Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου 2014

Αυτά είναι τα πέντε είδη βαρεμάρας!


Βαριέστε; Αν νομίζετε ότι αυτό είναι κάτι απλό και μονοδιάστατο, είστε γελασμένοι. Οι ειδικοί ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι δεν πλήττουν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Αντιθέτως έχουν εντοπίσει πέντε διαφορετικούς τύπους ανίας.


Ο κάθε άνθρωπος δεν μπορεί να βιώσει όλα τα είδη ανίας αλλά μάλλον είναι «προσανατολισμένος» προς έναν συγκεκριμένο τύπο.

Ποιος είναι ο τύπος της ανίας σας;

Ανία της αδιαφορίας (indifferent boredom): χαρακτηρίζεται από χαμηλή ψυχική διέγερση, η οποία όμως αντισταθμίζεται από ελαφρώς θετικά συναισθήματα. Οσοι βαριούνται... αδιάφορα είναι χαλαροί και κουρασμένοι αλλά ευδιάθετοι. Είναι γενικώς αδιάφοροι προς τον κόσμο και τείνουν να αποσύρονται.

Ανία του ζυγίσματος (calibrating boredom): χαρακτηρίζεται από ελαφρώς υψηλότερη ψυχική διέγερση και ελαφρώς αρνητικά συναισθήματα. Οσοι την εμφανίζουν θέλουν να κάνουν κάτι, αλλά δεν ξέρουν τι. Οι σκέψεις τους στρέφονται εδώ και εκεί αλλά δεν αναζητούν ενεργά εναλλακτικές για να ξεφύγουν από την πλήξη.

Ανία της αναζήτησης (searching boredom): χαρακτηρίζεται από μια πολύ πιο ενεργή αναζήτηση του «να κάνω κάτι» από τον προηγούμενο τύπο. Οσοι την εμφανίζουν έχουν μεγαλύτερη συναισθηματική διέγερση και περισσότερο αρνητικά συναισθήματα από τους δύο πρώτους τύπους. Είναι ανήσυχοι και σκέφτονται συγκεκριμένα χόμπι και δραστηριότητες που θα ήθελαν να κάνουν.

Ανία της αντίδρασης (reactant boredom): είναι ο πιο αρνητικός από όλους τους προηγούμενους τύπους και μαζί με τον επόμενο, την ανία της απάθειας, θεωρούνται οι πιο ανησυχητικοί.
Οσοι εμφανίζουν τον αντιδραστικό τύπο της ανίας αισθάνονται πολύ δυστυχισμένοι, συχνά νιώθουν οργή και είναι επιθετικοί. Οι ειδικοί παρομοιάζουν αυτό που βιώνουν σε μόνιμη βάση με την αγωνιώδη επιθυμία διαφυγής που θα ένιωθε ο καθένας μας αν ήταν παγιδευμένος σε μια αίθουσα και ήταν αναγκασμένος να ακούει κάποιον να φλυαρεί ατελείωτα για ένα βαρετό θέμα.

Ανία της απάθειας: το άτομο εκφράζει ελάχιστα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα ενώ νιώθει αβοήθητο και αδύναμο απέναντι στις καταστάσεις, αδυνατώντας να κάνει κάτι για να ξεφύγει.

Το ανδρικό χαρακτηριστικό που "σαγηνεύει" τις γυναίκες!

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιο είναι το ανδρικό χαρακτηριστικό που «μαγνητίζει» τις γυναίκες χωρίς στην πραγματικότητα να το καταλαβαίνουν;

Επιστήμονες από το Τμήμα Κοινωνικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Γρανάδα έχουν την απάντηση!
Σύμφωνα με τη μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό ψυχολογίας «Personality and Social Psychology Bulletin», το μόνο που χρειάζεται να κάνουν οι άντρες για να «υπακούσουν» οι γυναίκες, είναι να έχουν αυτοπεποίθηση και να τους χαρίσουν ένα ζεστό, αληθινό χαμόγελο.
Προκειμένου να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα, οι ερευνητές πραγματοποίησαν τρία διαφορετικά πειράματα, εξετάζοντας πώς το χαμόγελο ενός άνδρα επηρέαζε αφενός την αντίληψη μιας ομάδας γυναικών γι’ αυτόν και αφετέρου τη γλώσσα του σώματός τους.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, όταν ο άντρας είχε κυριαρχικό ρόλο (δίνοντας οδηγίες για παράδειγμα) οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να ακολουθήσουν αυτά που τους έλεγε, αν τους χαμογελούσε.
Μάλιστα, αυτό ίσχυε ακόμη και αν ολοκλήρωνε την εντολή του με κάποιο σeξιστικό σχόλιο.
Στο δεύτερο πείραμα, ο άντρας άλλαζε τη δική του στάση του σώματος (άλλοτε ήταν κυριαρχική, άλλοτε υποτακτική) για να καταγραφούν οι αντιδράσεις των γυναικών, ενώ στο τρίτο διερευνήθηκαν οι επιδράσεις των ιδίων αλλαγών σε συνδυασμό με το σeξιστικό σχόλιο.
Όπως προέκυψε, και στα δύο αυτά πειράματα, οι γυναίκες δεν ήταν και τόσο υπάκουες, ούτε ως στάση σώματος ούτε ως αντίδραση.
Οι ερευνητές εξηγούν ότι το φαινόμενο αυτό παρατηρείται, καθώς οι γυναίκες εκλαμβάνουν το ανδρικό χαμόγελο ως ένδειξη «ζεστασιάς», όταν προέρχεται από έναν άντρα με κυριαρχική συμπεριφορά, ενώ δεν φαίνεται να δίνουν και τόση σημασία στους «υποτακτικούς» χαρακτήρες.

Η φιλοσοφία του αθεϊσμού

Για να δώσει κανείς μια επαρκή περιγραφή της φιλοσοφίας του αθεϊσμού, θα ήταν απαραίτητο να αναλύσει τις ιστορικές αλλαγές της πίστης σε μια θεότητα, από την πιο πρόωρη αρχή της μέχρι την παρούσα ημέρα. Αλλά αυτό δεν είναι στα πλαίσια του παρόντος κειμένου.
Εντούτοις, δεν είναι άσκοπο να αναφερθεί, εν συντομία, ότι η έννοια Θεός, υπερφυσική δύναμη, πνεύμα, θεότητα, ή οποιοδήποτε άλλος όρος στον οποίο η ουσία του θεϊσμού μπορεί να έχει βρει την έκφραση, έχουν γίνει πιο αόριστοι και σκοτεινοί κατά τη διάρκεια του χρόνου και της προόδου.
Με άλλα λόγια, η ιδέα των Θεών γίνεται πιο απρόσωπη και νεφελώδης σε αναλογία με το πώς το ανθρώπινο μυαλό μαθαίνει να καταλαβαίνει τα φυσικά φαινόμενα και στο βαθμό που η επιστήμη συσχετίζει τα ανθρώπινα και κοινωνικά γεγονότα.
Ο Θεός σήμερα, δεν αντιπροσωπεύει πλέον τις ίδιες δυνάμεις όπως στην αρχή της ύπαρξής του· ούτε κατευθύνει Αυτός το ανθρώπινο πεπρωμένο με το ίδιο σιδερένιο χέρι όπως άλλοτε. Μάλλον η ιδέα του Θεού εκφράζει ένα είδος πνευματικού ερεθίσματος για να ικανοποιήσει τις μανίες και τις φαντασίες κάθε απόχρωσης της ανθρώπινης αδυναμίας. Κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ανάπτυξης η ιδέα του Θεού αναγκάστηκε να προσαρμοστεί σε κάθε φάση των ανθρώπινων υποθέσεων, πράγμα απόλυτα σύμφωνο με την προέλευση της ίδιας της ιδέας.
Η ιδέα των Θεών προέρχεται από τον φόβο και την περιέργεια. Ο πρωτόγονος άνθρωπος, ανίκανος να καταλάβει τα φαινόμενα της φύσης και παρενοχλημένος από αυτά, έβλεπε σε κάθε τρομακτική εκδήλωση κάποια απειλητική δύναμη κατευθυνόμενη ρητά ενάντια σε αυτόν· και δεδομένου ότι η άγνοια και ο φόβος είναι οι γονείς κάθε προκατάληψης, η ενοχλημένη φαντασία του πρωτόγονου ατόμου ύφανε την ιδέα των Θεών.

Μιχαήλ ΜπακούνινΠολύ σωστά, ο γνωστός άθεος και ο αναρχικός, Μichael Bakunin, λέει στο μεγάλο του έργο “Θεός και Κράτος”: “Όλες οι θρησκείες, με τους Θεούς, ημίθεους και προφήτες τους, τους μεσσίες και Αγίους τους, δημιουργήθηκαν από την εύπιστη φαντασία των ανθρώπων που δεν είχαν ακόμα φθάσει στην πλήρη ανάπτυξη των πνευματικών τους ικανοτήτων. Συνεπώς, ο θρησκευτικός ουρανός είναι απλούστατα αντικατοπτρισμός όπου ο άνθρωπος, εκστασιασμένος από την άγνοια και την πίστη, ανακαλύπτει την εικόνα του, αλλά διευρυμένη και ανεστραμμένη – δηλαδή θεοποιημένη.
Η ιστορία των θρησκειών, της γέννησης, της ακμής, και της παρακμής των Θεών που δέσποσαν διαδοχικά στην ανθρώπινη πίστη, δεν είναι λοιπόν τίποτα άλλο, παρά η ανάπτυξη της συλλογικής νόησης και συνείδησης των ανθρώπων. Στο μέτρο που μέσα στην ιστορικά προοδευτική πορεία τους ανακάλυπταν, είτε στον εαυτό τους είτε στη φύση, μια δύναμη, ιδιότητα ή και σημαντικό ελάττωμα, τα απέδιδαν στους Θεούς τους, αφού προηγουμένως τους μεγαλοποιούσαν υπέρμετρα, καθώς συνηθίζουν να κάνουν τα παιδιά, με μία πράξη της θρησκευτικής φαντασίας τους [...].
Με όλο τον οφειλούμενο σεβασμό, λοιπόν, στους μεταφυσικούς και τους θρησκευτικούς ιδεαλιστές, τους φιλόσοφους, τους πολιτικούς ή τους ποιητές: η ιδέα του Θεού υπονοεί την παραίτηση του ανθρώπινου λόγου και της δικαιοσύνης, είναι η αποφασιστικότερη άρνηση της ανθρώπινης ελευθερίας, και αναγκαστικά καταλήγει στην υποδούλωση της ανθρωπότητας, τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη.”
Κατά συνέπεια η ιδέα των Θεών, που αναβιώνεται, προσαρμόζεται, και διευρύνεται ή περιορίζεται, σύμφωνα με την ανάγκη του χρόνου, έχει επηρεάσει την ανθρωπότητα και θα συνεχίσει να το κάνει μέχρι ο άνθρωπος να σηκώσει το κεφάλι του μία φωτεινή μέρα, άφοβος και με αφυπνισμένη θέληση. Αναλογικά, όσο το άτομο μαθαίνει να κατανοεί τον εαυτό του και διαμορφώνει το πεπρωμένο του, ο θεϊσμός γίνεται περιττός. Το πόσο το άτομο θα είναι σε θέση να βρει τη σχέση του με τους συνανθρώπους του, θα εξαρτηθεί εξ ολοκλήρου από το κατά πόσο μπορεί να ξεπεράσει την εξάρτησή του από το Θεό.
Ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι ο θεϊσμός, που είναι η θεωρία της κερδοσκοπίας, αντικαθίσταται από τον αθεϊσμό, την επιστήμη που αναλύει και αποδεικνύει. Ο ένας στηρίζεται στα μεταφυσικά σύννεφα του Αγνώστου, ενώ ο άλλος έχει τις ρίζες του σταθερά στο χώμα. Είναι η γη, όχι ο ουρανός, αυτό που πρέπει να διασώσει ο άνθρωπος εάν θέλει πραγματικά να σωθεί.
Η πτώση του θεϊσμού είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέαμα, ειδικά όπως φανερώνεται στην ανησυχία των θεϊστών, οποιαδήποτε και αν είναι η συγκεκριμένη θρησκεία τους. Συνειδητοποιούν, με πολύ άγχος, ότι οι μάζες γίνονται καθημερινά πιο αθεϊστικές, πιο αντιθρησκευτικές· ότι είναι αρκετά πρόθυμοι να αφήσουν το μεγάλο υπερπέραν και τη θεϊκή περιοχή του στους αγγέλους και τα σπουργίτια· επειδή όλο και περισσότερο οι μάζες απορροφούνται στα προβλήματα της άμεσης ύπαρξής τους.
Πώς να φέρει τις μάζες πίσω στην ιδέα Θεών, το πνεύμα, την πρώτη αιτία, κ.λ.π. – αυτή είναι η πιο πιεστική ερώτηση σε όλους τους θεϊστές. Όλα αυτά τα ερωτήματα φαίνονται να είναι μεταφυσικά, έχουν ωστόσο ένα πολύ χαρακτηριστικό φυσικό υπόβαθρο. Όσο αναφορά την θρησκεία, “την Απόλυτη αλήθεια” δηλαδή, οι ανταμοιβές και οι τιμωρίες της είναι το σήμα κατατεθέν της μεγαλύτερης, της πιο διεφθαρμένης και ολέθριας, της ισχυρότερης και πιο προσοδοφόρας βιομηχανίας στον κόσμο, μη εξαιρουμένης της βιομηχανίας όπλων και πυρομαχικών. Είναι η βιομηχανία του αποπροσανατολισμού του ανθρώπινου μυαλού και της καταπίεσης της ανθρώπινης καρδιάς.
Η αναγκαιότητα δεν γνωρίζει κανέναν νόμο· ως εκ τούτου, η πλειοψηφία των θεϊστών αναγκάζεται να επανεξετάσει κάθε ζήτημα, ακόμα κι αν δεν έχει καμία σχέση με θεότητες ή με την Αποκάλυψη ή το Υπερπέραν. Ίσως αισθάνονται το γεγονός ότι η ανθρωπότητα κουράζεται από τα εκατοντάδες παραρτήματα (στμ. θρησκειών) του Θεού.
Πώς να βελτιωθεί αυτό το νεκρό επίπεδο θεϊστικής πεποίθησης, είναι πραγματικά ένα θέμα ζωής και θανάτου για όλα τα δόγματα. Γι΄ αυτό και η ανοχή τους· αλλά είναι μια ανοχή όχι κατανόησης, αλλά αδυναμίας. Ίσως αυτό να εξηγεί και τις προσπάθειες που ενθαρρύνονται σε όλες τις θρησκευτικές δημοσιεύσεις για να συνδυάσουν τις διαφοροποιημένες θρησκευτικές φιλοσοφίες και τις συγκρουόμενες θεϊστικές θεωρίες σε ένα δόγμα. Όλο και περισσότερο, οι διάφορες έννοιες “του μόνου αληθινού Θεού, τού μοναδικού καθαρού πνεύματος, – η μόνη αληθινή θρησκεία” σχολιάζονται με τρόπο ανεκτικό σε μια μανιώδη προσπάθεια να καθιερωθεί ένα κοινό έδαφος για να διασώσει τη σύγχρονη μάζα από τη “ολέθρια” επιρροή των αθεϊστικών ιδεών.
Είναι χαρακτηριστικό της θεϊστικής “ανοχής” ότι κανένας δεν νοιάζεται πραγματικά για το τι πιστεύουν οι άνθρωποι, αν πιστεύουν, ή προσποιούνται ότι πιστεύουν. Για να πραγματοποιήσουν αυτό το σκοπό, χρησιμοποιούνται οι πιο ωμές και επιθετικές μέθοδοι. Θρησκευτικές συνεδριάσεις και προσπάθειες αναγέννησης με τον Billy Sunday ως τον προασπιστή τους – μέθοδοι που πρέπει να προσβάλουν κάθε εξευγενισμένη αίσθηση, και που η επίδρασή τους επάνω στην άγνοια και την περιέργεια συχνά τείνει να δημιουργήσει μια ήπια κατάσταση παραφροσύνης που συνδέεται, όχι σπάνια, με την ερωτομανία. Όλες αυτές οι μανιώδεις προσπάθειες βρίσκουν την έγκριση και την υποστήριξη από τις μεγάλες δυνάμεις της γης.
Από το ρώσο δεσπότη, τον αμερικανό Πρόεδρο· από τον Rockefeller (στμ. πλούσιος αμερικάνος επιχειρηματίας) και τον Wanamaker, μέχρι τον πιο ασήμαντο επιχειρηματία. Δείχνουν ότι το κεφάλαιο που επενδύεται στον Billy Sunday, το Y.M.C.A. (στμ. Young Men’s Christian Association, χριστιανική αδελφότητα που ξεκίνησε το 1844 και πλέον αριθμεί παραρτήματα σε 119 χώρες στον κόσμο), στην Christian Science, και τα διάφορα άλλα θρησκευτικά όργανα θα επιστρέψει τεράστια κέρδη από τη κατακτημένη, εξημερωμένη, και κουτή μάζα.
Συνειδητά ή ασυναίσθητα, οι περισσότεροι θεϊστές βλέπουν στους Θεούς και τους διαβόλους, τον παράδεισο και την κόλαση, την ανταμοιβή και την τιμωρία, ένα μαστίγιο για να οδηγεί τους ανθρώπους στην υπακοή, την προβατοποίηση και την “ικανοποίηση”.
Η αλήθεια είναι ότι ο θεϊσμός θα είχε χάσει την επιθετικότητα του πολύ πριν από αυτό χωρίς τη συνδυασμένη υποστήριξη του διάβολου και της εξουσίας. Πόσο ολοκληρωτικά χρεοκοπημένος είναι πραγματικά, καταδεικνύεται στις τάφρους και τα πεδία μαχών της Ευρώπης σήμερα.
Δεν περιγράφουν όλοι οι θεϊστές τη θεότητά τους ως το Θεό της αγάπης και της καλοσύνης; Ωστόσο μετά από χιλιάδες έτη τέτοιων κυρηγμάτων οι Θεοί παραμένουν κουφοί στην αγωνία της ανθρώπινης φυλής. Ο Κομφούκιος δεν ενδιαφέρεται για την φτώχεια, τις άσχημες συνθήκες και τη δυστυχία των πληθυσμών της Κίνας. Ο Βούδας παραμένει ανενόχλητος στη φιλοσοφική αδιαφορία του μπροστά στην πείνα και τους λιμούς στην Ινδία· ο Θεός παραμένει κουφός στην πικρή κραυγή του Ισραήλ, ενώ ο Ιησούς αρνείται να αναστηθεί από τους νεκρούς ενάντια στους Χριστιανούς του που σφάζουν ο ένας τον άλλον.
Το βάρος όλων των τραγουδιών και των ύμνων “προς τον ύψιστο” είναι ότι ο Θεός αντιπροσωπεύει τη δικαιοσύνη και το έλεος. Ωστόσο, η αδικία μεταξύ των ατόμων μονίμως αυξάνεται· οι προσβολές που διαπράττονται ενάντια στις μάζες σε αυτήν την χώρα μόνο, φαίνονται αρκετές για να πνίξουν τον ίδιο τον παράδεισο. Αλλά πού είναι οι Θεοί για να δώσουν ένα τέλος σε όλες αυτές τις φρίκες, αυτά τα λάθη, αυτή την απανθρωπιά ενάντια στο άτομο; Όχι, όχι οι Θεοί, αλλά το ΑΤΟΜΟ πρέπει να εγερθεί μέσα από τη δυνατή οργή του. Εξαπατημένος από όλες τις θεότητες, προδομένος από τους “απεσταλμένους” τους, αυτός, ο ίδιος, πρέπει να αναλάβει να φέρει τη δικαιοσύνη επάνω στη γη.
Η φιλοσοφία του αθεϊσμού εκφράζει την επέκταση και την αύξηση του ανθρώπινου μυαλού. Η φιλοσοφία του θεϊσμού, εάν μπορούμε να την αποκαλέσουμε φιλοσοφία, είναι στατική και πάγια. Ακόμη και η απλή προσπάθεια να διεισδύσει κανείς στα μυστήρια αντιπροσωπεύει, από τη θεϊκιστική άποψη, μη-πίστη στην απ’ όλους αποδεκτή παντοδυναμία, και ακόμη και μια άρνηση της σοφίας των θείων δυνάμεων εκτός του ατόμου. Ευτυχώς, εντούτοις, το ανθρώπινο μυαλό δεν ήταν ποτέ, και δεν μπορεί ποτέ να είναι, καθοδηγούμενο, με το ζόρι, στη στασιμότητα . Ως εκ τούτου προχωρά σταθερά τον ανήσυχο δρόμο του προς τη γνώση και τη ζωή.
Το ανθρώπινο μυαλό συνειδητοποιεί “ότι το σύμπαν δεν είναι το αποτέλεσμα μιας “δημιουργικής” διαταγής από κάποια θεία νοημοσύνη, που, από το πουθενά, παράγει ένα αριστούργημα χαοτικό και σε τέλεια λειτουργία”, αλλά ότι είναι το προϊόν χαοτικών δυνάμεων που λειτουργούν αέναα στο χρόνο, των συγκρούσεων και των κατακλυσμών, της απώθησης και της έλξης, αποκρυσταλλώνοντας μέσω της αρχής της επιλογής σε αυτό που οι θεϊστές καλούν, “ο κόσμος καθοδηγείται από τη τάξη και την ομορφιά.” Όπως ο Joseph McCabe (στμ. Jοseph McCabe [1867-1955] γνωστός Άγγλος αθεϊστής) σωστά επισημαίνει στην “Ύπαρξη του Θεού”: “ένας νόμος της φύσης δεν είναι ένας τύπος που συντάσσεται από έναν νομοθέτη, αλλά μια μόνη περίληψη των παρατηρηθέντων γεγονότων – ένα πακέτο γεγονότων. Τα πράγματα δεν ενεργούν με έναν συγκεκριμένο τρόπο επειδή υπάρχει ένας νόμος, αλλά δηλώνουμε το “νόμο” επειδή ενεργούν με εκείνο τον τρόπο.”
Η φιλοσοφία του αθεϊσμού αντιπροσωπεύει μια έννοια της ζωής χωρίς καθόλου μεταφυσικό Υπερπέραν ή κάποιο Θείο ρυθμιστή. Είναι η έννοια ενός πραγματικού κόσμου με τις ελευθεριακές, εξελίξιμες και όμορφες δυνατότητές του, σε σύγκριση με έναν πλασματικό κόσμο, ο οποίος με τα πνεύματά του, τους χρησμούς, και την κίβδηλη ικανοποίηση έχει κρατήσει την ανθρωπότητα σε μία αβοήθητη υποβάθμιση.
Μπορεί να φανεί παράδοξο, όμως είναι θλιβερά αληθινό, ότι αυτός ο πραγματικός, ορατός κόσμος και η ζωή μας έπρεπε να είναι τόσο πολύ κάτω από την επιρροή των μεταφυσικών υποθέσεων, αντί για τις φυσικές αποδείξιμες δυνάμεις. Κάτω από το μαστίγιο της θεϊστικής ιδέας, αυτή η γη δεν έχει χρησιμεύσει σε κανέναν άλλο σκοπό απ’ ότι ως προσωρινός σταθμός για να εξετάσει την ανθρώπινη ικανότητα για τη θυσία στη θέληση του Θεού. Αλλά τη στιγμή που ο άνθρωπος προσπάθησε να εξακριβώσει τη φύση αυτής της θέλησης, του είπαν ότι ήταν εντελώς ανώφελο για τη “πεπερασμένη ανθρώπινη νοημοσύνη” να πάει πέρα από τη παντοδύναμη άπειρη θέληση. Κάτω από το τεράστιο βάρος αυτής της παντοδυναμίας, το άτομο έχει υποκύψει στη σκόνη – ένα άβουλο πλάσμα διαλυμένο, και που ιδρώνει στο σκοτάδι. Ο θρίαμβος της φιλοσοφίας του αθεϊσμού είναι να ελευθερώσει το άτομο από τον εφιάλτη των Θεών· σημαίνει τη διάλυση των φαντασμάτων του αγνώστου.
Ξανά και ξανά το φως του λόγου έχει διαλύσει το θεϊστικό εφιάλτη, αλλά η ένδεια, η δυστυχία και ο φόβος έχουν αναδημιουργήσει τα φαντάσματα – είτε παλιά είτε νέα, παρά την εξωτερική μορφή τους, αυτά διαφέρουν λίγο στην ουσία τους. Ο αθεϊσμός, αφ’ ετέρου, στην φιλοσοφική του πτυχή αρνείται την υποταγή, όχι μόνο σε μια καθορισμένη έννοια του Θεού, αλλά αρνείται όλη τη δουλεία στην ιδέα των Θεών, και αντιτάσσεται στη θεϊστική αρχή υπό αυτήν τη μορφή. Οι Θεοί στη μεμονωμένη λειτουργία τους δεν είναι στα μισά τόσο ολέθριοι όσο η αρχή του θεϊσμού που αντιπροσωπεύει την πίστη σε μία μεταφυσική, ή ακόμα και παντοδύναμη, δύναμη που κυβερνά τη γη και το άτομο. Είναι ο ολοκληρωτισμός του θεϊσμού, της ολέθριας επιρροής του επάνω στην ανθρωπότητα, της παραλυτικής επίδρασής του επάνω στη σκέψη και τη δράση, την οποία ο αθεϊσμός παλεύει με όλη τη δύναμή του.
Η φιλοσοφία του αθεϊσμού έχει τη ρίζα της στη γη, σε αυτήν την ζωή• ο στόχος του είναι η χειραφέτηση της ανθρώπινης φυλής από όλα τα Θεϊκά κεφάλια, είτε είναι αυτά ιουδαϊκά, χριστιανικά, μωαμεθανικά, βουδιστικά, βραχμινιστικά, ή ότι άλλο. Η ανθρωπότητα έχει τιμωρηθεί από καιρό και μάλιστα βαριά για τη δημιουργία των Θεών• τίποτα άλλο παρά ο πόνος και οι διωγμοί αυξήθηκαν από την δημιουργία τους. Υπάρχει μόνο μια διέξοδος από αυτή τη γκάφα: Το άτομο πρέπει να σπάσει τα δεσμά που τον κρατούν στις πύλες του ουρανού και της κόλασης, έτσι ώστε να μπορέσει να αρχίσει να διαμορφώνει μέσα από την αναζωπυρωμένη και αφυπνισμένη του συνείδηση ένα νέο κόσμο επάνω στη γη.
Μόνο μετά τον θρίαμβο της αθεϊστικής φιλοσοφίας στα μυαλά και τις καρδιές των ανθρώπων, θα γίνουν κατανοητές η ελευθερία και η ομορφιά της ζωής. Η ομορφιά ως δώρο από τον ουρανό έχει αποδειχθεί άχρηστη. Εντούτοις, θα γίνει η ουσία και η ώθηση της ζωής όταν μάθει το άτομο να βλέπει στη γη το μόνο ουρανό κατάλληλο για το άτομο. Ο αθεϊσμός βοηθά ήδη να ελευθερωθεί το άτομο από την εξάρτησή του στην τιμωρία και την ανταμοιβή ως θεϊκή ευκαιρία – αντίθετη για τους φτωχούς στο πνεύμα.
 Emma Goldman
Δημοσιεύτηκε το 1916 στο περιοδικό Mother Earth (Μητέρα γή)

Αστραπές – κεραυνοί – βροντές

«Επιμένω πως ένα καμπαναριό εκκλησίας με αλεξικέραυνο στην κορυφή, δείχνει έλλειψη αυτοπεποίθησης».
Νταγκ Μακλέοντ


Το φυσικό φαινόμενο του κεραυνού
Ο κεραυνός θεωρείτο από αρχαιοτάτων χρόνων θεϊκό μήνυμα για τιμωρία ή έπαινο των ανθρώπων. Βέβαια, οι άνθρωποι δεν γνώριζαν στις προεπιστημονικές εποχές ότι κεραυνοί παρατηρούνται και στους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος που δεν κατοικούνται μεν από ανθρώπους, αλλά διαθέτουν ατμόσφαιρα, π.χ. στον Κρόνο, όπως έδειξαν οι μετρήσεις των διαστημοπλοίων που πλησίασαν αυτόν τον πλανήτη.Κεραυνοί στα ανοικτά της Ικαρίας, λήψη με ανοικτό διάφραγμα.Αυτή η γνώση από μόνη της, αν ήταν διαθέσιμη παλαιότερα, θα αποθάρρυνε το συσχετισμό ενός φυσικού φαινομένου με την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Διαπιστώνουμε, με αυτή την ευκαιρία, πώς η επιστημονική γνώση υποκαθιστά και ακυρώνει μεταφυσικές ερμηνείες και αντιλήψεις για συνηθισμένα φυσικά φαινόμενα! Αυτή η διαδικασία ανατροπής κατεστημένων αντιλήψεων με την κατάκτηση επιστημονικών γνώσεων επαναλαμβάνεται διαρκώς από την εποχή της Αναγέννησης μέχρι των ημερών μας.Στην αρχαία ελληνική μυθολογία κατασκεύαζε τους κεραυνούς ο Ήφαιστος στην Αίτνα και τους έριχνε ο Δίας από τον Όλυμπο (Ησιόδου «Θεογονία»).
Αρκετά νωρίς άρχισαν όμως οι φιλόσοφοι να ξεφεύγουν από τις θεοκρατικές αντιλήψεις και να συσχετίζουν τον κεραυνό με τη νέφωση. Οι μαθητές του Θαλή, Αναξίμανδρος και Αναξιμένης (6ος αιώνας π.Χ.) έδωσαν μάλλον την πρώτη φυσική εξήγηση για το φαινόμενο του κεραυνού! Θεωρούσαν ότι αιτία του κεραυνού ήταν ο άνεμος. Η πίεση του αέρα στα σύννεφα οδηγούσε σε τριβές, οι οποίες δημιουργούσαν (χωρίς θεϊκή παρέμβαση) τη λάμψη και τη βροντή. Ο Αναξαγόρας (5ος αιώνας π.Χ.) έδωσε μία διαφορετική, αλλά επίσης φυσική εξήγηση για τον κεραυνό!Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος θεωρούσαν ότι οι κεραυνοί κρύβονται από τη φύση στα σύννεφα και διαφεύγουν προς τη Γη με διάφορες αφορμές.

Στην κωμωδία του Αριστοφάνη «Νεφέλες» εξηγεί ο Σωκράτης στο μαθητή του Στρεψιάδη ότι ο κεραυνός αποτελεί «στεγνό αέρα» που είναι συμπιεσμένος στα σύννεφα. Ο μαθητής του Αριστοτέλη Θεόφραστος (3ος αιώνας π.Χ.) δίνει επτά αίτια για τη βροντή και ανάλογα για την αστραπή.Στη μυθολογία των σκανδιναβικών λαών ελέγχει ο θεός Donar (=βροντή) τα μετεωρολογικά φαινόμενα, ιδιαίτερα την αστραπή και τη βροντή! Σύμφωνα δε με τη μυθολογία των Κελτών και των Γερμανών οι καταιγίδες, οι βροντές και οι αστραπές προέρχονται από το διαρκή αγώνα του θεού Θωρ κατά των εχθρών του ανθρώπου.Οι πρόδρομοι των Ρωμαίων στην Ιταλία, οι Ετρούσκοι, είχαν μελετήσει λεπτομερώς το θέμα των κεραυνών και είχαν υποδιαιρέσει τον ουρανό σε 16 τομείς. Ανάλογα από ποιον τομέα ερχόταν και σε ποια κατεύθυνση έπεφτε ο κεραυνός, είχε διαφορετική σημασία για την ερμηνεία των μελλοντικών γεγονότων. Η εντύπωση των Ετρούσκων ότι κατά την εξέλιξη των κεραυνών έπεφταν στη Γη ογκώδεις λίθοι, διατηρήθηκε στη λαϊκή πίστη μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα.
Οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν τις ελληνικές απόψεις για τα μετεωρολογικά φαινόμενα, προσαρμόζοντας μόνο τα ονόματα των θεών. Τα αντικείμενα που είχαν κτυπηθεί από κεραυνό ανήκαν στην ιδιοκτησία του Jupiter, ενώ όσοι πέθαιναν από κτύπημα κεραυνού θεωρούνταν ευνοημένοι των θεών! Στην αντίληψη των Ίνκας (13ος-16ος αιώνας μ.Χ.) η βροντή και η αστραπή ήταν παιδιά του ήλιου και της σελήνης και ελέγχονταν από τον παντοδύναμο βασιλιά, ο οποίος ήταν και ο ίδιος θεός.
Με την επιβολή του χριστιανισμού παραμερίζονται οι ελληνικές φυσιοκρατικές ερμηνείες για τον κεραυνό και επανέρχονται οι θεοκρατικές. Σύμφωνα λοιπόν με τη χριστιανική αντίληψη, ο κεραυνός αποτελεί τη φωνή του θεού (Ιωάννης 12,19)! Στην ύστερη Αρχαιότητα και στο Μεσαίωνα οι κεραυνοί έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην επιβεβαίωση ενεργειών αυτοκρατόρων, πατριαρχών και του πάπα, αλλά και στην πρόβλεψη του μέλλοντος. Στην Κων/πολη, όπου εκδηλώνονται συχνά καταιγίδες, καλούσε ο ιδρυτής της, αυτοκράτωρ Κων/νος τους οιωνοσκόπους να μελετήσουν τα εντόσθια ζώων που θυσιάζονταν επί τούτου, όταν έπεφταν αλλεπάλληλοι κεραυνοί!
Σε Νεαρές του Ιουστινιανού αναφέρεται ότι η ορθότητα του νόμου επικυρώθηκε από το θεό, επειδή κατά την υπογραφή της έπεσαν 1, 2 ή περισσότεροι κεραυνοί. Στα τέλη του 13ου αιώνα κυκλοφόρησε στο Βυζάντιο ένα αντιδυτικό πόνημα για να αποδείξει τις «αιρετικές» απόψεις των Φράγκων, στο οποίο εξηγείται ότι οι αστραπές και οι βροντές στον ουρανό προκύπτουν από «συγκρούσεις μεταξύ των αγγέλων στο πέταγμά τους» (Κ.Σιμόπουλος: Ξενοκρατία…) Στο μωαμεθανισμό πιστεύεται ότι ο Αλλάχ προκαλεί τριβή στα σύννεφα, από την οποία προκύπτουν τα μετεωρολογικά φαινόμενα και μαζί τους ο κεραυνός (Κοράνι 24, 43).
Μετά την ανακάλυψη της ηλεκτρικής φύσης του κεραυνού κατά το 18ο αιώνα, παραμερίστηκαν όλες αυτές οι θεοκρατικές ερμηνείες, αποσιωπήθηκαν ή ξεχάστηκαν τα θρησκευτικά κείμενα που αναφέρονται σε κεραυνούς, διασκεδάστηκαν οι παλαιές αντιλήψεις και τοποθετήθηκε σταδιακά από ένα αλεξικέραυνο σε όλους τους ναούς και όλα τα τεμένη, που είναι κατά κανόνα τα υψηλότερα κτήρια στις μικρές και μεσαίες πόλεις και πλήττονται συχνά από κεραυνούς! Παρ” όλα αυτά, στη λαϊκή γλώσσα έχουν διατηρηθεί αντιλήψεις, ευχές και κατάρες που σχετίζονται με τη θεϊκή ή δαιμονική προέλευση του κεραυνού!Η εκδήλωση του κεραυνού είναι συνέπεια της δημιουργίας υψηλής διαφοράς δυναμικού μεταξύ του εδάφους και νέφους καταιγίδας που συχνά φτάνει την τιμή μερικών εκατομμυρίων βολτ (MV).
Η δημιουργούμενη ένταση του ηλεκτρικού πεδίου ξεπερνά την οριακή τιμή αντοχής του υλικού (εδώ ατμοσφαιρικός αέρας με συγκεκριμένη υγρασία, θερμοκρασία και πίεση) και το μονωτικό αποκτά αγώγιμες διαδρομές. Το ρεύμα που διοχετεύεται για μερικά χιλιοστά ή εκατοστά του δευτερολέπτου μπορεί να φτάσει σε ακραίες περιπτώσεις μέχρι την τιμή των 100 kA. Τα μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται ταυτόχρονα είναι πολύ ισχυρά και, λόγω της ραγδαίας χρονικής μεταβολής τους, προκαλούν εξ επαγωγής επίσης πολύ ισχυρές τάσεις σε γειτονικά δίκτυα, συσκευές και μεταλλικές εγκαταστάσεις που βρίσκονται στην ευρεία περιοχή, η οποία καλύπτεται από αυτό το μαγνητικό πεδίο. Παράλληλα διατρέχουν την ατμόσφαιρα ηλεκτρομαγνητικά κύματα, τα οποία διαχέονται σε αρκετά ευρεία περιοχή και προκαλούν ηλεκτρομαγνητικές διαταραχές σε όργανα, συσκευές και μηχανές.
Αν και «πέφτουν» ετησίως στη Γη περί τα 25 εκατομμύρια κεραυνοί και η εξέλιξη κάθε κεραυνού σχετίζεται με ιδιαίτερα υψηλές τιμές των ηλεκτρομαγνητικών μεγεθών, δεν είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί αυτό το φυσικό φαινόμενο ενεργειακά επειδή, λόγω του πολύ μικρού χρόνου διάρκειάς του, παρέχεται κατά μέσο όρο ενέργεια που αντιστοιχεί περίπου σε 10 λίτρα πετρελαίου. Το κόστος αναπτύξεως και εγκαταστάσεως μιας μονάδας ενεργειακής αξιοποιήσεως κεραυνών θα ήταν γι” αυτό το λόγο δυσανάλογα υψηλό και δεν πρόκειται να αποσβεσθεί σε ικανό χρονικό διάστημα.
Δεν μένει λοιπόν παρά να θαυμάσουμε στις επόμενες σελίδες τις εντυπωσιακές εικόνες που δημιουργεί στον ουρανό αυτό το βίαιο φυσικό φαινόμενο. Σημειώνουμε εδώ ότι όλες οι φωτογραφίες που ακολουθούν, είναι έργο διαφόρων επαγγελματιών και ερασιτεχνών φωτογράφων και αξιοποιούνται εδώ αποκλειστικά για εκπαιδευτική χρήση.

****************

Αστραπή



Αστραπή, εκκένωση σε νέφος ή μεταξύ νεφών

Ο σπινθήρας αυτός δημιουργείται όταν η συσσώρευση στατικού ηλεκτρισμού υπερνικά τη φυσική αντίσταση που προβάλλει οΑτμοσφαιρικός αέρας στη δίοδο ενός ηλεκτρικού ρεύματος. Όταν ο αέρας είναι ξηρός τότε η αντίσταση αυτή είναι μεγάλη. Όταν όμως περιέχει υδροσταγόνες αναπτύσσεται τάση 10 εκατομμυρίων βολτ (Volt) που προκαλεί ηλεκτρική εκκένωση, δηλαδή δίοδο ηλεκτρικού ρεύματος μέσα από τον αέρα που συνοδεύεται από μια λάμψη, την αστραπή.
Στην Αγγλία οι αστραπές συμβαίνουν κατά τα 2/3 ανάμεσα σε διαφορετικά τμήματα του ίδιου του νέφους. Στην Νότια Αφρική η αναλογία αυτή είναι 9/10.
Στη πραγματικότητα οι αστραπές μεταξύ τους, ανεξάρτητα της μορφής που παρατηρούνται διχαλωτές ή διάχυτες δεν παρουσιάζουν καμία ουσιώδη διαφορά. Η διάχυτη αστραπή είναι απλά η διάχυτη λάμψη που παρατηρείται από μια διχαλωτή αστραπή που συγκαλείπτεται από τη βροχή ή το νέφος εντός του οποίου δημιουργείται.

Ενέργεια αστραπής – Παράγωγα

Η Αστραπή απελευθερώνει μεγάλη ποσότητα ενέργειας της τάξεως των 1010 τζάουλ σε χρόνο λιγότερο από ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου. Τα 3/4 της ενέργειας αυτής ξοδεύονται για τη θέρμανση του αέρα, που μεταβιβάζει το ρεύμα ως θερμοκρασία 15.000 βαθμών Κελσίου. Ο πυρακτωμένος αυτός αέρας (και όχι ο ηλεκτρισμός που τον θερμαίνει) είναι αυτό που λέγεται αστραπή. Η ξαφνική αυτή και έντονη θέρμανση κάνοντας τον αέρα να διαστέλλεται απότομα, δημιουργεί ένα κύμα κρούσης που ο ήχος του είναι η βροντή. Μια ηλεκτρική εκκένωση που συμβαίνει πάνω από το σημείο ενός παρατηρητή ακούγεται ως ένας και μοναδικός εκκωφαντικός κρότος. Όταν όμως η εκκένωση αυτή γίνει μακριά ο ίδιος θόρυβος ακούγεται λίγο συνεχόμενος ως «μπουμπουνητό» που διαρκεί ίσως και κάποια δευτερόλεπτα, αυτό συμβαίνει διότι η βροντή ακούγεται από διάφορες αποστάσεις καθώς ανακλάται ο ήχος από τα νέφη, το έδαφος, τις εξάρσεις του και από τα κτίρια μέσα σε μία πόλη.
Οι αστραπές είναι ο κύριος τρόπος να παράγεται το όζον στην ατμόσφαιρα το οποίο, συσσωρευόμενο κυρίως σε στρώμα στο κατώτερο τμήμα της στρατόσφαιρας, φιλτράρει τηνυπεριώδη ακτινοβολία.

Λαογραφία

Στην ελληνική λαϊκή παράδοση η έννοια «αστραπόβροντο» έχει προέλευση από τους αρχαίους μύθους όπου ο Δίας είναι ο κυρίαρχος των κεραυνών της αστραπής και της βροντής. Με την καθιέρωση του Χριστιανισμού πέρασε στις λαϊκές δοξασίες ότι η αστραπή είναι η φωτιά που αφήνει πίσω του το άρμα του Προφήτη Ηλία καθώς διατρέχει τον ουρανό, ενώ η βροντή το κροτάλισμα των ποδιών των αλόγων που σύρουν το άρμα του. Κατ΄ άλλη παράδοση περισσότερο νησιώτικη οι αστραπές και οι βροντές είναι οι κανονιοβολισμοί που ρίχνει ο Αρχάγγελος Μιχαήλ κατά του Σατανά. Επίσης μια άλλη δημώδης έκφραση «αστραποκαμμένος» λέγεται όχι τόσο για την αστραπή όσο για το αστροπελέκι δηλαδή τον κεραυνό. Συνηθίζεται να λέγεται είτε ως κατάρα, είτε από οίκτο σε δυστυχισμένους ανθρώπους, ορφανούς κ.λπ., π.χ. «άχ φωτιοκαμμένε ή αστραποκαμμένε», ή «φωτιά να πέσει και να σε κάψει» κ.λπ. Κυριάρχο στοιχείο σε όλες αυτές τις παραδόσεις, δοξασίες και εκφράσεις αποτελεί το δέος που δημιουργούν τα μετεωρολογικά αυτά φαινόμενα.

Παροιμίες

«Αν δεν αστράψει δεν βροντά» που λέγεται σε ακολουθία πράξεων ή
«Αν δεν αστράψει δεν βροντά κι αν δεν βροντά δεν βρέχει»,
«κι αν δεν συνδέσει το νερό ο ποταμός δεν τρέχει», που λέγεται ομοίως.
«Ας είναι η δύση καθαρή κι ανατολή ας στράφτει», γνωρίζοντας ότι ο καιρός αλλάζει από Δυτικά οπότε δεν υπάρχει φόβος συνέχισης καταιγίδας.
Παρόμοιες όμως τέτοιες παροιμίες από μετεωρολογικές παρατηρήσεις υπήρχαν και στην αρχαιότητα.


***********************


*****************************
Όταν οι αστραπές συναντούν τα ηφαίστεια

Εντυπωσιακές εικόνες από Ισλανδία και Ινδονησία

Τα ηφαίστεια και οι αστραπές μπορούν να προσφέρουν πολύ όμορφο θέαμα από μόνα τους. Σκεφτείτε όμως τι μπορεί να γίνει όταν μία φωτογραφία περιλαμβάνει και τα δύο μαζί. Οι εικόνες αυτές, που δείχνουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο την ομορφιά και τη δύναμη της φύσης, έχουν τραβηχτεί σε ηφαίστεια της Ισλανδίας και της Ινδονησίας.Το φαινόμενο αυτό είναι αρκετά συχνό και έχει φωτογραφηθεί από το 1940. Παρόλο που πολλοί νομίζουν ότι τα δύο αυτά φαινόμενα (αστραπές και έκρηξη ηφαιστείου) είναι τυχαία, η γεωεπιστήμονας Adele Crozier από την Αυστραλία αναφέρει: «Ως επί το πλείστον αυτές οι αστραπές συνδέονται με την εκρηκτική ηφαιστειακή δραστηριότητα που παράγει μάγμα και στέλνει ηφαιστειακή τέφρα στην ατμόσφαιρα».«Πιθανόν οι αστραπές να συμβαίνουν από τα φορτισμένα σωματίδια της τέφρας που εκτινάσσονται σαν στήλη από το ηφαίστειο. Αλλά οι ηφαιστειολόγοι δεν είναι απόλυτα σίγουροι ποιος ακριβώς μηχανισμός τις δημιουργεί μέσα σε μια ηφαιστειακή έκρηξη» εξηγεί η Crozier. Το φαινόμενο παραμένει ακόμα μυστήριο για τους επιστήμονες.Αστραπές στην έκρηξη ηφαιστείου το βουνό Merapi της Ινδονησίας.Φωτογραφίες από το ηφαίστειο Eyjafjallajökull της Ισλανδίας. Τον Απρίλιο του 2010 η στάχτη από το συγκεκριμένο ηφαίστειο ήταν η αιτία να σταματήσουν τις πτήσεις πολλές αεροπορικές εταιρείες.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ

ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΠΛΑΤΩΝΑ – ΠΛΩΤΙΝΟΥ
Η  μονοθεϊστική χριστιανική θρησκεία της  «Αποκάλυψης» του θεού και η υστερότοκη του Ισλαμισμού, παρότι είναι δυο συγγενικές θρησκείες, λόγο του ότι έχουν και οι δύο τον Ιουδαϊσμό στην ουσία τους, δεν παύουν και οι δύο να έχουν άμεση σχέση με τις εθνικές θρησκείες της αρχαιότητας, ειδικότερα της ανατολικής λεκάνης της μεσογείου. Είναι γνωστό ότι ο χριστιανισμός άρχισε να δημιουργείται στον γνωστό κόσμο, μέσα σε ένα πολυποίκιλο κλίμα που επικρατούσε απ άκρου εις άκρου η Ελληνιστική παιδεία, η οποία όπως  ήταν φυσικό  – με τις ισχυρές επιδράσεις, ήταν αδύνατο  να μην διαδραματίσει  σπουδαίο ρόλο πάνω στην όποια διαμόρφωσή της.
Η επίδραση αυτή του ελληνιστικού πνεύματος, εκδηλωνόταν κυρίως με την φιλοσοφία και τις θεωρίες του μέγιστου δεισιδαίμονα φιλόσοφου Πλάτωνα και του πιο προσγειωμένου (στον πραγματικό κόσμο) μαθητή του, Αριστοτέλη,  με προπαντός εκείνες των μεταγενέστερων Νεοπλατωνικών τού Πλωτίνου, που έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στον σχηματισμό του χριστιανισμού, του μουσουλμανικού σχολαστικισμού και του μυστικισμού.
ΡΩΜΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Στις δυο αυτές θρησκείες του Χριστιανισμού και του Ισλαμισμού, ο βαθμός συγγένειας τους με την κλασική και κυρίως υστερότερης ελληνικής αρχαιότητας, είναι λίγο διαφορετικός. Αυτό που τις κάνει να ξεχωρίζουν, είναι ότι ο χριστιανισμός επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις πατρογονικές θρησκείες των Ρωμαίων, οι οποίες ήταν εμποτισμένες βαθειά με το ελληνικό μυθολογικό στοιχείο, κάτι που δεν συνέβη με τον Ισλαμισμό, που διαμορφώθηκε αιώνες αργότερα, κάτω από το ανελέητο κυνηγητό των αιρέσεων, που επέβαλε το ορθόδοξο Βυζάντιο με την αντιπαγανιστική νομοθεσία, σε αντίθεση με την Ρώμη, που υπήρχε ως ένα μεγάλο βαθμό το στοιχείο της ανεξιθρησκίας, με μια παράλληλη αποδοχή- σεβασμό στους θεούς της πόλης.  
Η ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ
Μια βασική διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στον Ιουδαϊσμό και τα δύο παρακλάδια του, βρίσκεται στο ότι ο Ιουδαϊσμός και ο Ισλαμισμός, διδάσκουν ένα απλό μονοθεϊσμό, ενώ ο χριστιανισμός παραδέχεται τον Ιησού σαν μια ενσάρκωση του θεού (=Θεάνθρωπος). Η ιδέα αυτή, του να κατέβει ο θεός απ” τον ουρανό και να γεννηθεί στη γη ανθρωπόμορφος, ήταν πολύ συχνή ανάμεσα σε γειτονικούς λαούς της αρχαιότητας, αλλά όχι των Εβραίων, γιατί μια τέτοια ιδέα δεν μπορούσε να βγει με τίποτα απ” την Ιουδαϊκή παράδοση.
Ο ΜΕΣΣΙΑΝΙΚΟΣ ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ
Η μεσσιανική πάλι αντίληψη του χριστιανισμού με τον θεϊκό Σωτήρα, που πεθαίνει για την «σωτηρία» της ανθρωπότητας και ανασταίνεται από τον τάφο, δεν προέρχεται από τον ιουδαϊσμό.  Βρήκε την έκφρασή της από την πίστη των αιγυπτιακών θέων, όπως ο Άττις και ο Όσιρις, που αντιπροσώπευαν την φύση, που πεθαίνουν και ανασταίνονται – ξαναγεννιούνται.  Επίσης η θεωρία της Τριάδας (πατήρ, υιός και Άγιο πνεύμα) είναι το ίδιο ακατανόητη και για τους Ιουδαίους και τους Μουσουλμάνους, ωστόσο όμως, το απαντά κανείς σε πολλές άλλες αρχαίες θρησκείες, από την Ινδία μέχρι την Αίγυπτο και την αρχαία Ελλάδα.
Η ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΕΙΑ
Μια άλλη σχέση από την πλευρά του χριστιανισμού, την οποία οι Εβραίοι μαζί με το Ισλάμ την αποστρέφονται και την αποκαλούν ειδωλολατρία, είναι ότι πολλοί άγιοι του χριστιανισμού, που συνδέονται  άμεσα με μετασχηματισμένες –τροποποιημένες  ειδωλολατρικές θεότητες, καθώς στο λατρευτικό του κομμάτι,πήρε πολλά στοιχεία από τις αρχαίες λατρείες, και πριν απ” όλα, την χρήση των εικόνων που καθιερώθηκαν στην εκκλησία, ύστερα από μεγάλες διαμάχες την περίοδο της εικονομαχίας.
Ο ΑΣΚΗΤΙΣΜΟΣ
Μέχρι και ο ασκητισμός, τον οποίο καθιέρωσε ο χριστιανισμός, σαν θεσμό, προέρχεται απ” την αρχαιότητα, ενώ για τον Ιουδαϊσμό και τον Ισλαμισμό είναι ξένος. Στον ελληνικό κόσμο, δεν φαίνεται να χαιρόταν όλοι για την χαρά της ζωής. Υπήρξε από ανέκαθεν μια δυνατή τάση πεσιμισμού, για την άρνηση της ζωής και του κόσμου και την περιφρόνηση της σεξουαλικής επαφής ακόμη και με γυναίκες. Από τους Ορφικούς ως τους Στωικούς, περνώντας απ” τον Πυθαγόρα, τον Εμπεδοκλή, τον Πλάτωνα και τους Νεοπλατωνικούς. Υπήρξαν δυνατά ρεύματα, που θεωρούσαν την ζωή πάνω στη γη, σαν μια πρόσκαιρη διαμονή, σαν φυλακή που περίμεναν μια αιώνια υπεργήινη ύπαρξη- δύναμη να τους σώσει!  
Ε, λοιπόν όλες αυτές οι ιδέες μπολιάστηκαν κατευθείαν μες στον νεογέννητο  χριστιανισμό και δημιούργησαν σιγά-σιγά στους κόλπους του, τους πρώτους θύλακες  ασκητισμού, κάτι που ήταν ακόμα ξένοι στις αρχαιότερες κοινοβιακές κοινότητες.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οι σχέσεις ανάμεσα στους αρχαίους και τους ιουδαϊκούς δεσμούς, άλλαξαν πολλές φορές στο πέρασμα του χρόνου. Η νέα θρησκεία του Ιησού, γεννήθηκε στην Παλαιστίνη ανάμεσα στους Εβραίους, που δεν γνώριζαν παρά μόνο τον κόσμο του εβραϊκού πνεύματος, ενός πνεύματος ολότελα εσωστρεφούς, όπου ύστερα απ” τον θάνατο του Ιησού, η νέα σέχτα (αργότερα-Εκκλησία) άρχισε να εφαρμόζεται- διαδίδεται στους ειδωλολάτρες εθνικούς (=μη εβραίους), να χρησιμοποιεί  επίτηδες την ελληνική γλώσσα και να αποδέχεται κι άλλες αρχαίες ιδέες. Η εξέλιξη αυτή συνεχίστηκε για αιώνες και έτσι η εκκλησία, στη μεγαλύτερή της ανάπτυξη, στην πορεία, παρουσιάστηκε επηρεασμένη… και στην θεωρία αλλά και στο τελετουργικό, πιο πολύ από αρχαίες άλλες ιδέες, παρά από τις Ιουδαϊκές του αυστηρού Εβραϊκού Τορά (= την πεντάτευχο της Π.Δ) με όλες τις ενεχόμενες μεγάλες απαγορεύσεις.. Αυτές τις οποίες, η χριστιανική θεολογία με τους πιστούς της, τις έχει γράψει στα παλιά της υποδήματα.
Με λίγα λόγια:
Αν ο χριστιανισμός πήρε από τον ιουδαϊσμό το πνεύμα, κάτι πήρε κι από τον αρχαίο Ελληνιστικό κόσμο – την σάρκα και τα οστά!

Τατουάζ στην Ελληνο-Ρωμαϊκή Αρχαιότητα

«Θα σου κάνω τατουάζ με εικόνες από φοβερά βασανιστήρια
από τα οποία υποφέρουν οι πιο φοβεροί αμαρτωλοί στον Άδη!
Θα σου κάνω τατουάζ με άσπρο χαυλιόδοντα από αγριογούρουνο!»

Μία βίαιη εικονογραφία που υπόσχεται φοβερές τιμωρίες σε ανταγωνιστές ή σε άπιστους εραστές ήταν κάτι αρκετά κοινό στις κατάρες της Ελληνιστικής εποχής, αλλά η παραπάνω κατάρα είναι ξεχωριστή γιατί απειλεί να πάρει εκδίκηση με το «χτύπημα ενός τατουάζ.» Ο συγγραφέας αυτής της κατάρας που βρέθηκε σε κομμάτια αιγυπτιακού παπύρου είναι άγνωστος, αλλά υπάρχουν πολλά στοιχεία που κάνουν την ποιήτρια Μυρώ από το Βυζάντιο που έζησε περίπου το 300π.Κ.Ε. σαν την πιθανότερη υποψήφια.

Ανάλογη τιμωρία με τατουάζ εμφανίζεται την ίδια περίοδο σε μία σκηνή από το θεατρικό έργο του Έλληνα συγγραφέα Ηρώδα, «Η Ζηλιάρα.» Εκεί η περιφρονημένη Βιτίννα καλεί τον Κόση, έναν επαγγελματία του τατουάζ σε σκλάβους, εγκληματίες και αιχμαλώτους πολέμου να φέρει τις βελόνες του για να τιμωρήσει τον άπιστο σκλάβο εραστή της.

Τόσο στον Ελληνικό όσο και στον Ρωμαϊκό κόσμο ο στιγματισμός του σώματος δεν ήταν τόσο διαδεδομένος σε αντίθεση με τον αντίστοιχο στιγματισμό κοπαδιών ζώων που φαίνεται να ήταν μία συνηθισμένη πρακτική. Αν και σήμερα τα τατουάζ είναι κυρίως διακοσμητικά, στην αρχαιότητα μπορεί να λειτουργούσαν σαν τιμωρία, να είχαν μαγικές αλλά και ιατρικές λειτουργίες.  Όπως και σήμερα τα βασικά βήματα για τη δημιουργία ενός τατουάζ είναι σε γενικές γραμμές τα ίδια: το δέρμα «τρυπιέται με βελόνες όπου χύνεται το χρώμα, τα χρώματα που κυριαρχούν είναι το μπλε και το μαύρο χωρίς να αποκλείονται και τα άλλα, και έχουμε μαρτυρίες ότι οι καλλιτέχνες των τατουάζ χρησιμοποιούσαν συχνά έτοιμα σχέδια τα οποία και εφάρμοζαν στο επιθυμητό σημείο με τη χρήση κάρβουνου και κατόπιν ξεκινούσαν την διαδικασία. Η αντίδραση του δέρματος όπως την περιγράφουν οι πηγές θυμίζει την αντίδραση μετά από το τρύπημα με μία βελόνα και φυσικά αναφέρονται και τρόποι που υπήρχαν για την αφαίρεση των τατουάζ είτε με χειρουργική επέμβαση ή με την εφαρμογή ειδικών μειγμάτων στο δέρμα.

Αυτό που θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στις πήγες η λέξη που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το τατουάζ (μία λέξη της Πολυνησιακής διαλέτου) είναι η λέξη «στίγμα, ρ. στιγματίζω, αρχ. Ελλην. στίζειν» που σημαίνει γενικότερα το σημάδι, σημαδεύω και συγκεκριμένα το σημάδι που γίνεται με τη χρήση πυρακτωμένου μετάλλου. Στα αρχαία Ελληνικά η πρωταρχική του σημασία ήταν για να περιγράψει τα στίγματα στο δέρμα του φιδιού. Συνήθη σημεία τατουάζ στο σώμα ήταν το μέτωπο, το κεφάλι, τα χέρια, οι αστράγαλοι κτλ.

Μία άλλη μέθοδος στιγματισμού του σώματος στην αρχαιότητα αποτελούσε η εφαρμογή βαθιών κοψιμάτων στο δέρμα, μία διαδεδομένη πρακτική στην Αφρική και συγκεκριμένα στους Αιθίοπες σκλάβους. Τέλος υπήρχε και η εφαρμογή ενός συνδυασμού τατουάζ και καυτηριασμού του δέρματος με καυτές κόκκινες βελόνες που εφάρμοζαν συγκεκριμένες θρησκευτικές ομάδες την ύστερη αρχαιότητα.

Στην Ελλάδα η χρήση των «ποινικών τατουάζ» πιθανώς να ήρθε από την Περσία τον 6ο π.Κ.Ε. αιώνα.Σύμφωνα με τον ιστορικό Ηρόδοτο, ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον της Ελλάδας είχε θυμώσει τόσο που η θαλασσοταραχή είχε καταστρέψει τη γέφυρα που είχε κατασκευάσει στον Ελλήσποντο ώστε διέταξε τους στρατιώτες του να αιχμαλωτίσουν εκείνο το ανυπάκουο σώμα νερού με σιδερένιες αλυσίδες που έριξαν στη θάλασσα. Κατόπιν έβαλε τους άντρες του να το μαστιγώσουν 300 φορές. «Άκουσα ακόμη, γράφει ο Ηρόδοτος, ότι ο Ξέρξης διέταξε εκείνους που έκαναν τατουάζ στη βασιλική αυλή να κάνουν τατουάζ στο νερό!»

Μία άλλη ιστορία από τον Ηρόδοτο και πάλι αναφέρει ότι περίπου το 500π.Κ.Ε., ο τύραννος της Ιωνίας Ιστιαίος της Μιλήτου ήταν αιχμάλωτος του Πέρση βασιλιά Δαρείου. Σε μία προσπάθειά του να παρακινήσει το γαμπρό του, Αρισταγόρα να επαναστατήσει, ο Ιστιαίος ξύρισε κρυφά το κεφάλι ενός αρκετά έμπιστου δούλου του και έγραψε ένα μήνυμα στο κρανίο του με μία βελόνα και μελάνι. «Ο Ιστιαίος για τον Αρισταγόρα,» έγραφε το μήνυμα, «παρακινεί την Ιωνία να επαναστατήσει!» Σε μερικές εβδομάδες τα μαλλιά του δούλου ξαναμεγάλωσαν και έκρυψαν το τατουάζ-μήνυμα και ο Ιστιαίος έστειλε το «γράμμα του.» Φθάνοντας στον προορισμό του ο δούλος ξύρισε το κεφάλι του. Ο Αρισταγόρας διάβασε το μήνυμα γραμμένο στο κρανίο και ξεκίνησε την επανάσταση που τελείωσε με την Περσική επίθεση στην Ελλάδα.

Το τατουάζ σε αιχμαλώτους πολέμου ήταν αρκετά κοινό. Μετά την ήττα της Σάμου από τους Αθηναίους τον 5ο αι. π.Κ.Ε., οι Αθηναίοι έκαναν τατουάζ μία κουκουβάγια—το έμβλημα της Αθήνας—στο μέτωπο των αιχμαλώτων. Όταν η Σάμος με τη σειρά της νίκησε τους Αθηναίους, οι Σάμιοι έκαναν τατουάζ στους Αθηναίους αιχμαλώτους ένα πολεμικό πλοίο της Σάμου αντίστοιχα.

Ο ιστορικός Πλούταρχος, αηδιασμένος από την απίστευτη ατίμωση που έπεσε στους 7,000 Αθηναίους και τους συμμάχους τους που πιάστηκαν αιχμάλωτοι στις Συρακούσες το 413π.Κ.Ε., αναφέρει ότι τους έκαναν τατουάζ στο μέτωπό τους, ένα άλογο (το σύμβολο των Συρακουσών) πριν τους πουλήσουν για σκλάβους στα ορυχεία.

Μία επιγραφή νομικού περιεχομένου από την Έφεσο δείχνει ότι κατά τους πρώτους χρόνους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας όλοι οι δούλοι που στέλνονταν στην Ασία τους είχαν κάνει τατουάζ τις λέξεις «ο φόρος έχει πληρωθεί.» Ακρωνύμια, λέξεις, προτάσεις, ακόμα και χλευαστικά σχόλια χαράζονταν στα μέτωπα, στο λαιμό, στα μπράτσα και στα πόδια των δούλων και των καταδίκων είτε σαν τρόπος ταυτοποίησής τους είτε σαν σημάδι τιμωρίας. «Σταμάτησέ με, είμαι φυγάς,» ήταν ένα από τα συνήθη μηνύματα που γράφονταν στο μέτωπο των Ρωμαίων δούλων. Αυτή η πρακτική αποκτήνωνε τους κοινωνικά κατώτερους με το να αποτυπώνει στο σώμα τους λέξεις που σημάδευαν για πάντα πάνω τους την αιχμαλωσία τους, την υποδούλωσή τους ή την ενοχή τους.

Ο Έλληνας φιλόσοφος Βίωνας περιγράφει το πρόσωπο του πατέρα του που ήταν γεμάτο τατουάζ (ήταν πρώην δούλος) σαν μία αφήγηση «της σκληρότητας του κυρίου του.» Το γεγονός ότι πολλοί ιδιοκτήτες δούλων σημάδευαν το «εμπόρευμά» τους χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο φαίνεται από έναν Ελληνικό νόμο του 3ου αιώνα π.Κ.Ε. που σώζεται αποσπασματικά και επέτρεπε στους «κύριους να κάνουν τατουάζ στους άτακτους σκλάβους, αλλά απαγόρευε αυτή την πρακτική σε όσους ήταν υπάκουοι.»

Στη Ρώμη, ο αυτοκράτορας Καλιγούλας «σημάδεψε πολλούς καλούς ανθρώπους» με τατουάζ και τους καταδίκασε στη δουλεία σύμφωνα με τον Σουητώνιο. Οι μονομάχοι επίσης σημαδεύονταν σαν δημόσια περιουσία, και στους τελευταίους χρόνους της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και οι στρατιώτες για να τους αποθαρρύνουν από το να γίνουν λιποτάκτες.

Οι Ρωμαϊκές αρχές ακόμα τιμωρούσαν τους πρώτους Χριστιανούς με τατουάζ που τους έκαναν στο μέτωπο και τους έστελναν κατόπιν στα ορυχεία. Το 330κ.Ε. ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α’ απαγόρευσε την πρακτική του τατουάζ στα πρόσωπα των κατάδικων, των μονομάχων και των στρατιωτών. Επειδή το ανθρώπινο πρόσωπο αντικατόπτριζε «την εικόνα της θείας ομορφιάς,» όπως έλεγε, «δεν γινόταν να παραμορφώνεται.»

Τα τατουάζ που είχαν τη μορφή τιμωρίας δεν γίνονταν με προσεκτικό τρόπο και δεν ήταν καλλιτεχνικά εμπνευσμένα. Το μελάνι χυνόταν πάνω στα χοντροχαραγμένα γράμματα πάνω στη σάρκα του αιχμαλώτου που είχε ήδη σημαδευτεί με σιδερένιες βελόνες. Η αιμορραγία ήταν αναπόφευκτη και συχνά η όλη διαδικασία μπορούσε να είναι θανατηφόρα. Χωρίς συνθήκες υγιεινής το τατουάζ ήταν πάντα κάτι επικίνδυνο και έτσι έκανε περισσότερη έντονη την ιδέα σαν μία μορφής τιμωρίας.

Στον Ελληνο-Ρωμαϊκό κόσμο τα τατουάζ με θρησκευτικό χαρακτήρα αναφέρονται κυρίως σε περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Ηρόδοτος αναφέρεται σε έναν ναό αφιερωμένο σε έναν αιγυπτιακό θεό που ονομάζει Ηρακλή ότι αν κάποιος δούλος, οποιοσδήποτε και αν είναι ο κύριός του, ζητήσει άσυλο εκεί και «στιγματιστεί» τότε δίνει τον εαυτό του στην ίδια τη θεότητα και κανείς δεν μπορεί να τον αγγίξει λόγω των στιγμάτων που φέρει. Με τον ίδιο τρόπο, οι πρώτοι Χριστιανοί, έκαναν τατουάζ στο σώμα τους θρησκευτικά σύμβολα να να εξουδετερώσουν έστω και συμβολικά με αυτόν τον τρόπο αυτά που τους έκαναν οι Ρωμαίοι δυνάστες τους.

Ανάμεσα στο λαό των Μοσσύνοικων που κατοικούσαν στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, σημειώνει ο ιστορικός Ξενοφώντας «παρατηρεί κάποιος ότι τα ευτραφή παιδιά των καλύτερων οικογενειών έχουν τατουάζ πολύχρωμων λουλουδιών μπροστά και πίσω στο σώμα τους.» Για πολλούς αρχαίους λαούς, τα τατουάζ ήταν δείγμα γενναιότητας, εξασφάλιζαν μαγική προστασία και εντυπωσίαζαν τον εχθρό.

Αν και αυτή η μορφή τατουάζ ήταν γνωστή τόσο στους Έλληνες όσο και στους Ρωμαίους ελάχιστα ήταν διαδεδομένη σε αυτούς και πολύ περισσότερο ο στιγματισμός τους σώματος για καλλωπιστικούς λόγους. Η υποτιμητική χρήση των τατουάζ στην αρχαιότητα περιοριζόταν στον Ελληνικό και το Ρωμαϊκό πολιτισμό, καθώς η χρήση τους ήταν αρκετά διαδεδομένη σε άλλους λαούς όπως οι Θράκες, οι Σκύθες, οι Δάκιοι, οι Γαλάτες, οι Κέλτες κτλ., οι οποίοι ήταν πάντα πρόθυμοι να στιγματίσουν το σώμα τους.

Στη Θράκη σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, το αστιγμάτιστο δέρμα σήμαινε απουσία ταυτότητας και οι άνδρες και οι γυναίκες που στόλιζαν το σώμα τους με τατουάζ ήταν αντικείμενα θαυμασμού. Σε ένα περιστατικό από τον 3ο αιώνα π.Κ.Ε. υπάρχει μία ιστορία που αναφέρει την ήττα των Σκυθών από τους Θράκες. Οι νικητές χάραξαν σύμβολα ήττας πάνω στα σώματα των χαμένων, αλλά οι γυναίκες των Θρακών σκέφτηκαν να στολίσουν τα σώματά τους με τατουάζ «μετατρέποντας έτσι μία σφραγίδα βίας και ντροπής σε στολίδι.»

Στα μάτια λοιπόν των Ελλήνων και των Ρωμαίων η αρκετά διαδεδομένη συνήθεια του τατουάζ στο σώμα φάνταζε ξένη, αλλά παρόλο αυτά συγγραφείς όπως ο Ιπποκράτης έκανε προσπάθεια να καταλάβει ποιοι ήταν οι λόγοι που λαοί όπως οι Σκύθες αρέσκονται σε αυτή την πρακτική. Αναφέρει λοιπόν ότι «στην πλειοψηφία τους οι Σκύθες και οι άλλοι νομάδες σημαδεύουν τους ώμους τους, τα μπράτσα τους, τους καρπούς τους, το στήθος τους και τους γλουτούς τους εξαιτίας της υγρασίας και της μαλακότητας του οργανισμού τους.

Επειδή το σώμα τους έχει υγρασία και είναι πλαδαρό, δεν έχουν τη δύναμη ούτε να χειριστούν το τόξο, ούτε να ρίξουν το ακόντιο. Αλλά όταν σημαδεύουν το σώμα τους, η υπερβολική παγιδευμένη υγρασία στραγγίζει από τις κλειδώσεις τους και τα σώματά τους γίνονται περισσότερο δυνατά, θρεμμένα και χειρίσιμα.» Ο Ιπποκράτης στο έργο του υποστηρίζει ότι εξαιτίας του αρκετά ψυχρού κλίματος που ζούσαν οι Σκύθες οι ίδιοι δεν μπορούσαν να έχουν αυξημένη κινητική δραστηριότητα και για αυτό το λόγο συσσωρευόταν περίσσια υγρασία στα σώματά τους.

Στους Ρωμαϊκούς χρόνους οι γιατροί είχαν αναπτύξει τεχνικές για να αφαιρούν τατουάζ, αλλά ήταν αρκετά επίπονες και επικίνδυνες. Στα γραπτά του ο γιατρός Αίτιος περιγράφει: «Καθαρίστε το τατουάζ με γλυκερίνη, τρίψτε με ρυτίνη από τερέβυνθο και τυλίξτε το με επίδεσμο για πέντε μέρες. Την έκτη μέρα «γδάρτε το τατουάζ» με μία αιχμηρή βελόνα, σκουπίστε το αίμα και καλύψτε με αλάτι. Μετά από έντονο τρέξιμο, ώστε να προκαλέσετε ιδρώτα, εφαρμόστε ένα καυστικό κατάπλασμα. Το τατουάζ θα εξαφανιστεί σε 20 μέρες.» Όλες οι καυστικές εφαρμογές σκοπό είχαν να προκαλέσουν πληγή στο δέρμα και έτσι να εξαφανίσουν το τατουάζ. Μία από αυτές τις καυστικές ουσίες αναφέρεται ότι προερχόταν από πόδια κόρακα. Μία περισσότερο ασφαλής λύση, όπως αναφέρουν άλλοι συγγραφείς είναι να κρύβουν κάτω από μακριά ρούχα ή επιδέσμους τα ντροπιαστικά τατουάζ τους ή αν είναι δυνατόν να αφήνουν να μεγαλώνουν οι τρίχες σε αυτό το σημείο.

Αρκετά ενδιαφέρουσες είναι οι περιπτώσεις καταγραφής θαυματουργικής αφαίρεσης τατουάζ που έγιναν στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου. Στην πρώτη περίπτωση αναφέρεται ο Θεσσαλός Πάνδαρος που είχε τατουάζ στο μέτωπό του. Όπως ήταν συνηθισμένο, τον επισκέφθηκε ο ίδιος ο θεός στον ύπνο του, έδεσε μία ταινία στο μέτωπό του και του είπε να την αφαιρέσει αφού θα έβγαινε έξω από το ιερό. Όταν το έκανε τα στίγματα μεταφέρθηκαν από το μέτωπό του πάνω στην ταινία, την οποία και αφιέρωσε κατόπιν στο ιερό.

Για να τιμήσει το θεό, ο Πάνδαρος τότε έδωσε παραγγελία σε κάποιον να του φτιάξει ένα αφιέρωμα, αλλά εκείνος τον εξαπάτησε και του έκλεψε τα χρήματα. Τότε ο τεχνίτης είδε και αυτός στον ύπνο τον Ασκληπιό, ο οποίος τύλιξε γύρω από το κεφάλι του την ταινία του Πανδάρου. Ο τεχνίτης ξύπνησε, αφαίρεσε την ταινία και είδες ότι είχαν μεταφερθεί στο μέτωπό του τα τατουάζ του Πανδάρου.

Οι Ρωμαίοι απορούσαν με τους πολεμοχαρείς λαούς που φαίνονταν να ενισχύουν την ψυχολογική τους δύναμη με τη χρήση των τατουάζ. Ο ιστορικός Ηρωδιανός αναφέρει τις πρώτες επαφές με τις άγριες φυλές των Βρετανικών νήσων περίπου το 200κ.Ε.: «φοβεροί πολεμιστές, οι οποίοι στιγματίζουν το σώμα τους με μυριάδες σχέδια και όλα τα είδη των ζώων.» Ο ιστορικός Κλαύδιος (περ. 400κ.Ε.) περιγράφει τις αψιμαχίες με τους ντόπιους πληθυσμούς στη Σκωτία. Στους Ρωμαίους στρατιώτες επιβλήθηκαν παρά τη θέλησή τους τατουάζ από τις αρχές και έμειναν μέχρι το τέλος της μάχης να κοιτούν επίμονα «τους παράξενους τρόπους που έβαφαν οι Πίκτες τα πρόσωπά τους.»

Παρόλο την παρεξηγημένη αντίληψη σχετικά με την πρακτική αυτή, στην αρχαιότητα η ιδέα του τατουάζ αντιμετωπιζόταν με ενθουσιασμό σαν ένα εξωτικό σύμβολο. Ο στιγματισμός με τατουάζ από τους Θράκες ήταν ένδειξη καλής καταγωγής σε αντίθεση με το πώς αντιμετώπιζαν την πρακτική αυτή στον υπόλοιπο αρχαίο Ελληνικό και Ρωμαϊκό κόσμο. Τον πέμπτο και τον τέταρτο αιώνα π.Κ.Ε. μία σειρά από εικόνες σε αγγεία απεικονίζουν το θάνατο του Ορφέα από μία Μαινάδα από τη Θράκη που έχει εμφανή τατουάζ στο σώμα της.

Τα σχέδια που απεικονίζονται είναι γεωμετρικά, είτε δείχνουν ζώα και είναι τοποθετημένα σε σημεία που αναδεικνύουν το αθλητικό σθένος και τους εύκαμπτους μύες των γυναικών. Σε έναν κρατήρα απεικονίζονται δύο μαινάδες που τρέχουν ξυπόλητες και φαίνονται τα τατουάζ στα μπράτσα τους και στα πόδια τους. Μία από αυτές έχει σχέδια που ξεκινούν από τον αστράγαλο έως το γόνατο: παράλληλες γραμμές, ζικ-ζακ, ήλιος και ένα ελάφι. Άλλα αγγεία δείχνουν γυναίκες με σχέδια κύκλων, φύλλα αμπέλου, σπείρες, ζώα κτλ.

Η ιστορία έχει δείξει ότι οι άνθρωποι στιγμάτιζαν τον εαυτό τους για πολλούς λόγους—για μαγική προστασία, για να απαλύνουν τον πόνο, για εκδίκηση ή να να δηλώσουν τη νίκη τους εναντίον ενός εχθρού. Το τατουάζ έτσι μπορεί να καλλωπίζει, να προκαλέσει πόνο ή να ταπεινώσει κάποιον. Έδειχνε γενναιότητα, θρησκευτικές πεποιθήσεις, ομαδικό πνεύμα ή προσωπική ανεξαρτησία. Το μήνυμα τους μπορεί να ήταν σε κοινή θέα ή να παρέμενε κρυφό.

Συνοψίζοντας, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι συνέδεαν την πρακτική του καλλωπιστικού τατουάζ με κατώτερες φυλετικά βαρβαρικές φυλές και δεν την υιοθέτησαν ποτέ για τον εαυτό τους. Ο στιγματισμός σαν μορφή τιμωρίας σε σκλάβους, σε εγκληματίες ή σε αιχμαλώτους πολέμου ήταν δάνειο από τους Πέρσες στους Έλληνες και από εκεί στους Ρωμαίους, οι οποίοι στα τελευταία χρόνια της αυτοκρατορίας το εφάρμοσαν και στους στρατιώτες τους ή στους τεχνίτες των όπλων τους για λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Κοσμογονίες- Θεογονίες, Οι Επικρατούσες Θεωρήσεις !


Με τον όρο κοσμογονία, (κόσμος+γίγνομαι) εννοείται στη φιλοσοφία μια θεωρία προέλευσης του σύμπαντος, είτε θρησκευτικού, μυθικού, είτε επιστημονικού χαρακτήρα. Στη μυθολογία ειδικότερα ο όρος γίνεται κατανοητός ως μυθική αφήγηση ή σώμα μύθων που σχετίζεται με τη δημιουργία του σύμπαντος. Διαφέρει από την επιστήμη της κοσμολογίας, ως προς το γεγονός ότι η δεύτερη στοχεύει στην κατανόηση της φυσικής συγκρότησης του σύμπαντος και των νόμων που το κυβερνούν.

Το Νεοελληνικό λεξικό στο λήμα αναφέρει: κοσμογονία [kozmoγonía]: 1. επιστημονική ή μυθολογική θεωρία με την οποία γίνεται προσπάθεια να ερμηνευτεί η δημιουργία του σύμπαντος και των ουράνιων σωμάτων. 2. (μτφ.) πολύ σημαντικές, ριζικές και συνήθ. δημιουργικές αλλαγές: Tα τελευταία χρόνια έγινε πραγματική ~ στο χώρο της εκπαίδευσης. [λόγ. < γαλλ. cosmogonie (κυριολ.) <ελνστ. κοσμογονία, δημιουργία του κόσμου]
Θεογονίες είναι οι κοσμογονίες που έχουν σαν θέμα τους την έκθεση της εξέλιξης με την οποία γεννήθηκαν οι θεοί που κυβερνούν τον κόσμο. Τέτοιες κοσμογονίες θεωρούν τον κόσμο σαν εξ’ ολοκλήρου δημιούργημα ενός ή περισσότερων θεών. Οι θεοί έχουν την δύναμη να δημιουργούν εκ του μηδενός, γι αυτό αποκαλούνται και δημιουργοί.
Άλλοι κοσμογονικοί μύθοι δέχονται την προΰπαρξη μιας ύλης την οποία ο θεός ή οι θεοί διαμορφώνουν και εξουσιάζουν. Πληροφορίες σχετικές με τη δημιουργία του κόσμου και τη γέννηση των θεών συναντάμε σε λίγους ποιητές της αρχαιότητας. Οι πρώτες αναφορές υπάρχουν στον Όμηρο, αλλά ενώ είναι αποσπασματικές και σκόρπιες, είναι αρκετές ωστόσο για να σχηματίσουμε μια ικανοποιητική εικόνα για τους θεούς και να αποκτήσουμε μια πρώτη εντύπωση για τη δημιουργία του κόσμου, αληθή ή μη.

Κεντρικό θέμα της κοσμογονίας είναι ο κοσμογονικός μύθος ή εναλλακτικά μύθος της δημιουργίας. Ο κοσμογονικός μύθος -όσον αφορά στα μυθολογικά και θρησκευτικά του συμφραζόμενα- ερμηνεύει την απαρχή του σύμπαντος ως εσκεμμένη πράξη δημιουργίας ενός υπέρτατου όντος. Η επέκταση του όρου πέρα από το μαγικοθρησκευτικό και μυθολογικό εννοιολογικό του πλαίσιο εισάγει στη γενική χρήση της έννοιας μη θρησκευτικές ή μυθογενείς θεωρίες που στηρίζονται στη σύγχρονη επιστήμη ή τη φιλοσοφία.

Η θεωρία της πανσπερμίας, η Μεγάλη έκρηξη και η εξελικτική θεωρία εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία κοσμογονικών ερμηνειών, που ξεφεύγουν από τα όρια της επικράτειας του μύθου και περνούν στα όρια της επικράτειας του παρατηρήσιμου φυσικού σύμπαντος. Δεν μιλώ καν για τις εντέχνως κατασκευασμένες θεωρήσεις, απλά για τις επικρατούσες εν γένη.

Ο κοσμογονικός μύθος είναι μια κοσμογονία, μια ιστορία που περιγράφει την προέλευση του κόσμου. Ασχολείται με τη δημιουργία του κόσμου και των ανθρώπινων όντων. Όλοι οι πολιτισμοί διαθέτουν δικούς τους κοσμογονικούς μύθους, που στην προκειμένη περίπτωση αντανακλούν όχι μόνο την αντίληψη ενός δεδομένου πολιτισμού και της κοινωνίας του για τον περιβάλλοντα κόσμο και το νόημά του, αλλά υποδεικνύουν επίσης τις βασικές προτεραιότητές του.

Οι κοσμογονικοί μύθοι είναι αιτιολογικοί ως προς τη φύση τους και «ερμηνεύουν» τον κόσμο της προεπιστημονικής εποχής -το πώς διαμορφώθηκε δηλαδή ο κόσμος και από πού προήλθαν οι άνθρωποι. Αν και κάθε κοσμογονικός μύθος απεικονίζει τις αντιλήψεις ενός μεμονωμένου πολιτισμού, υπάρχουν βασικά πρότυπα βάσει των οποίων μπορούμε να συγκρίνουμε τους διάφορους κοσμογονικούς μύθους, λαμβάνοντας ωστόσο υπ’ όψη μας τις περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες και τις ιστορικές συγκυρίες που οδήγησαν στην προβολή διαφορετικών διαφορετικών χαρακτηριστικών του μύθου. Τούτο γιατί ο μύθος σαφώς εμπλέκεται σε ό,τι ορίζουμε ως ιστορική περίοδο και παραμένει κινητήρια δύναμη σε πολλαπλές κοινωνικές και θρησκευτικές αντιλήψεις.

Κεντρικά πρότυπα μυθολογικού συγκρητισμού σε ό,τι αφορά στον κοσμογονικό μύθο θεωρούνται από τους μυθολόγους αφηγήσεις για τον Κατακλυσμό, ο δημιουργός, το πρώτο ζεύγος, διαχωρισμός των καλών και των κακών δυνάμεων, διαμάχη για τη διαδοχή στην εξουσία, ο αγώνας ανάμεσα στο χάος και τη μορφή. Στους μύθους της δημιουργίας το τίποτα γίνεται κάτι, το χάος γίνεται κόσμος που μπαίνει σε τάξη από τον Λόγο — τη δύναμη που διευθετεί το σύμπαν.

Επίσης απαντάται συχνά το πρότυπο της δημιουργίας από ένα κοσμικό αυγό ή από τα κοσμικά ύδατα. Σε όλες τις περιπτώσεις οι μύθοι διαφοροποιούνται στην αφηγηματική τους εξέλιξη, ερμηνεύοντας ή αναλύοντας με διαφορετικό τρόπο το ίδιο κεντρικό αρχέτυπο. Στον κοσμογονικό μύθο -στην κοσμογονία γενικότερα- οι μύθοι παρουσιάζουν μια διπλή σχέση αφενός με το ανθρώπινο σώμα τον μικρόκοσμο, αφετέρου με τον περιβάλλοντα κόσμο τον μακρόκοσμο. Ανιχνεύοντας τις σωματικές λειτουργίες και παρατηρώντας αναλογίες στο περιβάλλον του, ο άνθρωπος προσπάθησε να ερμηνεύσει τον μακρόκοσμο. Το σώμα και η γη ταυτίζονται σε τέτοιους μύθους, ενώ η ανθρώπινη προέλευση, οι γεωλογικοί σχηματισμοί, το φυτικό και το ζωικό βασίλειο ερμηνεύονται μεταφορές και εικόνες συνήθως σχετιζόμενες με την ανθρώπινη αναπαραγωγή και ανάπτυξη.

Κατά τον ίδιο τρόπο οι παρατηρήσιμες αντιθέσεις και διχοτομίες του κόσμου αναγνωρίζονται ως αγώνας αντιθετικών δυνάμεων, η έκβαση του οποίου είναι η ποικιλομορφία της εξέλιξης. Το ουσιαστικό μεταφυσικό ερώτημα που επιδιώκουν να απαντήσουν οι κοσμογονικοί μύθοι είναι αυτό της προέλευσης. Η εμφάνιση της ημέρας από τη νύχτα, η ανάπτυξη των φυτών από τους σπόρους, η προέλευση του καιρού και οι εποχές, όλα αυτά φαίνεται πως προκαλούσαν ερωτηματικά στον πρωτόγονο νου σχετικά με την πηγή των φαινομένων. Η ανάγκη για περιγραφή αυτής της προέλευσης φαίνεται πως διαμόρφωσε τους κοσμογονικούς μύθους, προσαρμόζοντάς τους στην ανθρώπινη μορφή.

Η κεντρική ανθρωπομορφική εικόνα στους περισσότερους καταγραμμένους μύθους της δημιουργίας είναι αυτή της ανθρώπινης γέννησης. Πρόκειται για τον πλέον διαδεδομένο ανθρωπομορφισμό των βασικών αρχών ή των δυνάμεων της δημιουργίας στη σύλληψη των αρχέγονων γονέων, αρσενικού και θηλυκού.

Στον κλασικό ελληνικό μύθο του Ησίοδου, η γήινη μητέρα, Γαία, γονιμοποιείται από τον ουράνιο πατέρα, τον Ουρανό, και γεννά τον Κρόνο, ο οποίος θανατώνει στη σειρά διαδοχής τον πατέρα του και ενώνεται με τη μητέρα του για να σπείρει μια φυλή γιγάντων, τα πρώτα θνητά όντα στον κόσμο. Το φύλο της γης και του ουρανού αντιστρέφεται στον αιγυπτιακό κοσμογονικό μύθο, ο όποιος απεικονίζει την Νουτ να υψώνεται πάνω από τον γήινο θεό Γκεμπ ως ουράνια προστάτιδα του συζύγου της.

Σε ότι αφορά στην ινδουϊστική κοσμογονία στην Μπριχαρντ-αρανυάκα Ουπανισάντ (Brihard-aranyaka Upanishad) (περ.700 π.Κ.Ε.) αναφέρεται πως στην αρχή ο κόσμος δεν ήταν παρά μόνον ο Εαυτός, ο Μπράχμαν, ο δημιουργός, στη μορφή αρσενικού. Μέσω της εκφοράς του λόγου συνειδητοποίησε το Είμαι – Εγώ. Ωστόσο, νιώθοντας μόνος, χώρισε τον εαυτό του στη μέση. Το άλλο μισό του έγινε γυναίκα, την οποία αγκάλιασε. Για να του ξεφύγει, εκείνη μεταμορφώθηκε σε αγελάδα, κατόπιν σε κατσίκα, σε πρόβατο, εντέλει σε όλα τα θηλυκά ζώα που υπάρχουν.

Εκείνος την ακολούθησε μεταμορφωμένος σε όλα τα αντίστοιχα αρσενικά πλάσματα, προκειμένου να την αγκαλιάσει, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο όλα τα ζεύγη ζώων που υπάρχουν στον κόσμο. Βλέποντας τον πολλαπλασιασμό των ζωντανών πλασμάτων από τη δική του μεταμόρφωση και τη μεταμόρφωση της συντρόφου του, απευθύνθηκε στον εαυτό του λέγοντας «είμαι πράγματι η δημιουργία γιατί εγώ τα γέννησα όλα αυτά». Στην αφήγηση παραβλέπεται πως η κινητήρια δύναμη όλων αυτών των μεταμορφώσεων ήταν η απροθυμία της συντρόφου του να ενωθεί μαζί του.

Η γενετήσια ορμή μπορεί να δημιουργήσει τη γη καθώς επίσης και τα ζώα που κατοικούν σε αυτήν. Η εμφάνιση από τη θάλασσα των ηφαιστειακών νησιών της Ιαπωνίας εξηγείται ως τοκετός, των νησιών, που είναι απόγονοι δύο θεϊκών πνευμάτων, της Ιζανάμι και του Ιζανάγκι. Τα πρώτα παιδιά του θεϊκού ζεύγους, τα πρώτα κάμι ήταν ατελή. Το λάθος, σύμφωνα με τον μύθο, ήταν ότι την πρωτοβουλία την πήρε η γυναίκα και για αυτό τα παιδιά δεν βγήκαν τέλεια. Τη δεύτερη φορά, η σειρά της προτεραιότητας επανορθώθηκε, ο άνδρας μίλησε πρώτα και τα κάμι γεννήθηκαν απαλλαγμένα από ατέλειες. Από αυτόν τον δεύτερο κύκλο διαμορφώθηκαν τα οκτώ νησιά της Ιαπωνίας και όλα τα δάση, τα βουνά, οι ποταμοί και οι κοιλάδες τους.

Διάφοροι κοσμογονικοί μύθοι μιλούν για ένα αρχέγονο σώμα, από το οποίο προήλθαν όλα τα μέρη του κόσμου. Σε ένα σκανδιναβικό μύθο όταν τα παγόβουνα του βορρά συνάντησαν το πύρινο βασίλειο του νότου, ο λιωμένος πάγος μεταμορφώθηκε στο σχήμα του κοιμισμένου γίγαντα του Υμίρ. Από τη σάρκα του σχηματίστηκε το χώμα, από τα κόκαλά του δημιουργήθηκαν τα βουνά και οι λίθοι, τα μαλλιά του έγιναν βλάστηση και το αίμα του θάλασσα. Συχνότερα τούτο το αρχέγονο σώμα απαντάται ως θηλυκό, όπως στη μυθολογία των Αζτέκων με τον κύριο κοσμογονικό μύθο του μεγάλου θηλυκού γήινου τέρατος, που σχίστηκε στη μέση από τους θεούς Κετζαλκοάτλ και Τεξκατλιπόκα. Το κάτω μισό του σώματός της εξυψώθηκε για να δημιουργήσει τον ουρανό και το άνω μισό δημιούργησε τη γη.

Οι κοσμογονικοί μύθοι σε πολλούς πολιτισμούς αποδίδουν τα διαφορετικά μέρη του κόσμου στα διαφορετικά μέρη του σώματος μιας θείας ύπαρξης, ή δίνουν εναλλακτικές ερμηνείες για την προέλευση των φύλων. Στον βαβυλωνιακό μύθο ο Μαρντούκ σκοτώνει το θηλυκό ερπετό Τιαμάτ και από το διαμελισμένο σώμα του δημιουργεί τον ουρανό και τη γη. Όπως και στη Σκανδιναβική μυθολογία παραπάνω, έτσι και στον βεντικό μύθο το σώμα του γίγαντα Πουρούσα είναι η βάση του σύμπαντος.

Η έννοια των ζευγών αντιθέτων που πηγάζουν από το ένα εμφανίζεται συνήθως στη μυθολογία μέσω της ιδέας δύο αντιτιθέμενων αρχών της ύπαρξης, οι ανταγωνισμοί των οποίων παρέχουν τους σπόρους της δημιουργίας. Στον ζωροαστρικό κοσμογονικό μύθο ο κόσμος δημιουργείται και συντηρείται από δύο αντίθετες δυνάμεις, τον Άχουρα-Μάζδα, τον κύριο της ζωής και τον Άνγκρα-Μάινγιου, τον δαίμονα του ψεύδους.

Ο δαίμονας του ψεύδους, όταν δημιουργήθηκε ο κόσμος από τον Άχουρα-Μάζδα, διέφθειρε κάθε μόριο της ύπαρξής του. Ωστόσο, ήταν εκείνος που διαταράσσοντας τη σταθερή τάξη των άστρων, προκάλεσε την ουράνια κίνηση. Επίσης, ήταν εκείνος που κατέστρεψε τα πρώτα δημιουργημένα φυτά και σκορπίζοντάς στα πέρατα του κόσμου, γέμισε τη γη με βλάστηση. Τέλος θανατώνοντας το μόνο δημιουργημένο πλάσμα, τον αρχέγονο ταύρο, από το σπέρμα του δημιούργησε τα πτηνά του ουρανού, τα ιχθυόμορφα πλάσματα των υδάτων και τα κτήνη της γης.

Μια παράλληλη ιστορία της δημιουργίας του κόσμου μέσω της έντασης που παράγουν οι αντιτιθέμενες δυνάμεις βρίσκεται στον κοσμογονικό μύθο των Χουρόν, ο όποιος μιλά για το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος από τους δίδυμους που γέννησε η Γυναίκα που Έπεσε από τον Ουρανό. Ο κακός δίδυμος ξεπήδησε από τη μασχάλη της μητέρας του, ενώ ο καλός, ο Τσέντσα, γεννήθηκε με τον συνηθισμένο τρόπο. Όταν λοιπόν ο Τσέντσα δημιούργησε εύφορες κοιλάδες ο Ταγουεσκάρε τις εξύψωσε και δημιούργησε τα άγονα βουνά. Ο ένας δημιουργούσε λουλούδια και καρποφόρα δέντρα, ενώ ο αδελφός του έσπερνε αγκάθια στα φυτά κι έκανε τους καρπούς μικρότερους. Ο καλός δίδυμος έφτιαχνε ψάρια και άλλα ζώα, ενώ ο κακός δίδυμος τα εφοδίαζε με κοφτερά δόντια και κέρατα.

Την πρώτη οργανωμένη απόπειρα θεογονικής – κοσμογονικής καταγραφής συναντάμε στον Ησίοδο,γύρω στο 740 π.Κ.Ε.. Στο έργο του υπάρχει αναλυτική περιγραφή για τους προ-ολύμπιους θεούς καθώς και για τους Ολύμπιους θεούς. Θεογονίες επίσης έγραψαν ο Απολλόδωρος που ταυτίζεται σχεδόν απόλυτα με τον Ησίοδο, ο Οβίδιος, και η πιο ενδιαφέρουσα ίσως κοσμογονική αναφορά υπάρχει στον Ορφέα και στους ορφικούς.

Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και στοχαστές, μέσα από τους θεογονικούς μύθους θέλησαν να εξηγήσουν, αυτό που πραγματεύονται όλες οι κοσμογονίες, την πρώτη αρχή από την οποία δημιουργήθηκε ο κόσμος, την εξελικτική πορεία του κόσμου για να φτάσει όπως είναι με τη σημερινή του μορφή,  τις δυνάμεις που συγκρατούν την ενότητα του κοσμικού συνόλου και τη θέση του ανθρώπου μέσα σε αυτό. Ας διαβάσουμε την Ελληνική κοσμογονία.

Ησίοδος: Πρώτα γεννήθηκε το Χάος

Χάος – Γαία – Έρως: Στην Θεογονία του Ησίοδου προϋπάρχουν τρία στοιχεία, το Χάος, η Γαία και ο Έρως. Αυτές οι τρεις μορφές δεν έχουν γεννηθεί η μία από την άλλη. Είναι αυτογέννητες κι απέχουν μόνο χρονικά στη σειρά της γέννησής τους. Από τους τρεις πρώτους θεούς μόνο ο Έρως δε γεννά απογόνους. Αυτός ενώνει και ωθεί τις άλλες δυνάμεις σε δημιουργία. Από το Χάος γεννήθηκαν το Έρεβος και η Νύχτα. Κι από την ένωση των δυο τους γεννήθηκαν ο Αιθέρας και η Ημέρα.

Η Γαία χωρίς ερωτική ένωση γεννά μόνη της τον Ουρανό, που έχει όση έκταση έχει κι εκείνη. Γέννησε επίσης τα Όρη και τον Πόντο. Έτσι όλη η διαμόρφωση του κόσμου ξεκινά από εκείνη. Η Γαία δημιουργεί το σύμπαν γεννώντας τα συστατικά του. Παραχωρεί μέρος από τις εξουσίες της στον Ουρανό και τεκνοποιεί από το σπέρμα του τον Ωκεανό, τον Κοίο, τον Κρείο, τον Υπερίονα, τη Θεία, τη Ρέα, τη Θέμιδα, τη Μνημοσύνη, τη Φοίβη, την Τηθύα, τον Κρόνο. Εκτός από τους Τιτάνες γέννησε τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες.

Ουρανός – Κρόνος – Ζευς (Δίας): Ο Ουρανός χάνει την εξουσία του από τον Κρόνο, ο οποίος του κόβει τα γεννητικά όργανα. Από το αίμα του Ουρανού γεννιούνται οι Ερινύες, οι Γίγαντες, οι Μελίες και από το σπέρμα του κομμένου αιδοίου του γεννιέται η Αφροδίτη. Ο Ουρανός προφητεύει ότι ο Κρόνος θα χάσει την εξουσία από κάποιο από τα παιδιά του. Για το λόγο αυτό καταπίνει όποιο παιδί γεννάει η σύζυγός του Ρέα. Καταπίνει τη Δήμητρα, την Εστία, την Ήρα, τον Άδη και τον Ποσειδώνα. Όταν έρχεται η σειρά να γεννηθεί ο Δίας η Ρέα δίνει στον Κρόνο έναν σπαργανωμένο λίθο αντί του νεογέννητου Διός και κρύβει το βρέφος σε ένα σπήλαιο του όρους Δίκτη στην Κρήτη.

Όταν μεγαλώνει ο Δίας αναγκάζει τον Κρόνο να βγάλει από την κοιλιά του τα αδέλφια του κι ύστερα από συγκρούσεις, ο Δίας, παίρνει την εξουσία στα χέρια του και από τότε ξεκινά η εποχή των Ολύμπιων θεών. Επειδή σε αυτές τις σελίδες μας ενδιαφέρουν περισσότερο οι κοσμογονικές απόψεις των αρχαίων θα περιοριστούμε σε αυτήν τη σύντομη γενεαλογική αναφορά στους θεούς και θα αναφερθούμε εκτενέστερα σε αυτούς στις σελίδες που έχουν δημιουργηθεί για την παρουσίασή τους. (Θεοί – Δαίμονες)

Ο Ησίοδος, με το έργο του Θεογονία, αποπειράθηκε, για πρώτη φορά, να συγκεντρώσει τους θρησκευτικούς μύθους που ήταν διαδεδομένοι σε όλη την Ελλάδα. Επίσης κατέγραψε τις θεωρήσεις, για τη δημιουργία του κόσμου και αποτύπωσε τα γενεαλογικά δέντρα των θεών.

Ορφέας – Το κοσμικό αβγό (εικ.6)

Θεογονία, κοσμογονία και ανθρωπογονία:

Οι ορφικοί, οπαδοί θρησκευτικής κίνησης που εμφανίστηκε τον 6ο π.Κ.Ε. αι., απέδιδαν την ίδρυση της θρησκείας τους στον Ορφέα και τον θεωρούσαν δημιουργό πολλών επικών ποιημάτων με τον τίτλο Θεογονίαι. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτά τα ποιήματα έχει χαθεί. Στη θεογονία των ορφικών εκτός από το χάος, τη γαία, τον ουρανό, τον ωκεανό υπάρχουν κι άλλες πρωταρχικές δυνάμεις όπως ο χρόνος, ο αιθέρας, το ύδωρ και το κοσμικό αβγό.

Η δημιουργία: Στην αρχή υπήρχε ο αγήραος (αγέραστος) χρόνος. Από το χρόνο δημιουργήθηκε ο αιθήρ και γύρω του ένα απέραντο χάσμα, το χάος τυλιγμένο σε βαθύ έρεβος. Μέσα στον αιθέρα δημιούργησε ο χρόνος το κοσμικό αβγό, που έλαμπε μέσα στο χάος. Από το αργυρό αβγό (ωόν αργύφεον) εκκολάφθηκε ο Φάνης, (ή Φαέθων ή Πρωτόγονος ή Μήτις ή Έρως ή Ηρικεπαίος) που ήταν και αρσενικός και θηλυκός, με τέσσερα μάτια, τέσσερα κεφάλια με μορφή ζώου, χρυσά φτερά και φωνή λιονταριού και κριού. Το όνομά του υποδηλώνει το φως και τον θεωρούσαν σαν το φωτεινό δημιουργό του κόσμου. Δημιούργησε τον ουρανό για να κατοικούν οι θεοί, τη γη και τη σελήνη. Με την αδελφή του τη Νύχτα γέννησε τον Ουρανό, που τον έκανε κυρίαρχο στους θεούς και τη Γη (ος πρώτος βασίλευσε θεών μετά μητέρα Νύκτα).

Η διαδοχική γέννηση των θεών γίνεται όπως και στη Θεογονία του Ησίοδου με κάποιες μικρές αποκλίσεις. Ο Ουρανός εκδιώκεται από τον Κρόνο κι εκείνος με τη σειρά από το Δία, που δημιουργεί εκ νέου τον κόσμο. Ο Ζευς καταβροχθίζει το Φάνητα κι έτσι γίνεται παντοδύναμος και κυρίαρχος των πάντων. Κέντρο της θεογονίας είναι ο γιος του Δία και λυτρωτής του κόσμου Ζαγρεύς Διόνυσος. Ο Διόνυσος Ζαγρεύς ήταν γιος του Δία και της Κόρης – Περσεφόνης και με τη γέννησή του τερματίζεται η δημιουργία θεϊκών όντων.

Οι Τιτάνες κατατεμαχίζουν και κατασπαράζουν το Διόνυσο, μόνο που η Αθηνά καταφέρνει να περισώσει την καρδιά του με την οποία ο Δίας τον ξαναδημιουργεί και τον επαναφέρει στη ζωή. Ο Δίας με τους κεραυνούς του τιμωρεί τους Τιτάνες και από τη στάχτη τους φτιάχνει το γένος των ανθρώπων. Αλλά επειδή η τέφρα των Τιτάνων περιείχε και την τέφρα του καταβροχθισθέντος Διονύσου, ο άνθρωπος έχει δυο φύσεις. Μία τιτανική και μία θεϊκή. Θεϊκή είναι η ψυχή του και τιτάνιο είναι το σώμα του.

Η ψυχή για τους Ορφικούς – Μια σειρά μετεμψυχώσεων: Σύμφωνα με τους ορφικούς η ανθρώπινη ψυχή φυλακίστηκε μέσα το σώμα ως συνέπεια του αμαρτήματος των Τιτάνων. Οι άνθρωποι οδηγούνται προς τη λύτρωση μέσα από την προσπάθεια να αποσπάσουν και να διαχωρίσουν μέσα τους το θεϊκό στοιχείο από το τιτάνιο. Αλλά η οδός αυτή είναι μακρά, γιατί η ψυχή υπόκειται συνεχώς σε νέες μετενσαρκώσεις, επιστρέφοντας στη γη μετά από πρόσκαιρη διαμονή στον Άδη και πρέπει να ολοκληρώσει ολόκληρο τον κύκλο των γενέσεων και τη σειρά των μετεμψυχώσεων γιατί…
ἔστιν Ἀνάγκης χρῆμα, θεῶν ψήφισμα παλαιόν,
ἀίδιον, πλατέεσσι κατεσφρηγισμένον ὅρκοις·
εὖτέ τις ἀμπλακίηισι φόνωι φίλα γυῖα μιήνηι,
<νείκεΐ θ’> ὅς κ(ε) ἐπίορκον ἁμαρτήσας ἐπομόσσηι,
δαίμονες οἵτε μακραίωνος λελάχασι βίοιο,
τρίς μιν μυρίας ὧρας ἀπὸ μακάρων ἀλάλησθαι,
φυομένους παντοῖα διὰ χρόνου εἴδεα θνητῶν

ἀργαλέας βιότοιο μεταλλάσσοντα κελεύθους.
αἰθέριον μὲν γάρ σφε μένος πόντονδε διώκει,
πόντος δ’ ἐς χθονὸς οὖδας ἀπέπτυσε, γαῖα δ’ ἐς αὐγὰς
ἠελίου φαέθοντος, ὁ δ’ αἰθέρος ἔμβαλε δίναις·
ἄλλος δ’ ἐξ ἄλλου δέχεται, στυγέουσι δὲ πάντες.
τῶν καὶ ἐγὼ νῦν εἰμι, φυγὰς θεόθεν καὶ ἀλήτης,
νείκεϊ μαινομένωι πίσυνος.
(Υπάρχει χρησμός της ανάγκης, απόφαση των θεών από παλιά… τρεις μυριάδες εποχές να περιπλανιόνται μακριά από τη χώρα των Μακάρων, και να παίρνουν κατά τη γέννησή τους, με το πέρασμα του χρόνου, παντοειδείς μορφές θνητών… από αυτούς είμαι κι εγώ, εξόριστος των θεών και περιπλανώμενος)
Ο Εμπεδοκλής στον οποίο ανήκουν οι παραπάνω στίχοι αναφέρει:
ἤδη γάρ ποτ’ ἐγὼ γενόμην κοῦρός τε κόρη τε
θάμνος τ’ οἰωνός τε καὶ ἔξαλος ἔλλοπος ἰχθύς.
(μέχρι τώρα κάποτε έγινα και αγόρι και κορίτσι και θάμνος και πουλί και υδρόβιος άλαλος ιχθύς).
Το τέρμα του κύκλου των γεννήσεων σημαίνει, για τους ορφικούς, τον πλήρη εξαγνισμό της ψυχής, η οποία επιστρέφει στο Θεό του οποίου είναι μέρος. Μιλάει για έναν Θεό ΕΞΩ από τις δημιουργίες.

Ο Δίας μια πανθεϊστική θεότητα: Στους ορφικούς ο Δίας ή Ζου-Ζου, κατέχει τη θέση μιας πανθεϊστικής θεότητας.
Ζεὺς πρῶτος γένετο, Ζεὺς ὕστατος ἀρχικέραυνος·
Ζεὺς κεφαλή, Ζεὺς μέσσα, Διὸς δ’ ἐκ πάντα τέτυκται·
Ζεὺς πυθμὴν γαίης τε καὶ οὐρανοῦ ἀστερόεντος·
Ζεὺς ἄρσην γένετο, Ζεὺς ἄμβροτος ἔπλετο νύμφη·
Ζεὺς πνοιὴ πάντων, Ζεὺς ἀκαμάτου πυρὸς ὁρμή·
Ζεὺς πόντου ῥίζα, Ζεὺς ἥλιος ἠδὲ σελήνη·
Ζεὺς βασιλεύς, Ζεὺς ἀρχὸς ἁπάντων ἀρχικέραυνος·
πάντας γὰρ κρύψας αὖθις φάος ἐς πολυγηθὲς
ἐκ καθαρῆς κραδίης ἀνενέγκατο, μέρμερα ῥέζων.
(Ο Ζευς είναι η κεφαλή, ο Ζευς είναι η μέση και από το Δία δημιουργούνται τα πάντα.
Ο Ζευς είναι ο πυθμένας της γης και του έναστρου ουρανού.
Ο Ζευς έγινε άνδρας και αθάνατη νύμφη.
Ο Ζευς είναι η πνοή των πάντων, η ορμή του ακούραστου πυρός,
η ρίζα της θάλασσας. Ο Ζευς είναι ο ήλιος και η σελήνη.
Ο Ζευς με τους λαμπρούς κεραυνούς είναι η αρχή των πάντων…)
1. Συριανός, Σχόλια στα “Μετά τα φυσικά” του Αριστοτέλη:
ταῦτα <κατὰ> τὸ ἀληθὲς ἱστόρηται περὶ τῶν θεολόγων· ἐκεῖνοι γὰρ Νύκτα μὲν καὶ Οὐρανόν φασι βασιλεύειν καὶ πρὸ τούτων τὸν μέγιστον αὐτῶν πατέρα “τὸν τόθ’ ἑλὼν διένειμε θεοῖς θνητοῖσί τε κόσμον, οὗ πρῶτος βασίλευσε περικλυτὸς Ἠρικεπαῖος”, μεθ’ ὃν ἡ Νύξ “σκῆπτρον ἔχουσ’ ἐν χερσὶν <ἀριπρεπὲς> Ἠρικεπαίου”
2. Πρόκλος, Σχόλια στον Τίμαιο του Πλάτωνα:
πάλαι γὰρ ὁ <θεολόγος> ἔν τε τῷ Φάνητι τὴν
δημιουργικὴν αἰτίαν ἀνύμνησεν· ἐκεῖ γὰρ ἦν τε καὶ προῆν,
ὥσπερ ἔφη καὶ αὐτός,
<Βρόμιός τε μέγας καὶ Ζεὺς ὁ πανόπτης>,
ἵνα δὴ τῆς διττῆς δημιουργίας ἔχῃ τὰς οἱονεὶ πηγάς· καὶ
ἐν τῷ Διὶ τὴν παραδειγματικήν· Μῆτις γὰρ αὖ καὶ οὗτός
ἐστιν, ὥς φησι
<καὶ Μῆτις πρῶτος γενέτωρ καὶ Ἔρως πολυτερπής>,
αὐτὸς δὲ ὁ Διόνυσος καὶ Φάνης καὶ Ἠρικεπαῖος συνεχῶς
ὀνομάζεται.
——————
θεῶν βασιλέας
παραδέδωκεν Ὀρφεὺς κατὰ τὸν τέλειον ἀριθμὸν τῶν ὅλων
προεστηκότας Φάνητα Νύκτα Οὐρανὸν Κρόνον Δία Διόνυ-
σον· πρῶτος γὰρ ὁ Φάνης κατασκευάζει τὸ σκῆπτρον·
<καὶ πρῶτος βασίλευσε περικλυτὸς Ἠρικεπαῖος>·
δευτέρα δὲ ἡ Νύξ, δεξαμένη παρὰ τοῦ πατρός, τρίτος δὲ
<ὁ> Οὐρανὸς παρὰ τῆς Νυκτός, καὶ τέταρτος ὁ Κρόνος,
βιασάμενος, ὥς φασι, τὸν πατέρα, καὶ πέμπτος ὁ Ζεύς,
κρατήσας τοῦ πατρός, καὶ μετὰ τοῦτον ἕκτος ὁ Διόνυσος.
3. Δαμάσκιος, Περί των πρώτων Αρχών:
Καὶ γὰρ <Ὀρφεύς>·
ἔπειτα δ’ ἔτευξε μέγας Κρόνος αἰθέρι δίῳ
ὠεὸν ἀργύφεον.
Η θεογονία του Ομήρου: Θεών γένεσις: Οι μαρτυρίες που βρίσκονται στην Ιλιάδα του Ομήρου σχετικά με τη γέννηση των θεών και τη δημιουργία του κόσμου είναι σκορπισμένες αλλά αρκετές έτσι ώστε να σχηματίσουμε μια ιδέα για τη θεολογία του Ομήρου. Ο Όμηρος θεωρεί σαν πρώτη αρχή από την οποία γεννήθηκαν οι θεοί τον Ωκεανό.

«ποταμοίο ρέεθρα Ωκεανοίο, ός περ γένεσις πάντεσσι τέτυκται»
(ο ποταμός Ωκεανός με τα ρεύματά του υφίσταται σαν πηγή υπάρξεως όλων των όντων)
Ιλιάδα, Ξ, 246  (Ο Ωκεανός είναι η έσχατη περιοχή του σύμπαντος, γιατί δεν εκβάλλει σε κάποιο άλλο, ξένο ως προς τον εαυτό του ρεύμα, αλλά τα ρεύματά του επανέρχονται στην ίδια του την κοίτη.)

Σύμφωνος με τους παλιούς μύθους ο Όμηρος επαναλαμβάνει ότι ο πρώτος θεός του κόσμου ήταν ο Ωκεανός. Ο Ωκεανός όταν ζευγάρωσε με τη σύζυγό του Τηθύν απόκτησε παιδιά τους άλλους θεούς. Σημαντική θέση σε αυτήν την ιεραρχία κατέχει και ο Ουρανός από τον οποίο κατάγονται θεοί, αφού και οι Ολύμπιοι θεοί και οι Τιτάνες αποκαλούνται Ουρανίωνες.

Ο Δίας με τον Κρόνο αγωνίζονται για την εξουσία ανάμεσα στους θεούς και ο ηττημένος Κρόνος μαζί με τους Τιτάνες εξορίζεται στον Τάρταρο, στην έσχατη δηλαδή περιοχή του σύμπαντος, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική αντίληψη.

Κατόπιν κληρώσεως οι τρεις γιοι του Κρόνου, Ζευς (Δίας), Ποσειδών και Άδης κυριαρχούν στον ουρανό, στη θάλασσα και στον Κάτω κόσμο αντίστοιχα. Όσο για τη γη συμφωνούν να την κυβερνούν κι οι τρεις από κοινού. Ανώτερος όλων θεωρείται ο Ζευς, ο οποίος ονομάζεται «πατέρας θεών και ανθρώπων» και παίρνει το επίθετο «Κρονίδης» και με αυτό χαρακτηρίζεται σαν ο διάδοχος στην εξουσία του Κρόνου, αφού δηλώνεται σαν ο κύριος κληρονόμος αυτής. Με την Ήρα έχει αποκτήσει τον Άρη, με τη Λητώ τον Απόλλωνα και την Άρτεμη, με τη Διώνη την Αφροδίτη. Παιδιά του είναι ακόμα η Αθηνά, ο Ήφαιστος, οι Μούσες, οι Νύμφες των βουνών, η Άτη, οι Λιτές.

Παραπομπές σε ραψωδίες και στίχους της Ιλιάδας, Ξ, 201 – Ε, 898 – Θ, 479 – Ο, 187 – Ξ, 362 – Ε, 370 – Ε, 880 – Ζ, 420.

Ο Όμηρος έχει απασχολήσει τους αρχαίους μελετητές ακόμη και για την ετυμολογία του ονόματός του. Ο Έφορος (έζησε μεταξύ του 405 και 330 π.Χ., μαθητής του Ισοκράτη), υποστήριξε ότι το όνομα Ὀμηρος δηλώνει τον τυφλό (ὁ μῆ ὁρῶν). Μεταγενέστεροι υποστήριξαν ότι το όνομα φανερώνει αυτόν που συναρμολόγησε διάφορα ανεξάρτητα επικά άσματα (ὁμοῦ ἂρω). Άλλοι το ταυτίζουν με το όνομα του αρχαίου αοιδού από τη Θράκη του Θάμυρι και ισχυρίζονται ότι το όνομα αυτό φανερώνει εν γένει τον ποιητή.

Η Θεογονία του Φερεκύδη: Ζας, Κρόνος – Χρόνος και Χθονίη: Ο Φερεκύδης ο Σύριος με το έργο του Πεντέμυχος ή Επτάμυχος παρουσιάζει μια πολύ προσωπική θεώρηση της Θεογονίας. Σκοπός του ήταν να δώσει νέες απαντήσεις σε παραδοσιακού τύπου θεογονικά ερωτήματα. Για το Φερεκύδη τα πρωταρχικά όντα υφίστανται ανέκαθεν και έχουν τα ονόματα Ζας, Κρόνος (Χρόνος) και Χθονίη. Με αυτόν τον τρόπο ο Φερεκύδη θέλησε να λύσει το θεογονικό πρόβλημα της παρουσίας του κυρίαρχου θεού τοποθετημένου πάνθεον της γενεαλογίας των θεών. Πιθανότατα στο πρόσωπο του Ζα να συμπίπτουν ο Ουρανός κα ο Ζευς.
Ζὰς μὲν καὶ Χρόνος ἦσαν ἀεὶ καὶ Χθονίη· Χθονίηι δὲ
ὄνομα ἐγένετο Γῆ, ἐπειδὴ αὐτῆι Ζὰς γῆν γέρας διδοῖ
Οι κοσμικές περιοχές: Η Χθονίη εκπροσωπεί τη γη, αλλά μόνο μετά το γάμο της με το Ζα παίρνει τις ιδιότητες και το όνομα της Γης. Ο Δίας υφαίνει για αυτό το σκοπό, σαν γαμήλιο δώρο, επάνω στην «υπόπτερον δρυν» ένα γαμήλιο πέπλο που δωρίζει στη Χθονίη, τη νύφη. Από την ένωση του Ζα και της Χθονίης και από την εκροή σπέρματος του Κρόνου – Χρόνου γεννήθηκαν κοσμικές περιοχές. Στους μυχούς αυτών των περιοχών γεννήθηκαν άλλες θεότητες. Έτσι γεννήθηκε ο θεός Οφιονέας ο οποίος οδήγησε την παράταξή του ενάντια στην παράταξη του Κρόνου σε αγώνα για την κυριαρχία του ουρανού. Οι ηττημένοι γκρεμίστηκαν στον Ωγηνό, δηλαδή στον Ωκεανό. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος αναφέρει ότι ο Οφίων και η πάρεδρός του Ευρυνόμη, κόρη του Ωκεανού, βασίλευαν στους Τιτάνες, πριν από την εποχή του Κρόνου και της Ρέας. Ο Κρόνος και η Ρέα πήραν την εξουσία και γκρέμισαν τον Οφίωνα και την Ευρυνόμη στον Τάρταρο. Ο Φερεκύδης θεωρεί, ότι ο Δίας μεταμορφώθηκε σε Έρωτα.
Απολλόδωρος: Οὐρανός πρῶτος τοῦ παντός ἐδυνάστευσε κόσμου…
Ουρανός – Γη: Ο Απολλόδωρος αρχίζει τη θεογονία του με τον Ουρανό ο οποίος ήταν ο πρώτος που εξουσίαζε το σύμπαν. Πήρε γυναίκα του τη Γη και γέννησε μαζί της τους Εκατόγχειρες, τους Κύκλωπες και τους Τιτάνες. Αργότερα ο Ουρανός έδεσε και φυλάκισε τους Κύκλωπες στον Τάρταρο, έναν σκοτεινό τόπο στον Άδη, που απέχει από τη γη όσο απέχει η γη από τον ουρανό. Αγανακτισμένη από το χαμό των παιδιών της που πετάχτηκαν στον Τάρταρο, η Γη πείθει τους Τιτάνες να επιτεθούν εναντίον του πατέρα τους και οπλίζει τον μικρότερο από τους Τιτάνες, τον Κρόνο, με ένα ατσάλινο δρεπάνι. Εκείνοι με εξαίρεση τον Ωκεανό, του επιτίθενται και ο Κρόνος του αποκόπτει τα γεννητικά όργανα με το δρεπάνι που του είχε δώσει η μητέρα του και τα ρίχνει στη θάλασσα. Από το αίμα του Ουρανού γεννήθηκαν οι Ερινύες.  Έτσι αφού τον έριξαν από το θρόνο, οι Τιτάνες, επανέφεραν τα αδέλφια τους από τον Τάρταρο και παρέδωσαν την εξουσία στον Κρόνο.

Η προφητεία του Ουρανού: Όταν ο Κρόνος ανέλαβε την εξουσία έδεσε και φυλάκισε κι αυτός με τη σειρά του τους Κύκλωπες στον Τάρταρο και πήρε για σύζυγό του την αδελφή του Ρέα. Ο Ουρανός και η Γη προφήτεψαν για το μέλλον του και επέμεναν πως θα του αρπάξει το θρόνο το ίδιο του το παιδί. Μπροστά σε αυτήν την προφητεία ο Κρόνος κατάπινε όποιο παιδί του γεννούσε η Ρέα. Εκείνη όμως γέννησε κρυφά το Δία σε ένα σπήλαιο της Κρήτης και παρέδωσε το παιδί στους Κουρήτες και στις νύμφες Αδράστεια και Ίδη για να το αναθρέψουν. Η Ρέα, για να μην υποπτευθεί τίποτα ο Κρόνος, τύλιξε στα σπάργανα μια πέτρα, αντί του νεογέννητου Διός και την έδωσε στον Κρόνο να την καταπιεί.

Οι Ολύμπιοι θεοί: Όταν μεγάλωσε ο Δίας συνεργάστηκε με τη Μήτι, κόρη του Ωκεανού, η οποία έδωσε στον Κρόνο να πάρει κάποιο φάρμακο. Το φάρμακο ήταν τόσο ισχυρό που ο Κρόνος αναγκάστηκε να εξεμέσει τα παιδιά που είχε καταπιεί. Με τη βοήθειά τους ο Δίας κήρυξε τον πόλεμο στον Κρόνο και στους Τιτάνες. Μετά από δέκα χρόνια πολέμου η Γη προφήτεψε στο Δία πως θα κέρδιζε μόνο αν είχε για συμμάχους του τους φυλακισμένους στον Τάρταρο Κύκλωπες. Ο Δίας τους απελευθέρωσε κι εκείνοι χάρισαν στο Δία τη βροντή, την αστραπή και τον κεραυνό, στον Πλούτωνα την περικεφαλαία και στον Ποσειδώνα την τρίαινα. Έτσι οπλισμένοι με τα δώρα των Κυκλώπων νίκησαν τους Τιτάνες κι αφού τους φυλάκισαν στον Τάρταρο εγκατέστησαν φρουρούς τους Εκατόγχειρες. Ο Δίας με τα αδέλφια μοίρασαν με κλήρο την εξουσία. Στο Δία έτυχε η εξουσία του ουρανού, στον Ποσειδώνα η εξουσία της θάλασσας και στον Πλούτωνα το βασίλειο του Άδη.

Ησίοδος: Ησιόδεια Ανθρωπογονία

Σύμφωνα με τον Ησίοδο ο Δίας και ο Προμηθέας βρίσκονταν σε μεγάλη αντιμαχία. Έτσι με εντολή του Δία ο Ήφαιστος πλάθει με χώμα και νερό την Πανδώρα,την πρώτη γυναίκα. Η Αφροδίτη και οι Χάριτες τη στολίζουν με χάρη, η Αθηνά της διδάσκει τις τέχνες και τέλος ο Ερμής της φυτεύει μέσα στα στήθη της τα ψέματα και τα πλάνα λόγια που μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη συμφορά. Η Πανδώρα άνοιξε και το καπάκι από το κουτί που περιείχε όλα τα κακά του κόσμου κι έτσι «μύρια πάθη στους ανθρώπους σκόρπισαν».

Πρωταγόρας -Πλατωνικός διάλογος: Σύμφωνα με τον πλατωνικό διάλογο οι θεοί έπλασαν τα ζώα μέσα από γη και φωτιά, σμίγοντας και όσα με τη φωτιά και με τη γη γίνονταν κράμα. Όταν έπρεπε να τα στείλουν στο φως πρόσταξαν τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα να τα στολίσουν και να μοιράσουν δυνάμεις στο καθένα, όπως έπρεπε.

Ο Προμηθέας ζήτησε από τον Επιμηθέα να κάνει τη διανομή, αλλά επειδή ο δεύτερος δεν ήταν όσο σοφός απαιτούσε το έργο έκανε κακή διαχείριση, ξόδεψε όλες τις δυνάμεις και άφησε αστόλιστο το γένος των ανθρώπων.

Ο Προμηθέας ψάχνοντας να βρει σωτηρία για τους ανθρώπους έκλεψε από τον Ήφαιστο και την Αθηνά την έντεχνη σοφία μαζί με τη φωτιά και τους τα χάρισε. Βέβαια για την πράξη του αυτή ο Προμηθέας τιμωρήθηκε σκληρά από τους θεούς. Σε άλλους μύθους ο Προμηθέας ενώνεται με την πρώτη γυναίκα την Πανδώρα, που γεννά το Δευκαλίωνα και την Πύρρα και γίνεται ο γενάρχης των ανθρώπων γενικά και των Ελλήνων ειδικά.

Ο Προμηθέας δίδαξε στους ανθρώπους τις τέχνες και τις επιστήμες με τις οποίες επιβίωσαν.

Ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα: Στον Πίνδαρο και στον Απολλόδωρο συναντάμε μετακατακλυσμιαίες ανθρωπογονίες. Τα πολύ παλιά χρόνια επειδή οι άνθρωποι είχαν γίνει κακοί ο Δίας αποφάσισε να τους εξαφανίσει με κατακλυσμό. Με συμβουλή του Προμηθέα (του προστάτη των ανθρώπων) ο Δευκαλίωνας κατασκεύασε μια λάρνακα και κλείστηκε μέσα σε αυτήν μαζί με τη γυναίκα του την Πύρρα και όλα τα απαραίτητα εφόδια. Όταν τα νερά του κατακλυσμού σκέπασαν τα πάντα, η λάρνακα του Δευκαλίωνα που ταξίδευε πολλές μέρες προσάραξε σε μια βουνοκορφή, στον Παρνασσό (ή στην Όρθρη ή στον Άθω ή στη Δωδώνη). Όταν η βροχή σταμάτησε και τα νερά αποτραβήχτηκαν ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα βγήκαν από τη λάρνακα και αφού ευχαρίστησαν το Δία που τους έσωσε του ζήτησαν να δημιουργήσει εκ νέου ανθρώπους.

Ακολουθώντας τις οδηγίες του θεού, ο Δευκαλίων και η Πύρρα σκέπασαν τα πρόσωπά τους και στη συνέχεια έπαιρναν πέτρες από τη γη και τις έριχναν πίσω από την πλάτη τους χωρίς να κοιτάζουν. Από τα λιθάρια που έριξε ο Δευκαλίωνας γεννήθηκαν οι άνδρες, ενώ από τα λιθάρια που έριξε η Πύρρα γεννήθηκαν οι γυναίκες. Οι άνθρωποι που δημιουργήθηκαν από τις πέτρες ονομάστηκαν λαός, δηλαδή οι άνθρωποι που γεννήθηκαν από τις πέτρες, επειδή στα αρχαία Ελληνικά η πέτρα ονομάζεται Λας. Από το Δευκαλίωνα και την Πύρρα γεννήθηκε και ο Έλληνας, από τον οποίο έλκουμε το όνομά τους οι Έλληνες.

Συμπόσιον – Πλάτωνας: Σύμφωνα με αυτόν το μύθο το ανθρώπινο γένος στην αρχή διακρινόταν σε τρία φύλα, αρσενικό, θηλυκό και μεικτό. Το κάθε σώμα ήταν σφαιρικό και είχε διπλές σειρές από μέλη και όργανα. Διέθετε υπερβολική δύναμη και αλαζονεία, και οι θεοί επειδή ήθελαν να περιορίσουν αυτά τα φαινόμενα έκοψαν το κάθε σώμα στα δύο, δηλαδή από κάθε σώμα δημιουργήθηκαν δυο άνθρωποι. Οι άνθρωποι αυτοί επειδή είναι και επειδή νιώθουν μισοί επιδιώκουν με τον έρωτα, ετεροφυλόφιλο ή ομοφυλόφιλο, να ενωθούν πάλι με το χαμένο μισό τους. Ο Πλάτωνας ξεφεύγοντας από τη φυσιογνωμία του μύθου προσπαθεί να εξηγήσει την οποιαδήποτε ερωτική έλξη σαν τάση επανασύνδεσης του καθενός με το χαμένο κομμάτι του.

Απολλόδωρος: Οὐρανός πρῶτος τοῦ παντός ἐδυνάστευσε κόσμου

Ουρανός – Γη: Ο Απολλόδωρος αρχίζει τη θεογονία του με τον Ουρανό ο οποίος ήταν ο πρώτος που εξουσίαζε το σύμπαν. Πήρε γυναίκα του τη Γη και γέννησε μαζί της τους Εκατόγχειρες, τους Κύκλωπες και τους Τιτάνες. Αργότερα ο Ουρανός έδεσε και φυλάκισε τους Κύκλωπες στον Τάρταρο, έναν σκοτεινό τόπο στον Άδη, που απέχει από τη γη όσο απέχει η γη από τον ουρανό. Αγανακτισμένη από το χαμό των παιδιών της που πετάχτηκαν στον Τάρταρο, η Γη πείθει τους Τιτάνες να επιτεθούν εναντίον του πατέρα τους και οπλίζει τον μικρότερο από τους Τιτάνες, τον Κρόνο, με ένα ατσάλινο δρεπάνι. Εκείνοι με εξαίρεση τον Ωκεανό, του επιτίθενται και ο Κρόνος του αποκόπτει τα γεννητικά όργανα με το δρεπάνι που του είχε δώσει η μητέρα του και τα ρίχνει στη θάλασσα. Από το αίμα του Ουρανού γεννήθηκαν οι Ερινύες. Έτσι αφού τον έριξαν από το θρόνο, οι Τιτάνες, επανέφεραν τα αδέλφια τους από τον Τάρταρο και παρέδωσαν την εξουσία στον Κρόνο.

Η προφητεία του Ουρανού: Όταν ο Κρόνος ανέλαβε την εξουσία έδεσε και φυλάκισε κι αυτός με τη σειρά του τους Κύκλωπες στον Τάρταρο και πήρε για σύζυγό του την αδελφή του Ρέα. Ο Ουρανός και η Γη προφήτεψαν για το μέλλον του και επέμεναν πως θα του αρπάξει το θρόνο το ίδιο του το παιδί. Μπροστά σε αυτήν την προφητεία ο Κρόνος κατάπινε όποιο παιδί του γεννούσε η Ρέα. Εκείνη όμως γέννησε κρυφά το Δία σε ένα σπήλαιο της Κρήτης και παρέδωσε το παιδί στους Κουρήτες και στις νύμφες Αδράστεια και Ίδη για να το αναθρέψουν. Η Ρέα, για να μην υποπτευθεί τίποτα ο Κρόνος, τύλιξε στα σπάργανα μια πέτρα, αντί του νεογέννητου Διός και την έδωσε στον Κρόνο να την καταπιεί.

Οι Ολύμπιοι θεοί: Όταν μεγάλωσε ο Δίας συνεργάστηκε με τη Μήτι, κόρη του Ωκεανού, η οποία έδωσε στον Κρόνο να πάρει κάποιο φάρμακο. Το φάρμακο ήταν τόσο ισχυρό που ο Κρόνος αναγκάστηκε να εξεμέσει τα παιδιά που είχε καταπιεί. Με τη βοήθειά τους ο Δίας κήρυξε τον πόλεμο στον Κρόνο και στους Τιτάνες. Μετά από δέκα χρόνια πολέμου η Γη προφήτεψε στο Δία πως θα κέρδιζε μόνο αν είχε για συμμάχους του τους φυλακισμένους στον Τάρταρο Κύκλωπες.

Ο Δίας τους απελευθέρωσε κι εκείνοι χάρισαν στο Δία τη βροντή, την αστραπή και τον κεραυνό, στον Πλούτωνα την περικεφαλαία και στον Ποσειδώνα την τρίαινα. Έτσι οπλισμένοι με τα δώρα των Κυκλώπων νίκησαν τους Τιτάνες κι αφού τους φυλάκισαν στον Τάρταρο εγκατέστησαν φρουρούς τους Εκατόγχειρες. Ο Δίας με τα αδέλφια μοίρασαν με κλήρο την εξουσία. Στο Δία έτυχε η εξουσία του ουρανού, στον Ποσειδώνα η εξουσία της θάλασσας και στον Πλούτωνα το βασίλειο του Άδη.

Ο Απολλόδωρος ήταν Αθηναίος και έζησε περίπου το 2ο αι. π.κ.ε. Στη Βιβλιοθήκη του κατέγραψε τους μύθους από τις πρώτες θεογονίες έως τα χρόνια του Θησέα. Πολλά από τα έργα του έχουν χαθεί. Ανάμεσά τους και 24 βιβλία Περί θεών.

Στοχάσου, διαφορές και ομοιότητες, από τις κοσμογονίες που ήδη διάβασες !

ΓΝΩΡΙΣΕ, ΣΤΟΧΑΣΟΥ

…και ΔΡΑΣΕ αναλόγως !