ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἰφιγένεια ἡ ἐν Αὐλίδι (471-505)

ΜΕ. ἀδελφέ, δός μοι δεξιᾶς τῆς σῆς θιγεῖν.
ΑΓΑ. δίδωμι· σὸν γὰρ τὸ κράτος, ἄθλιος δ᾽ ἐγώ.
ΜΕ. Πέλοπα κατόμνυμ᾽, ὃς πατὴρ τοὐμοῦ πατρὸς
τοῦ σοῦ τ᾽ ἐκλήθη, τὸν τεκόντα τ᾽ Ἀτρέα,
475 ἦ μὴν ἐρεῖν σοι τἀπὸ καρδίας σαφῶς
καὶ μὴ ᾽πίτηδες μηδέν, ἀλλ᾽ ὅσον φρονῶ.
ἐγώ σ᾽ ἀπ᾽ ὄσσων ἐκβαλόντ᾽ ἰδὼν δάκρυ
ᾤκτειρα, καὐτὸς ἀνταφῆκά σοι πάλιν
καὶ τῶν παλαιῶν ἐξαφίσταμαι λόγων,
480 οὐκ ἐς σὲ δεινός· εἶμι δ᾽ οὗπερ εἶ σὺ νῦν·
καί σοι παραινῶ μήτ᾽ ἀποκτείνειν τέκνον
μήτ᾽ ἀνθελέσθαι τοὐμόν. οὐ γὰρ ἔνδικον
σὲ μὲν στενάζειν, τἀμὰ δ᾽ ἡδέως ἔχειν,
θνήσκειν τε τοὺς σούς, τοὺς δ᾽ ἐμοὺς ὁρᾶν φάος.
485 τί βούλομαι γάρ; οὐ γάμους ἐξαιρέτους
ἄλλους λάβοιμ᾽ ἄν, εἰ γάμων ἱμείρομαι;
ἀλλ᾽ ἀπολέσας ἀδελφόν, ὅν μ᾽ ἥκιστα χρῆν,
Ἑλένην ἕλωμαι, τὸ κακὸν ἀντὶ τἀγαθοῦ;
ἄφρων νέος τ᾽ ἦ, πρὶν τὰ πράγματ᾽ ἐγγύθεν
490 σκοπῶν ἐσεῖδον οἷον ἦν κτείνειν τέκνα.
ἄλλως τέ μ᾽ ἔλεος τῆς ταλαιπώρου κόρης
ἐσῆλθε, συγγένειαν ἐννοουμένῳ,
ἣ τῶν ἐμῶν ἕκατι θύεσθαι γάμων
μέλλει. τί δ᾽ Ἑλένης παρθένῳ τῇ σῇ μέτα;
495 ἴτω στρατεία διαλυθεῖσ᾽ ἐξ Αὐλίδος,
σὺ δ᾽ ὄμμα παῦσαι δακρύοις τέγγων τὸ σόν,
ἀδελφέ, κἀμὲ παρακαλῶν ἐς δάκρυα.
εἰ δέ τι κόρης σῆς θεσφάτων μέτεστι σοί,
μὴ ᾽μοὶ μετέστω· σοὶ νέμω τοὐμὸν μέρος.
500 ἀλλ᾽ εἰς μεταβολὰς ἦλθον ἀπὸ δεινῶν λόγων;
εἰκὸς πέπονθα· τὸν ὁμόθεν πεφυκότα
στέργων μετέπεσον. ἀνδρὸς οὐ κακοῦ τροπαὶ
τοιαίδε, χρῆσθαι τοῖσι βελτίστοις ἀεί.
ΧΟ. γενναῖ᾽ ἔλεξας Ταντάλῳ τε τῷ Διὸς
505 πρέποντα· προγόνους οὐ καταισχύνεις σέθεν.

***

ΜΕΝ. Δώσ᾽ μου, αδερφέ μου, το δεξί σου χέρι.
ΑΓΑ. Νά· εσύ ᾽σαι ο νικητής κι εγώ για κλάψες.
ΜΕΝ. Στον Πέλοπα όρκο παίρνω, τον παππού μας,
και στον Ατρέα, γονιό μου και γονιό σου,
ότι θα πω όσα νιώθω στην καρδιά μου
κι έχω στο νου, ανοιχτά και δίχως ψέμα.
Σε πόνεσα, όταν σε είδα να δακρύζεις,
δάκρυα κι εμέ για σε στα μάτια μου ήρθαν·
φεύγω μακριά από κείνα που είπα πρώτα·
480 δε σε απειλώ· όπου εσύ, κι εγώ κοντά σου·
λοιπόν σου λέω: μη σφάζεις το παιδί σου,
μην προτιμήσεις από κείνο εμένα.
Δεν είναι δίκιο εσύ ν᾽ αναστενάζεις
κι εγώ να χαίρομαι, ούτε, ενώ θα ζούνε
οι δικοί μου, οι δικοί σου να πεθαίνουν.
Τί θέλω δα; Παντρειά αν ποθώ, δε βρίσκω
άλλη γυναίκα διαλεχτή; Να χάσω
τον αδερφό —καλύτερα όποιον άλλον!—
κι αντίς για το καλό να προτιμήσω
το κακό, την Ελένη; Η σκέψη μου ήταν
ρηχή κι ανόητη, εξέτασα όμως τώρα
από κοντά το πράγμα κι είδα τί είναι
490 να σφάζεις τα παιδιά σου. Κι η συγγένεια
μου ᾽ρθε στο νου, και πόνεσα τη δόλια
την κορασιά, που πάει για το δικό μου
το γάμο να σφαχτεί. Η δική σου κόρη
με την Ελένη τί έχει να μοιράσει;
Ας σκορπίσει ο στρατός απ᾽ την Αυλίδα,
και πάψε πια, αδερφέ μου, να δακρύζεις
και να παρακινείς κι εμέ σε δάκρυα.
Κι αν έχεις σχέση εσύ με το χρησμό
που έχει δοθεί για τη δική σου κόρη,
μ᾽ αυτόν εγώ δε θέλω να έχω σχέση·
σ᾽ εσένα το μερίδιο μου χαρίζω.
500 Αγρίευα, θα μου πεις· πώς τώρα αλλάζω;
Αίσθημα φυσικό· τον αδερφό μου
εγώ αγαπώ, γι᾽ αυτό και μετανιώνω.
Κακός δεν είναι όποιος γυρίζει, αν κλίνει,
κάθε φορά, προς ό,τι ανώτερο είναι.
ΚΟΡ. Ευγενικά τα λόγια σου κι αντάξια
του Τάνταλου, που ήτανε γιος του Δία,
και δεν ντροπιάζεις τους προγόνους που είχες.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη του 4ου αιώνα π.Χ.: Η τέχνη της ελληνιστικής εποχής

8.3.4. Ο «Ηγεμόνας του Μουσείου των Θερμών»

Ένα μοναδικής σημασίας έργο της ελληνιστικής γλυπτικής βρέθηκε το 1885 στη Ρώμη: το χάλκινο άγαλμα ενός ελληνιστικού ηγεμόνα, που είναι γνωστό ως «Ηγεμόνας των Θερμών», επειδή φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρώμης που παλαιότερα στεγαζόταν στις Θέρμες του Διοκλητιανού. 

Το άγαλμα έχει ύψος 2,04 m (2,37 αν υπολογίσει κανείς και το υψωμένο αριστερό χέρι) και εικονίζει έναν γυμνό νεαρό άνδρα με μυώδες σώμα, με κοντά μαλλιά και πολύ κοντό γένι που αποδίδεται με χάραξη, ο οποίος στηρίζεται με το αριστερό του χέρι σε ένα δόρυ. Ως προς την απόδοση του σώματος το άγαλμα συγκρίνεται τεχνοτροπικά με τις ανδρικές μορφές της ζωφόρου του βωμού του Δία στο Πέργαμον με την παράσταση της Γιγαντομαχίας και συνεπώς μπορεί να χρονολογηθεί στο δεύτερο τέταρτο του 2ου αιώνα π.Χ. 

Παρά το υπερφυσικό μέγεθος του αγάλματος ο εικονιζόμενος δεν μπορεί να είναι βασιλιάς, γιατί δεν φοράει το απαραίτητο για τους ελληνιστικούς μονάρχες διάδημα. Το γεγονός αυτό, μαζί με τα νεανικά χαρακτηριστικά του κεφαλιού, κάνουν πολύ πιθανή την ταύτιση του εικονιζόμενου με τον Άτταλο Β', τον νεότερο αδελφό του Ευμένη Β' του Περγάμου, ο οποίος συμβασίλευε ουσιαστικά με τον αδελφό του, χωρίς όμως να φέρει επίσημα τον τίτλο του βασιλιά, ως το 159 π.Χ., οπότε ανέβηκε στον θρόνο μετά τον θάνατο του Ευμένη. Δεν γνωρίζουμε πότε και από πού μεταφέρθηκε στη Ρώμη, είναι όμως πολύτιμη μαρτυρία για τον τρόπο με τον οποίο απεικονίζονταν οι ηγεμόνες της ελληνιστικής εποχής.

Τάο Τε Κινγκ

Το Τάο, η Πραγματικότητα, χωρίς «όνομα» (χωρίς αντίληψη)

Η Πραγματικότητα Είναι Αυτό που Υπάρχει, Αυτό που Συμβαίνει, Με τον Τρόπο που Συμβαίνει, «Όλα» όσα συμβαίνουν. Μπορούμε να το Βιώσουμε, να το Ακολουθήσουμε, να Αφεθούμε (και να Αναπαυθούμε) σε Αυτό, αλλά δεν μπορούμε να το «αντιληφθούμε, να το «κατανοήσουμε», να το «αναλύσουμε», να το περιγράψουμε», να το «μεταδώσουμε», γιατί κάθε προσπάθεια να το «αντιληφθούμε» είναι μια κατασκευή της αντίληψης, όχι η Πραγματικότητα (που Βιώνουμε) αλλά μια «Αντίληψη της Πραγματικότητας» (που είναι κάτι διαφορετικό).

Το Τάο, η Πραγματικότητα, με «όνομα» (με αντίληψη)

Όταν η αντίληψη προσπαθεί να «προσεγγίσει» το Τάο, την Πραγματικότητα,, τότε «Αυτό» που συλλαμβάνει (όταν βρίσκει «κάτι» να πιαστεί από «αυτό», για να πει «αυτό είναι το Τάο», «έτσι είναι το Τάο»), δεν είναι το Αληθινό Τάο (Τσ’ ανγκ Τάο… Ταό Τε Κινγκ, I), αλλά μόνο η «Αντίληψη για το Τάο», το Τάο της αντίληψης, ή η αντίληψη που σχηματίζουμε για το Τάο. Αυτό είναι μια «κατασκευή» της αντίληψης, Όχι η Πραγματικότητα, αλλά μια κατασκευασμένη πραγματικότητα.

Πάνω σε αυτή την αντίληψη του Τάο (σαν μιας Μεταφυσικής Αρχής) χτίζεται όλη η μεταφυσική (που είναι μια ψεύτικη μεταφυσική) του Ταοϊσμού όπως τον αντιλαμβάνονται διανοητικά οι άνθρωποι που δεν βιώνουν πραγματικά το Τάο, αλλά έχουν απλά μια φιλοσοφική αντίληψη για το Τάο.

Από το Τάο, την Αρχική Ενότητα, προκύπτει (τελείως φυσικά, σαν μια «ανάπτυξη») ο «διαχωρισμός» σε Γιανγκ και γιν, κι από την «συνεργασία» των δύο «συμπληρωματικών» (και συνεργαζόμενων) δυνάμεων προκύπτει ο κόσμος των φαινομένων, ο κόσμος των 10.000 πραγμάτων.

Αναζητώντας το Τάο

Όλη αυτή η θαυμάσια μεταφυσική που περιγράφει το Τάο, την Ανάπτυξή του και την Επιστροφή του, του Δρόμους που Ακολουθεί, την Δραστηριότητά του, που από την φύση της εμπεριέχει μια Ηθική και μια Δράση, μια «θρησκεία» σε τελευταία ανάλυση, δεν έχει σε τελευταία-τελευταία ανάλυση καμία σχέση με το Τάο, την Πραγματικότητα. Οι άνθρωποι έχουν κατασκευάσει αυτή την θαυμάσια θεωρία και νομίζουν όταν μιλούν για το Τάο ότι το προσεγγίζουν πραγματικά, ή όταν ακολουθούν διάφορες ηθικές (που έχει κατασκευάσει η αντίληψη) ότι ακολουθούν το Τάο. Στην πραγματικότητα ακολουθούν μόνο τις δικές τους νοητικές κατασκευές, τις δικές τους αυταπάτες. Δεν είναι Αυτό το Τάο, Δεν είναι Αυτός ο «Δρόμος» του Τάο.

Η «οποιαδήποτε» προσπάθεια (να προσεγγίσουμε το Τάο) που γίνεται στα πλαίσια της (ανθρώπινης) αντίληψης, παραμένει στα όρια αυτής της αντίληψης. Κι η οποιαδήποτε «πειθαρχημένη ηθική» ακολουθούμε δεν είναι η Αυθόρμητη Ηθική του Τάο. Αυτός ο δρόμος είναι αδιέξοδος.

Ο «Δρόμος» του Τάο (η Αλήθεια, η Δράση, η Τέλεια Αρετή του Τάο) είναι η Μη-Δράση (το Γου-Γουέι). Τι σημαίνει πραγματικά Μη-Δράση; Σημαίνει πραγματικά Μη-Δράση. Σημαίνει να Ζούμε να Ανταποκρινόμαστε με την Βαθύτερη Αληθινή Φύση και να Αφηνόμαστε σε Αυτή την Βαθύτερη Φύση να μας «Καθοδηγεί» και να μην παρεμβαίνουμε στην «Δράση» του Ταό, να Πορευόμαστε με το Τάο. Σημαίνει, με άλλα λόγια, να μην χρησιμοποιούμε επιφανειακές δράσεις όπως η αντίληψη, η σκέψη, η ανάλυση, οι ιδέες, για να συλλάβουμε, να κατανοήσουμε, να αναλύσουμε, να περιγράψουμε, ή να διαμορφώσουμε την Πραγματικότητα.

Εννοείται πως η Μη-Δράση δεν είναι να «μην κάνουμε τίποτα». Ήδη, όλα τα όντα είναι σε δραστηριότητα, έτσι κι αλλιώς. Το να «μην κάνουν τίποτα» σημαίνει να συνεχίσουν την αυτοτροφοδοτούμενη δραστηριότητά τους. Η λύση δεν βρίσκεται στην επιφανειακή δραστηριότητα, αλλά στην Βαθύτερη Φύση (στην Συμπεριφορά της Βαθύτερης Φύσης). Με άλλα λόγια η πραγματική δράση δεν μπορεί να μείνει στο επιφανειακό επίπεδο της αντίληψης (εδώ όποια προσπάθεια κι αν κάνουμε θα είναι αδιέξοδη και μάταιη). Πρέπει να μεταφερθούμε στο επίπεδο της Αληθινής Φύσης. Άλλωστε το μόνο Πραγματικό που υπάρχει είναι η Αληθινή Φύση κι όχι οι ονειροφαντασίες των ανθρώπων, (που χτίζουν με την αντίληψη οι άνθρωποι).

Η Αληθινή Μη-Δράση

Πρέπει να είναι κατανοητό ότι Μόνος «Τρόπος» να Βιώσουμε την Πραγματικότητα, να «Γίνουμε Ένα» με το Τάο είναι Απλά να Δούμε την Πραγματικότητα Όπως Είναι, Όπως Συμβαίνει. Αυτό πρέπει να «αφήσουμε» την Φύση να το Κάνει (να «αφήσουμε» να Ενεργοποιηθεί η Βαθύτερη Φύση), παραιτούμενοι ουσιαστικά από οποιαδήποτε προσωπική προσπάθεια. Κι αυτό είναι η Φυσική Όραση, η Αυθόρμητη Αντίληψη, Η Ζωντανή Επαφή με την Πραγματικότητα. Οποιαδήποτε «ανθρώπινη» παρέμβαση (στο Έργο της Φύσης) χαλάει την επαφή με την Πραγματικότητα. Τότε δεν έχουμε Επαφή με την Πραγματικότητα αλλά μια διαστρεβλωμένη (από την αντίληψη και τις προσωπικές προσπάθειες) εικόνα της Πραγματικότητας.

Επειδή αυτό (που λέμε) είναι κάτι που Πρέπει να Κάνουμε, Απλά να Κάνουμε, κι όχι κάτι που πρέπει να κατανοήσουμε διανοητικά, ίσως φαίνεται δυσνόητο στους ανθρώπους. Γιατί φαίνεται δυσνόητο; Επειδή προσπαθούμε να το κατανοήσουμε διανοητικά. Απλά πρέπει να το Κάνουμε. Ασφαλώς δεν είναι εύκολο για τον καθένα να το κάνει. Γιατί δεν είναι εύκολο; Επειδή είμαστε απορροφημένοι στην εξωτερική δραστηριότητα, επειδή είμαστε προσκολλημένοι σε εξωτερικές πράξεις και αντικείμενα.

Περπατώντας τον «Δρόμο» του Τάο

Πρέπει να είναι ολοφάνερο ότι εδώ δεν υπάρχει καμία διδασκαλία. Δεν μπορούμε να συλλάβουμε το Τάο, να περιγράψουμε το Τάο, να μιλήσουμε για το Τάο… Όποιος μιλά για το Τάο είναι ανόητος.

Εδώ δεν υπάρχει, επίσης, κάποια πρακτική, τεχνική, συμπεριφορά, ή δραστηριότητα, για να «ακολουθήσουμε» το Τάο.

Οι Αρχαίοι Σοφοί που Βάδισαν τον «Δρόμο» του Τάο Ακολούθησαν Πάντα την Οδό της Μη-Δράσης. Κι αυτό που «μετέδιδαν» πάντα σε αυτούς που ακολουθούσαν είναι να βαδίζουν την Οδό της Μη-Δράσης. Το μόνο έργο που μπορούσαν να πραγματοποιήσουν σε ανθρώπινο επίπεδο ήταν ακριβώς να υποδείξουν ευγενικά την «παρεκτροπή», την «λαθεμένη δράση», που εμπλέκει τους ανθρώπους στον εικονικό κόσμο της αντίληψης, στους λαβύρινθους της διανοητικής αναζήτησης και στις ερήμους των αποκρυσταλλωμένων ιδεών.

Ο «Δρόμος» του Τάο είναι ο «Δρόμος της Ζωής». Το Μόνο Πραγματικό Είναι Αυτό που Συμβαίνει, Αυτό που Ζούμε, η Ζωή που Μας Οδηγεί… όχι ό,τι σκεφτόμαστε, ό,τι φανταζόμαστε, ό,τι ονειρευόμαστε.

Μη-νους

Ο Λάο-Τσε ήταν ένας κινέζος Σοφός (ή ηλίθιος, κατά τα λεγόμενά του: Ταό Τε Κινγκ, 20), που δεν «έκανε» τίποτα, κι «άφηνε» τα πράγματα να τραβούν το δρόμο τους... Αν νομίζετε πως αυτό είναι εύκολο, δοκιμάστε! Δοκιμάστε να καθίστε ήσυχα και να μην κάνετε τίποτα, και να αφήσετε το νου να «ρέει» ελεύθερα, χωρίς να αρπάζεστε από πουθενά, χωρίς να καθυστερείτε πουθενά. Θα δείτε ότι είναι αδύνατο!

Κατ’ αρχήν ο νους είναι όχι απλά αρπαγμένος, αλλά «φρεναρισμένος», σε μία ηλίθια αντίληψη περί εαυτού, γύρω από την οποία συγκεντρώνεται ένα πλήθος από ψυχολογικά συμπλέγματα, αντιλήψεις, δραστηριότητες, συνήθειες. Μετά ο νους αρπάζεται και καθυστερεί σε διάφορες αντιλήψεις, σε ανθρώπους, σε σχέδια, σε δραστηριότητες, στο παρελθόν, στο μέλλον...

Το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο, τελικά, είναι να αφήσουμε το νου να ρέει ελεύθερα, να ανυψωθεί, χωρίς τα φορτία της έγνοιας, της μνήμης, των δεσμεύσεων, στον Eλεύθερο Ουρανό του Τώρα, που δεν γνωρίζει προέλευση, δεν γνωρίζει προορισμό, όπου είσαι Ελεύθερος να πας όπου θες, όπου όλοι οι ορίζοντες είναι δικοί σου...

Κι όμως Εδώ βρίσκεται η Αλήθεια, Εδώ Αποκαλύπτεται η Πραγματικότητα... Όταν ο νους σκαλώνει η Πραγματικότητα παραμορφώνεται και δημιουργούνται επιπλοκές... όλο το σύμπαν πηγαίνει κουτρουβαλώντας.

Το να είσαι Ελεύθερος δεν είναι απλά το σημαντικότερο πράγμα στον κόσμο, φαίνεται να είναι και τρομερά δύσκολο! Και που είναι η δυσκολία; Μόνο στην εμμονή μας στον «εαυτό», στην φαντασία μας... Περίεργο πράγμα ο νους... Οι ανόητοι νομίζουν ότι με την σκέψη θα πετύχουν κάτι, και το μόνο που πετυχαίνουν είναι να μπλέκονται όλο και πιο πολύ στα δίχτυα της σκέψης...

Το Αληθινό Τάο

Όσο κι αν αναζητάς το Τάο δεν μπορείς να το βρεις. Είναι Ακατάληπτο.
Όσο κι αν προσεγγίζεις το Τάο δεν μπορείς να το νοιώσεις. Είναι Σιωπή.
Όσο κι αν ψηλαφίζεις το Τάο δεν μπορείς να το συλλάβεις. Είναι Χωρίς Ιδιότητες.
Αυτά τα τρία Χαρακτηριστικά δείχνουν ότι το Τάο είναι Ανεξιχνίαστο
Κι έτσι όλα μαζί διαλύονται στο τίποτα.
(Κι έτσι) Δεν υπάρχει ανώτερη φωτεινή αντίληψη
Ούτε κατώτερες σκοτεινές καταστάσεις.
Ασταμάτητα το Χωρίς Όνομα Τάο επιστρέφει στην Κενότητα.
Είναι Άμορφο,
Είναι Χωρίς Χαρακτηριστικά.
Είναι Ακαθόριστο και Σκοτεινό.
Όσο κι αν προσεγγίζεις το Τάο δεν συναντάς τίποτα,
Όσο κι αν το ακολουθείς δεν υπάρχουν ίχνη.
Ωστόσο, όταν ακολουθήσεις το Αρχαίο Τάο
Θα βιώσεις το Αιώνιο Παρόν, Εδώ, Τώρα.
Γνωρίζοντας την Πηγή
Ακολουθείς το Μονοπάτι του Τάο.

Τάο Τε Κινγκ, 14

Το δικό σου «προφανές» για τον άλλον είναι αδιανόητο

Το πιο δυνατό χαρακτηριστικό στις σχέσεις των ανθρώπων είναι η επικοινωνία. Είναι το μέσο για να μπορέσουμε να καταλάβουμε και να αφουγκραστούμε ο ένας τις ανάγκες του άλλου ώστε να μπορέσουμε να χαρίσουμε και να λάβουμε συναισθήματα. Πολλές φορές όμως το παιχνίδι της επικοινωνίας αποδεικνύεται τρομερά δύσκολο αφού ο καθένας από εμάς έχει μάθει να είναι μέρος του με διαφορετικό τρόπο. Βέβαια, υπάρχουν και οι περιπτώσεις κατά τις οποίες οι άνθρωποι δεν έχουν μάθει καν πώς να επικοινωνούν αυτά που θέλουν.

Πολλές φορές εμείς θεωρούμε ένα γεγονός, μία σκέψη ή μία πράξη αυτονόητη όμως σε καμία περίπτωση αυτό δεν είναι αλήθεια. Το «προφανές» το δικό μας, όχι μόνο δεν είναι το ίδιος προφανές για τους άλλους αλλά μπορεί να θεωρεί ως και παράλογο ανάλογα με τον αποδέκτη που έχουμε απέναντί μας.

Τα ερεθίσματα και η επικοινωνία που έχουμε μάθει να έχουμε από παιδιά επηρεάζουν καθοριστικά την επικοινωνία μας με τον υπόλοιπο κόσμο και σίγουρα ο χαρακτήρας σε συνδυασμό με τις πεποιθήσεις μας δημιουργούν τη δική μας λογική. Αντίστοιχα ένας άλλος άνθρωπος μεγαλωμένος σε διαφορετικό περιβάλλον με άλλες προσλαμβάνουσες θα έχει τη δική του. Αυτό θεωρητικά δεν είναι πρόβλημα εάν δεχτούμε πως εμείς αποτελούμε ξεχωριστές οντότητες και αυτόφωτες μονάδες, στην πράξη όμως βλέπουμε πως δημιουργεί.

Αυτό συμβαίνει επειδή ο καθένας από εμάς δεν είναι στην ουσία ανοιχτός σε μία βαθιά επικοινωνία. Αιτία δεν είναι απόλυτα η άρνηση αλλά πιθανώς να είναι απλή ανικανότητα. Δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε έναν εναλλακτικό τρόπο σκέψεις από τον δικό μας που είναι ριζωμένος βαθιά μέσα μας και μία συμπεριφορά που δε συνάδει στα δικά μας πεδία λογικής γίνεται λιγότερο αποδεκτή. Παραδείγματος χάριν, πόσες φορές δε νιώσαμε πώς το ταίρι μας δε μας θέλει επειδή μπορεί να έπραξε κάτι που εμείς νιώσαμε ως απόρριψη ενώ στην πραγματικότητα δεν ήταν καθόλου έτσι;

Η σειρά προτεραιοτήτων και συχνά η δική μας ανάγκη να είμαστε το κέντρο της προσοχής μας οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα. Έχουμε έναν τρόπο να αγαπάμε και να δείχνουμε κι εμείς την αγάπη μας που μας μπερδεύει και μας αποπροσανατολίζει ένας διαφορετικός τρόπος. Δεν μπορούμε να τον εισπράξουμε, να τον νιώσουμε και να τον δεχτούμε. «Προφανώς δε με θέλει αφού έχει να μου στείλει μήνυμα 5 ώρες». «Πόσο στεναχωριέμαι που δεν έχω προλάβει να επικοινωνήσω εδώ και πέντε ώρες, αλλά έχω τόση δουλειά.» Ένα πολύ απλό και καθημερινό παράδειγμα για το πώς βιώνουμε τα «προφανή» συμπεράσματά μας.

Είναι πολύ βασικό σε πρώτο επίπεδο να μάθουμε να επικοινωνούμε σωστά τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τους φόβους μας, τα συναισθήματα και τις διαθέσεις που μας διατρέχουν. Να βρούμε εκείνον τον τρόπο που δε θα βαραίνει τον άλλον και δε θα απαιτεί. Φυσικά και πρέπει να εκφραζόμαστε, δεν είναι λύση το να μη ζητάμε ή το να μην κουβεντιάζουμε αυτά που θέλουμε αρκεί να τα εξηγούμε όπως είναι και να μη λέμε πράγματα που τελικά δεν τα νιώθουμε ακριβώς έτσι.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο οφείλουμε να είμαστε ανοιχτοί στο τι θέλουν να μας πουν οι άλλοι. Να τους ακούμε και να αισθανόμαστε. Να μη βάζουμε τις δικές μας σκέψεις στα λόγια τους επειδή εμείς έτσι θα το είχαμε στο μυαλό μας. Τίποτα δεν είναι προφανές, εμείς πρέπει να δείχνουμε το αληθινό μας συναίσθημα και να μπορούμε να λάβουμε και την αλήθεια του άλλου. Αυτό βέβαια προϋποθέτει να ξέρουμε τι είναι αυτό που θέλουμε. Μήπως λοιπόν να ξεκινούσαμε από εκεί;

Μάγισσες & Ζώα: Οι Πνευματικοί σύντροφοι του ανθρώπου

Οι μύθοι που αφορούν τις Μάγισσες και τους «διαβολικούς» ζωικούς πνευματικούς συντρόφους τους είναι γνωστοί και αρκετά επαναλαμβανόμενοι ανά τους αιώνες.

Όταν αλλάζουν οι εποχές και οι νύχτες μεγαλώνουν, τότε αρχίζουν να αχνοφαίνονται οι εικόνες και τα σύμβολα της μαυροφορεμένης μάγισσας που στα πόδια της στέκεται μία μαύρη γάτα ή κάποιο άλλο συμβολικό ζώο. Φυσικά πρόκειται για ένα φανταστικό Αρχέτυπο που χρησιμοποιείται για να αναδείξει την μαγική χρήση της φύσης και των ζώων, και απέχει πολύ από τις πεποιθήσεις που ξεκίνησαν αυτούς τους μύθους.

Η Έννοια των Μαγικών πλασμάτων-πνευμάτων έχει εμφανιστεί μέσα στην ιστορία σε μύθους δημιουργίας, φυλετικές παραδόσεις και θρησκείες, όμως μόνο πρόσφατα αυτή η αρχετυπική εικόνα μετατράπηκε σε σκοτεινή εικόνα δαιμονικών συντρόφων που ακολουθούν τις Μάγισσες σε κάθε τους μαγική περιπλάνηση. Ιστορικά, τα ζωικά πνεύματα αυτά ήταν περισσότερο οι αρχετυπικοί φύλακες- άγγελοι παρά δαιμονικές οντότητες. Οι Μάγισσες και οι πνευματικοί σύντροφοι

Οι άνθρωποι φέρνουν στο μυαλό τους την Μάγισσα συντροφιά με την Γάτα όταν μιλάνε ή σκέφτονται τους ζωικούς πνευματικούς συντρόφου. Την εποχή της άγριας καταδίωξης των Μαγισσών στην Ευρώπη (Διάβασε για το Malleus Maleficarum) κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα και τις πρώιμες σύγχρονες περιόδους, οι γυναίκες είχαν κατηγορηθεί για την χρήση της μαγείας και θεωρούταν πως χρησιμοποιούσαν τέτοιους πνευματικούς συντρόφους με την μορφή της γάτας, του σκύλου, της κουκουβάγιας, του ποντικιού κ.α! Αυτά τα ζώα-πνεύματα ήταν για τις Μάγισσες δαίμονες χαμηλής συχνότητας και βαθμίδας. Οι Βρετανικοί θρύλοι της εποχής ανέφεραν πως αυτοί οι ζωικοί σύντροφοι τρέφονταν με το αίμα των γυναικών και οι Μάγισσες χρησιμοποιούσαν τα ζώα αυτά για να ολοκληρώσουν τις μαγικές πρακτικές τους. Αυτά τα ζώα μπορούσαν να αλλάξουν μορφή κατά το δοκούν, κατασκοπεύοντας τους άλλους. Αρκετοί εντελώς άσχετοι με το ζήτημα της μαγείας ζωόφιλοι είχαν καταδιωχθεί εκείνες τις εποχές για αυτή την «αφύσικη» συντροφικότητα και το φταίξιμο έπεφτε σε εκείνους λόγω της κακοτυχίας και της δεισιδαιμονίας.

Η Patti Wigington αποκαλύπτει στο AboutReligion πως «Κατά την διάρκεια των δικαστηρίων του Salem δεν υπήρχαν αρκετές αναφορές για την μαγική χρήση αυτών των ζώων πνευμάτων, αν και κάποιος άνδρας είχε κατηγορηθεί πως ενθάρρυνε ένα σκύλο να επιτεθεί με την χρήση της Μαγείας. Ο Σκύλος παραδόξως καταδικάστηκε και κρεμάστηκε για την πράξη του αυτή!»

Το PaganLore αναφέρει πως πέρα από τις δίκες των Μαγισσών, τα ζώα- πνεύματα σύντροφοι «βοηθούσαν στην διάγνωση των ασθενειών και τις πηγές των μαγικών επιθέσεων και τα χρησιμοποιούσαν για την ανακάλυψη των χαμένων αντικειμένων αλλά και των θαμμένων θησαυρών. Οι Μάγοι και οι Μάγισσες τα επικαλέστηκαν στα τρομερά τελετουργικά τους, τα κλείδωσαν σε μπουκάλια, δαχτυλίδια και τους μαγικούς λίθους τους, που άλλες φορές πουλούσαν ως μαγικά φυλαχτά, υποστηρίζοντας πως τα ζωικά πνεύματα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την επιτυχία στον τζόγο, τον έρωτα ή οτιδήποτε άλλο επιθυμούσε ο πελάτης. Αυτό το είδος του Ζωικού συντρόφου δεν ήταν παράνομο, αφού το Wtchcraft Act της Αγγλίας το 1604 απαγόρευε μονάχα δαιμονικά και κακοπροαίρετα πνεύματα»

Λόγω αυτής της υποτιθέμενα επικίνδυνης φύσης των πνευμάτων αυτών, πολλά ζώα σφαγιάστηκαν και ειδικότερα οι γάτες, με τις δολοφονίες αυτές να έχουν ως αποτέλεσμα μία τραγική κατάσταση. Στα μέσα του 14ου Αιώνα ο «Μαύρος Θάνατος», ή μαύρη πανώλη, εξουθένωνε την Ευρώπη και μερικοί ερευνητές θεωρούσαν πως η τεράστια σφαγή που υπέστησαν οι γάτες επέτρεψαν στους αρουραίους και ανάλογους πληθυσμούς να ανθίσουν, μεγιστοποιώντας τους ψύλλους που κουβαλούσαν την ασθένεια, προκαλώντας έτσι την τρομερή επιδημία που λίγο έλειψε να εξαλείψει τον ανθρώπινο πληθυσμό.

Τα είδη των Συντροφικών Πνευμάτων

“Δαίμονες & Τοτεμικά Πνεύματα”

Στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη το πνεύμα φύλακας ήταν ο προστάτης της κατοικίας ή του έθνους, ή ακόμα και των αγρών. Ο Φιλόσοφος Σωκράτης είχε μιλήσει για ένα προσωπικό πνεύμα, ή «Δαίμων» που καθοδηγούσε την συνείδησή του, αποτρέποντάς τον από το να κάνει βιαστικά λάθη ή να λαμβάνει ανόητες αποφάσεις.

Αρκετές Ανατολικές παραδόσεις είχαν ναούς και βωμούς αφιερωμένους σε αυτά τα πνεύματα. Μικροί «Πνευματικοί Οίκοι» που χτίστηκαν για να περιέχουν τέτοιες θεότητες και που έχουν βρεθεί σε διάφορα μέρη και παραδόσεις του κόσμου.

Τα Ζώα Δύναμης – Τοτεμικά Ζώα υπάρχουν κυρίως στις παραδόσεις και την Μυθολογία των Ιθαγενών της Αμερικής (Ινδιάνων Σαμάνων) και του Σαμανισμού. Αυτά τα πνεύματα – Οδηγοί διατηρούν τα ανιμικά σύμβολα που αντικατοπτρίζουν συγκεκριμένες αξίες και χαρακτηριστικά – και είναι οι οδηγοί του φυσικού αλλά κυρίως του Πνευματικού Κόσμου για τον Σαμάνο, που τα συμβουλεύεται για τα «πνευματικά του ταξίδια» αλλά και τις προκλήσεις τις ζωής. Σχεδόν όλη η γκάμα του ζωικού βασιλείου μπορεί να εμφανιστεί ως ένα Ζώο Δύναμης στον Ερευνητή και είναι πνεύματα βοηθητικά που δρουν και σε αυτή την περίπτωση ως Πνευματικοί Φύλακες.

Οι Σύγχρονες Μάγισσες και τα Ζώα Σύντροφοι

Οι Νεο-Παγανιστές και οι λάτρεις της Γουίκα πιστεύουν στην δύναμη των Ζωικών Πνευματικών συντρόφων. Ιστορικά αυτά τα ζώα είχαν την ιδιότητα των χαμηλόβαθμων Δαιμόνων, όμως οι «Σύγχρονες Μάγισσες» που εξασκούν τον Παγανισμό, αντιμετωπίζουν αυτά τα πνεύματα ως ευαίσθητα στις Ψυχικές δονήσεις, την εξω-αισθητήρια αντίληψη και την Μαγεία, και τα χρησιμοποιούν ως Μαγικούς Βοηθούς, αφού πιστεύεται πως μπορούν να αισθανθούν την Δαιμονική Μαγεία και να προειδοποιήσουν για επικείμενη «αστρική επίθεση».

Δεν έχει αποδειχθεί ακόμα αν αυτά τα ζώα έχουν τις συγκεκριμένες μαγικές ιδιότητες, ή αν είναι υπεύθυνα για την κακή τύχη ή την εκτενή χρήση της Μαγείας. Όμως αν κάποιος αφιερώσει το χρόνο μπορεί να διαπιστώσει πως οι τετράποδοι σύντροφοι ίσως διαθέτουν μία σπίθα ανώτερης γνώσης μέσα τους, κάτι που αντικατοπτρίζεται μέσα από τα μάτια αυτών των Πνευματικών Ζώων…

Αγάπη… ευλογημένοι όσοι την εκτίμησαν και πάλεψαν να την κρατήσουν

Τι είναι η αγάπη;

Δεν είναι μήτε σκλαβιά μήτε τιμωρία.

Είναι μια αίσθηση πληρότητας και ελευθερίας που φωτίζει την καθημερινότητά μας και μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τις αντιξοότητες της ζωής με περισσότερη δύναμη και σιγουριά.

Δεν είναι μια φλόγα που μας καίει τα σωθικά και μας παραλύει πνευματικά.

Είναι ένα λουλούδι το άρωμα του οποίου εισχωρεί στον εσωτερικό μας κόσμο δημιουργώντας μας υπέροχα συναισθήματα. Είναι ένα τραγούδι μελωδικό ο ήχος του οποίου λειτουργεί ως βάλσαμο στην πληγωμένη μας ψυχή και μας ταξιδεύει σε τόπους μαγευτικούς.

Δεν είναι μια ιστορία με τέλος τραγικό η οποία εκρήγνυται αφήνοντας στο διάβα της συντρίμμια και αποκαΐδια.

Είναι ένα παραμύθι που μας ταξιδεύει σε νεραϊδοχώρες, εκεί όπου οι πρίγκιπες και οι πριγκίπισσες έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο . Εκεί όπου τα όνειρα παίρνουν σάρκα και οστά. Ένας τόπος όπου ο ιπποτισμός , η ευγένεια και η αφοσίωση κυριαρχούν.

Δεν είναι μια αναπηρία που υπάρχει στην ψυχή και στο κορμί.

Ανάπηρος είναι αυτός που δεν την έχει βιώσει, δεν την έχει αισθανθεί, δεν την έχει αγγίξει. Η έλλειψή της μονάχα προκαλεί σωματική και ψυχική αναπηρία.

Ευλογημένοι όσοι την έζησαν… Άξιοι όσοι αναγνώρισαν την αληθινή, την εκτίμησαν και πάλεψαν να την κρατήσουν. Υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν από συμφέρον, άλλοι από συνήθεια και άλλοι γιατί φοβούνται την μοναξιά. Άνθρωποι φτωχοί, άνθρωποι χωρίς αισθήματα και αξίες… Ανθρωπάκια που η ευτυχία δεν θα αγγίξει ποτέ την πόρτα την ψυχής τους.

Οι αληθινοί άνθρωποι αγαπούν χωρίς συμφέροντα, αγαπούν από ανιδιοτέλεια, προσφέρουν χωρίς να περιμένουν κάτι ως αντάλλαγμα. Η αληθινή αγάπη δεν είναι επιχείρηση. Δεν γνωρίζει από τιμές και κόστος. Λειτουργεί με την καρδιά, την ψυχή. Είναι αγνή και αθώα. Είναι πρωτόγνωρη είναι μαγευτική.

Η αληθινή αγάπη βασίζεται στον σεβασμό την εμπιστοσύνη και την ελευθερία. Δεν γνωρίζει τι σημαίνει βία, κοροϊδία, εξευτελισμός.

Δεν είναι δύσκολο να την αναγνωρίσεις, αρκεί να έχεις τα μάτια της ψυχής και της καρδιάς σου ανοιχτά και θέληση να την κατακτήσεις. Έρχεται μονάχα μια φορά. Εύχομαι να σταθείτε τυχεροί και να την αναγνωρίσετε, να αγωνιστείτε να την κρατήσετε… Μην την αφήσετε να χαθεί, να αφανισθεί, να γίνει ένα με τον άνεμο…

Όταν τα δάκρυα γίνονται μέσο προσωπικής επούλωσης και εξέλιξης

Το κλάμα είναι μια συμπεριφορά μοναδική για το ανθρώπινο είδος και θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα βήμα προς την εξέλιξη του είδους, συνέπεια μιας βαθύτερης σύνδεσης με το συναίσθημα της θλίψης και με τον θρήνο. Κι όμως, συχνά του αποδίδονται αρνητικά χαρακτηριστικά ως μια άβολη συμπεριφορά που σχετίζεται με την απώλεια του αυτοελέγχου.

Μέρος της αρνητικής αυτής εικόνας του κλάματος οφείλεται στη σχέση του με την ανωριμότητα και την βρεφική ηλικία, όπου πράγματι συνδέεται με την κυκλοθυμία και την μη επαρκή διαχείριση των συναισθημάτων.

Μια άλλη αρνητική παραδοχή έρχεται από τη συσχέτιση με δυσάρεστα ερεθίσματα, όπως ο θυμός, η θλίψη και η σύγχυση, όλα χαρακτηριστικά έντονης συναισθηματικής κατάστασης και δυσφορίας. Υπάρχουν επίσης άτυχες, σεξιστικές και αρνητικές πολιτισμικές συνδηλώσεις ως προς το κλάμα: το κλάμα είναι μια «θηλυκή» ή «ανεπιθύμητη» συμπεριφορά, επειδή υποδηλώνει αδυναμία ή συναισθηματική ευθραυστότητα.

Κι όμως σε ένα άλλο επίπεδο, το κλάμα σχετίζεται με βαθιά ενσυναίσθηση, αμοιβαία σύνδεση και αυθεντικά συναισθήματα. Οι άνθρωποι κλαίνε όταν αντιλαμβάνονται τον πόνο των άλλων ή όταν βιώνουν άσχημες καταστάσεις. Κλαίνε όταν επιθυμούν να απελευθερώσουν συσσωρευμένη ή καταπιεσμένη θλίψη. Το κλάμα μας προσφέρει μια σημαντική κάθαρση και πρόσβαση στην επούλωση και σε ένα μέλλον χωρίς τραύματα.

Ενσυναισθητική σύνδεση

Κλαίμε σε στιγμές βαθιάς ενσυναίσθησης ή συμπόνοιας για τον πόνο ενός άλλου ανθρώπου, ενός φίλου ή ενός συντρόφου που μας αφηγείται ένα άσχημο γεγονός της ζωής του, ή όταν μαζευόμαστε σε μια τελετή (κηδεία ή μνημόσυνο). Μια άλλη συχνή κατάσταση είναι όταν παρακολουθούμε μια ταινία και ταυτιζόμαστε με τους χαρακτήρες και τις τραγωδίες ή τις στρεσογόνες καταστάσεις που ξετυλίγονται.

Σε τέτοιες συνθήκες, το κλάμα είναι ένα εξαιρετικά θετικό σημάδι της ανθρωπιάς μας και της ικανότητάς μας να συνδεθούμε με τις ανάγκες των άλλων. Φανερώνει επίσης μια προθυμία να είμαστε ευάλωτοι ειδικά αν αυτό συμβεί μπροστά σε άλλους.

Αλλά απαιτείται μια ισορροπία σε ορισμένα σενάρια. Ορισμένες φορές, οι επαγγελματίες μπαίνουν σε καταστάσεις όπου εκτίθενται στον πόνο των άλλων, όπως οι ψυχοθεραπευτές, οι ιατροί ή οι νοσηλευτές. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν ενσυναίσθηση, αλλά χρειάζεται να παραμείνουν ήρεμοι, ώστε να μπορέσει να σηκώσει το φορτίο. Αλλά οι καταστάσεις ποικίλουν και είναι πολλοί ασθενείς ή θεραπευόμενοι που χρειάζονται τη σύνδεση και την έκφραση συναισθημάτων από την άλλη πλευρά.

Απελευθέρωση του στρες

Το συσσωρευμένο στρες «απαιτεί» μια απελευθέρωσή του, μία διέξοδο. Αν και η ωριμότητα και λειτουργικότητα απαιτούνται ειδικά στον επαγγελματικό χώρο, υπάρχουν φορές που αυτό αναπαριστά μια ανθυγιεινή αποσύνδεση ή καταπίεση.

Υπάρχουν και τα ακραία σενάρια στα οποία ένα άτομο κακοποιείται και καλείται να είναι λειτουργικό στην καθημερινότητά του. Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται μια υγιέστερη δίοδο και ορισμένες φορές ένα έντονο επεισόδιο κλάματος αποτελεί μια καθαρτική στιγμή και απελευθέρωση από τους συσσωρευμένους στρεσογόνους παράγοντες.

Είναι σίγουρα ένας υγιέστερος τρόπος διαχείρισης από τον αυτοτραυματισμό. Φυσικά, το ζητούμενο είναι να μην υπάρχουν τέτοιοι παράγοντες και το άτομο να απελευθερωθεί πλήρως από αυτούς.

Επούλωση του τραύματος

Ορισμένες φορές, το κλάμα μπορεί να αναδυθεί απροσδόκητα, ξαφνικά. Αλλά ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες, κρύβει από πίσω ένα ερέθισμα που καταδεικνύει την ύπαρξη τραύματος ή παρελθοντικής ανεπίλυτης σύγκρουσης.

Όταν αντιλαμβάνεστε ότι αντιδράτε υπερβολικά σε κάτι που φαίνεται τελείως άσχετο, ίσως αποτελεί αφορμή για να σκάψετε κάπου βαθύτερα. Μήπως σας θυμίζει κάποιον ή κάτι, κάποια περίοδο απομόνωσης ή θλίψης από το παρελθόν σας;

Το κλάμα σε αυτές τις στιγμές αποτελεί πολύτιμο στοιχείο που αποκαλύπτει έναν θαμμένο πόνο, ο οποίος μπορεί να φανερωθεί μέσα από τη συζήτηση με έναν ψυχολόγο ή με κάποιον έμπιστο αγαπημένο σας άνθρωπο. Αυτή η ανάκληση των λόγων που κλαίμε συχνά θα πυροδοτήσει την προσωπική εξέλιξη και την αυτογνωσία.

Συμπερασματικά, το κλάμα μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο και μηχανισμό σύνδεσης και ενσυναίσθησης. Αν και η συναισθηματική ισορροπία είναι πάντα ο κρίσιμος στόχος, το κλάμα δεν είναι ταμπού και δεν έπρεπε να είναι σε κανένα πλαίσιο, αποτελεί φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπου.

Οι άνθρωποι ταράζονται όχι απ’ αυτά που συμβαίνουν, αλλά από την άποψή τους γι’ αυτά που συμβαίνουν

«Οι άνθρωποι ταράζονται όχι απ’ αυτά που συμβαίνουν, αλλά από την άποψή τους γι’ αυτά που συμβαίνουν» – Επίκτητος

‘Έχετε προσέξει ανθρώπους θυμωμένους; Πως όλα γύρω τους μικραίνουν, μοιάζουν σκοτεινά και παγωμένα; Ο θυμός θωρακίζει με μια πανοπλία που κρατάει έξω και μακριά το συναίσθημα. Ο θυμός από-μονώνει! Αυτό που μένει είναι ένα άδειο κουκούλι γεμάτο πίκρα και άρνηση. Στο σφιγμένο πρόσωπο φαίνεται η ψυχή να μορφάζει, μοιάζει με ένα τεράστιο κατηγορώ στους άλλους ότι φταίνε.

Στο θυμό δεν υπάρχει θέαση, τα μυωπικά μάτια βλέπουν μόνο το εσωτερικό σκοτάδι. Μουδιασμένοι, αποστασιοποιημένοι, ακινητοποιημένοι. Κάπου κρυμμένο μέσα μας, σαν δυνάστης, κυριαρχεί ένα πληγωμένο παιδί.

Είναι αυτό που μας ψιθυρίζει ότι οι άλλοι φταίνε ! Οι άλλοι που κάτι του θυμίζουν! Ένα μάλωμα από μια απορριπτική μητέρα ! Απογοήτευση από σύντροφο, προδοσία φίλων, το αφιλόξενο περιβάλλον, μια ζωή δυσφορίας ! ‘Ένα πληγωμένο παιδί ανικανοποίητο που ξύνει την πληγή του για να τη γλύψει ξανά και ξανά!

Μόνο αν επιλέξουμε να αντιμετωπίσουμε τον εσωτερικό δυνάστη, αν αγκαλιάσουμε με κατανόηση αυτό το θυμωμένο παιδί, μόνο τότε θα κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις και θα βγούμε από την από-μόνωση.

Με ποιον ακριβώς θυμώνω αυτή τη στιγμή; Ποιος μέσα μου μορφάζει, κοροϊδεύει και μου ψιθυρίζει ότι οι άλλοι φταίνε;

Αν απαντήσουμε με ειλικρίνεια θα συμφιλιωθούμε με το πληγωμένο παιδί και θα απαλλαγούμε από το δηλητήριο της άρνησης! Θα κάνουμε το πρώτο βήμα προς τη θεραπεία του τραύματος και την απελευθέρωση της ψυχής μας από τα δεσμά!

Αρκεί όταν διακρίνουμε το θυμό, δικό μας ή άλλων, να αναρωτιόμαστε με ποιόν επικοινωνούμε εκείνη τη στιγμή. Με έναν ενήλικα ή με ένα πληγωμένο παιδί;

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ελεύθερη βούληση και την ικανότητα να επιλέξουμε πότε και με ποιόν τρόπο θα αντιμετωπίσουμε τις προσωπικές μας δυσκολίες και αν θα ζητήσουμε βοήθεια και υποστήριξη να φωτίσουμε τα νοητικά σκοτάδια.

Χρειάζεται να έχουμε κατανόηση και να περιμένουμε δίνοντας στους εαυτούς μας και τους άλλους τον απαραίτητο χώρο και το χρόνο που χρειάζονται να γιατρευτούν οι πληγές!

Έχοντας στην σκέψη ότι ο άλλος δεν είναι ο εχθρός, είναι σύμμαχος, συνοδοιπόρος στη διαδρομή! 

Ένας καθρέφτης που μοιάζει με χάρτη να βρούμε το δρόμο για την ψυχή μας, να γιατρέψουμε το εσωτερικό μας παιδί από το τραύμα και να απελευθερώσουμε το θυμό και την άρνηση!

Σοφοκλής: Τι πιο ωραίο υπάρχει απ’ το να χαμογελάς στους εχθρούς σου;

Ο Σοφοκλής (496 π.Χ.- 406 π.Χ.) ήταν ένας από τους αρχαίους Έλληνες τραγικούς ποιητές της κλασικής εποχής, που μαζί με τους ομότεχνούς του Αισχύλο και Ευριπίδη μας άφησαν σπουδαία έργα και τα μόνα που έχουν διασωθεί στην ολοκληρωμένη μορφή τους.

Σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες φαίνεται ότι έγραψε περίπου 120 έργα, από τα οποία παραδίδονται ολοκληρωμένες μόνο επτά τραγωδίες. Γεννήθηκε στον Ίππιο Κολωνό της Αθήνας και ήταν γιος του Σοφίλλου, ενός εύπορου Αθηναίου που είχε εργοστάσιο μαχαιροποιΐας και είχε την αγαθή τύχη να διαπαιδαγωγηθεί σωστά, ανάλογα με την οικονομική του άνεση. Έτσι έλαβε επιμελημένη αγωγή και παιδεία. Ο Σοφοκλής έζησε μια καλή ζωή από τα παιδικά του χρόνια και δεν πρόλαβε τις μεγάλες συμφορές που βρήκαν την Αθηναϊκή δημοκρατία, αλλά έζησε όλο το μεγαλείο της.

Ο Σοφοκλής από μικρός έδειξε το μεγάλο του ταλέντο και την κλίση του στις τέχνες.

Δάσκαλός του στην μουσική ήταν ο περίφημος Λάμπρος που δίδαξε τόσο καλά τον Σοφοκλή ώστε έγραφε μόνος του τις μελωδίες για τα χορικά των τραγωδιών του, σε αντίθεση με τους άλλους ποιητές που χρειάζονταν βοήθεια σε αυτό. Χάρη στο δάσκαλό του, ανέπτυξε αρμονικά τις σωματικές και ψυχικές του δυνάμεις.

Συνδέθηκε στενά με πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες της εποχής, όπως με τον Περικλή, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και κατέλαβε διάφορα υψηλά αξιώματα στην πολιτική, στις θρησκευτικές λατρείες και στις τέχνες.

Ο Σοφοκλής ταλαντούχος αλλά και με εντυπωσιακό παράστημα, μετά την ναυμαχία της Σαλαμίνας, τον επέλεξαν να γίνει ο κορυφαίος του χορού των εφήβων, στις δημόσιες τελετές για τον εορτασμό της νίκης. Στους δραματικούς αγώνες πήρε πρώτη φορά μέρος το 468 π.Χ. και αμέσως αξιώθηκε το πρώτο βραβείο, αν και στον διαγωνισμό μετείχε και ο Αισχύλος. Το κοινό τον αγάπησε και του χάρισε δεκαοκτώ πρώτες νίκες στα Μεγάλα Διονύσια και μερικές ακόμα στα Λήναια. Πρέπει όμως να συνεκτιμηθεί ότι ο Σοφοκλής ήταν στους Αθηναίους πολύ δημοφιλής, λόγω και των πολιτικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων του, σε αντίθεση με τον νεώτερο φίλο του, τον Ευριπίδη, ο οποίος ήταν μάλλον αντιπαθής λόγω του απομονωμένου τρόπου ζωής του.

Ο Σοφοκλής συμμετείχε στα κοινά και μάλιστα τόσο τον αγαπούσαν οι Αθηναίοι που τον εξέλεξαν και στρατηγό, αν και η δραστηριότητα του αυτή περιορίστηκε στο διπλωματικό πεδίο.

Χρημάτισε και ελληνοταμίας της Αθηναϊκής συμμαχίας και τροποποίησε το σύστημα είσπραξης εισφορών. Η μοναδική σελίδα που αμαυρώνει τον πολιτικό του βίο είναι το ότι μετά την ήττα των Αθηναίων στη Σικελία εκλέχτηκε ως ένας από τους 10 πρόβουλους που έφεραν στην εξουσία την ολιγαρχική βουλή των 400. Με την επαναεπικράτηση των δημοκρατικών, δικάστηκε.

Παρόλη τη στεναχώρια του, στη δίκη με ψυχραιμία και αξιοπρέπεια, δήλωσε ότι τότε δεν υπήρχε κατά την άποψη του τίποτε καλύτερο να πράξει. Οι δικαστές τον αθώωσαν.

Ο Σοφοκλής έφερε πολλές καινοτομίες στο θέατρο. Ανάμεσα στα άλλα, αύξησε τα μέλη του χορού σε 15, για καλύτερη συμμετρία δύο ιμιχόρια των 7, και ο κορυφαίος και εισήγαγε και τρίτο υποκριτή. Από την πρώτη φορά που παίρνει μέρος στους δραματικούς αγώνες το 468 π.χ., μόλις σε ηλικία 28 χρόνων, παίρνει το πρώτο βραβείο, με αντίπαλο τον Αισχύλο. Στα επόμενα χρόνια παίρνει 24 πρώτες νίκες.

Για τον Σοφοκλή μιλάει επαινετικά και ο Αριστοφάνης στους Βάτραχους. Ο Φρύνιχος του αφιέρωσε το έργο του Μούσες. Να τονίσουμε πως ο Σοφοκλής, αποδείχτηκε φιλαθηναιότατος, δε θέλησε ποτέ να απομακρυνθεί από τον τόπο του, και στο τελευταίο του έργο, το Οιδίπους επί Κολονώ φρόντισε να καλοτυχίσει για μιαν ακόμα φορά την Αθήνα και να παινέψει την περιοχή όπου γεννήθηκε. Μάλιστα εισήγαγε στην Αθήνα τη λατρεία του Ασκληπιού και ήταν ένας από τους λόγους που τιμήθηκε μετά το θάνατό του σαν ήρωας «Φιλαθηναίος». Ο Σοφοκλής πέθανε σε ηλικία 90 χρονών το 406, έχοντας τιμηθεί εν ζωή και έχοντας πλήρη συναίσθηση της αξίας του έργου του.

Ο τάφος του μάλιστα έγινε προσκύνημα…

Ακολουθούν μερικές φράσεις του που έμειναν στην ιστορία

Αν ο θάνατος έρχεται πρόωρα, δηλώνω πως αυτό για μένα είναι ένα κέρδος. Όποιος ζει σαν κι εμένα ανάμεσα σε αναρίθμητα δεινά, πώς είναι δυνατόν να μην κερδίζει πεθαίνοντας;

Δεν αρμόζει στον καλό γιατρό να επικαλείται μαγικές δυνάμεις, όταν χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για ν’ απαλλαχθεί ο άρρωστος απ’ το κακό.

Δεν μπορεί κανένας να πάρει όρκο για τίποτε και η δεύτερη γνώμη διαψεύδει την πρώτη ιδέα.

Είναι αληθινή η λαϊκή παροιμία ότι τα δώρα των εχθρών δεν είναι ούτε χρήσιμα ούτε ωφέλιμα.

Ένα κράτος, όπου η αυθάδεια και η ελευθερία τού να κάνει κανείς ό,τι θέλει μένουν ατιμώρητα, μπορεί να είναι κανένας σίγουρος γι’ αυτό, ότι μετά από ένα ευτυχισμένο ταξίδι τελειώνει βυθισμένο μέσα στην άβυσσο.

Έρως ανίκατε μάχαν.

Η αλήθεια είναι πάντοτε σωστή.

Η καλύτερη τακτική είναι να χρησιμοποιεί κανείς τη δύναμή του για να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερα καλά.

Καθένας και γελά και κλαίει, όπως τα κανονίζει ο Θεός.

Καθετί στον κόσμο, με τη δουλειά αποχτιέται.

Και στις γυναίκες μέσα υπάρχει πολεμική ορμή.

Κανένας δεν αγαπάει τη ζωή τόσο πολύ όσο ο γέρος.

Μην ξεστομίζεις ποτέ έναν υπεροπτικό λόγο ενάντια στους θεούς και μην παραδέχεσαι μια αλαζονική έπαρση, μακάρι να μην υπερτερείς περισσότερο από έναν άλλον με τη δύναμη ή με την υπεροχή του πλούτου, γιατί μια μόνη μέρα καταστρέφει τους ανθρώπους και τους ξανασηκώνει.

Οι θεοί αγαπούν τη μετριότητα στις επιθυμίες και μισούν τη βλαστήμια.

Να λες πάντα την αλήθεια, γιατί είναι ατιμωτικό για τον ελεύθερο άνθρωπο να θεωρείται ψεύτης.

Ο ανόητος έχει αδελφό τον αδύναμο.

Ο θάνατος τότε μόνο είναι το μεγαλύτερο κακό, όταν τον παρακαλούμε να έρθει κι αυτός δεν εισακούει τις προσκλήσεις μας.

Ο Θεός είναι η αλήθεια και το φως η σκιά του.

Ο θυμός δεν έχει άλλα γηρατειά εκτός από το θάνατο, ο πεθαμένος δεν έχει πια κανένα αίσθημα.

Όποιος κυβερνήτης πλοίου παρατεντώνει τα πανιά και δεν λασκάρει καθόλου, ανατρέπει το καράβι.

Ούτε ο ισχυρότερος θνητός δεν μπορεί να αποφύγει την τιμωρία των θεών.

Πάλι γίνεται παιδί ο άνθρωπος που γερνάει.

Ποιος καλός άνθρωπος δεν είναι φίλος του εαυτού του;

Πολλοί γενούν το δέος, το μέγα δέος ο άνθρωπος γεννά.

Πρέπει να συγκρατούμε το θυμό μας απέναντι σ’ εκείνους που έσφαλαν χωρίς να το θέλουν από λαθεμένη κρίση.

Σ’ όλους τους ανθρώπους το λάθος είναι συνηθισμένο πράγμα. Όποιος κάνει λάθος δεν είναι ούτε αξιοκατάκριτος ούτε ασυγχώρητος, αν ύστερα απ’ το λάθος του δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια, αλλά προσπαθεί να το διορθώσει, όσο είναι δυνατό.

Στην ανάγκη ούτε ο Θεός του πολέμου, Άρης, δεν μπορεί ν’ αντισταθεί.

Στις γυναίκες η σιωπή φέρνει κοσμιότητα.

Στον κακό άνθρωπο η αρχική ζωτικότητα του πνεύματος δεν διατηρείται για πολύ, αλλά με τον καιρό μεταβάλλεται.

Συμβαίνει πάντα το ίδιο πράγμα, κάθε άνθρωπος δεν σκέφτεται παρά τον εαυτό του.

Τι πιο ωραίο υπάρχει απ’ το να χαμογελάς στους εχθρούς σου;

Το δώρο φέρνει δώρο.

Το να αμαρτάνουν είναι κοινό σ’ όλους τους ανθρώπους.

Το παραμικρό μπορεί να φέρει το τέλος των γερόντων.

Το ψέμα ποτέ δεν ζει για να γεράσει.

Υπάρχει καλύτερο κόσμημα για το παιδί από τη δόξα του πατέρα του και για τον πατέρα από τη δόξα του γιου του;

Χωρίς κόπους κανένας δεν μπορεί να ευτυχίσει.

Τίποτε πιο κακό από το χρήμα δεν έχει φανεί μεταξύ των ανθρώπων . Καταστρέφει ψυχές και πολιτείες, απομακρύνει τους ανθρώπους από τα σπίτια τους στην τυχοδιωκτική ζωή, δελεάζει και διαφθείρει τους τίμιους και τους σπρώχνει σε πρόστυχες πράξεις. Το χρήμα δίδαξε στους ανθρώπους το δόλο και την ασέβεια.

Πρώτα πρέπει να ανοίξουμε τα μάτια μας και να δούμε τα πράγματα όπως είναι πραγματικά

Μπορούμε να πετύχουμε τα πάντα, αλλά πρώτα πρέπει να βρούμε το θάρρος να ανοίξουμε τα μάτια μας, να χρησιμοποιήσουμε την αλήθεια και να δούμε τα πράγματα όπως είναι πραγματικά. Οι άνθρωποι είναι τυφλοί, γιατί δεν θέλουν να δουν. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα.

Μια κοπέλα γνωρίζει έναν άντρα και νιώθει αμέσως έντονη έλξη. Οι ορμόνες της αυξάνονται και τον θέλει. Όλες οι φίλες της βλέπουν ποιος είναι πραγματικά. Παίρνει ναρκωτικά, δεν δουλεύει, έχει όλα τα χαρακτηριστικά που κάνουν μια γυναίκα να υποφέρει. Αλλά εκείνη τι βλέπει; Αυτό που θέλει να δει. Βλέπει ότι είναι ψηλός, όμορφος, δυνατός, γοητευτικός. Δημιουργεί μια εικόνα του και αγνοεί ό,τι δεν θέλει να δει. Λέει ψέματα στον εαυτό της. Θέλει να πιστέψει πραγματικά ότι η σχέση θα πετύχει. Οι φίλες της της λένε: «Αφού παίρνει ναρκωτικά, είναι αλκοολικός και δεν έχει δουλειά». Εκείνη τους απαντά: «Ναι, αλλά η αγάπη μου θα τον κάνει να αλλάξει».

Φυσικά, η μητέρα της τον σιχαίνεται, το ίδιο και ο πατέρας της. Οι γονείς της ανησυχούν για κείνη, γιατί βλέπουν την κατεύθυνση που έχει πάρει. Της λένε: «Δεν είναι ο κατάλληλος άντρας για σένα». Η κοπέλα τούς απαντά: «Μη μου λέτε τι να κάνω». Κάνει το αντίθετο από αυτό που της λένε οι γονείς της ακολουθώντας τις σεξουαλικές της ορμές και λέει ψέματα στον εαυτό της προσπαθώντας να δικαιολογήσει τις επιλογές της. «Δική μου είναι η ζωή και θα κάνω ό,τι θέλω».

Μήνες αργότερα, η σχέση την προσγειώνει στην πραγματικότητα. Η αλήθεια αρχίζει να αποκαλύπτεται και κατηγορεί τον άντρα για όλα όσα αρνιόταν μέχρι τότε να δει. Δεν υπάρχει σεβασμός, υπάρχει κακοποίηση, αλλά τώρα η περηφάνια της είναι σημαντικότερη. Πώς μπορεί να γυρίσει σπίτι, όταν οι γονείς της είχαν δίκιο; Αυτό θα τους πρόσφερε ικανοποίηση. Πόσο θα της πάρει να διδαχτεί το μάθημα που πρέπει; Πόσο αγαπάει τον εαυτό της; Ποιο είναι το όριο της αυτοκακοποίησής της;

Υποφέρουμε γιατί αρνούμαστε να δούμε κάτι που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας. Ακόμη και όταν συναντάμε κάποιον που προσποιείται προβάλλοντας τον καλύτερο εαυτό του, ακόμη και με το ψεύτικο προσωπείο, δεν μπορεί να κρύψει την έλλειψη αγάπης και σεβασμού που έχει. Όμως, εμείς αρνούμαστε να τη δούμε και δεν ακούμε κουβέντα. Γι’ αυτό ένας αρχαίος προφήτης είπε κάποτε: «Δεν υπάρχει χειρότερος τυφλός από αυτόν που δεν επιθυμεί να δει. Δεν υπάρχει χειρότερος κουφός από αυτόν που δεν επιθυμεί να ακούσει. Και δεν υπάρχει χειρότερος παράφρων από εκείνον που δεν επιθυμεί να κατανοήσει”.

Πράγματι, είμαστε τυφλοί και το πληρώνουμε. Αν, όμως ανοίξουμε τα μάτια μας και δούμε τη ζωή όπως είναι, μπορούμε να αποφύγουμε πολύ συναισθηματικό πόνο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ρισκάρουμε. Είμαστε ζωντανοί και πρέπει να ρισκάρουμε. Κι αν αποτύχουμε; Και τι έγινε; Ποιος νοιάζεται; Δεν έχει σημασία. Μαθαίνουμε και προχωράμε παρακάτω.

Όμως τα σύννεφα καθαρίζουν όταν μπαίνεις μέσα τους

Μας ενθουσιάζει να τα έχουμε όλα υπό έλεγχο. Να γνωρίζουμε την έκβαση κάθε κατάστασης, τη λύση σε κάθε πρόβλημα και να ξέρουμε τι γράφει ο δρόμος της ζωής. Η αλήθεια είναι ότι δεν είμαστε φτιαγμένοι για να υπομένουμε την αβεβαιότητα· τη θεωρούμε απειλή και, σαν ζώα που είμαστε, έχουμε προγραμματιστεί για τον αγώνα για επιβίωση και μεταβίβαση των γονιδίων μας.

Αλλά η ζωή είναι αβέβαιη. Το μέλλον είναι ένας ορίζοντας άγνωστος στον οποίο δεν ξέρουμε αν θα υπάρχει ήλιος ή μαύρα σύννεφα βαριά. Ακόμα κι όταν έχουμε ξεκάθαρα τα πράγματα και τα νήματα της ζωής μας καλά δεμένα, μπορεί να συμβούν χίλια πράγματα που θα την ανατρέψουν και θα μας αναγκάσουν να ξεκινήσουμε από την αρχή.

Εκεί που βεβαίως έχουμε τον έλεγχο είναι στον τρόπο που θέλουμε να αντιμετωπίσουμε ό,τι μας έρχεται, τόσο το καλό όσο και το άσχημο.

Για τα υπόλοιπα δε θα έπρεπε να αγωνιούμε, γιατί δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε. Ανησυχώ σημαίνει νοιάζομαι για πράγματα πριν αυτά συμβούν, και το μόνο που καταφέρνει το να ανησυχούμε είναι να δημιουργεί μέσα μας ένα άγχος που φρενάρει την ενέργεια και περιορίζει την ευτυχία.

Επιπλέον, έχει αποδειχτεί ότι τα περισσότερα από τα πράγματα που φοβόμαστε ποτέ δεν συμβαίνουν στην πραγματικότητα.

Για την αποδοχή της αβεβαιότητας ήξερε πολλά η Μπέριλ Μάρκχαμ, μια Αγγλίδα γεννημένη στην Κένυα στις αρχές του 20ού αιώνα, η οποία ποτέ δεν θέλησε να μπει στο καλούπι που της υποδείκνυε η κοινωνία. Τόσο πολύ αγάπησε την περιπέτεια, τόσο πολύ αγκάλιασε την αβεβαιότητα, ώστε υπήρξε η δεύτερη γυναίκα η οποία διέσχισε τον Ατλαντικό με ανεμόπτερο, κάπου το 1936.

Στα απομνημονεύματά της η Μάρκχαμ μιλάει για το πώς αντιμετώπισε τη ζωή χωρίς να αφεθεί να παρασυρθεί από τους φόβους της:

Έμαθα πως, αν πρέπει ν’ αφήσεις ένα μέρος που έζησες κι αγάπησες κι όπου είναι θαμμένες όλες οι μέρες σου του χθες, πρέπει να το εγκαταλείψεις με κάθε τρόπο, αλλά να μη γίνει σιγά σιγά. Άφησέ το όσο πιο γρήγορα μπορείς. Μην ξαναγυρίσεις ποτέ κι ούτε ποτέ να σκεφτείς ότι μια ώρα που θυμάσαι θα είναι μια καλύτερη ώρα, γιατί είναι νεκρή. Τα περασμένα χρόνια φαίνονται ασφαλή, νικημένα, ενώ το μέλλον έρχεται μέσα σ’ ένα σύννεφο, τρομακτικό από μακριά. Όμως τα σύννεφα καθαρίζουν όταν μπαίνεις μέσα τους.

Αυτό το έμαθα, αλλά, όπως όλος ο κόσμος, το έμαθα αργά.

Η ζωή, τελικά, είναι μια περιπέτεια. Δεν είναι πιο διασκεδαστικό να την ανακαλύπτεις καθώς σου παρουσιάζεται; Έτσι, λοιπόν, μπες μες τα σύννεφα.

Ζήσε, ανακάλυψε, ξαφνιάσου, γέλα και κλάψε.

Κάν’ τα όλα με ένταση, και θα δεις που στο τέλος των ημερών σου θ’ ανακαλύψεις ότι όλα, ακόμα και τα άσχημα, άξιζαν τον κόπο.

Δυστυχείς είναι όσοι...

Ο Αμπντεραμάν ο 3ος, ο σχεδόν παντοδύναμος χαλίφης της Κόρδοβα του 10ου αιώνα έλεγε:

“Κυβερνάω πάνω από πενήντα χρόνια, κι έχω στο ενεργητικό μου νίκες και περιόδους ειρήνης. Οι υπήκοοί μου μ’ αγαπάνε, οι εχθροί μου με φοβούνται και οι σύμμαχοί μου με σέβονται. Με μία μου λέξη, τα πλούτη, οι τιμές, η εξουσία και οι απολαύσεις απλώνονται στα πόδια μου. Δεν υπάρχει κοσμική τελετή που να μου ξέφυγε, ούτε αρρώστια που να άντεξε στη δύναμή μου. Μια τέτοια ζωή που έζησα, κατέγραψα επιμελώς τις μέρες της γνήσιας και ολοκληρωτικής ευτυχίας που απόλαυσα: ανέρχονται σε δεκατέσσερις”

Η δυστυχία, από τη σκοπιά του ειδικού, είναι πάντα αποτέλεσμα της κάκιστης προσαρμογής του ανθρώπου σε μια πραγματικότητα όπου υποθέτει ότι δεν έχει πιθανότητες ν’ αποκτήσει αυτό που πιστεύει ότι του είναι απαραίτητο.

Δυστυχείς είναι όσοι, αντί ν’ αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα, προσπαθούν να την αποφεύγουν.

Δυστυχείς είναι όσοι, αντί να θέτουν τις προσπάθειες και την ενεργητικότητά τους στην υπηρεσία της επίλυσης ενός προβλήματος, προτιμούν να αρνούνται τόσο την ύπαρξή του όσο και τις περιστάσεις που το δημιούργησαν.

Δυστυχείς είναι όσοι, αντί ν’ αποδεχτούν τον πόνο μιας ματαίωσης ή απώλειας, γεμίζουν τη ζωή τους με υποκατάστατα και περισπασμούς για να μην τον σκέφτονται.

Δυστυχείς είναι όσοι αρνούνται ότι δεν είναι δυνατόν να είναι σε όλους αρεστοί, και γι’ αυτό επινοούν να επιδεικνύουν ένα ευχάριστο προσωπείο στους ανθρώπους που τους περιβάλλουν.

Δυστυχείς είναι όσοι θεωρούν ότι η πραγμάτωσή τους εξαρτάται από το τι κάνουν ή σκέφτονται οι άλλοι.

Δυστυχείς είναι, τέλος, αυτοί που τίποτα δεν τους φαίνεται ποτέ αρκετό.

Δώστε σ’ έναν άνθρωπο όλα όσα επιθυμεί, και την ίδια στιγμή θα σκεφτεί ότι όλα αυτά δεν είναι πια όλα.

Τζένκις Χαν – Ο άνθρωπος που αναδύθηκε από τη φτώχεια και τη δουλεία για να κυβερνήσει τον κόσμο

Ένα από τα πιο τρομακτικά ονόματα στην ιστορία, που φέρνει στα αυτιά μας ήχους από πολεμικά τύμπανα, απελπισμένες κραυγές, οπλές αλόγων και πανικό: Τζένγκις Χαν. Είναι απίστευτο πως αυτός ο άνθρωπος, μέσα σε 25 χρόνια κατάφερε να κατακτήσει μια έκταση και έναν πληθυσμό μεγαλύτερο από ότι κατάφερε η Ρώμη μέσα σε τέσσερις αιώνες!

Για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που κατέκτησαν οι ορδές του, ο Τζένγκις Χαν ήταν η ιδία η ενσάρκωση του κακού. Στη Μογγολία και σε ολόκληρη την Κεντρική Ασία όμως, το όνομα του Μεγάλου Χαν είναι σεβαστό.

Μερικοί Ασιάτες ακόμα και σήμερα ονομάζουν τους γιους τους «Τσινκούζ» με την ελπίδα ότι και αυτοί θα μεγαλώσουν για να κατακτήσουν τον κόσμο, όπως έκανε κ ο ήρωας του δεκάτου τρίτου αιώνα.

Τα πρώτα έτη

Στοιχεία για τα πρώτα χρόνια της ζωής του Μεγάλου Χαν υπάρχουν ελάχιστα και αντιφατικά. Πιθανότατα γεννήθηκε το 1162, αν και μερικές πηγές αναφέρουν το 1155 ή το 1165.

Γνωρίζουμε ότι στο αγόρι είχε δοθεί το όνομα Τεμουζίν. Ο πατέρας του ονομαζόταν Γιεσουκέι και ήταν ο επικεφαλής της ελάσσονος φυλή νομάδων Μογγόλων Μπορζίν, οι οποίοι ζούσαν κυρίως από το κυνήγι.

O Γιεσουκέι είχε απαγάγει τη νεαρή μητέρα του Τεμουζίν, την Χοελούν, καθώς αυτή και ο πρώτος της σύζυγος γύριζαν στο σπίτι αμέσως μετά από το γάμο τους. Έτσι έγινε η δεύτερη σύζυγος του Γιεσουκέι, με τον Τεμουζίν να γίνεται ο δεύτερος γιος του για λίγους μόνο μήνες. Ο θρύλος λέει ότι το μωρό γεννήθηκε με έναν θρόμβο αίματος στη γροθιά του, σημάδι ότι θα γινόταν ένας τρανός πολεμιστής.

Κακουχίες και αιχμαλωσία

Όταν ο Τεμουζίν ήταν εννέα, ο πατέρας του τον πήρε σε μια γειτονική φυλή να εργαστεί για πολλά χρόνια και να κερδίσει μια νύφη. Του προόριζαν ένα ελαφρώς μεγαλύτερης ηλικίας κορίτσι που, την Μπόρτε.

Στο δρόμο για το σπίτι, ο Γιεσουκέι δηλητηριάστηκε από τους αντιπάλους και πέθανε. Ο Τεμουζίν επέστρεψε στη μητέρα του, αλλά η φυλή έδιωξε τις δύο χήρες του Γιεσουκέι και τα επτά παιδιά, αφήνοντάς τους να πεθάνουν.

Η οικογένεια με τρομερή δυσκολία έβρισκε τα προς το ζην μαζεύοντας ρίζες ή τρώγοντας τρωκτικά και ψάρια. Ο νεαρός Τεμουζίν και ο αδελφός του Κασάρ μισούσαν τον ετεροθαλή αδελφό τους, Μπεκτέρ, και τον σκότωσαν. Σαν τιμωρία για το έγκλημα, ο Τεμουζίν έγινε σκλάβος. Η αιχμαλωσία του μπορεί να διαρκέσει πάνω από πέντε χρόνια.

Ο Temujin ως νεαρός άνδρας

Ελεύθερος στα δεκαέξι χρόνια του, ο Τεμουζίν πήγε να βρει και πάλι την Μπόρτε. Αυτή τον περίμενε ακόμα, και σύντομα παντρεύτηκαν. Το ζευγάρι χρησιμοποίησε την προίκα της, μια φίνα και ακριβή γούνα, για να κάνει μια συμμαχία με τον Ονγκ Χαν της ισχυρής φατρίας των Κερειδών. Ο Ong Khan αποδέχτηκε τον Temujin ως θετός-γιο.

Η συμμαχία αυτή αποδείχθηκε κλειδί, καθώς η φατρία Μερκίδ, γενιά την μητέρας του Τεμουζίν, αποφάσισε να εκδικηθεί την πολύ καιρό πριν απαγωγή της, απάγοντας με την σειρά τους την γυναίκα του Τεμουζίν. Με το στρατό των Κερειδών, ο Τεμουζίν επέδραμε και λεηλάτησε το στρατόπεδο τους και ελευθέρωσε την γυναίκα του. Τον βοήθησε επίσης και ο παιδικός του φίλος Τζαμούκα, που αργότερα θα γινόταν αντίπαλός του.

Εννέα μήνες αργότερα γεννήθηκε ο πρώτος γιος της Μπόρτε, ο Ζότσι.

Αύξηση της δύναμής του

Μετά από τη διάσωση της Μπόρτε, η μικρή ομάδα του Τεμουζίν έμεινε με την ομάδα του Τζαμούκα για πολλά χρόνια. Ο Τζαμούκα όμως σύντομα προσπάθησε να επιβάλει την εξουσία του πάνω στον Τεμουζίν με αποτέλεσμα την έχθρα των δύο πρώην φίλων. Έτσι ο Τεμουζίν εγκατέλειψε το στρατόπεδο, μαζί με πολλούς από τους οπαδούς και τα ζώα του Τζαμούκα.

Στην ηλικία των 27, ο Τεμουζίν πραγματοποίησε «Κουριλτάι» μεταξύ των Μογγόλων, οι οποίοι τον εξέλεξαν Χαν. Οι Μογγόλοι αυτοί όμως ανήκαν μόνο στην υπο-φυλή Κερειδών, κάτι που ο Ονγκ Χαν χρησιμοποίησε για να συνεχίσει προς όφελος του την έχθρα του Τζαμούκα και του Τεμουζίν.

Ώς Χαν, ο Τεμουζίν απονέμει υψηλά αξιώματα όχι μόνο στους συγγενείς του, αλλά και σε εκείνους που ήταν οι πιο πιστοί σε αυτόν.

Η Συνένωση των Μογγόλων

Το 1190, ο Τζαμούκα έκανε επιδρομή στο στρατόπεδο του Τεμουζίν, βασανίζοντας απάνθρωπα, ακόμα και βράζοντας τους αιχμαλώτους του, κάτι όμως που έστρεψε πολλούς από τους οπαδούς του εναντίον του, και ενώνοντας πολλούς από τους Μογγόλους υπό τον Τεμουζίν. Σύντομα οι ενωμένοι αυτοί Μογγόλοι νίκησαν τους γειτονικούς λαούς όμως σε αντίθεση με την συνήθη πρακτική αντί να τους σκοτώσουν και να τους λεηλατήσουν, τους αφομοίωσαν.

Το 1201 ο Τζαμούκα επιτέθηκε με τους οπαδούς του ενάντια στον Ονγκ Χαν και τον Τεμουζίν με τον τελευταίο να πληγώνεται από ένα βέλος στον λαιμό αλλά να κερδίζει και να παίρνει με το μέρος του τους πολεμιστές του Τζαμούκα. Ο Ong Khan φοβούμενος την δύναμη του, προσπαθεί να στήσει ενέδρα στον Τεμουζίν στην τελετή των γάμων των παιδιών τους όμως ο Τεμουζίν καταφέρνει να το σκάει, και να αντεπιτεθεί, κατακτώντας μια και καλή την φατρία των Κερειδών.

Οι πρώτες κατακτήσεις

Η ενοποίηση της Μογγολίας έληξε το 1204, όταν ο Τεμουζίν νίκησε και την ισχυρή φυλή Ναιμάν.

Δύο χρόνια αργότερα, ένα άλλο «Κουριλτάι» τον επιβεβαίωσε ως «Τζένγκις Χαν», ή «Ωκεάνιο ηγέτη» όλης της Μογγολίας. Μέσα σε πέντε χρόνια, οι Μογγόλοι είχαν προσαρτήσει ένα μεγάλο μέρος της Σιβηρίας και της σύγχρονης κινεζικής επαρχίας Ξινγιάν.

Η δυναστεία των Τατάρων, Τζαρτσέν, που βασίλευε στην βόρεια Κίνα από το Ζονγκντού (σημερινό Πεκίνο), πρόσεξε τον νεαρό Μογγόλο Χαν και απαίτησε να προσκυνήσει και να δηλώσει υποτέλεια στον δικό τους ηγέτη. Σε απάντηση, ο Τζένγκις Χαν έφτυσε στο έδαφος. Στη συνέχεια νίκησε την προσαρτημένη στην δυναστεία, φυλή Τανγκούτ, και το 1214 κατέκτησε την δυναστεία και 50 τους εκατομμύρια πολίτες της. Ο Μογγολικός στρατός τότε αριθμούσε μόλις 100.000.

Η κατάκτηση της κεντρικής Ασίας, της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου

Μακρινές φυλές μέχρι το Καζακστάν και το Κιργιστάν άκουσαν για τον Μεγάλο Χαν, και ανέτρεψαν τους βουδιστές κυβερνήτες τους, προκειμένου να ενταχθούν στην αυξανόμενη αυτοκρατορία του. Μέχρι το 1219, ο Τζένγκις Χαν κυβερνούσε από το βόρειο τμήμα της Κίνας μέχρι σύνορα του Αφγανιστάν και από τη Σιβηρία μέχρι τα σύνορα του Θιβέτ.

Προσπάθησε να κλείσει μια εμπορική συμμαχία με την ισχυρή αυτοκρατορία του Χορασάν, η οποία κατείχε την Κεντρική Ασία από το Αφγανιστάν έως τη Μαύρη Θάλασσα. Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β συμφωνήσει, αλλά στη συνέχεια δολοφόνησε την πρώτη εμπορική νηοπομπή των Μογγόλων με 450 εμπόρους, κλέβοντας τα προϊόντα τους.

Πριν από το τέλος του ίδιου έτους, ο οργισμένος Χαν είχε κατακτήσει κάθε πόλη του Χορασάν, προσθέτοντας εδάφη από την Τουρκία έως την Ρωσία στο βασίλειό του.

Θάνατος και διαδοχή

Το 1222, το ο 61χρονος Χαν καλεί οικογενειακό «Κουριλτάι» για να συζητήσουν τη διαδοχή. Οι τέσσερις γιοι του διαφωνούσαν για το ποιος θα πρέπει να είναι ο νέος Μεγάλος Χαν. Ο Ζότσι, ο μεγαλύτερος, γεννήθηκε αμέσως μετά την απαγωγή της Μπόρτε και θα μπορούσε να μην είναι γιος του Τζένγκις Χαν, έτσι ο δεύτερος γιος Τσαγκατάι αμφισβήτησε το δικαίωμά του για τον τίτλο.

Ως συμβιβαστική λύση, ο τρίτος γιος, Ογκοντέι, χρήστηκε διάδοχος. Ο Ζότσι πέθανε το Φεβρουάριο 1227, έξι μήνες πριν από τον πατέρα του, ο οποίος απεβίωσε το επόμενο φθινόπωρο.

Ο Ογκοντέι πήρε την Ανατολική Ασία, η οποία θα γινόταν το κινεζικό Γιουάν, ο Τσαγκατάι πήρε την Κεντρική Ασία, και ο Τολούι, ο νεότερος, ανέλαβε τη Μογγολία, ενώ οι γιοί του Ζότσι πήραν τη Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη.

Η κληρονομιά του Τζένγκις Χαν

Μετά από τη μυστική ταφή του Τζένγκις Χαν στις στέπες της Μογγολίας, οι γιοί και οι εγγονοί του συνέχισαν να επεκτείνουν την Μογγολική αυτοκρατορία.

Ο γιος του Ογκοντέι, ο Κουμπλάι Χαν νίκησε την αυτοκρατορία Σονγκ της Κίνας το 1279 και ίδρυσε την Μογγολική δυναστεία Γιουάν. Το Γιουάν θα κυβερνήσει όλη την Κίνα μέχρι το 1368. Εν τω μεταξύ, ο Τσαγκατάι κινήθηκε Νοτιότερα από την επικράτειά του, κατακτώντας την Περσία.

Η κληρονομία σε θέματα δικαίου και κανόνων πολέμου:

Εντός της Μογγολίας, ο Τζένγκις Χαν έφερε την επανάσταση στον κοινωνικό ιστό και μεταρρύθμισε την παραδοσιακή νομοθεσία.

Δημιούργησε μια ισότιμη κοινωνία, στην οποία και ο ταπεινότερος σκλάβος μπορούσε να ανέλθει και να καταλήξει διοικητής του στρατού όταν έδειχνε δεξιότητα ή ανδρεία. Η λεία πολέμου ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένη μεταξύ όλων των πολεμιστών, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης. Σε αντίθεση με τους περισσότερους άρχοντες της εποχής, ο Τζένγκις Χαν βασιζόταν και εμπιστευόταν τους πιστούς οπαδούς του παραπάνω από τα μέλη της οικογένειάς του.

Ο Μεγάλος Χαν απαγόρευσε την απαγωγή γυναικών, κατά πάσα πιθανότητα λόγω της εμπειρίας που είχε ο ίδιος με την απαγωγή της γυναίκας του, αλλά και επειδή αυτή η πρακτική οδηγούσε σε πόλεμο μεταξύ των διαφορετικών ομάδων των Μογγόλων. Έθεσε επίσης εκτός νόμου την κλοπή των ζωών για τους ίδιους λόγους, και όρισε ειδική κυνηγετική περίοδο για την διατήρηση του αριθμού των θηραμάτων.

Σε αντίθεση με αδίστακτη και βάρβαρη τη φήμη του στη Δύση, ο Τζένγκις Χαν εφάρμοσε αρκετές φωτισμένη πολιτικές που άργησαν πολύ να εφαρμοστούν στην Ευρώπη για αιώνες!

Ο ίδιος εγγυήθηκε την ελευθερία της θρησκείας, την προστασία των δικαιωμάτων των Βουδιστών, Μουσουλμάνων, Χριστιανών, και Ινδουιστών. ο ίδιος ο Τζένγκις Χαν λάτρευε τον ουρανό, αλλά απαγόρευσε τη θανάτωση των ιερέων, μοναχών, μουλάδων, και άλλων ιερών προσώπων.

Προστάτευε επίσης τους απεσταλμένους του εχθρού και τους πρέσβεις, ανεξάρτητα των μηνυμάτων που έφεραν. Σε αντίθεση με τους περισσότερους από τους λαούς που κατέκτησε, απέφευγε τα βασανιστήρια και τους ακρωτηριασμούς των αιχμαλώτων.

Τέλος, ο ίδιος ο Χαν δεσμευόταν από τους νόμους αυτούς, που ίσχυαν για τους κοινούς ανθρώπους.

Γενετική Κληρονομιά:

Μια μεγάλη μελέτη DNA του 2003 αποκάλυψε ότι περίπου 16 εκατομμύρια άνθρωποι στην πρώην Μογγολική αυτοκρατορία, περίπου οκτώ τοις εκατό του ανδρικού πληθυσμού, φέρουν ένα γενετικό δείκτη που αναπτύχθηκε σε μια οικογένεια στη Μογγολία περίπου 1.000 χρόνια πριν. Η μόνη πιθανή εξήγηση είναι ότι όλοι τους κατάγονται από Τζένγκις Χαν ή τα αδέρφια του.

Φήμη του Τζένγκις Χαν:

Πολλοί τον αναφέρουν και τον θυμούνται ως ένα αιμοδιψή τύραννο, όμως ο Τζένγκις Χαν ήταν ένας πρακτικός κατακτητής που ενδιαφερόταν περισσότερο για αγαθά από υο να σκοτώνει. Ένας άνθρωπος που αναδύθηκε από τη φτώχεια και τη δουλεία για να κυβερνήσει τον κόσμο!

Νέα έρευνα δείχνει πως οι έντονα συνδεδεμένες οικονομίες είναι ευάλωτες σε κλυδωνισμούς

Τα κράτη με τις περισσότερο συνδεδεμένες βιομηχανίες είναι τα πιο πιθανά να αποτύχουν, όταν συμβεί ένα οικονομικό σοκ, χωρίς συντονισμένες κυβερνητικές προσπάθειες. Αυτό είναι το εύρημα μια νέας ανάλυσης, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Physical Review E, υπό τον τίτλο: Propagation of economic shocks in input-output networks: A cross-country analysis.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη θεωρία δικτύων για να μελετήσουν την εξάπλωση των οικονομικών κρίσεων από ένα βιομηχανικό κλάδο σε άλλο, μέσω διαβιομηχανικών εμπορικών συνδέσεων, σε κάθε μια από τις 22 Ευρωπαϊκές χώρες. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο κίνδυνος που παρουσιάζεται σε μια εθνική οικονομία, με την αποτυχία μια συγκεκριμένης βιομηχανίας, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον αριθμό των εμπορικών συνδέσεων που έχει η βιομηχανία και όχι αποκλειστικά από την συνολική παραγωγή της.

Οι ερευνητές μελέτησαν τα δίκτυα των φίλων, των υπολογιστών και των σταθμών τραίνων, με τη διαμόρφωση ενός αριθμού κόμβων ή σημείων, με τις γραμμές που τα συνδέουν. Σε αυτά τα δίκτυα, τα κέντρα είναι οι οντότητες που είναι οι περισσότερο συνδεδεμένες, όπως το Σικάγο στο αεροπορικό σύστημα των ΗΠΑ, και που όταν υφίστανται μια αλλαγή αυτό έχει μια τεράστια επίδραση στο υπόλοιπο δίκτυο. Τα τελευταία χρόνια ορισμένοι οικονομολόγοι έχουν αναπαραστήσει κάθε τομέα μιας εθνικής οικονομίας-όπως η στέγαση, η τεχνολογία ή τα τρόφιμα-ως ένα κόμβο, με συνδέσεις βασισμένες στις συναλλαγές μεταξύ των τομέων. Σε αυτά τα μοντέλα κάθε σύνδεση έχει «ισχύ» βασισμένη στο ποσό των συναλλαγών μεταξύ των τομέων που αυτή συνδέει. Τον τελευταίο χρόνο, μια ερευνητική ομάδα εξέτασε ειδικά τα αποτελέσματα ενός οικονομικού σοκ σε ένα σύστημα συνδεδεμένων βιομηχανιών, αλλά χρησιμοποιώντας παραδοσιακές μακροοικονομικές τεχνικές αντί της πλήρους θεωρίας δικτύου.

Για μια διεξοδική μελέτη δικτύου, οι οικονομολόγοι Martha Alatriste Contreras, της Σχολής Προχωρημένων Μελετών των Κοινωνικών Επιστημών, στη Μασσαλία της Γαλλίας και Giorgio Fagiolo, της Σχολής Προχωρημένων Μελετών της Αγίας Άννας στην Πίζα της Ιταλίας, χρησιμοποίησαν δημόσια διαθέσιμα δεδομένα για να οικοδομήσουν ένα δίκτυο οικονομικών τομέων για κάθε μια από τις 22 Ευρωπαϊκές χώρες. Τα δεδομένα τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρακολουθούν όλες τις αγοροπωλησίες τη χρονιά 2019, μεταξύ 59 διαφορετικών τομέων. Οι ερευνητές επίσης χρησιμοποίησαν ορισμένες τυπικές εξισώσεις που μοντελοποιούν τις σχέσεις μεταξύ κάθε εμπορικής σύνδεσης και της συνολικής παραγωγής σε ένα τομέα.

Οι Alatriste Contreras και Fagiolo εφάρμοσαν δυο διαφορετικά είδη σοκ για το δίκτυο κάθε χώρας. Πρώτα, δημιούργησαν μια απότομη ευρεία πτώση της καταναλωτικής ζήτησης σε ένα τομέα και παρατήρησαν τα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, μια πτώση της εγχώριας αγοράς θα μπορούσε να οδηγήσει σε λιγότερες αιτήσει για στεγαστικά δάνεια στον χρηματοπιστωτικό τομέα και σε μια μείωση της ζήτησης οικοδομικών υλικών. Αυτοί οι τομείς με τη σειρά τους μειώνουν τη ζήτηση σε άλλους τομείς με τους οποίους συναλλάσσονται. Η ομάδα, με αυτό τον τρόπο, μέτρησε τις επιδράσεις του σοκ για κάθε τομέα, σε εθνικό επίπεδο.

Μετά, εφάρμοσαν μια ξαφνική αλλαγή στη διαθεσιμότητα των πηγών σε ένα συγκεκριμένο τομέα-για παράδειγμα, μετά την πυρηνική καταστροφή του 2011 στην Ιαπωνία, υπήρξε ανεπάρκεια της ηλεκτρικής ενέργειας, γεγονός που μείωσε την βιομηχανική παραγωγή και συνεπώς τη ζήτηση πρώτων υλών. Μια ξαφνική αύξηση των τιμών του πετρελαίου θα μπορούσε να προκαλέσει παρόμοιο είδος σοκ.

Οι ερευνητές βρήκαν πως οι οικονομικοί τομείς που έχουν τις περισσότερο άμεσες και έμμεσες εμπορικές συνδέσεις-τα κέντρα-εξαπλώνουν το σοκ όλο και πιο μακριά και έχουν τη μεγαλύτερη δυναμική να προκαλέσουν μια πανεθνική κρίση. Ωστόσο, όπως είπε η Alatriste Contreras, αυτοί οι τομείς δεν είναι εκείνοι που οι ειδικοί θα περίμεναν.

«Οι οικονομολόγοι θεωρούν παραδοσιακά πως οι βιομηχανικοί τομείς-όπως οι κατασκευές-είναι πιο σημαντικοί» βάσει του μεγέθους τους. Αλλά οι ερευνητική ομάδα βρήκε ότι μερικοί από τους πιο σημαντικούς τομείς για τη διασπορά των επιδράσεων του σοκ, είναι οι τομείς υπηρεσιών, όπως οι υπηρεσίες των επιχειρήσεων, των κατασκευών και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Οι τομείς που είναι απομονωμένοι, όπως η βιομηχανία μεταλλεύματος ουρανίου, δεν συμβάλλουν στην ευρεία εξάπλωση του σοκ.

Οι ερευνητές βρήκαν επίσης, ότι χώρες με μεγαλύτερες οικονομίες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, είναι περισσότερο ευάλωτες κρίσει εθνικού επιπέδου, επειδή οι τομείς τους είναι υπερ-ανεπτυγμένοι και υπερ-διασυνδεδεμένοι. Η Alatriste Contreras λέει πως ισχυρή κυβερνητική παρέμβαση-η οποία δεν έχει ακόμη συμπεριληφθεί στα μοντέλα της ομάδας-πιθανώς να έσωζε αυτές τις χώρες από κατάρρευση στη τελευταία ύφεση.

Το επόμενο βήμα είναι, όπως λέει ο Fagiolo, να συμπεριληφθεί το παγκόσμιο εμπόριο. Η Alatriste Contreras είναι αισιόδοξη ότι τέτοιες έρευνες μπορούν να βοηθήσουν τους φορείς, που χαράσσουν τις πολιτικές, να εντοπίζουν τρωτά σημεία της οικονομικής πολιτικής και να λαμβάνουν εκείνα τα μέτρα που θα τα διορθώνουν, με κυβερνητικές δαπάνες, επιδοτήσεις και διακανονισμούς.

Μέδουσα γίνεται εξελιγμένος υπερυπολογιστής για να βρει τροφή

Ένα είδος μέδουσας χρησιμοποιεί μία στρατηγική με την ονομασία προσομοιωμένη ανόπτηση, κανονικά συσχετισμένη με τους γρηγορότερους υπερυπολογιστές του κόσμου, προκειμένου να αναζητήσει τροφή.

Για τους μαθηματικούς, η ταχεία προσομοιωμένη ανόπτηση αποτελεί έναν αλγόριθμο που εκτελεί ένας υπερυπολογιστής και παρέχει τη δυνατότητα εύρεσης βέλτιστων λύσεων σε πολύπλοκα προβλήματα μέσα σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Για τη μέδουσα Rhizostoma pulmo, η ταχεία προσομοιωμένη ανόπτηση αποτελεί μία εξαιρετικά εξελιγμένη στρατηγική αναζήτησης, ταξινομημένη σε μία σειρά προβλέψιμων κινήσεων που φέρνουν τη μέδουσα ολοένα πιο κοντά σε μεγάλες ποσότητες πλαγκτόν, την προτιμώμενη λεία της.

«Αυτή η ιεραρχικά ταξινομημένη μέθοδος είναι άκρως αποτελεσματική κατά τη διαδικασία της αναζήτησης, καθώς όταν μία περιοχή έχει εξερευνηθεί εντατικά, τότε ο ερευνητής εγκαθίσταται στην επόμενη και ξεκινά μία νέα περίοδο εντατικής αναζήτησης», δήλωσε ο Άντυ Ρέινολντς, επικεφαλής της μελέτης για το Ερευνητικό Ινστιτούτο Rothamsted στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Άλλες, λιγότερο εξεζητημένες στρατηγικές έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν στη φύση, όμως ποτέ μία τόσο περίπλοκη, σύμφωνα με τον Ρέινολντς. Καρχαρίες, πιγκουίνοι, μέλισσες, μυρμήγκια, χελώνες, ακόμα και πρωτόγονοι άνθρωποι έχουν χρησιμοποιήσει τις λιγότερο εξελιγμένες τεχνικές, αλλά μόνο η συγκεκριμένη μέδουσα, η οποία απαντάται στον Ατλαντικό και τη Μεσόγειο, ξεχωρίζει για το επίπεδο και την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής της.

Ο λόγος που δε χρησιμοποιούν περισσότεροι θαλάσσιοι οργανισμοί αυτή τη μέθοδο έχει να κάνει κυρίως με τη δίαιτά τους. Η μέδουσα Rhizostoma pulmo έχει ανάγκη να ψάχνει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση λείας για να ικανοποιήσει την όρεξή της, ενώ οργανισμοί όπως οι καρχαρίες και οι πιγκουίνοι ικανοποιούνται απλά με το περιστασιακό ψάρι που θα συναντήσουν πρώτο.

Αυτό το υψηλό επίπεδο διάκρισης είναι ο λόγος που προσελκύει μαθηματικούς και μηχανικούς στην ταχεία προσομοιωμένη ανόπτηση για υπερυπολογιστές, εξηγεί ο Ρέινολντς. Με βάση μαθηματικά και υπολογιστικά μοντέλα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, όπως οι μέδουσες, οι μαθηματικοί έχουν την τάση να εφαρμόζουν αυτή τη στρατηγική μόνο όταν ψάχνουν για την καλύτερη δυνατή λύση σε ένα πρόβλημα, και όχι μια ποικιλία πιθανών λύσεων.

Γοργίας: Λόγος, Βία και Εξ-ουσία

Γοργίας ο Λεοντίνος: 483-375/6

Η γλώσσα του Είναι και το παίγνιο του Λόγου

§1

I. Ένας από τους πιο σημαντικούς διανοητές της αρχαίας σοφιστικής και της ελληνικής σκέψης, ο Γοργίας ο Λεοντίνος, διέκρινε στη γλώσσα ως έκφραση και στον λόγο αντίστοιχα την ακαταμάχητη εκείνη δύναμη, η οποία μπορεί να είναι είτε δημιουργική είτε καταστροφική, πότε οδηγεί στη ανοικτότητα πότε στη συγκάλυψη. Και τούτο σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν δεινός χειριστής του λόγου και συναφώς μπόρεσε να παρουσιάσει έναν αστραφτερό, χυμώδη και πλούσιο σε ρητορικά σχήματα λόγο, που εξακολουθεί να γοητεύει, ως συγχρονικό λέγειν, και να καταδεικνύει τι σημαίνει πραγματική μαγεία των λέξεων. Στο κείμενό του Ελένης Εγκώμιον επιχειρεί να δείξει πώς η γλώσσα, μέσα από έναν κατάλληλο χειρισμό, μπορεί να αναστατώνει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, να ενισχύει τη δύναμη του λογισμού ή να παραπλανά το νου και να κατευθύνει το πεπερασμένο Είναι μας κατά τρόπο μοιραίο.

ΙΙ. Ό,τι μπορεί να λέγεται και να εκφράζεται δεν είναι άλλο από την ίδια τη γνώση και σκέψη κατά την αυτόνομη παρ-ουσία της στο Είναι μας. Απ’ αυτή την άποψη, παίζει αποφασιστικό ρόλο η αποδεικτική διαδικασία και το επιχείρημα. Αυτά εδώ είναι στοιχεία που μπορούν να καταστήσουν προσιτά βαθιά νοήματα του πραγματικού και να λυτρώνουν τον άνθρωπο από την αδυναμία του να ερμηνεύει το ανερμήνευτο. Οποιαδήποτε ωστόσο πειστική ή παραπειστική λειτουργία του λόγου από διάφορους επιστήμονες, πολιτικούς, νομικούς και παρόμοιες κατηγορίες σχετικών με την τέχνη του λόγου ανθρώπινων ομάδων συσσωρεύει ψεύδη στην κοινότητα και παραπλανά συνειδητά ή μη. Κάτι παρόμοιο δηλαδή με αυτό που συμβαίνει στο κέντρο της αγοραίας πολιτικής του σήμερα, όπου με τη μέγιστη ελαφρότητα του Είναι καθιδρύεται ως υπεράσπιση της αλήθειας η πιο ωμή στρέβλωσή της.

§2 Ἑλένης Ἐγκώμιο

Ι. Στο εν λόγω έργο ο Γοργίας μετα-στοχάζεται τον γνωστό μύθο με την Ελένη που εγκατέλειψε τη συζυγική εστία και αποτέλεσε έτσι την αφορμή για την έκρηξη του Τρωικού πολέμου. Ασκώντας τη δύναμη του λόγου αντιτίθεται στην καθιερωμένη αντίληψη που ενοχοποιεί την Ελένη. Κατ’ αυτό τον τρόπο αφήνει να εκτυλίσσεται ένας υπερασπιστικός λόγος απολογίας, ο οποίος συνθέτει εν τέλει ένα άκρως φιλοσοφικό-στοχαστικό εγχείρημα για το πόσο ρευστή και σχετική είναι η περατή συνθήκη του ανθρώπου. Θεμελιακές ιδέες:

ΙΙ. Η Ελένη, το ενεργούν υποκείμενο ως τέτοιο, είναι αθώα/ο, επειδή ό,τι έπραξε ήταν αποτέλεσμα βίας που ασκήθηκε πάνω της από τον λόγο. Ο λόγος χαρακτηρίζεται ως μέγας δυνάστης. Αποφαίνεται δεόντως ο Γοργίας:

«Αν είναι ο λόγος που την έπεισε και εξαπάτησε την ψυχή της, τότε δεν είναι δύσκολο να την υπερασπιστούμε και να την απαλλάξουμε από την κατηγορία, λέγοντας πως ο λόγος είναι μέγας δυνάστης που με το πιο μικρό και αφανές σώμα επιτελεί τα πιο θεϊκά έργα· γιατί μπορεί και τον φόβο να καταπαύει και τη λύπη να διώχνει και χαρά να προκαλεί και τη συμπόνια να γεννά μέσα μας περίσσεια».

ΙΙΙ. Ο λόγος, ακριβώς επειδή είναι παντοδύναμος, μπορεί να γεμίσει την ψυχή του ανθρώπου με ψέματα και να τον καταστήσει έρμαιο κάθε εσφαλμένης δοξασίας. Και τούτο συμβαίνει συχνά-πυκνά, γιατί οι άνθρωποι αφήνουν να τους διαφεύγει το παρελθόν, δεν διαθέτουν την απαραίτητη μνήμη· για το παρόν δεν διαθέτουν γνώση και καμιά πρόγνωση για το μέλλον. Όλα τούτα συνοψίζονται στο γεγονός ότι το Είναι του ανθρώπου δεν είναι διαφορετικό από τη σκέψη και τη γνώση του. Η απουσία γνώσης και σκέψης μετατρέπει τον λόγο σε δύναμη εξαπάτησης και το ανθρώπινο Είναι σε ναυαγισμένη ύπαρξη. Ακριβώς μια τέτοια απουσία επιτρέπει σε ανυπόληπτους πολιτικούς να χρησιμοποιούν άκριτα και αυθαίρετα τον λόγο και να εξαπατούν ασύστολα ανθρώπινες μάζες που τους εμπιστεύονται. Γράφει σχετικά ο Γοργίας:

«Πόσοι και πόσοι δεν έπειθαν και δεν πείθουν τόσους για τόσα πράγματα, πλάθοντας κάποιον ψευδή λόγο. Πράγματι, αν όλοι είχαν για όλα, μνήμη του παρελθόντος, γνώση του παρόντος και πρόγνωση –πρόνοια του μέλλοντος, δεν θα διέθετε τη δύναμη να εξαπατά ο λόγος· τώρα όμως δεν είναι εύκολο ούτε να θυμόμαστε τα περασμένα, ούτε να γνωρίζουμε το παρόν ούτε να προβλέπουμε το μέλλον. Έτσι, οι περισσότεροι για τα περισσότερα σύμβουλο της ψυχής έχουν τη δοξασία, τη γνώμη. Η δοξασία όμως, καθώς είναι σφαλερή και αβέβαιη, σε σφαλερές και αβέβαιες επιτυχίες οδηγεί όσους την ακολουθούν... Ο λόγος λοιπόν είναι που πείθει την ψυχή και, αφού την έπεισε, την αναγκάζει να πιστεύει στα λόγια και να συναινεί στις πράξεις [των άλλων: κοσμολόγων, πολιτικών, δικαστικών, φιλοσόφων].

§3 Τελικές παρατηρήσεις

O λόγος του Γοργία είναι ρητορικός λόγος και φανερώνει τη δύναμή του: μπορεί να αποκωδικοποιεί πραγματικότητες όχι απλώς του παρελθόντος, αλλά πρωτίστως του παρόντος και του μέλλοντος. Καταδεικνύει πως ο βιασμός της γλώσσας, που συνήθως στηρίζεται στη δοξασία, στη γνώμη, εγκαθιστά μέσα στον βίο του ανθρώπου την πιο βάρβαρη εξ-ουσία σε επίπεδο πολιτικής, επιστήμης, επικοινωνίας, συμπεριφοράς, πολιτισμού. Κλονίζει έτσι τα οντολογικά θεμέλια της ανθρώπινης ύπαρξης και μετατρέπει τη βούλησή της σε θεραπαινίδα του επικυρίαρχου δεσποτικού, ηγεμονικού παίγνιου ανάμεσα σε κενά σύνολα λόγου και πράξης. Τότε συμβαίνει να ανατρέπεται η ανα-λογία πραγματικού και λογικού και ο άνθρωπος να αναμένει ολομόναχος το μοιραίο. Το τελευταίο, χαϊντεγκεριανώς ιδωμένο, ανήκει στην ιστορικότητα του ανθρώπου και ως τέτοιο είναι αναπόφευκτο· μπορεί μόνο να ελέγχεται ως υπόθεση της σκέψης, ως κεντρικό θέμα για τον μεταστοχασμό.

ΠΛΑΤΩΝ: Πολιτεία (410d-413a)

[410d] Ἀγριότητός τε καὶ σκληρότητος, καὶ αὖ μαλακίας τε καὶ ἡμερότητος, ἦν δ᾽ ἐγώ—Ἔγωγε, ἔφη· ὅτι οἱ μὲν γυμναστικῇ ἀκράτῳ χρησάμενοι ἀγριώτεροι τοῦ δέοντος ἀποβαίνουσιν, οἱ δὲ μουσικῇ μαλακώτεροι αὖ γίγνονται ἢ ὡς κάλλιον αὐτοῖς.
Καὶ μήν, ἦν δ᾽ ἐγώ, τό γε ἄγριον τὸ θυμοειδὲς ἂν τῆς φύσεως παρέχοιτο, καὶ ὀρθῶς μὲν τραφὲν ἀνδρεῖον ἂν εἴη, μᾶλλον δ᾽ ἐπιταθὲν τοῦ δέοντος σκληρόν τε καὶ χαλεπὸν γίγνοιτ᾽ ἄν, ὡς τὸ εἰκός.
Δοκεῖ μοι, ἔφη.
[410e] Τί δέ; τὸ ἥμερον οὐχ ἡ φιλόσοφος ἂν ἔχοι φύσις, καὶ μᾶλλον μὲν ἀνεθέντος αὐτοῦ μαλακώτερον εἴη τοῦ δέοντος, καλῶς δὲ τραφέντος ἥμερόν τε καὶ κόσμιον;
Ἔστι ταῦτα.
Δεῖν δέ γέ φαμεν τοὺς φύλακας ἀμφοτέρα ἔχειν τούτω τὼ φύσει.
Δεῖ γάρ.
Οὐκοῦν ἡρμόσθαι δεῖ αὐτὰς πρὸς ἀλλήλας;
Πῶς δ᾽ οὔ;
Καὶ τοῦ μὲν ἡρμοσμένου σώφρων τε καὶ ἀνδρεία ἡ [411a] ψυχή;
Πάνυ γε.
Τοῦ δὲ ἀναρμόστου δειλὴ καὶ ἄγροικος;
Καὶ μάλα.
Οὐκοῦν ὅταν μέν τις μουσικῇ παρέχῃ καταυλεῖν καὶ καταχεῖν τῆς ψυχῆς διὰ τῶν ὤτων ὥσπερ διὰ χώνης ἃς νυνδὴ ἡμεῖς ἐλέγομεν τὰς γλυκείας τε καὶ μαλακὰς καὶ θρηνώδεις ἁρμονίας, καὶ μινυρίζων τε καὶ γεγανωμένος ὑπὸ τῆς ᾠδῆς διατελῇ τὸν βίον ὅλον, οὗτος τὸ μὲν πρῶτον, εἴ τι θυμοειδὲς εἶχεν, ὥσπερ σίδηρον ἐμάλαξεν καὶ χρήσιμον [411b] ἐξ ἀχρήστου καὶ σκληροῦ ἐποίησεν· ὅταν δ᾽ ἐπέχων μὴ ἀνιῇ ἀλλὰ κηλῇ, τὸ δὴ μετὰ τοῦτο ἤδη τήκει καὶ λείβει, ἕως ἂν ἐκτήξῃ τὸν θυμὸν καὶ ἐκτέμῃ ὥσπερ νεῦρα ἐκ τῆς ψυχῆς καὶ ποιήσῃ «μαλθακὸν αἰχμητήν.»
Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη.
Καὶ ἐὰν μέν γε, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἐξ ἀρχῆς φύσει ἄθυμον λάβῃ, ταχὺ τοῦτο διεπράξατο· ἐὰν δὲ θυμοειδῆ, ἀσθενῆ ποιήσας τὸν θυμὸν ὀξύρροπον ἀπηργάσατο, ἀπὸ σμικρῶν ταχὺ ἐρεθιζόμενόν [411c] τε καὶ κατασβεννύμενον. ἀκράχολοι οὖν καὶ ὀργίλοι ἀντὶ θυμοειδοῦς γεγένηνται, δυσκολίας ἔμπλεῳ.
Κομιδῇ μὲν οὖν.
Τί δὲ ἂν αὖ γυμναστικῇ πολλὰ πονῇ καὶ εὐωχῆται εὖ μάλα, μουσικῆς δὲ καὶ φιλοσοφίας μὴ ἅπτηται; οὐ πρῶτον μὲν εὖ ἴσχων τὸ σῶμα φρονήματός τε καὶ θυμοῦ ἐμπίμπλαται καὶ ἀνδρειότερος γίγνεται αὐτὸς αὑτοῦ;
Καὶ μάλα γε.
Τί δὲ ἐπειδὰν ἄλλο μηδὲν πράττῃ μηδὲ κοινωνῇ Μούσης [411d] μηδαμῇ; οὐκ εἴ τι καὶ ἐνῆν αὐτοῦ φιλομαθὲς ἐν τῇ ψυχῇ, ἅτε οὔτε μαθήματος γευόμενον οὐδενὸς οὔτε ζητήματος, οὔτε λόγου μετίσχον οὔτε τῆς ἄλλης μουσικῆς, ἀσθενές τε καὶ κωφὸν καὶ τυφλὸν γίγνεται, ἅτε οὐκ ἐγειρόμενον οὐδὲ τρεφόμενον οὐδὲ διακαθαιρομένων τῶν αἰσθήσεων αὐτοῦ;
Οὕτως, ἔφη.
Μισόλογος δὴ οἶμαι ὁ τοιοῦτος γίγνεται καὶ ἄμουσος, καὶ πειθοῖ μὲν διὰ λόγων οὐδὲν ἔτι χρῆται, βίᾳ δὲ καὶ [411e] ἀγριότητι ὥσπερ θηρίον πρὸς πάντα διαπράττεται, καὶ ἐν ἀμαθίᾳ καὶ σκαιότητι μετὰ ἀρρυθμίας τε καὶ ἀχαριστίας ζῇ.
Παντάπασιν, ἦ δ᾽ ὅς, οὕτως ἔχει.
Ἐπὶ δὴ δύ᾽ ὄντε τούτω, ὡς ἔοικε, δύο τέχνα θεὸν ἔγωγ᾽ ἄν τινα φαίην δεδωκέναι τοῖς ἀνθρώποις, μουσικήν τε καὶ γυμναστικὴν ἐπὶ τὸ θυμοειδὲς καὶ τὸ φιλόσοφον, οὐκ ἐπὶ ψυχὴν καὶ σῶμα, εἰ μὴ εἰ πάρεργον, ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐκείνω, ὅπως [412a] ἂν ἀλλήλοιν συναρμοσθῆτον ἐπιτεινομένω καὶ ἀνιεμένω μέχρι τοῦ προσήκοντος.
Καὶ γὰρ ἔοικεν, ἔφη.
Τὸν κάλλιστ᾽ ἄρα μουσικῇ γυμναστικὴν κεραννύντα καὶ μετριώτατα τῇ ψυχῇ προσφέροντα, τοῦτον ὀρθότατ᾽ ἂν φαῖμεν εἶναι τελέως μουσικώτατον καὶ εὐαρμοστότατον, πολὺ μᾶλλον ἢ τὸν τὰς χορδὰς ἀλλήλαις συνιστάντα.
Εἰκότως γ᾽, ἔφη, ὦ Σώκρατες.
Οὐκοῦν καὶ ἐν τῇ πόλει ἡμῖν, ὦ Γλαύκων, δεήσει τοῦ τοιούτου τινὸς ἀεὶ ἐπιστάτου, εἰ μέλλει ἡ πολιτεία σῴζεσθαι;
[412b] Δεήσει μέντοι ὡς οἷόν τέ γε μάλιστα.
Οἱ μὲν δὴ τύποι τῆς παιδείας τε καὶ τροφῆς οὗτοι ἂν εἶεν. χορείας γὰρ τί ἄν τις διεξίοι τῶν τοιούτων καὶ θήρας τε καὶ κυνηγέσια καὶ γυμνικοὺς ἀγῶνας καὶ ἱππικούς; σχεδὸν γάρ τι δῆλα δὴ ὅτι τούτοις ἑπόμενα δεῖ αὐτὰ εἶναι, καὶ οὐκέτι χαλεπὰ εὑρεῖν.
Ἴσως, ἦ δ᾽ ὅς, οὐ χαλεπά.
Εἶεν, ἦν δ᾽ ἐγώ· τὸ δὴ μετὰ τοῦτο τί ἂν ἡμῖν διαιρετέον εἴη; ἆρ᾽ οὐκ αὐτῶν τούτων οἵτινες ἄρξουσί τε καὶ ἄρξονται;
[412c] Τί μήν;
Οὐκοῦν ὅτι μὲν πρεσβυτέρους τοὺς ἄρχοντας δεῖ εἶναι, νεωτέρους δὲ τοὺς ἀρχομένους, δῆλον;
Δῆλον.
Καὶ ὅτι γε τοὺς ἀρίστους αὐτῶν;
Καὶ τοῦτο.
Οἱ δὲ γεωργῶν ἄριστοι ἆρ᾽ οὐ γεωργικώτατοι γίγνονται;
Ναί.
Νῦν δ᾽, ἐπειδὴ φυλάκων αὐτοὺς ἀρίστους δεῖ εἶναι, ἆρ᾽ οὐ φυλακικωτάτους πόλεως;
Ναί.
Οὐκοῦν φρονίμους τε εἰς τοῦτο δεῖ ὑπάρχειν καὶ δυνατοὺς καὶ ἔτι κηδεμόνας τῆς πόλεως;
[412d] Ἔστι ταῦτα.
Κήδοιτο δέ γ᾽ ἄν τις μάλιστα τούτου ὃ τυγχάνοι φιλῶν.
Ἀνάγκη.
Καὶ μὴν τοῦτό γ᾽ ἂν μάλιστα φιλοῖ, ᾧ συμφέρειν ἡγοῖτο τὰ αὐτὰ καὶ ἑαυτῷ καὶ [ὅταν μάλιστα] ἐκείνου μὲν εὖ πράττοντος οἴοιτο συμβαίνειν καὶ ἑαυτῷ εὖ πράττειν, μὴ δέ, τοὐναντίον.
Οὕτως, ἔφη.
Ἐκλεκτέον ἄρ᾽ ἐκ τῶν ἄλλων φυλάκων τοιούτους ἄνδρας, οἳ ἂν σκοποῦσιν ἡμῖν μάλιστα φαίνωνται παρὰ πάντα τὸν [412e] βίον, ὃ μὲν ἂν τῇ πόλει ἡγήσωνται συμφέρειν, πάσῃ προθυμίᾳ ποιεῖν, ὃ δ᾽ ἂν μή, μηδενὶ τρόπῳ πρᾶξαι ἂν ἐθέλειν.
Ἐπιτήδειοι γάρ, ἔφη.
Δοκεῖ δή μοι τηρητέον αὐτοὺς εἶναι ἐν ἁπάσαις ταῖς ἡλικίαις, εἰ φυλακικοί εἰσι τούτου τοῦ δόγματος καὶ μήτε γοητευόμενοι μήτε βιαζόμενοι ἐκβάλλουσιν ἐπιλανθανόμενοι δόξαν τὴν τοῦ ποιεῖν δεῖν ἃ τῇ πόλει βέλτιστα.
Τίνα, ἔφη, λέγεις τὴν ἐκβολήν;
Ἐγώ σοι, ἔφην, ἐρῶ. φαίνεταί μοι δόξα ἐξιέναι ἐκ διανοίας ἢ ἑκουσίως ἢ ἀκουσίως, ἑκουσίως μὲν ἡ ψευδὴς [413a] τοῦ μεταμανθάνοντος, ἀκουσίως δὲ πᾶσα ἡ ἀληθής.
Τὸ μὲν τῆς ἑκουσίου, ἔφη, μανθάνω, τὸ δὲ τῆς ἀκουσίου δέομαι μαθεῖν.
Τί δέ; οὐ καὶ σὺ ἡγῇ, ἔφην ἐγώ, τῶν μὲν ἀγαθῶν ἀκουσίως στέρεσθαι τοὺς ἀνθρώπους, τῶν δὲ κακῶν ἑκουσίως; ἢ οὐ τὸ μὲν ἐψεῦσθαι τῆς ἀληθείας κακόν, τὸ δὲ ἀληθεύειν ἀγαθόν; ἢ οὐ τὸ τὰ ὄντα δοξάζειν ἀληθεύειν δοκεῖ σοι εἶναι;
Ἀλλ᾽, ἦ δ᾽ ὅς, ὀρθῶς λέγεις, καί μοι δοκοῦσιν ἄκοντες ἀληθοῦς δόξης στερίσκεσθαι.

***

[410d] Νά· για την αγριότητα και τη σκληρότητα των πρώτων, για τον μαλακό και ήμερο χαρακτήρα των άλλων.
Πραγματικώς το παρατήρησα κι εγώ πως όσοι επιδοθούν αποκλειστικά στη γυμναστική καταντούν πιο άγριοι απ᾽ όσο πρέπει, κι όσοι πάλι στη μουσική, πιο μαλακοί απ᾽ ό,τι τους αρμόζει.
Και μολαταύτα αυτό το άγριο δεν μπορεί να προέρχεται παρά από μια φύση ορμητική και φλογερή, που αν καλλιεργηθεί όπως πρέπει θα γίνει αντρεία, ενώ, αν το παρατεντώσει πιότερο απ᾽ ό,τι πρέπει, θα καταντήσει, φυσικά, σε σκληρότητα και βαναυσότητα.
Έτσι μου φαίνεται.
[410e] Την ημερότητα πάλι, δεν την έχει έμφυτη η φιλοσοφική φύση; που αν χαλαρωθεί περισσότερο απ᾽ ό,τι πρέπει καταντά σε μαλθακότητα, ενώ αν καλλιεργηθεί σωστά γίνεται πραγματική ημέρωση και ανθρωπιά;
Έτσι είναι.
Είπαμε όμως πως οι φρουροί μας πρέπει να έχουν και τις δυο αυτές φύσεις.
Πρέπει βέβαια.
Ανάγκη λοιπόν να είναι συνδυασμένες αρμονικά μεταξύ τους.
Πώς όχι;
Και ο αρμονικός αυτός συνδυασμός κάνει την ψυχή εγκρατή [411a] και ανδρεία.
Μάλιστα.
Ενώ, όπου λείπει αυτή η αρμονία, γίνεται η ψυχή άθλια και βάναυση;
Και πολύ μάλιστα.
Όταν λοιπόν παραδίνει κανείς την ψυχή του στη μουσική, να του την καταμαγεύει και όλο να της χύνει μέσ᾽ από τ᾽ αυτιά σα μέσ᾽ από χωνί τις γλυκιές εκείνες και μαλακές και κλαψιάρικες αρμονίες που λέγαμε, και να περνά όλη του τη ζωή τραγουδώντας και συνεπαρμένος από την ευχαρίστηση του τραγουδιού, αυτός στην αρχή, αν είχε μέσα του τίποτα δυνατές ορμές, αρχίζει να τις μαλακώνει, σαν το σίδερο στη φωτιά, που [411b] από σκληρό κι αδούλευτο το κάνει ευκολομεταχείριστο· μ᾽ αν εξακολουθεί, χωρίς να σταματά, να παραδίνεται στη γοητεία της, από κει και πέρα αρχίζει να λιώνει και να στάζει σιγά σιγά, ώσπου ν᾽ απολιώσει εκείνη η πρώτη ορμή της ψυχής του, σα να της έκοψαν σύρριζα τα νεύρα, και καταντήσει πραγματικώς μαλθακός αιχμητής.
Και πολύ μάλιστα.
Αν λοιπόν τώρα τον βρει εξαρχής μικρόψυχο από φυσικού του, δεν θ᾽ αργήσει νά ᾽ρθει μια ώρ᾽ αρχύτερα αυτό το αποτέλεσμα· αν απεναντίας ορμητικό, εξασθενίζει την ορμητικότητά του και τον κάνει αράθυμο, που από ένα παραμικρό να ερεθίζεται [411c] και πάλι να κατευνάζεται. Και αντί γενναίος που ήταν, να έχει καταντήσει οξύθυμος και ευερέθιστος, και γενικά δύστροπος και ασυμβίβαστος.
Έτσι ακριβώς είναι.
Μα τί θα γίνει πάλι, αν υπερβολικά κοπιάζει με τη γυμναστική και υπερβολικά θρέφεται, αδιαφορεί όμως ολωσδιόλου για τη μουσική του μόρφωση και τη φιλοσοφία; Επειδή θα αισθάνεται πιο δυναμωμένο το σώμα του, δεν θα είναι στην αρχή γεμάτος αυτοπεποίθηση και τόλμη και δεν θα νιώθει τον εαυτό του αντρειότερο κι απ᾽ ό,τι είναι;
Και πολύ μάλιστα.
Όμως τί; όταν εξακολουθήσει να μην κάνει τίποτε άλλο και να μην έχει καμιά επικοινωνία με τη Μούσα [411d] η ψυχή του, κι αν είχε κάποια φιλομάθεια πριν, επειδή θα μένει άγευτη από κάθε μάθηση και έρευνα, αμέτοχη σε κάθε επιστημονική συζήτηση και γενικά σε κάθε άλλη ανώτερη μόρφωση, δε θ᾽ αρχίσει ν᾽ αδυνατίζει και δε θα καταντήσει κουφή και τυφλή, αφού τίποτε δε θα την ξεσηκώνει και μεστώνει και καθαρίζει τις αισθήσεις του;
Αυτό μάλιστα θα γίνει.
Εχθρός λοιπόν του λόγου και άμουσος νομίζω πως καταντά ο τέτοιος, κι ουδέ ζητά πια να πείσει κανένα με το καλό και τα λόγια, αλλά [411e] μεταχειρίζεται, σα να ήταν θηρίο, τη βία και το άγριο με όλους και ζει μέσα στην αμάθεια και την προστυχιά, χωρίς τον παραμικρό ρυθμό και χάρη στη ζωή του.
Πραγματικώς, είναι έτσι όπως το λες.
Θα μπορούσα να ᾽λεγα λοιπόν εγώ πως ένας θεός χάρισε στους ανθρώπους τις δυο αυτές τέχνες, τη μουσική και τη γυμναστική, όχι τη μια για την ψυχή και την άλλη για το σώμα (εκτός αν ίσως έτσι πάρεργα) αλλά καθώς φαίνεται για τα δυο εκείνα στοιχεία της ψυχής, το ορμητικό και το φιλοσοφικό, για να [412a] τεντώνουν ή να χαλαρώνουν ως το βαθμό που χρειάζεται, κι έτσι να συνδυάζονται, αρμονικά μεταξύ τους.
Κι αλήθεια έτσι φαίνεται.
Εκείνος λοιπόν που συνδυάζει καλύτερα τη γυμναστική με τη μουσική και τις εφαρμόζει με το πιο σωστό μέτρο στην ψυχή, αυτός χωρίς άλλο θ᾽ άξιζε να ονομαστεί ο τέλειος μουσικός και ο αληθινός κάτοχος της τέχνης της αρμονίας, πολύ περισσότερο παρά εκείνος που ξέρει να κορδίζει ένα όργανο.
Και πολύ φυσικά.
Δε θα χρειαστεί λοιπόν, Γλαύκων, να έχει πάντα έναν τέτοιον επικεφαλής και η πολιτεία μας, αν θέμε να μην κινδυνεύει να χαθεί;
[412b] Θα χρειαστεί και πάρα πολύ μάλιστα.
Αυτοί λοιπόν περίπου θα είναι οι τύποι της παιδείας και της ανατροφής των νέων μας. Γιατί τί να καθόμαστε τώρα να παίρνομε γραμμή χορούς και κυνήγια και παγάνες και γυμνικούς και ιππικούς αγώνες; Είναι φανερό πως και γι᾽ αυτά τον ίδιο δρόμο θα πρέπει ν᾽ ακολουθήσομε και καμιά δυσκολία πια δεν παρουσιάζουν.
Καμιά ίσως δυσκολία.

Επιλογή των αρχόντων της πολιτείας
Έστω. Κι ύστερα απ᾽ αυτά, τί ζήτημα θα είχαμε λοιπόν τώρα να καθαρίσομε; Δε θα ᾽πρεπε ίσως να εξετάσομε ποιοί απ᾽ αυτούς θα κυβερνούν και ποιοί θα υπακούουν;
[412c] Πώς όχι;
Δεν είναι τάχα φανερό πως άρχοντες πρέπει να είναι οι μεγαλύτεροι, και υπήκοοι οι νεότεροι;
Φανερό.
Και από τους μεγαλύτερους πάλι οι καλύτεροι;
Κι αυτό.
Από τους γεωργούς καλύτεροι δεν είναι εκείνοι που κατέχουν στην εντέλεια τη δουλειά τους;
Μάλιστα. Αφού λοιπόν και εκείνοι πρέπει να είναι οι καλύτεροι από τους φρουρούς, δεν πρέπει να κατέχουν στην εντέλεια τη δουλειά του φρουρού της πολιτείας;
Και βέβαια.
Δεν πρέπει λοιπόν να έχουν και τη φρόνηση που χρειάζεται γι᾽ αυτό το πράγμα, μα εκτός απ᾽ αυτό και μεγάλο ζήλο για το καλό της πολιτείας;
[412d] Εννοείται.
Και βέβαια θα έχει κανείς μεγαλύτερο ζήλο για ένα πράγμα που το αγαπά.
Πώς αλλιώς;
Θα αγαπούσε όμως περισσότερο κανείς ένα πράγμα που θα ήξερε πως έχει κοινά συμφέροντα μαζί του, και θα πίστευε πως η ευτυχία εκείνου θα ήταν και δική του ευτυχία, καθώς και το εναντίο.
Έτσι είναι.
Πρέπει λοιπόν να διαλέξομε ανάμεσα απ᾽ όλους τους φρουρούς εκείνους που, αφού καλά εξετάσομε, θα βρούμε πως σ᾽ όλη τους [412e] τη ζωή κάνουν μ᾽ όλη τους την προθυμία μόνον ό,τι νομίσουν πως συμφέρει για την πολιτεία και με κανένα τρόπο δεν εννοούν να κάμουν ό,τι δεν είναι συμφέρο της.
Αυτοί πραγματικώς θα μας χρειάζονταν.
Μου φαίνεται λοιπόν πως πρέπει να τους παρακολουθήσομε σ᾽ όλες τις ηλικίες, αν είναι ικανοί να φυλάγουν αυτή την αρχή, χωρίς κανένας πειρασμός και καμιά βία να τους κάμει να την βγάλουν απ᾽ το νου τους και να ξεχάσουν πως πρέπει να κάνουν πάντα ό,τι είναι το καλύτερο για την πολιτεία.
Και πώς λες πως τη βγάζουν απ᾽ το νου τους;
Θα σου το εξηγήσω. Μου φαίνεται πως βγαίνει μια ιδέα από το νου μας είτε θεληματικά, είτε αθέλητά μας. Θεληματικά, [413a] όταν μας δώσουν να καταλάβομε πως ήταν ψεύτικη· ενώ μιαν αληθινή την παρατούμε όχι με τη θέλησή μας.
Το πρώτο το καταλαβαίνω· το χωρίς τη θέλησή μας όμως χρειάζεται να το καταλάβω.
Και πώς; δεν παραδέχεσαι και ο ίδιος πως τα αγαθά τα στερούνται οι άνθρωποι όχι με τη θέληση τους, ενώ τα κακά μ᾽ όλη τους την ευχαρίστηση; Ή δεν είναι κακό ν᾽ απαρνιέται κανείς την αλήθεια, και καλό να την έχει πάντα δική του; Και δεν είναι πάντα δική του, όταν έχει σωστή ιδέα για όλα τα πράγματα;
Μα δίκιο έχεις βέβαια, και το παραδέχομαι, πως αθέλητά τους οι άνθρωποι χάνουν μιαν ορθή ιδέα.