και το να αποδέχεστε πραγματικότητες σαν αυτήν είναι απλά μέρος της πρακτικής του να έχετε μια σχέση.
27. Θα προδώσετε την εμπιστοσύνη ο ένας του άλλου. – Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα άλλες σχέσεις – υπάρχουν πολλοί τρόποι να προδώσετε την εμπιστοσύνη.
28. Θα φέρετε το παρελθόν σας μέσα στην σχέση: πόνο της παιδικής ηλικίας, πόνο από παλιές σχέσεις, πόνο από προδομένες φιλίες. – Το ίδιο θα κάνει και ο/η σύντροφος σας. Και θα προβάλετε αυτόν τον πόνο ο ένας πάνω στον άλλο, προσφέροντας ο κάθε ένας από εσάς τον καθρέφτη που αντανακλά το ακατέργαστο υλικό από τον εσωτερικό σας κόσμο, έτσι ώστε να μπορείτε να το δείτε καθαρά και να θεραπεύσετε την ζωή σας.
29. Θα βιώσετε μια σκοτεινή νύχτα της ψυχής ενός γάμου όταν δεν γνωρίζετε αν τα καταφέρετε. – Αν και οι δύο δεσμευτείτε να μάθετε, θα προχωρήσετε στο επόμενο στάδιο και ο γάμος σας θα γίνει πιο στερεός.
30. Αν αποκτήσετε παιδιά, θα περάσετε αρκετά χρόνια όπου κανενός από τους δύο οι ανάγκες δεν θα ικανοποιούνται. – Το συναίσθημα αυτό θα έρχεται και θα φεύγει. Η δυναμική σε μια σχέση δεν είναι ποτέ σταθερή, οπότε αναπόφευκτα τα παιδιά θα αποτελέσουν πρόκληση για την ρουτίνα σας.
31. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ζωή με μικρά παιδιά είναι δύσκολη. – Μια στιγμή…. Μεγαλώνουν και γίνεται πιο εύκολο.
32. Μερικές φορές θα αισθάνεστε εξοργισμένοι, αγανακτισμένοι και ότι δεν σας εκτιμούν. – Τα συναισθήματα θα είναι τόσο δυνατά σαν να πρόκειται να σας καταπιούν ολόκληρο/η και να πετάξετε φλόγες οργής πάνω στον/στην σύντροφο σας. Μετά θα μάθετε να κλείνετε το στόμα σας καθώς παρακολουθείτε αυτά τα δυνατά συναισθήματα να περνούν μέσα από σας έτσι ώστε να μπορείτε να επικοινωνήσετε από ένα καθαρό και όχι αντιδραστικό σημείο. Εδώ πρόκειται για μια πνευματική πρακτική.
33. Θα καλείστε να είστε ο ενήλικας κάποιες φορές. – Θα ακολουθείτε τον πιο σοφό δρόμο, και κάθε φορά που θα το κάνετε αυτό, όχι μόνον θα εξυπηρετεί εσάς αλλά και την σχέση.
34. Θα χρειαστεί να καταπιείτε την υπερηφάνεια σας και να απολογηθείτε πρώτος/η. – Αυτό είναι καλό.
35. Θα νοσταλγήσετε την φάση του μήνα του μέλιτος (αν υπήρξε ποτέ). – Και μετά θα αντιληφθείτε ότι η σταθερή, βιώσιμη βάση που έχετε κτίσει οι δύο μαζί είναι πολύ καλύτερη.
36. Ίσως να μην υπάρχει πολύ από αυτό που θεωρείτε ότι είναι έρωτας τα επόμενα χρόνια. – Αλλά θα μάθετε να βλέπετε ότι οι τρόποι που συμπεριφέρεται ο/η σύντροφος σας στην καθημερινή ζωή, ζεσταίνοντας το αυτοκίνητο σας με 10 βαθμούς θερμοκρασία και συνοδεύοντας σας σε οικογενειακές συγκεντρώσεις αντί να παρακολουθήσει ποδόσφαιρο, είναι πολύ πιο ρομαντικοί.
37. Θα νοιώσετε αγανακτισμένος/η. – Θα κρατάτε κακίες. Μετά θα βρίσκετε τρόπους να γιατρευτείτε από παλιές πληγές και η σχέση θα γίνει πιο σταθερή.
38. Θα γεράσετε μαζί. – Θα βλέπετε ο ένας τον άλλο να γκριζάρει, να αποκτά ρυτίδες, να ζαρώνει και να γερνάει. Αυτό μπορεί να σας πληγώσει αν μένετε κολλημένος/η σε μια παλιά εικόνα του/της συντρόφου σας, ή μπορεί να σας δώσει χαρά αν μένετε δεμένοι και χαίρεστε ο ένας την παρουσία του άλλου μέσα από τις εποχές μιας ζωής.

Αφού έχετε διαβάσει αυτήν την λίστα μπορεί να αναρωτιέστε γιατί να μείνει κάποιος σε μια μακροχρόνια σχέση. Δεν είναι ευκολότερο να είναι μόνος/η; Ναι, είναι ευκολότερο. Είναι ασφαλέστερο και λιγότερο επικίνδυνο. Αλλά οι στενές προσωπικές σχέσεις είναι ένα από τα μέρη όπου καλούμαστε να αναπτύξουμε την ικανότητα μας να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε, να αυξήσουμε την ανοχή μας, να αυξήσουμε την υπομονή μας, και να γίνουμε περισσότερο συμπονετικοί.

Είναι δώρο και προνόμιο να έχεις μια στενή προσωπική σχέση, και όταν μπορείς να προσεγγίσεις την σχέση με ρεαλιστικές προσδοκίες, είναι λιγότερο πιθανόν να αντιμετωπίσεις τις θύελλες και περισσότερο πιθανόν να αφεθείς στις προκλήσεις, γνωρίζοντας ότι όταν φτάνεις στα άκρα σου εξελίσσεσαι περισσότερο.

ΟΙ ΣΚΛΗΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΕΙΣ

Όχι, γλυκιά μου. Δεν είναι ο δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα. Ούτε καν άσφαλτος στις περισσότερες των περιπτώσεων. Και, ακόμη χειρότερα, συνήθως δεν θα έχεις ούτε καν μεταφορικό μέσο. Αλλά θα πας με τα πόδια, ενίοτε και ξυπόλητη. Και θα εξαρτηθεί από τις αντιστάσεις που θα έχεις αναπτύξει, και τις άμυνες που θα έχεις δημιουργήσει, παρέα με τα όποια σου εφόδια, το αν θα καταφέρεις να φτάσεις στον τελικό σου προορισμό ή θα τα παρατήσεις εν μέση οδώ.

Τι να κάνουμε που έτσι είναι τα πράγματα διαμορφωμένα; Ωραία θα ήταν να ζούσαμε σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο, με τα αγγελάκια και τα Χερουβείμ να ψάλλουν ύμνους πάνω από τα κεφάλια μας και με όλες μας τις επιθυμίες ικανοποιημένες, δεν λέω, αλλά η στυγνή πραγματικότητα πόρρω εξ αυτού απέχει. Και σε προσγειώνει απότομα, να αναγκαστείς να παραδεχτείς σκληρές αλήθειες που, όσο κι αν σε ξεβολεύουν ή σε απογοητεύουν, οφείλεις να κάνεις κτήμα σου και να βάλεις στο μυαλό σου, αν θες να προχωρήσεις επιτυχώς και πάντως, συνειδητοποιημένα στη ζωή σου:


Τα περισσότερα συμβαίνουν στην γκρίζα πλευρά της ζωής. Για να μη σε πάω κατευθείαν στο μαύρο, και να σου δώσω να καταλάβεις τη σημασία όσων γίνονται στο παρασκήνιο, πίσω από την πλάτη σου, πριν από σένα, για σένα. Όχι, δεν εννοώ ότι ερήμην σου εξυφαίνονται σκοτεινές συνωμοσίες και σατανικές μηχανορραφίες. Αλλά ότι μπορείς να ελέγξεις ελάχιστα πράγματα από όσα συμβαίνουν, η πλειοψηφία εκ των οποίων δεν είναι καν στο χέρι σου, αναφορικά με τους κανόνες διαμόρφωσης της. Θα κληθείς να αποδεχτείς οδυνηρές πραγματικότητες, και να χειριστείς ζόρικες αλήθειες. Για αυτό σε θέλω προετοιμασμένη και δυνατή!

Θα πληγωθείς, ξανά και ξανά. Και τις περισσόετρες φορές, ενώ έχεις δώσε τον καλύτερο σου εαυτό, έχεις καταθέσει ψυχή και αισθήματα, και αναμένοντας κάποια έστω ψιχία ανταπόδοσης, έρχεσαι αντιμέτωπη με μία μεγαλοπρεπή μούντζα, να σου κουνά τα δάχτυλα σαρκαστικά. Είναι και αυτό μέσα στο παιχνίδι, και σίγουρα δεν θα μάθεις, αν δεν πάθεις. Όλα εμπειρίες είναι, και καλά θα κάνεις να το συνειδητοποιήσεις από τα πρώτα βήματα, ώστε να μη σε πάρει από κάτω η συνέχεια…

Θα αποτύχεις. Δεδομένο! Πιο σίγουρο και από σίγουρο. Κανείς, αλλά κανείς, σε αυτό τον κόσμο, δεν έχει σημειώσει μόνο επιτυχίες στη ζωή του. Ακόμη κι αν έχεις κοπιάσει και ματώσει προσπαθώντας, η απογοήτευση θα σου χτυπήσει την πόρτα, και θα σου εγχειρίσει τα θλιβερά μαντάτα. Μπορείς να μάθεις από τις αποτυχίες σου και ταυτόχρονα να μη λυγίσεις, αλλά να πατήσεις πάνω στη γνώση που σου προσφέρουν για να αρθείς στο ύψος των περιστάσεων, ακόμη δυνατότερη; Εδώ σε θέλω, και από αυτό θα εξαρτηθούν πολλά…

Δεν θα μπορείς πάντα να τα έχεις όλα. Και σε περισσότερα του ενός σταυροδρόμια, θα χρειαστεί να επιλέξεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις πίσω σου. Με σκληρές επιλογές και αναπόδραστες αποφάσεις, οι οποίες δύνανται να οδηγήσουν τη ζωή σου σε αποφασιστική καμπή, και σε μία τροχιά, την οποία ούτε εσύ η ίδια επέλεξες, ούτε έχεις πάντα τη δυνατότητα να οριοθετήσεις κατά τις δικές σου πεποιθήσεις. Και ναι, καλώς ή κακώς, θα δεις και άλλους να αποφασίζουν και πάλι για σένα, έστω και εμμέσως, πλην όμως αποφασιστικά. Χωρίς εσένα. Το ζήτημα είναι να βρεις τη χρυσή ισορροπία και να εξαφανίσεις τα ανταριασμένα κύματα που μπορεί να σηκωθούν.

Οι άνθρωποι είναι όλο εκπλήξεις. Τις περισσότερες φορές δυσάρεστες, και αυτό εκ μόνου του γεγονότος ότι αποτελούν άγνωστους Χ, οι οποίοι σπάνια θα σου φανερώσουν οικειοθελώς έστω ένα μέρος των μυστικών που κρύβουν βαθιά εντός τους. Ένα μυστήριο η όλη φάση γύρω σου, και ναι, πάλι το concept της απογοήτευσης θα σου κάνει αρμένικη βίζιτα, ιδίως αν δεν έχεις τις απαραίτητες κρησάρες, για να κοσκινίσεις και να ξεχωρίσεις την ήρα από το στάρι. Κάτι που θέλει, εκτός από σωστή τεχνική, και γερό στομάχι, για να λειτουργήσει αποδοτικά…

Ο χρόνος που έχεις δεν είναι απεριόριστος. Ναι, έτσι είναι, και πρέπει να το έχεις πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού σου. Δεν θα σου προσφερθούν οι άπειρες ευκαιρίες, και δεν θα σου δοθούν οι ανεξάντλητες δυνατότητες στο σύνολο των παραγωγικών και μη ημερών σου, και αυτό εκ μόνου του γεγονότος της σχετικότητας μεν του χρόνου, με τη μόνη βεβαιότητα που τον διακρίνει: ότι περνάει. Και κυλάει εξαιρετικά γοργά, συνεπώς οφείλεις να είσαι έτοιμη να τον τιθασσεύσεις και να τον προσαρμόσεις στα μέτρα σου, ικανοποιώντας όσα περισσότερα μπορέσεις και κυρίως, προλάβεις. Δυστυχώς έτσι είναι: κάνουμε εν πολλοίς όσα προλαβαίνουμε και μας βγαίνουν, απλά αρνούμαστε να το παραδεχτούμε. Έχε τα μάτια σου ανοιχτά, και μην τον αφήνεις να περνά μπροστά σου ανεκμετάλλευτος: άρπαξε τον από τα μαλλιά και περιόρισε την ορμή του ρου του εις ό,τι σε αφορά, θέτοντας ως μόνο κριτήριο την προσωπικής ου ικανοποίηση και ευδαιμονία. Δύσκολο; Σίγουρα.

Ακατόρθωτο; Είναι (και) στο χέρι σου. Τι λες, δεν αξίζει τον κόπο να μεγιστοποιήσεις τις πιθανότητες;

ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ - ΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ένας αισιόδοξος ορίζει το παράθυρο σαν κάτι που επιτρέπει στο φως να περάσει μέσα . Ένας απαισιόδοξος το ορίζει σαν κάτι που λερώνεται και χρειάζεται πλύσιμο.
Αν δεν έχετε αποτυχίες στη ζωή σας, δεν έχετε ρισκάρει πολλά πράγματα.
Δεν μπορεί κανείς να ανακαλύψει καινούργιες χώρες χωρίς να δεχτεί να χάσει την ορατότητα της στεριάς για πολύ καιρό.
Η μεγαλύτερη απόλαυση στη ζωή είναι να κάνεις αυτό που όλοι οι άλλοι λένε ότι δεν μπορείς να κάνεις.
Το πρόβλημα είναι ότι αν δεν ρισκάρεις τίποτα ρισκάρεις περισσότερα.
Μερικοί παραπονούνται ότι τα τριαντάφυλλα έχουν αγκάθια. Εγώ χαίρομαι που τα αγκάθια έχουν τριαντάφυλλα.
Μακροχρόνια οι απαισιόδοξοι μπορεί να αποδειχθούν σωστοί αλλά στο μεταξύ και στην ίδια χρονική περίοδο, οι αισιόδοξοι έχουν ένα καλύτερο ταξίδι.

Στη καρδιά του χειμώνα κατάλαβα ότι μέσα μου υπήρχε ήδη ένα αόρατο καλοκαίρι.
Παραπονιόμουνα ότι δεν έχω παπούτσια μέχρι που συνάντησα κάποιον που δεν είχε πόδια.
Πάντα είσαι χαμένος όταν παίζεις για να μη χάσεις.
Το άτομο που στέλνει γύρω του θετικές σκέψεις, ενεργοποιεί τον κόσμο γύρω του θετικά και επιστρέφουν σ’ αυτόν θετικά αποτελέσματα.
Φαίνεται νόμος της φύσης άκαμπτος και χωρίς εξαιρέσεις: εκείνος που δεν ρισκάρει δεν μπορεί να κερδίσει.
Ο πόνος και τα βάσανα είναι αναπόφευκτα. Η μιζέρια είναι επιλογή.
Τα σύννεφα που έρχονται στη ζωή μου δεν έρχονται για να φέρουν βροχή ή καταιγίδα, αλλά για να προσθέσουν χρώμα στο ηλιοβασίλεμά μου.
Το δύσκολο παίρνει κάποιο χρόνο, το αδύνατο παίρνει λίγο περισσότερο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν τη σιγουριά ότι είναι δυστυχείς από το ρίσκο να είναι ευτυχισμένοι.
Είμαστε όλοι μέσα στη λάσπη αλλά μερικοί κοιτάμε τα άστρα.
Μη κλαις που δύει και φεύγει ο ήλιος γιατί τα δάκρυα μπορεί να μη σ΄ αφήσουν να δεις τα αστέρια.
Αν κάτι δεν σας αρέσει αλλάξτε το. Αν δεν μπορείτε να το αλλάξετε , αλλάξτε τον τρόπο που το βλέπετε.

Η Επιβίωση, η Εξέλιξη και η Ευτυχία στη Σημερινή Κρίση

Δεν είμαι πολιτικοποιημένος.
Δεν ήμουν ποτέ.
Απλώς βλέπω ότι το παλιό σύστημα διαλύεται.
Ζητάω από πριν συγγνώμη αν στεναχωρήσω κάποιον με αυτά που θα πω.
Δεν έχω τέτοια πρόθεση.
Δεν ασχολούμαι καθόλου με το ερώτημα «ποιος φταίει» για την κατάσταση.
Επειδή, ακόμα και αν βρούμε όλους τους άλλους που «φταίνε» και να τους τιμωρήσουμε, ακόμη και αν τους πάρουμε όλη την περιουσία τους για το ταμείο της Ελλάδας – το πρόβλημα θα παραμείνει.
Απλώς θέλω να συμβάλω στο να δούμε τα πράγματα πιο ήρεμα και αντικειμενικά για να βρούμε λύσεις.

Ό,τι και να νιώθεις – έχεις δίκαιο
Να αρχίσω με την απλή δήλωση, «ό,τι και να νιώθεις έχεις δίκιο».
Είναι εντελώς φυσικό να νιώθεις πόνο, φόβο, θυμό, μίσος, απογοήτευση, αδικία, λύπη, αγανάκτηση, απελπισία, κατάθλιψη ακόμα και οργή.
Όλοι νιώθουμε μερικά από αυτά τα συναισθήματα, παρόλο που ο καθένας μπορεί να τα νιώθει για άλλους λόγους, ανάλογα με την προσωπική αντίληψη του καθενός.
Δυστυχώς τα εντελώς φυσικά αυτά συναισθήματα δεν βελτιώνουν ούτε την κατάσταση αλλά ούτε την δική μας ψυχοσωματική υγεία.
Είναι γνωστό από ιατρικές έρευνες ότι 5 λεπτά θυμού ή αγανάκτησης αποδυναμώνει την άμυνα του οργανισμού μας για πέντε ώρες. Με τα συχνά αρνητικά συναισθήματα η υγεία μας σταδιακά προσβάλλεται με τρόπο οριστικό.
Μπορείς να πεις, «δεν πειράζει, τώρα καλά κάνω και νιώθω έτσι, γιατί πρέπει να νιώθω έτσι για να διορθώσω αυτά τα απαράδεχτα που συμβαίνουν».
Όμως η ιστορία μας διδάσκει ότι τα δυσάρεστα αυτά γεγονότα δεν θα αλλάξουν επειδή τα απορρίπτουμε, ή επειδή εκπέμπουμε μίσος προς αυτούς που θεωρούμε ότι φταίνε.

Μάλιστα σύμφωνα με τους ειδικούς σχετικά με το «πως να διαμορφώνουμε την πραγματικότητα μας» που παρουσιάζονται στο βιβλίο και στην ταινία «Το Μυστικό (της έλξης)», όταν έχουμε αρνητικά συναισθήματα προς κάποια κατάσταση ή συμπεριφορά, αυτή η αρνητική ενέργεια που στέλνουμε επιδεινώνει την κατάσταση και διαρκεί περισσότερο.

Δεν μας συμφέρουν τα αρνητικά συναισθήματα
Δεν μας συμφέρει ούτε ατομικά και ούτε κοινωνικά να τρέφουμε αρνητικά συναισθήματα προς άτομα ή καταστάσεις.
Άλλωστε, υπάρχουν σοφοί άνθρωποι που βλέπουν όλα αυτά σαν μια διαδικασία κάθαρσης και αναγέννησης που χρειάζεται να γίνει για να μπορούμε ατομικά και συλλογικά να αφήσουμε παλιούς τρόπους σκέψης και λειτουργίας και να προχωράμε σε όλο και πιο «πνευματικά» και, θα έλεγα, «λογικά» επίπεδα αντίληψης και συμπεριφοράς.
Χρειαζόμαστε τώρα ψυχραιμία, διαύγεια, κατανόηση, επικοινωνία, συνεννόηση, διάθεση ενότητας, επιθυμία να βρούμε λύσεις και συγχώρεση και αγάπη προς όλες τις κατευθύνσεις.
Είναι ώρα να απελευθερωθούμε από τη τάση να ρωτάμε «ποιος φταίει» (όλοι έχουμε ευθύνη - μαζί και εγώ και εσύ - καμιά εξαίρεση).
Η ανάγκη να βρούμε άλλους που φταίνε ανήκει στην παλιό τρόπο σκέψης. Η νέα «κβαντική» αντίληψη ζητάει από τον καθένα να αναλάβει το δικό του μερίδιο της ευθύνης για την πραγματικότητα του.
Δέχομαι ότι είναι χρήσιμο να διαπιστώσουμε που υπήρξε διαφθορά στο σύστημα που μας οδήγησε στην κατάσταση αυτή.
Συμφωνώ να εφαρμοστούν συνέπειες και να ζητηθούν να δώσουν πίσω στο λαό αυτά που ανήκουν στο λαό.
Καλό θα ήταν να γίνει αυτό, σαν ένας νέος τρόπος διαχείρισης της διαφθοράς.
Όμως το πρόβλημα του παρόντος ακόμα μένει.
Άρα, και πάλι είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε, συγχρόνως, τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μαζί για να λύσουμε το πρόβλημα και να εξελιχτούμε σαν άνθρωποι και κοινωνία στην διαδικασία.
Άλλωστε η διαφθορά δεν ήταν και δεν είναι μόνο στην εξουσία και στις μεγάλες εταιρίες, αλλά σε κάθε γραφείο και κάθε νοσοκομείο.
Υπάρχει μια οικογένεια, στην οποία κάποιος δεν ήταν ή δεν είναι μέτοχος, ακόμη και σήμερα, σε κάποια παρανομία, συγκάλυψη ή απόκρυψη έσοδων κτλ;.
Αμφιβάλω. Έχει γίνει τρόπος ζωής και τώρα είναι η ώρα να σταματήσει.

Η θεραπεία της σχέσης : κράτος - πολίτης
Οι πολιτικοί και οι αρχές απλώς καθρεφτίζουν το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύουν ότι είναι φυσικό, ίσως επωφελές και «έξυπνο» να μπορούν να παρανομήσουν, να κτίσουν χωρίς άδειες, να εισπράττουν χωρίς να δηλώνουν στην Εφορία, να μην πληρώσουν ΦΠΑ, να κοροϊδεύουν τις αρχές και να πληρωθούν χωρίς να εργαστούν.
Αυτή η νοοτροπία έχει συμβάλλει πολύ στην κατάσταση της οικονομίας μας.
Οι πολιτικοί και οι μεγάλες εταιρίες που τα κάνουν αυτά είναι απλώς πολίτες που ξαφνικά έχουν την ικανότητα να το κάνουν σε μεγαλύτερη κλίμακα.
Πιθανόν οι περισσότεροι που έχουν μίσος προς αυτούς, μπορεί την ίδια στιγμή να έπεφταν στην ίδια παγίδα, αν τους δινόταν η ευκαιρία.
Άλλωστε στα 39 χρόνια μου στην Ελλάδα, δεν έχω ακούσει ποτέ κανέναν να νιώθει εμπιστοσύνη σε καμία κυβέρνηση (από κανένα κόμμα) και δεν έχω δει ποτέ μια κυβέρνηση που να είχε εμπιστοσύνη στον πολίτη.
Υπάρχει μια φθαρμένη σχέση μεταξύ κυβέρνησης και πολιτών – υπάρχει μια αμοιβαία δυσπιστία, ο ένας θεωρεί τον άλλον κλέφτη και τελικά ωθεί τον άλλον να γίνει.

Το πρόβλημα είναι η ανθρώπινη φύση.
Η σχέση μεταξύ της κυβέρνησης και του πολίτη πρέπει να θεραπευτεί για να προχωράει η χώρα.
Μάλλον η πρώτη ενέργεια πρέπει να γίνει από την πλευρά της κυβέρνησης - που έχει τη δύναμη.
Καλό θα ήταν για τους βουλευτές να προσφέρουν το μισθό τους στο ταμείο του κράτους, αν όχι ομαδικά – τουλάχιστον ατομικά, και να γίνουν πραγματικά υπηρέτες του λαού.
Είναι σημαντικό τώρα οι αρχές να δώσουν το παράδειγμα στις θυσίες που ζητάνε από τους πολίτες. Να περικόψουν κάθε πολυτέλεια και να δώσουν το παράδειγμα της αδελφοσύνης προς τους πολίτες.
Έτσι και αλλιώς οι πολιτικοί είναι απλώς πολίτες που παίζουν αυτό τον προσωρινό ρόλο. Δεν είναι μια άλλη κάστα ανθρώπων.
Επίσης πολύ φοβάμαι ότι οι διαδηλώσεις, οι απεργίες και τα μπλόκα δεν δημιουργούν το επιθυμητό αποτέλεσμα στο οποίο στοχεύουν, αρχικά, οι συμμετέχοντες. Μπορεί να κάνω λάθος, άλλα δεν θυμάμαι μια περίπτωση που να ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα τους. Το μόνο που γίνεται είναι να ταλαιπωρούνται οι πολίτες και να χάνουμε μέρες εργασίας και παραγωγικότητας και να έχουμε λιγότερα χρήματα σαν άτομα, οικογένειες και χώρα.
Επιπλέον οι διαδηλώσεις γίνονται εστίες, όπου αναμιγνύονται δυστυχισμένα και θυμωμένα άτομα που δεν διστάζουν να βάλουν φωτιά στις πηγές επιβίωσης των άλλων αθώων πολιτών. Τετάρτη 5/5/2010, τρία αθώα άτομα πέθαναν σε μια φωτιά σε τράπεζα από κάποια πρόσωπα που ήταν ενσωματωμένα ανάμεσα στους διαδηλωτές.
Οι διαδηλώσεις και η βία επίσης καταστρέφουν την κύρια πηγή της οικονομίας μας – τον τουρισμό. Ποιος θα τολμήσει να έρθει στην Ελλάδα στις συνθήκες αυτές; Η βία (σωματική, λεκτική, ή ακόμα νοερή) από οποιονδήποτε και προς οποιονδήποτε απλώς διαιωνίζει και αναμοχλεύει το αρνητικό και μας κρατάει όλους πίσω.

Δύναμη – χωρίς βια
Καταλαβαίνω απόλυτα την αγανάκτηση που νιώθουμε όλοι. Άλλα χρειάζεται να βρούμε άλλους τρόπους να κάνουμε τις αλλαγές μας. Ο παλιός τρόπος δεν λειτουργεί πια και είναι εις βάρος όλων μας και των οικογενειών μας. Χρειάζεται τώρα να ανακαλύψουμε νέους τρόπους αλλαγής. Ο Α. Αϊνστάιν έλεγε, «είναι τρελό να κάνεις τα ίδια πράγματα και να περιμένεις διαφορετικά αποτελέσματα». Δυστυχώς αυτό κάνουμε.
Ίσως να οργανωθούν ομάδες πολιτών και δικηγόρων που να ελέγχουν την κυβέρνηση και να κάνουν μηνύσεις για τις παρανομίες, είτε στα δικά μας δικαστήρια, είτε στα Ευρωπαϊκά.
Μια άλλη πιθανή δύναμη προς αλλαγή μπορεί να είναι να κάνουμε μποϊκοτάζ σε προϊόντα εταιριών που πιστεύουμε ότι εκμεταλλεύονται τους άλλους. Να παύουμε να τους συντηρούμε με τις αγορές μας.
Αν πιστεύουμε ότι άλλες χώρες είναι η αιτία των προβλημάτων μας, έχουμε την επιλογή να παύουμε να αγοράζουμε τα προϊόντα τους, ή να πληρώνουμε για να δούμε τα έργα τους ή να στέλνουμε τα παιδιά μας εκεί για εκπαίδευση ή να πηγαίνουμε εκεί για ιατρική βοήθεια. Όταν εμείς οι ίδιοι χρηματοδοτούμε τις ίδιες οργανώσεις που θεωρούμε ανήθικες, είμαστε συμμέτοχοι.
Θέλουμε να παραπονιόμαστε και να κατηγορούμε ή να βρούμε λύσεις;
Ο Γκάντι απελευθέρωσε την Ινδία με την εσωτερική αυτάρκεια. Όταν δεν χρειαζόμαστε κάποιον, δεν μπορεί να μας ελέγχει.
Ίσως μια άλλη δύναμη μας προς την αλλαγή είναι να γινόμαστε πιο παραγωγικοί και να μην χρειαζόμαστε κανένα και τότε να είμαστε ελεύθεροι.Έχουμε και την δύναμη της συμμέτοχης στην λύση με κάθε μορφή ενότητας, προσφοράς και συμπαράστασης προς αυτούς που έχουν ανάγκη.
Έχουμε την δύναμη του λόγου και την επικοινωνίας με άλλους.
Να εκφράζουμε τις ιδέες και τα ιδανικά μας.
Είναι σημαντικό σε αυτήν τη εποχή να απελευθερωθούμε από το φόβο να είμαστε διαφορετικοί, που σημαίνει εδώ, να είμαστε θετικοί και αισιόδοξοι και όχι γεμάτοι με οργή, άλλα με πνεύμα συμφιλίωσης.

Η απρόσμενη τίγρη


Πριγκίπισσα: Πατέρα, είσαι βασιλιάς. Μπορώ να παντρευτώ τον Μιχάλη;

Βασιλιάς: Αγαπητή μου μπορείς, αν πρώτα ο Μιχάλης σκοτώσει την τίγρη που είναι πίσω από μια απ' αυτές τις πέντε πόρτες. Ο Μιχάλης πρέπει να ανοίξει τις πόρτες με τη σειρά ξεκινώντας από το 1. Δεν θα ξέρει σε ποιο δωμάτιο βρίσκεται η τίγρη ώσπου ν' ανοίξει τη σωστή πόρτα. Η τίγρη θα είναι απρόσμενη γιατί δε θα ξέρει πού βρίσκεται πριν ανοίξει την κατάλληλη πόρτα.
Όταν ο Μιχάλης είδε τις πόρτες είπε στον εαυτό τον:

Μιχάλης: Αν τα τέσσερα πρώτα δωμάτια είναι άδεια τότε θα συμπεράνω ότι η τίγρη είναι στο δωμάτιο 5. Αλλά ο Βασιλιάς λέει ότι δεν θα το γνωρίζω από πριν. Συνεπώς η τίγρη δεν μπορεί να 'ναι στο δωμάτιο 5.

Μιχάλης: Το 5 το βγάζω έξω. Άρα λοιπόν η τίγρη πρέπει να 'ναι σε ένα από τα υπόλοιπα τέσσερα δωμάτια. Τι θα συμβεί όμως αν ανοίξω τα τρία δωμάτια και διαπιστώσω πως είναι άδεια; Η τίγρη πρέπει να 'ναι στο δωμάτιο 4. Ναι, αλλά τότε δεν θα ήταν απρόσμενη. Άρα εξαιρείται και το δωμάτιο 4.

Με τον ίδιο συλλογισμό ο Μιχάλης απόδειξε ότι η τίγρη δεν μπορεί να βρίσκεται ούτε και στα δωμάτια 3 ή 2 ή 1. Τότε καταχαρούμενος φώναξε:

Μιχάλης: Δεν υπάρχει τίγρη πίσω από καμιά πόρτα. Αν υπήρχε δεν θα ήταν απρόσμενη, όπως το υποσχέθηκε ο βασιλιάς. Και ο βασιλιάς τηρεί πάντα την υπόσχεσή του.

Έχοντας αποδείξει ότι δεν υπάρχει τίγρη, ο Μιχάλης άρχισε ν' ανοίγει με θάρρος τις πόρτες. Με μεγάλη του έκπληξη όμως είδε την τίγρη να πηδάει μέσα από το δωμάτιο 2.

Ήταν εξ ολοκλήρου απρόσμενη. Ο Βασιλιάς κράτησε την υπόσχεσή του. Μέχρι σήμερα οι Λογικολόγοι δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν πού είναι το λάθος στο συλλογισμό του Μιχάλη.

Το παράδοξο της απρόσμενης τίγρης έχει πολλές άλλες παραλλαγές. Η προέλευσή του δεν είναι γνωστή. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1940 με την ακόλουθη μορφή: ένας καθηγητής ανακοίνωσε ότι μια μέρα της επόμενης εβδομάδας Θα έδινε ένα «απρόσμενο διαγώνισμα». Είπε στους μαθητές του ότι κανείς δεν Θα μπορούσε να προβλέψει τη μέρα της εξέτασης ως τη στιγμή που Θα την ανακοίνωνε ο ίδιος.

Ένας μαθητής «απέδειξε» ότι δεν ήταν πιθανή η τελευταία μέρα της εβδομάδας ή η προτελευταία ή η αντιπροτελευταία κοκ. Εντούτοις ο καθηγητής μπόρεσε να κρατήσει την υπόσχεσή του δίνοντας το διαγώνισμα την τρίτη μέρα.

Όταν ο W.V. Quine, φιλόσοφος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, έγραψε το 1953 ένα δοκίμιο για το εν λόγω παράδοξο, του έδωσε τη μορφή ενός διοικητή μιας φυλακής που σχεδίαζε τον απρόσμενο απαγχονισμό ενός φυλακισμένου. [...]

Οι περισσότεροι παραδέχονται ότι το πρώτο βήμα στο συλλογισμό του Μιχάλη είναι ορθό, η τίγρη δεν μπορεί να βρίσκεται στο τελευταίο δωμάτιο. Αλλά αν το παραδεχτούμε αυτό σαν λογικό συμπέρασμα, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε και τους επόμενους συλλογισμούς. Οπότε, αν η τίγρη δεν μπορεί να είναι στο τελευταίο δωμάτιο, τότε ανάλογοι συλλογισμοί αποκλείουν και το προτελευταίο συνεχίζοντας έτσι αποκλείονται όλα τα άλλα.

Ωστόσο είναι εύκολο να αποδειχθεί ότι το πρώτο βήμα του συλλογισμού του Μιχάλη είναι λανθασμένο.

Ας υποθέσουμε ότι είχε ανοίξει όλες τις πόρτες, εκτός από την τελευταία. Μπορεί να συμπεράνει ότι δεν υπάρχει τίγρης στο τελευταίο δωμάτιο; Όχι, διότι αν βγάλει ένα τέτοιο συμπέρασμα και στη συνέχεια ανοίξει την πόρτα, πιθανώς τον περιμένει μια απρόσμενη τίγρη!

Πράγματι, το όλο παράδοξο ισχύει ακόμη κι αν πρόκειται για ένα μόνο δωμάτιο. Ας θεωρήσουμε ότι ο κύριος Μαυράκης, που πιστεύεται ότι πάντα λέει την αλήθεια, σας δίνει ένα κουτί λέγοντάς σας: «Άνοιξέ το και μέσα Θα βρεις ένα απρόσμενο αυγό». Τι μπορείτε να συμπεράνετε για την παρουσία ή την απουσία ενός αυγού μέσα στο κουτί;

Αν ο κύριος Μαυράκης είναι φιλαλήθης, το κουτί πρέπει να περιέχει το αυγό. Τότε όμως θα περιμένετε να το δείτε, οπότε η πρόταση του κυρίου Μαυράκη είναι ψευδής.

Από την άλλη, αν αυτή η αντίφαση σας οδηγεί να συμπεράνετε ότι το κουτί είναι άδειο (στην περίπτωση αυτή ο Μαυράκης ψεύδεται) κι όταν το ανοίξετε βρείτε ένα απρόσμενο αυγό, τότε ο Μαυράκης είπε την αλήθεια.

Οι λογικολόγοι συμφωνούν ότι αν ο Βασιλιάς γνωρίζει ότι μπορεί να κρατήσει την υπόσχεσή του ο Μιχάλης το αγνοεί. Έτσι λοιπόν δεν υπάρχει κανένας τρόπος να φτάσει σε ένα λογικό συμπέρασμα για την παρουσία της τίγρης σε κάποιο δωμάτιο, συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου.

Η διάρκεια της ζωής σας είναι τόσο πολύτιμη όσο η διεύρυνση της συνειδητότητάς σας μέσα σε αυτή τη ζωή

Μερικές φορές, ένας άνθρωπος που είναι εντελώς κακός ή απεχθής ή ζηλεύει ή πραγματικά είναι ένα πρόβλημα για την ανθρωπότητα, θέλει να ζήσει πεντακόσια χρόνια.

Γιατί θέλει να ζήσει;

Πώς πρόκειται να ζήσει;

Όσο περισσότερο ζει, τόσο πιο επικίνδυνος γίνεται.

Η ζωή στέλνει κάποιες ασθένειες σε αυτούς τους ανθρώπους, έτσι ώστε να τελειώσουν και να περάσουν από τη διαδικασία της ανακύκλωσης και να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι.

Ξέρω τέτοιους ανθρώπους.

Ασχολούνται αποκλειστικά με ό, τι πρόκειται να φάνε, τι βιταμίνες θα πάρουν, ώστε να ζήσουν δύο, τρία χρόνια περισσότερο.

Ποιος νοιάζεται για το πόσο καιρό θα ζήσουν εάν δεν είναι αφιερωμένοι στην πνευματική πρόοδο ή την υπηρεσία για την ανθρωπότητα!

Η διάρκεια της ζωής σας είναι τόσο πολύτιμη όσο η διεύρυνση της συνειδητότητάς σας μέσα σε αυτή τη ζωή.

Ποιο είναι το πλεονέκτημα του συναισθηματικού πεδίου;

Από τον υλικό κόσμο πρόκειται να μετατοπίσουμε την συνειδητότητά μας στον συναισθηματικό κόσμο, χωρίς να χάσουμε τον έλεγχο στον υλικό κόσμο. Τι είναι η μετατόπιση προς τον συναισθηματικό κόσμο; Είναι σαν τα ψάρια που ζουν στη λίμνη. Αν πεις στα ψάρια, "Έχουμε ραδιόφωνο και τηλεόραση, αυτοκίνητα και πυραύλους και τα πάντα έξω", θα πουν, “Είσαι τρελός. Ο μόνος κόσμος που υπάρχει είναι σε αυτή την λιμνούλα όπου ζούμε, σε αυτόν τον ωκεανό."

Εάν είστε ένα ψάρι θα καταλάβετε ότι πραγματικά εξαιρείτε τα πάντα εκτός από το μικρό περιβάλλον σας. Είστε ένα ψάρι. Η λιμνούλα σας έχει πολλά, πολλά όμορφα πράγματα, αλλά αν βγείτε έξω και δείτε τον κόσμο, είναι ένας διαφορετικός κόσμος.

Είναι το ίδιο για την ανθρωπότητα. Ζούμε στον φυσικό κόσμο. Όλες οι αισθήσεις μας δουλεύουν στον φυσικό κόσμο, αλλά μόνο αν έχετε μετατοπίσει την συνειδητότητά σας από την υλική ενασχόληση σε μια αστρική ενασχόληση, θα αρχίσετε για πρώτη φορά στον ύπνο σας να βλέπετε ότι υπάρχει ένας άλλος κόσμος εκεί.

Τι θα βρείτε στον συναισθηματικό κόσμο; Θα βρείτε ό, τι είναι εδώ, καθώς τα πάντα που θα σας φωτίσουν με τέτοιο τρόπο που θα έχετε τον πλήρη έλεγχο πάνω στο συναισθηματικό σας σώμα. Για παράδειγμα, στο υλικό πεδίο, αν κάνετε εκατό πράγματα σε μία ώρα, στο συναισθηματικό πεδίο θα κάνετε πεντακόσια πράγματα σε ένα λεπτό.

Ποιο είναι το πλεονέκτημα του συναισθηματικού πεδίου; Στο συναισθηματικό πεδίο έχετε περισσότερη ταχύτητα, μεγαλύτερη διαύγεια της όρασης, και την ικανότητα να κάνετε ό, τι θέλετε να κάνετε για να σώσετε τους ανθρώπους από το συναισθηματικό μπλέξιμό τους.

Οι περισσότερες από τις ασθένειές μας προέρχονται από το αστρικό πεδίο. Εάν διεισδύσετε εκεί, αν είστε ένας γιατρός, φιλόσοφος, ψυχολόγος ή ηγέτης, θα ξέρετε αμέσως τις αιτίες των γεγονότων, από τα δρώμενα του υλικού πεδίου που βρίσκονται στο συναισθηματικό πεδίο. Όταν αλλάζετε τις αιτίες στο συναισθηματικό πεδίο, θα είστε σε θέση να αλλάξετε τις επιδράσεις που συμβαίνουν στο υλικό πεδίο.

Στη συνέχεια θα μετατοπίσουμε την συνειδητότητά μας στον νοητικό κόσμο.

Μήπως ήρθε η ώρα να δείξεις τι αισθάνεσαι;

Σε σένα μιλάω… Μην κρύβεσαι, δε χωράς πίσω από το δάχτυλό σου… Σε σένα, το φοβισμένο παιδί, το κατά τ’ άλλα μπρουτάλ αρσενικό. Σε σένα, που ενώ τη θες, κάνεις τον Κινέζο.

Προσποιείσαι τον αδιάφορο, το παίζεις χαλαρός και άνετος, κι ας σε καίει καιρό τώρα το θέμα.

Οι ευκαιρίες που σου δόθηκαν, αμέτρητες, πολλές παραπάνω από τα δάχτυλα που θα χρησιμοποιούσα ανοιχτά για να σε επιβραβεύσω. Αυτή σε έχει πάρει χαμπάρι, αλλά σε περιμένει.

Όχι βρε, δε στην έχει στημένη στη γωνία, ίσα ίσα. Σε περιμένει όλο λαχτάρα, πότε επιτέλους θα σου βγει να της μιλήσεις. Δεν είναι ότι το παίζει κυρία, απλά θέλει να την διεκδικήσεις ως γνήσιος και αρχέγονος κυνηγός. Θέλει να νιώσει λεία, πολύτιμη και ποθητή, που θα παλέψεις με άλλους – και κυρίως με τον εαυτό σου – για να την κερδίσεις.

Κι όσο αυτή περιμένει στο κάστρο της ως άλλη Ραπουνζέλ με το μαλλί ριγμένο από το μπαλκόνι της, εσύ παλεύεις, όχι με τους ανταγωνιστές σου επίδοξους μνηστήρες, αλλά με τα πολυαγαπημένα σου διαόλια… Ξέρεις μωρέ, ανασφάλειες του τύπου “σιγά που θα γυρίσει να κοιτάξει εμένα”, “της πέφτω λίγος” ή “άστο μεγάλε, θα ξεφτιλιστούμε” και άλλα τέτοια χαριτωμένα αντρικά κομπλεξάκια, που παράγουν μόνο χαμένες ευκαιρίες, απογοητεύσεις και άλλα κομπλεξάκια από πάνω.

Σοβαρά; Μίλα της! Θα είναι κρίμα να παραδώσεις τα όπλα αμαχητί! Αν δεν προσπαθήσεις, δε θα μάθεις ποτέ τη συνέχεια, θα έχεις κλείσει την υπόθεση στο ντουλάπι του αδύνατου. Κι είναι κρίμα…

Πέτα τους φόβους σου στην άκρη και τόλμησέ το. Μην κολλάς σε υποθέσεις, πιθανότατα είναι μόνον αυτό: υποθέσεις. Την αλήθεια θα τη μάθεις μόνο αν το επιχειρήσεις.

Εντάξει, δε λέω, μπορεί να φας και χυλόπιτα, ζεστή – ζεστή και περιποιημένη, ή χλιαρή και άγαρμπη. Μπορεί να τρακάρεις με τοίχο και να σπάσεις μούτρα και δόντια από τη σύγκρουση. Αν, όμως, νιώθεις πως αξίζει, όρμα! Θα είναι μια πτώση που θα θυμίζει bungee jumping, αλλά δεν αποκλείεται να προσγειωθείς σε μια αγκαλιά που σε περιμένει ανυπόμονα.

Κι αν πάλι δε σε περιμένει, είναι σίγουρο πως θα την ξαφνιάσεις ευχάριστα και θα της μεταδώσεις γλυκύτατα vibes, δημιουργώντας προϋποθέσεις και πιθανότητες…

Μην τρομάζεις από τα αισθήματά σου, μη διστάζεις να της τα δείξεις… Είναι σε θέση να τα εκτιμήσει, γιατί, φίλε μου καλέ, τι ψάχνουν οι άνθρωποι τη σήμερον ημέρα; Ρομαντισμό και συναισθήματα αναζητούν, σε αντιδιαστολή με τον κυνισμό που περιβάλλει τις διαπροσωπικές σχέσεις.

Πάψε λοιπόν να παριστάνεις το βαρύ πεπόνι και ανασκουμπώσου. Άσε κατά μέρος τα κολλήματα και κάνε την έκπληξη… Για να είμαι πιο σαφής, γίνε εσύ η έκπληξη, χαρίζοντάς της ένα φυλλαράκι από την καρδιά σου. Θα το φυλάξει, να το δεις.

Μάζεψε τα κουράγια σου και καβάλα στο αλογάκι σου κόψε δρόμο για τον πύργο. Η Ραπουνζέλ σε περιμένει για καφέ.

Τι σημαίνει «Γονιός»…

 Είναι η απόλυτη, η τέλεια ερμηνεία της λέξης «Δάσκαλος»…

Και ένας Δάσκαλος, για το πρώτο πράγμα που ενδιαφέρεται, είναι να δημιουργήσει ανεξάρτητους και αυτάρκεις μαθητές

Ο Δάσκαλος στέκεται πάντα δίπλα στον μαθητή του, στην αρχή του Δρόμου του και του μαθαίνει πώς να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του, πώς να διαχειρίζεται την ελεύθερη βούλησή του, πώς να συμπλέει με τους εσωτερικούς Νόμους, πώς να σέβεται τον Εαυτό του και τους άλλους, πώς να παίρνει αποφάσεις με δική του πρωτοβουλία, χωρίς να ενδιαφέρεται αν οι αποφάσεις του δεν είναι αποδεκτές από ένα σύνολο

Του μαθαίνει ότι η Αγάπη δεν έχει όρους…

Κάθε Δάσκαλος στην Ζωή μας είναι κοντά μας, στην αρχή… στις αντιξοότητες και στα γκρεμίσματα, στην ανάπτυξη κάθε μικρής ή μεγάλης ανθρώπινης ποιότητας, που μας ανυψώνει στο μεγαλείο της Ανθρώπινης Ύπαρξης και μας καθοδηγεί μέχρις ότου το βάθος της Αγάπης να καταλάβει όλο το Είναι μας. Έχει υπομονή με τους θυμούς μας και τους φόβους μας, με ότι θεωρούμε δύσκολο και ακατόρθωτο, μέχρι να σπάσουμε εντελώς κάθε πλάνη μας.

Και μετά, αφού ο Δρόμος του μαθητή του έχει πια χαραχτεί, στέκεται διακριτικά πλάι του και χαίρεται με την δημιουργικότητα του, την αποφασιστικότητά του, το θάρρος του, την δύναμη του, το κάθε βήμα του που τον οδηγεί στην αυτάρκεια και την ελευθερία του, έχοντας πάντα σαν Αρχή ότι δεν χρειάζεται τον μαθητή του, ούτε ο μαθητής του εκείνον. Δεν δημιουργεί σχέσεις εξάρτησης, δεν φοβάται να μείνει μόνος του…

Ο κάθε άνθρωπος χαράζει πορείες, δεν ακολουθεί εκείνες των άλλων…

Το έργο του Δασκάλου το χαρακτηρίζει η ανιδιοτέλεια… Δεν διδάσκει για να έχει όφελος από τους μαθητές του, διδάσκει γιατί έχει μάθει να αγαπάει τον Άνθρωπο.

Δεν εκβιάζει συναισθηματικά τους μαθητές του, δεν τους υποχρεώνει στην απόδοση τιμών και ευγνωμοσύνης… Χαίρεται όταν τον ξεχνάνε, όταν δεν τον έχουν πια ανάγκη σαν Δάσκαλο, αλλά τους ενώνει μια Αιωνιότητα και μια Αγάπη, που δεν χάνεται με τον χρόνο, ούτε με τον θάνατο. Δεν χρειάζεται η Αιωνιότητα πρακτικές αποδείξεις για να εκφράσει την Αγάπη της Ουσίας και του Βάθους…Οι πορείες της Αγάπης, στο τέλος συγκλίνουν...Είναι Νόμος!

Και όταν έρχονται κάποιες δύσκολες στιγμές που ο μαθητής του αποθαρρύνεται και πέφτει, όταν κάνει τα λάθη του και έχει σύγχυση στην καρδιά, εκείνος δεν μετράει τίποτα σαν σωστό ή σαν λάθος, παρά μόνο τον κοιτάει βαθιά στην Ψυχή και ψιθυρίζει «Συνέχισε, Αγαπημένη μου Ψυχή… μην σταματάς, συνέχισε»…

Ο Δάσκαλος ξέρει ότι έχει περιορισμένο χρόνο να έχει «εκπαιδευτικό» ρόλο και δεν επιδιώκει να τον κρατήσει για όλη την ζωή του μαθητή του, μέσω της υποχρεωτικής ευγνωμοσύνης, γιατί ξέρει πως η ευγνωμοσύνη της Ψυχής δεν τελειώνει ποτέ, αν έχει νιώσει βαθιά Αγάπη και ανιδιοτέλεια. Δεν χρειάζεται αποδείξεις για την σχέση Αγάπης, για την οποία εκείνος πρώτος έβαλε τις βάσεις.

Δεν γίνεται ποτέ Δάσκαλος και μαθητής να είναι το ίδιο ανώριμοι στην συνειδησιακή τους κατάσταση (συναισθηματική, πνευματική), γιατί τότε θα «αλληλοσπαράζονται» με το γάντι.

Και ο Δάσκαλος θα νιώθει τον μαθητή του αχάριστο, χωρίς μια στιγμή να σκύψει μέσα στον Εαυτό του να ερευνήσει τι ακριβώς του έμαθε… Και όταν ο μαθητής βρει τον Δρόμο του, ίσως διαφορετικό από αυτόν που του δίδαξε, θα νομίζει ότι τον παρασύρουν άλλοι στην πλάνη, χωρίς ούτε μία στιγμή να ερευνήσει ποιόν ακριβώς δρόμο του έδειξε…

Αφιερωμένο σε όλους τους γονείς

Αν το κατανοήσουμε όλοι σε βάθος, τι σημαίνει Γονέας, τότε ίσως να έχουμε περισσότερες ευκαιρίες να έχουμε μια επόμενη χαρούμενη γενιά…

Ταξίδι είναι να έχεις καινούρια μάτια

Εκείνο το βράδυ πήρε να κατηφορίζει τη Βαλαωρίτου, έχοντας το νου του για κάποιο σημάδι της κατεύθυνσης που έπρεπε να ακολουθήσει, όπως επέμενε ο Παντελής. Κι ως εκ θαύματος, πάνω από το μαγαζί με τα μεταχειρισμένα βιβλία ξεκινούσε μια ατέλειωτη σειρά από γαλάζια βελάκια που αναβόσβηναν. Στροφή δεξιά, στροφή αριστερά στην Βηλαρά, ύστερα ξανά στροφή δεξιά, πάντα ακολουθώντας τα βελάκια, και στο τέλος, πάνω που νόμιζε πως είχε χάσει οριστικά τον προσανατολισμό του, το μαγαζί με τα οπτικά τον περίμενε. Μπήκε μέσα με μια διστακτική καλησπέρα.
Ένας γεράκος με ολοστρόγγυλα γυαλάκια Philip Johnson του χαμογέλασε. «Πώς μπορώ να σας εξυπηρετήσω;»
Ντράπηκε, μα από την άλλη έπρεπε να το τολμήσει. «Μου είπαν πως…πουλάτε μάτια». Γέλασε νευρικά σαν για να απολογηθεί ή για να προλάβει το καλαμπούρι του υπαλλήλου, όμως εκείνος παρέμεινε σοβαρός. Πλησίασε ένα μικρό ντουλάπι. Έβγαλε προσεκτικά τρία κάτασπρα κουτάκια και τα απίθωσε ευλαβικά στο γραφείο. Ύστερα, άνοιξε το συρτάρι κι έπιασε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία.
«Καθίστε», του πρότεινε κι εκείνος υπάκουσε.
Ο γηραιός υπάλληλος άνοιξε το πρώτο κουτί κι έδωσε στο Γεράσιμο δυο υγρούς βολβούς που κούρνιαζαν τώρα καρτερικά στην παλάμη του. Τους πλησίασε στο πρόσωπό του νιώθοντας μια ηλεκτρική εκκένωση στον αυχένα. Τα χέρια του ήταν πλέον άδεια, μα υγρά ακόμα από τους βολβούς που είχαν πάρει τη θέση των ματιών του. Κοίταξε γύρω του κι έπαιξε λίγο πάνω κάτω τα νέα μάτια, αισθάνοντάς τα έτοιμα να δραπετεύσουν από τις κόγχες τους.
Ο υπάλληλος έξυσε με απορία τη σεβάσμια φαλάκρα του και ψιθύρισε.

«Χμ. Ίσως παραείναι γρήγορα για πρώτη χρήση. Για δοκιμάστε κι αυτά». Άνοιξε το δεύτερο κουτί, του φόρεσε τα μάτια και τον κοιτούσε εξεταστικά, ενώ το βλέμμα του Γεράσιμου πέρναγε ένα γύρο το δωμάτιο. «Παρατηρείστε λίγο τη φωτογραφία και περιγράψτε μου τί βλέπετε».
Το δωμάτιο ήταν αγνώριστο! Πήρε στα χέρια του τη φωτογραφία. «Έχει χρώματα!» αναφώνισε. Κοίταξε τον υπάλληλο που έδειχνε τώρα τριάντα χρόνια νεότερος. «Κι εσείς, σαν να ξανανιώσατε! Δεν συστηθήκαμε. Με λένε Γεράσιμο».
Ο υπάλληλος χαμογέλασε συγκαταβατικά σαν να είχε ξαναζήσει την ίδια σκηνή εκατοντάδες φορές. «Χάρηκα πολύ, Γεράσιμε. Είμαι ο Marcel. Ώστε, βλέπεις χρώματα στη φωτογραφία. Κάτι άλλο;»
Ο Γεράσιμος την πήρε στα χέρια του και είδε τον μικρό Marcel να χαμογελάει σε μια γυναίκα, πιθανότατα τη μητέρα του. Φορούσε το ίδιο ζευγάρι γυαλιά, ευτυχισμένος για τις μπλε τιράντες που μόλις του είχε αγοράσει εκείνη και τώρα συγκρατούσαν τα κοντά παντελονάκια του.
«Μάλλον εδώ είμαστε», σιγουρεύτηκε ικανοποιημένος ο Marcel μόλις άκουσε την περιγραφή. «Για δοκιμάστε κι αυτά, Γεράσιμε. Είναι παρόμοια, λίγο πιο ευπροσάρμοστα.»
Η αίσθηση των νέων ματιών τον συγκλόνισε. Σαν κάποιος να άναψε τη λάμπα που περίμενε αιώνες σβησμένη στη μέση της ψυχής του.Διακινδύνευσε μια ματιά έξω από το μαγαζί. Ο κόσμος περνούσε βιαστικός, ίδιος κι απαράλλαχτος με πριν κι όμως όλα είχαν αδιόρατα ανατραπεί. Σαν να είχαν αποκτήσει υφή τα συναισθήματα του ζευγαριού που περπατούσε σφιχταγκαλιασμένο. Σαν να είχε άρωμα η μουσική του νεαρού που έπαιζε φυσαρμόνικα στα μαρμάρινα σκαλιά. Λες και το δέντρο στη γωνία εξιστορούσε όλους τους μύθους της πόλης σε κάθε πνοή του αέρα.
«Είναι απίστευτο πόσα μπορεί επιτέλους να δει κανείς με ένα ζευγάρι καινούρια μάτια, σωστά Γεράσιμε;»
Σωστά. «Θα τα πάρω», αποφάσισε.
Ο υπάλληλος του τα τύλιξε στο ρυζόχαρτο. «Μόλις νιώσετε να δυσκολεύεστε με κάποιο πρόβλημα, θέλουν άλλαγμα, αλλά η τιμή είναι προσιτή, δεν υπάρχει λόγος να διστάζετε. Το ιδανικό είναι να χρησιμοποιείτε καινούρια μάτια το συχνότερο δυνατό».
Αποχαιρέτισε τον συμπαθητικό πωλητή και γύρισε στο διαμέρισμά του.
Μπήκε βιαστικός και άνοιξε το πολύτιμο κουτάκι. Με τα παλιά μάτια του χάζεψε για λίγο τα σχέδια εκείνου του πελάτη που δεν μπορούσε να ικανοποιήσει με τίποτα. Τόσο καιρό τα κολλούσε στον τοίχο, μια ίσια, μια ανάποδα μήπως και του φανέρωναν μια άλλη οπτική που τα μάτια του δεν μπορούσαν να αναγνωρίσουν.
Φόρεσε το καινούριο ζευγάρι και κοίταξε το χαρτί. Πήρε μολύβι και γόμα και άρχισε να σέρνει φρενήρεις γραμμές, ώσπου το σπίτι έδειξε ονειρεμένο.
Έκατσε ιδρωμένος στην άκρη του καναπέ και χάζεψε στο τραπεζάκι τις φωτογραφίες με την πρώην. Κι είδε όλους τους τσακωμούς και τους εγωισμούς του να καταρρέουν, όλη τη βλακεία του που είχε οδηγήσει στο ρήγμα. Την πήρε τηλέφωνο.
Κοιτάχτηκε στον καθρέφτη και είδε τον εαυτό του αλλιώς. Τις μέρες που είχε αφήσει να περάσουν ανεπιστρεπτί, τις ρωγμές που επέτρεψε στην αξιοπρέπειά του, τα λάθη του πιο ξεκάθαρα από ποτέ.
Βγήκε στο δρόμο κι ανάσανε ανακουφισμένος το βραδινό αεράκι. Οι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει την πόλη για τις καλοκαιρινές διακοπές. Κι εκεί που κάποτε, ένα τέτοιο σκηνικό θα τον τρόμαζε, τώρα ξεδιπλωνόταν μπροστά του ένα αστικό τοπίο μαγικό κι ήρεμο που ανακτούσε τις δυνάμεις του.
Συνέλαβε τον εαυτό του να αναρωτιέται πόσο όμορφο δώρο θα ήταν να μπορούσε να αγοράσει ένα ζευγάρι καινούρια μάτια για κάθε κάτοικο. Να πήγαινε στον κύριο Marcel και να αγόραζε όλη την πραμάτεια του. Κι ύστερα να καθόταν έξω από τις πόρτες των εκρηκτικών διαμερισμάτων κρυφακούγοντας τα προβλήματα που θα λύνονταν με ένα νέο ζευγάρι υγρούς βολβούς που γαργαλάνε τον αυχένα.
Άλλαξε κατεύθυνση και πήρε χαμογελαστός το λεωφορείο. Είχε μια ολόκληρη πόλη να σώσει, τώρα που είχε γλιτώσει πια τον εαυτό του.
«Το ταξίδι της ανακάλυψης δεν σημαίνει να ψάχνεις καινούρια μέρη, αλλά να έχεις καινούρια μάτια».

Παλαιά Διαθήκη - Η πραγματικότητα πίσω από τον μύθο

(Σημείωση: Για περιγραφή των εικόνων, αφήστε τον δείκτη του ποντικιού πάνω τους. Για μεγέθυνση των δυσδιάκριτων εικόνων, κάνετε κλικ).

Γιατί πρέπει να μας ενδιαφέρει η Παλαιά Διαθήκη;

Η Παλαιά Διαθήκη είναι η βάση των τριών γνωστών μονοθεϊστικών θρησκειών. Είναι υποτίθεται θεόπνευστη, και σε αυτή αναφέρονται φοβερά και τρομερά πράγματα που φέρεται να έγιναν από τον Γιαχβέ (τον μεταφρασμένο σαν “Κύριο”[=αφέντη] στο κείμενο των Εβδομήκοντα), ή για λογαριασμό του. Ήταν το κατεξοχήν απόλυτο ανάγνωσμα σε σχέση με την επιστήμη, την τέχνη, την ιστορία, την κοσμολογία, την θεολογία και την ηθική, για πάνω από μια χιλιετία και ακόμα θεωρείται το κατεξοχήν ηθικό και ιστορικό βιβλίο για εκατομμύρια ανθρώπων.

Η εμφάνιση, υποτίθεται, του Ιησού που επιμένει στην σημασία και ορθότητα του Νόμου και ισχυρίζεται ότι είναι γιος του ίδιου του Γιαχβέ της Παλαιάς Διαθήκης, μας δίνει το έρεισμα να ασχοληθούμε σοβαρά με αυτή και να προσπαθήσουμε να βρούμε στοιχεία αληθείας μέσα στο συνονθύλευμα των κειμένων της. Να καταλάβουμε πως γράφτηκε και γιατί, ποια είναι η σχέση της με την πραγματικότητα και πόσο επηρεάζει τελικά τη γνώση μας, σε ό,τι έχει κτιστεί πάνω σε αυτή, δηλαδή στον Χριστιανισμό που μας απασχολεί ιδιαίτερα, αφού καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ιδεολογία της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.

Κατά “τας γραφάς”

Οι Εβραίοι λοιπόν, σύμφωνα με τις γραφές τους, σταθεροποιήθηκαν κοντά στις ελληνικές πόλεις της Πενταπόλεως, από την μια ελκυόμενοι από τον πολιτισμό τους και από την άλλη επιβουλευόμενοι τον πλούτο και την δύναμή τους, μετά από μια περιπέτεια με θαυμαστά στοιχεία στην Αίγυπτο και ακολουθώντας τα αχνάρια των πατριαρχών τους και καθοδηγούμενοι υποτίθεται από τον θεό τους.
Τα βιβλία αυτά και η επικράτηση του μοναδικού και ζηλιάρη θεού τους, ήταν το όπλο να κρατήσουν τα πρόβατα του Ισραήλ από την λογική ενσωμάτωσή τους σε ένα ανώτερο πολυθεϊστικό πολιτισμό που βρισκόταν στα παράλια, κατηγορώντας τον πολιτισμό αυτό ως ανήθικο και καλώντας συνέχεια τον ζηλιάρη Ιεχωβά να τιμωρήσει τους κακούς Φιλισταίους και γενικά τους κακούς ειδωλολάτρες Εβραίους που τους ακολουθούσαν.

Οι διαφορές στο γλωσσικό ύφος οδήγησαν σε αλληλοεπικαλούμενες στρώσεις κειμένων ιδιαίτερα της Τορά (Πεντάτευχος) με πέντε διακριτές χρονολογήσεις.

Η πρώτη θα πρέπει να ξεκίνησε τέλη του 8ου αι. π.Κ.Ε., βασικά του 7ου (ομάδα κειμένων “J”), είναι και αυτή που αναφέρεται το τετραγράμματο όνομα του Γιαχβέ και αναφέρεται στο βασίλειο του Νότου (Ιούδα).

Η δεύτερη (ομάδα κειμένων “Ε”) μετά τον 8ο αι. π.Κ.Ε. μάλλον από το βασίλειο του Βορά (Ισραήλ). Όπου ο Θεός αναφέρεται σαν Ελοχείμ, το οποίο είναι ο πληθυντικός του Ελ (θεός), που δείχνει ότι δεν μιλούσαν για έναν θεό αλλά για πολλούς θεούς, άρα ήταν επηρεασμένοι από τον πολυθεϊσμό. Αυτό ενισχύεται τόσο από τις κατάρες από το ιερατείο του Νότου (Ιούδα) για αυτούς όσο και από τους περιδιαβαίνοντες τροβαδούρους–προφήτες (που αργότερα η λέξη “προφήτης” πήρε και την σημερινή της έννοια, αρχικά πρέπει να ήταν ο αοιδός).

Η τρίτη ομάδα (JE) είναι καταγραφές νεότερες του 7ου αι. από το ιερατείο που αναμιγνύει αυθαίρετα τις παλαιότερες καταγραφές, δίνοντας μια δήθεν προφητική τάση σε γεγονότα που έχουν ήδη συμβεί (κάτι που συνεχίστηκε και αργότερα).

Η τέταρτη ομάδα (D) είναι σειρά νόμων, με σκοπό την ομογενοποίηση των θρησκευτικών τάσεων, δείχνει σταθεροποίηση του Ιεχωβά σαν μοναδικού θεού και επιπλέον το ιδεολόγημα της αυθαίρετης ληστρικής κατάκτησης της Παλαιστίνης (Γη της Επαγγελίας) με εντολή του ίδιου του θεού τους για τον εκλεκτό λαό του. Περιλαμβάνει όλο το Δευτερονόμιο.

Τέλος, είναι η ομάδα κειμένων “P”. Στα τέλη του 5ου αι. όταν το ιερατείο τους ήταν εκτοπισμένο στην Βαβυλώνα. Είναι αυστηρά ιερατικά κείμενα, επηρεασμένα έντονα από τους σουμεριακούς και ακαδικούς μύθους. Περιλαμβάνει την αρχή και τμήματα της Γενέσεως, της Εξόδου, των Αριθμών και ολόκληρο το Λευιτικό. Ολοκληρώνει το κείμενο όπως το ξέρουμε σήμερα, βάζοντας την αρχή του και την κοσμολογία του. Στο παράρτημα Α' στο τέλος του κειμένου, υπάρχουν ενδεικτικά κάποια κείμενα και πως έχει γίνει η διαστρωμάτωση από τις διάφορες επικαλύψεις και προσθήκες.

Η ιδεολογία λοιπόν των κειμένων στο σύνολο τους είναι:
  • Η συσπείρωση όλων των Εβραίων κάτω από την καθοδήγηση και τις αυστηρές εντολές του Γιαχβέ, δηλαδή του ιερατείου του.
  • Η κατηγορία κατά των Φιλισταίων και του Ελληνικού Πολιτισμού που είχαν και ήταν από ό,τι φαίνεται ιδιαίτερα ελκυστικός στον λαό, στους ηγέτες του βόρειου βασιλείου του Ισραήλ, και συχνά και του νότιου του Ιούδα, μάλιστα προς όνειδος του ιερατείου γινόντουσαν πολλοί μικτοί γάμοι.
  • Η αιτιολόγηση των ληστρικών επιδρομών τους κατά των Φιλισταίων και των αλλόδοξων ως θέλημα του θεού τους, τους οποίους όμως ποτέ δεν κατάφεραν να εκτοπίσουν.
  • Οι εθνικές διεκδικήσεις των Εβραίων σε σχέση με όλους τους γείτονες τους αλλά και μεταξύ τους.
Το κλασικό μοτίβο που επαναλαμβάνεται στην προσπάθεια μαντρώματος του λαού αυτού, είναι: Διαθήκη, επαγγελία, αποστασία, απειλές-τιμωρία, μεταμέλεια και συγχώρεση. Οι Εβραίοι συνέχεια προδίδουν την εμπιστοσύνη του Γιαχβέ και για αυτό πέφτουν στα χέρια των εχθρών, αλλά όταν μεταμελούνταν, έρχονται απρόσμενοι ήρωες που στέλνει ο ίδιος ο Γιαχβέ, οι οποίοι θα τους σώσουν, για να συνεχιστεί αενάως το μοτίβο αυτό.
  • Η καταδίκη των βασιλέων και του λαού του κοσμοπολίτικου Ισραήλ (του βόρειου βασιλείου των 10 φυλών) που σε αντίθεση με τον λαό του συντηρητικού Ιούδα (νότιο βασίλειο των 2 φυλών) δεν έμειναν πιστοί στον Γιαχβέ και προέβησαν σε “ακολασίες” μέχρι που επέφεραν πάνω τους την οργή του ίδιου του Γιαχβέ.
  • Εντολές ραδιουργίας και πονηριάς μέσω της απόδοσής τους στον Θεό ή στους κύριους ήρωες πάλι καθοδηγούμενους από τον Θεό. Ραδιουργίες και τεχνουργήματα με τραγικές συνέπειες στους αντιπάλους για την δημιουργία ένδοξης ιστορίας στο πλαίσιο ενός σχεδίου του Γιαχβέ για αυτούς.
Αντίθετα με το κακό Ισραήλ του Βορρά με κέντρο την Σαμάρεια, το βασίλειο του Ιούδα του Νότου με κέντρο την Ιερουσαλήμ, είναι το καλό κράτος, που όταν οι βασιλείς του δεν παρασύρονταν από την ειδωλολατρία, έβγαινε νικητής στις διαφορές με τον Βορρά ή τους Φιλισταίους. Αντίθετα όταν παρασυρόντουσαν στα “βδελύγματα” της ειδωλολατρίας ερχόντουσαν καταστροφές (Στο παράρτημα 2 φαίνεται ποιοι ήταν ειδωλολάτρες και ποιοι όχι). Μάλιστα αυτό το βασίλειο χάρη στην βοήθεια του Γιαχβέ, επιβίωσε όταν από τις αμαρτίες του Βορρά αυτός κατακτήθηκε από τους Ασσύριους. Αλλά ακόμα και το Νότιο Βασίλειο έπαθε τα ίδια όταν προσχώρησε στην ειδωλολατρεία και διαλύθηκε από τους Βαβυλώνιους.

Ο Finkelstein στο βιβλίο του έχει όλη την βασική “ιστορία” όπως την περιγράφει η Βίβλος ανά περίοδο, πριν παρουσιάσει τα αρχαιολογικά και ιστορικά ευρήματα που επιβεβαιώνουν ή αναιρούν τα γραφόμενα. Φυσικά τα συμπεράσματα πέρα από τα ευρήματα είναι του ίδιου του Israel Finkelstein, που ως Ισραηλίτης σίγουρα τα βλέπει από την δική του σκοπιά χωρίς να παύουν να έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Η Ανατολική Μεσόγειος τον 14ο αιώναΚατά την Ιστορία και την Αρχαιολογία

 Χιλιάδες αρχαιολόγοι έψαχναν για να βρουν στοιχεία σχετικά με την επαλήθευση των θαυμαστών συμβάντων στην Παλαιά Διαθήκη, και αρχικά όντως έβρισκαν στοιχεία και τα ταύτιζαν με τις αντίστοιχες τοποθεσίες, αποδεικνύοντας την “αλάνθαστη” θεϊκά κατευθυνόμενη ιστορία. Με την εξέλιξη όμως της ραδιοχρονολόγησης και των νέων μεθόδων έρευνας και διάκρισης, διαπιστώθηκε ότι η ταύτιση χρονολογικά με γεγονότα της Βίβλου όπως αναφέρονται, είναι από δύσκολη έως αδύνατη. Έτσι μεγάλη μερίδα των αρχαιολόγων άρχισε να ψάχνει στοιχεία για το παρελθόν της περιοχής ανεξάρτητα από την επιβεβαίωση τους από τις “γραφές” και τα αποτελέσματα είναι ενδιαφέροντα όταν έρχεσαι εκ των υστέρων να βρεις την όποια σύνδεση.

Σχετικά με τους πατριάρχες:
  • Οι καμήλες εξημερώθηκαν σαν φορτηγά ζώα στο τέλος της 2ης χιλιετίας, και δεν χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στην Εγγύς Ανατολή παρά μόνο μετά το 1000 π.Κ.Ε.
  • Η ιστορία για το καραβάνι που μετέφερε τον Ιωσήφ και μετέφερε “αρώματα, μαστίχα και λάβδανο”, δείχνει στο εμπόριο της Ευδαίμονος Αραβίας, που άνθισε με την εποπτεία της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας τον 9-8ο αι.
  • Η υπόθεση να ήταν η ιστορία στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού δεν ισχύει, γιατί η παρακμή στην Χαναάν έγινε από λόγους τοπικής οικονομίας και κοινωνικών εξεγέρσεων παρά από κύμα εξωτερικής εισβολής. Επίσης, η Ενδιάμεση Εποχή του Χαλκού δεν χαρακτηρίζεται από νομαδισμό. Φυσικά και οι κύριοι τόποι που αναφέρονται στην δράση του όπως η Συχέμ, η Βηρσαβέ και η Χεβρώνα δεν έδωσαν ευρήματα για την εποχή, επειδή ήταν ακόμα ακατοίκητες.
  • Η υπόθεση να αναφέρεται στην Μέση Εποχή του Χαλκού πάλι είναι προβληματική, το πρόβλημα εδώ είναι ότι την εποχή αυτή έχουμε εκπληκτικά ευρήματα και μεγάλες και ανθηρές τοιχισμένες πόλεις, ανάκτορα και ναούς όπως η Ασώρ και Μαγεδδώ, η Συχέμ, η Βηθήλ και η Ιερουσαλήμ, όλες οχυρωμένες και σχετικά πλούσιες που λείπουν από την βιβλική αφήγηση.
Η πιθανότητα να είναι μυθικά πρόσωπα του παρελθόντος που έχει να κάνει με όλους τους Χαναναίους ή και τους λαούς της ευρύτερης περιοχής (η ευθύνη της στείρας συζύγου να βρει μια σκλάβα για να γεννήσει τα παιδιά, ήταν κάτι γνωστό στην περιοχή), είναι κάτι πάρα πάνω από πιθανή. Η ιστορία προφανώς πλήρως επινοημένη για τους σκοπούς που θα αναλυθούν παρακάτω.

Σχετικά με την Έξοδο:
  • Από το 1800 π.Κ.Ε. υπήρχαν ξένοι και μάλιστα Χαναναίοι εργάτες στην Αίγυπτο στο Δέλτα του Νείλου, όπου γινόντουσαν εργασίες στις διώρυγες και σε κατασκευές πόλεων, σε μια μόνιμη μεταναστευτική διαδικασία από την Χαναάν προς την Άβαρη. Όπως θα δούμε αυτή η δραστηριότητα ταυτίζεται με τους Υξώς.
  • Οι Φιλισταίοι εγκαταστάθηκαν από το Αιγαίο στην Χαναάν με την έλευση του 11ου αι. και ανθούν μέχρι και μετά την έλευση της ασσυριακής περιόδου.
  • Τα Γέραρα που ταυτίζονται με το Τελ Χαρόρ, στην εποχή του Σιδήρου ήταν ένα ασήμαντο χωριουδάκι που ανθεί και γίνεται ισχυρό ασσυριακό οχυρό τον 7ο αι. Το ίδιο και για πολλά άλλα βασίλεια και πόλεις που αναφέρονται στην Π.Δ. σαν συμβάντα και γενόμενα τον 13-12ο αι.
  • Η μόνη εισβολή από ανατολικά στην Αίγυπτο είναι η εμφάνιση των Υξώς από το 1670. Μόνο που η έρευνα όπως είδαμε και για την Άβαρη πάρα πάνω, δεν έδειξε εισβολή, αλλά σταδιακή μετανάστευση και ειρηνική κατάληψη της εξουσίας. Οι Υξώς τελικά εκδιώχθηκαν από τον Άμωση το 1570, που αφού τους κυνήγησε κατέστρεψε το κυριότερο οχυρό τους το Σαρουχέν κοντά στην Γάζα, που έχει αποδειχθεί και αρχαιολογικά. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Μανέθων δηλώνει ότι αφού οι Υξώς εκδιώχθηκαν από την Αίγυπτο, ίδρυσαν την πόλη της Ιερουσαλήμ και κατασκεύασαν εκεί έναν ναό. Είναι και η πρώτη αναφορά για την Ιερουσαλήμ και πάντα σε σχέση με τους Υξώς που θα τους λέγαμε ίσως πρωτοχαναναίους.
  • Η ταύτιση της πόλης Ραμμεσή που αναφέρεται στην Έξοδο, με τον Φαραώ Ραμσή, μας δίνει μια χρονολογία μετά το 1320 (εκατό χρόνια πριν από την χρονολογία της Βίβλου). Η πρώτη όμως αναφορά στην αιγυπτιακή επιγραφική του λαού του Ισραήλ είναι στην εκστρατεία του Μαρνεφθά, υιού του Ραμσή Β΄ στην Χαναάν που ο λαός αυτός αποδεκατίστηκε, στα τέλη του 13ου αι. Είναι και η πρώτη αναφορά της ύπαρξης του Ισραήλ και μάλιστα ως ήδη υπάρχουσας οντότητας στην Χαναάν. Το θέμα είναι ότι η κακή εμπειρία από την εισβολή των Υξὠς, ανάγκασε τους Αιγυπτίους να ελέγχουν και να καταγράφουν εξονυχιστικά τα ανατολικά σύνορά τους.
  • Τον 13ο αι. η Αίγυπτος κυριαρχούσε στην Χαναάν και ανεβοκατέβαιναν με άνεση οι στρατιώτες της έως τον Ευφράτη. Ειδικά η χερσόνησος του Σινά με τα οχυρά και τις αποθήκες που είχε στρατοκρατείται (εικ. 3).
  • Η αρχαιολογική έρευνα στην έρημο του Σινά όπου υποτίθεται 600.000 άνθρωποι πέρασαν 40 χρόνια, έδειξε ποιμενική δραστηριότητα για την 3η χιλιετία, για την ελληνιστική και την βυζαντινή περίοδο, τίποτα άλλο.
  • Αντίθετα, υπάρχουν πάρα πολλές ονοματολογικές αλλά και πραγματικές ομοιότητες με την κατάσταση που επικρατούσε στην Αίγυπτο και την περιοχή της Χαναάν τον 7ο αι. όπως το ανύπαρκτο νωρίτερα, βασίλειο της Εδώμ.
Η Ανατολική Μεσόγειος στις αρχές του 12ου αιώνοςΦαίνεται λοιπόν, ότι η ιστορία της Εξόδου γράφτηκε τον 7ο-6ο αι., εποχή που το βασίλειο του Ιούδα είναι αναγκαστικά δορυφόρος των Αιγυπτίων, με φόντο μυθολογικά στοιχεία που υπήρχαν στην περιοχή της Χαναάν από την δίωξη και καταστροφή των Υξώς, αλλά στην βάση των σύγχρονών τους στοιχείων και με τελείως φανταστικό σενάριο που εξυπηρετούσε κατοπινές ιδεολογικές ανάγκες.

Όπως ξεκαθαρίζουν οι Φινκελστάιν και Σίλμπερμαν:
Τα αισθήματα που έτρεφαν για την Αίγυπτο στην ύστερη μοναρχική περίοδο του Ιούδα ήταν πάντα ένα μείγμα θαυμασμού και απέχθειας. Από την μία, η Αίγυπτος υπήρξε πάντα το ασφαλές λιμάνι σε καιρούς δυστυχίας, άσυλο για κάθε φυγάδα και εν δυνάμει σύμμαχος απέναντι σε εισβολές από τον Βορρά. Από την άλλη υπήρχε μόνιμη δυσπιστία και εχθρότητα προς τον ισχυρό νότιο γείτονα, φιλοδοξία του οποίου από τα πρώτα χρόνια ήταν να ελέγχει το ζωτικό χερσαίο πέρασμα προς βορρά... Τώρα ο νεαρός ηγέτης του Ιούδα ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει τον μεγάλο Φαραώ, και οι αρχαίες παραδόσεις από πολλές και διαφορετικές πηγές μετασχηματίζονταν έντεχνα σ' ένα ενιαίο σαρωτικό έπος προς ενίσχυση των πολιτικών στόχων του Ισραήλ...

Η σάγκα της Εξόδου, δεν είναι ούτε ιστορική αλήθεια ούτε φιλολογική σύνθεση. Είναι μια δυνατή έκφραση μνήμης και ελπίδας, που γεννήθηκε σ' ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο (εννοεί την ανάπτυξη του 7ου αι. τόσο του Ιούδα όσο και της Αιγύπτου). Η θαρραλέα αντιμετώπιση του Φαραώ από τον Μωυσή αντικατόπτριζε την αντίθεση ανάμεσα στον νεαρό βασιλιά Ιωσία και στον καινούργιο Φαραώ Νεκώς. Το να περιορίσεις αυτή τη βιβλική εικόνα σε μια συγκεκριμένη χρονολογία ισοδυναμεί με προδοσία του βαθύτερου νοήματος της ιστορίας. Το εβραϊκό Πάσχα (Πέρασμα) αποδεικνύεται πως δεν είναι ένα συγκεκριμένο γεγονός αλλά η συνεχής εμπειρία της εθνικής αντίστασης έναντι των ισχυρών εσαεί.
Η κατάκτηση της Χαναάν

Οι διπλωματικές επιστολές των Φαραώ τον 14ο αι. (περίπου 400 πινακίδες) μας λένε ότι η Χαναάν ήταν υποτελής στους Αιγυπτίους. Στην ουσία ήταν αιγυπτιακή επαρχία με πρωτεύουσα την Γάζα και με φρουρές σε όλο το μήκος της, κάτι που πουθενά στην Βίβλο δεν αναφέρεται, σαν ύπαρξη Αιγυπτίων έξω από τα σύνορά τους. Οι πόλεις αυτές (Ιερουσαλήμ, Συχέμ, Μαγεδδώ, Ασώρ, Λαχίς) δεν ήταν καν πόλεις αλλά διοικητικά κέντρα μιας ελίτ με τον βασιλιά και την οικογένεια του, ενώ οι κάτοικοι ζούσαν σε μικρά χωριά γύρω από τα κέντρα αυτά. Δεν υπήρχαν καν οχυρώσεις. Η κατάληψη σύμφωνα με την Βίβλο έγινε τον επόμενο αιώνα, για τον οποίο δεν υπάρχει αντίστοιχη αλληλογραφία. Μόνο που οι ενδείξεις για τον 13ο αι. ήταν ότι η παρουσία των Αιγυπτίων ήταν ισχυρότερη, ενώ ο στρατός τους την διάβαινε συνέχεια σε εκστρατείες. Το ότι τα αιγυπτιακά οχυρά ήταν δραστήρια ως και τα τέλη του 12ου αι. είναι αδιαμφισβήτητο από τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις σε αυτά. Αν θυμάστε ήδη υπάρχει από τα τέλη του 13ου αι. η αναφορά για την ύπαρξη στην περιοχή του ασήμαντου κράτους του Ισραήλ που ηττήθηκε από τους Αιγυπτίους.

Η πόλις Ιεριχώ που είναι η πρώτη που καταλήφθηκε από τους Ισραηλίτες, δεν έχει κανένα ίχνος κατοίκησης τον 13ο αι. ενώ τον 14ο αι. ήταν ένας μικρός φτωχικός οικισμός, ασήμαντος και φυσικά ανοχύρωτος. Επίσης, δεν υπάρχει κανένα είδος καταστροφής. Παρόμοια είναι τα ευρήματα στην πόλη Γαι. Αν και βρέθηκαν τα υπολείμματα μιας τεράστιας πόλης της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού δεν ήταν καν κατοικημένη. Το ίδιο και στην πόλη Γαβαών, το ίδιο και στις Κεφιρά, Βηρώθ, Καριάθιαρίμ, Αράντ και Εσεβών.

Οι κατεστραμμένες πόλεις στην Ανατολική Μεσόγειο στο τέλος της εποχής του ΧαλκούΝα σημειωθεί ότι αρχές του 13ου αι. έγινε η σύγκρουση Αιγύπτου και Χετταίων, των δύο μεγάλων αυτοκρατοριών που διαφέντευαν την περιοχή, καταγεγραμμένη και από τους δύο συμμετέχοντες, που έληξε με νίκη και των δύο σύμφωνα με τα γραφόμενα εκάστου, δηλαδή χωρίς νικητή. Αυτό επιβραβεύτηκε και με τον γάμο του Ραμσή με την Χετταία πριγκίπισσα. Ταυτόχρονα, στην Δύση έχουμε την άνοδο του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Δείχνει η περίοδος, μια σχετική ειρήνη, άνοδο του εμπορίου και ευμάρεια. Μόνο που το 1130 π.Κ.Ε. βλέπουμε έναν άλλο κόσμο. Η Αίγυπτος έχασε όλες τις κτίσεις της, η Χατούσα και οι Μυκήνες έχουν καταστραφεί. Στην Κύπρο το εμπόριο χαλκού σταματά. Στην Χαναάν το Ουγκαρίτ το μεγάλο λιμάνι έχει γίνει στάχτη. Η Μαγεδδώ και η Ασώρ έχουν εγκαταλειφθεί και ερειπωθεί. Όλη η ανατολική Μεσόγειος έχει υποστεί μια επιδρομή από αυτούς που θα ονομάσουν “Λαούς της Θάλασσας” (εικ. 5).

Οι κυριότερες πόλεις όπως αναγράφονται στην Βίβλο, όταν έγινε η “κατάληψη” της ΧαναάνΜέσα στους Λαούς αυτούς σύμφωνα με μία επιγραφή του Ραμσή Γ' περιελάμβανε και τους Φιλισταίους, που εγκαταστάθηκαν τον 11ο αι. στην Άζωτο και Ακαρώνα. (Αν θυμάστε στην Βίβλο όταν υποτίθεται ήρθαν οι Εβραίοι, οι Φιλισταίοι ήταν ήδη εκεί).
Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε πως ξεκίνησε το κύμα βίας, το σίγουρο είναι ότι δεν έγινε απότομα. Οι έρευνες στις πόλεις Ασώρ, Αφέκ, Λαχίς, Μαγγεδὠ (που φέρονται σαν να ηττήθηκαν από τον Ιησού του Ναυή), καταστράφηκαν με διαφορά μεγαλύτερη του αιώνα. Πιθανές αιτίες μπορεί να είναι η εισβολή, η κατάρρευση του κοινωνικού συστήματος, η πολιτική εξέγερση, σε καμία περίπτωση δεν έγινε η καταστροφή από μια στρατιωτική δύναμη και μάλιστα σε μια εκστρατεία.

Το βιβλίο του Ιησού του Ναυή που γράφηκε τον 7ο αι. στο 15:21-62 περιλαμβάνει τον κατάλογο των πόλεων που εκείνη ακριβώς την εποχή είχε το βασίλειο του Ιωσία και δεν έχει καμιά σχέση με την εποχή στην οποία υποτίθεται αναφέρεται (εικ. 6).

Οι δύο πρώτες πόλεις που αναφέρονται στις συγκρούσεις της κατάληψης (κεφ. 16-17), είναι αυτές που διεκδικεί ο Ιωσίας από την Σαμάρεια μετά την αποχώρησης της Ασσυρίας. Οι επόμενες κατακτήσεις του Ιησού στον Βορρά αντικατοπτρίζουν τις μελλοντικές διεκδικήσεις από το βασίλειο του Βορρά (Ισραήλ), περιοχές που σύντομα ένας νέος Ιησούς (βλέπε Ιωσίας) θα πρέπει να διεκδικήσει. Το βιβλίο του Ιησού δεν είναι τίποτα άλλο παρά έκφραση των οραματισμών και επιθυμιών ενός λαού και κυρίως της άρχουσας τάξης του σε συγκεκριμένο χώρο και περίοδο και δεν έχει σχέση με την εποχή και τον λόγο που αναφέρεται.

Στα παραρτήματα του βιβλίου, ο Φινκελστάιν έχει όλες τις σχετικές θεωρίες που έχουν ειπωθεί για το θέμα αυτό καθώς και της προέλευσης των Ισραηλιτών που θα δούμε τις σχετικές έρευνες παρακάτω.

Εγκαταστάσεις πληθυσμού στην Εποχή του Σιδήρου Ι (1150-900)Ποιοι ήταν οι Ισραηλίτες

Η χρήση της περιφερειακής χωρομέτρησης στα χαναναϊκά υψίπεδα, αποκάλυψε το που γινόντουσαν εγκαταστάσεις των αρχαίων λαών και το μέγεθος των οικισμών τους. Οι επιπλέον ανασκαφές σε συγκεκριμένα σημεία που έβγαιναν από τις χωρομετρήσεις, έδωσε την δυνατότητα να βρεθούν οι πρώτες κοινές εγκαταστάσεις στην Εποχή του Σιδήρου Ι (1200-1100), που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν πρώιμοι Ισραηλίτες. Περιελάμβανε μικρούς οικισμούς των 50 ή το πολύ 100 ανθρώπων. Συνολικά, γύρω στο 1000 π.Κ.Ε. περιελάμβανε ένα πληθυσμό 45 χιλιάδων (εικ. 7). Δεν υπάρχουν δημόσια κτίρια, αποθήκες, κτερίσματα, οχυρώσεις, όπλα, ναοί ή άλλα λατρευτικά σημεία εκτός από μια πέτρινη κατασκευή στο όρος Έμπαλ που κάποιοι θεώρησαν ως πρώιμο βωμό. Οι ασχολίες ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία.

Πρώιμος ισραηλιτικός οικισμός της Εποχής Σιδήρου Ι, NasbehΗ πρωιμότερη φάση κάποιων από αυτούς τους οικισμούς έδειξε άλλη διάταξη. Την ύπαρξη ενός περίκλειστου κύκλου από εγκαταστάσεις στην περιφέρεια του, που παραπέμπει σε κτηνοτροφική εγκατάσταση, με τον ίδιο τρόπο που νομάδες εγκαθίστανται κάπου και φτιάχνουν μια αυλή βάζοντας γύρω γύρω τις σκηνές τους (εικ. 8,9). Η μόνιμη εγκατάσταση των νομάδων και η μετατροπή τους σε αγρότες ξεκίνησε με ένα κύμα το 3500 π.Κ.Ε. (100 οικισμοί που παρήκμασαν το 2200), ένα δεύτερο την περίοδο 2000-1600 π.Κ.Ε. (220 οικισμοί που το 1100 απομένουν 25) και το τρίτο το αναφερόμενο που άρχισε το 1200 με 250 οικισμούς που στην Περίοδο Σιδήρου ΙΙ (900-586 π.Κ.Ε) αναπτύσσεται και ξεπερνάει τους 500 οικισμούς.

Πρώιμος ισραηλιτικός οικισμός της Εποχής Σιδήρου Ι, BeershebaΚαι στις τρεις περιπτώσεις έχουμε πάρα πολλά κοινά στοιχεία και το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι η εμφάνιση του πρώιμου Ισραήλ οφείλεται στην κατάρρευση του χαναναϊκού πολιτισμού (πιθανόν δηλαδή των Υξώς) που ήταν το προηγούμενο αδελφό κύμα νομάδων που είχε πλέον οριστικοποιηθεί στα πεδινά. Η μόνη διαφορά των νέων από τους παλαιότερους ήταν μία και μοναδική, η απέχθεια στο χοιρινό κρέας, όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του πολιτισμού τους ήταν καθαρά χαναναϊκά.

Υπήρξε το πανίσχυρο και πάμπλουτο βασίλειο των Δαυίδ και Σολομώντα;

Κανένας από αυτούς τους τόσο “ισχυρούς” δύο βασιλείς (γύρω στο 1005-930 π.Κ.Ε. αντίστοιχα), δεν αναγράφεται σε κάποιο αιγυπτιακό ή μεσοποταμιακό ή άλλο εξωβιβλικό κείμενο. Κανένα αρχαιολογικό αποτέλεσμα δεν έφερε στο φως κάτι από τον θρυλικό Ναό του Σολομώντα, ή το τεράστιο παλάτι με τις 300 παλλακίδες.

Έχει βρεθεί μια επιγραφή στα Αραμαϊκά που αναφέρεται στην εισβολή του Αζαήλ βασιλιά της Δαμασκού στο βόρειο βασίλειο το 835 π.Κ.Ε. και ότι σκότωσε τον Οχοζία γιό του Ιωράμ βασιλιά του οίκου του Δαβίδ (Σε αντίθεση με την Βίβλο στην οποία ο δολοφόνος είναι ο Ιηού). Αυτό μας δείχνει ότι ο Δαβίδ ήταν υπαρκτό παλαιότερο πρόσωπο με φήμη και σε σχέση με το Βόρειο Βασίλειο άρα καμιά σχέση με την Ιερουσαλήμ.

Δεν υπάρχει καμία αρχαιολογική ένδειξη των κατακτήσεων του βασιλιά Δαβίδ, δεν υπάρχει κανένα ίχνος μνημειακής αρχιτεκτονικής στην Ιερουσαλήμ ή κάποιο ίχνος μεγάλης κλίμακας οικοδομικής δραστηριότητας στις Μαγεδδώ, Ασώρ, και Γεζέρ το 1000 π.Κ.Ε.. Ειδικά η περιοχή του Ιούδα έμεινε σχετικά άδεια από πληθυσμό και χωρίς μεγάλα αστικά κέντρα. Το 90% του πληθυσμού ήταν στα χωριά του Βορρά. Στην Ιερουσαλήμ ειδικότερα αν και έχουν βρεθεί εντυπωσιακά ευρήματα από την εποχή του Χαλκού (βλέπε Υξώς), για την εποχή του 10ου αι. δεν έχει βρεθεί ούτε ένα θραύσμα αγγείου. Ίσως ήταν απλά μια κωμόπολη των λόφων. Ίσως μιλάμε για ξακουστούς ή και μυθικούς πολέμαρχους των λόφων (Απιρού) που έδρασαν πριν εμφανιστεί η κρατική οντότητα του Βορρά· για τον Νότο δεν το συζητάμε, θα δούμε παρακάτω.

Διάκριση Βορρά-Νότου και οι εγκαταστάσεις τον 14ο αιώναΟ ανταγωνισμός Βορρά-Νότου

Σε κάθε νέα μετανάστευση στην περιοχή, διαπιστώθηκε ότι πάντα υπήρχε μια διάσταση Βορρά και Νότου, ακριβώς όπως φαίνεται με τα βασίλεια του Ιούδα και του Ισραήλ και αυτό συμβαίνει γιατί πράγματι υπάρχει ένας διαχωρισμός των υψιπέδων στο ύψος της Ιερουσαλήμ (εικ. 10). Το βόρειο κομμάτι είναι πιο πλούσιο, πιο ομαλό και πιο υγιεινό με αποτέλεσμα να είναι και πιο πολυάνθρωπο. Έτσι κράτος διαμορφώθηκε πρώτα στο βόρειο κομμάτι που είχε την πολυπλοκότητα της κοινωνίας για να το καταφέρει. Κατά τον 10ο αι. (εποχή Δαβίδ), ενώ το Ιούδα ήταν περιθωριακό και οπισθοδρομικό, το Ισραήλ άκμαζε. Η πρώτη δημιουργία πραγματικού κράτους όμως έγινε τον 9ο και μιλάμε για το βόρειο κομμάτι και με κέντρο την Σαμάρεια. Κατά τα άλλα και στις δύο περιοχές, λατρεύουν τους ίδιους θεούς και μεταξύ αυτών και τον Γιαχβέ. Το νότιο τμήμα θα αποκτούσε κρατική δομή 200 χρόνια αργότερα, παρά την προσπάθεια της Βίβλου να τα εμφανίζει σαν ισοδύναμα και αδελφά κράτη. Η όλη αφήγηση έχει να κάνει με την απειλή που εμφάνιζε το θρησκευτικό κέντρο της Βηθήλ το βόρειου βασιλείου στην κοντινή Ιερουσαλήμ την εποχή του βασιλιά Ιωσία. Μια σειρά από εκπληρωμένες προφητείες για την διάλυση του αρχαίου μοναδικού κράτους που μάλλον δεν υπήρξε ποτέ, αντανακλά την διάθεση του Ιωσία για πλήρη επικράτηση ρίχνοντας το φταίξιμο στους ομόφυλούς του τού Βορρά και τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις σαν δήθεν αποσχιστές. Μια επικράτηση που οφείλει να γίνει ώστε να “ξαναενωθεί” όλος ο λαός υπό το σκήπτρο της γενιάς του Δαβίδ που αντιπροσωπεύει πλέον ο Ιωσία.

Τα αρχαιολογικά δεδομένα είναι αμείλικτα. Η εποχή του 10ου αι. δεν έχει καμιά σχέση με τις ένδοξες αναφορές της Βίβλου, αντίθετα με τον 9ο όπου το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ με την δυναστεία των Αμβριδών (Αμβρί, Αχαάβ, Οχοζίας, Ιωράμ), έφερε πραγματική αίγλη και ευμάρεια. Το πρόβλημα ήταν ότι αυτοί ήταν ειδωλολάτρες και οι προφήτες (Ηλίας-Ελισαίος) προειδοποίησαν ότι θα καταστραφούν. Το ότι οι προφητείες αυτές γράφτηκαν αργότερα δεν έχει και τόση σημασία.
Τόσο από αρχαιολογική όσο και από ιστορική άποψη, η επαναχρονολόγηση των πόλεων αυτών, από τον καιρό του Σολομώντα στην εποχή των Αμβριδών, έχει τεράστιες επιπτώσεις. Καταργεί τη μοναδική αρχαιολογική ένδειξη ότι υπήρξε κάποτε μία ενιαία μοναρχία, με κέντρο την Ιερουσαλήμ, και αφήνει να εννοηθεί ότι ο Δαβίδ και ο Σολομών ήταν, με πολιτικούς όρους κάτι παραπάνω από πολέμαρχοι στην περιοχή των λόφων, η διοικητική επικράτεια των οποίων παρέμεινε σε τοπική κλίμακα, μέσα στα πλαίσια της λοφώδους περιοχής.
Τα δύο βασίλεια όπως τα δείχνει η Wikipedia για τον 8ο αιώναΟι χωρομετρικές ενδείξεις για έναν αιώνα αργότερα τον 8ο αι. δείχνουν ότι ο πληθυσμός του βόρειου βασιλείου (Ισραήλ) ήταν 350.000, το πιο πυκνοκατοικημένο κράτος της Εγγύς Ανατολής με περισσότερους κατοίκους από του Ιούδα (Νότιο Βασίλειο), και τα Μωάβ και Αμμών μαζί. Το μόνο που το συναγωνίζεται είναι το βασίλειο Αράμ-Δαμασκού στη νότια Συρία. Η ανάπτυξη του 9ου αι. συνέπεσε με την εμφάνιση των Φοινίκων και την ανάπτυξη του εμπορίου στην Ανατολική Μεσόγειο όπως και από την πολυσυλλεκτικότητα του πληθυσμού, αφού όπως είπαμε η διάκριση μεταξύ Χαναναίων και Ισραηλιτών την εποχή εκείνη δεν φαίνεται να υπήρχε. Για τον λόγο αυτό δεν μπορεί κανείς με τα αρχαιολογικά στοιχεία να πει ότι το βόρειο βασίλειο υπήρξε κατεξοχήν ισραηλιτικό με την εθνική, πολιτισμική και φυσικά θρησκευτική έννοια όπως το αντιλαμβανόμαστε μέσα από τα κείμενα των μετέπειτα συγγραφέων της Βίβλου. Η ισραηλιτικότητα του ήταν μεταγενέστερη εφεύρεση της ύστερης ιουδαϊκής μοναρχίας με σκοπό την επέκταση στον Βορρά.

Επιδρομή του Αζαήλ και των Αραμαίων

Είπαμε ήδη πριν για την επιγραφή του Αζαήλ που καυχήθηκε για τον φόνο του Ιωράμ. Παρά τα λεγόμενα της Βίβλου, ανακαλύφθηκε (όπως μας δείχνει επιπλέον και η επιγραφή) ότι η ενδοχώρα είχε καταληφθεί από τους Σύριους επί μια εκτεταμένη περίοδο.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η εισβολή αυτή στα μέσα του 9ου αι. ακολουθήθηκε από παρατεταμένη κατοχή και ίδρυση τριών νέων οχυρών (Νταν, Ασώρ, Βηθσαϊδά) που είναι κατεξοχήν αραμαϊκά. Επίσης εμφανίζεται μεγάλο κομμάτι πληθυσμού αραμαϊκού και πάρα πολλά όστρακα στην αραμαϊκή γλώσσα.

Ασσύριοι

Με την τραγική για τους Σύριους εξέλιξη της διαμάχης με τους Ασσύριους, το Βόρειο βασίλειο που είχε ήδη δηλώσει υποταγή στην Ασσυρία, κατάφερε να κερδίσει πάλι όλα τα χαμένα εδάφη και να μπει επίσης στην Συρία (επί Ιωά, Β'Βασ. 13:22-25).

Η νέα περίοδος ευημερίας (επί Ιεροβοάμ Β') μετά το 800, θα μείνει βαθιά χαραγμένη σαν χρυσός αιώνας για το Ισραήλ. Οι συγγραφείς της Βίβλου (Β' Βασ. 14:26-27) αναγκάζονται να το αποδεχτούν σαν ξαφνικό έλεος του Γιαχβέ προς τα απολωλότα του Βόρειου Βασιλείου παρά την ειδωλολατρεία τους, αλλά φυσικά έχει να κάνει με την διεθνή συγκυρία, και το παρελθόν ανάπτυξης που ήδη είχε. Όπως είπαμε πριν, την περίοδο αυτή έχουμε την μεγαλύτερη οικιστική και οικονομική άνθηση, κάνοντας την περιοχή την πιο πυκνοκατοικημένη της Εγγύς Ανατολής. Περιελάμβανε 350 χιλ. κατοίκους, ενώ αντίστοιχα το Ιούδα δεν ξεπερνούσε τους 100 χιλ. Να σημειωθεί ότι η πρώτη επίσημη σφραγίδα που έχει βρεθεί είναι του Ιεροβοάμ.

Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα τα μεγάλα έργα που δημιούργησε αυτός ο μονάρχης, σαν ερείπια, πλέον να ενέπνευσαν τους μεταγενέστερους συγγραφείς της Βίβλου, έναν αιώνα μετά, να τα αποδώσουν στον Σολομώντα και σε ένα φανταστικό ενωμένο βασίλειο, για να μην πάρει εύσημα ένας μη εγκεκριμένος από τον Γιαχβέ βασιλιάς. Οι καταδίκες των “προφητών” Αμώς και Ωσηέ αυτό δείχνουν.

Η επέκταση της Ασσυρίας από το 824 στο 671 π.Κ.Ε.Μετά τον θάνατο του Ιεροβοάμ, επικράτησαν φιλονικίες και αστάθεια. Ταυτόχρονα η Ασσυρία επί Τιγλάθ-πιλασάρ Γ΄, γνωστού και ως Πουλ, έγινε ιδιαίτερα σκληρή προς τους υποτελείς λαούς. Η αντίδραση του εσχάτως δημιουργημένου συνασπισμού Ισραήλ, Συρίας, Φιλισταίων δεν κατάφερε να σώσει το Ισραήλ από την επέλαση των Ασσυρίων και όλο το βασίλειο έγινε επαρχία των κατακτητών με κέντρο την Μαγεδδώ. Μετά από την κατάληψη έρχεται οι μετοίκηση, χιλιάδες κάτοικοι μεταφέρονται στα βάθη της Ασσυρίας, ενώ νέοι έποικοι από άλλες περιοχές της Ασσυρίας έρχονται στην Σαμάρια και εγκαθίστανται. Από τα ασσυριακά αρχεία έχουμε ότι 40 χιλ. (το 1/5 του πληθυσμού) μετοίκισε, που δείχνει ότι αναφέρεται μάλλον σε τεχνίτες, μέλη της αριστοκρατίας και ίσως και ταραχοποιά στοιχεία. Οι παραγωγικοί χωρικοί και οι καλλιέργειες θα πρέπει να συνέχισαν κανονικά την ζωή τους εφόσον έδιναν τους φόρους τους. Οι μετρήσεις δείχνουν την δημογραφική συνέχεια σε όλη την επαρχία.

Η ιστορία του Ιούδα

Η αρχαιολογική σύγκριση του Ιούδα με το Ισραήλ είναι η μέρα με την νύκτα. Οι βασιλείς του δεν είχαν καμία ισχύ, καμία διοικητική ικανότητα, ήταν δύο διαφορετικοί κόσμοι. Μέχρι και τον 7ο αι. δεν υπάρχει καμία μνημειακή αρχιτεκτονική ή χρήση τετραγωνισμένων λίθων. Απουσιάζει κάθε στοιχείο ύπαρξης διαδεδομένης μόρφωσης, δεν υπάρχει κανένα ίχνος από την υποτιθέμενη ιουδαϊκή λογοτεχνία του 10ου αι. Οι πρώτες σφραγίδες και η πρώτη ένδειξη μνημειακής επιγραφικής εμφανίζεται τέλος του 8ου αι. Τα περισσότερα όστρακα και διαβαθμισμένα σταθμά (ένδειξη τήρησης αρχείων), εμφανίζονται τον 7ο αι. και μέχρι τότε δεν υπάρχει μαζική παραγωγή αγγείων ή εξαγωγή λαδιού.

Η περιοχή είναι μια ασήμαντη απομονωμένη αγροτική περιοχή χωρίς ίχνη πλούτου ή κεντρικής διακυβέρνησης. Δεν ξέπεσε από κάποιο χρυσό αιώνα, αλλά αργά και βασανιστικά αναπτύσσονταν σε ένα διάστημα τριών αιώνων.

Σύμφωνα με τα αιγυπτιακά αρχεία του Τελλ ελ-Αμάρνα (14ος αι.) η Ιερουσαλήμ ήταν μια αραιοκατοικημένη περιοχή με χαλαρό έλεγχο από τον βασιλιά της Αμπντί-Χέμπα. Ο πληθυσμός της με την ευρύτερη περιοχή δεν ξεπερνούσε τους 1.500, ήταν η πιο αραιοκατοικημένη περιοχή της Χαναάν. Αυτό που μπορεί να έχει σχέση με την βιβλική αφήγηση για την εμφάνιση του Δαβίδ, είναι η ύπαρξη των ληστρικών ομάδων των Απιρού που ταλαιπωρούσαν τους εγκατεστημένους ήδη ήσυχους γεωργούς, πρώην νομάδες με τις επιδρομές τους. Οι θεσμοί της Ιερουσαλήμ (παλαιότερη ονομασία Ουρουσαλήμ), ο Ναός και τα ανάκτορα, δεν ασκούσαν καμιά ιδιαίτερη επίδραση στον λαό της υπαίθρου του Ιούδα.

Σχετικά με τα λατρευτικά έθιμα, έχουν βρεθεί πήλινα εδώλια, βωμοί θυμιάματος, αγγεία σπονδών και προσφορές σε ολόκληρο το Ιούδα που δείχνουν ποικιλία λατρευτικών μεθόδων, αποκέντρωση και κανένα περιορισμό προς τον θεό Γιαχβέ ή τον συγκεκριμένο ναό.

Το αρχαίο Ιούδα λοιπόν όπως και το αρχαίο Ισραήλ ήταν πολυθεϊστικά όπως και όλοι οι λαοί της περιοχής. Δεν ξέπεσαν από μια μονοθεΐα στην πολυθεΐα, αλλά από την πολυθεΐα ξεχώρισε η λατρεία του Ιεχωβά (ή Γιαχβέ), τον ναό του οποίου είχαν στην Ιερουσαλήμ. Απόδειξη οι ανευρεθείσες επιγραφές των αρχών του 8ου αι. στο βορειοανατολικό Σινά μέσα στην περιοχή του Ιούδα για την θεά Ασσηρώθ που αναφέρεται ως σύντροφος του Γιαχβέ. Αυτό δεν ήταν φυσικά χαρακτηριστικό μόνο της υπαίθρου και στην Βίβλο φαίνεται ότι υπήρχε τέτοιου είδους λατρεία και στην Ιερουσαλήμ και τον Ναό ακόμα και την εποχή της ύστερης μοναρχίας, το λένε οι ίδιοι οι προφήτες (Ιερ. 11:13, Α΄Βασ. 11:5, Β΄Βασιλ 23:13).

Η κατάσταση στο Ιούδα άλλαξε μετά το 720 π.Κ.Ε. όταν ο βασιλιάς Αχάζ δήλωσε την υποτέλεια του Ιούδα στους Ασσύριους που μόλις κατέλυσαν το βασίλειο του Ισραήλ και όλα γύρω του ήταν ασσυριακές επαρχίες. Μέσα σε μια μόνο γενιά η βασιλική ακρόπολη της Ιερουσαλήμ μετασχηματίζεται σε νευραλγικό πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο εντυπωσιακών εξελίξεων, κυρίως λόγω των χιλιάδων προσφύγων από το κατακτημένο βασίλειο του Ισραήλ. Από μια έκταση 45 στρεμμάτων έγινε πραγματική πόλη 600 στρεμμάτων και ο πληθυσμός από 1.000 κατοίκους 15πλασιάζεται στους 15 χιλ. Το ίδιο και στην περιφέρεια, όλα τα χωριά μεγαλώνουν και γίνονται και νέες κωμοπόλεις ή οικισμοί στα νότια. Ο πληθυσμός όλου του Ιούδα ανεβαίνει ξαφνικά στους 120 χιλ. Ταυτόχρονα μετασχηματίζεται σε ένα πλήρες κράτος. Εμφανίζονται μνημειακές επιγραφές, σφραγίδες και αποτυπώματα σφραγίδων, όστρακα βασιλικής διακυβέρνησης, χρήση τετραγωνισμένων λίθων, κιονόκρανων, μαζική παραγωγή κεραμικών από κεντρικά εργαστήρια και διανομή σε όλη τη χώρα, εμφάνιση μεσαίου μεγέθους πόλεων περιφερειακά, παραγωγή λαδιού και κρασιού σε κρατική κλίμακα κλπ.

Ταυτόχρονα εμφανίζονται νέα ταφικά έθιμα με περίτεχνους τάφους στο βραχώδες υπόστρωμα στις άκρες των λόφων γύρω από την πόλη που δείχνει την δημιουργία μιας νέας αριστοκρατίας και την ξαφνική απόκτηση πλούτου. Η αλλαγή αυτή φαίνεται να προήλθε από την συνεργασία με το ασσυριακό εμπόριο, την εντατικοποίηση του αραβικού εμπορίου και την απότομη αύξηση του πληθυσμού από την μετανάστευση.

Μαζί με τον κοινωνικό μετασχηματισμό στα τέλη του 8ου αι. φαίνεται ότι έγινε και μια έντονη θρησκευτική διαμάχη, που έχει άμεση σχέση με την δημιουργία της Βίβλου όπως την ξέρουμε σήμερα. Μετά την πτώση της Σαμάρειας, εμφανίζεται ένας νέος πολιτικός στόχος, η επανένωση όλου του Ισραήλ. Στα πλαίσια αυτής της αλλαγής έπρεπε να καθορίσουν οι ιερείς τους ορθούς τρόπους για όλους τους Ιουδαίους αλλά και όλους τους υπόδουλους Ισραηλίτες του Βορρά. Τι είναι αυτό που τους διαφοροποιεί από τους επήλυδες ή τους παλαιούς Χαναναίους. Αυτό δείχνει ότι μεταξύ των τελών του 8ου και των αρχών του 7ου αι. γεννήθηκε η μονοθεϊστική παράδοση του Iουδαιοχριστιανισμού. Το νέο αυτό κίνημα (υπάρχουν κάποιες θεωρίες πως μπορεί να ξεκίνησε), ξεκίνησε σκληρό και συνεχή αγώνα με τους υποστηρικτές των παραδοσιακών ιουδαϊκών τυπικών. Αν και αρχικά φαίνεται μειοψηφία, επικρατεί κατά διαστήματα, λόγω του πλούτου αλλά και της ανάπτυξης της παιδείας. Για πρώτη φορά στο Ιούδα η επιρροή προερχόταν από την ύπαρξη γραπτών κειμένων και όχι από την επανάληψη επών και ασμάτων. Έτσι στα πλαίσια της συγκεντρωτικότητας στην δύναμη της Ιερουσαλήμ, που συμβολίζει ο ένας θεός και της νέας εθνικής αφήγησης, το παλιό ξαφνικά θεωρήθηκε ξενόφερτο και το νέο αληθές. Στα πλαίσια αυτά δημιουργήθηκε-τροποποιήθηκε σταδιακά και η ιστορία του Ισραήλ με την ιστορία που θα έπρεπε αυτό να είχε.

Το βασίλειο του Ιούδα στα τέλη του 7ου αιώνοςΟι ενδείξεις μέσα από την Βίβλο για το πότε ξεκίνησε αυτή η αλλαγή, δείχνουν στην άνοδο του Εζεκία στον θρόνο του Ιούδα στα τέλη του 8ου αι. (Β΄Βασ. 18:3-7). Τα αρχαιολογικά ευρήματα διίστανται, αλλά είναι σίγουρο ότι η βαθιά αλλαγή ξεκίνησε γύρω σε αυτή την περίοδο. Το βασίλειο του Ιούδα γίνεται το κέντρο όλου του Ισραήλ, η Ιερουσαλήμ το κέντρο λατρείας του Γιαχβέ, και οι απόγονοι της δυναστείας του Δαβίδ οι μόνοι νόμιμοι εκπρόσωποι και εκφραστές του καθεστώτος του Γιαχβέ επί γης.

Ας έρθουμε τώρα στην επανάσταση του Εζεκία. Σύμφωνα με την Βίβλο (Β' Βασ. 18:21, 19:9) ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης στους Ασσύριους συμμετέχοντας σε ένα συνασπισμό με την Αίγυπτο. Μάλιστα η Βίβλος αναφέρει πριν τη δράση του πάλι την αποστασία του Ισραήλ που επειδή ήταν αμαρτωλό, έχασε και ο Γιαχβέ δεν τους βοήθησε, αντίστοιχα τώρα ο βασιλιάς είναι ευσεβής, ο Γιαχβέ βοήθησε και ο στρατός των Ασσυρίων κατατροπώθηκε. Ας δούμε όμως τι λένε οι ανασκαφές και τα ασσυριακά αρχεία.

Οι Ασσύριοι εισβάλλουν στο Ιούδα 4 χρόνια μετά την αποστασία, το 701. Πολιόρκησαν και κατέλαβαν και κατέστρεψαν όλες τις πόλεις με πολιορκία και άφησαν μόνο την Ιερουσαλήμ εγκλωβισμένη και αποκομμένη. Μίκρυναν την χώρα του Ιούδα σε μία πόλη και αύξησαν τον φόρο υποτέλειας. Μάλιστα οι ασσυριακές πηγές μιλάνε για 200 χιλ. ανθρώπους που απέσπασαν από την Ιουδαία αριθμός προφανώς υπερβολικός. Οι καταστροφές στις πόλεις αποδείχθηκαν και μάλιστα στη Λαχίς βρέθηκε και η ασσυριακή πολιορκητική ράμπα η ίδια που είναι ζωγραφισμένη σε αντίστοιχο ανάγλυφο των Ασσυρίων που δείχνει την πολιορκία και την καταστροφή της καθώς και η αμυντική ράμπα από την πλευρά των αμυνομένων. Αν και διαθέτουμε μόνο τα κείμενα της παράταξης του Γιαχβέ, μετά την καταστροφή θα πρέπει στην Ιερουσαλήμ να έγινε θρησκευτική ταραχή και οι οπαδοί των παραδοσιακών θρησκειών να έριξαν το φταίξιμο στους οπαδούς του Γιαχβέ για τους νεοτερισμούς τους. Το θέμα είναι ότι 3 χρόνια μετά που πέθανε ο Εζεκίας και ανέλαβε ο δωδεκάχρονος Μανασσής, ο θρησκευτικός πλουραλισμός επανήλθε και η Βίβλος το περιγράφει με περισσή οργή και μάλιστα τον στολίζει με την ευθύνη και για την μελλοντική καταστροφή της Ιερουσαλήμ (Β΄Βασ. 21:3-7, 21:11-15). Ο Μανασής κατάφερε πάντως και να μειώσει την φορολογία στους Ασσύριους, και να κάνει ένα καινούργιο αγροτικό πρόγραμμα και να αυξήσει τα έσοδα, επανελέγχοντας την επαρχία, ενώ δημιούργησε και σχέσεις με την Αραβία. Φυσικά οι μονοθεϊστές θα πρέπει να αντέδρασαν και υπάρχουν ενδείξεις κοινωνικών ταραχών, που επιβεβαιώνονται και από την Βίβλο (Β΄Βασ 21:16).

Ο Μανασσής πέθανε το 642 π.Κ.Ε. και ανέλαβε ο γιος του Αμών που συνέχισε την πολιτική του. Σε 2 χρόνια όμως έγινε πραξικόπημα και δολοφονήθηκε, η ελίτ τότε της χώρας αφού σκότωσε τους συνωμότες έβαλε στον θρόνο τον οκτάχρονο γιο του Αμών τον Ιωσία, ο οποίος βασίλευσε για 31 χρόνια. Το στρατόπεδο του Γιαχβέ κυριάρχησε πάλι και άφησε ένα ανεξίτηλο έργο με την αχρονική συλλογή των εβραϊκών κειμένων που έπρεπε, που είναι και τα θεμέλια της Βίβλου που έχουμε σήμερα. Σύμφωνα με την Βίβλο (Β΄Βασ. 22:8), το 622 έγινε μια θαυματουργή ανακάλυψη μέσα στον Ναό όπου γινόταν ανακαίνιση. Βρέθηκε ένα βιβλίο (το βιβλίο του Νόμου που είναι πρώιμη εκδοχή του Δευτερονομίου), σύμφωνα με το οποίο ο τρόπος που λάτρευαν τον Ιεχωβά ήταν λανθασμένος. Ο Ιωσίας διάβασε μπροστά σε όλο τον λαό το βιβλίο της διαθήκης και έδωσε υπόσχεση ότι θα τηρεί τις εντολές του και τους νόμους του και το ίδιο και όλος ο λαός. Αμέσως άρχισε εκκαθάριση όλων των ειδωλολατρικών στοιχείων και ιερέων και κατέστρεψε όλους τους αρχαίους ιερούς τόπους επιβάλλοντας έτσι τον μονοθεϊσμό του Γιαχβέ. Αρχαιολογικά φαίνεται ότι όλες οι σφραγίδες που παλαιότερα είχαν εικόνες σχετικές με την λατρεία των άστρων από τα τέλη του 7ου αι. έχουν αντικατασταθεί με ανεικονικές σφραγίδες. Σε ιδιωτικό όμως επίπεδο δεν φαίνεται να άλλαξαν και πολλά, αφού έχουν βρεθεί πάρα πολλά ειδώλια που ταυτίζονται με την Ασσηρώθ – Αστάρτη σε αφθονία σε ιδιωτικές κατοικίες, σε όλο το Ιούδα την αντίστοιχη εποχή μέχρι και την καταστροφή.

Μετά το 610 η φθίνουσα ασσυριακή αυτοκρατορία αποχώρησε τόσο από την Αίγυπτο όσο και από τις περιοχές της Χαναάν. Αντίστοιχα οι Αιγύπτιοι κατέλαβαν όλη την παραλιακή ζώνη έως την Φοινίκη, και το βασίλειο το Ισραήλ ήταν στα χέρια τους. Τα υψίπεδα του Ιούδα, συνέχισαν να είναι εκτός του ενδιαφέροντός τους. Αλλά το ηθικό των Ιουδαίων αναπτερώθηκε όπως ήδη είδαμε ότι θα αποκτούσαν όλο το Ισραήλ. Φαίνεται ότι έγιναν πράγματι κάποιες προσπάθειες προς τον Βορρά για τις οποίες δεν έχουμε ακόμα αρχαιολογική ταυτοποίηση των θέσεων που αναφέρονται, αλλά με τελικό τραγικό αποτέλεσμα. Στην Μαγεδδώ, ο Ιωσίας σκοτώθηκε από τους Αιγυπτίους, πιθανόν για τις προσπάθειες του και τις βλέψεις του προς τον Βορρά και το κράτος έγινε δορυφόρος των Αιγυπτίων (η Βίβλος αναφέρει ότι προσπάθησε να ανακόψει την προέλαση τους ανατολικά). Η ίδια η Βίβλος είναι λακωνική για το θέμα της δολοφονίας του, αφού δεν μπορεί να δικαιολογήσει την ξαφνική ατυχία ενός τόσο ευνοούμενου του Γιαχβέ (Β΄Βασ. 23:29). Οι διάδοχοι επέστρεψαν στις ειδωλολατρικές συνήθειες και τάχθηκαν με τους Αιγύπτιους. Μόνο που το 597 αφού οι Βαβυλώνιοι συνέτριψαν κάθε Ασσυριακή αντίσταση και έτρεψαν σε φυγή τους Αιγυπτίους, πολιόρκησαν κατέλαβαν και έκαψαν την Ιερουσαλήμ, που ήταν στην σφαίρα επιρροής των Αιγυπτίων, αφού γκρέμισαν όλα τα κτήρια και τον ναό. Η επαρχία είχε προηγηθεί και οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν φέρει στο φως όλα τα στοιχεία της καταστροφής.

Αιχμαλωσία και επιστροφή

Μέρος του πληθυσμού των Ιουδαϊτών το πιο φτωχό, που πλέον μετονομάζονται σε Ιουδαίοι, παρέμεινε στην Ιούδα και μάλιστα τους επετράπη και κάποιου είδους αυτονομία. Το διοικητικό κέντρο της περιοχής έγινε το Μισπά μια μικρή πόλη βόρεια της Ιερουσαλήμ κάτω από την διοίκηση του Γεδαλία που όρισαν οι Βαβυλώνιοι. Σύντομα όμως ο Γεδαλίας δολοφονήθηκε από τον Ισμαήλ γιο του Νεθανία (του τελευταίου βασιλιά) προφανώς γιατί απειλούσε το μέλλον του οίκου του Δαβίδ. Μαζί δολοφονήθηκαν όσοι συνεργαζόντουσαν με τους Βαβυλωνίους και ο λαός φοβούμενος τις εξελίξεις έφυγε για την Αίγυπτο μαζί και ο φίλος της ειρήνης με τους Βαβυλώνιους, προφήτης Ιερεμίας. Η περιοχή άδειασε τελείως από πληθυσμό.

Το 539 η βαβυλωνιακή αυτοκρατορία καταστράφηκε από τον Κύρο βασιλιά των Περσών και οι Ιουδαίοι πήραν την άδεια να επιστρέψουν στην Ιούδα και να ξανακτίσουν τον ναό του. Έτσι άρχισε η δεύτερη περίοδος του Ναού. Πολλοί Ισραηλίτες από τον Βορρά που θέλησαν να βοηθήσουν και αυτοί στην ανοικοδόμηση αποπέμφθηκαν από τον ιερέα Ιησού. Η παράταξη που είχε επιβιώσει πίστευε ότι τώρα είχε εκ θεού το δικαίωμα να καθορίσει ξεκάθαρα τον χαρακτήρα της ιουδαϊκής θρησκείας και αυτό έφερε και αντίδραση από την πλευρά του Ισραήλ που χαρακτηρίζεται πλέον στα κείμενα υποτιμητικά, σαν “τα έθνη της γης”.

Το 516 ολοκληρώθηκε η ανοικοδόμηση, ενώ 50 χρόνια αργότερα έφθασε στην Ιερουσαλήμ από την Βαβυλώνα ο γραμματέας Εσδράς με καταγωγή από τον αρχιερέα Ααρών, με λεφτά από τον Αρταξέρξη και δικαστική εξουσία. Με την άφιξη διαπιστώνει ότι ο λαός μαζί και οι ιερείς και οι Λευίτες δεν απείχαν από τα βδελύγματα των εθνών γειτόνων τους. Αμέσως απαγόρευσε τις επιγαμίες και κάλεσε τους συμπατριώτες του να διώξουν τις αλλόδοξες γυναίκες τους και ο λαός απάντησε ότι θα το κάνει. (Α΄ Εσδ. 9:5-10). Μετά εμφανίστηκε σαν διοικητής ο Νεεμίας οινοχόος του Πέρση βασιλιά που ανέλαβε χρέη διοικητή το 445. Έβαλε παρόμοιους κανονισμούς για την αυστηρή τήρηση των νόμων του Δευτερονομίου. Κάτω από το βάρος των εξελίξεων η δευτερονομιστική ιστορία έπρεπε να τροποποιηθεί. Έπρεπε να αναφερθεί εν συντομία στον θάνατο του Ιωσία και την καταστροφή, αλλά έπρεπε να δώσει και νόημα στα συμβάντα. Να τα εντάξει στο σχέδιο του Θεού και στην υπόσχεση που είχε δώσει στον Δαβίδ. Έτσι η ατυχία του Ιωσία μπαίνει σε νέο πλαίσιο ότι η καταστροφή ήταν αναπόφευκτη ήδη από την ειδωλολατρική στροφή του Μανασή. Στο βιβλίο, ο Φινκελστάϊν έχει όλες τις σχετικές προσθήκες που διαφοροποιούν το δευτερονομικό μήνυμα και πως η συμφωνία μεταξύ Γιαχβέ και Δαβίδ μετατράπηκε με δεξιοτεχνία σαν συμφωνία μεταξύ Θεού και του λαού στο Σινά.

Κατά την έρευνα

Η έρευνα διαπίστωσε ότι η Ιουδαία δεν άδειασε τελείως. Γύρω στους 30 χιλ κάτοικοι συνέχισαν την ζωή τους. Στα βόρεια της χώρας δεν υπήρχαν καταστροφές γεγονός που επιβεβαιώνει συνθηκολόγηση κάποιων πόλεων. Η Ιερουσαλήμ φυσικά καταστράφηκε πλήρως και δεν κατοικήθηκε το διάστημα αυτό.

Η τάση του Κύρου να ενισχύει τις τοπικές κοινωνίες και θρησκείες ώστε οι λαοί να είναι πιο ήρεμοι, βοήθησε ιδιαίτερα στην μετοικεσία. Το πρόβλημα με την βασιλεία του Δαβίδ που χάθηκε, λύθηκε με την αντικατάστασή της από τον ίδιο τον Ναό που έγινε τώρα το κέντρο εθνικής ταυτότητας του λαού της Ιουδαίας. Η ιστορία διαμορφώνεται πλέον κάτω από τα νέα δεδομένα. Η Έξοδος και η επιστροφή στην χαμένη πατρίδα των προγόνων, ταυτίζεται και νοηματοδοτεί την επιστροφή από την Βαβυλώνα. Η διάκριση των Ιουδαίων και Χαναναίων έχει τώρα παρόμοια λειτουργία με τους νέους γείτονες, όπως οι νεοεγκατασταθέντες Εδωμίτες και η παράδοση της ταφής των πατριαρχών σε σπήλαιο της Χεβρώνας τώρα αποκτά νόημα διεκδίκησης.

Πολλές προσθήκες και αλλαγές έγιναν ώστε η ιστορία να επιτελέσει πολλαπλούς ρόλους. Η καταγωγή τους δεν διαμορφώθηκε τυχαία, ο προπάτορας ήταν από την κοσμοπολίτικη Ουρ από την καρδιά του πολιτισμένου κόσμου, ενός πολιτισμού που μάλιστα οι περισσότεροι είδαν με τα μάτια τους και έζησαν εκεί ως εκτοπισμένοι. Η ολοκλήρωση λοιπόν έγινε αυτή την περίοδο, μετά την αιχμαλωσία, αλλά δεν τελείωσε. Συνέχισε ακόμα αργότερα την εποχή των ελληνιστικών βασιλείων την εποχή των Μακκαβαίων. Μετά όμως από την μετάφραση στα Ελληνικά που έγινε γύρω στον 2ο αι. έχουμε και την μορφή που έχουμε σήμερα. Η συμβολή της αρχαιολογίας είναι στην κατανόηση ότι η ολοκλήρωση ενός τέτοιου έπους έγινε σε ένα μικρό σχετικά διάστημα από έναν μικρό λαό με ιδιαίτερη μεγαλοφυΐα στην σύλληψη και ολοκλήρωσή του, στην προσπάθεια δημιουργίας εθνικής αξιοπρέπειας και ετεροπροσδιορισμού από τους πάντα απειλητικούς γείτονές του.

Συμπεράσματα

Τα στοιχεία είναι καταιγιστικά, στο ότι η θρησκεία του μοναδικού Γιαχβέ γεννήθηκε τον 7ο αι. και οριστικοποιήθηκε τον 5ο, από ένα πάνθεον που περιελάμβανε ήδη τον Γιαχβέ μαζί με άλλους θεούς. Οι Εβραίοι ήταν απλοί πολυθεϊστές νομάδες που εγκαταστάθηκαν στα ορεινά της Παλαιστίνης και ακολούθησαν την πορεία των υπολοίπων λαών της περιοχής, με τις έριδες και τα προβλήματα τους ανάμεσα σε τεράστιες αυτοκρατορίες, που πότε η μία πότε η άλλη τους δυνάστευαν. Όλη η ιστορία με τους πατριάρχες, το ταξίδι στην Αίγυπτο, ο Μωυσής, η Έξοδος, η κατάληψη της Γης της Επαγγελίας, το θαυμαστό βασίλειο του βασιλιά Σολομώντα και Δαβίδ, ήταν μια αριστοτεχνικά δομημένη επινόηση σειράς ψεμάτων, ενταγμένη στην ιδεολογία του 7ου αι. για ένωση όλων των Εβραίων σε μια κουλτούρα και ένα μεγάλο κράτος. Ακόμα και τα υπόλοιπα γεγονότα μετά τον 9ο αι. είναι διαστρεβλωμένα ή επηρεασμένα μέσα από την συγκεκριμένη ιδεολογία που θέλει όλα να τα κάνει ο Γιαχβέ για επιβράβευση ή τιμωρία των υποτιθέμενων εκλεκτών του, εφόσον δεν ταίριαζαν με την ιδεολογία του ιερατείου ή της άρχουσας τάξης που τελικά επικράτησε.

Τα κείμενα αυτά είναι η δημιουργημένη εθνική ιδεολογία των Εβραίων και ένα φοβερό όπλο συσπείρωσης σε μια επινοημένη μυθολογία με συγκεκριμένους σκοπούς. Την ιδεολογία αυτή μετάτρεψαν οι χριστιανοί σε νέα νοηματοδοσία. Το πρωτείο και η διαθήκη προς τον Δαβίδ από τον Θεό, έγινε έντεχνα μέσω του Ναού πρωτείο για τον λαό, με την εμφάνιση του Xριστιανισμού όμως, επανέρχεται η διαθήκη προς τον Δαβίδ σαν προφητεία για να έρθει ο κατά σάρκα απόγονός του, σαν συνεχιστής της βασιλείας του με νέο πλέον νόημα.

Επειδή παραμένει το ερώτημα, ότι αφού όλη η ιστορία είναι ένα εθνικιστικής λογικής παραμύθι των Εβραίων, γιατί πρέπει να ασχολούμαστε μαζί του και να του δίνουμε βάση; Η απάντηση είναι:
Αν λοιπόν για τις ανάγκες της συγγραφής ενός βιβλίου-παρακαταθήκης (ή Διαθήκης όπως αποκαλείται), κάποιοι ιερείς θέλησαν μεθοδικά να καταγράψουν, δίκην συνταγής, (συγκαλυμμένα κάτω από έναν θεολογικό μανδύα), τις κατάμαυρες αυτές θεολογικές ραδιουργίες, και αποφάσισαν, όλα αυτά τα εκπληκτικά κατορθώματα, να τα χρεώσουν σε κάποιον φανταστικό Αβραάμ ή Μωυσή, αυτό ούτε στο ελάχιστο δεν μειώνει την αξία και την λειτουργικότητα της καταχθόνιας πρότασης που ήθελαν να διασώσουν για τις μεταγενέστερες γενιές. 
Συγγράφοντας λοιπόν έναν τέτοιο θεολογικό κώδικα, ύπουλης, μαγικής δηλητηριοχρησίας, επόμενο είναι να εφευρίσκεις όχι μόνο φανταστικούς θεούς και αγγέλους, αλλά και ήρωες που τους ωραιοποιείς για να διασώσουν τις μεθόδους, επίθεσης, κλοπής και κατάκτησης του μόχθου και της εξουσίας των αφελών ανθρώπων 
Μάθετε λοιπόν, ότι οι σωστές απομυθοποιήσεις, γίνονται πάνω στα γραφθέντα και πιστευθέντα. Δηλαδή στους πιστευθέντες ήρωες και μύθους. 
Όταν μια γιγαντιαίων διαστάσεων πίστη, εδραιωθεί στην δράση και στα λόγια κάποιων προφητών, και οι ίδιοι που δημιούργησαν αυτή την πίστη, ξαφνικά κηρύττουν τους αγιοποιημένους αυτούς ήρωες σε αφάνεια, τότε η μεν πίστη και τα κλεμμένα προνομία, παραμένουν στα χέρια των απατεώνων που διαχειρίσθηκαν αυτή την πίστη, ενώ απ’ την άλλη μεριά, όλες οι ευθύνες και κάθε ανάγκη απολογίας, βολικότατα εξαφανίζονται! Κάτι τέτοιο θα ήταν πραγματικά πολύ βολικό!
Σε αυτό όλο το παραμύθι, στην ιδεοληψία του προπατορικού αμαρτήματος και στην απάτη των προφητών, συνεπικουρούμενα από την μεσσιανική αναμονή του 1ου αι. και νέους επίσης δημιουργημένους μύθους με την ίδια σχεδόν πλούσια φαντασία, στήθηκε το νεότερο παραμύθι του Χριστιανισμού, που έφερε τον Μεσαίωνα και ακόμα ντοπάρει εκατομμύρια ανθρώπους καταστρέφοντας ψυχές, οικογένειες, έθνη, με δημιουργημένες απάτες στηριγμένες σε άλλες απάτες, που θεωρούνται “απόλυτες αλήθειες”. Είναι λοιπόν σκόπιμο να αποδομηθεί τόσο στην ιστορία του όσο και στην σαθρή ηθική του στην κοινωνία, για να λάμψει κάποια στιγμή η αλήθεια, να ξεφύγει ο κόσμος από την θολούρα του ανορθολογισμού και να επικρατήσει η αλήθεια και η Λογική.


Παραρτήματα, παραπομπές κι επεξηγήσεις