ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Ἠλέκτρα (556-611)

ΚΛ. καὶ μὴν ἐφίημ᾽· εἰ δέ μ᾽ ὧδ᾽ ἀεὶ λόγους

ἐξῆρχες, οὐκ ἂν ἦσθα λυπηρὰ κλύειν.
ΗΛ. καὶ δὴ λέγω σοι. πατέρα φὴς κτεῖναι. τίς ἂν
τούτου λόγος γένοιτ᾽ ἂν αἰσχίων ἔτι,
560 εἴτ᾽ οὖν δικαίως εἴτε μή; λέξω δέ σοι,
ὡς οὐ δίκῃ γ᾽ ἔκτεινας, ἀλλά σ᾽ ἔσπασεν
πειθὼ κακοῦ πρὸς ἀνδρός, ᾧ τανῦν ξύνει.
ἐροῦ δὲ τὴν κυναγὸν Ἄρτεμιν τίνος
ποινὰς τὰ πολλὰ πνεύματ᾽ ἔσχ᾽ ἐν Αὐλίδι·
565 ἢ ᾽γὼ φράσω· κείνης γὰρ οὐ θέμις μαθεῖν.
πατήρ ποθ᾽ οὑμός, ὡς ἐγὼ κλύω, θεᾶς
παίζων κατ᾽ ἄλσος ἐξεκίνησεν ποδοῖν
στικτὸν κεράστην ἔλαφον, οὗ κατὰ σφαγὰς
ἐκκομπάσας ἔπος τι τυγχάνει βαλών.
570 κἀκ τοῦδε μηνίσασα Λητῴα κόρη
κατεῖχ᾽ Ἀχαιούς, ὡς πατὴρ ἀντίσταθμον
τοῦ θηρὸς ἐκθύσειε τὴν αὑτοῦ κόρην.
ὧδ᾽ ἦν τὰ κείνης θύματ᾽· οὐ γὰρ ἦν λύσις
ἄλλη στρατῷ πρὸς οἶκον οὐδ᾽ εἰς Ἴλιον.
575 ἀνθ᾽ ὧν βιασθεὶς πολλὰ κἀντιβὰς μόλις
ἔθυσεν αὐτήν, οὐχὶ Μενέλεω χάριν.
εἰ δ᾽ οὖν, ἐρῶ γὰρ καὶ τὸ σόν, κεῖνον θέλων
ἐπωφελῆσαι ταῦτ᾽ ἔδρα, τούτου θανεῖν
χρῆν αὐτὸν οὕνεκ᾽ ἐκ σέθεν; ποίῳ νόμῳ;
580 ὅρα τιθεῖσα τόνδε τὸν νόμον βροτοῖς
μὴ πῆμα σαυτῇ καὶ μετάγνοιαν τίθης.
εἰ γὰρ κτενοῦμεν ἄλλον ἀντ᾽ ἄλλου, σύ τοι
πρώτη θάνοις ἄν, εἰ δίκης γε τυγχάνοις.
ἀλλ᾽ εἰσόρα μὴ σκῆψιν οὐκ οὖσαν τίθης.
585 εἰ γὰρ θέλεις, δίδαξον ἀνθ᾽ ὅτου τανῦν
αἴσχιστα πάντων ἔργα δρῶσα τυγχάνεις,
ἥτις ξυνεύδεις τῷ παλαμναίῳ, μεθ᾽ οὗ
πατέρα τὸν ἀμὸν πρόσθεν ἐξαπώλεσας,
καὶ παιδοποιεῖς, τοὺς δὲ πρόσθεν εὐσεβεῖς
590 κἀξ εὐσεβῶν βλαστόντας ἐκβαλοῦσ᾽ ἔχεις.
πῶς ταῦτ᾽ ἐπαινέσαιμ᾽ ἄν; ἢ καὶ ταῦτ᾽ ἐρεῖς
ὡς τῆς θυγατρὸς ἀντίποινα λαμβάνεις;
αἰσχρῶς δ᾽, ἐάν περ καὶ λέγῃς. οὐ γὰρ καλὸν
ἐχθροῖς γαμεῖσθαι τῆς θυγατρὸς οὕνεκα.
595 ἀλλ᾽ οὐ γὰρ οὐδὲ νουθετεῖν ἔξεστί σε,
ἣ πᾶσαν ἵης γλῶσσαν ὡς τὴν μητέρα
κακοστομοῦμεν. καί σ᾽ ἔγωγε δεσπότιν
ἢ μητέρ᾽ οὐκ ἔλασσον εἰς ἡμᾶς νέμω,
ἣ ζῶ βίον μοχθηρόν, ἔκ τε σοῦ κακοῖς
600 πολλοῖς ἀεὶ ξυνοῦσα τοῦ τε συννόμου.
ὁ δ᾽ ἄλλος ἔξω, χεῖρα σὴν μόλις φυγών,
τλήμων Ὀρέστης δυστυχῆ τρίβει βίον·
ὃν πολλὰ δή μέ σοι τρέφειν μιάστορα
ἐπῃτιάσω· καὶ τόδ᾽, εἴπερ ἔσθενον,
605 ἔδρων ἄν, εὖ τοῦτ᾽ ἴσθι. τοῦδέ γ᾽ οὕνεκα
κήρυσσέ μ᾽ εἰς ἅπαντας, εἴτε χρῇς κακὴν
εἴτε στόμαργον εἴτ᾽ ἀναιδείας πλέαν.
εἰ γὰρ πέφυκα τῶνδε τῶν ἔργων ἴδρις,
σχεδόν τι τὴν σὴν οὐ καταισχύνω φύσιν.
610 ΧΟ. ὁρῶ μένος πνέουσαν· εἰ δὲ σὺν δίκῃ
ξύνεστι, τοῦδε φροντίδ᾽ οὐκέτ᾽ εἰσορῶ.

***

ΚΛΥ. Μα σου επιτρέπω· κι αν μιλούσες πάντα
έτσι εξαρχής, δε θα μου προξενούσες
ενόχληση να σ᾽ άκουα. ΗΛΕ. Λοιπόν,
αρχίζω: ομολογείς πως σκότωσες
τον άντρας σου. Και ποιά μπορεί να υπάρξει
αισχρότερη απ᾽ αυτήν ομολογία,
560 είτε ήταν δίκαιος, είτε όχι, ο φόνος;
Μα εγώ θα σου αποδείξω πως δεν είχες
κανένα δίκιο, μόνο οι προτροπές
του αθλίου σε παράσυραν εκείνου
του άντρα, που συζείς τώρα μαζί του.
Ρώτα την Άρτεμη την κυνηγήτρα,
ποιόν για να τιμωρήσει κράτησε όλους
δεμένους τους ανέμους στην Αυλίδα;
ή εγώ θα σου το πω· γιατί από κείνη
δε μπορεί να τ᾽ ακούσομε: Μια μέρα,
καθώς ακούω, διασκέδαζε ο πατέρας
στης Θεάς το άλσος, όπου με τον κρότο
των ποδιών του ξεσήκωσ᾽ ένα ελάφι
παρδαλό, με ωραία κέρατα μεγάλα·
κι αφού το σκότωσε, άφησ᾽ απ᾽ το στόμα
έτσι απερίσκεπτα να του ξεφύγει
570 μεγάλος λόγος, κι απ᾽ αυτό οργισμένη
κρατούσε η κόρη της Λητώς τα πλοία
των Αχαιών, για να της θυσιάσει
την κόρη του αντισήκωμα ο πατέρας
για το ελάφι· κι έτσι έγινε η θυσία
της αδερφής μου· αφού δεν ήταν τρόπος
ούτε και να γυρίσει ο στόλος πίσω,
κι ούτε στην Τροία να πάει· κι ήταν γι᾽ αυτό
που αναγκασμένος, μ᾽ όλη τη μεγάλη
αντίστασή του, τη θυσίασε τέλος
την κόρη του, κι όχι για το χατίρι
του Μενελάου. Μα κι ας παραδεχτούμε
—για να τον πω και τον ισχυρισμό σου—
πως το ᾽καμε για κείνου το συμφέρον·
γι᾽ αυτό έπρεπε λοιπόν κι απ᾽ το δικό σου
να σκοτωθεί το χέρι; από ποιό νόμο;
580 πρόσεξε, αυτός ο νόμος σου, που βάζεις,
μη σου βγει σε κακό και μετανιώσεις·
γιατί αν σκοτώνεται ένας γι᾽ άλλον, πρώτη
θα ᾽πρεπε συ, αν μ᾽ αυτό κριθείς το δίκιο.
Μα κοίτα, μήπως είναι η πρόφασή σου
σα να μην ήταν τίποτα. Γιατί έλα
και πε μου, αν αγαπάς, τί ᾽ναι που τάχα
να δικαιώνει αυτά τα τωρινά σου
αισχρότατα έργα; να κοιμάσαι δίπλα
μ᾽ εκείνο τον κακούργο, που μαζί του
ξέβγαλες τον πατέρα μου απ᾽ τη μέση,
να του κάνεις παιδιά, ενώ τα πρώτα
τα νόμιμα κι από νομίμους γάμους
590 στην εξορία κρατείς; και ποιός θα εγκρίνει
αυτή σου τη διαγωγή; ή μην ίσως
αντίποινα θα πεις μ᾽ αυτά πως παίρνεις
της κόρης σου; ντροπή σου κι αν τολμούσες·
γιατί ωραίο αλήθεια θα ᾽ταν, εξαιτίας
της κόρης, να παντρεύεσαι μ᾽ εχθρούς σου.
Μα ούτε και συμβουλή μπορεί να δώσει
κανείς σε σένα, που με χίλιες γλώσσες
πας και φωνάζεις, πως κακολογούμε
εσένα, τη μητέρα μας, που εγώ
τύραννο πιότερο παρά μητέρα
θεωρώ για μένα, που την ύπαρξή μου
τη θλιβερή περνώ με τόσα πάντα
600 κακά από σένα και το σύντροφό σου,
κι ο άλλος, που μόλις ξέφυγε από μέσα
απ᾽ τα χέρια σου, ζωή δυστυχισμένη
τραβά στα ξένα, ο άμοιρος ο Ορέστης,
που πάντα μού χτυπάς πως σου τον τρέφω
για εκδικητή· κι αλήθεια, αν ημπορούσα,
θα το ᾽κανα κι αυτό, να ᾽σαι βεβαία.
Κι όσο γι᾽ αυτά, σύρε σ᾽ όλο τον κόσμο
και κήρυξέ με, αν θες, κακιά γυναίκα,
ή φαρμακόγλωσση, ή γεμάτη αναίδεια·
γιατί αν είμαι όλα τούτα, κάπως λέγω
πως δε ντροπιάζω εσένα που μ᾽ εγέννας.
610 ΧΟΡ. Βλέπω κι αφρίζει από θυμό, μ᾽ αν έχει
δίκιο κι αυτή, δε βλέπω να τη μέλει.

Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία: 5. Ελληνορωμαϊκή εποχή (31 π.Χ.-330 μ.Χ.)

5.5.Β. Πλούταρχος

Ξεκινούμε τη θεώρηση της έντεχνης πεζογραφίας με τον Πλούταρχο, σημαντικό συγγραφέα που μπορεί τα έργα του να χαρακτηρίζονται άλλα ρητορικά, άλλα ιστορικά, άλλα φιλοσοφικά, αλλά ο ίδιος δεν ήταν ούτε ρήτορας και ρητοροδιδάσκαλος, ούτε ιστορικός, ούτε φιλόσοφος.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ (περ. 50-120 μ.Χ.)

Γεννήθηκε από παλιά αρχοντική οικογένεια στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας, σπούδασε στην Ακαδημία, ταξίδεψε στην Ελλάδα, στην Ιταλία και σε άλλους τόπους, επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια και τη Ρώμη, όπου έδωσε διαλέξεις και σχετίστηκε με ρωμαίους μεγαλουσιάνους, αλλά τελικά προτίμησε να παραμείνει στη μικρή του πατρίδα. Άνθρωπος ευσεβής, φιλήσυχος και μελετηρός, ενεργός πολίτης, στοργικός σύζυγος και καλός φίλος, ο Πλούταρχος έζησε τιμημένος από τους συμπολίτες του, που του εμπιστεύτηκαν σημαντικά αξιώματα, από τους κατοίκους των γειτονικών Δελφών, όπου ασκούσε ιερατικά καθήκοντα, και από τους Ρωμαίους, που τον ανακήρυξαν ρωμαίο πολίτη για την ιδεολογική υποστήριξη που τους πρόσφερε με τα έργα του. Από τα πάμπολλα συγγράμματα που ξέρουμε ότι δημοσίευσε υπολογίζουμε ότι σώζονται τα μισά: 120 πάνω κάτω έργα, που κατατάσσονται σε δύο ομάδες: Βίοι παράλληλοι και Ἠθικά.

Από τους Βίους περισώθηκαν 50 βιογραφίες: τέσσερις ανεξάρτητες και οι υπόλοιπες ταιριασμένες σε είκοσι τρία ζευγάρια. Κάθε ζευγάρι αποτελείται από ένα σημαντικό Έλληνα (νομοθέτη, πολιτικό, στρατιωτικό ηγέτη κλπ.) και ένα Ρωμαίο που η ζωή και η δράση τους παρουσιάζουν ομοιότητες. Έτσι, π.χ., παραλληλίζονται και συγκρίνονται ο Θησέας ως μυθικός βασιλιάς της Αθήνας με τον Νουμά, τον μυθικό βασιλιά της Ρώμης, ο Περικλής με τον Φάβιο Μάξιμο, ο Μεγαλέξανδρος με τον Ιούλιο Καίσαρα κλπ. Ο Πλούταρχος δήλωσε ο ίδιος ότι δεν ήταν ιστορικός αλλά βιογράφος και ότι στόχος του, προβάλλοντας τα ήθη και τις πράξεις των μεγάλων ανδρών, ήταν να βοηθήσει τους αναγνώστες να παραδειγματιστούν από τις αρετές και να αποφύγουν τα λάθη τους.

Τα καθαυτό Ηθικά περιλαμβάνουν ομιλίες, διάλογους και σύντομες διατριβές Περὶ ἀρετῆς καὶ κακίας, Περὶ εὐθυμίας, Περὶ πολυπραγμοσύνης, Περὶ φιλαυτίας κλπ.· όμως στην ίδια συλλογή ο Πλούταρχος πραγματεύεται και άλλα, διαφορετικά θέματα: κοσμολογικά (Περὶ τοῦ ἐμφαινομένου προσώπου ἐν τῷ κύκλῳ τῆς σελήνης), (παρα)ιστορικά (Περὶ τῆς Ἀλεξάνδρου τύχης ἢ ἀρετῆς, Πότερον οἱ Ἀθηναῖοι κατὰ πόλεμον ἢ κατὰ σοφίαν ἐνδοξότεροι), κοινωνικά (Γαμικὰ παραγγέλματα), ερωτικά (Ἐρωτικαὶ διηγήσεις), φιλοσοφικά (Εἰ διδακτὸν ἡ ἀρετή, Εἰ καλῶς εἴρηται τὸ λάθε βιώσας), μουσικά (Περὶ μουσικῆς), παιδαγωγικά (Πῶς δεῖ τὸν νέον ποιημάτων ἀκούειν), θρησκειολογικά (Περὶ Ἴσιδος καὶ Ὀσίριδος, Περὶ δεισιδαιμονίας, Περὶ τύχης), (παρα)ιατρικά (Ὑγιεινὰ παραγγέλματα, Περὶ σαρκοφαγίας), πολιτικά (Πολιτικὰ παραγγέλματα, Περὶ μοναρχίας καὶ δημοκρατίας καὶ ὀλιγαρχίας), και κάποια απροσδόκητα, όπως το Πότερον ὕδωρ ἢ πῦρ χρησιμώτερον, το Πότερα τῶν ζῴων φρονιμώτερα, τὰ χερσαῖα ἢ τὰ ἔνυδρα κ.ά. - 70 συνολικά έργα[1] που τα περισσότερα χαρακτηρίζονται από έντονη συμβουλευτική-διδακτική διάθεση.

Η σκέψη του Πλούταρχου δεν ήταν ούτε πρωτότυπη ούτε ενταγμένη σε μία και μόνο φιλοσοφική σχολή. Εκλεκτικός ήταν, όπως και πολλοί άλλοι στην εποχή του. Ξεκινούσε από τον πλατωνικό ιδεαλισμό, αλλά ήταν έτοιμος να αποδεχτεί και να στηρίξει κάθε πρόταση που του φαινόταν σωστή, να απαρνηθεί και να πολεμήσει κάθε πρόταση που του φαινόταν σφαλερή. Πολύτιμα μας είναι τα έργα του ως τεκμήρια της εποχής του αλλά και για τον τεράστιο όγκο των πληροφοριών που περιέχουν για τα περασμένα. Ο Πλούταρχος ήξερε πολλά, και δεν έχανε ευκαιρία να διηγηθεί κάποιο επεισόδιο, μια φήμη, ένα ανέκδοτο, ή και να παραθέσει μια γνώμη, ένα απόφθεγμα, λίγους χαρακτηριστικούς στίχους. Τα έργα του, όσα σώθηκαν, παραπέμπουν σε πάνω από πεντακόσιους συγγραφείς και μας οδηγούν να υποθέσουμε ότι δούλευε συστηματικά, με επιστημονική μέθοδο, διαβάζοντας τα συγγράμματα των προκατόχων του και αποδελτιώνοντας όσα στοιχεία τον ενδιαφέραν για να τα αξιοποιήσει στις δικές του αντίστοιχες διατριβές.

Η γλώσσα και το ύφος του είναι απλά αλλά επιμελημένα. Μαρτυρούν την πολύπλευρή του μόρφωση και την οικείωσή του με τον καλλιεργημένο αττικό λόγο· μαρτυρούν όμως και τη μετριοπάθεια και την ανεξαρτησία του απέναντι στον κυρίαρχο αττικισμό, καθώς ο Πλούταρχος δε δίσταζε να υιοθετεί στη γραφή του χαρακτηριστικά και λέξεις της Κοινής - στοιχεία που, αν ήθελε, σίγουρα θα μπορούσε να τα αποφύγει.

Η φήμη και η επίδρασή του ήταν, ήδη στην εποχή του, τεράστια.
---------------------------------
1. Στο σώμα των Ηθικών περιέχονται και μερικά ακόμα έργα, ψευδεπίγραφα· ανάμεσά τους το γνωστό και πολύτιμο για τις παιδαγωγικές πληροφορίες που περιέχει Περὶ παίδων ἀγωγῆς.

Ο δρόμος για την ευτυχία όπως τον περιέγραψαν 5 γνωστοί φιλόσοφοι

Ίσως φαντάζει κάπως αφελές ή ακόμα και κοινότυπο να πει κανείς πως θέλει απλώς να είναι ευτυχισμένος, αλλά δε χωρά αμφιβολία πως πρόκειται για την πιο ειλικρινή απάντηση που μπορεί κανείς να δώσει ερωτώμενος τι θέλει απ’ τη ζωή του. Άλλωστε η ευτυχία είναι αδιαμφισβήτητα το ζητούμενο όλων. Το πρόβλημα είναι πως κανείς δεν ξέρει ακριβώς πώς θα την αποκτήσει και μάλλον γι’ αυτό υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις. 

Σαν ζήτημα έχει απασχολήσει αρκετούς φιλόσοφους, σύγχρονους αλλά και κλασικούς, ψυχολόγους και πολλούς ανθρώπους του πνεύματος.

1. Πλάτωνας

«Θα έπρεπε για την ευτυχία των κρατών, οι φιλόσοφοι να ήταν βασιλιάδες ή οι βασιλιάδες φιλόσοφοι»

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που διαθέτει τρεις βασικές αρετές: την ανδρεία, τη σοφία και τη σωφροσύνη. Αυτές μόλις συνδυαστούν γεννούν μια «θεϊκής» καταβολής αρετή, τη δικαιοσύνη. Ο άνθρωπος που καταφέρνει να είναι δίκαιος και να επιτελεί τον κοινωνικό του ρόλο στα πλαίσια μιας πολιτείας είναι αυτός που βρίσκεται κοντά στο θείο και αποκτά την πολυπόθητη ευτυχία. Για να το καταφέρει κανείς αυτό πρέπει πρώτα να γνωρίσει τον Κόσμο των Ιδεών αφήνοντας στην άκρη τις αισθήσεις του που συχνά λειτουργούν παραπλανητικά και να χρησιμοποιήσει την διαύγεια του νου του που είναι κομμάτι της ψυχής του.

2. Αριστοτέλης

«Ουκ εν τω πολλώ το ευ, αλλ’ εν τω ευ το πολύ»

Για τον Αριστοτέλη η ευδαιμονία είναι ο απώτερος στόχος του ανθρώπου και για να την επιδιώξουμε πρέπει να διερωτόμαστε καθημερινά «ποιος θέλω να είμαι» κι όχι μόνο «τι πρέπει να κάνω». Επίσης, απαραίτητο στοιχείο για την απόκτηση της ευδαιμονίας είναι να βρισκόμαστε σε ένα καλά οργανωμένο πολίτευμα και να επιδιώκουμε τη «μεσότητα» στις πράξεις μας. Μέσα από την άσκηση τόσο των ηθικών μας αρετών όσο και των διανοητικών, αποφεύγοντας τις υπερβολές και τις «ελλείψεις», γινόμαστε ενάρετοι άνθρωποι άρα και ευδαίμονες. Δεν ξέρω για σας αλλά νομίζω πως αν τον έφερνε κανείς κάπως μαγικά στο σήμερα, αντιμέτωπο με τη σύγχρονη δομή της πολιτείας, μπορεί να αντιμετώπιζε την πιθανότητα της ευδαιμονίας όπως και τη θεωρία του ιδανικού κόσμου των Ιδεών του δασκάλου του Πλάτωνα: σαν κάτι τελείως φανταστικό!

3. Επίκουρος

«Μια φορά υπάρχουμε, δεν υπάρχει τρόπος να υπάρξουμε δυο φορές και μάλλον δε θα υπάρξουμε ξανά ποτέ. Κι εσύ που δεν εξουσιάζεις το αύριο, αναβάλλεις τη χαρά. Και η ζωή πάει χαμένη με τις αναβολές και καθένας πεθαίνει απασχολημένος»

Δε θα σας κρυφτώ, βρίσκω τον εαυτό μου να ταυτίζεται με τη λογική του Επίκουρου ως προς τον δρόμο για την ευτυχία γιατί στα μάτια μου μοιάζει κάπως πιο ρεαλιστική ή τέλος πάντων πιο εφαρμόσιμη στο δικό μας σήμερα. Για τον Επίκουρο αλλά και τους ομόφρονές του η ευδαιμονία συνίσταται στην ψυχική ηρεμία (αταραξία) και επιτυγχάνεται με την αναζήτηση της ηδονής -μην πάει ο νους σας στο πονηρό. Για τους Επικούρειους η ευτυχία έρχεται μέσα από την απλή ζωή που διακρίνεται για την καλοσύνη στον συνάνθρωπο ενώ απαραίτητα συστατικά είναι η φιλία, η ελευθερία και η σκέψη. Δεν είναι τυχαίο που ο Κήπος του Επίκουρου ήταν ανοιχτός σε όλους -γυναίκες, άντρες, παιδιά, ελεύθερους και δούλους ή χειρώνακτες. Ήταν ένα «κοινόβιο» της εποχής, όπου απαλλαγμένοι από τα δεσμά των πλασματικών αναγκών και των μορφών εργασίας που δεν τους ικανοποιούσαν, μέσα από τον στοχασμό κατανοούσαν τα προβλήματά τους και απελευθερώνονταν από τα «δεσμά» τους.

4. Επίκτητος

«Οι άνθρωποι ταράζονται όχι απ’ αυτά που συμβαίνουν, αλλά από την άποψή τους γι’ αυτά που συμβαίνουν»

Ο στωικός φιλόσοφος, Επίκτητος, υπερθεμάτιζε τη δύναμη που έχουμε εμείς στις σκέψεις μας άρα και την ευτυχία μας. Όπως όλοι οι στωικοί φιλόσοφοι θεωρούσε πως το μόνο που χρειάζεται κανείς για την ευδαιμονία είναι η αρετή και η δύναμη του στοχασμού του για να παραμείνει αδιάφορος στην οδύνη. Για τον Επίκτητο θα μπορούσε κανείς να είναι άρρωστος, σε κίνδυνο, εξόριστος, ατιμασμένος μα ταυτόχρονα ευτυχισμένος γιατί ο ενάρετος άνθρωπος καταφέρνει μέσα από τον στοχασμό του να «επιβάλλεται» στην ψυχολογία του. Βέβαια αυτές οι πεποιθήσεις όπου «η ευτυχία είναι επιλογή σου» και «όλα βρίσκονται στο μυαλό μας» που τελευταία γνωρίζουν όλο και μεγαλύτερη δημοσιότητα και αποδοχή μού δίνουν την εντύπωση ότι οι άνθρωποι που τις υποστηρίζουν ή δεν έχουν καμία επαφή με την πραγματικότητα ή έχουν πραγματικά πολύ καλό dealer –sorry, not sorry.

5. Φρίντριχ Νίτσε

«Η Ηθική είναι η έκφραση του αγελαίου ενστίκτου στο άτομο»

Ο Φρίντριχ Νίτσε περιέγραψε την ευτυχία ως μια ανθρώπινη κατασκευή, καθώς εξαρτάται από την κρίση των ανθρώπων για τα κίνητρα των πράξεων και των σκέψεων, η οποία (κρίση) απέχει από τα πραγματικά κίνητρα. Υπογράμμισε τόσο τη φευγαλέα της ύπαρξη όσο και τη στήριξή της στην εικόνα που οι άλλοι έχουν για μας, κάτι που την κάνει ευμετάβλητη και ασταθή. Για τον Νίτσε το μονοπάτι για την ευτυχία απαιτεί να διαθέτει κανείς μια ζωτική δύναμη που θα του επιτρέπει να ξεπερνά τις αντιξοότητες και να εφευρίσκει πρωτότυπους τρόπους να ζει. Ταυτόχρονα, δε δίστασε να επισημάνει την «κακή επιρροή» που έχει η θρησκεία και το αλκοόλ στον άνθρωπο καθώς και τα δύο αμβλύνουν τον πόνο αλλά και τη δύναμη που μας δίνει αυτός για να ξεπεράσουμε τα προβλήματά μας και να επιδιώξουμε ενεργά την ευτυχία μας.

Ως τώρα για την ευτυχία έχουν ειπωθεί πολλά, όμως θα κλείσω με αυτό: Δεν υπάρχει ένα μοναδικό μονοπάτι για την ευτυχία. Καθένας μας έχει το δικό του και πρέπει να το βρει μόνος του. Αν νιώθεις κάπως χαμένος ή φοβισμένος ότι δε θα ευτυχίσεις δεν είσαι μόνος. Είμαστε πολλοί που μοιραζόμαστε την ίδια αγωνία αλλά αυτό είναι κάτι που έχει απασχολήσει την ανθρωπότητα απ’ την αρχή της. Αρκεί να βρεις αυτό που για σένα έχει νόημα και θα έχεις βρει τον δικό σου δρόμο για την ευτυχία.

Το να μη μιλάς δεν είναι σιωπή

Το να μη μιλάς δεν είναι σιωπή.

Εσύ μπορεί να μη μιλάς, μπορεί να μην έχεις ξεστομίσει τίποτα, μέσα σου όμως τρέχουν χίλιες δυο σκέψεις.

Υπάρχει μια συνεχής ροή σκέψεων μέρα – νύχτα.

Χρειάζεται να θυμάσαι ότι η παρατήρηση δεν είναι ούτε τέχνη, ούτε τεχνική.

Όχι, είναι απλώς ένα κόλπο.

Το μόνο που χρειάζεται να θυμάσαι, είναι να μην πνιγείς στο ποτάμι που κυλάει μέσα σου. Και πώς πνίγεσαι εκεί μέσα;

Αν γίνεις με οποιοδήποτε τρόπο ενεργός, τότε πνίγεσαι.

Μένε αδρανής, παθητικός, χωρίς να κάνεις τίποτα, έχοντας όμως εγρήγορση.

Αν περνάει κάποια σκέψη -είτε καλή, είτε κακή – εσύ μη σκοτίζεσαι.

Εσύ απλώς να παρατηρείς, χωρίς να αξιολογείς, χωρίς να επικρίνεις, γιατί οτιδήποτε κάνεις εσύ, είναι δράση.

Δεν είναι δική σου υπόθεση.

Αν περνάει απληστία, άφησέ την να περάσει.

Αν περνάει θυμός, άφησέ τον να περάσει.

Ποιος είσαι εσύ για να παρεμβαίνεις;

Γιατί ταυτίζεσαι τόσο πολύ με το νου σου;

Γιατί αρχίζεις να σκέφτεσαι, “είμαι άπληστος”, “είμαι θυμωμένος”;

Απλώς πέρασε μια σκέψη θυμού.

Άφησέ την να περάσει.

Εσύ απλώς παρατήρησε.

Άλλο το να βλέπεις και άλλο το να σκέφτεσαι.

Ο ήλιος ανατέλλει.

Αν αρχίσεις να κάνεις σκέψεις σχετικά με την ανατολή, τότε χάνεις την ανατολή, γιατί ενόσω τη σκέφτεσαι, τόσο απομακρύνεσαι από αυτήν.

Με τη σκέψη μπορείς να πας μίλια μακριά και η σκέψη τρέχει πιο γρήγορα από οτιδήποτε άλλο.

Η σκέψη γίνεται ένα πέπλο πάνω στα μάτια.

Βάζει τα δικά της χρώματα, δικές της ιδέες πάνω στην πραγματικότητα.

Δεν επιτρέπει στην πραγματικότητα να σε πλησιάσει.

Επιβάλλει τον εαυτό της πάνω στην πραγματικότητα.

Με το να σκέφτεσαι, αποκλίνεις από την πραγματικότητα.

Το να βλέπεις είναι μια τελείως διαφορετική διαδικασία.

Είναι παράγωγο του διαλογισμού.

Όταν εσύ είσαι σιωπηλός, η αλήθεια βρίσκεται εκεί, σε όλη της την έκταση, σε όλο της το μεγαλείο.

Κι όταν εσύ δεν είσαι σιωπηλός, η αλήθεια είναι απούσα.

Γιατί η ανεκτική διαπαιδαγώγηση έχει μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες στα παιδιά

Η συμπεριφορά ενός γονιού προς το παιδί του μπορεί να είναι ανεκτική, δημοκρατική ή επιεικής. Αυτές είναι οι δημοφιλέστερες προσεγγίσεις, με τα υπέρ τους και τα κατά τους η καθεμία.

Η ανεκτική διαπαιδαγώγηση έχει μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες στα παιδιά

Συγκεκριμένα, Τα βρέφη επιζητούν την προσοχή των ατόμων που τα φροντίζουν και τη σωματική επαφή με αυτά, όχι γιατί είναι “πονηρά”, αλλά γιατί χωρίς την κάλυψη αυτής της πρωταρχικής τους ανάγκης δεν θα μπορέσουν να αναπτυχθούν υγιώς ψυχικά και σωματικά. Επίσης διακατέχονται από ένα αίσθημα παντοδυναμίας, που προέρχεται από την αδυναμία τους να διαχωρίσουν τον εαυτό τους από τη μητέρα τους, με την οποία βρίσκονται σε μια στενή συμβιωτική σχέση.

Αργότερα, από το ενάμιση έτος περίπου, οπότε το παιδί ανακαλύπτει το “εγώ”, είναι πλέον σε θέση να διαχωρίσει τον εαυτό του από τους άλλους και διέρχεται τη φάση του “γνωστικού εγωκεντρισμού”, που διαρκεί όλη τη νηπιακή ηλικία. Πρόκειται για μια απαραίτητη εξελικτική φάση, η οποία χαρακτηρίζεται από πολλά πείσματα και έκφραση ισχυρογνωμοσύνης, έλλειψη διαλλακτικότητας, ξεσπάσματα οργής και εντάσεις που δημιουργούνται με τους γονείς του, οι οποίοι δεν είναι συνήθως προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν κάτι τέτοιο. Φυσικά το παιδί θέλει να δοκιμάσει τα όριά του, αλλά και τα όρια του γονιού.

Σκοπός του γονιού δεν πρέπει να είναι να κάνει ό,τι θέλει το παιδί ούτε να επιβάλει την άποψή του, αλλά να συνεργαστεί. Η οριοθέτηση κρίνεται απαραίτητη για την ομαλή ψυχική συγκρότηση του παιδιού, αλλά και για τη δημιουργία καλής σχέσης και επικοινωνίας γονιού-παιδιού.

Έρευνες που έχουν διεξαχθεί διεθνώς έχουν δείξει ότι τόσο η ανεκτική όσο και η αυταρχική διαπαιδαγώγηση έχουν μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες στη ζωή των παιδιών. Όταν το παιδί δεν συνεργάζεται και προσπαθεί να υπερισχύσει, ο γονιός ματαιώνεται, απογοητεύεται, στενοχωριέται, θυμώνει και φοβάται. Φοβάται ότι δεν είναι ένας αρκετά καλός γονιός και κυρίως (σε σχέση με το παιδί) φοβάται για αυτό που θα αντιμετωπίσει στο μέλλον. Αν το παιδί τον χειραγωγεί, τον “χειρίζεται” με αυτόν τον τρόπο τώρα, τι θα συμβεί στο μέλλον;

Για να μπορέσει να οριοθετήσει ο γονιός το παιδί, χρειάζεται να γνωρίζει καταρχήν τα δικά του όρια. Και σαφώς να μπορεί να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του.

Ο φόβος του γονιού σε σχέση με τη χειραγώγηση του παιδιού είναι ουσιαστικά να μη χάσει τον έλεγχο, αλλά και την αγάπη του παιδιού. Πρόκειται για ένα φόβο που παίρνει πολλές διαστάσεις και μορφές και κλιμακώνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει. Ο φόβος δε μετατρέπεται σε πανικό μόνο στην εφηβεία. Κάλλιστα μπορεί να γίνει πανικός και νωρίτερα και να οδηγήσει ένα γονιό σε πράξεις και συμπεριφορές για τις οποίες αργότερα θα μετανιώσει, όπως ξύλο, φωνές, άσχημα λόγια, επιπλήξεις, τιμωρίες και στερήσεις που επιβάλλει στο παιδί ως “αντίποινα”.

Οι προσπάθειες χειραγώγησης του παιδιού ξεκινούν να γίνονται συνειδητά αρκετά νωρίς. Από τη νηπιακή ηλικία, μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι ένα παιδί γνωρίζει την επίδραση που μπορεί να ασκεί στους γονείς του και τους γύρω του. Καθώς μεγαλώνει, οι προσπάθειες αυτές γίνονται όλο και πιο συνειδητές και πιο οργανωμένες. Πρόκειται για τα γνωστά “παιχνίδια εξουσίας” που παίζουν γονείς και παιδιά. Και ως γνωστό, τα παιχνίδια εξουσίας δεν παίζονται μόνον από έναν.

Γιατί η αδιαφορία μας πληγώνει περισσότερο από μία διαφωνία απόψεων

Όπου υπάρχουν άνθρωποι, υπάρχουν συγκρούσεις. Η διαπροσωπική σύγκρουση μπορεί να εκδηλωθεί με την «θερμή» μορφή, όπως με έντονες διαφωνίες, ή με την «ψυχρή» μορφή, όπως με το να αγνοούμε κάποιον. Αν και οι δύο είναι δυσάρεστες εμπειρίες, η καθημερινή διαίσθηση των ανθρώπων, η θεωρία και τα εμπειρικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι το να αγνοείται κανείς πονά περισσότερο από το να διαφωνεί μαζί του.

Ο φόβος των ανθρώπων να αγνοηθούν ή να αποκλειστούν κοινωνικά αντανακλάται συχνά στην υπερευαισθησία τους απέναντι ακόμη και στις παραμικρές ενδείξεις που θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν τον κοινωνικό αποκλεισμό. Επιπλέον, το αίσθημα ότι αγνοούνται ή αποκλείονται είναι τόσο ισχυρό που μπορεί να επηρεάσει τις αισθητηριακές αντιλήψεις των ανθρώπων, όπως το να κάνει το περιβάλλον να φαίνεται πιο ήσυχο. Αυτά εγείρουν το ερώτημα: Γιατί η ψυχρή αντιμετώπιση είναι πολύ πιο τρομακτική από τον καυγά;

Αμφιβολίες για την αυτοεκτίμηση

Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα κοινωνικά ψυχολογικά φαινόμενα, υπάρχει πιθανώς ένα πλήθος απαντήσεων. Μια πιθανότητα είναι ότι, σε αντίθεση με μια άμεση διαφωνία στην οποία εξακολουθεί να επικοινωνείται η αιτία της σύγκρουσης, όταν οι άνθρωποι αγνοούνται, οι πληροφορίες αποκόπτονται.

Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα που αγνοούνται πρέπει να επιδίδονται σε αναστοχασμό για να καταλάβουν τι έκαναν λάθος και αναστάτωσαν το άτομο που τα αγνοεί. Εκτός από το δυσάρεστο της δαπάνης νοητικής προσπάθειας, η αβεβαιότητα που συνοδεύει μια τέτοια πληροφοριακή «ξηρασία» έχει συχνά ως αποτέλεσμα το απορριπτόμενο άτομο να συλλογίζεται συστηματικά διάφορους πιθανούς λόγους για τους οποίους το αγνοούν. Αυτό συνήθως περιλαμβάνει την εξέταση ενός καταλόγου αντιπαθητικών ή προσβλητικών λέξεων, πράξεων ή χαρακτηριστικών της προσωπικότητας που έχουν πει, κάνει ή διαθέτουν, αντίστοιχα.

Όταν κατακλύζεται από έναν κατάλογο αρνητικών ιδιοτήτων (π.χ. να είναι κακός, να λέει ακατάλληλα πράγματα, να μη νοιάζεται σε μια συγκεκριμένη περίσταση κ.λπ.), η αυτοεκτίμηση του ατόμου αναπόφευκτα πλήττεται. Από την άλλη πλευρά, κατά τη διάρκεια μιας άμεσης διαφωνίας, το πρόβλημα θα έχει εντοπιστεί και δεν θα απαιτείται περαιτέρω αναστοχασμός.

Έλλειψη ελέγχου

Ένας άλλος πιθανός λόγος για τον οποίο η αγνόηση είναι συχνά πιο επίφοβη από τις διαφωνίες είναι ότι υπάρχει διμερής επικοινωνία κατά τη διάρκεια μιας διαφωνίας. Επομένως, το περιεχόμενο της αλληλεπίδρασης, και ως εκ τούτου το αποτέλεσμα, θα μπορούσε λίγο πολύ να ελέγχεται και από τα δύο μέρη. Ωστόσο, όταν αγνοείται, το άτομο χάνει αυτή την αίσθηση ελέγχου απλώς και μόνο επειδή, σε αντίθεση με τον καυγά, η αγνόηση είναι μονόδρομος. Δεν υπάρχει τρόπος να αποκατασταθεί ή να διασωθεί η κατάσταση με την εκ νέου εμπλοκή στο διάλογο.

Δεν αξίζει προσοχής

Ορισμένες φορές οι άνθρωποι αποδίδουν το γεγονός ότι αγνοούνται στην πεποίθηση ότι δεν είναι αρκετά σημαντικοί ώστε να δικαιολογούν οποιαδήποτε προσοχή, όπως για παράδειγμα μια σημαντική διαφορά στην κοινωνική θέση μεταξύ των ίδιων και του αγνοούντα. Αυτό είναι διαισθητικά λογικό, δεδομένου ότι η συμβατική σοφία υποδηλώνει ότι το να διαφωνεί κανείς με κάποιον είναι μια επίπονη εργασία, τουλάχιστον πιο επίπονη από το να αγνοεί ένα άτομο.

Προκύπτει, λοιπόν, ότι τα άτομα που αγνοούνται θα μπορούσαν να συμπεράνουν ότι το άλλο άτομο μπορεί να μη θέλει πια σχέση μαζί του και έτσι δεν καταβάλει την προσπάθεια να ξεκαθαρίσει τυχόν παρεξηγήσεις. Αυτό δημιουργεί ομολογουμένως έντονη πικρία.

Εξετάζοντας ορισμένους πιθανούς λόγους για τους οποίους η ψυχρή αντιμετώπιση θα μπορούσε να είναι πιο καταστροφική από τη διαφωνία, γεννάται το ερώτημα: Υπάρχουν πρακτικές συνέπειες; Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου τους στόχους μας όταν επιλέγουμε μια συγκεκριμένη στρατηγική σε διάφορα πλαίσια. Για παράδειγμα, όταν ένας Youtuber δέχεται σχόλια μίσους, το αν οι σχολιαστές του πρέπει να αγνοηθούν ή να αντιμετωπιστούν εξαρτάται από τον στόχο που θέλει να επιτύχει ο Youtuber. Αν ο στόχος είναι να ξεκαθαριστούν οι παρεξηγήσεις, τότε η διαφωνία θα ήταν η κατάλληλη επιλογή. Αν ο στόχος είναι να υποδηλωθεί στους σχολιαστές ότι δεν είναι αρκετά σημαντικοί για να λάβουν προσοχή, τότε ίσως θα ήταν σοφό να επιλέξει τη «σιωπηλή τιμωρία».

Η ίδια λογική θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε γεωπολιτικές συγκρούσεις στις οποίες μια χώρα έχει προσβάλει ή αδικήσει μια άλλη. Εάν ο στόχος είναι να διαλευκανθούν οι παρεξηγήσεις και να αποκατασταθούν οι διμερείς σχέσεις, θα ήταν σκόπιμο να υπάρξει ανοιχτή επικοινωνία. Ωστόσο, αν ο στόχος είναι να τιμωρηθεί μια χώρα και να ενθαρρυνθούν οι ηγέτες της να αναλογιστούν τα διάφορα αδικήματά τους, ίσως ο πλήρης τερματισμός της επικοινωνίας θα ήταν μια εύστοχη τακτική.

Αφού είναι τόσοι άνθρωποι μόνοι… γιατί υπάρχουν τόσοι άνθρωποι μόνοι;

Αφού είναι τόσοι άνθρωποι μόνοι, γιατί υπάρχουν τόσοι άνθρωποι μόνοι;

Από τότε προσπαθώ να βρω μια λογική απάντηση σε αυτό το ερώτημα αλλά δεν βρίσκω. Μόνο ανακάλυψα κάτι χειρότερο. Οι άνθρωποι στις μέρες μας νιώθουν μόνοι ακόμη κι όταν δεν είναι μόνοι σε πραγματικό χρόνο. Έχουν μία εσωτερική μοναξιά που δύσκολα σβήνεται.

Αυτό έρχεται και σε αντίφαση με την εξέλιξη της τεχνολογίας και των μέσων επικοινωνίας που μας έγιναν απολύτως απαραίτητα και εξαρτόμαστε πλήρως από αυτά τα τελευταία χρόνια.

Φαίνεται ότι με τα χρόνια ο άνθρωπος έχει βολευτεί περισσότερο στο να πατάει κουμπιά μπροστά από μια οθόνη και κάπου ξέχασε πώς να επικοινωνεί και να εκφράζει τα αισθήματά του σωστά. Μπορεί να κάθεται μόνος στο σπίτι, να μιλάει με δέκα διαφορετικά άτομα μέσω των κοινωνικών δικτύων και να μην ανοίξει ούτε μία φορά τη στόμα του για να μιλήσει. Δεν είναι λίγο τρομακτικό άμα το σκεφτείτε καλύτερα;

Οι ανθρώπινες σχέσεις περνάνε τη μεγαλύτερη κρίση που έχουν περάσει ποτέ. Οι άνθρωποι ίσως νιώθουν μόνοι, γιατί δεν μπορούν πια ν’ αγαπήσουν, δεν μπορούν να εκφραστούν μέσω των αισθήσεων τους, δηλαδή να γευτούν, να μυριστούν και ν’ αγγίξουν ο ένας τον άλλο για να μοιραστούν όσα έχουν μέσα τους. Το σεξ είναι μια ανάγκη, ο έρωτας είναι η απόλαυση.

Οι άνθρωποι νιώθουν μόνοι ίσως επειδή βρίσκονται με τον λάθος σύντροφο, στις λάθος φιλίες, στη λάθος δουλειά. Η επιβίωση είναι μία επιτακτική ανάγκη που μας δεν τους αφήνει περιθώρια για να πάνε ένα βήμα παραπέρα και να σκεφτούν τι θέλουν πραγματικά. Οι επιλογές είναι περιορισμένες. Ακόμη κι αν ξέρουν τι θέλουν και τι ψάχνουν, θα δυσκολευτούν πολύ να το βρουν.

Η μεγαλύτερη επιδημία της εποχής μας είναι η μοναξιά. Κι αυτή ήρθε για να μείνει. Οι περισσότεροι αν δεν ζητήσουν βοήθεια από κάποιο ψυχολόγο δεν νιώθουν το μέσα τους να ελαφρύνει. Δεν μιλάνε ουσιαστικά ο ένας στον άλλο. Δεν ανοίγονται, δε νιώθουν ο ένας τον άλλο.

Είναι άλλοι άνθρωποι απ’ έξω κι άλλοι άνθρωποι εγκλωβισμένοι μέσα τους. Ο καθένας έχει μέσα του μια φυλακή κτισμένη με μυστικά, με κρυφούς πόθους κι επιθυμίες, με νεύρα, με ανέκφραστα συναισθήματα και περνάει τον περισσότερό του χρόνο εκεί μέσα.

Μεγαλώνουμε σε μία σκληρή κοινωνία όπου φοβάται ο άνθρωπος να δείξει ευαισθησία, να δείξει αγάπη, να ερωτευτεί γιατί θα θεωρηθεί ένας άλλος Δον Κιχώτης, ένας ρομαντικός τρελός με άπιαστα όνειρα. Η κοινωνία είναι σκληρή γιατί κρίνει και μας «δαχτυλοδείχνει» με το παραμικρό. Ο ανταγωνισμός, η καψυποψία, η εκμετάλλευση που κυριαρχούν παντού κάνουν την εσωτερική μας μοναξιά ακόμη μεγαλύτερη. Θα είμαστε τυχεροί αν βρούμε δυο τρεις ανθρώπους να μας αγαπούν και να τους αγαπάμε αληθινά, χωρίς να νιώθουμε συνεχώς ότι μας κρίνουν ή μας πληγώνουν.

Μήπως πίσω από την κατάθλιψη που θερίζει ανθρώπους κάθε ηλικίας στις μέρες μας, κρύβεται η απομόνωσή από τον κόσμο και η εσωτερική μας μοναξιά; Πώς μπορούμε να έρθουμε πιο κοντά; Μήπως οι αποστάσεις είναι τόσο μεγάλες που τίποτα δεν μπορεί να τις καλύψει πια; Αφού υπάρχουν τόσοι άνθρωποι μόνοι, γιατί υπάρχουν τόσοι άνθρωποι μόνοι;

Έμαθα να δίνομαι χωρίς να ξοδεύομαι

Έμαθα να αγαπώ κάθε μου κύτταρο.

Να ισορροπώ ανάμεσα στα πρέπει και στα θέλω μου χωρίς να ταλαντεύομαι.
Να έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου χωρίς την επιβεβαίωση κανενός. Να με αποδέχομαι με τα σωστά και τα λάθη μου. Να κάνω τις δικές μου επιλογές χωρίς ξένες παρεμβάσεις. Έμαθα να ονειρεύομαι χωρίς να φοβάμαι. Να ελπίζω χωρίς να δειλιάζω. Να δίνομαι χωρίς να ξοδεύομαι.

Έμαθα πως οι μεγαλύτερες αξίες της ζωής μας είναι κρυμμένες στα πιο μικρά και καθημερινά πράγματα. Οι ομορφότερες στιγμές της μοιράζονται με ανθρώπους που τις αξίζουν. Οι πιο σημαντικές είναι εκείνες που έχουν κάτι απο την ψυχή μας. Και οι ωραιότερες εκείνες που χάραξαν την ύπαρξη μας.

Έμαθα να μετρώ τους ανθρώπους με πράξεις και όχι με λόγια. Να τους υπολογίζω όλους στο τέλος και όχι στην αρχή της γνωριμίας μας. Να τους αποδέχομαι όπως είναι και να μην προσπαθώ να τους αλλάξω. Επιλέγω πλέον ποιοι θα είναι δίπλα μου και ποιοι αξίζουν την αδιαφορία μου. Διαλέγω σε ποιους θα καταθέσω την ψυχή μου και ποιοι θα χαθούν απο την ζωή μου. Δεν έχω πια χρόνο για τα άσχημα αυτού του κόσμου. Αρνούμαι να φθείρω την ύπαρξη μου σε μικρότητες. Δεν στέκομαι πάνω απο λιποψυχίες και συκοφαντίες. Δεν με αγγίζουν οι μικροαστικές συμπεριφορές. Αποφεύγω τις άσκοπες και ανούσιες συναναστροφές.

Δίνω σημασία στην ουσία και όχι στην επιφάνεια. Με αφορά η αξία των ανθρώπων και όχι η εικόνα τους. Μιλάω λίγο και σκέφτομαι περισσότερο. Ακούω χωρίς να κρίνω. Εκφράζομαι χωρίς φόβο. Απολαμβάνω την μοναχικότητα μου. Διασκεδάζω τις λύπες μου. Συνυπάρχω αρμονικά με τους φόβους και τις αδυναμίες μου. Δίνομαι χωρίς όρους. Αγαπάω χωρίς περιορισμούς. Νιώθω χωρίς φραγμούς και όρια. Εμπιστεύομαι χωρίς αμφιβολίες.

Έμαθα πως τα λάθη είναι ανθρώπινες αδυναμίες και η ‘’συγνώμη’’ μεγάλη δύναμη. Πως ο μεγαλύτερος πλούτος σ ‘αυτή τη γη βρίσκεται μέσα μας. Ότι οι πιο πληγωμένοι άνθρωποι είναι αυτοί με το πιο υπέροχο χαμόγελο. Οι πιο αξιοπρεπείς είναι εκείνοι που κρύβουν τα δάκρυα τους στο πιο λαμπερό τους βλέμμα. Και οι πιο ευτυχισμένοι αυτοί που ανακάλυψαν τον εαυτό τους.

Τα μεγαλύτερα μαθήματα τα έχουμε διδαχθεί απο τους ανθρώπους που έχουν περάσει απο την ζωή μας. Τις πιο όμορφες γνώσεις μας τις έχουν δώσει οι εμπειρίες μας. Κάθε πληγή μας είναι και ένα παράσημο σοφίας. Κάθε μας πόνος κι ένα βραβείο ανδρείας και αντοχής. Κάθε νέα μας μέρα ένα δώρο και μία μεγάλη ευλογία.

Έμαθα, να λέω ΌΧΙ στους άλλους εκεί που πρέπει να λέω ΝΑΙ σε μένα. Να αποχωρώ αξιοπρεπώς απο εκεί που περισσεύω. Να μην επιδέχομαι μειώσεις στο ήθος και στην αξιοπρέπεια μου. Να διατηρώ την ψυχική μου ηρεμία. Να φροντίζω την σωματική μου υγεία. Χρωματίζω τον πίνακα της ζωής μου μέ όμορφα χρώματα που ζεσταίνουν την ύπαρξη μου. Αναγνωρίζω τα όρια μου. Δαμάζω την υπομονή μου. Κρατάω την ψυχραιμία μου. Αναθεωρώ καθημερινά τις απόψεις μου και σέβομαι τις απόψεις των άλλων.

Εκτιμώ την αυθεντικότητα. Δε με γεμίζει η απομίμηση πια. Δεν αναζητώ την επικρότηση. Δεν ψάχνω άλλο για επιβεβαίωση. Δεν με αφορούν οι πρόσκαιρες απολαύσεις. Δεν σεργιανάω άσκοπα στις γειτονιές του κόσμου. Διαβάζω το νόημα πίσω απο τις λέξεις. Κοιτάω πίσω απο τα θλιμμένα βλέμματα. Παρατηρώ πίσω απο τα κλειστά παντζούρια. Ακούω πίσω απο φραγμένες σιωπές.

Έμαθα… πως είναι ένα όμορφο και σύντομο ταξίδι η ζωή μας με υπέροχη θέα. Φτάνει να ανοίγεις τα παράθυρα της ψυχής σου και να αντικρύζεις καθημερινά τον κόσμο. Γιατί η ευτυχία είναι στάση ζωής.

Η εκδίκηση καθ’ εαυτή βασίζεται σε ένα αίσθημα ανημποριάς

Η λαχτάρα για εκδίκηση είναι η πιο σημαντική από τις πηγές της μνησικακίας. Η λέξη «μνησικακία» υποδεικνύει αφ’ εαυτής ότι έχουμε μια θυμική παρόρμηση που άρχεται από τη σύλληψη της θυμικής κατάστασης ενός άλλου προσώπου, ότι πρόκειται δηλαδή για μιαν αντί-δραση. Και για να διαπιστώσουμε ότι η λαχτάρα για εκδίκηση ανήκει όντως σε αυτήν την τάξη, αρκεί να την αντιτάξουμε στις άμεσες και ενεργείς ροπές, στην εχθρότητα ή στη φιλία. Η λαχτάρα για εκδίκηση συνεπάγεται προσβολή ή πρότερη βλασφημία. Σημειωτέον όμως ότι, εν προκειμένω, αυτή η λαχτάρα δεν συγχέεται επ’ ουδενί με μια ροπή για απόκρουση ή άμυνα, που θα συνοδεύεται από θυμό, λύσσα ή αγανάκτηση. 

Το ζώο που πιάστηκε και δαγκώνει τον κυνηγό δεν ζητάει να εκδικηθεί. Παρόμοια, η άμεση ανταπόδοση μιας γροθιάς δεν συνιστά εκδίκηση. Για να υπάρξει αληθινή εκδίκηση απαιτείται ένα μακρύ σχετικά «διάστημα χρόνου», στη διάρκεια του οποίου η ροπή για άμεση ανταπόδοση και οι συναφείς ορμές του μίσους και του θυμού θα παραμείνουν συγκρατημένες και ανεσταλμένες∙ από την άλλη μεριά, απαιτείται η πράξη της ανταπόδοσης να επιχειρηθεί σε πιο κατάλληλη ευκαιρία και στιγμή («περίμενε και θα δεις την άλλη φορά!»). Μάλιστα αυτό που συγκρατεί την άμεση ανταπόδοση είναι η πρόβλεψη για μιαν ενδεχόμενη αποτυχία η οποία υποθάλπεται από ένα διακριτό συναίσθημα «ανημποριάς» και «ανικανότητας». Συνεπώς βλέπουμε ότι η εκδίκηση καθ’ εαυτή βασίζεται σε ένα αίσθημα ανημποριάς∙ ανήκει πάντα και προπάντων σε κάποιον «αδύναμο» (όποια κι αν είναι η μορφή της αδυναμίας του). Κατ’ ουσίαν δεν περιέχει ποτέ το φρόνημα του ανθρώπου που αντιδρά επί τόπου και ουδέποτε εκδηλώνεται σαν θυμική αντίδραση. Ετούτα τα γνωρίσματα καθιστούν τη λαχτάρα για εκδίκηση ένα πεδίο τόσο ευνοϊκό για το θέριεμα της μνησικακίας.

Τα σύνορα του εγώ και η διαφορά του ερωτικού αισθήματος από την αληθινή αγάπη

Η λαθεμένη αντίληψη ότι ο έρωτας είναι ένας τύπος αγάπης είναι τόσο δυνατή, ακριβώς επειδή περιέχει έναν κόκκο αλήθειας.

Η εμπειρία της αληθινής αγάπης έχει και αυτή να κάνει με σύνορα του εγώ, μιας και συνεπάγεται μιαν επέκταση των ορίων μας. Τα όρια μας είναι τα σύνορα του εγώ μας. Όταν επεκτείνουμε τα όριά μας μέσω της αγάπης, το κάνουμε προσπαθώντας, σαν να λέμε, να τεντωθούμε για να φτάσουμε ως το αγαπημένο μας πρόσωπο, του οποίου επιθυμούμε να βοηθήσουμε την ανάπτυξη. Για να είμαστε σε θέση να το κάνουμε πρέπει πρώτα το αντικείμενο της αγάπης μας να γίνει αγαπημένο σε μας: με άλλα λόγια πρέπει να γοητευτούμε απ’ αυτό, να επενδύσουμε τον εαυτό μας σ’ αυτό και να δεσμευτούμε με αυτό το αντικείμενο που είναι έξω από μας, πέρα από τα δικά μας σύνορα. Οι ψυχίατροι ονομάζουν αυτή τη διαδικασία της προσέλκυσης, επένδυσης και δέσμευσης «κάθεξη», και λέμε ότι εμείς «κατέχουμε» το αγαπημένο αντικείμενο. Αλλά όταν κατέχουμε ένα έξω από μας αντικείμενο, ψυχολογικά ενσωματώνουμε επίσης μιαν ιδέα αυτού του αντικειμένου μέσα μας.

Για παράδειγμα, ας πάρουμε έναν άνθρωπο που έχει πάθος την κηπουρική. Είναι ένα πάθος ικανοποιητικό και πολυέξοδο. Ο άνθρωπος αυτός «αγαπά» να καταγίνεται με τον κήπο του. Ο κήπος του σημαίνει πολλά γι’αυτόν. Αυτός ο άνθρωπος έχει «καθέξει» τον κήπο του. Τον βρίσκει ελκυστικό, έχει «επενδύσει» τον εαυτό του σ’ αυτόν, είναι «δεσμευμένος» με αυτόν – σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να πηδάει από το κρεβάτι χαράματα την Κυριακή για να ξαναγυρίσει σ’ αυτόν και ακόμα μπορεί να παραμελήσει τη γυναίκα του γι’ αυτόν. Στη διάρκεια της «κάθεξής» του, και για να καλλιεργήσει τα λουλούδια και τους θάμνους του, μαθαίνει ένα σωρό πράγματα. Αποκτά πολλές γνώσεις σχετικά με την κηπουρική – για τα χώματα, λιπάσματα, για εμφύτευση και κλάδεμα. Και γνωρίζει τον δικό του συγκεκριμένο κήπο: την ιστορία του, τον τύπο των λουλουδιών και των φυτών που έχει, το σχεδιάγραμμά του, τα προβλήματά του και το μέλλον του. Παρά το γεγονός ότι ο κήπος υπάρχει έξω απ’ αυτόν, ωστόσο διαμέσου της κάθεξης έφτασε να υπάρχει μέσα του. Η γνώση που έχει για τον κήπο του και η σημασία που ο κήπος του έχει γι’ αυτόν αποτελούν μέρος του εαυτού του, μέρος της ταυτότητάς του, μέρος της ιστορίας του, μέρος των γνώσεών του. Με το να αγαπά και να κατέχει τον κήπο του, έχει πραγματικά ενσωματώσει τον κήπο μέσα στον εαυτό του και, με αυτή την ενσωμάτωση, ο εαυτός του μεγάλωσε και τα σύνορα του εγώ του επεκτάθηκαν.

Αυτό που συμβαίνει λοιπόν στην πορεία μιας πολύχρονης αγάπης, και της επέκτασης των ορίων μας για τις καθέξεις μας, είναι ένα βαθμιαίο αλλά προοδευτικό μεγάλωμα του εαυτού μας, μια ενσωμάτωση μέσα μας του έξω κόσμου και μια ανάπτυξη, ένα άπλωμα και μια λέπτυνση των συνόρων του εγώ μας. Με τον τρόπο αυτό, όσο περισσότερο και μακρύτερα επεκτείνουμε τον εαυτό μας, τόσο περισσότερο αγαπάμε και τόσο πιο αχνό γίνεται το ξεχώρισμα του εαυτού μας από τον κόσμο. Ταυτιζόμαστε με τον κόσμο. Και καθώς τα σύνορα του εγώ μας γίνονται αχνά και άτονα, αρχίζουμε όλο και περισσότερο να βιώνουμε το ίδιο συναίσθημα έκστασης που έχουμε όταν ένα μέρος από τα σύνορα του εγώ μας καταρρέει και «πέφτουμε στα δίχτυα του έρωτα». Μόνο που, αντί να έχουμε συγχωνευτεί προσωρινά και χιμαιρικά με ένα μόνο αγαπημένο αντικείμενο, έχουμε συγχωνευτεί πραγματικά και πιο μόνιμα με ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου. Μια «μυστική ένωση» μπορεί να εδραιωθεί με ολόκληρο τον κόσμο.

Το συναίσθημα της έκστασης ή ευδαιμονίας που συντροφεύει αυτή την ένωση, αν και είναι ίσως ηπιότερο και λιγότερο δραματικό από εκείνο που συντροφεύει το ερωτικό αίσθημα, είναι ωστόσο πολύ πιο σταθερό και διαρκές και τελικά πιο ικανοποιητικό. Η διαφορά ακριβώς μεταξύ της κορυφαίας εμπειρίας που χαρακτηρίζεται από το ερωτικό αίσθημα και της εμπειρίας που ο Αβραάμ Μάσλοου ονομάζει «υψιπεδική εμπειρία». Τα ύψη δεν αντικρίζονται ξαφνικά και χάνονται πάλι από τα μάτια μας· κατακτώνται μια για πάντα.

Είναι φανερό και κατανοητό απ’ όλους ότι η σεξουαλική δραστηριότητα και η αγάπη, ενώ μπορεί να επέλθουν ταυτόχρονα, είναι συχνά ασύνδετες μεταξύ τους γιατί είναι στη βάση τους ξεχωριστά φαινόμενα. Η ίδια η σεξουαλική πράξη δεν είναι πράξη αγάπης. Ωστόσο, η εμπειρία της σεξουαλικής σχέσης και ειδικότερα του οργασμού (ακόμα και στον αυνανισμό) είναι μια εμπειρία που συνδέεται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό με το γκρέμισμα των συνόρων του εγώ και την έκσταση που επακολουθεί. Ακριβώς λόγω αυτού του γκρεμίσματος των συνόρων του εγώ, συμβαίνει να ξεφωνίσουμε στην κορύφωση του οργασμού «σ’ αγαπώ» ή «Ω, Θεούλη μου!» σε μια πόρνη για την οποία ύστερα από λίγες στιγμές, όταν τα σύνορα του εγώ θα έχουν ξαναγυρίσει στην προτινή θέση τους, μπορεί να μη νιώθουμε ούτε στάλα τρυφερότητα, αρέσκεια ή συναισθηματικό νιώσιμο.

Με αυτό δε θέλω να πω ότι η έκσταση της εμπειρίας του οργασμού δεν μπορεί να αυξηθεί αν τη μοιράζεσαι με κάποιον που αγαπάς· μπορεί. Αλλά ακόμα και χωρίς έναν αγαπημένο σύντροφο ή οποιονδήποτε σύντροφο, το γκρέμισμα των συνόρων του εγώ που συμβαίνει σε συνάφεια με τον οργασμό, μπορεί να είναι ολικό· για ένα δευτερόλεπτο μπορεί να ξεχάσουμε ολοκληρωτικά ποιοι είμαστε, να μην έχουμε καμιά αίσθηση του εαυτού μας, να χαθούμε από το χρόνο και το χώρο, να είμαστε εκτός εαυτού, να είμαστε συνεπαρμένοι. Μπορούμε να γίνουμε ένα με το σύμπαν. Αλλά μόνο για ένα δευτερόλεπτο.

Περιγράφοντας την παρατεταμένη «ενότητα με το σύμπαν» που είναι συνυφασμένη με την αληθινή αγάπη, σε σύγκριση με την προσωρινή ενότητα του οργασμού, χρησιμοποίησα τις λέξεις «μυστική ενότητα». Μυστικισμός είναι ουσιαστικά η πίστη ότι η πραγματικότητα είναι κάτι ενιαίο. Οι πιο συνεπείς μυστικιστές πιστεύουν ότι η συνηθισμένη αντίληψη του σύμπαντος ότι περικλείνει πλήθος ξέχωρα αντικείμενα – αστέρια, πλανήτες, δέντρα, πουλιά, σπίτια, εμάς τους ίδιους -, όλα χωρισμένα το ένα από το άλλο με σύνορα, είναι μια λαθεμένη αντίληψη, μια ψευδαίσθηση. Σε τούτη τη γενική λαθεμένη αντίληψη, στον κόσμο τούτο της ψευδαίσθησης που οι περισσότεροι λαθεμένα τάχα πιστεύουμε πως είναι πραγματικός, ινδουϊστές και οι βουδιστές δίνουν την ονομασία «Μάγια». Αυτοί και άλλοι μυστικιστές πιστεύουν ότι η αληθινή πραγματικότητα μπορεί να γνωσθεί μόνο με την εμπειρία του ενιαίου μέσω της εγκατάλειψης των συνόρων του εγώ. Είναι αδύνατο να δει κανείς πραγματικά την ενότητα του σύμπαντος όσο εξακολουθεί να βλέπει τον εαυτό του σαν ένα ξεχωριστό αντικείμενο αποσπασμένο και διακρινόμενο από το υπόλοιπο σύμπαν με κάποιον τρόπο, σχήμα ή μορφή. Οι ινδουϊστές και οι βουδιστές θεωρούν συχνά, γι’ αυτό το λόγο, ότι το βρέφος πριν αναπτύξει τα σύνορα του εγώ του, γνωρίζει την πραγματικότητα, ενώ οι ενήλικοι δεν τη γνωρίζουν. Μερικοί μάλιστα προτείνουν την άποψη ότι ο δρόμος προς τη φώτιση ή τη γνώση του ενιαίου της πραγματικότητας απαιτεί να πισωδρομήσουμε ή να κάνουμε τους εαυτούς μας νήπια. Αυτό μπορεί να είναι μια επικίνδυνα δελεαστική διδασκαλία για ορισμένους εφήβους και νέους που δεν είναι προετοιμασμένοι να επωμιστούν ευθύνες ενηλίκων, οι οποίες τους φαίνονται τρομακτικές, συντριπτικές, και απαιτητικές πέρα από τις δυνατότητές τους. «Δεν είμαι υποχρεωμένος να περάσω απ’ όλα αυτά», μπορεί να σκέφτεται ένα τέτοιο άτομο. «Μπορώ να παραιτηθώ από την προσπάθεια να γίνω ένας ενήλικος και να εγκαταλείψω τις απαιτήσεις των ενηλίκων καταφεύγοντας στην αγιότητα». Σχιζοφρένεια όμως, μάλλον, παρά αγιότητα πετυχαίνεις, ενεργώντας με βάση αυτή την υπόθεση.

Οι περισσότεροι μυστικιστές καταλαβαίνουν την αλήθεια που αναπτύξαμε στο τέλος της ανάλυσης του θέματος της πειθαρχίας: ότι δηλαδή πρέπει να κατέχουμε ή να δημιουργούμε κάτι πριν παραιτηθούμε απ’ αυτό, και μολαταύτα να διατηρούμε τα προσόντα μας και τη βιωσιμότητά μας. Το βρέφος χωρίς τα σύνορα του δικού του εγώ μπορεί να είναι σε πιο στενή επαφή με την πραγματικότητα από τους γονείς του, αλλά είναι ανίκανο να επιβιώσει χωρίς τη φροντίδα αυτών των γονέων, και ανίκανο να μεταδώσει τη σοφία του. Ο δρόμος για την αγιότητα περνάει μέσα από την ενηλικιότητα. Δεν υπάρχουν ευκολοδιάβατοι συντομότεροι δρόμοι. Τα σύνορα του εγώ πρέπει πρώτα να σκληρύνουν για να μπορέσουν κατόπι να απαλυνθούν. Μία ταυτότητα πρέπει πρώτα εδραιωθεί για να μπορέσει κατόπι να γίνει υπερβατή. Πρέπει ένας να βρει τον εαυτό του για να μπορέσει κατόπι να τον χάσει. Η προσωρινή απελευθέρωση από τα σύνορα του εγώ που συνδέεται με το ερωτικό αίσθημα, τη σεξουαλική σχέση ή τη χρησιμοποίηση ορισμένων ψυχοδιεγερτικών ναρκωτικών μπορεί να προσφέρει μια γρήγορη ματιά στη Νιρβάνα, αλλά όχι την ίδια τη Νιρβάνα. Η θέση που υποστηρίζει το βιβλίο είναι ότι η Νιρβάνα ή η διαρκής φώτιση ή η αληθινή πνευματική ανάπτυξη μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσω της επίμονης άσκησης της αληθινής αγάπης.

Κοντολογίς, λοιπόν, η προσωρινή απώλεια των συνόρων του εγώ που συνεπάγεται το ερωτικό αίσθημα και η σεξουαλική σχέση, όχι μόνο μας οδηγεί σε δεσμεύσεις με άλλους ανθρώπους με τους οποίους μπορεί να αρχίσει η αληθινή αγάπη, αλλά και μας δίνει μια πρόγευση από (και συνεπώς το κέντρισμα προς) την πιο διαρκή μυστική έκσταση που μπορεί να γίνει δική μας έπειτα από μια ολόκληρη ζωή αγάπης. Από την άποψη αυτή, το ερωτικό αίσθημα, αν και δεν είναι το ίδιο αγάπη, αποτελεί ωστόσο ένα μέρος της μεγάλης και μυστηριακής περιπέτειας της αγάπης.

A. SCHOPENHAUER: Η μεγαλύτερη ευτυχία είναι η προσωπικότητα

Η βασική αλήθεια της Ευδαιμονολογίας παραμένει ακλόνητη: έχει πολύ μικρότερη σημασία το τι έχει ο άνθρωπος ή το ποια εικόνα παρουσιάζει προς τα έξω από το τι είναι. «Η μεγαλύτερη ευτυχία είναι η προσωπικότητα» (Γκαίτε από το Ανατολικό-δυτικό Νηβάν, Ζουλέικα, 7ο ποίημα). 

Σε όλα τα πράγματα και σε όλες τις περιπτώσεις ο άνθρωπος απολαμβάνει στην πραγματικότητα μόνο τον εαυτό του: κι αν ο εαυτός μας δεν κάνει για πολλά, τότε όλες οι απολαύσεις μοιάζουν με ακριβά κρασιά σ’ έναν κόσμο πλημμυρισμένο από χολή. – Κι αφού οι μεγάλοι εχθροί της ανθρώπινης ευτυχίας είναι δύο, ο πόνος και η πλήξη, η φύση της προσωπικότητας έχει προβλέψει εναντίον τους κάποιες άμυνες: κατά του πόνου (ο οποίος πολύ συχνότερα είναι πνευματικός παρά σωματικός) έχει προβλέψει την ευθυμία, και κατά της πλήξης το πνεύμα. – Τα δύο αυτά δεν συγγενεύουν μεταξύ τους, σε ακραίες περιπτώσεις μάλιστα θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι ασύμβατα. 

Η διανόηση είναι συγγενής με τη μελαγχολία [κατά τον Αριστοτέλη] οι ευφυείς άνθρωποι είναι μελαγχολικοί και οι πιο εύθυμες διαθέσεις χαρακτηρίζουν επιφανειακές πνευματικές δυνάμεις. Όσο καλύτερα είναι μια φύση εξοπλισμένη απέναντι σε ένα απ’ αυτά τα κακά, τόσο χειρότερα είναι εξοπλισμένη κατά κανόνα απέναντι στο άλλο. – Καμιά ανθρώπινη ζωή δεν είναι απαλλαγμένη από τον πόνο και την πλήξη: και είναι μια ιδιαίτερη εύνοια της μοίρας, όταν εκθέτει τον άνθρωπο κυρίως στο ένα απ’ τα δύο αυτά κακά, για το οποίο είναι ιδιαίτερα καλά εξοπλισμένος, στέλνει δηλαδή πολύ πόνο σ’ αυτόν που είναι ιδιαίτερα εύθυμος και πολύ μεγάλη πλήξη σ’ αυτόν που έχει πολύ πνεύμα- δε συμβαίνει όμως το αντίθετο. Γιατί το πνεύμα πολλαπλασιάζει τον πόνο δυο και τρεις φορές· και για έναν ψυχισμό χωρίς πνεύμα η μοναξιά και ο απόλυτα κενός χρόνος είναι ανυπόφορα πράγματα.

ARTHUR SCHOPENHAUER, Η ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ

Το γενικό πρόσταγμα της σύγχρονης κοινωνίας είναι το “Like” διότι μόνο το “Like” επισπεύδει την ροή της πληροφορίας

Το γενικό πρόσταγμα της κοινωνίας τής θετικότητας είναι το “Like”. Δεν είναι τυχαίο ότι το Facebook αρνείται επιμόνως να εισαγάγει την εντολή “Dislike”. Η κοινωνία της θετικότητας αποφεύγει οποιαδήποτε παραλλαγή της αρνητικότητας, γιατί η αρνητικότητα παρακωλύει την επικοινωνία και η αξία της μετράται αποκλειστικά με βάση τον όγκο των πληροφοριών και την ταχύτητα ανταλλαγής τους, ενώ η ποσότητα των πληροφοριών ανεβάζει και την οικονομική της αξία. Αρνητικά προστάγματα παρεμποδίζουν την επικοινωνία. Το “Like” προκαλεί ταχύτερα την επικοινωνιακή συνδεσιμότητα απ’ ό,τι το “Dislike”. Πάνω απ’ όλα, η αρνητικότητα της απόρριψης δεν μπορεί ν’ αξιοποιηθεί οικονομικά.

Διαφάνεια και αλήθεια δεν είναι ταυτόσημες. Η αλήθεια είναι αρνητικότητα, στο μέτρο που αυτοπροβάλλει και αυτοεπιβάλλει τον εαυτό της ανακηρύσσοντας ψευδές οτιδήποτε άλλο. Περισσότερες πληροφορίες ή και η συσσώρευση πληροφοριών από μόνες τους δεν παράγουν αλήθεια. Της λείπει η κατεύθυνση, δηλαδή το νόημα. Και σ’ αυτήν ακριβώς την έλλειψη αρνητικότητας της αλήθειας οφείλεται ο πολλαπλασιασμός και η μαζοποίηση της θετικότητας. Η υπερπληροφόρηση και η υπερεπικοινωνία μαρτυρούν έλλειψη αλήθειας, ακόμα και έλλειψη Είναι. Περισσότερη πληροφόρηση και περισσότερη επικοινωνία όχι μόνο δεν αναιρούν τη θεμελιώδη ασάφεια του όλου, αλλά και την επιδεινώνουν.

Είναι πια αποδεδειγμένο ότι περισσότερη πληροφόρηση δεν οδηγεί κατ’ ανάγκην σε καλύτερες αποφάσεις.” Η διαίσθηση, π.χ. υπερβαίνει τις διαθέσιμες πληροφορίες και ακολουθεί τη δική της λογική. Σήμερα, μάλιστα, η υψηλότερη κριτική μας δυνατότητα ατροφεί εξαιτίας αυτού ακριβώς του καταιγισμού πληροφοριών. Συχνά, λιγότερη γνώση και πληροφόρηση παράγει ένα πλεόνασμα, ενώ και η αρνητικότητα της παραμέλησης και της λησμοσύνης είναι συχνά παραγωγική. Η κοινωνία της διαφάνειας δεν ανέχεται κενά ούτε στην πληροφόρησή μας ούτε στην οπτική μας. Παρ’ όλα αυτά, τόσο η σκέψη όσο και η έμπνευσή μας χρειάζονται ένα κενό. Η [γερμανική] λέξη “Glück” (ευτυχία) προέρχεται από την “Lücke” (κενό), ενώ στα μέσα άνω γερμανικά η ευτυχία λεγόταν ακόμα “Gelücke”. Έτσι, μια κοινωνία που δεν θα δεχόταν πια καμία αρνητικότητα του κενού θα ήταν μια κοινωνία χωρίς ευτυχία.

Αστρονόμοι εντόπισαν νέφος αερίων με μέγεθος μεγαλύτερο από το γαλαξία μας

Αστρονόμοι εντόπισαν στο διαγαλαξιακό διάστημα ένα τεράστιο νέφος καυτών και φωτεινών αερίων, με μέγεθος μεγαλύτερο από αυτό του ίδιου μας του γαλαξία.

Οι επιστήμονες θεωρούν πως το νέφος αποχωρίστηκε από ένα σμήνος γαλαξιών, ενώ έκπληξη προκαλεί το γεγονός πως ακόμα δεν έχει διαλυθεί, αλλά αντιθέτως παραμένει ως ένα σώμα εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.

Είναι μία ανακάλυψη που μας εξέπληξε και μας ενθουσίασε. Αποδεικνύει πως οι εκπλήξεις θα βρίσκονται πάντα στην αστρονομία, όντας η παλαιότερη των φυσικών επιστημών. – Ming Sun, φυσικός, University of Alabama

Το σμήνος γαλαξιών που υποθέτουμε ότι προήλθε το νέφος, ονομάζεται Abell 1367 ή Leo Cluster. Απέχει 300 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη και περιέχει 72 γαλαξίες. Το νέφος εντοπίστηκε με το XMM-Newton τηλεσκόπιο ακτίνων Χ της ESA. Η εκπομπή ακτίνων Χ απέδειξε πως το μέγεθος του νέφους ήταν πολύ μεγαλύτερο από ότι πιστεύαν αρχικά. Έχει μάζα 10 δισεκατομμύρια φορές αυτή του Ήλιου και η θερμοκρασία των αερίων κυμαίνεται από 10.000 έως 10 εκατομμύρια βαθμούς Kelvin.

Τα αέρια των νεφών αφαιρούνται από την πίεση των καυτών αερίων του σμήνους, όταν ο γαλαξίας διασχίζει τα καυτά αέρια με ταχύτητα 1.000 με 2.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Είναι όπως όταν τα μαλλιά και τα ρούχα σας πετούν προς τα πίσω όταν τρέχετε με ισχυρό εμπρόσθιο άνεμο. Μόλις αφαιρεθούν από το γαλαξία που τα φιλοξενούν, το νέφος ψύχεται και εξατμίζεται όπως όταν ο πάγος λιώνει το καλοκαίρι.

Οι αστρονόμοι χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο θα μπορούσε να συγκρατήσει τα αέρια και να τα αποτρέψει από το να διαλυθούν εδώ και καιρό.

Ως το πρώτο απομονωμένο νέφος που εκπέμπει τόσο στο φάσμα H-alpha όσο και στις ακτίνες Χ σε ένα σμήνος γαλαξιών, φαίνεται πως τα αέρια που αφαιρούνται από γαλαξίες μπορούν να δημιουργήσουν ομάδες μέσα στο σμήνος και αυτές οι συγκεντρώσεις μπορούν να ανακαλυφθούν με οπτικές έρευνες ευρέως πεδίου στο μέλλον.

Τροφή δίχως Σκέψη

Τι είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο να τρώει αλόγιστα, υπερβολικά και χωρίς να πεινάει;

Γιατί είναι αδύνατον να χάσουμε κιλά ενώ σχεδόν λιμοκτονούμε;

Γιατί υπάρχουν τόσα φαγητά γύρω μας ενώ τα περισσότερα απ’ αυτά όχι μόνο δεν κάνουν για τροφή, αλλά βρωμίζουν ακόμη και τα σκουπίδια;

Φάγατε ποτέ το τελευταίο κομμάτι ξεραμένου, μπαγιάτικου κέικ, παρόλο που ήταν σαν πριονίδι με μυρωδιά σοκολάτας; Αποτελειώσατε ποτέ ένα ένα πιάτο με τηγανίτες πατάτες, παρόλο που είχαν κρυώσει και ήταν υπερβολικά μαλακές; Γιατί συνεχίζουμε να καταβροχθίζουμε φαγητό που δεν έχει καν ωραία γεύση;

Τρώμε υπερβολικά γιατί γύρω μας υπάρχουν σημάδια που μας προτρέπουν να φάμε. Απλώς δεν είναι στη φύση μας να σταματάμε έπειτα από κάθε μπουκιά και να σκεπτόμαστε αν χορτάσαμε. Καθώς τρώμε αλόγιστα ψάχνουμε για σημάδια ότι φάγαμε αρκετά. Πάρτε για παράδειγμα το ποπκορν του σινεμά. Δεν υπάρχει η σωστή ποσότητα ποπκορν να φάτε. Δεν υπάρχουν κανόνες ή οδηγίες του ΕΟΦ. Οι άνθρωποι τρώνε όσο θέλουν, ανάλογα με το πόσο πεινούν και το πόσο ωραία γεύση έχει. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται.

Καθένας από μας τρώει, όσο τρώει, κυρίως λόγω του περιβάλλοντος του. Τρώμε πολύ λόγω πείνας, αλλά και λόγω της οικογένειας και των φίλων μας, των συσκευασιών και των πιάτων, των ονομάτων και των αριθμών, των προϊόντων και των χρωμάτων, των σχημάτων και των οσμών, των ντουλαπιών και των σκευών. Η λίστα είναι σχεδόν τόσο ατελείωτη όσο και αόρατη.

Αόρατη;

Οι περισσότεροι από μας έχουν την ατυχία να μην γνωρίζουν τι επηρεάζει τη ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουν. Δεκάδες μελέτες χιλιάδων ανθρώπων, όπως οι περισσότεροι από εμάς, πιστεύουν ότι η ποσότητα όσων τρώμε καθημερινά καθορίζεται κυρίως από το πόσο πεινάμε, πόσο μας αρέσει το φαγητό και ποια διάθεση έχουμε. Όλοι θεωρούμε ότι είμαστε πολύ έξυπνοι για να ξεγελαστούμε από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Αυτό ακριβώς κάνει το αλόγιστο φαγητό τόσο επικίνδυνο. Σχεδόν ποτέ δεν αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει στα αλήθεια, όπως φυσικά ούτε και τι ποσότητες τρώμε, αλόγιστα και χωρίς να πεινάμε αληθινά.

Τι θα συνέβαινε όμως αν μπορούσαμε να ξέραμε γιατί τρώμε αυτά που τρώμε; Θα μπορούσαμε να καταναλώνουμε λιγότερο, πιο υγιεινό φαγητό και να το απολαμβάνουμε πολύ περισσότερο.

Το φαγητό είναι μια μεγάλη απόλαυση της ζωής, όχι κάτι με το όποιο θα πρέπει να συμβιβαστούμε. Απλώς χρειάζεται να αλλάξουμε το περιβάλλον μας, ώστε να λειτουργεί υπέρ του τρόπου ζωής μας και όχι εναντίων του.

Όλοι μας έχουμε ακούσει για την αδελφή της εξαδέλφης κάποιου, που ακολούθησε μια αυστηρή δίαιτα, έχασε πολλά κιλά διατήρησε το βάρος της σταθερό, κέρδισε το Λόττο και έζησε αυτή καλά και εμείς καλύτερα. Ξέρουμε όμως ότι για πολλούς ανθρώπους που άρχισαν μια δίαιτα και την παράτησαν αποθαρρημένοι ή έχασαν κιλά και μετά πήραν περισσότερα. Πράγματι εκτιμάται ότι πάνω από το 95% των ανθρώπων που χάνουν κιλά από μια αυστηρή δίαιτα τα παίρνουν ξανά.

Οι περισσότερες δίαιτες είναι δίαιτες στέρησης. Περιορίζουμε ή αποκλείουμε κάτι από την διατροφή μας με την ελπίδα ότι θα αλλάξει ο μεταβολισμός μας και θα χάσουμε ποιο γρήγορα κιλά. Δυστυχώς, οι δίαιτες στερήσεων δεν αποδίδουν για 3 λόγους:

1. Το σώμα μας τις πολεμάει
2. Ο εγκέφαλος μας τις πολεμάει
3. Το καθημερινό μας περιβάλλον τις πολεμάει

Εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης έκαναν το σώμα μας πολύ έξυπνο για να ξεγελαστεί με το κόλπο «θα φάω μόνο μια σαλάτα». Ο μεταβολισμός του σώματος μας είναι αποτελεσματικός. Όταν έχει άφθονη τροφή να κάψει ανάβει το καζάνι και καίει γρηγορότερα τα αποθέματα λίπους. Όταν έχει λιγότερη τροφή να κάψει, κλείνει το καζάνι και καίει πιο σιγά και λιγότερο αποτελεσματικά. Αυτή η αποτελεσματικότητα βοήθησε τους προγόνους μας να επιζήσουν από λιμούς και βαρείς χειμώνες.

Άρα κάθε δίαιτα στέρησης είναι αποτυχημένη από προγραμματισμό επιβίωσης μας εκατομμυρίων χρόνων.

Όλοι οι σύγχρονοι διαιτολόγοι και η ΛΟΓΙΚΗ λέει, ότι ΤΕΛΟΣ ΣΤΙΣ ΔΙΑΙΤΕΣ αν θέλουμε να χάσουμε κιλά.

Επιβάλλεται πλέον μια ισορροπημένη διατροφή, με υγιεινά φαγητά, σε λογικές ποσότητες.

>Ισορροπία
>Ποιότητα
>Ποσότητα

Η τριλογία της καλής υγείας και της ευτυχούς ζωής.

Πιο απλό δεν γίνεται.

Δεν είναι ο εγκέφαλος, αλλά το έντερο που «επιλέγει» τι θα φάτε

Νομίζετε ότι εσείς ορίζετε την όρεξη και το βάρος σας; Νέα έρευνα δείχνει ότι ίσως και να μην είστε εσείς που επιλέγετε τις τροφές, που βάζετε στο πιάτο σας, αλλά τα δισεκατομμύρια των βακτηρίων που βρίσκονται στο έντερο σας.

Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι το μικροβίωμα του εντέρου συμβάλλει στην πέψη των τροφών και στην τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Τώρα, φαίνεται ότι τα βακτήρια αυτά διαμορφώνουν και τις προτιμήσεις σας για ορισμένα φαγητά, ώστε να καταναλώνετε τα θρεπτικά συστατικά, που χρειάζονται για να επιβιώσουν, αντί για κάποια άλλα, που θα μπορούσατε να επιλέξετε.

Αυτό είναι το συμπέρασμα αναθεώρησης επιστημονικών μελετών, που συμπεριλαμβάνουν εργαστηριακές δοκιμές σε ανθρώπινα κύτταρα και βακτήρια του εντέρου, καθώς και παρατηρήσεις της ανθρώπινης διατροφής και συμπεριφοράς. Οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ότι διαφορετικά είδη βακτηρίων χρειάζονται διαφορετικά θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, ορισμένα βακτήρια προτιμούν τα λίπη, ενώ άλλα τα σάκχαρα. Έτσι, ενώ εσείς θέλετε να χάσετε μερικά κιλά, περιορίζοντας π.χ. τα λιπαρά, τα βακτήρια του εντέρου αποφασίζουν το αντίθετο, προκαλώντας σας μια ακαταμάχητη λαχτάρα για λιπαρά τρόφιμα.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα βακτήρια πετυχαίνουν το σκοπό τους με το να απελευθερώνουν χημικές ουσίες στο έντερο, οι οποίες επιδρούν στην όρεξή σας. Τα σήματα αυτά μπορούν να επηρεάσουν το σώμα και τη συμπεριφορά σας, καθώς το έντερο συνδέεται στενά με τον εγκέφαλο και το ορμονικό σας σύστημα.

Με τον τρόπο αυτό, μπορούν να μεταβάλλουν τους υποδοχείς της γεύσης, παράγοντας ουσίες που σας κάνουν να νιώθετε άσχημα όταν τρώτε τρόφιμα, που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν, και απελευθερώνοντας ορμόνες που ενεργοποιούν το «σύστημα ανταμοιβής» στον εγκέφαλο, όταν τρώτε τα αγαπημένα τους θρεπτικά συστατικά.

Έλεγε ο Νίτσε -ο πολύ παρεξηγημένος αυτός συγγραφέας- ότι «έχει μεγάλη σημασία για τη μοίρα ενός λαού και της ανθρωπότητας το ξεκίνημα της κουλτούρας από τη σωστή θέση – όχι από την “ψυχή” (όπως πίστευε η μοιραία δεισιδαιμονία των κληρικών και των ημικληρικών): «η σωστή θέση είναι το σώμα, η χειρονομία, η δίαιτα, η φυσιολογία. Τα υπόλοιπα έπονται … Γι’ αυτό τον λόγο οι Έλληνες παραμένουν το πρώτο πολιτιστικό γεγονός της Ιστορίας: ήξεραν, έκαναν αυτό που έπρεπε και ο χριστιανισμός, που περιφρονούσε το σώμα, ήταν η μεγαλύτερη ατυχία της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα».

Όσο αξιωματικά ή αυθαίρετα κι αν ακούγονται όλα αυτά, εμπεριέχουν εντούτοις μια πικρή δόση αλήθειας. Ο πολιτισμός απουσιάζει από τις ανοιξιάτικες εορταστικές ημέρες. Η νηστεία, θαυμάσια ευκαιρία για μια επιστροφή στις χαμένες -φτωχές- γεύσεις, έχει καταντήσει ένας υπερκορεσμός θαλασσινών εδεσμάτων. Αποδεικνύεται έτσι ότι δεν κυκλοφορεί μέσα μας ως ιερονομική υγεία αλλά σαν μια ευτελισμένη συνήθεια που ουδόλως λαμβάνει υπ’ όψιν το ανθρώπινο σώμα.

Η τέτοιου είδους νηστεία περιφρονεί το σώμα, το οποίο μάταια αναζητεί μια λύτρωση από την καθημερινή σαρκοφαγία και τη συνακόλουθη ταλαιπωρία των κυττάρων του. Άρα περιφρονούμε τον τόπο κατοικίας μας, την κάθε μέρα μας, το κάθε βήμα μας, την ανάσα μας. Εμείς οι αλίμονοι, οι έρημοι και μόνοι μέσα στη βεβαιότητα της ομάδας μας, της ιδεολογικής μας οικογένειας, του κομματικού μας καθοδηγητισμού. Εμείς οι ίδιοι επιδιδόμαστε σε χυδαία συμπεριφορά απέναντι στο σώμα που διαθέτουμε. Είναι φρίκη, αλλά αυτό κάνουμε.

Για τούτο και χάνουμε τη σωστή θέση ως λαός και ως χώρα• βεβιασμένες χειρονομίες, απνευστί βηματισμός, λάγνος (ακόμη) καταναλωτισμός. Ατσούμπαλοι στη διάχυση των βλεμμάτων, κούτσουρα στον χορό, ανεπίδεκτοι γενικά της κουλτούρας του σώματος, ευεπίφοροι όμως σε οισοφαγικές, τερψιλαρύγγιες γεύσεις ποσοτήτων. Οι πλείστοι ακούμε τη λέξη νηστεία και γελάμε. Θα ’πρεπε ίσως να το ξανασκεφτούμε όσο γελοίο κι αν μάς φαίνεται. Στο μυαλό επικρατεί η γελοιότητα, όχι στο σώμα, όσο αντιφατικό και παράδοξο κι αν ακούγεται. Οι επιθυμίες γεννάνε τη νοσηρότητα, επιθυμίες που είναι καρπός εκπαίδευσης και όχι απόρροια της γλώσσας του σώματος.

Ανθρώποις γίγνεσθαι οκόσα θέλουσιν ουκ άμεινον (δεν είναι και το πιο φρόνιμο να πραγματοποιούνται όλες οι επιθυμίες του ανθρώπου), έλεγε ο οξύνους Ηράκλειτος, ο ίδιος που διαπίστωνε ότι οι πολλοί κεκόρηνται όκωσπερ κτήνεα (το πλήθος χορταίνει σαν τα κτήνη). Φαντάζουν μια ωραία πρόκληση τούτες οι μέρες για μια εισδοχή στον αντικαταναλωτισμό. Ο ίδιος φιλόσοφος προσπάθησε να πείσει τους κακομαθημένους Εφέσιους ότι μπορούν να ζήσουν με λίγο κριθάρι.

Μάταιος κόπος. Κοντά τρεις χιλιετίες τώρα το σώμα περιφρονείται και δεν φταίει μόνο ο χριστιανισμός γι’ αυτή την ατιμωτική απέναντι στο σώμα στάση μας.

Άγιοι καταστροφείς: Η Αγία Κυριακή η μεγαλομάρτυς

 Άγιοι της χριστιανοσύνης που φέρονται ως καταστροφείς του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού ή των αντιπάλων τους ή και δολοφόνοι!

Ένας από τους γνωστούς ισχυρισμούς των χριστιανών απολογητών είναι ότι: "Οι χριστιανοί δεν έκαναν καταστροφές, ο Ελληνικός πολιτισμός κατέπεσε από μόνος του και αν έγιναν κάποιες ελάχιστες καταστροφές από κάποιους φανατικούς· αυτό έγινε λόγω των διωγμών που υπέστησαν από τους εθνικούς". Θα δούμε αν ευσταθεί αυτός ο πολύ συχνός ισχυρισμός τους, με βάση τα δικά τους κείμενα που είναι τα συναξάρια των αγίων, από τα οποία θα δούμε αποσπάσματα καταστροφών, όπως και από την ιστορία, τι αναφέρει για όσους από αυτούς τους αγίους, έχουμε ιστορικά στοιχεία.

Τα Συναξάρια είναι οι βιογραφίες των αγίων του Χριστιανισμού, άσχετα αν περιλαμβάνουν πλήθος μυθικών και υπερφυσικών στοιχείων, ή πολλές από αυτές είναι δημιουργήματα μεταγενέστερης ανάγκης για ύπαρξη πληθώρας μαρτύρων. 

Τα σχετικά με καταστροφές αποσπάσματα που ακολουθούν, είναι κυρίως από την συλλογή του Άγιου Νικόδημου του Αγιορείτη. Ακολουθεί ο "σύνδεσμος 1" στο πρωτότυπο. Ο δεύτερος "σύνδεσμος 2", είναι ένα διαδομένο συναξάρι στο Διαδίκτυο, που έχει μεταφρασμένα τα κείμενα, και ίσως πληροφορίες και από άλλα συναξάρια, αλλά όπως θα διαπιστώσετε και αρκετά αλλοιωμένα. Όταν ο δεύτερος σύνδεσμος είναι σε παρένθεση, υπάρχει αλλοίωση που συνήθως σημειώνεται δίπλα του σε παρένθεση. Για τα ιστορικά πρόσωπα χρησιμοποιήθηκαν άλλες πηγές.

Η Αγία Κυριακή η μεγαλομάρτυς (εορτάζει για την Εκκλησία στις 7 Ιουλίου).

“Eκεί δε προσευχηθείσης της Aγίας, έγινε μεγάλος σεισμός, από τον οποίον εκρημνίσθησαν τα είδωλα και έγιναν ωσάν κονιορτός. Ηκολούθησε δε προς τούτοις και ένα ανεμοστρόβιλον, το οποίον εσκόρπισεν εις τον αέρα τον κονιορτόν των ειδώλων. Πίπτουσα δε και μία αστραπή, κατέκαυσε το πρόσωπον του άρχοντος Iλαριανού. Όθεν εκείνος κρημνισθείς από τον θρόνον του, εξέψυξεν".

σύνδεσμος

Η αλήθεια είναι ότι τα συναξάρια είναι σε απίστευτο βαθμό μυθολογήματα και εφόσον δεν μπορούμε να δεχτούμε ως αληθή τα εξόφθαλμα θαύματα που περιέχουν, άλλο τόσο και τις ιστορίες τους. Αυτά όμως μαζί και με τις πράξεις των ιστορικών αγίων, αλλά και ότι έχουμε δει ήδη για το πως επικράτησε ο Χριστιανισμός, δείχνουν την ιδεολογία των χριστιανών διαχρονικά στο πως έβλεπαν τις άλλες θρησκείες και το μίσος τους για τις θεωρήσεις των άλλων που δεν άντεχαν, κυρίως των αρχαίων Ελλήνων που τους θεωρούσαν "μιαρούς", και "διεφθαρμένους". Αντικατοπτρίζουν τελικά το ποιοι κατέστρεφαν τα αρχαία ιερά, επίσης αντικατοπτρίζει τον πραγματικό λόγο που έγιναν οι σχετικά λίγοι διωγμοί των χριστιανών: Έγιναν εξαιτίας της επιθετικής τους δράσης κατά της αρχαίας θρησκείας, αφού εκείνη την εποχή και μέχρι να επικρατήσουν, υπήρχε πραγματική ανεξιθρησκεία.

Βλέπετε, για τους χριστιανούς τότε δεν εθεωρείτο κακό να καταστρέψεις τον ναό μιας άλλης θρησκείας ή τα αγάλματα της, υπήρχαν άλλωστε και οι κανόνες του Δευτερονομίου που δεν φαίνεται κανείς στον Χριστιανισμό να τους θεωρεί ως άκυρους, το αντίθετο. Υπάρχουν επίσης και οι εντολές του ίδιου του Ιησού, που είπε: ότι όποιος δεν είναι μαζί του είναι εναντίον του, ότι θα φέρει διχόνοια και ότι όποιος είναι έξω από την διδασκαλία του, πρέπει να αποβληθεί και να ριφθεί στην φωτιά. Έτσι δεν μας κάνουν εντύπωση τα κατορθώματα και οι καταστροφές αγίων χριστιανών, αφού συμφωνούν και με την θεωρία του. Μια θεωρία που η σύγχρονη Εκκλησία θέλει να ξεχάσει ή να συμβολοποιήσει.

Η μελέτη αυτή μπήκε για να ξεκαθαρίσουμε άλλη μια φορά, ότι ο Χριστιανισμός στην ουσία του και συχνά με την πράξη του, δεν έχει καμιά σχέση με την αγάπη και την ειρήνη που δήθεν θέλει να μας πει, ειδικά στον τρόπο που εξαπλώθηκε. Ήταν φονταμενταλιστικός, δηλαδή επικροτούσε και εφάρμοσε την βία στους άλλους όπως κάνουν τώρα οι μουσουλμάνοι, το προβάλει αυτό σαν επίτευγμα στα κείμενα αλλά και σε εικόνες του. Έτσι εξαπλώθηκε και δυστυχώς δεν υπάρχει καμιά διασφάλιση ότι δεν μπορεί να ξαναγίνει κάποια στιγμή το ίδιο.

ΔΕΣ: Άγιοι καταστροφείς

Η ηθική ιεράρχηση του στωικισμού

Πολλοί υποστηρίζουν πως, είτε πρόκειται για ευπάθεια είτε για απάθεια, ο στωικισμός θα πρέπει να ονομαστεί δόγμα της παραίτησης και της αποδοχής· κι αυτό φαίνεται καθαρά στη στάση του Στωικού μπρος στα αποτελέσματα των πράξεων του. Για τη στωική φιλοσοφία λένε, λένε, οι πράξεις του ανθρώπου πρέπει να είναι σαν τον ταχυδρομικό διανομέα που έχει αναλάβει να παραδώσει ένα πακέτο σε κάποιο παραλήπτη που θα πρέπει να τον αναζητήσει σε διάφορες διευθύνσεις. Ο καλός διανομέας θα πάει κανονικά σε όλες τις διευθύνσεις· αν ο παραλήπτης δεν βρεθεί σε καμία, αυτό δεν έχει καμία σημασία για τον διανομέα. Έχει κάνει το καθήκον του, και το πακέτο τον ενδιαφέρει όσο και ο παραλήπτης: ελάχιστα. Η δράση του δεν συνοδεύεται από καμία επιθυμία. Τα πάντα είναι θέμα προαίρεσης, θέμα εσωτερικής στάσης· και τούτη η εσωτερική στάση είναι σε τελευταία ανάλυση μια στάση πλήρους αδιαφορίας. Όμως αν αυτό ήταν αλήθεια, τότε ο Στωικός σοφός θα ήταν στην πραγματικότητα Κυνικός ή Σκεπτικός.

Από τον Ζήνωνα μέχρι τον Επίκτητο και τον Μάρκο Αυρήλιο, οι Στωικοί με μια φωνή υποστηρίζουν ότι, παρ’ όλο που μόνο η αρετή είναι το αγαθό, εντούτοις και άλλα πράγματα έχουν «αξία». Τα αγαθά στη ζωή είναι όπως η αυλή ενός βασιλιά. Ο βασιλιάς, βέβαια, κατέχει την υψηλότερη θέση, όμως υπάρχουν και άλλοι αξιωματούχοι, και παρ’ ότι η θέση τους είναι χαμηλότερη δεν παύουν να έχουν ένα βαθμό. Αν και η αρετή είναι το μόνο αγαθόν τα πράγματα είναι προτιμητέα είτε απορριπτέα· τούτη η διάκριση ανάμεσα στο αγαθόν και σ’ αυτό που έχει αξία δεν είναι κανένας συμβιβασμός, δεν είναι μετριασμός, δεν είναι προσαρμογή, είναι μια διάκριση που δεν μπορούσε να παραλειφθεί, γιατί είναι η ουσία του στωικισμού. Και ο ένας και μόνος Στωικός που τόλμησε να την αρνηθεί, ο Αρίστων από τη Χίο, έγινε αιρετικός, γιατί ο Στωικός πιστεύει πως αν τα πράγματα δεν είχαν αξία τότε η ίδια η ηθική θα καταστρεφόταν. Το να υποστηρίζεις ότι μόνο το αγαθόν είναι η ηθική αξία, λέει ο Χρύσιππος, σημαίνει ότι παραιτείσαι από τη φροντίδα για την υγεία σου, τη φροντίδα της περιουσίας σου, τη συμμετοχή στην πολιτική. Σε περίπτωση σύγκρουσης ανάμεσα σ’ αυτό που ο σοφός ονομάζει αγαθόν και σ’ αυτό που ονομάζει προηγμένον (προτιμώμενο), τότε η αξία του δεύτερου του είναι σχετικά αδιάφορη, παρ’ όλο που από μόνο του είναι προτιμητέο.

ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (2.25.4-2.27.2)

[2.25.4] Ἀλέξανδρος δὲ ἐπ᾽ Αἰγύπτου ἔγνω ποιεῖσθαι τὸν στόλον. καὶ ἦν αὐτῷ τὰ μὲν ἄλλα τῆς Παλαιστίνης καλουμένης Συρίας προσκεχωρηκότα ἤδη, εὐνοῦχος δέ τις, ᾧ ὄνομα ἦν Βάτις, κρατῶν τῆς Γαζαίων πόλεως, οὐ προσεῖχεν Ἀλεξάνδρῳ, ἀλλὰ Ἄραβάς τε μισθωτοὺς ἐπαγαγόμενος καὶ σῖτον ἐκ πολλοῦ παρεσκευακὼς διαρκῆ ἐς χρόνιον πολιορκίαν καὶ τῷ χωρίῳ πιστεύων μήποτε ἂν βίᾳ ἁλῶναι, ἔγνω μὴ δέχεσθαι τῇ πόλει Ἀλέξανδρον.

[2.26.1] Ἀπέχει δὲ ἡ Γάζα τῆς μὲν θαλάσσης εἴκοσι μάλιστα σταδίους, καὶ ἔστι ψαμμώδης καὶ βαθεῖα ἐς αὐτὴν ἡ ἄνοδος καὶ ἡ θάλασσα ἡ κατὰ τὴν πόλιν τεναγώδης πᾶσα. μεγάλη δὲ πόλις ἡ Γάζα ἦν καὶ ἐπὶ χώματος ὑψηλοῦ ᾤκιστο καὶ τεῖχος περιεβέβλητο αὐτῇ ὀχυρόν. ἐσχάτη δὲ ᾠκεῖτο ὡς ἐπ᾽ Αἴγυπτον ἐκ Φοινίκης ἰόντι ἐπὶ τῇ ἀρχῇ τῆς ἐρήμου.
[2.26.2] Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἀφίκετο πρὸς τὴν πόλιν, τῇ μὲν πρώτῃ κατεστρατοπέδευσεν ᾗ μάλιστα ἐπίμαχον αὐτῷ ἐφαίνετο τὸ τεῖχος, καὶ μηχανὰς συμπηγνύναι ἐκέλευσεν. οἱ δὲ μηχανοποιοὶ γνώμην ἀπεδείκνυντο ἄπορον εἶναι βίᾳ ἑλεῖν τὸ τεῖχος διὰ ὕψος τοῦ χώματος. [2.26.3] ἀλλὰ Ἀλεξάνδρῳ αἱρετέον ἐδόκει εἶναι ὅσῳ ἀπορώτερον· ἐκπλήξειν γὰρ τοὺς πολεμίους τὸ ἔργον τῷ παραλόγῳ ἐπὶ μέγα, καὶ τὸ μὴ ἑλεῖν αἰσχρὸν εἶναί οἱ λεγόμενον ἔς τε τοὺς Ἕλληνας καὶ ἐς Δαρεῖον. ἐδόκει δὴ χῶμα ἐν κύκλῳ τῆς πόλεως χωννύναι, ὡς ἐξ ἴσου ἀπὸ τοῦ χωσθέντος ἐπάγεσθαι τὰς μηχανὰς τοῖς τείχεσι. καὶ ἐχώννυτο κατὰ τὸ νότιον μάλιστα τῆς πόλεως τεῖχος, ἵνα ἐπιμαχώτερα ἐφαίνετο. [2.26.4] ὡς δὲ ἐδόκει ἐξῆρθαι συμμέτρως τὸ χῶμα, μηχανὰς ἐπιστήσαντες οἱ Μακεδόνες ἐπῆγον ὡς ἐπὶ τὸ τεῖχος τῶν Γαζαίων. καὶ ἐν τούτῳ θύοντι Ἀλεξάνδρῳ καὶ ἐστεφανωμένῳ τε καὶ κατάρχεσθαι μέλλοντι τοῦ πρώτου ἱερείου κατὰ νόμον τῶν τις σαρκοφάγων ὀρνίθων ὑπερπετόμενος ὑπὲρ τοῦ βωμοῦ λίθον ἐμβάλλει ἐς τὴν κεφαλήν, ὅντινα τοῖν ποδοῖν ἔφερε. καὶ Ἀλέξανδρος ἤρετο Ἀρίστανδρον τὸν μάντιν, ὅ τι νοοῖ ὁ οἰωνός. ὁ δὲ ἀποκρίνεται ὅτι· ὦ βασιλεῦ, τὴν μὲν πόλιν αἱρήσεις, αὐτῷ δέ σοι φυλακτέα ἐστὶν ἐπὶ τῇδε τῇ ἡμέρᾳ.
[2.27.1] Ταῦτα ἀκούσας Ἀλέξανδρος τέως μὲν πρὸς ταῖς μηχαναῖς ἔξω βέλους αὑτὸν εἶχεν· ὡς δὲ ἐκδρομή τε ἐκ τῆς πόλεως καρτερὰ ἐγίγνετο καὶ πῦρ τε ἐπέφερον ταῖς μηχαναῖς οἱ Ἄραβες καὶ τοὺς Μακεδόνας ἀμυνομένους κάτωθεν αὐτοὶ ἐξ ὑπερδεξίου τοῦ χωρίου ἔβαλλόν τε καὶ ὤθουν κατὰ τοῦ ποιητοῦ χώματος, ἐνταῦθα ἢ ἑκὼν ἀπειθεῖ Ἀλέξανδρος τῷ μάντει ἢ ἐκπλαγεὶς ἐν τῷ ἔργῳ οὐκ ἐμνημόνευσε τῆς μαντείας, ἀλλ᾽ ἀναλαβὼν τοὺς ὑπασπιστὰς παρεβοήθει, ἵνα μάλιστα ἐπιέζοντο οἱ Μακεδόνες. [2.27.2] καὶ τούτους μὲν ἔσχε τὸ μὴ οὐκ αἰσχρᾷ φυγῇ ὠσθῆναι κατὰ τοῦ χώματος, αὐτὸς δὲ βάλλεται καταπέλτῃ διὰ τῆς ἀσπίδος διαμπὰξ καὶ τοῦ θώρακος ἐς τὸν ὦμον. ὡς δὲ ἔγνω τὰ ἀμφὶ τὸ τραῦμα ἀληθεύσαντα Ἀρίστανδρον, ἐχάρη, ὅτι καὶ τὴν πόλιν δὴ αἱρήσειν ἐδόκει Ἀριστάνδρου ἕνεκα.

***

[2.25.4] Ο Αλέξανδρος κατόπιν αποφάσισε να επιχειρήσει ναυτική εκστρατεία στην Αίγυπτο. Είχαν άλλωστε προσχωρήσει ήδη σε αυτόν τα υπόλοιπα μέρη της ονομαζομένης Παλαιστινιακής Συρίας· κάποιος όμως ευνούχος, που ονομαζόταν Βάτις και κατείχε την πόλη της Γάζας, δεν έδειχνε υπακοή στον Αλέξανδρο, αλλά, αφού συγκέντρωσε και Άραβες μισθοφόρους και από πολύ καιρό πριν αποθήκευσε σιτάρι για μακροχρόνια πολιορκία, αποφάσισε να μη δεχθεί στην πόλη τον Αλέξανδρο, πιστεύοντας ότι το οχυρό αυτό μέρος δεν θα κυριευόταν ποτέ με επίθεση.
[2.26.1] Η Γάζα απέχει είκοσι περίπου σταδίους από τη θάλασσα και η ανάβαση σε αυτή γίνεται βαδίζοντας σε βαθιά άμμο, ενώ η θάλασσα γύρω από την πόλη είναι όλη γεμάτη έλη. Η Γάζα ήταν μεγάλη πόλη, είχε χτιστεί πάνω σε ψηλό γήλοφο και περιβληθεί από οχυρό τείχος. Για όποιον πήγαινε από τη Φοινίκη στην Αίγυπτο ήταν ο τελευταίος κατοικημένος τόπος στην αρχή της ερήμου.
[2.26.2] Μόλις ο Αλέξανδρος έφθασε στην πόλη, στρατοπέδευσε την πρώτη μέρα στο μέρος όπου το τείχος φαινόταν πιο ευπρόσβλητο και διέταξε να συναρμολογήσουν τις πολιορκητικές μηχανές του. Οι μηχανικοί όμως έκριναν ότι ήταν αδύνατο να κυριευθεί με επίθεση το τείχος, εξαιτίας του ύψους του γηλόφου. [2.26.3] Αντίθετα ο Αλέξανδρος είχε τη γνώμη ότι, όσο δύσκολο είναι να κυριευθεί η πόλη, άλλο τόσο ήταν αναγκαίο· γιατί πίστευε ότι το παράτολμο της επιχειρήσεως θα προκαλούσε μεγάλο φόβο στους εχθρούς, ενώ αν δεν κυριευόταν η Γάζα και το μάθαιναν αυτό οι Έλληνες και ο Δαρείος, θα ήταν γι᾽ αυτόν μεγάλη ντροπή. Αποφάσισε λοιπόν να κατασκευάσει πρόχωμα γύρω από την πόλη, ώστε οι μηχανές που θα στήνονταν εκεί να βρίσκονται στο ίδιο ύψος με τα τείχη. Και κατασκεύασαν το πρόχωμα απέναντι κυρίως στο νότιο τείχος της πόλεως, που φαινόταν και το πιο ευπρόσβλητο. [2.26.4] Μόλις νόμισαν οι Μακεδόνες ότι το πρόχωμα είχε υψωθεί εκεί όπου έπρεπε, τοποθέτησαν επάνω σε αυτό τις μηχανές και άρχισαν να τις κινούν εναντίον του τείχους της Γάζας. Στο μεταξύ, ενώ κάποια μέρα θυσίαζε ο Αλέξανδρος και ήταν στεφανωμένος και έτοιμος να αρχίσει σύμφωνα με το έθιμο τη θυσία του πρώτου σφαγίου, ένα σαρκοφάγο πτηνό πέταξε πάνω από τον βωμό και άφησε να πέσει στο κεφάλι του Αλεξάνδρου μια πέτρα που κρατούσε στα πόδια του. Ο Αλέξανδρος ρώτησε τον μάντη Αρίστανδρο τί σήμαινε το θεϊκό σημάδι. Ο μάντης του αποκρίθηκε: «Βασιλιά μου, θα κυριέψεις την πόλη, πρέπει όμως να είσαι σήμερα προσεκτικός».
[2.27.1] Όταν άκουσε την προφητεία αυτή ο Αλέξανδρος, κρατήθηκε για ένα διάστημα εκτός βολής, κοντά στις μηχανές· όταν όμως οι Άραβες επιχείρησαν ορμητική έξοδο από την πόλη προσπαθώντας να βάλουν φωτιές στις μακεδονικές μηχανές και άρχισαν να ρίχνουν από ψηλά βλήματα στους Μακεδόνες, που αμύνονταν από κάτω, και να τους απωθούν προς το τεχνητό πρόχωμα, τότε ο Αλέξανδρος ή θεληματικά παράκουσε τη συμβουλή του μάντη ή παρασύρθηκε από τη δίνη της μάχης και λησμόνησε την προφητεία· πήρε μαζί του τους υπασπιστές και έτρεξε να βοηθήσει, εκεί ακριβώς όπου οι Μακεδόνες πιέζονταν περισσότερο. [2.27.2] Και τους Μακεδόνες μεν εμπόδισε να απωθηθούν προς το πρόχωμα με επαίσχυντη φυγή, ο ίδιος όμως χτυπήθηκε στον ώμο με βέλος καταπέλτη, που διαπέρασε την ασπίδα και τον θώρακά του. Μόλις διαπίστωσε όμως ότι βγήκε αληθινός ο Αρίστανδρος ως προς το ζήτημα του τραυματισμού του, χάρηκε, επειδή πίστεψε ότι, σύμφωνα με την εξήγηση του Αρίστανδρου, θα κυριέψει και την πόλη.