Σάββατο 4 Φεβρουαρίου 2017

ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Ὀλυνθιακὸς β΄ (2) (1-10)

Αποτέλεσμα εικόνας για demosthenes death[1] Ἐπὶ πολλῶν μὲν ἄν τις ἰδεῖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δοκεῖ μοι τὴν παρὰ τῶν θεῶν εὔνοιαν φανερὰν γιγνομένην τῇ πόλει, οὐχ ἥκιστα δ᾽ ἐν τοῖς παροῦσι πράγμασι· τὸ γὰρ τοὺς πολεμήσοντας Φιλίππῳ γεγενῆσθαι καὶ χώραν ὅμορον καὶ δύναμίν τινα κεκτημένους, καὶ τὸ μέγιστον ἁπάντων, τὴν ὑπὲρ τοῦ πολέμου γνώμην τοιαύτην ἔχοντας ὥστε τὰς πρὸς ἐκεῖνον διαλλαγὰς πρῶτον μὲν ἀπίστους, εἶτα τῆς ἑαυτῶν πατρίδος νομίζειν ἀνάστασιν, δαιμονίᾳ τινὶ καὶ θείᾳ παντάπασιν ἔοικεν εὐεργεσίᾳ.

[2] δεῖ τοίνυν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦτ᾽ ἤδη σκοπεῖν αὐτούς, ὅπως μὴ χείρους περὶ ἡμᾶς αὐτοὺς εἶναι δόξομεν τῶν ὑπαρχόντων, ὡς ἔστι τῶν αἰσχρῶν, μᾶλλον δὲ τῶν αἰσχίστων, μὴ μόνον πόλεων καὶ τόπων ὧν ἦμέν ποτε κύριοι φαίνεσθαι προϊεμένους, ἀλλὰ καὶ τῶν ὑπὸ τῆς τύχης παρασκευασθέντων συμμάχων καὶ καιρῶν.

[3] Τὸ μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὴν Φιλίππου ῥώμην διεξιέναι καὶ διὰ τούτων τῶν λόγων προτρέπειν τὰ δέοντα ποιεῖν ὑμᾶς, οὐχὶ καλῶς ἔχειν ἡγοῦμαι. διὰ τί; ὅτι μοι δοκεῖ πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἂν εἴποι τις ὑπὲρ τούτων, ἐκείνῳ μὲν ἔχειν φιλοτιμίαν, ἡμῖν δ᾽ οὐχὶ καλῶς πεπρᾶχθαι. ὁ μὲν γὰρ ὅσῳ πλείον᾽ ὑπὲρ τὴν ἀξίαν πεποίηκε τὴν αὑτοῦ, τοσούτῳ θαυμαστότερος παρὰ πᾶσι νομίζεται· ὑμεῖς δ᾽ ὅσῳ χεῖρον ἢ προσῆκε κέχρησθε τοῖς πράγμασι, τοσούτῳ πλείον᾽ αἰσχύνην ὠφλήκατε.

[4] ταῦτα μὲν οὖν παραλείψω. καὶ γὰρ εἰ μετ᾽ ἀληθείας τις, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, σκοποῖτο, ἐνθένδ᾽ ἂν αὐτὸν ἴδοι μέγαν γεγενημένον, οὐχὶ παρ᾽ αὑτοῦ. ὧν οὖν ἐκεῖνος μὲν ὀφείλει τοῖς ὑπὲρ αὐτοῦ πεπολιτευμένοις χάριν, ὑμῖν δὲ δίκην προσήκει λαβεῖν, τούτων οὐχὶ νῦν ὁρῶ τὸν καιρὸν τοῦ λέγειν· ἃ δὲ καὶ χωρὶς τούτων ἔνι, καὶ βέλτιόν ἐστιν ἀκηκοέναι πάντας ὑμᾶς, καὶ μεγάλ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κατ᾽ ἐκείνου φαίνοιτ᾽ ἂν ὀνείδη βουλομένοις ὀρθῶς δοκιμάζειν, ταῦτ᾽ εἰπεῖν πειράσομαι.

[5] Τὸ μὲν οὖν ἐπίορκον κἄπιστον καλεῖν ἄνευ τοῦ τὰ πεπραγμένα δεικνύναι λοιδορίαν εἶναί τις ἂν φήσειε κενὴν δικαίως· τὸ δὲ πάνθ᾽ ὅσα πώποτ᾽ ἔπραξε διεξιόντα ἐφ᾽ ἅπασι τούτοις ἐλέγχειν, καὶ βραχέος λόγου συμβαίνει δεῖσθαι, καὶ δυοῖν ἕνεχ᾽ ἡγοῦμαι συμφέρειν εἰρῆσθαι, τοῦ τ᾽ ἐκεῖνον, ὅπερ καὶ ἀληθὲς ὑπάρχει, φαῦλον φαίνεσθαι, καὶ τοὺς ὑπερεκπεπληγμένους ὡς ἄμαχόν τινα τὸν Φίλιππον ἰδεῖν ὅτι πάντα διεξελήλυθεν οἷς πρότερον παρακρουόμενος μέγας ηὐξήθη, καὶ πρὸς αὐτὴν ἥκει τὴν τελευτὴν τὰ πράγματ᾽ αὐτῷ.

[6] ἐγὼ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, σφόδρ᾽ ἂν ἡγούμην καὶ αὐτὸς φοβερὸν τὸν Φίλιππον καὶ θαυμαστόν, εἰ τὰ δίκαια πράττονθ᾽ ἑώρων ηὐξημένον· νῦν δὲ θεωρῶν καὶ σκοπῶν εὑρίσκω τὴν μὲν ἡμετέραν εὐήθειαν τὸ κατ᾽ ἀρχάς, ὅτ᾽ Ὀλυνθίους ἀπήλαυνόν τινες ἐνθένδε βουλομένους ὑμῖν διαλεχθῆναι, τῷ τὴν Ἀμφίπολιν φάσκειν παραδώσειν καὶ τὸ θρυλούμενόν ποτ᾽ ἀπόρρητον ἐκεῖνο κατασκευάσαι, τούτῳ προσαγαγόμενον,

[7] τὴν δ᾽ Ὀλυνθίων φιλίαν μετὰ ταῦτα τῷ Ποτείδαιαν οὖσαν ὑμετέραν ἐξελεῖν καὶ τοὺς μὲν πρότερον συμμάχους [ὑμᾶς] ἀδικῆσαι, παραδοῦναι δ᾽ ἐκείνοις, Θετταλοὺς δὲ νῦν τὰ τελευταῖα τῷ Μαγνησίαν παραδώσειν ὑποσχέσθαι καὶ τὸν Φωκικὸν πόλεμον πολεμήσειν ὑπὲρ αὐτῶν ἀναδέξασθαι. ὅλως δ᾽ οὐδεὶς ἔστιν ὅντιν᾽ οὐ πεφενάκικ᾽ ἐκεῖνος τῶν αὐτῷ χρησαμένων· τὴν γὰρ ἑκάστων ἄνοιαν ἀεὶ τῶν ἀγνοούντων αὐτὸν ἐξαπατῶν καὶ προσλαμβάνων οὕτως ηὐξήθη.

[8] ὥσπερ οὖν διὰ τούτων ἤρθη μέγας, ἡνίχ᾽ ἕκαστοι συμφέρον αὐτὸν ἑαυτοῖς ᾤοντό τι πράξειν, οὕτως ὀφείλει διὰ τῶν αὐτῶν τούτων καὶ καθαιρεθῆναι πάλιν, ἐπειδὴ πάνθ᾽ εἵνεχ᾽ ἑαυτοῦ ποιῶν ἐξελήλεγκται. καιροῦ μὲν δή, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πρὸς τοῦτο πάρεστι Φιλίππῳ τὰ πράγματα· ἢ παρελθών τις ἐμοί, μᾶλλον δ᾽ ὑμῖν δειξάτω, ἢ ὡς οὐκ ἀληθῆ ταῦτ᾽ ἐγὼ λέγω, ἢ ὡς οἱ τὰ πρῶτ᾽ ἐξηπατημένοι τὰ λοιπὰ πιστεύσουσιν, ἢ ὡς οἱ παρὰ τὴν αὑτῶν ἀξίαν δεδουλωμένοι [Θετταλοὶ] νῦν οὐκ ἂν ἐλεύθεροι γένοιντ᾽ ἄσμενοι.

[9] Καὶ μὴν εἴ τις ὑμῶν ταῦτα μὲν οὕτως ἔχειν ἡγεῖται, οἴεται δὲ βίᾳ καθέξειν αὐτὸν τὰ πράγματα τῷ τὰ χωρία καὶ λιμένας καὶ τὰ τοιαῦτα προειληφέναι, οὐκ ὀρθῶς οἴεται. ὅταν μὲν γὰρ ὑπ᾽ εὐνοίας τὰ πράγματα συστῇ καὶ πᾶσι ταὐτὰ συμφέρῃ τοῖς μετέχουσι τοῦ πολέμου, καὶ συμπονεῖν καὶ φέρειν τὰς συμφορὰς καὶ μένειν ἐθέλουσιν ἅνθρωποι· ὅταν δ᾽ ἐκ πλεονεξίας καὶ πονηρίας τις ὥσπερ οὗτος ἰσχύσῃ, ἡ πρώτη πρόφασις καὶ μικρὸν πταῖσμα ἅπαντ᾽ ἀνεχαίτισε καὶ διέλυσεν.

[10] οὐ γὰρ ἔστιν, οὐκ ἔστιν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἀδικοῦντα κἀπιορκοῦντα καὶ ψευδόμενον δύναμιν βεβαίαν κτήσασθαι, ἀλλὰ τὰ τοιαῦτ᾽ εἰς μὲν ἅπαξ καὶ βραχὺν χρόνον ἀντέχει, καὶ σφόδρα γ᾽ ἤνθησ᾽ ἐπὶ ταῖς ἐλπίσιν, ἂν τύχῃ, τῷ χρόνῳ δὲ φωρᾶται καὶ περὶ αὑτὰ καταρρεῖ. ὥσπερ γὰρ οἰκίας, οἶμαι, καὶ πλοίου καὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων τὰ κάτωθεν ἰσχυρότατ᾽ εἶναι δεῖ, οὕτω καὶ τῶν πράξεων τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ὑποθέσεις ἀληθεῖς καὶ δικαίας εἶναι προσήκει. τοῦτο δ᾽ οὐκ ἔνι νῦν ἐν τοῖς πεπραγμένοις Φιλίππῳ.

***
ΠΡΟΟΙΜΙΟ (§§ 1-2)
[1] Αθηναίοι, σε πολλές περιπτώσεις νομίζω πως θα μπορούσε κάποιος να δει να γίνεται φανερή η εύνοια των θεών προς την πόλη, όχι λιγότερο όμως στη σημερινή περίπτωση. Το ότι δηλαδή έχουν βρεθεί αυτοί που θα πολεμήσουν τον Φίλιππο και διαθέτουν χώρα γειτονική προς αυτόν και έχουν κάποια σημαντική δύναμη, και το σπουδαιότερο απ᾽ όλα, έχουν τέτοια γνώμη για τον πόλεμο, ώστε κάθε προσπάθεια συμφιλίωσης με εκείνον να τη θεωρούν κατά πρώτον αναξιόπιστη και έπειτα καταστροφή της πατρίδας τους, αυτό μοιάζει πέρα για πέρα με κάποιαν υπερφυσική και θεϊκή ευεργεσία.

[2] Τώρα λοιπόν, Αθηναίοι, ένα πράγμα πρέπει να προσέξουμε, πώς δεν θα φανούμε ότι είμαστε κατώτεροι των περιστάσεων όσον αφορά τη συμπεριφορά μας. Γιατί είναι ντροπή, μάλλον η πιο μεγάλη ντροπή να φαινόμαστε ότι εγκαταλείπουμε όχι μόνο πόλεις και οχυρά μέρη που κάποτε εξουσιάζαμε αλλά και συμμάχους και ευκαιρίες που μας πρόσφερε η τύχη.

ΔΙΗΓΗΣΗ (§§ 3-10)
[3] Επομένως, το να σας περιγράψω λεπτομερώς, Αθηναίοι, τη δύναμη του Φιλίππου και με τα επιχειρήματά αυτά να σας προτρέψω να κάνετε το χρέος σας, νομίζω ότι αυτό δεν είναι σωστό. Για ποιό λόγο; Γιατί φρονώ ότι όλα όσα μπορεί να πει κανείς γι᾽ αυτά, για κείνον βέβαια είναι τιμή, από μας όμως όλα αυτά έχουν αντιμετωπισθεί κακώς! Γιατί αυτός όσο περισσότερα έχει κατορθώσει πάνω από την αξία του, τόσο θαυμαστότερος θεωρείται από όλους· ενώ εσείς όσο χειρότερα από ό,τι έπρεπε έχετε χειριστεί τα πράγματα, τόσο μεγαλύτερη καταισχύνη έχετε επισύρει εναντίον σας.

[4] Γι᾽ αυτό, αυτά θα τα παραλείψω. Γιατί, αν εξετάσει κανείς, Αθηναίοι, τα πράγματα αντικειμενικά, θα διαπιστώσει ότι αυτός έχει γίνει μεγάλος χάρη σε σας, όχι από μόνος του (: με την αξία του). Για όσα λοιπόν εκείνος χρωστάει χάρη σ᾽ αυτούς που έχουν πολιτευθεί για λογαριασμό του, ενώ εσείς για τα ίδια πράγματα πρέπει να τους τιμωρήσετε, δε βλέπω να είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή να μιλήσω γι᾽ αυτά. Όσα όμως ανεξάρτητα από αυτά μπορώ να πω και είναι ωφελιμότερο να τα ακούσετε όλοι σας και που είναι δυνατόν, Αθηναίοι, να παρουσιαστούν σε όσους βέβαια θέλουν να κρίνουν σωστά, ως καταισχύνη εναντίον του, αυτά θα προσπαθήσω να εκθέσω.

[5] Το να τον αποκαλώ λοιπόν επίορκο και αναξιόπιστο, χωρίς παράλληλα να παρουσιάζω τις πράξεις του, δίκαια θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για κακολογία χωρίς αντίκρισμα. Το να εκθέσω όμως λεπτομερώς όλα όσα έχει κάνει ώς τώρα ο Φίλιππος και να τον ξεσκεπάσω για όλα αυτά, και λίγα λόγια χρειάζονται και για δυο λόγους νομίζω πως συμφέρει να λεχθεί: πρώτον για να φανεί εκείνος, πράγμα που είναι και η αλήθεια, φαύλος και δεύτερον για να δουν οι τρομοκρατημένοι, που θεωρούν τον Φίλιππο σαν κάτι ακαταμάχητο, ότι έχει εξαντλήσει όλα εκείνα τα μέσα με τα οποία εξαπατώντας στο παρελθόν αύξησε τη δύναμή του και έγινε μεγάλος, και ότι τα πράγματα γι᾽ αυτόν έχουν φτάσει πια στο τέλος τους.

[6] Και εγώ ο ίδιος, Αθηναίοι, θα θεωρούσα τον Φίλιππο πάρα πολύ φοβερό και αξιοθαύμαστο, αν τον έβλεπα να έχει αυξηθεί ενεργώντας δίκαια. Τώρα όμως παρατηρώντας και κρίνοντας τα πράγματα διαπιστώνω ότι στην αρχή, όταν κάποιοι από μας έδιωχναν τους Ολυνθίους που ήθελαν να μας συμβουλευτούν, αιτία ήταν η δική μας αφέλεια, γιατί μας εξαπάτησε με τη διαβεβαίωση ότι θα μας παραδώσει την Αμφίπολη και με το να επινοήσει το περιβόητο εκείνο μυστικό σύμφωνο.

[7] Ύστερα από αυτά, χάρη της φιλίας των Ολυνθίων πήρε την Ποτίδαια που ήταν δική σας και την παρέδωσε σ᾽ εκείνους· κι έτσι αδίκησε εσάς, τους πρώην συμμάχους του. Εξάλλου τώρα πρόσφατα εξαπάτησε τους Θεσσαλούς με το να τους υποσχεθεί ότι θα τους παραδώσει τη Μαγνησία και θα αναλάβει να διεξαγάγει για λογαριασμό τους τον Φωκικό πόλεμο. Και γενικά δεν υπάρχει κανένας απ᾽ όσους είχαν δοσοληψίες μαζί του που να μην τον εξαπάτησε. Με το να εκμεταλλεύεται δηλαδή πάντοτε την ανοησία όσων δεν τον γνώριζαν και με το να τους παίρνει με το μέρος του, έτσι έγινε ο Φίλιππος μεγάλος και τρανός.

[8] Γι᾽ αυτό, όπως ακριβώς αυτοί τον έκαναν μεγάλο και τρανό, όταν ο καθένας τους νόμιζε ότι αυτός ενεργεί προς το συμφέρον τους, έτσι οφείλουν οι ίδιοι αυτοί πάλι να τον γκρεμίσουν, αφού έχει αποδειχτεί ότι όλα τα έκανε για τον εαυτό του. Σ᾽ αυτό το κρίσιμο σημείο, Αθηναίοι, έχουν φτάσει για τον Φίλιππο σήμερα τα πράγματα· αν δεν με πιστεύετε, ας ανεβεί κάποιος στο βήμα και ας αποδείξει σ᾽ εμένα, αλλά μάλλον σε σας ή ότι δεν είναι αλήθεια αυτά που λέω ή ότι, όσοι ξεγελάστηκαν στην αρχή, θα συνεχίσουν και στο μέλλον να του έχουν εμπιστοσύνη ή ότι [οι Θεσσαλοί], που άδικα υποδουλώθηκαν, δεν θα ήταν ευχαριστημένοι να ξαναγίνουν τώρα ελεύθεροι.

[9] Επίσης αν κάποιος από σας νομίζει ότι έτσι έχουν τα πράγματα, αλλά φαντάζεται ότι ο Φίλιππος θα συγκρατήσει με τη βία την κατάσταση, επειδή έχει προκαταλάβει τις οχυρές θέσεις, τα λιμάνια και τα παρόμοια, δεν σκέφτεται σωστά. Γιατί, όταν δημιουργηθεί ένας συνασπισμός με καλές προθέσεις και συμπίπτουν τα συμφέροντα όλων όσοι μετέχουν στο πόλεμο, τότε οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι και να συμμερίζονται τους μόχθους και να υποφέρουν τις συμφορές και σταθεροί να είναι στον αγώνα. Όταν όμως κάποιος γίνει ισχυρός παρακινημένος από κατακτητική διάθεση και πονηριά, όπως ακριβώς αυτός, τότε η πρώτη αφορμή και το παραμικρό λάθος ανατρέπει (: αποτινάζει) τα πάντα και τα διαλύει.

[10] Γιατί δεν είναι δυνατόν, Αθηναίοι, όχι δεν είναι δυνατόν, ένας άνθρωπος που αδικεί, που επιορκεί και ψεύδεται, να αποκτήσει σταθερή δύναμη· για μια φορά και για λίγο καιρό μια τέτοια δύναμη αντέχει· αν μάλιστα η τύχη τη βοηθήσει, δημιουργώντας ελπίδες φουντώνει· αλλά με τον καιρό ξεσκεπάζεται και όλα καταρρέουν γύρω της. Όπως ακριβώς δηλαδή τα θεμέλια ενός σπιτιού, ενός πλοίου και κάθε άλλης παρόμοιας κατασκευής πρέπει κατά τη γνώμη μου να είναι πάρα πολύ γερά, έτσι και η αφετηρία και η βάση των πολιτικών πράξεων επιβάλλεται να είναι ειλικρινείς και δίκαιες. Κάτι τέτοιο όμως δεν υπάρχει σήμερα στις πολιτικές ενέργειες του Φιλίππου.

Η αρχαία ελληνική Φιλοσοφία στη σύγχρονη φιλοσοφική ερμηνευτική

Αποτέλεσμα εικόνας για ΦιλοσοφίαΣε μία συνοπτική έκδοση, αναφερόμενη εις το σύνολο του έργου του Hans Georg Gadamer, δημοσιεύεται και ένα εξαιρετικού ενδιαφέροντος κείμενο: Ένας διάλογος του Jean Grondin με το φιλόσοφο, διάλογος ο οποίος αναφέρεται εις το σύνολο του έργου και εις την επίδρασιν τούτου. Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις πολύ περισσότερον παρακινούν εις σκέψεις και επισκέψεις και θέτουν εις πειρασμόν να απαντήσει κανείς παίρνοντας, τηρούμενων των αναλογιών, την θέσιν του Gadamer - και, εφόσον βέβαια ανήκει εις αυτόν τον φιλοσοφικόν κόσμον, ως εάν ήτο αυτός ο ερωτώμενος - να απαντήσει ο ίδιος για το έργο το δικό του και τις απόψεις του για τον εαυτόν του σε μία συνοπτι­κή αυτοπαρουσίαση, η οποία θα βοηθούσε ενδεχομένως τον αναγνώστην να εννοήσει ίσως καλύτερα τόσο τον Gadamer όσον και άλλες συναφείς απόψεις. Ο διάλογος έγινε στις 3 και 24 Μαΐου του 1996. Το κείμενο επανεξετάστηκε και συμπληρώθηκε πολλές φο­ρές από τον Gadamer (βλ. Gadamer Lesebuch, Mohr Siebeck 1997 σ. 280).
 
Οι τιθέμενες εις τον Gadamer ερωτήσεις εις ένα γενικό περιληπτικό και ελεύθερο διάγραμμα δύναται να απο­δοθούν κατ' επιλογήν ως εξής:
 
Ποία βασική σκέψις, ιδέα, σας οδήγησε εξ αρχής; Πώς δύναται να εννοήσει τον όρον «Ερμηνευτική» ο κοινός αναγνώστης και ποία η διαφορά σας προς τον Μ. Heidegger; Τι σκοπεύετε με την επέκτασιν τον αρχικού τίτλον της εκδόσεώς σας εις «Wahrheit und Methode»; Τα στοιχεία της αλήθειας προς τα οποία τείνει το έργο σας τα διατυπώνετε με την βοήθειαν της έν­νοιας κάλλος και της Πλατωνικής μεταφυσικής τον φωτός. Η αναζητονμένη αλήθεια λαμβάνει τότε αισθητικόν χαρακτήρα; Πως υπερβαίνει η ερμηνεία της τέχνης τον ιστορισμό; Η ιστορικό­τητα εφόσον υψούται εις ερμηνευτικήν αρχήν δεν υφίσταται κίνδυνον να ολισθήσει εις σχετικοκρατίαν; Πώς πρέπει να εννοήσει κανείς τις έννοιες «προδομή» του κατανοείν; Τί είναι «πράγμα», τι εννοείτε, τι σημαίνει τούτο; Περί της οικουμενικής διαστάσεως της «γλωσσικότητος» και της οντολογικής διαστάσεως της ερμηνευτικής; Τι γνώμη έχετε; Ποιος ο ρόλος της Γλώσσης;
 
Πώς νοούνται οι σχέσεις «γλώσσα - ον» και τα όρια της ερμηνευτικής δια­δικασίας; Περί της εννοίας της κυριαρ­χίας εις την γνώσιν, τι νομίζετε;
 
Τι καλείται ειδικότερα «Γλωσσικότητα», Γλώσσα και μεταφορά; Ο διάλο­γος του Σωκράτους με τους σοφιστές; Πώς αντιδράτε εις την κατηγο­ρίαν ότι ο ερμηνευτικός στοχασμός, η ερμηνευτική διανόηση, διάκειται εχθρικώς προς την λογικήν, την επιστήμην, την αντικειμενικότητα; Ποια η πράξη της τεχνικής; Ο σύνδεσμός σας με τον Heidegger. Η δική σας θέσις ως προς την φιλοσοφίαν του; Πώς βλέπετε την έκδοσιν των έργων σας; Ποιες εργασίες σκοπεύετε να αναλάβετε αργότερον; Τί σκοπεύετε για το μέλλον.
 
Τί μας ωθεί προς τους Έλληνες;
 
Ειδικότερα τίθεται εις τον «Διάλο­γον» το ερώτημα: «Τι σημαίνει αυ­τό τούτο το ον»; Ο Gadamer[1] ομιλεί πε­ρί της οικουμενικής διαστάσεως της «Γλωσσικότητος», η οποία αποκαλύ­πτει και την οντολογικήν διάστασιν της Ερμηνευτικής: «Ον - Κατανοείν - Γλώσσα» εμφανίζονται διαπλεκόμενα εις εν. Αλλά εν συνεχεία τίθεται και το ερώτημα: Τί σημαίνει η επαναλαμβανό­μενη φράση: «ον το οποίον κατανοείται είναι γλώσσα»; Η δυνατότης της γνώσεως, η κατανόησις διέρχεται από την Γλώσσαν. Το θαυμασμό του προς την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γλώσσα εκφράζει ο Gadamer και δεν α­ποκρύπτει την επίδρασιν του Heidegger: Αυτός ήτο ο λόγος να στρα­φεί ιδιαίτερα προς την ελληνική φιλο­σοφία και να μελετήσει κλασική φιλο­λογία, διότι η Λατινική εχρωμάτισε και επηρέασε όλην την εννοιολογίαν όλων των γλωσσών του πολιτισμού των νεωτέρων χρόνων και μαζί με τούτο την ερμηνείαν της. Η ανάγνωση του Πλωτίνου μας παρέχει μίαν τόσον εμψυχω­μένη ελληνική γλώσσα, ώστε να συνηχούν τα έσχατα μυστικά του Πλατωνι­κού πνεύματος. Πώς συμβαίνει, συνε­χίζει ο Gadamer, η πρώιμη σχολαστική φιλοσοφία να έχει τόσον εξ ολοκλήρου καταληφθεί από τον Αριστοτέλη; Όταν διαβάζει κανείς Αυγουστίνο ανασαίνει την Πλατωνική αύρα. (s. 289). Αλλά και η παρουσία των σοφιστών αποτελεί ένα μεγαλοφυές εύρημα του Πλάτωνος και με πόση ποιητική δύναμη! Και συνεχίζει: Σημαντική η παρατήρη­ση ότι ο Hegel είδε καλύτερα από τον Heidegger την υπάρχουσα σχέση μετα­ξύ Πλάτωνος και Αριστοτέλους, δύναται λέγει κανείς να ανταλλάξει κατά βούλησιν τα σχόλια του Hegel2 για τον Πλάτωνα με τα σχόλια του ιδίου για τον Αριστοτέλη. Εδώ, κατά τη γνώμη μου, υποκρύπτεται η πρωταρχική ενό­τητα των μεγάλων θεμάτων της αρχαί­ας φιλοσοφίας αλλά και των πρωταρ­χικών τρόπων του φιλοσοφείν (θεωρία, θεωρείν, οράν, θαυμάζειν, έρως, λόγος) αλλά και η δημιουργία και γένεση της φιλοσοφικής γλώσσης, η αρχέγονη νο­μοθεσία και αρχιτεκτονική αυτής, η προέλευση ονομάτων και ρημάτων. Κατά τη γνώμη μου το θεωρητικό πνεύμα, η φιλοσοφική «όραση» (θεω­ρείν, οράν) του Μεγάλου Διδασκάλου κατέλαβε εξ ολοκλήρου και τον Αρι­στοτέλη (το Μεγάλο Μαθητή) και εις αυτήν την διδασκαλίαν αναπτύσσεται και ολοκληρούται το μέγιστο, κοσμοϊστορικής σημασίας πνευματικό επί­τευγμα, της συνθέσεως φιλοσοφικής διανοήσεως και φιλοσοφικού λόγου.
 
Ο χώρος δεν μας επιτρέπει μίαν  πληρέστερη έκθεση και προς τούτο δια­χωρίζουμε και παρουσιάζουμε βασικές θέσεις, προκειμένου να περιορισθούμε κυρίως στο ρόλο και στην επίδραση της αρχαίας φιλοσοφικής διανοήσεως και της αρχαίας φιλοσοφικής γλώσσης. Αφ' ενός για να δείξουμε την παρουσία των Ελλήνων στη σύγχρονη φιλοσο­φία, αφ' ετέρου να διανοίξουμε μίαν ορισμένην με προσωπικές θέσεις προο­πτικήν προς το μέλλον. Διότι τίθεται το ερώτημα εις τον προαναφερθέντα διάλογον (σ. 282): «Τι μας ωθεί προς τους Έλληνες;» και ο Gadamer απα­ντά: «Εις τους Έλληνες θα ηδύνατο κανείς να επιστρέφει εις την καθημερινήν εγκόσμιον εμπειρίαν» και προσθέ­τει: «τούτο με οδήγησε εις τον καθολι- κόν, εις τον συνοπτικόν ρόλον της γλώσσης». Αλλά θέτουμε το ερώτημα: αναφερόμενοι εις τους αρχαίους Έλληνας και σκοπεύοντες στην γλώσ­σαν, ποια γλώσσα ειδικά εννοούμε; Την γλώσσαν της ποιήσεως, της φιλο­σοφίας, των ρητόρων, ή γενικά εννοού­με την αρχαία ελληνική γλώσσα;
 
Σύγχρονοι εξέχοντες φιλόσοφοι αναφέρονται ως γνωστόν εις την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και στον ελληνικό λόγο, θαυμάζουν και υμνούν την αρχαία ελληνική φιλοσοφία - τους μεγάλους φιλοσόφους τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη - αξιοποιούν και ερμηνεύ­ουν κατά την «προσωπική» τους κρίση και προχωρούν εις την δημιουργίαν μιας νέας φιλοσοφίας (Heidegger, Gadamer). Τίθεται όμως το ερώτημα «είδαν» ορθά όσα ερμήνευσαν; Καλύ­τερα προβάλλουμε σειρά ερωτημάτων συνδεομένων με τον πυρήνα της αρχαίας φιλοσοφίας προς τον οποίον εστράφησαν. Τί σημαίνουν οι όροι «Θεω­ρία», «Θεωρείν» και ό,τι συνδέεται με τις έννοιες αυτές, ποιό είναι το νόημα και η σημασία του ανθρώπου στην αρ­χαία φιλοσοφία, πού οφείλεται το με­γαλείο και η δύναμη της ελληνικής φι­λοσοφικής γλώσσας, του ελληνικού λόγου; Και μέσα στο πλαίσιο τούτο τί ση­μαίνει, εφόσον ασχολούμεθα με τα μεγάλα θέματα της αρχαίας φιλοσοφίας, τί σημαίνει ο λόγος του Πλάτωνος «διάνοια και λόγος ταυτόν», όπου εις μίαν συνόρασιν ερμηνευτικήν καθορί­ζεται η Αρχή και το Όλον και η σημασία εκάστου μέλους;
 
Κατά την γνώμην μας, στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία τα πάντα κυριαρχούνται και ερμηνεύονται από την «φιλοσοφικήν όρασιν» (Θεωρία, Οράν) των μεγάλων φιλοσόφων του Πλάτω­νος του Διδασκάλου και του Αριστοτέλους του μεγάλου μαθητού. Και το μέγιστο μάθημα το οποίο ενστερνίσθηκε ο Αριστοτέλης - δεν έπαυσε να το τονίζει - είναι το «μάθημα» της Θεωρίας. Και τι εννοούμε με τον όρον Μέθοδος -κατανόησις - ερμηνεία - λόγος - διδα­σκαλία; Η αρχαία φιλοσοφική Θεωρία εκφράζει την πορείαν, την σύλληψιν του όντος (όσον τούτο είναι δυνατόν να ειπωθεί) και τον αγώνα για την αναπαράστασιν του όντος, την δημιουρ­γίαν του λόγου, του θεωρητικού φιλο­σοφικού λόγου!
 
Ιστορικότητα της ύπαρξης και ιστορική εμπειρία
 
Με αφορμή πάντοτε τον διάλογον Grondin - Gadamer, προχωρούμε και επιθυμούμε να διατυπώσουμε ορι­σμένες προσωπικές παρατηρήσεις επάνω στο Θουκυδίδη και δη στον «Επιτά­φιο» του ΓΙερικλέους3 αφ' ενός και αφ’ ετέρου στη «Ρητορική» του Αριστοτέλους. Σχηματικά θα ηδύνατο κανείς να παρατηρήσει ότι στην πρώτη περίπτωση («Επιτάφιος») μας προσφέρεται μία ιδιαίτερη και μοναδική δημιουργία ρητορικής και στοχασμού - στην άλλη (στη «Ρητορική» του Αριστοτέλους) μας δί­δεται - κείμενο μελέτη περί ρητορικής με έντονο φιλοσοφικό στοχασμό ή καλύτερα μια φιλοσοφική πραγματεία περί ρητορικής με πολλές σημαντικές φιλοσοφικές προεκτάσεις. Στην περίπτωση του «Επιταφίου» παρατηρούμεν ότι όπως οι πρώτοι φιλόσοφοι εφιλοσόφησαν για πρώτη φορά, θαυμάζοντες τον κόσμον της φύσεως - αρχέγονες δυνάμεις και στοιχεία, κατ' ανάλογον τρό­πον εμφανίζονται για πρώτη φορά περιγραφές, ερμηνευτική προσπάθεια - του κόσμου της ιστορίας και της πολιτείας αλλά και του κόσμου και της δο­μής της ιστορικής υπάρξεως. Με θεμελιώδεις καθορισμούς και την επισήμανση αρχεγόνων δυνάμεων προσπαθεί ο Περικλής να καθορίσει και να ερμηνεύσει ως πολίτης, ως ιστορικό ον, τη θέση του και το ρόλο του μέσα στον κόσμο, στον κόσμο της πολιτείας και της ιστορίας: «Καίτοι ἐμοί τοιούτῳ ἀνδρί όργίζεσθε, ὅς οὐδενός ἥσσων οἴομαι εἶναι γνῶναι τε τά δέοντα καί ἐρμηνεῦσαι ταῦτα, φιλόπολίς τε καί χρημάτων κρείσσων· ὅτε γάρ γνούς καί μή σαφῶς διδάξας ἐν ἴσῳ καί εί μή ένεθυμήθη...» (Θουκ. II. 60).
 
Εάν το προηγούμενο απόσπασμα μας περιγράφει και ερμηνεύει την ύ­παρξη ως πολιτική και ερμηνευτική ύ­παρξη, η ακόλουθη μας παρέχει την ε­σωτερική δομή της πολιτικής ύπαρξης (Θεμιστοκλής) και μάλιστα, ως χρονική ύπαρξη δυναμένη να εκτείνεται μέ­σα στο χρόνο και κατά τις διαστάσεις του χρόνου («προμαθών» - «επιμαθών»), Ο Θεμιστοκλής λόγω των φυσι­κών ιδιοτήτων (ἰσχύς φύσεως, οἰκείᾳ γαρ ξυνέσει) ανεδείχθη «κράτιστος αυτοσχεδιάζειν τα δέοντα» και δη των «μελλόντων επί πλείστον του γενησο- μένου άριστον εικαστήν». Ο Θεμιστο­κλής όμως ακριβώς λόγω των ικανοτή­των αυτού δεν παρίστατο ανάγκη να προσφεύγει εξεταστικά λεπτομερώς ε- κάστοτε εις την πείραν του παρελθό­ντος, ούτε εις τα δεδομένα του παρό­ντος. Η υπαρξιακή δομή όμως της πο­λιτικής υπάρξεως, ως όλον, μας παρέ­χεται εδώ πλήρως από τον Θουκυδίδη. Ο συνδυασμός αμφοτέρων των ερμη­νευτικών αναλύσεων (Περικλής - Θεμι­στοκλής) αποδίδει και ορίζει τον πολιτικόν ως πολιτική ύπαρξη που διαθέτει την αναγκαίαν πνευματικήν δύναμιν, την ιστορική εμπειρία προς ερμηνείαν των δεόντων και λήψιν αποφάσεως του πολιτικού ισταμένου εις το παρόν μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Αλλά το ταμείον των αρχεγόνων υπαρ­ξιακών δομών και τρόπων δεν περατούται μόνον εις τα προηγούμενα. Ο Περικλής («Επιτάφιος») ωσάν να προ­αισθάνεται την έλευσιν του Πλάτωνος - νουθετών και συμβουλεύουν - λέγει: «ἀλλά μᾶλλον τήν τῆς πόλεως δύναμιν καθ' ἡμέραν ἔργῳ θεωμένους καί ἐραστάς γιγνομένους αὐτῆς, καί ὅταν ὑμῖν μεγάλῃ δόξῃ εἶναι ἐνθυ μουμένους ὅτι τολμῶντες καί γιγνώσκοντες τά δέοντα...» (43,1). Διά πρώτην φοράν καθορίζεται και ιδρύε­ται εις την αρχαία διανόησιν η Θεωρία, συνοδευομένη από όλον τον θαυμαστι- κόν πάθος αυτής ως αξιοκρατικός τρόπος συλλήψεως και δημιουργικής παρουσίας και η ανάμνησις, ως κύριος παράγων του ιστορικώς και πολιτικώς υπάρχειν προς αξιοποίησιν της ιστορι­κής εμπειρίας - της παραδόσεως - του ιστορικού Γεγονότος. Μία τέτοια θεωρία αποτελεί πράξιν υψίστης γνώσεως αλλά και ελευθερίας, ελευθερίας πραγματώσεως του πολιτικού χρέους (πρβλ. το γνωστόν τρίπτυχον «ελεύθερον» - «εύψυχον» - «εύδαιμον»), τρίπτυχον το οποίον δεν αγνοήθηκε από τον Σταγειρίτην! Η θεωρία του ιστορικού και πο­λιτικού κόσμου (δύναμις πόλεως) προς την οποίαν προτρέπει συμβουλεύων ο Περικλής, ολοκληρούται και χαρακτη­ρίζεται και από την αναγκαίαν ερμηνευτικήν διαδικασίαν αποφασιστικού χαρακτήρος (ερμηνεῦσαι...). Ο ίδιος ο Περικλής - αναλαμβάνων την ευθύνην της αυτοπαρουσίας του - δηλώνει βάσει της ικανότητάς του να ερμηνεύσει τα δέοντα, όπως είδαμε στα προηγούμενα, αρμόδιος και ικανός προς εκτέλεσιν του υψίστου χρέους. Η ερμηνευτική διαδικασία και «μέθοδος» εισέρχε­ται με φορέα την ιστορική ύπαρξη ως ερμηνευτικός «κανών» κρίσεως και αποφάσεως εις τον κόσμον της ιστορίας. Εις τον κόσμον όμως τούτον όπου διά πρώτη φορά αποκαλύπτονται οι δυνάμεις αι οποίαι δρουν και κυριαρχούν με φορέα τον ανθρώπων, δημιουργείται και γεννάται διά πρώτην φοράν ως ιδρυτική πολιτική πράξις, ο λόγος, ο πολιτικός λόγος ως δημιουργία της υψίστης θεωρητικής και ερμηνευτικής ευθύνης και ελευθερίας του πολιτικού («σαφώς διδάξας»). Η αλή­θεια της ιστορικής εμπειρίας θεμελιούται εις την κρίση του θεωρούντος και ερμηνεύοντος πολιτικού, ο οποίος «πράττει» και «υπάρχει», πράττει ηθικά και υπάρχει ως «ανοικτή» ύπαρξη εις το πολιτικόν πεδίον (προϋποθέσεις και όροι αναγκαίοι προς διασφάλισιν της ορθότητος της κρίσεως και του υ­ψηλού και ορθού πολιτικού λόγου). Η αλήθεια κυριαρχεί και ελέγχει τις δια­στάσεις και τα δεδομένα των χρονικών εκτάσεων: «παρελθόν - μέλλον», με γνώμονα το δίκαιον - το άδικον, το συμφέρον - το βλαβερόν - όπως θα είπει και θα ερμηνεύσει αργότερα ο Αρι­στοτέλης την πολιτική ύπαρξη, και θα προσθέσει «τό δυνάμενον τῇ διανοίᾳ προορᾳν ἄρχον καί δεσπόζον» επαναφέρουν ούτω το θεωρητικόν όραμα ως κυρίαν πολιτικήν, πνευματικήν, ερμηνευτικήν δύναμιν.
 
Ερχόμαστε τώρα στον Αριστοτέλη, εις την Ρητορική. Θα πρέπει να σημει­ώσουμε ότι η αναφορά εις τους Αρχαί­ους και η ειδική επιλογή που επιχειρούμε δεν σημαίνει ήδη και την έκθεσιν κεφαλαίων μιας ελληνικής φιλοσοφικής - ερμηνευτικής, δυνατόν όμως να αποτελέσουν αφετηρίαν δημιουργικής αξιοποιήσεως προς την κατεύθυνσιν αυτήν. Θα μπορούσε ο Αριστοτέλης να στοχαστεί και να μιλήσει κατ' αυτόν τον τρόπον, (εννοώ το απόσπασμα) «Ἀνάγκη δε τόν ἀκροατήν ἤ θεωρόν εἶναι ἤ κριτήν...» απόσπασμα, το οποί­ον ενισχύεται σημαντικά και συμπληρούται ολοκληρούμενο εις εν Όλον από άλλα χωρία με ερμηνευτικές αναλύ­σεις συγγενείς περί μνήμης και αναμνήσεως ή περί πολιτικής εμπειρίας, ε­άν δεν είχε προηγηθεί ο Θουκυδίδης; Όχι μόνον προς τον πολιτικόν αλλά προς την δημιουργικήν όρασιν του Περικλέους έτρεφε ο Αριστοτέλης ιδιαίτε­ρον θαυμασμόν.
 
Η Ρητορική στην Αθήνα επεσήμανε και παρουσίασε και ερμήνευσε για πρώτη φορά την πολιτική και ιστορική ύπαρξη, τη δομή και «αρχιτεκτονική» του ανθρώπου - του πολίτου. Η ερμη­νεία του αρχαίου ελληνικού πολιτικού φαινομένου (Θουκυδίδης, Περικλής, Ρητορική, Αριστοτέλης), προϋποθέτει την «πολιτικότητα» και «ιστορικότη­τα» του πολιτικώς και ιστορικώς υπάρχειν. Η ιστορική εμπειρία προϋποθέτει την «ιστορική» δομή και διάσταση της ύπαρξης, μέγα θέμα κατά την ά- ποψίν μας και δεν νομίζουμε ότι είχε μέχρι τώρα αξιοποιηθεί φιλοσοφικά4. Ο Πλάτων έχει όλη την θεωρία της Αναμνήσεως εμπειρική και μεταφυσική , ο δε Αριστοτέλης στο «Περί ψυχής» και στο περί «μνήμης και αναμνή­σεως» συνεχίζει την όλην παράδοσιν εις τον τομέα αυτόν, επεκτείνων εις άλλους τομείς του πολιτικώς και ιστορικώς υπάρχειν.
 
Η ιδέα μιας ελληνικής Φιλοσοφικής Ερμηνευτικής
 
O Gadamer εστράφη προς την σπου­δήν και μελέτην της κλασικής φιλολογίας ύστερα από προτροπήν του Heidegger ο οποίος υπήρξε και καθηγητής του. Αλλά τίθεται το ερώτημα ει­δικά ως προς την ελληνική φιλοσοφική γλώσσα: Οι γλωσσολόγοι διέκριναν τη δομή και τη σημασία της; Το αυτό ι­σχύει και για τους φιλοσόφους - χωρίς να αγνοείται βεβαίως το έργον το οποίον έχει συντελεσθεί. Ο Πλάτων μας ά­φησε τα πρώτα πλήρη κείμενα. Η γλώσσα συντίθεται βασικώς από ονό­ματα και ρήματα («εξ ονομάτων και ρημάτων»), Η μεγάλη επανάσταση συνετελέσθη όταν η όρασις από απλή αί­σθηση υψώθηκε σε «φιλοσοφική» όρα­ση· τόπος κατ' εξοχήν του μεγίστου τούτου έργου υπήρξε ο Πλατωνικός μύθος. Με το έργο τούτο η φιλοσοφική όρασις κατέκλυσε το φιλοσοφικό λόγο. (Θεωρείν, «οράν», θεάσθαι, καθοράν, κ.τλ.)5, ο φιλοσοφικός λόγος κατέστη άμεση δημιουργία της θεωρίας (βλ. Συ­μπόσιο). Και άνοιξε η οδός προς αναπαράστασιν του όντος. Η αναπαράστασις του όντος δεν επαφίεται μόνο εις την δύναμιν της Θεωρίας - από τις άλλες συνιστώσες δυνάμεις - μολονότι περικλείεται εντός μιας θεωρίας πάντοτε. Ο Αριστοτέλης δεν αρκείται εις τον ορισμόν του ανθρώπου ως ζώου πολιτικόν λόγον έχοντος («το δηλούν τι το δίκαιον τι το συμφέρον...») (βλ. Πολ.) και παραθέτει εις την δύναμιν του λόγου το μιμείσθαι, διότι πολύ πε­ρισσότερον ο άνθρωπος είναι μιμητικό ον.6 Ο αγών του λόγου προσφεύγει και εις τις δυνάμεις και δυνατότητες ανα- παραστάσεως του όντος. Κατά τη γνώμη μας η δομή, η όλη αρχιτεκτονική του ελληνικού φιλοσοφικού λόγου ενι- σχυμένου από τις δυνάμεις αναπαρα- στάσεως, δυνατόν να αποτελέσουν ένα δημιουργικόν κεφάλαιον μιας ελληνι­κής φιλοσοφικής ερμηνευτικής.
 -----------------------
1. Πολύτιμα και αναγκαία βοηθήματα για τη σπουδή και μελέτη συναφών θεμάτων είναι αι εκδόσεις της Ε.Φ.Ε. «Η Αρχαία Σο­φιστική» (1982), «Η φιλοσοφία σήμερα»
(1985)), «Γλώσσα και Πραγματικότητα στην Ελληνική Φιλοσοφία», (1985), «Η Διαλεκτι­κή» (1988), «Η Φιλοσοφική Ερμηνευτική»
(1986).  Το τελευταίο περιέχει μελέτες ανα- φερόμενες κυρίως εις την ερμηνευτική του Η. G. Cadamer. Εις τις τέσσερις τελευταίες εκδόσεις δημοσιεύονται και οι δικές μας α­νακοινώσεις. Ο επιθυμών αναγνώστης του παρόντος δύναται να ανεύρει εκεί πολλά θέματα πρωταρχικής φύσεως.
2. Βλ. και J.L. Viellard Baron, G.W. F. Hegel. Παραδόσεις Πλατωνικής Φιλοσο­φίας (1825 - 1826) μετ. Α. Κελεσίδου, Αθή- ναι 1991. Ο V.B. γράφει: «Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων στον καθηγητή Gadamer ο οποίος με εξαίρετη προθυμία ενίσχυσε τις προσπά­θειες μου και επέμεινε στην ανάγκη μιας δη- μοσιεΰσεως» σελ. 20.
3. Βλ. και τιςμελέτες μου «Περικλέους Επιτάφιος» Αν. 1978, «Ο Άνθρωπος ως Πολιτική Ύπαρξη στη Φιλοσοφία του Αρι­στοτέλη» Αν. 1982. Βλ. επίσης «Πολιτική ύ­παρξη» 3 τομ.
      4. Βλ. Ρητορική 1358, βΐ κ.έ. «Ανάγκη δε τον ακροατήν ή θεωρόν είναι ή κριτήν, κρι­τήν δε ή των γεγενημένων ή των μελλόντων. Έστι δ' ο μεν περί των μελλόντων κρίνων οίον εκκλησιαστής, ο δε περί των γεγενημέ­νων οίον ο δικαστής... Χρόνοι δε εκάστου τούτων εισί τιο μεν συμβουλεύοντι ο μέλλων περί γαρ των εσομένων συμβουλεύει ή προτρέπων ή αποτρέπων, τω δε δικαζομένω ο γενόμενος περί γαρ των πεπραγμένων αεί ο μεν κατηγορεί, ο δε απολογείται, τω δ' ε­πιδεικτικά) κυριώτατος μεν ο παρών· κατά γαρ τα υπάρχοντα επαινούσιν ή ψέγουσι πάντες, προσχρώνται δε πολλάκις και τα γενόμενα αναμιμνήσκοντες και τα μέλλοντα προεικάζοντες...».
Βλ. Ρητορική 1367, β30, 1358 α κ.έ. Η με­γάλη σημασία που έχει η εμπειρία για τον πολιτικό υπογραμμίζει και τη μεγάλη σημα­σία της ανάμνησης για την πολιτική ύπαρξη ως δομικό καθοριστικό στοιχείο πρωταρχι­κής σημασίας: «Ου μην μικρόν γε έοικεν η εμπειρία συμβάλλεσθαι- ουδέ γαρ εγίνοντο αν διά της πολιτικής συνήθειας πολιτικοί· διό τοις εφιεμένοις περί πολιτικής ειδέναι προσδείν έοικεν εμπειρίας» (Ιίολ. 1181 α 11). Η εμπειρία διατηρείται αλλά και αξιοποιείται επιστημονικά από τη μνήμη· ιδιαί­τερα η πολιτική εμπειρία έχει νόημα μόνον εφ' όσον επανεκτιμάται και αξιοποιείται δη­μιουργικά από την ανάμνηση. Για τον αν- θρωπολογικό σύνδεσμο μνήμης και εμπει­ρίας βλ. και τις αναπτύξεις ΜΓΦ 980. α 29 κ.έ.
5. Η γνωστή διατύπωση «η γλώσσα ομι- λεί» (Heidegger) εξένισε τους μαθητάς αυ­τού. Η αρχαία ελληνική φιλοσοφική γλώσ­σα κατά την άποψιν μου «βλέπει», η γλώσ­σα «βλέπει». Πώς νοείται τούτο; Η διάρ­θρωση της γλώσσας με τη βοήθεια ρημάτων οράσεως - αποκλειστικά - μεταθέτει τον α­ναγνώστην ή τον ακροατήν εις τον χώρον του λέγειν, όπου το οραθέν ον εκτίθεται, αοκαλύπτεται και πρόκειται εις θέαν διά τον θεωρούντα αναγνώστη του κειμένου. Ο αναπαριστάμενος αναγνώστης μετατίθεται ως θεατής (=«θεωρός») δι' όσα το κείμενο προσφέρει εις «θέαν», εις «θεωρίαν», τα ο­ποία ο συγγραφεύς του κειμένου αυτός ού- τος είχε θεωρήσει. Η περιγραφή του Σωκρά- τους στο Συμπόσιο (βλ.) παρουσιάζει την γλώσσαν να βλέπει: Ο ορών και θεωρών συγγραφεύς εις την φιλοσοφικήν γλώσσαν προσφέρει την θέσιν του εις τον αναγνώ­στην! Εάν ο αναγνώστης του Συμποσίου και των άλλων μύθων δεν αναλάβει ο ίδιος την όρασιν του ορώντος, εάν δεν υψωθεί εις «θεωρόν», εις το θεωρητικόν ύψος του θεω- ρούντος, δεν δύναται να εννοήσει το ον της γλώσσας «που βλέπει». Η όλη δομή και σύ- στασις της ελληνικής φιλοσοφικής γλώσ­σας, η ιδιοτυπία ή ιδιομορφιία, η «φιλοσοφι­κότητα» της ελληνικής φιλοσοφικής γλώσ­σας οφείλεται στη θεωρητικότητα του λέγειν και τη «γλωσσικότητα» του θεωρείν (=θεω- ρητικώς ελληνίζειν) και τα δύο αυτά παρα­μένουν αξεδιάλυτα ενωμένα και δημιουργι­κά προσφερόμενα εις την «όρεξιν» (ορέγε­ται του ειδέναι) του αναγνώστου. Γι' αυτό ο Σωκράτης ομιλεί περί εποπτικών («Τέλεια και εποπτικά»), Ο μύστης καλείται να θεω­ρήσει εισερχόμενος εις τον χώρον της μυή- σεως, εις τον χώρον της φιλοσοφικής - θεω­ρητικής γλώσσας. Αλλά και όταν ο Περι­κλής λέγει «βεώμενοι την δύναμιν της πόλε- ως», είναι δυνατόν ο αναγνώστης να μην προσπαθήσει να «θεωρήσει» την «εικόνα» της δυνάμεως των Αθηνών;
Ο Σωκράτης («Τέλεια και εποπτικά»), - και στην πράξη Αρχιθεωρός - (Δήλος), ο Πλάτων - υμνεί την φιλοσοφίαν (Τίμαιος) - όρασιν ο Αριστοτέλης ονομάζει την φιλοσο­φία: «επιστήμην θεωρητικήν». Όλοι συνέλαβαν και ολοκλήρωσαν την επανάστασιν του «Οράν» και μετέφεραν και εδώρησαν εις την ανθρωπότητα το Φως της Φιλοσο­φίας. Εφιλοσόφησαν και δημιούργησαν την ελληνική φιλοσοφική γλώσσα ως νομοθέται, ονοματοθέται, γλώσσα η οποία περικλείει την φιλοσοφική διανόηση και το ον εις μίαν Συνόραση, εις μίαν ενιαίαν ερμηνευτική σννόραση. Η θεωρητική γλώσσα του Πλά­τωνος και του Αριστοτέλους, του Διδασκά­λου και του Μαθητού, «θεωρεί» ήτοι «κατα­νοεί» και ερμηνεύει.
6. Βλ. και Β. Κύρκος: «Die Dichtung als Wissens - Problem bei Aristoteles 1972: Διακτορική διατριβή υπό την εποπτεία του H.G. Gadamer. Λίαν ενδιαφέρουσα μελέτη.

Αληθινοί, Αθέατοι Μαχητές

Αποτέλεσμα εικόνας για Αληθινοί, Αθέατοι ΜαχητέςΕίναι πολλοί αυτοί που εργάζονται αθόρυβα, που δεν φαίνονται πουθενά παρά μόνο εκεί συγκεκριμένα που μπορούν να προσφέρουν ουσιαστικά, ακολουθώντας την καρδιά τους, το πάθος τους. Πόση αλήθεια εσωτερική δύναμη χρειάζονται για να το κάνουν αυτό με αφοσίωση, επιμονή και χωρίς τις συνηθισμένες απολαβές;

Αυτό, ως συνειδητοποίηση, σε αντιπαράθεση με την τρέλα που κυκλοφορεί άφθονη γύρω μας. Στην άλλη πλευρά της όχθης, η παραπλάνηση σε όλο της το μεγαλείο, που η συλλογική συνειδητότητα ακόμα στηρίζει και καλεί σε υλοποίηση.

Ρητορείες, βαρύγδουποι λόγοι, υποσχέσεις, δήθεν, φαίνεσθαι, κούφια λόγια, άσκοπες δράσεις που εξυπηρετούν μόνο την στενή εγωιστική μας ύπαρξη. Κατηγορίες, εύκολες κατατάξεις που βολεύουν την φτιαχτή ταυτότητά μας, για έναν κόσμο που θέλει να επαναλαμβάνεται, να χτυπιέται και να χάνεται.

Χωρίς την άλλη οπτική, που συνεχώς ισχυροποιείται (ευτυχώς), ο καθένας που θέλει να ξυπνήσει από τα αυτό-επιβαλλόμενα όνειρά του (και τους εφιάλτες που θεωρεί πραγματικούς), η απόπειρα μοιάζει απατηλή, σπατάλη χρόνου και άπιαστο «όνειρο θερινής νυχτός». Ευτυχώς δεν είναι έτσι τα πράγματα και το αποδεικνύουν αυτοί οι θαρραλέοι άνθρωποι, που η πλειονότητα της κοινωνίας τους απομονώνει, τους απορρίπτει και τους αφαιρεί από το απατηλό όνειρό της.

Υπάρχουν όμως, και βρίσκονται ανάμεσά μας. Η εσωτερική δύναμη που έχουν κατακτήσει δεν συγκρίνεται με κανένα ορατό πλούτο, που αδυνατούν να επιδείξουν για τους άπιστους. Η τεράστια, ανοιχτή καρδιά τους, μοιάζει κρύα και απόμακρη για όποιους θέλουν να τους εκμεταλλευτούν.

Είναι κουρασμένοι, αλλά κανείς δεν βλέπει αυτήν την κούραση, που μετατρέπουν σε επιμονή για να συνεχίζουν. Συχνά φοβούνται πως «δεν κάνουν αρκετά» ή «αν αυτά που κάνουν έχουν νόημα», αν αλλάζουν ουσιαστικά το σύνολο, τον κόσμο, αν έχει ουσία να συνεχίζουν να αγωνίζονται. Όμως η δύναμή τους πηγάζει από πολύ βαθιά μέσα τους, από τον πυρήνα της ύπαρξής τους και έτσι, προτού τελειώσουν τη σκέψη, βρίσκονται ήδη όρθιοι, έτοιμοι για μάχη, πρόθυμοι να προσφέρουν, όπου το πνεύμα τους τούς καλεί.

Και οι περισσότεροι ευεργέτες είναι αχάριστοι. Μόλις θεραπευθούν φεύγουν. Μόλις δουν εγκαταλείπουν. Μόλις λάβουν ξεχνούν. Και αυτοί μένουν πάλι μόνοι, συνεχίζοντας το «μοναχικό» ταξίδι τους, έχοντας δώσει τα πάντα, έχοντας λάβει τόσο λίγα.

Πότε θα το αλλάξουμε αυτό;

Είναι τιμή να σε γνωρίζω, σ' ευχαριστώ που υπάρχεις ακούραστος μαχητής, σε έναν κόσμο που ακόμα δεν έμαθε να διαχωρίζει την αλήθεια από το ψέμα.

Όλα όσα δεν ήθελες επιστρέφουν…

Αποτέλεσμα εικόνας για Όλα όσα δεν ήθελες επιστρέφουν…Και εκεί που θεράπευσες, ξεπέρασες, έλυσες, τσουπ! Εμφανίζονται όλα ξανά. Πιο ισχυρά, ίσως διαφορετικά, αλλά πάλι τα ίδια συμπτώματα, παρόμοιες καταστάσεις και σε ρίχνουν πάλι στα ίδια, με πριν. Μόνο που είναι χειρότερα…

Η ίδια ασθένεια, μια παρόμοια σχέση, άλλη μια αποτυχία… ό,τι ήταν πριν, είναι ξανά…

Μα πώς είναι δυνατόν;

Όλα τα συναισθήματα παρελαύνουν ξανά, ακόμα πιο ισχυρά. Τα είχες κάνει όλα, όπως έπρεπε, όπως όφειλες. Γιατί πάλι; Γιατί εσύ; Ποιος θεός σε τιμωρεί; Ποια ζωή σε αδικεί;

Τι πήγε στραβά; Τι δεν έκανες; Τι δεν κατάλαβες; Γιατί βρίσκεσαι πάλι πίσω σε μια άλλη περιπέτεια που φαίνεται να μην έχει τελειωμό;

Ομως, τίποτα δεν τελειώνει αν δεν τελειώσει μέσα σου. Οι κύκλοι κλείνουν εσωτερικά, στην καρδιά... ούτε στο νου αλλά ούτε εξωτερικά.

Η συνέχεια είναι η αρχή... όπου χρειάζεται να βρεθείς.

Η ασθένεια ως ορισμός

Συχνά, οι άνθρωποι, όχι όταν αντιλαμβάνονται κάποιο άκρως αρνητικό συμβάν στη ζωή τους, αλλά όταν έχει ήδη γίνει αντιληπτό, όταν έχουν ήδη αντιδράσει φοβικά δοκιμάζοντας τις όποιες προτροπές του συστήματος ως μεθόδους αντιμετώπισης ή θεραπείας, όταν έχουν ήδη απογοητευτεί από τα αποτελέσματα και χρειάζονται κάποιο «θαύμα» («εναλλακτικές μεθόδους» τις λένε), να λειτουργήσει θεραπευτικά και λυτρωτικά.

Έχουμε εκπαιδευτεί να αγνοούμε ότι αυτό μπορεί να υπάρξει ΜΟΝΟ μέσα από εμάς τους ίδιους, ό,τι κι αν συμβαίνει ή επιτυγχάνουμε σε φυσικό επίπεδο. Μπορεί δηλαδή να βρεθεί ο σοφός, ο θεραπευτής, ο θαυματοποιός που θα μας απαλλάξει από το σύμπτωμα, την ασθένεια, την απώλεια. Όμως, αυτό από μόνο του, δεν μετακινεί τη συνείδηση, δεν προσφέρει γνώση, σοφία και ολιστική θεραπεία, σε καμία περίπτωση.

Η ιστορία μα και η ίδια η ζωή μας αποδεικνύει το παραπάνω… εκεί που αρχίζουμε να μπερδευόμαστε (γιατί έχουμε διασπασμένη αντίληψη) είναι όταν τα συμπτώματα αλλάζουν, νέες ασθένειες ή συμπτώματα εμφανίζονται, που αποσπούν τον γραμμικό νου, από την αρχή, σε νέες φοβικές αντιδράσεις.

Τα πιο συχνά ερωτήματα/ζητούμενα αφορούν ασθένειες ή σύνδρομα, ενώ ακολουθούν τα θέματα σχέσεων, που είναι τα δυο πιο έντονα θέματα και τομείς της ζωής που βασανίζουν τους ανθρώπους και τους κάνουν δυστυχείς. Καρκίνος, επιληψία, κατάθλιψη, χωρισμοί, θάνατος κλπ… όλα όσα έχουμε ορίσει ως ανίατα, τραγικά και άκρως σοβαρά, στην γραμμικότητα της πραγματικότητάς μας.

Όμως, κάθε φορά, οι απαντήσεις είναι ίδιες…

Δεν υπάρχει "ασθένεια", υπάρχει ο ατομικός, μοναδικός ασθενής, που διαφέρει από οποιονδήποτε άλλον.

Δεν υπάρχουν κανόνες που μπορούν δυο άνθρωποι να ακολουθήσουν με τον ίδιο τρόπο, ως οδηγό μίμησης και ασυνείδητης, αυτοματοποιημένης πρακτικής.

Δεν υπάρχουν διαγνώσεις έξω από τη μοναδικότητα του κάθε ατόμου.

Δεν υπάρχουν έτοιμες απαντήσεις, θεραπείες, τρόποι αντιμετώπισης που να αποκλείουν όλους τους τομείς της ζωής, όλους τους ρόλους, διάφορα επίπεδα αντίληψης και τη σύνθεση όλων αυτών σε μια καθαρή, διευρυμένη αντίληψη της ουσίας της πραγματικότητας.

Δεν υπάρχουν θαύματα πέρα από εκείνα που ΕΜΕΙΣ μπορούμε να αντιληφθούμε, να εκτιμήσουμε και να συνδημιουργήσουμε συνειδητά στη ζωή μας.

Δεν υπάρχουν μάγοι που είναι ανεξάρτητοι από τη δική μας βούληση και συμμετοχή.

Μετά από όλα αυτά (που γνωρίζω, δεν γίνονται αντιληπτά αμέσως ή αυτόματα, αλλά αφορούν «δουλειά»: πειθαρχία, θέληση, αφοσίωση), ο κάθε άνθρωπος, η κάθε περίπτωση, το κάθε εδώ και τώρα, είναι για μένα, κάθε φορά διαφορετικό. 

Μέσα από αυτή τη διαφοποιημένη θέαση, μπορούμε έπειτα, να αρχίσουμε να συζητάμε βαθύτερα και σφαιρικότερα την δική μας ευθύνη για το τι ενισχύουμε ασυνείδητα με τις πεποιθήσεις μας, μπορούμε να κατανοήσουμε και να αντιστρέψουμε τις έννοιες, μπορούμε να εκφράσουμε και να εκδηλώσουμε τη συνειδητή βούλησή μας στη συμμετοχή της υγείας, της ευτυχίας, της αφθονίας. Μόνο έτσι θεραπεύουμε τη ζωή μας, απαλλάσσοουμε το νου μας από επιπρόσθετα, φτιαχτά βάρη, ενώ συνδεόμαστε συνθέτοντας τα ασύνδετα κομμάτια μας, που σκιάζουν την αλήθεια.

Η αντίληψη πoυ έχει o άνθρωπoς για τη ζωή

Η ανθρωπότητα μοιράζεται-το φως του ήλιου. Αυτό το φως δεν είναι δικό σας ή δικό μου. Είναι ενέργεια που δίνει ζωή και τη μοιραζόμαστε όλοι. Η ομορφιά του ηλιοβασιλέματος,αν το κοιτάτε ευαίσθητα, μοιράζεται ανάμεσα σε όλα τα ανθρώπινα πλάσματα. Δεν είναι το δικό σας ηλιοβασίλεμα στα δυτικά, στα ανατολικά, στα βόρεια ή στα νότια. Το σημαντικό είναι το ηλιοβασίλεμα.

Έτσι και η συνείδησή μας,στην οποία περιλαμβάνονται οι αντιδράσεις μας, οι πράξεις μας, οι ιδέες, οι έννοιες και τα πρότυπά μας, συστήματα πεποιθήσεων, ιδεολογίες, φόβοι, απολαύσεις, θρησκευτικές πίστεις, η λατρεία κάποιου που είναι απλώς προβολή του εαυτού μας, οι θλίψεις μας, οι λύπες και οι πόνοι μας, όλο αυτό μοιράζεται εξίσου από όλα τα ανθρώπινα πλάσματα.

Οταν πονάμε το κάνουμε προσωπική υπόθεση. Κλείνουμε απέξω όλο τον πόνο της ανθρωπότητας.’Οπως και με την ευχαρίστηση: μεταχειριζόμαστε την ευχαρίστηση σαν κάτι προσωπικό, δικό μας, όλη την έξαψή της κτλ. Ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος έχει πονέσει από πάντα πέρα από κάθε μέτρο. Κι αυτός ο πόνος είναι το έδαφος όπου πατάμε όλοι. Μοιράζεται από όλα τα ανθρώπινα πλάσματα.

O άνθρωπoς έχει φτιάξει μέσα τoυ σαν φράχτη προστασίας διάφορες εικόνες - θρησκευτικές, πoλιτικές, πρoσωπικές. Αυτές εκδηλώνoνται σαν σύμβoλα, ιδέες, πίστεις. Τo βάρoς αυτών των εικόνων κυριαρχεί πάνω στη σκέψη τoυ ανθρώπoυ, στις σχέσεις τoυ και στην καθημερινή τoυ ζωή. Αυτές oι εικόνες είναι oι αιτίες των πρoβλημάτων μας επειδή χωρίζoυν τoν έναν άνθρωπo από τoν άλλoν.

Η αντίληψη πoυ έχει o άνθρωπoς για τη ζωή διαμoρφώνεται από τις έννoιες πoυ ήδη ενυπάρχoυν στo νoυ τoυ. Τo περιεχόμενo της συνείδησής τoυ είναι όλη τoυ η ύπαρξη. Αυτό τo περιεχόμενo είναι κoινό σε όλη την ανθρωπότητα. Η ατoμικότητα είναι τo όνoμα, η μoρφή και η επιφανειακή παιδεία πoυ απoκτά από την παράδoση και τo περιβάλλoν τoυ. Η μoναδικότητα τoυ ανθρώπoυ δε βρίσκεται στην επιφάνεια, αλλά στην πλήρη ελευθερία από τo περιεχόμενo της συνείδησής τoυ, πoυ είναι κoινή για όλη την ανθρωπότητα.

Η συνείδησή σας, λοιπόν,στην πραγματικότητα δεν είναι δική σας ή δική μου. Είναι η ανθρώπινη συνείδηση, εξελιγμένη, ανεπτυγμένη, συσσωρευμένη μέσω πολλών αιώνων. Μέσα σ’ αυτή τη συνείδηση βρίσκεται η πίστη, οι θεοί και όλες οι τελετές που έχει επινοήσει ο άνθρωπος. Είναι πραγματικά δραστηριότητα της σκέψης.

Η σκέψη είναι που έχει φτιάξει το περιεχόμενό της- συμπεριφορά,κουλτούρα, βλέψεις. Ολη η δραστηριότητα του ανθρώπου είναι δραστηριότητα της σκέψης. Και αυτή ακριβώς η συνείδηση είναι το «εγώ», ο εαυτός, η προσωπικότητα και λοιπά.

Νομίζω ότι είναι ανάγκη να το κατανοήσουμε πολύ βαθιά αυτό, όχι απλώς λεκτικά, λογικά, αλλά βαθιά, όπως το αίμα που κυλάει μέσα σε όλους μας, που είναι μέρος μας, που είναι ουσία, μια φυσική λειτουργία όλων των ανθρώπινων πλασμάτων. Όταν κανείς το συνειδητοποιεί αυτό,τότε,το να είμαστε υπεύθυνοι αποκτά εξαιρετική σπουδαιότητα.

Είμαστε υπεύθυνοι για οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο, όσο το περιεχόμενο της συνείδησης εξακολουθεί να υπάρχει. Οσο υπάρχει φόβος, εθνικότητα, παρόρμηση για επιτυχία, όλη αυτή η ιστορία που ξέρετε, όσο υπάρχει όλο αυτό, είμαστε μέρος της ανθρωπότητας, μέρος της κίνησης της ανθρωπότητας.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να το καταλάβουμε. Είναι πράγματι έτσι: ο εαυτός είναι κατασκευασμένος από τη σκέψη. Η σκέψη δεν είναι, όπως είπαμε, δική σας ή δική μου.’Οταν σκέφτομαι δε σκέφτομαι ατομικά. Η σκέψη μοιράζεται ανάμεσα σε όλα τα ανθρώπινα πλάσματα. Κι όταν κανείς δει πραγματικά βαθιά τη σημασία αυτού του πράγματος, τότε νομίζω ότι μπορούμε να καταλάβουμε τη φύση του τί σημαίνει να πεθαίνεις.

Σεβασμός και συγχώρεση: Δυο έννοιες που πολλές φορές ξεχνάμε

Σεβόμαστε κάποιον μόνο όταν τον κατανοούμε, όταν μπορούμε να έρθουμε στη θέση του. Όταν μας συμβαίνει αυτό, τότε είναι ένα σημάδι ότι η συνείδησή μας από μονοδιάστατη αρχίζει να γίνεται σφαιρική.

Ερώτηση: Μήπως η έντονη επιθυμία να πετύχουμε κάτι μας δημιουργεί έλλειψη σεβασμού;

Απάντηση: Ο σεβασμός είναι αρετή επίκτητη αλλά μπορεί και να καλλιεργηθεί.

Το σεβασμό προς τον εαυτό μας και τους άλλους, τον αποκτούμε όταν μέσα από την επικοινωνία μας με το θεό, συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι είμαστε αδύναμα πλάσματα μέσα στην αγκαλιά Του.

Όταν κάποιος επιθυμεί να πετύχει ένα στόχο, να πετύχει αυτό που θέλει δεν πιστεύω ότι θα τον πετύχει χωρίς να σέβεται και να εφαρμόζει κάποιους κανόνες.

Έχω ακούσει να λένε τη φράση ότι “για να πετύχεις στη ζωή σου, πρέπει να πατάς επί πτωμάτων".

Όταν ακούω αυτή τη φράση ενεργοποιούμαι να συγκεντρωθώ και να δράσω ανεπηρέαστος απ’ αυτούς που έχουν επιλέξει να είναι ζωντανά πτώματα, που δεν έχουν ενδιαφέροντα στη ζωή τους και δεν τη ζουν ευτυχισμένα. Που επιλέγουν την αδράνεια από τη δημιουργία.

Το να εκμεταλλεύεται κάποιος τις ευκαιρίες που του δίνονται, προκειμένου να επιτύχει τους στόχους του, δεν σημαίνει ότι δεν σέβεται.

Έχω διαπιστώσει ότι, αν κάποιος αποκτήσει αγαθά και του λείπει ο σεβασμός ή δεν τα χαίρεται ή δεν μπορεί να τα κρατήσει για πολύ καιρό.

Συγχώρεση

Το να μη φεύγει από το μυαλό μας το κακό που μας έκανε κάποιος. μας οδηγεί στην πικρία και στην αρρώστια. Αυτός που μας έβλαψε, Με την πράξη του αυτή μας έκανε ένα κακό, αλλά εμείς με το να το σκεπτόμαστε συνεχώς, κάνουμε κακό στον εαυτό μας κάθε μέρα.

Το χειρότερο είναι ότι δεσμεύουμε τον εαυτό μας και έχουμε στραμμένη την προσοχή μας σε κάποιον που δεν εκτιμούμε και το χειρότερο, δεν μπορούμε να γυρίσουμε σελίδα και να προχωρήσουμε.

Ερώτηση: 'Εχω θυμό μέσα μου, επειδή υπήρξα αποδέκτης αρνητικών συμπεριφορών. Πώς θα μάθω να συγχωρώ αυτούς που με έβλαψαν;

Απάντηση: Η συγχώρεση δεν είναι κάτι που αποφασίζουμε να τη δώσουμε στον άλλον κάτω από πίεση ή με τη λογική.

Ποιοι είμαστε εμείς που κρατάμε κακία και δεν μπορούμε να συγχωρήσουμε; Είμαστε αλάνθαστοι, δεν έχουμε βλάψει ποτέ κανέναν συνειδητά ή ασυνείδητα;

Ο καθένας μας σκέφτεται και πράττει σύμφωνα με το επίπεδο συνείδησης που βρίσκεται και είναι φυσικό να κάνει λάθη. Κανένας μας δεν έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο που η συνείδησή του να λειτουργεί αλάνθαστα.

Για να φτάσεις στην αληθινή συγχώρηση και να μην συγχωρείς μόνο στα λόγια, χρειάζεται πρώτα να κατανοήσεις.

Μόνο όταν κατανοήσεις, μόνο όταν μπεις στη θέση του άλλου, μόνο τότε συγχωρείς αληθινά. Όταν κατανοείς δεν χρεώνεις κάποιον/ κάποια γι' αυτά που συνειδητά ή ασυνείδητα σου έκανε.

Αν θέλεις, λοιπόν, να μη σ' αγγίζουν οι συμπεριφορές των άλλων, χρειάζεται να αλλάξεις επίπεδο συνείδησης και αντιληπτικότητας, μέσω της καθημερινής επικοινωνίας με το Θεό. Όταν συμβεί αυτό, τότε αυτόματα δεν θα χρεώνεις κανέναν για την οποιαδήποτε κακή συμπεριφορά του, επειδή η αγάπη και η κατανόηση θα αναπτυχθούν μέσα σου και θα εκτοπίσουν την κριτική και την μεμψιμοιρία.

Τότε θα διαπιστώνεις ότι το πρωτότυπο της αρνητικής συμπεριφοράς το κρατόει εκείνος που την έχει. Αν εσύ αδιαφορήσεις η αρνητικότητα θα βασανίζει εκείνον και όχι εσένα.

Διαχείριση ενοχών

Πόσο εύκολα καταφέρνεις να πεις «όχι»; Και αν το κάνεις πόσες από αυτές τις φορές σε έχουν κατακλύσει μετά σκέψεις του τύπου «Μα έκανα καλά;», «Είναι σωστό που αρνήθηκα;», «Πως θα το πάρει αυτό ο άλλος, και αν θυμώσει ή στεναχωρηθεί;». Τότε έχεις αναρωτηθεί μήπως σε χαρακτηρίζει μια ενοχική στάση απέναντι στους ανθρώπους και στα πράγματα;

Αυτό ξεκινάει αρκετά χρόνια πριν, όταν το παιδί της νηπιακής ηλικίας βρίσκεται σε ένα στάδιο που έχει κατακτήσει πληθώρα δεξιοτήτων τόσο στον τομέα του συμβολισμού και της γλώσσας όσο και στον κοινωνικό τομέα, εφόδια που το ωθούν για δημιουργική δράση, να ανακαλύψει τι μπορεί να κάνει το ίδιο αλλά και τι μπορεί να γίνει. Ωστόσο, στο διάστημα αυτό αναπτύσσεται και η συνείδηση, το λεγόμενο Υπερεγώ, όπου το παιδί υιοθετώντας το αξιολογικό σύστημα των γονέων, μπορεί να κρίνει τι επιτρέπεται να κάνει και τι όχι. Όταν όμως, δεν καταφέρει να συμμορφωθεί με τις επιταγές του Υπερεγώ, τότε αυτή η διχοτόμηση μεταξύ δημιουργικής δράσης και απαίτησης για αυτοέλεγχο οδηγεί σε ενοχή. Σπουδαίο ρόλο σε αυτό διαδραματίζει η στάση των γονέων. Αν λοιπόν, οι γονείς με σαφή όρια επιτρέπουν και επιδοκιμάζουν τις προσπάθειες του παιδιού για εξερεύνηση και δημιουργική δράση, το παιδί επιτυχώς θα αναπτύξει πρωτοβουλία. Απεναντίας, αν οι γονείς αποδοκιμάζουν τις προσπάθειες αυτές του παιδιού, προσπαθώντας να αναπτύξει από πολύ νωρίς ένα ισχυρό Υπερεγώ δημιουργείται η τάση για ενοχή για πολλά πράγματα που δοκιμάζει στην πραγματικότητα ακόμη και στη φαντασία του.

Ξεκινάει στο τότε, όμως μπορεί να δουλευτεί στο εδώ και τώρα. Υπάρχουν τρόποι που μπορούν να σε βοηθήσουν να χαλαρώσεις από αυτόν τον ισχυρό αυτοέλεγχο που τόσο σε πιέζει αλλά και αποτελεί τροχοπέδη στις ευχάριστες και όμορφες στιγμές.

Δεν υπάρχει άλλωστε κάποια εξωτερική δύναμη που σε κρατάει δέσμιο των συνθηκών αλλά ο ίδιος σου εαυτός. Ο έλεγχος των σκέψεων και της συμπεριφοράς σου είναι μάλλον στο δικό σου χέρι.
Μήπως λοιπόν χρειάζεται να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου, με τα θετικά και τα αρνητικά του και να τον αγαπήσεις για αυτό που είναι; Και αν, έτσι καταλάβεις ποιες είναι πραγματικά οι δικές σου ανάγκες και τα δικά σου θέλω, τότε μήπως θα έπρεπε να τα βάζεις σε προτεραιότητα κάποιες φορές;

Επίσης, χρειάζεται να αντιληφθείς τις σκέψεις που σε κάνουν κάθε φορά να αναρωτιέσαι για το αν έκανες καλά. Τότε ρώτα τον εαυτό σου «Μα ήταν πράγματι κακό που αρνήθηκες»; Αν όντως ήταν, ίσως οφείλεις μια «Συγγνώμη», διαφορετικά έχεις κάθε δικαίωμα επιλογής!

Τι θα έλεγες, δηλαδή, σε έναν φίλο σου που θα ένιωθε έτσι; Πάντοτε μας είναι πιο εύκολο να βλέπουμε με μεγαλύτερη διαύγεια τα πράγματα όταν αφορούν κάποιον τρίτο. Έτσι, πιθανόν να πάρεις μια πιο αντικειμενική απάντηση.

Ίσως ακόμη σε βοηθήσει να κρατάς σημειώσεις, τύπου ημερολόγιο, πότε νιώθω έτσι και με ποιους. Γίνεται με όλους τους ανθρώπους ή με κάποιους; Ύστερα αναρωτήσου γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό; Είναι μήπως ο τρόπος των άλλων που σε κάνει να αισθάνεσαι έτσι; Τότε μάλλον χρειάζεται να το καθρεφτίσεις στον άλλον αυτό, να πεις πως νιώθεις και να υπερασπιστείς τη θέση σου.

Αν όμως ο άλλος δε στο ζητάει ούτε σε πιέζει, τότε γιατί έχεις τόσο μεγάλη ανάγκη να βοηθήσεις και να κερδίσεις αυτόν τον άλλον; Πόσο σημαντικός είναι για εσένα; Μα οι άνθρωποι δε κερδίζονται με χάρες και υποχωρήσεις, δεν είναι αυτό που μετράει σε μια σχέση.

Αν παρόλο αυτά οι ενοχές επιμένουν να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη ζωή σου, μη μπορώντας να τις χειριστείς μόνο σου, ίσως τότε χρειάζεσαι βοήθεια.

Μια νέα θεωρία για ένα σύμπαν φράκταλ δημιουργεί κρίση στην κοσμολογία

FRACTAL
Μήπως η κλασσική κοσμολογία είναι σε κίνδυνο; Μια ανακοίνωση μιας ομάδας ιταλών επιστημόνων με επικεφαλής τον φυσικό Luciano Pietronero (1949) του πανεπιστημίου La Sapienza της Ρώμης, ισχυρίζεται ότι το σύμπαν δεν είναι ομαλό και ότι ακολουθεί φράκταλ γεωμετρία.

Η πρώτη χαρτογράφηση της σκοτεινής ύλης, μια αόρατη ουσία που γεμίζει όλο το σύμπαν, δίνει την αφορμή στον Pietronero του Ινστιτούτου Σύνθετων Συστημάτων να υποθέσει ότι η κατανομή της ύλης στους γαλαξίες δεν είναι συνεχής αλλά ακολουθεί μια φράκταλ γεωμετρία. Οι κλασικές θεωρίες της κοσμολογίας, που προέρχονται άμεσα από τις εξισώσεις του Αϊνστάιν, υποστηρίζει ότι το σύμπαν είναι «ομαλό», δηλαδή ότι η κατανομή της ύλης είναι σε γενικές γραμμές ομοιόμορφη και ακολουθεί ένα μοτίβο που δημιουργήθηκε πριν 13.7 δισεκατομμύρια χρόνια. Έκτοτε το μοτίβο αυτό μεγεθύνθηκε σε απίστευτες διαστάσεις λόγω της διαστολής του σύμπαντος. Σήμερα το μοτίβο αυτό αρχίζει σιγά-σιγά να αποκωδικοποιείται με την ανάλυση των χαρτών του ουρανού, όμως η έρευνα αυτή μπορεί να ανατρέψει το Καθιερωμένο Μοντέλο της Κοσμολογίας.

Η θεωρία για την ομοιογενή κατανομή της ύλης αποτυπώνεται και στην αρχή της κοσμολογικής σταθεράς του Αϊνστάιν, την οποία ο τελευταίος εξέφρασε με σκοπό να περιγραφεί ολόκληρη η γεωμετρία του σύμπαντος με τη βοήθεια της γενικής σχετικότητας.

Ο Pietronero υποστηρίζει ότι το θεωρητικό συμπέρασμα για την ομαλότητα του σύμπαντος δεν φαίνεται να είναι σωστό όταν το παρατηρούμε. Συγκεκριμένα, παρατηρούμε ασυνέχεια στην κατανομή της ύλης στους γαλαξίες και μάλιστα η κατανομή αυτή ακολουθεί πάντα το ίδιο μοτίβο, είτε παρατηρούμε μεγάλες είτε μικρές κλίμακες. Αυτή όμως η ιδιότητα είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα των φράκταλ δομών και όπως υποστηρίζει ο Pietronero η φράκταλ γεωμετρία εξηγεί πολύ καλύτερα αυτά τα φαινόμενα.

Στο σύμπαν υπάρχουν περιοχές που είναι κυριολεκτικά γεμάτες από γαλαξίες, σμήνη γαλαξιών ή ακόμα και υπερσμήνη γαλαξιών που εκτείνονται σε αποστάσεις 100 εκατομμυρίων φωτός. Τα τελευταία φαίνονται να ακολουθούν μοτίβα φράκταλ.

Ανατροπή του Καθιερωμένου Μοντέλου

Αν βέβαια το σύμπαν είναι φράκταλ τότε δημιουργείται κρίση στην κοσμολογία γιατί όλες οι παρατηρήσεις εξαρτώνται από την άποψη ότι το σύμπαν είναι ομοιογενές, λέει ο αστρονόμος David Hogg του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης που αντιτίθεται στην ιδέα ενός σύμπαντος φράκταλ.

Σύμφωνα με τον Hogg η θεωρία φράκταλ δημιουργεί πιο πολλά προβλήματα και δεν επιλύει κανένα, αρχίζοντας από το γεγονός ότι θα πρέπει να ξανασκεφτούμε όλους τους θεμελιώδεις νόμους της κοσμολογίας. Μπορεί λέει στις μικρές κλίμακες να μην επικρατεί ομοιογένεια αλλά στις μεγάλες ναι υπάρχει.

«Δεν πρόκειται να συμφωνήσω με αυτήν την διατύπωση», αντιλέγει ο Pietronero. «Δεν πρότεινα ποτέ ένα εναλλακτικό μοντέλο. Συνεχίζουμε τις μελέτες μας καθώς καταφθάνουν νέα στοιχεία, και εάν κάποιος νόμος πρέπει να ακυρωθεί τότε ας ακυρωθεί».

Η χαρτογράφηση της σκοτεινής ύλης

Μεταξύ των νέων στοιχείων στα οποία αναφέρεται ο ιταλός φυσικός είναι επίσης και η πρώτη χαρτογράφηση της σκοτεινής ύλης σε ένα τμήμα του σύμπαντος σε κλίμακες από 23 έως 200 εκατομμύρια έτη φωτός, που φτιάχτηκε από τον Richard Massey του Τεχνολογικού Ιδρύματος της Καλιφόρνιας. Το συμπέρασμα του Massey είναι ότι και αυτή η «μυστήρια ουσία» επίσης φαίνεται να κατανέμεται με την ίδια ασυνέχεια αυτής της γνωστής ορατής ύλης. Αυτό μάλιστα που εξέπληξε τον Massey είναι τα κενά. Τεράστιες εκτάσεις του διαστήματος είναι άδειες. Η σκοτεινή ύλη σχηματίζει ένα δαιδαλώδες δίκτυο νημάτων και στρωμάτων γύρω από αυτά τα κενά. Όλη δε η φωτεινή ύλη βρίσκεται μέσα στις πυκνότερες περιοχές της σκοτεινής ύλης. Όπως ισχυρίζεται ο Richard Massey οι μετρήσεις αυτές μας δίνουν την απευθείας εικόνα της σκοτεινής ύλης έστω κι αν δεν έχουν επεξεργαστεί αρκετά.

Ο Hogg από την άλλη υποστηρίζει ότι οι μετρήσεις της σκοτεινής ύλης δεν είναι τόσο ακριβείς όσο οι μετρήσεις της κατανομής των γαλαξιών γι αυτό και δεν γνωρίζουμε αρκετά γι αυτήν.

«Αυτό το αποτέλεσμα θα φαινόταν ότι μου δίνει δίκιο – υποστηρίζει ο Pietronero – αλλά θα περιμένω περισσότερα στοιχεία προτού δώσω τις οριστικές προτάσεις. Η θέση μου είναι απλά ότι οι στατιστικές αναλύσεις των δεδομένων που κάνουν οι αστροφυσικοί για να αποδείξουν την ομαλότητα του σύμπαντος δεν είναι σωστές, γιατί προϋποθέτουν ότι η ύλη είναι ομοιογενώς κατανεμημένη.

Επιβεβαίωση

Για να δουν αν οι ισχυρισμοί του ιταλού στατιστικού φυσικού Pietronero είναι σωστοί, οι αμερικάνοι επιστήμονες της ομάδας του David Hogg εφάρμοσαν τις στατιστικές μεθόδους του Pietronero σε ένα δείγμα 55.000 φωτεινών κόκκινων γαλαξιών που είχαν χαρτογραφηθεί από την Ψηφιακή Έρευνα του Ουρανού Sloan. Διαπίστωσαν έτσι ότι οι γαλαξίες πράγματι σχηματίζουν ένα μοτίβο φράκταλ, κοιτάζοντας όμως σε όλο και μεγαλύτερες κλίμακες το μοτίβο έμοιαζε να διαλύεται και να ομοιογενοποιείται μόλις ξεπερνούσαν τα 200 εκατομμύρια έτη φωτός – κλίμακα πολύ μεγαλύτερη από ό,τι περίμεναν οι περισσότεροι κοσμολόγοι.

Ο Pietronero διαφωνεί και με αυτή τη διαπίστωση. Θεωρεί ότι αν οι αστρονόμοι μπορούσαν να κοιτάξουν σε ακόμη μεγαλύτερες κλίμακες θα έβλεπαν ακόμη περισσότερα σμήνη γαλαξιών. Αυτός και οι συνεργάτες του υποπτεύονται ότι η φαινομενική ομοιογένεια στα 200 εκατομμύρια έτη φωτός δεν είναι πραγματική αλλά μια ψευδαίσθηση δημιουργούμενη από στατιστικές επενέργειες οι οποίες οφείλονται στο περιορισμένο εύρος της Χαρτογράφησης Sloan.

Ακόμη όμως και αν θεωρήσουμε ότι η ομάδα Pietronero κάνει λάθος και ότι τα αποτελέσματα της ομάδας του David Hogg -όπως εμμένει ο επικεφαλής της – είναι σωστά, το πρόβλημα παραμένει τεράστιο για την κοσμολογία. Το γεγονός ότι τα μοτίβα φράκταλ εμφανίζονται σε πολύ μεγαλύτερες κλίμακες από αυτές, που ανέμεναν οι επιστήμονες σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες δομές – δομές πολύ μεγαλύτερες και από τα υπερσμήνη των γαλαξιών. Η ομάδα των φράκταλ υποστηρίζει ότι το σημερινό κοσμολογικό μοντέλο δεν μπορεί να ερμηνεύσει την ύπαρξη τέτοιων γαλαξιακών γιγάντων.

«Αν κοιτάξετε όλα τα στοιχεία από τους γαλαξίες θα δείτε τεράστια αντικείμενα που εκτείνονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια έτη φωτός¨, λέει ο Pietronero. «Αυτό είναι τεράστιο πρόβλημα. Η ιστορία θα πρέπει να αλλάξει ριζικά».

Όταν το Σύμπαν γεννιόταν…

Η ιστορία στην οποία αναφέρεται λέει περίπου τα εξής: Στις μικροσκοπικές αυξομειώσεις του πρώιμου σύμπαντος η ύλη άρχισε να συγκεντρώνεται σε πυκνότερες περιοχές πυροδοτώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση βαρυτικής κατάρρευσης, η οποία παρήγαγε τις μεγάλης κλίμακας δομές που βλέπουμε σήμερα. Η βαρύτητα λειτούργησε από κάτω προς τα επάνω, πρώτα κατασκευάζοντας τους γαλαξίες, στη συνέχεια συγκεντρώνοντας τους γαλαξίες σε σμήνη, ύστερα τα σμήνη σε υπερσμήνη και ούτω καθ’ εξής. Όσο όμως η ύλη συγκεντρωνόταν το Σύμπαν διαστελλόταν. Το αποτέλεσμα ήταν μια μάχη της βαρύτητας εναντίον της διαστολής.

Σύμφωνα με τον κ. Pietronero ο χρόνος από τη γέννηση του Σύμπαντος – πριν από 13.7 δισεκατομμύρια χρόνια – δεν επαρκεί για να επιτρέψει στη βαρύτητα να σχηματίσει δομές μεγαλύτερες των περίπου 30 εκατομμυρίων ετών φωτός: η διαστολή θα εμπόδιζε κάθε μεγαλύτερο σχηματισμό.

«Η ύπαρξη πολύ μεγαλύτερων δομών υπονοεί μια κρίση της παρούσας άποψης για τον σχηματισμό των δομών», λέει.

Φωτεινή και σκοτεινή ύλη

Η παρούσα άποψη είναι το λεγόμενο «μοντέλο της ψυχρής σκοτεινής ύλης», σύμφωνα με το οποίο οι λαμπρές μάζες άστρων και γαλαξιών αποτελούν μόνο την κορυφή του κοσμικού παγόβουνου. Η φωτεινή ύλη αποτελεί περίπου το 15% του συνόλου της ύλης του Σύμπαντος – το υπόλοιπο 85% είναι μυστηριώδης σκοτεινή ύλη.

Ο Hogg και η ομάδα του υποστηρίζουν ότι οι νέες παρατηρήσεις δεν έρχονται σε αντίθεση με την κρατούσα άποψη, όπως ισχυρίζεται ο Pietronero, και θεωρούν ότι το μοντέλο της ψυχρής σκοτεινής ύλης εξηγεί σχεδόν επακριβώς τα δεδομένα της Χαρτογράφησης Sloan. Για να ισχύσουν οι ισχυρισμοί τους χρειάζεται ωστόσο να συμπεριλάβουν στις εξισώσεις τους έναν αριθμό ο οποίος αποκαλείται παράμετρος απόκλισης. Ο αριθμός αυτός αντανακλά τη διαφορά ανάμεσα στην κατανομή της ύλης στις ηλεκτρονικές προσομοιώσεις του μοντέλου της ψυχρής σκοτεινής ύλης και στην εμφανή κατανομή της φωτεινής όλης στις χαρτογραφήσεις.

Η κοινή ύλη δημιουργεί συγκεντρώσεις εξαιτίας των συγκρούσεων που συντελούνται μεταξύ των σωματιδίων, η σκοτεινή ύλη όμως θεωρείται ότι δεν συμπεριφέρεται κατά τον ίδιο τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί η κατανομή της στο Διάστημα να είναι περισσότερο ομοιογενής από την κατανομή της κοινής ύλης. Οι κοσμολόγοι θεωρούν ότι η κατανομή της ύλης που μπορούμε να δούμε – όπως για παράδειγμα των γαλαξιών – δεν αποτελεί πιστή αντανάκλαση της κατανομής όλης της ύλης που υπάρχει στο Σύμπαν και ότι η δομή του σύμπαντος είναι πολύ πιο ομοιογενής από ό,τι φαίνεται επειδή η σκοτεινή ύλη κυριαρχεί.

Στην Χαρτογράφηση Sloan η απόκλιση είναι 2: οι ορατοί γαλαξίες δημιουργούν συγκεντρώσεις δυο φορές πυκνότερες από ό,τι η προβλεπόμενη συνολική κατανομή της ύλης στο Σύμπαν.

Παρ’ ότι ο Sylos Labini και άλλοι συνεργάτες τού Pietronero κατηγορούν την παράμετρο απόκλισης ως βολικό κατασκεύασμα, οι περισσότεροι κοσμολόγοι τη θεωρούν δικαιολογημένη και συμπεραίνουν ότι οι γαλαξίες συγκεντρώνονται σε περιοχές του Διαστήματος οι οποίες είναι ασφυκτικά γεμάτες από πλεονάζουσα σκοτεινή ύλη. Σύμφωνα με το καθιερωμένο μοντέλο η σκοτεινή ύλη βρίσκεται παντού, αλλά οι γαλαξίες λάμπουν μόνο στις λίγες περιοχές όπου η σκοτεινή ύλη είναι πυκνότερη. Η σκοτεινή ύλη υπάρχει επίσης στα κενά όπου δεν υπάρχει φως, εκεί όμως είναι αραιά κατανεμημένη. Με άλλα λόγια, παρ’ ότι οι φωτεινοί γαλαξίες φαίνεται να σχηματίζουν πυκνές συγκεντρώσεις, η υποκείμενη σκοτεινή ύλη είναι πολύ πιο ομοιογενής, γεγονός το οποίο υποστηρίζει τη θεωρία της ομοιογένειας.

«Αν το μοντέλο της ψυχρής σκοτεινής ύλης είναι σωστό, τότε θα πρέπει να υπάρχει σκοτεινή ύλη στα κενά» λέει ο Hogg.

Το θεμελιώδες ερώτημα είναι λοιπόν: Ποια είναι η πραγματική κατανομή της σκοτεινής ύλης; Είναι η σκοτεινή ύλη ομοιογενής ή φράκταλ; Συγκεντρώνεται σε γαλαξίες ή απλώνεται, αόρατη, στα μεγάλα κενά; Αν τα κενά είναι γεμάτα σκοτεινή ύλη, τότε η φαινομενική φράκταλ κατανομή της φωτεινής ύλης είναι άνευ σημασίας. Αν όμως τα κενά είναι πραγματικά κενά, τότε η θεωρία της φράκταλ κατανομής χρήζει περαιτέρω εξέτασης.

Κινδυνεύει η κοσμολογία;

«Το Σύμπαν δεν είναι φράκταλ», επιμένει ο Hogg, «και αν ήταν φράκταλ θα δημιουργούσε ακόμη περισσότερα προβλήματα από αυτά που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή». Ένα Σύμπαν δομημένο σε πρότυπα φράκταλ θα τίναζε στον αέρα όλη τη γνωστή κοσμολογία. Οι κοσμολογικές εξισώσεις του Αϊνστάιν θα ήταν οι πρώτες που θα έπρεπε να απορριφθούν, με αμέσως επόμενες στη σειρά τη Μεγάλη Έκρηξη και τη διαστολή του Σύμπαντος.

Η ομάδα του Hogg θεωρεί ότι ώσπου βρεθεί μια θεωρία η οποία να εξηγεί γιατί η συγκέντρωση των γαλαξιών γίνεται σε πρότυπα φράκταλ δεν υπάρχει λόγος να βλέπουμε το ζήτημα σοβαρά. «Η άποψη μου είναι ότι δεν υπάρχει λόγος ούτε καν να σκεφτόμαστε μια φράκταλ δομή του Σύμπαντος ώσπου να αναπτυχθεί ένα φυσικό φράκταλ μοντέλο», τονίζει. «Αν δεν έχουμε ένα μοντέλο για να το δοκιμάσουμε, είναι σαν να κυνηγάμε ανεμόμυλους».

0 Pietronero, από την πλευρά του, παραμένει εξίσου ακλόνητος. «Είναι γεγονός», επιμένει. «Δεν είναι θεωρία». Λέει ότι τον ενδιαφέρει μόνο αυτό που βλέπει και αυτό που δείχνουν τα στοιχεία και υποστηρίζει ότι οι γαλαξίες είναι φράκταλ ανεξάρτητα από το αν αυτό μπορεί να εξηγηθεί ή όχι.

Όπως φαίνεται, υπάρχει ένα μοντέλο το οποίο θα μπορούσε να εξηγήσει ένα Σύμπαν φράκταλ. Η θεωρία ανήκει σε έναν ελάχιστα γνωστό γάλλο αστροφυσικό, τον Laurent Nottale του CNRS, και λέγεται «σχετικότητα κλίμακας» (Scale Relativity). Σύμφωνα με αυτή η κατανομή του Σύμπαντος είναι φράκταλ επειδή ο ίδιος ο χωροχρόνος είναι φράκταλ. Η θεωρία του Nottale βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο περιθώριο, αν όμως αποδειχθεί ότι το Σύμπαν είναι πραγματικά φράκταλ, πιθανότατα θα βρεθεί στο προσκήνιο. Όλα είναι ανοιχτά και για την επίλυση τους χρειάζονται μόνο περισσότερα στοιχεία, τα οποία και αναμένονται στο εγγύς μέλλον. Προς το παρόν το σχήμα του κόσμου παραμένει ένα μυστήριο κρυμμένο στη λάμψη των αστεριών.

Μια παράξενη θεωρία αντι-βαρύτητας του Heim για υπερφωτεινά ταξίδια μέσω μιας άλλης διάστασης

Gravity-LikePropulsion
Κάθε έτος, το Αμερικανικό Ίδρυμα Αεροναυτικής και Αστροναυτικής απονέμει βραβεία για τις καλύτερες εργασίες που παρουσιάζονται στην ετήσια διάσκεψή του. Το 2005 το βραβείο στην κατηγορία της πυρηνικής φυσικής και μελλοντικών πτήσεων πήγε σε μια επιστημονική ανακοίνωση, στην οποία προτείνονται πειραματικές δοκιμές ενός καταπληκτικού νέου τύπου μηχανής. Σύμφωνα με την εργασία, αυτή η υπερμηχανή θα ωθούσε ένα σκάφος μέσω μιας άλλης διάστασης με τεράστιες ταχύτητες. Θα μπορούσε δηλαδή να αφήσει τη γη το μεσημέρι και να φτάσει εγκαίρως για το δείπνο στο φεγγάρι. Αυτή η ιδέα στηρίζεται σε ένα σκοτεινό και κατά ένα μεγάλο μέρος παραγνωρισμένο είδος φυσικής. Μπορεί όμως η ιδέα αυτή να είναι σοβαρή;

Στην βραβευμένη εργασία από την AIAA συνεργάστηκε ο Walter Dröscher συνεργάστηκε με τον αυστριακό Jochem Hauser, φυσικό και καθηγητή της πληροφορικής στο πανεπιστήμιο των εφαρμοσμένων επιστημών στο Σάλτζγκιτερ της Γερμανίας, για να μετατρέψει το θεωρητικό πλαίσιο των απόψεων του Γερμανού φυσικού Burkhard Heim σε μια πειραματική δοκιμή. Η εργασία τους είχε τίτλο, «Οδηγίες για μια διαστημική συσκευή προώθησης βασισμένη στην κβαντική θεωρία του Heim».

Πολλά εργαστήρια, στρατιωτικά και επιστημονικά έχουν ήδη εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους, για μια συσκευή «αντι-βαρύτητας» με τη βοήθεια μαγνητικού πεδίου. Το εργαστήριο Sandia του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ εκδήλωσε το ενδιαφέρον του για την δοκιμασία αυτής της ιδέας.

Και παρά τη σύγχυση των περισσότερων φυσικών πάνω στη θεωρία, που την υποστηρίζουν υποθετικά, ο Παύλος Μικελλίδης, μηχανικός της αεροδιαστημικής στο πολιτειακό πανεπιστήμιο της Αριζόνα ο οποίος έκανε και κριτική στην εργασία η οποία κέρδισε το πιο πάνω βραβείο, λέει ότι κι αν έχουν ήδη εξερευνηθεί οι θεωρίες της, έχει γίνει μια ειδική προσέγγιση στην επιστημονική εργασία που είναι αρκετά μοναδική.

Μοναδική είναι βεβαίως. Εάν το πείραμα πάρει άδεια και λειτουργήσει, θα μπορούσε να αποκαλύψει νέες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των θεμελιωδών δυνάμεων της φύσης που θα άλλαζαν το μέλλον του διαστημικού ταξιδιού.

Ξεχάστε ότι πρέπει να περάσετε έξι μήνες ή και περισσότερο πάνω σε έναν πύραυλο καθ’ οδόν προς τον Άρη, ένα ταξίδι με την υπερμηχανή θα μπορούσε να κρατήσει ελάχιστα, γύρω στις 5 ώρες. Όλες οι ανησυχίες μας για την υγεία των αστροναυτών – αδράνεια των μυών, βλάβη του DNA από τις κοσμικές ακτίνες – θα εξαφανίζονταν σε μια νύχτα. Και το καλύτερο. Αυτή η συσκευή θα έκαμε το ταξίδι στα μακρινά αστέρια προσιτά για πρώτη φορά.

Αλλά μπορεί αυτή η υπερμηχανή να ‘ξεκολλήσει’ πραγματικά από το έδαφος;

Ένας παραγνωρισμένος φυσικός ο Burkhard Heim

Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση βασίζεται από μια εργασία ενός ελάχιστα γνωστού γερμανού φυσικού, του Burkhard Heim, που άρχισε να ερευνά την ιδέα της προώθησης μιας υπερμηχανής το 1955 ως παραπροϊόν της προσπάθειας του να βρει λύση στη μεγαλύτερη διαίρεση στη φυσική: τη ρωγμή μεταξύ της κβαντομηχανικής και της γενικής θεωρίας της σχετικότητας.

Η κβαντική θεωρία περιγράφει τη σφαίρα του πολύ μικρού – άτομα, ηλεκτρόνια και στοιχειώδη σωμάτια – ενώ η γενική σχετικότητα εξετάζει τη βαρύτητα. Οι δύο θεωρίες είναι πάρα πολύ επιτυχείς στις χωριστές σφαίρες επιρροή τους. Η διαφωνία προκύπτει όταν πάνε να περιγράψουν τη βασική δομή του χώρου.

Στη γενική σχετικότητα, ο χωρόχρονος είναι ένα ενεργό, ‘ελατό ύφασμα’. Έχει τέσσερις διαστάσεις – τρεις του γνωστού χώρου και μία του χρόνου – που παραμορφώνεται όταν τοποθετείται κάποια μάζα μέσα αυτήν. Στη διατύπωση του Αϊνστάιν, η δύναμη της βαρύτητας είναι το αποτέλεσμα της παραμόρφωσης αυτών των διαστάσεων. Η κβαντική θεωρία, αφ’ ετέρου, απαιτεί να είναι ο χώρος ένα σταθερό και παθητικό πεδίο δράσης, κάτι που απλά υπάρχει για να δράσουν τα σωματίδια. Επίσης, προτείνει ότι ο ίδιος ο κενός χώρος πρέπει να αποτελείται από εν δυνάμει κβαντικά σωματίδια.

Αρχές του ’50, ο Heim άρχισε να ξαναγράφει τις εξισώσεις της γενικής σχετικότητας μέσα σε ένα κβαντικό πλαίσιο. Επέσυρε την προσοχή στην ιδέα του Αϊνστάιν ότι η βαρυτική δύναμη προκύπτει από τις διαστάσεις του χώρου και του χρόνου, αλλά πρότεινε ότι όλες οι θεμελιώδεις δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρομαγνητισμού, μπορεί να προκύψουν από ένα νέο, διαφορετικό σύνολο διαστάσεων.

Αρχικά αυτός έβαλε τέσσερις πρόσθετες διαστάσεις, αλλά σύντομα απέρριψε δύο από αυτέ, γιατί θεώρησε ότι δεν παρήγαγαν οποιεσδήποτε δυνάμεις, και έτσι πρόσθεσε μόνο δύο νέες διαστάσεις «υπο-χώρου» πάνω στις τέσσερις διαστάσεις του γνωστού χωρόχρονου του Einstein.

Στον εξαδιάστατο κόσμο του Heim, συνδέονται μαζί οι δυνάμεις της βαρύτητας και του ηλεκτρομαγνητισμού. Ακόμη και στον εξοικειωμένο κόσμο των τεσσάρων διαστάσεων, μπορούμε να δούμε μια σύνδεση μεταξύ των δύο δυνάμεων μέσω της συμπεριφοράς των θεμελιωδών σωματιδίων, όπως το ηλεκτρόνιο. Ένα ηλεκτρόνιο έχει και μάζα και φορτίο. Όταν ένα ηλεκτρόνιο νιώθει τη βαρύτητα τότε το κινούμενο ηλεκτρικό φορτίο του δημιουργεί ένα μαγνητικό πεδίο. Και εάν χρησιμοποιήσετε ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο για να επιταχύνετε το ηλεκτρόνιο, τότε μετακινείται το βαρυτικό του πεδίο, που συνδέεται με τη μάζα του. Αλλά στις τέσσερις διαστάσεις ξέρουμε, ότι δεν μπορείτε να αλλάξετε τη δύναμη της βαρύτητας απλά με το να λυγίσετε το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο.

Από την άποψη του Heim για το χώρο και το χρόνο, αυτός ο περιορισμός εξαφανίζεται. Αυτός ισχυρίζεται ότι είναι δυνατό να μετατραπεί η ηλεκτρομαγνητική ενέργεια σε βαρύτητα και το αντίστροφο, και σκέφτηκε ότι ένα περιστρεφόμενο μαγνητικό πεδίο θα μπορούσε να μειώσει την επίδραση της βαρύτητας σε ένα διαστημικό σκάφος αρκετά για να απογειωθεί.

Όταν παρουσίασε την ιδέα του στο κοινό το 1957, έγινε αμέσως μια γνωστή προσωπικότητα. Ο γνωστός γερμανός μηχανικός Wernher von Braun, που την εποχή εκείνη ήταν επικεφαλής του προγράμματος για την κατασκευή των πυραύλων Κρόνος και που αργότερα έστειλε τους αστροναύτες στο φεγγάρι, προσέγγισε τον Heim για την εργασία του και τον ρώτησε εάν οι ακριβοί πύραυλοι Saturn άξιζαν τον κόπο. Και σε μια επιστολή το 1964, ο γερμανός θεωρητικός φυσικός στη σχετικότητα Pascual Jordan, που είχε εργαστεί με διακεκριμένους φυσικούς, όπως τον Max Born και τον Werner Heisenberg ενώ ήταν μέλος της επιτροπής των Νόμπελ, είπε στον Heim ότι το σχέδιό του ήταν τόσο σημαντικό «που η επιτυχής πειραματική επεξεργασία του χωρίς αμφιβολία θα του έδινε το βραβείο Νόμπελ».

Αλλά όλη αυτά η προσοχή οδήγησε τον Heim να αποτραβηχτεί από τον κόσμο, γιατί πρώτον ήταν ανάπηρος από τότε που είχε ένα τρομακτικό ατύχημα στο εργαστήριο όταν ήταν ακόμα νέος. Αλλά και δεύτερον ο Heim ήταν απρόθυμος να αποκαλύψει τη θεωρία του χωρίς να υπάρχει ένα πείραμα για να την αποδείξει. Μάλιστα, δεν έμαθε ποτέ αγγλικά επειδή δεν θέλησε να αφήσει την εργασία του. Κατά συνέπεια, πολύ λίγοι άνθρωποι ήξεραν για την εργασία του και κανένας δεν βρήκε την απαραίτητη ερευνητική χρηματοδότηση. Το 1958 η αεροδιαστημική επιχείρηση Bolkow του πρόσφερε κάποια χρήματα, αλλά όχι και τόσα ώστε να κάνει το προτεινόμενο πείραμα.

Κι ενώ ο Heim περίμενε περισσότερα χρήματα ο διευθυντής της επιχείρησης, Ludwig Bolkow, τον ενθάρρυνε να αναπτύξει κι άλλο τη θεωρία του. Ο Heim κράτησε τις συμβουλές του, και ένα από τα αποτελέσματα αυτών ήταν ένα θεώρημα που οδήγησε σε μια σειρά τύπων για τον υπολογισμό των μαζών των θεμελιωδών σωματιδίων – μάλιστα κάτι συμβατικές θεωρίες έχουν αποτύχει εμφανώς να το πετύχουν. Περιέγραψε δε αυτήν την εργασία του το 1977 στο περιοδικό Zeitzschrift fur Naturforschung, του Ινστιτούτου Max Planck, τη μόνη εργασία του που εξετάστηκε από άλλους επιστήμονες. Με έναν δυσνόητο τρόπο που λίγοι φυσικοί μπορούν να την καταλαβαίνουν, οι μαθηματικές σχέσεις στην εργασία του βρίσκουν τη μάζα ενός σωματιδίου ξεκινώντας από άλλα φυσικά χαρακτηριστικά, όπως είναι το φορτίο και η στροφορμή του.

Ο Μεγάλος «Απωθητής» σπρώχνει τον Γαλαξία μας μακριά του

Οι επιστήμονες ήξεραν ότι κάτι μεγάλο στο σύμπαν (ο λεγόμενος «Μεγάλος Ελκυστής») τραβά τον γαλαξία μας προς το μέρος του. Τώρα, ανακάλυψαν επίσης ότι κάτι άλλο (ο Μεγάλος «Απωθητής») σπρώχνει τον Γαλαξία μας μακριά του. Έτσι, ο Γαλαξίας μας βρίσκεται σε μια…διπολική διαταραχή, σε μια σχέση αγάπης και μίσους, καθώς κάτι ισχυρό τον έλκει και τον απωθεί ταυτόχρονα.

Χάρτης της κατανομής και κινήσεις των γαλαξιών σε μια κλίμακα 1,5 δισεκατομμύρια έτη φωτός. Ο Γαλαξίας μας βρίσκεται στην αρχή του κίτρινου βέλους κοντά στο κέντρο του σχήματος και κινείται με 2.400.000 km/ώρα προς την κατεύθυνση του βέλους. Η κίνηση αυτή προκαλείται, σε περίπου ίσα μέρη, από την έλξη δύο υπέρπυκνων περιοχών, που ονομάζονται Μεγάλος Ελκυστής και Ελκυστής Shapley, αλλά και από την απουσία έλξης (η οποία ενεργεί ως άπωση) από την κενή σε ύλη περιοχή, που βρέθηκε πρόσφατα στο δίπολο Απωθητής. Οι γκρι επιφάνειες αντιπροσωπεύουν τη νηματώδη δομή στην κατανομή των γαλαξιών, με τις κόκκινες επιφάνειες να δείχνουν κόμβους υψηλής πυκνότητας. Οι γαλαξίες κινούνται κατά μήκος των γραμμών ροής από τους απωθητές (repellers) στους ελκυστές.

Ο «απωθητής» είναι μια μεγάλη άγνωστη έως τώρα περιοχή του σύμπαντος με πολύ μικρή πυκνότητα γαλαξιών και άστρων, μια σχεδόν νεκρή κοσμική ζώνη, σε απόσταση περίπου μισού διεσκετομμυρίου ετών φωτός, σύμφωνα με τους ερευνητές από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, με επικεφαλής τον καθηγητή κοσμολογίας Yehuda Hoffman του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy».

Ο «απωθητής» βρίσκεται αντιδιαμετρικά από τον «ελκυστή», σε απόσταση 180 μοιρών, πίσω από τον γαλαξία μας. Ο μυστηριώδης «απωθητής» απωθεί μακριά του όχι μόνο τον γαλαξία μας, αλλά και τους γειτονικούς γαλαξίες (τη λεγόμενη «Τοπική Ομάδα Γαλαξιών»). Κανείς δεν ξέρει ακόμη ποιά μπορεί να είναι η εξήγηση του φαινομένου.

Ως «μεγάλος ελκυστής» θεωρήθηκε αρχικά μια πυκνή περιοχή του σύμπαντος σε απόσταση 150 εκατομμυρίων φωτός από τον γαλαξία μας. Όμως στη συνέχεια οι αστρονόμοι εντόπισαν έναν ακόμη πιο μακρινό και ισχυρό «ελκυστή» (τη «συγκέντρωση γαλαξιών Σάπλεϊ) σε απόσταση 750 εκατ. ετών φωτός.

Μετά από όλα αυτά, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, παρόλο που δεν το νιώθουμε, βρισκόμαστε σε μια αέναη τρελή κίνηση. Η Γη κινείται γύρω από τον άξονά της με ταχύτητα περίπου 1.600 χιλιομέτρων την ώρα, ενώ περιφέρεται πέριξ του Ήλιου με ταχύτητα περίπου 100.000 χιλιομέτρων την ώρα. Με τη σειρά του, ο Ήλιος κινείται γύρω από το κέντρο του γαλαξία μας με ταχύτητα περίπου 850.000 χιλιομέτρων την ώρα, ενώ ο γαλαξίας μας κινείται με την ασύλληπτη ταχύτητα των περίπου δύο εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα (630 χλμ. το δευτερόλεπτο).

 

Τι είναι ο Μεγάλος Ελκυστής;

Great_AttractorΣ’ ένα διαστελλόμενο σύμπαν, ο κάθε παρατηρητής βλέπει τον εαυτό του ως το κέντρο της διαστολής. Μεγάλες συγκεντρώσεις γαλαξιών απομακρύνονται από άλλες τέτοιες συγκεντρώσεις με ταχύτητες ανάλογες του παρατηρητή. Αυτό το κοσμικής κλίμακας φαινόμενο ονομάζεται «ροή Hubble». Αποδείχθηκε όμως ότι το τοπικό σμήνος γαλαξιών – που περιλαμβάνει τον Γαλαξία μας, εκείνον της Παρθένου και χιλιάδες άλλους – αποκλίνει από τη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθεί σύμφωνα με αυτή την ροή Hubble. Στην πραγματικότητα κινούμαστε με ταχύτητα 600 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο προς την κατεύθυνση του αστερισμού του Κενταύρου.

Ο Μεγάλος Ελκυστής έλκει το τοπικό σμήνος γαλαξιών προς το σμήνος του Κενταύρου

Σ’ ένα διαστελλόμενο σύμπαν, ο κάθε παρατηρητής βλέπει τον εαυτό του ως το κέντρο της διαστολής. Μεγάλες συγκεντρώσεις γαλαξιών απομακρύνονται από άλλες τέτοιες συγκεντρώσεις με ταχύτητες ανάλογες του παρατηρητή. Αυτό το κοσμικής κλίμακας φαινόμενο ονομάζεται «ροή Hubble». Αποδείχθηκε όμως ότι το τοπικό σμήνος γαλαξιών – που περιλαμβάνει τον Γαλαξία μας, εκείνον της Παρθένου και χιλιάδες άλλους – αποκλίνει από τη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθεί σύμφωνα με αυτή την ροή Hubble.  Στην πραγματικότητα κινούμαστε με ταχύτητα 600 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο προς την κατεύθυνση του αστερισμού του Κενταύρου.
 
Το 1990, οι αμερικανοί αστρονόμοι Alan Dressler και Sandra Faber υποστήριξαν ότι ο Γαλαξίας μαζί με τους γειτονικούς του ρέουμε προς αυτή την κατεύθυνση σαν ένας ουράνιος ποταμός που έλκεται από το βαρυτικό πεδίο μιας μεγάλης συγκέντρωσης μάζας, που ονομάστηκε Μεγάλος Ελκυστής. Υπολογίζεται ότι απέχει 147 εκατομμύρια έτη φωτός και το μεγαλύτερο μέρος του είναι καλυμμένο από τη σκόνη του δικού μας Γαλαξία. Κατ’ εκτίμηση η μάζα του υπολογίστηκε ότι είναι ίση με 5×1016 ήλιους.
 
Μόλις 7.500 γαλαξίες περιλαμβάνει η έκταση όπου βρίσκεται ο Μεγάλος Ελκυστής και το 90% της ύλης είναι στην παράξενη και άγνωστη ακόμα μορφή της σκοτεινής ύλης. Η σκοτεινή ύλη ελέγχει ορισμένα χαρακτηριστικά της γαλαξιακής περιστροφής καθώς και τη βαρυτική αλληλεπίδραση μεταξύ των γαλαξιών. Δεν έχει ακόμα διαπιστωθεί αυτή η βαρυτική αλληλεπίδραση αλλά σίγουρα υπάρχει.