Σάββατο 18 Νοεμβρίου 2017

ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων ἐλευθερίας (1-4)

[1] Οἶμαι δεῖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, περὶ τηλικούτων βουλευομένους διδόναι παρρησίαν ἑκάστῳ τῶν συμβουλευόντων. ἐγὼ δ᾽ οὐδεπώποθ᾽ ἡγησάμην χαλεπὸν τὸ διδάξαι τὰ βέλτισθ᾽ ὑμᾶς (ὡς γὰρ εἰπεῖν ἁπλῶς, ἅπαντες ὑπάρχειν ἐγνωκότες μοι δοκεῖτε), ἀλλὰ τὸ πεῖσαι πράττειν ταῦτα· ἐπειδὰν γάρ τι δόξῃ καὶ ψηφισθῇ, τότ᾽ ἴσον τοῦ πραχθῆναι ἀπέχει ὅσονπερ πρὶν δόξαι.

[2] ἔστι μὲν οὖν ἓν ὧν ἐγὼ νομίζω χάριν ὑμᾶς τοῖς θεοῖς ὀφείλειν, τὸ τοὺς διὰ τὴν αὑτῶν ὕβριν ὑμῖν πολεμήσαντας οὐ πάλαι νῦν ἐν ὑμῖν μόνοις τῆς αὑτῶν σωτηρίας ἔχειν τὰς ἐλπίδας. ἄξιον δ᾽ ἡσθῆναι τῷ παρόντι καιρῷ· συμβήσεται γὰρ ὑμῖν, ἐὰν ἃ χρὴ βουλεύσησθ᾽ ὑπὲρ αὐτοῦ, τὰς παρὰ τῶν διαβαλλόντων τὴν πόλιν ἡμῶν βλασφημίας ἔργῳ μετὰ δόξης καλῆς ἀπολύσασθαι.

[3] ᾐτιάσαντο μὲν γὰρ ἡμᾶς ἐπιβουλεύειν αὑτοῖς Χῖοι καὶ Βυζάντιοι καὶ Ῥόδιοι, καὶ διὰ ταῦτα συνέστησαν ἐφ᾽ ἡμᾶς τὸν τελευταῖον τουτονὶ πόλεμον· φανήσεται δ᾽ ὁ μὲν πρυτανεύσας ταῦτα καὶ πείσας Μαύσωλος, φίλος εἶναι φάσκων Ῥοδίων, τὴν ἐλευθερίαν αὐτῶν ἀφῃρημένος, οἱ δ᾽ ἀποδείξαντες ἑαυτοὺς συμμάχους Χῖοι καὶ Βυζάντιοι τοῖς ἀτυχήμασιν αὐτῶν οὐ βεβοηθηκότες,

[4] ὑμεῖς δ᾽, οὓς ἐφοβοῦντο, μόνοι τῶν πάντων τῆς σωτηρίας αὐτοῖς αἴτιοι. ἐκ δὲ τοῦ ταῦθ᾽ ὑφ᾽ ἁπάντων ὀφθῆναι ποιήσετε τοὺς πολλοὺς ἐν ἁπάσαις ταῖς πόλεσι τοῦτο ποιεῖσθαι σύμβολον τῆς αὑτῶν σωτηρίας, ἐὰν ὑμῖν ὦσι φίλοι· οὗ μεῖζον οὐδὲν ἂν ὑμῖν γένοιτ᾽ ἀγαθόν, ἢ παρὰ πάντων ἑκόντων ἀνυπόπτου τυχεῖν εὐνοίας.

***
[1] Πολίτες Αθηναίοι, όταν συζητάτε δημόσια για τόσο σημαντικά ζητήματα, νομίζω πως πρέπει να δίνεται ελευθερία λόγου στον καθένα από τους συμβούλους σας. Εγώ προσωπικά δεν θεώρησα ποτέ ότι είναι δύσκολο να σας υποδείξω την καλύτερη πολιτική (γιατί, για να μιλήσω απλά, μου φαίνεται πως όλοι σας την ξέρετε άριστα), αλλά να σας πείσω να την υλοποιήσετε (εφαρμόσετε). Γιατί, κάθε φορά που θα παρθεί και κυρωθεί κάποια απόφαση, τότε τόσο πολύ απέχει από την πραγματοποίησή της όσο ακριβώς πριν εγκριθεί.

[2] Πρόκειται λοιπόν για μιαν από τις συμπτώσεις εκείνες για τις οποίες νομίζω ότι οφείλετε χάρη στους θεούς, για το ότι δηλαδή οι ίδιοι άνθρωποι που πριν λίγο καιρό από αλαζονεία πολέμησαν εναντίον σας, στηρίζουν τώρα μόνο σε σας τις ελπίδες της σωτηρίας τους. Αξίζει να χαίρεστε για την ευκαιρία που σας παρουσιάζεται· γιατί, αν πάρετε τις σωστές αποφάσεις, θα πετύχετε να εξαλείψετε έμπρακτα με το καλό όνομα που έχετε τις ψευδείς κακολογίες αυτών που δυσφημούν την πόλη μας.

[3] Μας κατηγόρησαν δηλαδή οι Χίοι, οι Βυζάντιοι και οι Ρόδιοι ότι σχεδιάζαμε ύπουλα να τους βλάψουμε, γι᾽ αυτό και διεξήγαγαν εναντίον μας από κοινού τον τελευταίο αυτόν εδώ πόλεμο. Θα αποδειχτεί όμως ότι ο κύριος υποκινητής, ο ηθικός αυτουργός αυτής της υπόθεσης, ο Μαύσωλος, που ισχυριζόταν ότι ήταν φίλος των Ροδίων, αυτός ήταν που τους στέρησε την ελευθερία τους, ενώ οι Χίοι και οι Βυζάντιοι, που παρίσταναν τους συμμάχους, δεν τους βοήθησαν στις ατυχίες τους·

[4] αντίθετα, εσείς τους οποίους φοβούνταν, εσείς θα αποδειχτείτε ότι είστε οι μόνοι από όλους που συντελέσατε στη σωτηρία τους. Κάνοντας αυτό σαφές προς όλους, θα διδάξετε τους δημοκρατικούς σε όλες τις πόλεις να θεωρούν ως εγγύηση της σωτηρίας τους τη δική σας φιλία. Κανένα πλεονέκτημα δεν θα μπορούσατε να έχετε μεγαλύτερο από αυτό, να κερδίσετε δηλαδή από όλους αυθόρμητα ειλικρινή εύνοια.

ΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΤΕΙΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ

Το είναι και το γίγνεσθαι τα γνωρί­ζουμε ως εννοιολογικό ζεύγος χα­ρακτηριζόμενο κατά κύριο λόγο α­πό αντιθετικότητα. Η σύλληψη αυτής της αντιθετικότητας συμπυκνώνει τον αγώνα της φιλοσοφίας να κατακτήσει γνωστικά τον κόσμο, να περικλείσει μέσα στα ό­ρια των εννοιών μια πραγματικότητα η οποία από καιρού εις καιρόν δεν παύει να μας δείχνει εύγλωττα σημεία της απειρότητάς της.
 
        Μία χαρακτηριστική γεύση του προ­βλήματος παίρνουμε ανατρέχοντας στην κλασσική αντίθεση ανάμεσα στον Παρ­μενίδη και τον Ηράκλειτο, μια αντίθεση που μπορούμε να την ανασυνθέσουμε ως σύγκρουση δύο προτάσεων κατάκτησης μιας περιπόθητης διάρκειας μέσα στο λόγο, εννοημένο σε όλη την αρχαία πο­λυσημία του. Ο Παρμενίδης οδηγήθηκε από τη θεά του ποιήματος του στην οδό της αλήθειας που τον έφερε μακριά από τον κόσμο της απατηλής και σφαλερής υ­ποκειμενικότητας των κοινών θνητών και αντιπαρέθεσε στην πλάνη των πολ­λών όντων το ένα αγέννητο και άφθαρτο ον του στοχασμού του. Αλλά και ο ευρι­σκόμενος σε ανταγωνισμό μαζί του Ηράκλειτος δεν διέφερε και πολύ σ’ αυ­τό το σημείο σε τελευταία ανάλυση. Σύμφωνα με τον Εφέσιο οι κοινοί θνητοί σφάλλουν προς την αντίθετη κατεύθυν­ση, νομίζοντας πως υπάρχει σταθερότη­τα εκεί που υπάρχει αδιάκοπη μεταβο­λή. Κι εκείνος όμως βρέθηκε αναγκαστι­κά στη θέση να περικλείσει τη μεταβλη­τότητα του κόσμου μέσα σε μορφώματα του λόγου, δηλαδή έννοιες. Τούτες οι έν­νοιες, π.χ. «παλίντροπος αρμονία», εκ­φράζοντας την κινητικότητα του κόσμου, στέκονται ταυτόχρονα και επιβιώνουν πέρα και πάνω από αυτήν, διεκδικούν τη θέση τους μέσα στη διάρκεια του αν­θρώπινου λόγου.

        Ο Πλάτων, ο οποίος αναφερόταν στον Παρμενίδη ως δάσκαλο, επιχείρη­σε να ξεπεράσει τις αδυναμίες της συ­μπαγούς ολότητας και αδιάλλακτης μο­ναδικότητας του παρμενίδειου όντος με τη δική του θεωρία των ιδεών. Τις αδυ­ναμίες της δικής του σύνθεσης πιθανότα­τα να τις διείδε, σίγουρα πάντως προέ­βλεψε τις ενδεχόμενες αντιρρήσεις και γι’ αυτό εν πολλοίς προκατέλαβε την α­ριστοτελική κριτική (βλ. Παρμενίδης 1303 – 135ο). Είναι αξιοσημείωτο ότι ενώ ο Πλάτων όρισε τη φιλοσοφία σε συμφωνία με τον Παρμενίδη ως γνώση του αναλλοίωτου όντος και απέκλεισε ρητά από αυτήν την εμπειρικά προφανή διά­σταση της μεταβολής, δεν μπορούσε σε καμία περίπτωση να αποκλείσει τη μετα­βολή από το εσωτερικό της γένεσης και της εκδίπλωσης της φιλοσοφικής σκέ­ψης, κάνοντας λόγο πολύ πιο πριν από τον Χέγκελ για «κίνηση της έννοιας» (Πολιτεία VII 7, 524ο). Η αριστοτελική θεωρία της κίνησης των όντων επιχείρη­σε από την άλλη να καταδείξει τα συγκε­κριμένα όρια τόσο της κίνησης όσο και της ακινησίας, επηρεάζοντας εις βάθος για πολλούς αιώνες την αντίληψη της φύσης.
 
        Μια σημαντική παρατήρηση του Αρι­στοτέλη, η οποία πλαισιώνει την κριτική του στον Πλάτωνα και στους άλλους πα­λιότερους φιλοσόφους, επιχειρεί να δώ­σει μια εξήγηση της εμφάνισης της θεω­ρίας των ιδεών: «συνέβη δ’ ή περί των ιδεών δόξα τοις ειπονσι δια το πει-σθήναι περί της αληθείας τοις Ήρα-κλειτείοις λόγοις ως πάντων των αισθητών αεί ρεόντων, ώστ’ είπερ επιστήμη τινός εσται χαί φρόνησις, ετέρας δεϊν τινάς φύσεις είναι παρά τάς αισθητός μένουσας» ου γαρ είναι των ρεόντων έπιστήμην» (Μετά τα Φυ­σικά, Μ 4, 1078&12-17). Αυτή η παρατή­ρηση πρέπει πρωτίστως να εκτιμηθεί στη συγκεκριμένη διάσταση της ιστορίας της φιλοσοφίας. Οι πλατωνικές ιδέες αξιο­λογούνται από τον επικριτή τους ως εγ­χείρημα κατασκευής μιας αξιόπιστης γνωσιολογικής βάσης με δεδομένη την ατέρμονη ρευστότητα των αισθητών πραγμάτων που είχε διαπιστώσει ο Ηρά­κλειτος και την επίσης σιωπηρή προκεί­μενη πως δεν μπορεί να υπάρξει σταθε­ρή, δηλαδή αξιόπιστη, γνώση όταν το α­ντικείμενο της είναι αδιάκοπα ασταθές.
 
        Όμως σε ό, τι αφορά τη θεμελιωδώς κριτική λειτουργία της σκέψης η αριστο­τελική παρατήρηση επιδέχεται μια διε­ρεύνηση. Όχι μόνο ο Πλάτων, αλλά και πρωτύτερα οι Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας και Δημόκριτος και βεβαίως ο ίδιος ο Παρμενίδης, διαμόρφωσαν τον φιλοσοφικό τους προσανατολισμό παρωθημένοι από την ηρακλείτεια πρόκληση της έμφασης στο γίγνεσθαι στα όρια της απολυτοποίησης. Σε τελευταία ανάλυση όλοι οι παραπάνω φιλόσοφοι, με το δικό του τρόπο ο καθένας, επιχείρησαν να ο­ρίσουν μια διάσταση της σταθερότητας του όντος, χωρίς από την άλλη, με την ε­ξαίρεση του Παρμενίδη βέβαια και της σχολής του, να ολισθήσουν στην αδιέξο­δη και μονομερή άρνηση κάθε κίνησης. Η μη αμφισβητηθείσα μαρτυρία ότι στα χρόνια του Σωκράτη και του Πλάτωνος ξεχώριζε μια σχολή ηρακλείτειας φυσι­κής φιλοσοφίας (με εκφραστή τον Κρα­τύλο, πρβλ. Μετά τα Φυσικά, Γ 5, 1010Ε10-15), η οποία είχε τραβήξει στα όρια του κωμικού τις ηρακλείτειες θέ­σεις, δεν μπορεί να σκιάσει τη μεγάλη σημασία που είχε στην ιστορία της σκέ­ψης η γενναία αναμέτρηση του Εφεσίου με το γίγνεσθαι στην πληρότητα του. θα μπορούσαμε εξάλλου να απαριθμήσου­με ουκ ολίγα άλλα ονόματα φιλοσόφων που δε δημιούργησαν σχολή με την έν­νοια της συνεπούς υπεράσπισης της αυ­θεντικής διδασκαλίας του. Ούτε από την άλλη η υστερότερη βέβαιη επίδραση της ηρακλείτειας φυσικής στους στωικούς, έχει αναδρομικά κρινόμενη ιδιαίτερη σημασία μπροστά στην εν πολλοίς έμμε­ση και ουσιαστικά ανεκτίμητη συνεισφο­ρά του «σκοτεινού» Ηράκλειτου, η ο­ποία στο βάθος συνίσταται στο σκάνδαλο που προκάλεσε. Επειδή τούτο τοποθετεί ριζοσπαστικά το πρόβλημα της σχέσης της σκέψης με τον κόσμο, έμελλε να εί­ναι σκάνδαλο διαρκές. Στη νεότερη επο­χή η φιλοσοφία του Χέγκελ μας προσφέ­ρει μια μεγαλοπρεπή σύνθεση της πλα­τωνικής κίνησης της έννοιας με την ηρα­κλείτεια αντιθετική κινητικότητα του ό­ντος ή, σύμφωνα με επικρατήσασα ορο­λογία, της πλατωνικής και της ηρακλείετειας διαλεκτικής.
 
        Η δική μας εντρύφηση στις σημαντι­κές μορφές της παρελθούσας σκέψης υ­παγορεύεται από το γεγονός ότι η απο­κρυπτογράφηση της πραγματικότητας μέσα στην οποία ζούμε έχει ούτως ή άλ­λως ζωτική σημασία για το ευ ζην μας: αυτό που μας διδάσκει εν προκειμένω η καθημερινή εμπειρία, το αναπτύσσει και το επισφραγίζει η φιλοσοφία. Η αναμέ­τρηση μας με τις συνεπαγόμενες δυσκο­λίες οξύνει το στοχασμό και χαλυβδώνει τη δύναμη για ζωή.

Κάνε καλό χωρίς να κοιτάζεις που το κάνεις

Αγαπώ τους ανθρώπους που έχουν διάθεση να προσφέρουν, που είναι πρόθυμοι, που χαμογελούν ειλικρινά. Τους αγαπώ φυσικά χωρίς να το σκέφτομαι για την απλότητα και την καλοσύνη τους.

Μέσα από την έμπρακτη συμμετοχή τους σε δομές αλληλεγγύης κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο αλλά και θεραπεύουν την ψυχή τους, την προστατεύουν, την ανυψώνουν και την βοηθούν να εξελιχθεί. Χάρη σ’ αυτούς η κάθε μέρα μας είναι λίγο καλύτερη και αυτό είναι ανεκτίμητο.

Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μένει έξω από πράξεις αλληλεγγύης. Τα προσωπικά προβλήματα που ο καθένας βιώνει μας κουράζουν σε τέτοιο βαθμό που καθιστά δύσκολο το να ακούσουμε την εσωτερική φωνή που μας λέει να μην χάνουμε χρόνο και να κάνουμε κάτι όσο καλύτερα μπορούμε για την κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε.

Λένε ότι η καλοσύνη είναι η μόνη επένδυση που δεν αποτυγχάνει ποτέ. Δηλαδή, αν σπείρεις το δρόμο της ζωής σου με καλές πράξεις αυτές θα γυρίσουν σε εσένα κάποια μέρα με κάποιον τρόπο.

Και το ίδιο θα συμβεί και με τις κακές πράξεις. Στην πραγματικότητα βέβαια όταν κάνεις κάτι καλό δε το κάνεις για την ανταμοιβή. Ο κόσμος άλλωστε μοιάζει να κατακλύζεται από το κακό. Μοιάζει αλλά δεν είναι έτσι. Παίρνοντας μέρος σε μια δράση κοινωνικής αλληλεγγύης θα δείτε πως το κακό είναι και αυτό απλά ένα κομμάτι του κόσμου και τίποτα παραπάνω. Με άλλα λόγια η καλοσύνη είναι η ώριμη έκφραση της ανθρώπινης εμπειρίας που δεν υπογραμμίζει το αμοιβαίο όφελος. Είναι η πραγμάτωση της συναισθηματικής νοημοσύνης του κάθε ανθρώπου στον κόσμο.

Αξίζει να σημειώσουμε σε αυτό τα σημείο πως η ευτυχία που όλοι θέλουμε να μας συντροφεύει στην ζωή μας δεν κρύβεται πίσω από χαμόγελα και μέσα σε πράξεις γενναιοδωρίας και αγάπης. Κρύβεται μέσα στην ικανότητα να αναγνωρίσουμε την ευτυχία μέσα σε όλα αυτά αλλά και στην ζωή μας γενικότερα.

Τα “πράγματα” που ζούνε στο πιο συναισθηματικό κομμάτι της καρδιάς μας είναι αυτά που μας κρατάνε στην ζωή. Αν καταφέρουμε και βάλουμε στις ενέργειές μας κομμάτια της ψυχής και της καρδιάς μας θα δούμε και σε άλλα ματιά να αντανακλούνται τα ίδια συναισθήματα. Έτσι στην ουσία συμβάλλουμε ενεργά στην ομορφιά του κόσμου δείχνοντας ότι το μόνο αληθινό σημάδι της ανωτερότητας του ανθρώπου απέναντι στα ζώα είναι πως μπορεί να ξεχωρίζει το καλό και το κακό και να επιλέγει συνειδητά να πράττει το καλό.

“Να συμπεριφέρεσαι στους άλλους όπως θα ήθελες αυτοί να συμπεριφέρονται σε εσένα.” Αυτό όλοι το έχουμε πει αλλά λίγοι έχουν καταφέρει να το κάνουν πραγματικότητα.

Αν ένας άνθρωπος δεν κάνει καλές σκέψεις, δε θα κάνει και καλές πράξεις. Για να είμαστε γενναιόδωροι, ευγενικοί και καλοσυνάτοι θα πρέπει και οι σκέψεις μας να έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Η απλότητα, η καλοσύνη, η πίστη, η αγάπη και η χαρά είναι τα πιο δυνατά θεμέλια για να χτίσετε το σπίτι της ζωής σας. Σίγουρα το να κάνετε το καλό δεν είναι πάντα εύκολο. Ωστόσο η καλοσύνη δεν βρίσκεται στα μεγάλα και στα πομπώδη έργα, αλλά σε καθημερινές πράξεις, όπως είναι αυτές που περνούν καθημερινά από τα χέρια όλων μας.

Και εμείς οι ίδιοι αισθανόμαστε πως αυτό που κάνουμε είναι σταγόνα στον ωκεανό.
Αλλά ο ωκεανός θα ήταν μικρότερος αν έλειπε αυτή η σταγόνα.

Οι Αρχαίοι Έλληνες και η μέθη

Μεγάλες ήταν οι διαφορές των Σπαρτιατών σε θέματα διατροφής σε σχέση με τους υπόλοιπους Έλληνες. Όμως, οι λιτοδίαιτοι και ακοινώνητοι Σπαρτιάτες είχαν και ένα προτέρημα: δεν έπιναν πολύ. Αντίθετα, οι υπόλοιποι Έλληνες, περήφανοι για τα κρασιά τους, ήταν -κατά γενική ομολογία- γερές κρασοκανάτες.

Στο βιβλίο του των «Νόμων», ο Πλάτων γράφει: «Στους Σπαρτιάτες δεν πρόκειται ποτέ να δεις κάποιον να κυκλοφορεί πιωμένος. Γιατί αυτός, κι αν ακόμα προφασιστεί ότι τιμά τον Διόνυσο, δεν πρόκειται να γλιτώσει τη μεγάλη τιμωρία».

  Αυτή η παράδοξη για τους υπόλοιπους Έλληνες συμπεριφορά άρεσε ιδιαίτερα στον...
Πλάτωνα, ο οποίος ήταν λιτοδίαιτος κι εγκρατής μέχρι υπερβολής.

Έτσι συγκρατημένοι στο κρασί ήταν και οι Πέρσες. Ο Ηρόδοτος λέει: «Οι Πέρσες πίνουν αρκετό κρασί, αλλά δεν επιτρέπεται να χάνουν τον έλεγχό τους και να μη συμπεριφέρονται κόσμια εξαιτίας του ποτού».

Ο Φιλόχωρος επισημαίνει ότι η οινοποσία δεν αποκαλύπτει μόνο το ποιόν του πότη, αλλά, επειδή κάνει τους ανθρώπους ελευθερόστομους, τους ωθεί να αποκαλύψουν και τι πραγματικά σκέπτονται για τους άλλους. "Ο οίνος δείχνει τη σκέψη του ανθρώπου" έλεγαν οι αρχαίοι.

Ο Μνησίθεος γράφει: «Οι θεοί έμαθαν το κρασί στους ανθρώπους και είναι μεγάλο αγαθό, αλλά για τους μετρημένους ανθρώπους, που κάνουν σωστή χρήση. Είναι πολύ επικίνδυνο για όσους πίνουν χωρίς σύνεση».

ΙΙροφανώς, ήταν συνηθισμένο οι καλεσμένοι να ξεπερνούν τα όρια της ευπρέπειας και να πίνουν πολύ.

Ο Εύβουλος, λοιπόν, διαβάθμισε τα στάδια της οινοποσίας και της μέθης ως εξής:

«Τρεις μόνο κρατήρες έχω και ανακατεύω το κρασί για τους σώφρονες:
Τον πρώτο για την υγεία.
Τον δεύτερο για τον έρωτα και την απόλαυση.
Τον τρίτο για τον ύπνο. Μόλις πιούν οι καλεσμένοι, επιστρέφουν στο σπίτι τους.
Ο τέταρτος δεν μας ανήκει, γιατί είναι για ύβρεις.
Ο πέμπτος για θόρυβο.
Ο έκτος για τρίκλισμα.
Ο έβδομος για να πέφτεις.
Ο όγδοος για μηνύσεις.
Ο ένατος για κακία.
Ο δέκατος για μανία».

Γι' αυτούς λοιπόν, τους μη σώφρονες, διηγείται ο Τίμαιος ο Ταυρομενίτης μια ευτράπελη ιστορία:

«Στον Ακράγαντα ένα σπίτι λέγεται "Τριήρης". Κάποιοι νέοι μέθυσαν τόσο πολύ στο σπίτι αυτό, ώστε νόμισαν ότι είναι σε πλοίο και ότι έχει ξεσπάσει θαλασσοταραχή. Και τόσο παρασύρθηκαν, που άρχισαν να πετούν από τα παράθυρα σκεύη του σπιτιού, όπως πετούν πράγματα στη θάλασσα για να ελαφρύνει το καράβι, γιατί έτσι νόμισαν πως τους πρόσταξε ο κυβερνήτης.

Μαζεύτηκαν τότε πολλοί άνθρωποι κι έπαιρναν ό,τ ι πετούσαν από τα παράθυρα οι νέοι αυτοί.
Την επόμενη μέρα, που ήρθαν οι κύριοι του σπιτιού, οι νέοι ήσαν ακόμα τόσο μεθυσμένοι, που είπαν ότι λόγω της μεγάλης θαλασσοταραχής αναγκάστηκαν να πετάξουν τα περιττά φορτία στη θάλασσα.

Ένας μάλιστα απ' αυτούς είπε: "Εγώ, κύριοι Τρίτωνες, φοβήθηκα τόσο πολύ, που πήγα και κρύφτηκα στο αμπάρι του καραβιού".

Αυτοί τους συγχώρησαν και τους συμβούλευσαν να μην πίνουν τόσο πολύ. Και οι νέοι, όλο ευγνωμοσύνη, τους είπαν: "Αν μπορέσουμε να πιάσουμε λιμάνι και σωθούμε από την άγρια θάλασσα, θα σας ανακηρύξουμε σωτήρες και θα σας τιμάμε μαζί με τους θεούς της θάλασσας"».

Όσο αγαπάς τον εαυτό σου τόσο θα αγαπάς τους άλλους

Αποκτάς μεγαλύτερη αγάπη για τους άλλους όταν αρχίζεις να φροντίζεις τον εαυτό σου. Εάν θέλεις να τους αγαπήσεις και δεν μπορείς να το εκφράσεις, η ίδια αυτή δυσκολία υπάρχει στην σχέση σου με τον εαυτό σου. Και αν σήμερα θέλεις να τους πεις πόσο όμορφοι είναι, είναι γιατί τα λόγια και οι πράξεις σου δεν κατευθύνονται εχθρικά προς τον εαυτό σου όπως χθες. Από τις σωστές για σένα επιλογές απορρέει από μέσα σου η επιθυμία να σου πεις μπράβο και έτσι καταλήγεις να επιβραβεύεις την ύπαρξη των άλλων που υπάρχουν εκεί και στέκουν τόσο όμορφοι. Με ιδιαίτερη ομορφιά, με την φιλικότητα και τον αυθορμητισμό τους, με την επιμονή και την εργατικότητά τους, με το άγχος τους, με την ντροπαλότητά τους.

Όλοι βλέπεις σου αρέσουν τέτοιες μέρες που έχεις φροντίσει τον εαυτό σου και όλους τους αγαπάς ακόμη και αν είναι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους.

Αποτελούν πλευρές του εαυτού σου και τις αποδέχεσαι. Μα εάν κάποια έχεις αποκλείσει από την ταυτότητά σου και δεν την θεωρείς δική σου πλευρά καταβάθος την ζηλεύεις και την αποστρέφεσαι σαν ατελής άνθρωπος που είσαι, που δεν του αρέσει να τον βαραίνει μία αίσθηση κατωτερότητας. Γι’ αυτό δεν πρέπει να φοβάσαι να γίνεις όλα αυτά που έχεις αποκλείσει πως μπορείς να είσαι. Αυτό ήταν μέχρι χτες. Σήμερα μπορείς να επιλέξεις από την αρχή. Μια επιλογή σε κρατά και η ιδέα πως δεν ήταν τέτοια όμορφα πράγματα στο πεδίο των επιλογών σου.

Όσο αγαπάς τον εαυτό σου τόσο θα αγαπάς τους άλλους. Όσο πιο όμορφο σε βρίσκεις τόσο θα βλέπεις ομορφιά στους άλλους.

Σταμάτα τις πράξεις που σε οδηγούνε σε φαύλους κύκλους αρνητικών συναισθημάτων. Αν σε τρέφει αυτή η ρόδα που πάνω της τσουλάς και ταυτόχρονα στην άσφαλτο πατιέσαι, μάθε να μην φοβάσαι να μείνεις εκτεθειμένος με τον πόνο σου, αντί να τον καλύπτεις με σκουπίδια. Μάθε πως όταν σταματήσεις τα εφήμερα παυσίπονα τότε θα σε διδάξει ο πόνος σου. Πρέπει να τον κοιτάξεις και μια φορά στα μάτια. Να μην τον πνίγεις με μία κουβέρτα για να εξαφανιστεί. Αντιθέτως, να καλύψεις εσένα με την κουβέρτα αυτή, να ζεσταθείς και ό, τι άσχημο ,θα δεις, που θα φύγει σαν μικρόβιο που δεν μπόρεσε να επιζήσει μέσα σε έναν οργανισμό που οι στρατιώτες του πολέμησαν με τόλμη και δύναμη για την προστασία του παλατιού τους.

Γύμνασε τους πολεμιστές της ψυχής σου και θα γίνεις ο καλύτερος προστάτης του εαυτού σου. Γιατί όσο και να μην θέλουμε να το παραδεχτούμε εάν κατηγορούμε κάποιον για το κακό που μας έκανε, στην πραγματικότητα κατηγορούμε εμάς που μας φερθήκαμε με τέτοια αναισθησία και δεν μας προστατέψαμε όπως μας άξιζε. Και τέτοια ντροπή πώς να την ξεχάσεις; Με το να κάνεις τον εαυτό σου να σε εμπιστευτεί ξανά. Να πιστέψει πως εάν αφεθεί χαλαρός στα χέρια σου δεν θα βρεθεί ξανά στο πάτωμα, αλλά θα είσαι εκεί να τον αφήσεις να πέσει απαλά μέσα στην τρυφερή σου χούφτα.

Για να περάσεις στο φως χρειάζεται πρώτα να συναντηθείς με το σκοτάδι

Ξέρεις γιατί όταν οι πεταλούδες πηγαίνουν προς το φως καίνε τα φτερά τους;

Έχουμε συνδέσει το φως με τον ήλιο. Και όλοι ξέρουμε πως ο ήλιος καίει. Πως το φως καίει, όλα όσα έχουμε φυλάξει μέσα μας από το εγώ μας, που συνεχώς αποζητά ικανοποίηση, δικαίωση και ύπαρξη…

Το σκοτάδι αντίθετα είναι πιο όμορφο. Περιβάλλεται από μικρές λάμψεις φωτός. Στη φύση π.χ έχουμε τις πυγολαμπίδες. Στον ουρανό το φεγγάρι και τα αστέρια. Μα όλοι ξέρουμε πως αυτό δεν είναι πραγματικό φως και πως σίγουρα δε μπορεί να μας φωτίσει…

Μπορεί ωστόσο να ικανοποιήσει το εγώ μας, καθώς μέσα στο σκοτάδι ανακαλύπτουμε δυνάμεις και ικανότητες που μπορούν να μας προσφέρουν τα πάντα. Να μας κάνουν να πιστέψουμε στον εαυτό μας και στο απίστευτο και η ζωή μας να γίνει ιδανική… Γεμάτη από πλούτο, έρωτα, ενέργεια, αγάπη, δύναμη, αποδοχή υλικές και πνευματικές ψευδαισθήσεις…

Για να περάσεις στο φως… χρειάζεται πρώτα να συναντηθείς με το σκοτάδι. Πρόσεχε μόνο να μη γίνεις εσύ το σκοτάδι και το αγαπήσεις τόσο που θα φυλακιστείς σε ένα εγώ μεγαλύτερο από αυτό που είχες πριν δοκιμάσεις να ανακαλύψεις τον κόσμο του Ερεβοκτόνου φωτός.

Τότε θα μεγαλώσουν τα φτερά σου, μαζί με το εγώ σου. Έτσι θα νομίζεις για λίγο πως έχεις τα πάντα. Κάθε φορά όμως θα πληρώνεις ακριβά εκείνες τις μικρές λάμψεις που θα σου ζητούν όλο και περισσότερα για να φέγγουν το σκοτάδι σου. Και εσύ θα μπορείς να πετάς εκεί που σε οδηγούν ανεξέλεγκτα τα πάθη και οι επιθυμίες σου και εκείνες οι ψεύτικες φωτεινές λάμψεις στερώντας σου για πάντα την ελευθερία σε αντάλλαγμα ενός ζεύγους υλικών, όμορφων φτερών.

Οι πεταλούδες πληρώνουν το τίμημα της ελευθερίας… γιατί στο φως το να είσαι ελεύθερος σημαίνει να πετάς χωρίς φτερά… και αυτό είναι το μοναδικό τίμημα μιας αληθινής ελευθερίας.

Το Τίμημα

’'Για όλα υπάρχει ένα τίμημα’’ Μια φράση που  πιστεύω απόλυτα, καθώς την βλέπω να πραγματώνεται καθημερινά γύρω μου, τόσο σε εμένα τον ίδιο, όσο και σε άλλους ανθρώπους.

Καταρχάς όμως, ας ορίσουμε το τίμημα. Τίμημα είναι το κόστος/αντάλλαγμα που καλείται να καταβάλλει ένα άτομο σε κάποιο άλλο, όταν αντίστοιχα έχει αγοράσει/λάβει κάτι. Το τίμημα όμως, μπορεί να έχει πολλές μορφές και εξίσου πολλές σημασίες. Μπορεί για παράδειγμα, να είναι ένα χρηματικό ποσό, μια πληροφορία ή μια δεξιότητα. Ίσως όμως να είναι και ένα μυστικό, μια ανθρώπινη ζωή ή  ένας θάνατος.

Ξεκινώντας από την αρχαιότητα, διαπιστώνει κανείς πως, η ελληνική μυθολογία, αποτελείται από αφηγήσεις στις οποίες υπάρχει πάντα ένα τίμημα. Ο Προμηθέας έδωσε τη φωτιά στους ανθρώπους, με τίμημα την ελευθερία αλλά και την υγεία του ενώ ο Οδυσσέας, έφυγε για τον Τρωικό πόλεμο, έχοντας αφήσει πίσω τη γυναίκα του, Πηνελόπη, αλλά και το βασίλειο του, με τίμημα την διεκδίκηση και των δύο από τους μνηστήρες της γυναίκας του κατά τη διάρκεια της απουσίας του.

Προχωρώντας χρονικά, συναντά κανείς την έννοια της τιμής να κυριαρχεί στο Βυζάντιο, κυρίως όμως στο χώρο του εμπορίου. Πολύ αργότερα, κατά τη διάρκεια των νεότερων ελληνικών χρόνων, το τίμημα υπάρχει πλέον ως κάτι το ‘’άτυπα επίσημο ’’ στη λαογραφία. Συνηθισμένο μοτίβο ο δράκος, ο οποίος  στοιχειώνει κάποιο πηγάδι/ποτάμι και ως αντάλλαγμα, ζητά από τους χωρικούς να του προσφέρουν μία ή δύο κοπέλες κάθε χρόνο, ώστε να τους αφήσει να παίρνουν νερό. Τις κοπέλες αυτές τις κρατά αιχμάλωτες ή τις τρώει. Αυτές οι κοπέλες λοιπόν, είναι το τίμημα των οικογενειών του χωριού, ώστε να έχουν νερό για όλο τον υπόλοιπο χρόνο και να βιοπορίζονται επαρκώς.

Αρκετά μίλησα όμως για τα παλιά. Ήρθε ο καιρός να κάνω λόγο για τα νεότερα. Την καθημερινή ζωή, όπως αυτή κύλισε και διαμορφώθηκε στη μέχρι τώρα πορεία μου. Είδα όνειρα να γκρεμίζονται για την επίτευξη ενός απώτερου σκοπού. Παρακολούθησα ανήμπορος επιθυμίες να αλλοιώνονται και να θυσιάζονται στο βωμό ενός ουδέτερου κριτή. Παρατήρησα ταυτότητες να συγχέονται, στα πλαίσια μιας επιφανειακής αλλά τελικά σημαντικής διαπροσωπικής κρίσης. Δάκρυσα, βλέποντας το χτες να γκρεμίζεται μαζί με το αύριο, ραγίζοντας και το τώρα.

Αυτό είναι το τίμημα. Μια μεγάλη θυσία, η οποία αποσκοπεί στην πραγμάτωση ενός σημαντικού σκοπού. Το σώμα, η ψυχή, το πνεύμα, όλα θυσιάζονται κάποια στιγμή, το ένα για το άλλο ή όλα μαζί για κάποιον άλλο άνθρωπο.

Κάτι περίεργο όμως, ο κάθε άνθρωπος, δε θυσιάζει τα ίδια πράγματα με κάποιον άλλο. Διότι το τίμημα, είναι σαν τον Εαυτό του κάθε ανθρώπου, μοναδικό. Εξατομικεύεται και διαμορφώνεται με βάση τις ανάγκες του κάθε ατόμου, μη γνωρίζοντας οριοθετήσεις και φραγμούς και μη έχοντας μια σταθερή, μετρούμενη αξία. Διότι η θυσία, δε μετριέται. Είναι κάτι που γίνεται από ανάγκη, κάποιες φορές από μη επιλογή και σίγουρα μέσα από την ψυχή του ανθρώπου που την κάνει.

Σκληρό το τίμημα αλλά υπάρχει. Εφικτή η απόκρυψη του σε ορισμένες περιπτώσεις λόγω ντροπής, αδύνατη όμως η μη πραγμάτωση του. Ίσως όμως, τελικά, να είναι και κάτι καλό, καθώς έτσι, όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως ηλικίας, θρησκείας, κοινωνικής τάξης, οικονομικής κατάστασης, εθνικότητας ή οποιουδήποτε άλλου χαρακτηριστικού, μαθαίνουν, από πολύ νωρίς ακόμα πως, τίποτα δεν είναι αυτονόητο σε αυτή τη ζωή. Τίποτα δε χαρίζεται, όλα διεκδικούνται. Και πάντα υπάρχει μια θυσία, το επονομαζόμενο τίμημα.

Όταν σε αγαπούν, τα πάντα γύρω σου δείχνουν όμορφα

Να σου πω πως είναι να σε αγαπούν γιατί νομίζω το έχεις ξεχάσει επιτρέποντας σε ανθρώπους να σε πληγώνουν, να σε μειώνουν, να σε κάνουν να χάνεις τον εαυτό σου προσπαθώντας να ικανοποιήσουν το εγώ τους.

Όταν σε αγαπούν, τα πάντα γύρω σου δείχνουν πιο όμορφα. Όχι, δεν ζεις στο συννεφάκι σου, απλά η αγάπη τους σε στηρίζει, σε ανεβάζει, σου δίνει ώθηση να γίνεσαι καλύτερος γιατί μαζί τους δημιουργείς καλύτερες μέρες.

Αισθάνεσαι πλήρης όταν σε αγαπούν, τόσο γεμάτος που το σκορπάς και στους γύρω σου. Ακόμη κι αν αισθάνεσαι πώς δεν αξίζεις τέτοια αγάπη, ο άνθρωπος που σ αγαπάει ειλικρινά βλέπει σε σένα τα πάντα και τονίζει τα καλά σου.

Ο άνθρωπος που είναι δίπλα σου και σε αγαπάει αληθινά, δεν προσπαθεί να σε αλλάξει. Γιατί αγαπά τα πάντα που σε αφορούν. Αγκαλιάζει τις πληγές σου και τις επουλώνει με τον τρόπο του χωρίς να ανατρέχει στο παρελθόν, χωρίς να ζητά περιττές εξηγήσεις.

Ο άνθρωπος που σε αγαπά, βλέπει μέσα στα μάτια σου την ψυχή σου. Νοιάζεται για όλα όσα σε αφορούν. Σε παίρνει τηλέφωνα κατά τη διάρκεια της μέρας για να σου θυμίσει πως είναι εδώ για σένα, να σου πει ένα απλό σε σκέφτηκα, ήθελα να δω τι κάνεις. Ακούει τις σιωπές σου και αυτό είναι τόσο μοναδικό σε έναν κόσμο που έμαθε να βλέπει μόνο ότι φωνάζει δυνατά.

Σε αφήνει να έχεις το χώρο σου, σου δίνει το χρόνο σου. Σε σέβεται απόλυτα για αυτό που είσαι.

Ο άνθρωπος που σε αγαπά, αισθάνεται τόσο περήφανος όταν βρίσκεται δίπλα σου και σου έχει απόλυτη εμπιστοσύνη. Θέλει να μάθει από σένα. Επιδιώκει να γίνεται καλύτερος μέσα από σένα.

Ο άνθρωπος που αγαπά σου ανεβάζει τα στάνταρτ όχι για να σε μειώσει, αλλά γιατί θέλει να απολαμβάνεις μόνο τα καλύτερα.

Ο άνθρωπος που σε αγαπά πραγματικά, δεν θέλει να σε πληγώσει. Πες το εγωισμό, αλλά γνωρίζει πως αν σε πληγώσει, θα πληγωθεί ο ίδιος διπλά. Και τρέμει στην ιδέα να σε χάσει.

Ο άνθρωπος που σε αγαπά εκτιμά τις ανάγκες σου, ακούει τα θέλω σου και δεν προσπαθεί να σε καλουπώσει. Σε αγαπά για αυτό ακριβώς που είσαι. Όχι αυτό που είδε σε σένα. Αλλά για αυτό που γίνεται και ο ίδιος μέσα από σένα.

Μην αφήσετε την μοναξιά να σας πείσει να πάρετε λιγότερα από όσα αξίζετε

Μην αφήσετε την μοναξιά σας να σας πείσει να βγείτε με κάποιον που δεν πρόκειται να σας κάνει χαρούμενους ή με κάποιον που δεν αγαπάτε πραγματικά. Μην αφήσετε την μοναξιά να σας κάνει να υπονομεύσετε την καρδιά σας ή το είδος αγάπης που πάντα επιθυμούσατε.

Μην αφήσετε την μοναξιά να σας κάνει να αναρωτηθείτε για τον εαυτό σας, για το στυλ σας, για την ζωή σας ή για τις προτεραιότητες σας. Μην αφήσετε την μοναξιά να σας κάνει να σκεφτείτε πως υπάρχει κάτι λάθος σε εσάς. Μην αφήσετε την μοναξιά να είναι ο λόγος που τα παρατήσατε ή μισήσατε τον κόσμο.

Αφήστε την μοναξιά να σας εξυπηρετήσει ως μετάβαση, ως μοναξιά, είναι κάποιος χρόνος που χρειάζεστε μόνοι έτσι ώστε να γνωρίσετε καλύτερα τον εαυτό σας ή να λύσετε τα προβλήματα της παιδικής σας ηλικίας ή ίσως είναι εδώ ως υπενθύμιση πως η δική σας συντροφιά δεν είναι τόσο κακή, δεν είναι υπερβολή. Η δική σας παρέα είναι αρκετή.

Μην αφήσετε την μοναξιά να σας πείσει πως πάντα θα είστε μόνοι, πως για πάντα έτσι θα είναι η ζωή σας. Μην την αφήσετε να σας πείσει πως πρέπει να αλλάξετε για να βγείτε από αυτή. Μην αφήσετε την μοναξιά να σας οδηγήσει σε μια επικίνδυνη περιοχή- μια που σας κάνει να πιστεύετε πως πρέπει να είστε όπως οι άλλοι ή να αλλάξετε τις αξίες σας ή να αλλάξετε την καρδιά σας, ώστε να μπορείτε να ταιριάξετε..

Μην αφήσετε την μοναξιά να σας κάνει ικανοποιημένους με την δυσαρέσκεια.

Μην αφήσετε την μοναξιά να είναι ο λόγος πίσω από την μιζέρια σας. Αφήστε την να σας ενδυναμώσει για να γίνετε κάποιος που δεν θα σκεφτόσασταν ποτέ πως μπορείτε να είστε. Κάποιος που στέκεται μόνος του, κάποιος που δεν χρειάζεται την επικύρωση, κάποιος που δεν χρειάζεται τον θόρυβο. Αφήστε τη να σας ενδυναμώσει για να γίνετε κάποιος που ξέρει πώς να αγωνίζεται μόνος και κάποιος που ξέρει πώς να επιβιώνει. Αφήστε τη να γίνει η ασπίδα και η πανοπλία σας σε αυτές τις σκοτεινές και κρύες νύχτες όπου οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν τι να κάνουν ή σε ποιον να πάνε, αλλά δεν φοβάστε επειδή έχετε τον εαυτό σας και ξέρετε πως μπορείτε να βασιστείτε πάνω του.

Μην αφήσετε την μοναξιά να σας πείσει να μείνετε με ένα σύντροφο που δεν ανάβει τις φωτιές σας ή με φίλους που δεν σας αγαπάνε ολόψυχα ή με συνεργάτες που πιστεύουν πως δεν είστε εξαιρετικοί. Μην αφήσετε την μοναξιά να σας κάνει να ξοδέψετε χρόνο σε ανθρώπους που σας κάνουν να νιώθετε ακόμα πιο μόνοι.

Μην αφήσετε την μοναξιά να σας κάνει να αναζητήσετε για κάτι άλλο πέρα από τον εαυτό σας. Αφήστε την μοναξιά να είναι ο οδηγός σας, το θεϊκό πνεύμα σας, ο φύλακας άγγελος σας. Αφήστε τη μοναξιά να είναι ο λόγος που ζείτε όχι ο λόγος που πεθαίνετε.

Ορατίου οι Ωδές

Ενώ σπανίως και με φειδώ λάτρευα τους θεούς
ως ένας πλανώμενος μύστης της ασύνετης σοφίας,
αναγκάζομαι τώρα να στρέψω προς τα πίσω τα ιστία
και να ακολουθήσω πάλι τις διαδρομές,

που είχα εγκαταλείψει. Διότι ο Δίας,
που συχνά σχίζει τα νέφη
με λαμπρό πυρ, οδήγησε σε αίθριο ουρανό
τους βροντώδεις ίππους και το άρμα του,

από το όποιο συνταράσσεται η ακίνητη γη,
οι ρέοντες ποταμοί, η Στύγα, η φρικτή
περιοχή του μισητού Ταινάρου, και το ατλαντικό
σύνορο. Ο Θεός έχει τη δύναμη να αλλάσσει

τα κατώτερα με τα ανώτερα, να σμικρύνει τον επιφανή,
να φανερώνει τα σκοτεινά. Η αρπακτική Τύχη
αφαιρεί από εδώ το στέμμα με σφοδρό πάταγο, ενώ
χαίρεται να το τοποθετεί αλλού.

Οι αρχαίοι φιλόσοφοι για την προέλευση της Ψυχής

Το ζήτημα του καλού και του κακού παραμένει αξεδιάλυτο χάος για όσους ψάχνουν… πνευματικό παιχνίδι για όσους αμφισβητούν, καταδικασμένοι να παίζουν με τις αλυσίδες τους αέναα. Στις κοινότυπες εκφράσεις στα ανθρώπινα πρόσωπα διαφαίνονται όσα συμβαίνουν στα βάθη τις καρδιάς όλων..κοινός νους..

Τα πάντα στη φύση που μας περιβάλλει μοιάζουν να μεταμορφώνονται, το νερό γίνεται σύννεφο βροχή, το ξύλο φωτιά στάχτη… το ίδιο συμβαίνει και με τις ψυχές μεταβάλλονται – μεταφέρονται από σώμα σε σώμα. Τα πάντα έχουν διευθετηθεί, συναρμοστεί, οριοθετηθεί. Γίνεται άραγε να μην υπάρξει αυτό που υπήρξε χθες; Κι αυτό που σήμερα υπάρχει να μην υπάρχει; Κι αυτό που οφείλει να υπάρχει να μην πρέπει να υπάρχει;… Παρελθόν - Παρόν – Μέλλον

Δεν υπάρχουν σώματα, ο υλικός κόσμος δεν υπάρχει παρά μόνο ο νοητός κόσμος.. Τι είναι η Ψυχή τι είναι η Υλη; Η ύλη δημιουργήθηκε ή εναρμονίστηκε; σε ένα χάος που έχει διευθετηθεί και έχει δημιουργηθεί εκ του μηδενός, σχεδόν κανένα απ τα μεταφυσικά ερωτήματα δεν επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας στη ζωή…

Θα ήταν όμορφο να βλέπει κανείς την ψυχή του. Το γνώθι σ ΄ αυτόν είναι εξαιρετικός παιδαγωγικός κανόνας όμως ποιος μπορεί να το θέσει σε εφαρμογή; Αποκαλούμε ψυχή αυτό που δίνει ζωή, όμως η ανθρώπινη νόηση δεν αρκεί για να το γνωρίζουμε.

Οι πρώτοι φιλόσοφοι Αιγύπτιοι, ισχυρίζονται: Πρέπει να υπάρχει κάτι μέσα μας να είναι λεπτό, ευέλικτο, να είναι πνοή, φωτιά, αιθέρας, πεμπτουσία, ενδελέχεια, αριθμός, αρμονία. Οι Έλληνες αντελήφθησαν ότι συχνά η σκέψη δεν σχετιζόταν με το παιχνίδι των οργάνων μας, αποδέχθηκαν ότι τα όργανα διαθέτουν μια ζωική ψυχή, ενώ οι σκέψεις μια ψυχή ανώτερη εκλεπτυσμένη, πιο διαλλακτική, ένα νου. Η ψυχή της σκέψεις αδιαλείπτως ελέγχει τη ζωική ψυχή.

Η σκεπτόμενη ψυχή προστάζει τα χέρια της να πιάσουν και αυτά πιάνουν. Μα δεν λέει στην καρδιά να χτυπά στο αίμα να κυλά, δυο ψυχές μπερδεμένες στο ίδιο σώμα. Όμως διαχωρισμός ψυχής νόησης και ζωικής ψυχής δεν υπάρχει… Ψυχή άυλη ως προς τις ενέργειες και υλική ως προς το ον.

Στην ελληνική γραμματεία η λέξη «ψυχή» πρώτο απαντάται στον Όμηρο και μάλιστα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Αυτές σχετίζονται πάντα με τον άνθρωπο, όπου η «ψυχή» παρουσιάζεται είτε ως κάτι το οποίο κινδυνεύει να χάσει ο πολεμιστής στη μάχη είτε ως κάτι που μετά τον θάνατο του σώματος μεταβαίνει στον Άδη, δηλαδή τον κάτω κόσμο. Εκεί ονομάζεται επίσης «είδωλον» επειδή διατηρεί τη μορφή και την προσωπικότητα του εκλιπόντος, αλλά βρίσκεται σε μια εξαιρετικά υποβιβασμένη κατάσταση. Μερικές ψυχές, ωστόσο, έχουν την τύχη να πάνε στα Ηλύσια Πεδία, απολαμβάνοντας αθανασία με τους θεούς.

Η ομηρική άποψη για τη μετά θάνατον ζωή φαίνεται να προέρχεται από τους μύθους της Μεσοποταμίας και διατηρείται στη λαϊκή θρησκεία των Ελλήνων επί πολλούς αιώνες, ακόμη και στη μετά Χριστόν εποχή, αν και φυσικά από τόπο σε τόπο και από εποχή σε εποχή εμφανίζονται διαφορές στις αντιλήψεις. Παράλληλα, όμως, αρχίζουν να αναπτύσσονται και να γίνονται δημοφιλείς και άλλες θεωρίες περί της ψυχής και της μετά θάνατον ζωής.

Στα γραπτά της προσωκρατικής εποχής (7ος-5ο αι. π.Χ.) παρατηρείται η γενίκευση στη χρήση του όρου «ψυχή», η οποία από τότε χρησιμοποιείται ως συνώνυμη της «ζωής» ή, ακόμη γενικότερα, ως η κινητήρια δύναμη της φύσης. Έμψυχο χαρακτηρίζεται οτιδήποτε κινείται, και ο Θαλής ο Μιλήσιος θεωρεί τον μαγνήτη έμψυχο λόγω των ελκτικών του ιδιοτήτων.

Τον 5ο αι. στον καθημερινό λόγο η ψυχή επιπλέον σημαίνει την έδρα των σωματικών επιθυμιών, των συναισθημάτων και της νόησης. Παράλληλα αρκετοί, μεταξύ των οποίων ο Θουκυδίδης και ο Ιπποκράτης, χρησιμοποιούν τον εν λόγω όρο ή παράγωγά του για να δηλώσουν το θάρρος ή, γενικότερα, το ήθος του ανθρώπου. Ειδικά η τελευταία σημασιολογική προέκταση της «ψυχής» στον καθημερινό λόγο, που περιλαμβάνει και το έλλογο μέρος του ανθρώπου, εικάζεται ότι οφείλεται στην ορολογία των Πυθαγορείων.

Οι Ορφικοί και οι Πυθαγόρειοι, πιθανώς επηρεασμένοι από ανατολικές θρησκευτικές δοξασίες, πιστεύουν ότι η ψυχή είναι θεϊκή στη φύση της, ότι έχει φυλακιστεί στο σώμα και ότι μετενσαρκώνεται. Οι Ορφικοί υποστηρίζουν ότι η οριστική απελευθέρωση της ψυχής από τους κύκλους των μετενσαρκώσεων και η μόνιμη διαμονή της στα Ηλύσια Πεδία επιτυγχάνεται με τρεις ενάρετες ζωές.

Αντιθέτως, οι ψυχές των αδίκων υφίστανται τιμωρίες και επιπλέον ενσαρκώσεις.

Οι Πυθαγόρειοι διδάσκουν ότι η ηθική ζωή οδηγεί σε ανώτερες μετενσαρκώσεις, μέχρι να επιτευχθεί η ένωση με το θείον. Η αποχή των Ορφικών και των Πυθαγορείων από κρέας έχει ερμηνευτεί ως εκδήλωση σεβασμού προς τις μετενσαρκωμένες ψυχές.

Ο Παρμενίδης, που θεωρείται μαθητής των Πυθαγορείων Αμινίου και Διοχαίτου και ιδρυτής της Ελεατικής Σχολής, θεωρούσε ότι οι ψυχές προέρχονται από τον ουρανό.

Ο Ηράκλειτος τόνιζε ότι η ψυχή επηρεάζεται δυσμενώς από το ποτό, συσχετίζοντάς την έτσι στενά με το σώμα και γενικά με την ύλη, όπως και οι περισσότεροι σύγχρονοί του, αλλά τη θεωρεί λεπτή και αιθέρια.

Ο Εμπεδοκλής, επηρεασμένος από τους Ορφικούς και τους Πυθαγορείους, δίδασκε ότι οι αμαρτωλοί πρέπει να περιπλανηθούν επί 30.000 έτη στη «σπηλιά» της γης, περνώντας με αλλεπάλληλες μετενσαρκώσεις και από τα τέσσερα βασικά στοιχεία της φύσης (τη φωτιά, τον αέρα, το νερό και τη γη) με σκοπό να επιτευχθεί ο εξαγνισμός. Ο ίδιος πίστευε ότι σε προηγούμενες ζωές η ψυχή του βρέθηκε σε θάμνο, σε πουλί και σε ψάρι.

Οι απόψεις του Πλάτωνα περί άυλης και αθάνατης ψυχής υπήρξαν καθοριστικές για τους μετέπειτα στοχαστές.

Στον Φαίδωνα του Πλάτωνα ο Σωκράτης, ως γνήσιος φιλόσοφος, παρουσιάζεται να επιθυμεί να πεθάνει το σώμα του, ώστε να απελευθερωθεί η ψυχή του από τα απατηλά ερεθίσματα των υλικών αισθητηρίων και, έτσι, να κατακτήσει την πραγματική γνώση και σοφία. Αντιμετωπίζει τη δυσπιστία καθώς πολλοί αρνούνται τη μετά θάνατον επιβίωση της ψυχής.

Για να υποστηρίξει ο Σωκράτης την αθανασία της ψυχής και τον έλλογο χαρακτήρα της, ότι δηλαδή αυτή είναι το «εγώ», η πραγματική έδρα της προσωπικότητας και της υπόστασης του ανθρώπου, εκθέτει τέσσερα επιχειρήματα. Το πρώτο βασίζεται στην ήδη υπάρχουσα δοξασία της μετενσάρκωσης, αν η ψυχή έφθινε και πέθαινε ύστερα από έναν αριθμό μετενσαρκώσεων, τότε η ζωή θα έπρεπε να έχει εκλείψει από τον κόσμο. Αντιθέτως, η ζωή εξακολουθεί να υπάρχει και να κάνει τους κύκλους της μέσα στη φύση, και επομένως οι ψυχές είναι αθάνατες.

Το δεύτερο επιχείρημα αντλείται από την ικανότητα που έχει ο άνθρωπος να αντιλαμβάνεται ιδέες και νοήματα χωρίς να εξαρτάται από τις αισθήσεις του, κάποιος μπορεί να φανταστεί έναν τέλειο κύκλο χωρίς να έχει δει ποτέ του κάτι τέτοιο στον υλικό κόσμο. Αυτή η ικανότητα δείχνει ότι η ψυχή κατέχει γνώση από τον κόσμο των Ιδεών και, επομένως, προέρχεται από εκεί.

Η συσχέτιση της ψυχής με τον κόσμο των Ιδεών είναι σημαντική και αυτό το δηλώνει ιδιαίτερα το τρίτο επιχείρημα, εφόσον η ψυχή είναι αόρατη, προφανώς συγγενεύει με τον κόσμο των Ιδεών, είναι απλή και ασύνθετη, αδιάλυτη και αιώνια, όπως είναι και οι Ιδέες. Σύμφωνα με το τέταρτο επιχείρημα, εφόσον η ψυχή είναι αυτή που δίνει ζωή στο σώμα και ο χωρισμός ψυχής και σώματος σημαίνει θάνατος για το σώμα, άρα η ίδια διαθέτει αυτονομία ζωής.

Στην Πολιτεία, όμως, η προσέγγιση αλλάζει με σκοπό να ξεπεραστούν τα κενά των προηγούμενων θεωριών. Εκεί λοιπόν αναφέρεται ότι ο άνθρωπος έχει μία μόνο ψυχή αλλά τριμερή: τον νουν (νόηση), τον θυμόν (συναίσθημα) και το επιθυμητικόν (επιθυμία). Στον Τίμαιο, επιπρόσθετα, παρουσιάζεται η θεωρία της τριμερούς ψυχής εφαρμόζεται και στην ψυχή του κόσμου, και αυτή η τριάδα των ιδιοτήτων είναι που εξασφαλίζει την κίνηση στα ουράνια σώματα.

Για τον Αριστοτέλη η ψυχή αντιστοιχεί στις ιδιότητες που έχει ένα ζωντανό ον (μορφή ή εντελέχεια), είτε πρόκειται για φυτό είτε για ζώο είτε για άνθρωπο. Και όπως οι ιδιότητες ενός αντικειμένου οφείλουν την υπόστασή τους στο ίδιο το αντικείμενο, έτσι και η ψυχή οφείλει την υπόστασή της στο υλικό σώμα. Όταν λοιπόν αυτό πεθαίνει και διαλύεται, η ψυχή του εκμηδενίζεται. Για τον άνθρωπο η ψυχή του έχει πέντε «δυνάμεις», ή αλλιώς δυνατότητες: το «θρεπτικόν», που σχετίζεται με τη θρέψη του σώματος, το «ορεκτικόν», δηλαδή την τάση για καθετί καλό, το «αισθητικόν», την ικανότητα της πρόσληψης των πληροφοριών μέσω των αισθήσεων, το «κινητικόν», που εξασφαλίζει τις κινήσεις του σώματος και το «διανοητικόν».

Οι Επικούρειοι δίδασκαν ότι η ψυχή αποτελείται από τα πιο λεπτά και πιο κινητικά άτομα του σύμπαντος, λεπτότερα ακόμη και από αυτά του αέρα και της φωτιάς, και σε αυτό απέδιδαν τις λειτουργίες της σε σχέση με τη σκέψη και τις αισθήσεις. Κατ' αυτούς, όταν τραυματίζεται το σώμα, μερικά άτομα της ψυχής διαρρέουν. Αν το ποσοστό τους είναι μεγάλο, τότε επέρχεται θάνατος του σώματος και όλα τα άτομα της ψυχής σκορπίζονται.

Ο Πλωτίνος, αναπλάθοντας την πλατωνική διδασκαλία και προσδίδοντάς της έντονη θρησκευτική χροιά, επανέλαβε τις απόψεις περί άυλης ψυχής, συγγενούς με τον κόσμο των Ιδεών, η οποία έχει φυλακιστεί στο σώμα και υφίσταται μετενσαρκώσεις, το επίπεδο των οποίων μπορεί να αναβαθμιστεί ή να υποβαθμιστεί ανάλογα με το πώς διάγει κανείς τη ζωή του.

Ύστατος σκοπός η επανένωση της ατομικής ψυχής με την ψυχή του κόσμου, οπότε και η πρώτη χάνει την ατομικότητά της. Και πριν όμως από αυτό, ήδη κατά τη διάρκεια του ένσαρκου βίου, η ψυχή μπορεί να αποζητήσει τον πνευματικό κόσμο μέσω του ασκητισμού και του στοχασμού, και τότε ίσως καταστεί δυνατόν να δει το θείο φως. Ως αρετή ορίζεται η προσέγγιση της ψυχής προς τον Θεό και ως κάλλος η επικράτησή της επί του σώματος και των επιθυμιών του.

 Οι απόψεις του Πλωτίνου περί της ψυχής είναι επηρεασμένες και από τον νεοπυθαγορισμό, δεδομένου ότι προτάσσει πως όσοι αγαπούν τη μουσική, αυτοί στην επόμενη ζωή θα γίνουν ωδικά πτηνά, ενώ οι στοχαστικοί φιλόσοφοι θα μεταμορφωθούν σε αετούς.

Η ΜΕΝ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΙΣΧΥΣ ΓΗΡΑΣΚΕΙ, Η ΔΕ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΡΩΜΗ ΑΓΗΡΑΣΤΟΣ ΕΣΤΙ. -ΞΕΝΟΦΩΝ

Εκρήξεις υπερκαινοφανών έλουσαν τη Γη με ραδιενεργά συντρίμια Fe-60

hubble-ob-associationΗ Γη λούστηκε από τα ραδιενεργά συντρίμμια μιας σειράς εκρήξεων υπερκαινοφανών (supernovae) πολύ μεγάλης μάζας που συνέβησαν κοντά στο ηλιακό μας σύστημα, όπως αποκαλύπτουν τα ευρήματα μιας διεθνούς ομάδας επιστημόνων. Αυτό που βρήκαν οι επιστήμονες είναι ραδιενεργό σίδηρο-60 σε δείγματα ιζημάτων και του φλοιού που πάρθηκαν από τους ωκεανούς Ειρηνικό, Ατλαντικό και Ινδικό.
 
Ο σίδηρος-60 είναι ένα ραδιοϊσότοπο με χρόνο ημιζωής 2,6 εκατομμύρια χρόνια (μέχρι το 2009 θεωρείτο ότι είχε χρόνο ημιζωής 1,5 εκατομμύρια χρόνια) και ήταν συγκεντρωμένος σε μια περίοδο μεταξύ 3,2 και 1,7 εκατομμύρια χρόνια πριν, η οποία με αστρονομικούς όρους θεωρείται σχετικά πρόσφατη.
 
Οι επιστήμονες εξεπλάγησαν που τα προϊόντα των υπερκαινοφανών ήταν ξεκάθαρα απλωμένα σε περίοδο 1,5 εκατομμυρίων χρόνων, επειδή αυτό υποστηρίζει την άποψη πως υπήρξε μια σειρά εκρήξεων υπερκαινοφανών που συνέβησαν η μια μετά την άλλη. Μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση είναι ότι ανταποκρίνονται σε μια περίοδο που η Γη ψύχονταν και μετέβαινε από την Πλειόκαινο στην Πλειστόκαινο περίοδο.
 
Η ομάδα, την οποία αποτελούν επιστήμονες από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα από την Αυστραλία, την Αυστρία, το Ισραήλ, την Ιαπωνία και την Γερμανία, ανακάλυψε επίσης στοιχεία του σιδήρου-60 από έναν παλαιότερο υπερκαινοφανή περίπου οκτώ εκατομμύρια χρόνια πριν, που συμπίπτει με τις παγκόσμιες αλλαγές στην πανίδα στα τέλη της Μειόκαινου περιόδου. Στην περίπτωση αυτή, οι επιστήμονες θεωρούν ότι, ο υπερκαινοφανής ήταν λιγότερο από 300 έτη φωτός μακριά, αρκετά κοντά δηλαδή για να είναι ορατοί κατά τη διάρκεια της μέρας και με λαμπρότητα συγκρίσιμη με αυτή της Σελήνης.
 
Παρόλο που η Γη θα πρέπει να έχει εκτεθεί σε ένα αυξανόμενο βομβαρδισμό κοσμικών ακτίνων, η ακτινοβολία θα πρέπει να ήταν πολύ ασθενής για να προκαλέσει άμεσες βιολογικές ζημιές ή να προκαλέσει μαζικές εξαφανίσεις. Οι εκρήξεις υπερκαινοφανών δημιουργούν πολλά βαρέα στοιχεία και ραδιενεργά ισότοπα τα οποία διασκορπίζουν στους κοσμικούς τους γείτονες. Ένα από αυτά τα ραδιοϊσότοπα είναι και ο σίδηρος-60, κάθε ίχνος του οποίου που προέρχονταν από την διαμόρφωση της Γης, περισσότερο από 4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, είχε προ πολλού εξαφανιστεί.
 
supernovae
Τα άτομα του σιδήρου-60 έφθασαν στη Γη σε μικροσκοπικές ποσότητες και καθώς η αφθονία του σιδήρου που προέρχεται από το διάστημα είναι ένα εκατομμύριο-δισεκατομμύρια φορές λιγότερη από το σίδηρο που υπάρχει στον πλανήτη, οι επιστημονική ομάδα χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει εξαιρετικά ευαίσθητες τεχνικές για να προσδιορίσει τα διαστρικά άτομα σιδήρου και να τα διακρίνει από τα άλλα γήινα ισότοπα. Η ηλικία των δειγμάτων προσδιορίστηκε από τη διάσπαση άλλων ραδιενεργών ισοτόπων, των βιρύλιου-10 και αργίλιου-26, με τη χρήση υπερευαίσθητων φασματογράφων μάζας.
 
Η χρονολόγηση έδειξε ότι η ραδιενεργή σκόνη έλουσε τη Γη σε δυο μόνο χρονικές περιόδους, από 3,2 μέχρι 1,7 εκατομμύρια χρόνια και οκτώ εκατομμύρια χρόνια πριν. Μια πιθανή πηγή των υπερκαινοφανών, όπως προτείνεται από άλλη ανεξάρτητη εργασία, είναι ένα γερασμένο σύμπλεγμα άστρων το οποίο απομακρύνονταν από τη Γη. Στο σύμπλεγμα δεν έχουν μείνει μεγάλα άστρα, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχουν ήδη εκραγεί ως υπερκαινοφανείς, σκορπίζοντας κύματα συντριμμιών.

Πρωτόγονα υλικά στο ηλιακό σύστημα και τη Γη μοιράζονται παρόμοια σύσταση του Νεοδύμιου-142

protoplanetary-diskΜια νέα μελέτη, υπό την ηγεσία της κοσμοχημικού Audrey Bouvier, αποδεικνύει ότι η Γη και άλλα πλανητικά αντικείμενα που διαμορφώθηκαν στα αρχικά στάδια του Ηλιακού Συστήματος μοιράζονται παρόμοια χημική προέλευση – ένα εύρημα που βρίσκεται σε δυσαρμονία με την αποδεκτή άποψη που για δεκαετίες έχουν οι επιστήμονες. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature.
 
Η Bouvier, από την έρευνα του Καναδά στα Πλανητικά Υλικά, έκανε την ανακάλυψη που αλλάζει το παιχνίδι σε συνεργασία με την Maud Boyet από το φημισμένο Εργαστήριο Μάγματος και Ηφαιστείων στο Πανεπιστήμιο Blaise Pascal, στη Γαλλία.
 
Με δεδομένα που αποκαλύφθηκαν μέσω της θερμικού ιονισμού φασματομετρίας μάζας, οι Bouvier και Boyet έδειξαν ότι η Γη και άλλα εξωγήινα αντικείμενα μοιράζονται τα ίδια αρχικά επίπεδα του Νεοδύμιου-142 (Nd-142) ενός από τα επτά ισότοπα που βρέθηκαν στο χημικό στοιχείο Νεοδύμιο – το οποίο είναι ευρέως κατανεμημένο στο φλοιό της Γης και που περισσότερο κοινώς χρησιμοποιείται για μαγνήτες σε εμπορικά προϊόντα όπως μικρόφωνα και ακουστικά.
 
Το 2005, ανιχνεύθηκε μια μικρή μεταβολή στο Nd-142 ανάμεσα στους χονδρίτες, που είναι πετρώδεις μετεωρίτες που θεωρούνται ουσιαστικοί δομικοί λίθοι της Γης και στα γήινα πετρώματα. Τα αποτελέσματα αυτά ερμηνεύθηκαν ευρύτατα είτε ως μια πιθανή συνέπεια των πυρηνοσυνθετικών μεταβολών μέσα στον πρωτοπλανητικό δίσκο ή ως μια πρώιμη διαφοροποίηση του εσωτερικού της Γης (που περιλαμβάνει τον φλοιό και τον μανδύα) και των χονδριτών μέσα στα πρώτα 30 εκατομμύρια χρόνια της ιστορίας της.
 
Τα νέα αυτά αποτελέσματα από τις Bouvier και Boyet δείχνουν ότι οι διαφοροποιήσεις αυτές στο Nd-142 ήταν, στην πραγματικότητα, ήδη παρούσες κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της Γης και δεν παρουσιάστηκαν αργότερα, όπως πιστεύονταν προηγουμένως.
 
«Το πώς διαμορφώθηκε η Γη και ποιοι τύποι πλανητικών υλικών ήταν μέρος αυτής της διαμόρφωσης είναι θέματα που έχουν προβληματίσει γενιές επιστημόνων», είπε η Bouvier. «Και αυτές οι νέες μετρήσεις ισοτόπων των μετεωριτών παρέχουν συναρπαστικές απαντήσεις για αυτές τις ερωτήσεις σχετικά με την προέλευσή μας και το τι κάνει τη Γη τόσο ιδιαίτερη».
 
Χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα βελτιωμένες τεχνικές μέτρησης, οι Bouvier και Boyet συμπέραναν ότι διάφορα μετεωρικά αντικείμενα που βρέθηκαν στο Ηλιακό Σύστημα περιλαμβάνουν τα στοιχεία νεοδύμιο (Nd) και σαμάριο (Sm), αλλά με ελαφρώς διαφορετικές ισοτοπικές συνθέσεις. Αυτές οι παραλλαγές στα σταθερά ισότοπα δείχνουν επίσης ότι το ηλιακό σύστημα δεν ήταν ομοιόμορφο κατά τη διάρκεια των πιο πρώιμων χρόνων του και τα υλικά που διαμορφώθηκαν από τις προηγούμενες γενιές των άστρων ενσωματώθηκαν σε ποικίλες αναλογίες στα δομικά στοιχεία των πλανητών.

Η Διαχρονικοτητα Της Ηλιακης Δοξασιας

Τα ηλιακά σύμβολα είναι άπειρα σε παραστάσεις, ανάγονται δε στο απώτατο παρελθόν. Τουλάχιστον από την εποχή του Σιδήρου, αλλά και παλαιότερα, χρησιμοποιείται η εικόνα του ηλιακού δίσκου, ως απεικόνιση του φυσικού και πνευματικού φωτός. Ο συμβολισμός των ηλιακών παραστάσεων είναι αρκετά πλούσιος σε νοήματα και ερμηνείες. Υποδηλώνει την απαστράπτουσα δύναμη και κατ' επέκταση την προσήλωση στη Νίκη, έχει προστατευτική ισχύ, ιδίως όταν χρησιμοποιείται σε κοσμήματα και σε φυλακτά, εκφράζει τέλος την ίδια τη ζωή, αλλά και τη γονιμότητα. Γνωστότατος ηλιακός συμβολισμός είναι εκείνος του ρόδου, αλλά και της σβάστικας. Σύμφωνα με τον Ορφικό Ύμνο προς τον Ήλιο, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «Κράσιν έχων Ωρών τετραβάμοσι ποσσί χορεύειν». Δηλαδή εμφανίζεται ο Ήλιος να χορεύει με τέσσερα πόδια. Πρόκειται, δίχως άλλο, για τα τέσσερα φτερωτά άλογα που εμφανίζονται σε ηλιακές παραστάσεις ή για τη σβάστικα με τις τέσσερις κεκαμμένες άκρες της, οι οποίες δηλώνουν την περιστροφική κίνηση. Ιδιαιτέρως επεξηγηματικά ως προς τα νοήματα που κρύβουν οι ηλιακοί συμβολισμοί, είναι οι φυσικές εορτές των Ηλιοστασίων, τα οποία δεν είναι παρά τελετουργικά δρώμενα που συμβολίζουν την πορεία του Ήλιου μέσα στο έτος.Τεράστια η σημασία του Ηλίου, ως συμβόλου διαφάνειας, καθάρσεως και δικαιοσύνης. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Ηλιαία, το δικαστήριο των Αθηναίων, συνεδρίαζε σε χώρο ασκεπή, στο λόφο του Αρδηττού και οι λειτουργοί που απένεμαν τη δικαιοσύνη, ονομάζονταν Ηλιαστές, καθ' ότι τελούσαν υπό την επήρεια και την αρωγή του Ηλίου. Ο Θεός Ήλιος, στην Ελληνική Παράδοση, φέρεται να επικυρώνει, ως υπέρτατος μάρτυς, τους ανθρώπινους όρκους. Στην τραγωδία «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή,παρουσιάζεται ο Κρέων να απομακρύνει το γαμπρό του από την οικία του, προκειμένου ο Ήλιος να μην αντικρύσει αυτό το άθλιο πλάσμα. Η δε Κασσάνδρα, στον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, καλεί τον Ήλιο να προβεί σε εκδίκηση και τιμωρία των δολοφόνων της. Στα «Αργοναυτικά» του Απολλώνιου του Ροδίου, όπως άλλωστε και στην «Ιλιάδα», δίδονται όρκοι επ' ονόματι της ηλιακής θεότητος.
 
Από πότε όμως παρουσιάζεται στην ελληνική πραγματικότητα η ηλιακή λατρεία; Η λατρεία του Ηλίου ανάγεται σε εποχές ιστορικά απροσπέλαστες. Ο περιηγητής Παυσανίας, στο έργο του «Ελλάδος Περιήγησις», αναφέρει ότι συνάντησε ανά τον ελλαδικό χώρο πολυάριθμους βωμούς, αφιερωμένους στο Θεό Ήλιο. Επ' αυτού ο Πλάτων ακόμη αναφέρει ότι οι Έλληνες, από την προϊστορική ήδη εποχή, ορκίζονταν πίστη στον Ανατέλλοντα και στο δύοντα Ήλιο. Όπως επιμαρτυρεί ο Παυσανίας (II 3,2), στην αγορά της πόλεως της Κορίνθου η οποία έφερε και την ονομασία Ηλιούπολις, υφίσταντο προπύλαια στα οποία ορθώνονταν δύο επίχρυσα άρματα: Το ένα απεικόνιζε τον ηλιακό υιό, τον Φαέθοντα, ενώ το άλλο παρουσίαζε τον ίδιο τον Ήλιο. Σημαντικό κέντρο ηλιακής λατρείας ήταν επίσης η νήσος της Ρόδου. Ο Κολοσσός της Ρόδου, άγαλμα τεραστίων διαστάσεων που συγκαταλεγόταν στα επτά θαύματα του κόσμου και ο οποίος κοσμούσε την είσοδο του λιμένος των Ροδίων, δεν ήταν παρά μία απεικόνιση του Θεού Ήλιου. Στην Κρήτη η ηλιακή λατρεία επικεντρώθηκε στην απόδοση τιμών προς την ηλιακή θεότητα του Τάλου. Ένας άλλος Ηλιακός Θεός ήταν ο Διόνυσος.Στο έργο του «Σατουρνάλια», ο Μακρόβιος αναφέρει δύο ορφικά αποσπάσματα ιδιαίτερα διαφωτιστικά επ' αυτού: «Ακούμε πως στη Θράκη, επίσης, ο Ήλιος και ο Διόνυσος θεωρούνται ταυτόσημοι με εκείνον τον οποίο Σαβάζιο αποκαλούν και λατρεύουν με λαμπρή λατρεία.
 
Καθώς γράφει ο Αλέξανδρος, στο λόφο του Ζιλμισού υπάρχει ναός αφιερωμένος σε τούτον το θεό, το σχήμα του είναι κυκλικό και η στέγη του είναι ανοικτή στο κέντρο. Ο κύκλος συμβολίζει το σχήμα του άστρου. Το φως εισέρχεται μέσα από την κορυφή της στέγης, ώστε να δείχνει πως ο ήλιος, λάμποντας από την ανώτατη κορυφή, εξαγνίζει όλα τα πράγματα με το φως του και όταν ανατέλλει μπορεί να δει κανείς το σύμπαν... ».Και επίσης: «Διαλύοντας τον φωτεινό, ακίνητο αιθέρα, εμφανίσθηκε όραμα στους Θεούς υπέροχο, αυτός που τώρα ονομάζουν Φάνη και Διόνυσο και Ευβουλέα βασιλιά και Ανταύγη φωτεινό. Άλλοι δε από τους θνητούς διαφορετικά τον ονομάζουν. Καθώς πρώτος ήλθε στο φως, Διόνυσος ονομάστηκε, επειδή περιστρέφεται γύρω από το άπειρο εύρος του Ολύμπου. Πήρε το όνομα του από την κίνηση και διάφορα προσωνύμια, ανάλογα με την ώρα, στο διάβα του χρόνου. Ονόμασε τον Ήλιο Φάνη, από το φως και φανερός, επειδή είναι ορατός σε όλους και βλέπει τα πάντα. Το Διόνυσος, όπως λέει ο ίδιος ο Προφήτης, προέρχεται από το
δινείσθαι και περιφέρεσθαι, επειδή περιφέρεται κυκλικά. Ο Κλεάνθης γράφει πως έλαβε τούτη την προσωνυμία από το διανύσαι, επειδή στην καθημερινή του περιφορά, από ανατολή σε δύση, διανύει τον κύκλο των ουρανών και φέρνει τη νύχτα και την ημέρα. Τον ονόμασαν οι φυσικοί Διόνυσο, πνεύμα του Δία, γιατί ο ήλιος είναι το πνεύμα του κόσμου. Ο κόσμος, όμως, ονομάζεται ουρανός, τον οποίο Δία αποκαλούν».
 
Τελειώνοντας ο Μακρόβιος, αναφέρει ότι ο Ήλιος συνιστά την υπέρτατη κοσμική δύναμη. Προς επιβεβαίωση των ισχυρισμών του, παραθέτει ένα άλλο ορφικό απόσπασμα, στο οποίο περιέχονται τα ακόλουθα: «Οι θεολόγοι πιστεύουν γενικά πως η δύναμη του ήλιου είναι το αποκορύφωμα όλων των άλλων δυνάμεων, και τούτο το αποδεικνύουν οι ιερές τελετές τους με την παρακάτω σύντομη προσευχή: Ήλιε Παντοδύναμε, πνεύμα και ορμή του κόσμου, φως του σύμπαντος». Ο δε μύστης Ορφέας, περί του Ηλίου αναφέρει τα ακόλουθα: «Άκου εσύ που περιστρέφεις αιώνια τον ακτινοβόλο κύκλο της μακρινής κίνησης που περιτρέχει τους ουράνιους στροβίλους, λαμπρέ Ζευ, Διόνυσε, Πατέρα της θάλασσας, Πατέρα της γης, ήλιε παγγενήτορα, αεικίνητε, χρυσόλαμπρε». Σύμφωνα με την ορφική αντίληψη, η ουράνια δύναμη η οποία κινεί την εξώτατη σφαίρα, περιτρέχει και όλες τις άλλες σφαίρες του ουρανού. Η ουράνια αυτή δύναμη ταυτίζεται με τις ιδιότητες του Διός, του Διονύσου και του Ηλίου. Η κοσμολογία αυτή πρεσβεύει την αντίληψη ότι ο Ήλιος περικλείει ολόκληρο το έναστρο στερέωμα, όπως ακριβώς περιγράφεται από την επίκληση του Αυτοκράτορος Ιουλιανού προς τον βασιλέα Ήλιο.
 
Περί της θέσεως, αλλά και της σημασίας την οποία προσελάμβανε ο Ήλιος στη μυστηριακή κοσμολογία, ο Ιουλιανός ανέφερε: «Ορισμένοι λέγουν, λοιπόν, αν και δεν είναι έτοιμοι να το πιστέψουν όλοι οι άνθρωποι, πως ο ήλιος περιφέρεται σε άναστρους ουρανούς, πολύ πάνω από την επικράτεια των απλανών. Με βάση τούτη τη θεωρία, ο ήλιος δεν τοποθετείται ανάμεσα στους πλανήτες, αλλά ανάμεσα στους τρεις κόσμους, σύμφωνα με την εκδοχή των μυστηρίων, εφ' όσον πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τον όρο «υπόθεση» αντί του δόγματος και ν' αφήσουμε τον όρο «υπόθεση» για τη μελέτη των ουρανίων σωμάτων. Οι ιερείς των Μυστηρίων λέγουν πως διδάχθηκαν από τους Θεούς ή τους κραταιούς δαίμονες (σημ. δαίμων στην αρχαιοελληνική σημαίνει αγαθή πνευματική οντότης), ενώ οι αστρολόγοι κάνουν εύλογες υποθέσεις από την Αρμονία που παρατηρούν στις ορατές σφαίρες. Αναμφίβολα, πρέπει να εγκρίνουμε και τους αστρονόμους, αλλά εκείνον που σκέπτεται ότι είναι καλύτερο να πιστεύει τους ιερείς των Μυστηρίων, εκείνον θαυμάζω και σέβομαι. Αυτά αρκούν, όπως αναφέρει και η παροιμία. Τώρα, εκτός από όσους ανέφερα ήδη, υπάρχει στους ουρανούς μέγα πλήθος Θεών, οι οποίοι αναγνωρίσθηκαν σαν τέτοιοι από εκείνους που παρατηρούν τους ουρανούς όχι τυχαία, ούτε σαν βόδια. Όπως διαιρούνται οι τρεις σφαίρες στα τέσσερα, μέσω του ζωδιακού, το ίδιο διαιρείται και ο ζωδιακός σε δώδεκα θεϊκές δυνάμεις. Κάθε μία από τούτες τις δυνάμεις, διαιρείται στα τρία, αποδίδοντας συνολικά τριάντα έξι θεότητες. Συνεπώς, όπως φρονώ, κατέρχεται από ψηλά, από τους Ουρανούς, δώρο τριπλό από τις Χάριτες, δηλαδή τις Σφαίρες. Διαιρώντας τις ο Θεός με αυτόν τον τρόπο στα τέσσερα, μας στέλνει την τετραπλή δόξα των εποχών, που εκφράζουν τις αλλαγές του χρόνου. Και αληθινά, επάνω στη γη μας, οι Χάριτες τον κύκλο μιμούνται στα αγάλματα τους. Είναι ο Διόνυσος εκείνος που παρέχει τις Χάριτες και, εξαιτίας αυτής ακριβώς της ιδιαίτερης σχέσης του, λέγεται πως βασιλεύει μαζί με τον Ήλιο».
 
Ο Ήλιος απεικονίζεται στην ελληνική πλαστική τέχνη στις δύο ακόλουθες περιπτώσεις: Στο ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνος, καθώς και στο αέτωμα του ναού των Δελφών, όπως επιμαρτυρεί ο Παυσανίας (Χ, 19.4). Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι, ακόμη και ο μυσταγωγός Σωκράτης, όπως αναφέρεται στους «Νόμους» του Πλάτωνος (10,3), επικαλείται σ' ένα είδος προσευχής, τον Ανατέλλοντα Ήλιο. Ο Ήλιος, στην αρχαιοελληνική παράδοση, συμβολίζεται με τις μορφές του Αετού, του γερακιού, του αλέκτωρος. Στον Ήλιο, επίσης, ανήκε και ένα κοπάδι από βόδια (Οδύσσεια, Μ, 260-419).