Πέμπτη 6 Ιουνίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Λυσιστράτη (980-1013)

ΚΗΡΥΞ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ
980 πᾶ τᾶν Ἀσανᾶν ἐστιν ἁ γερωχία
ἢ τοὶ πρυτάνιες; λῶ τι μυσίξαι νέον.
ΠΡΥΤΑΝΙΣ
τίς δ᾽ εἶ; πότερον ἄνθρωπος ἢ Κονίσαλος;
ΚΗ. κᾶρυξ ἐγών, ὦ κυρσάνιε, ναὶ τὼ σιὼ
ἔμολον ἀπὸ Σπάρτας περὶ τᾶν διαλλαγᾶν.
985 ΠΡΥ. κἄπειτα δόρυ δῆθ᾽ ὑπὸ μάλης ἥκεις ἔχων;
ΚΗ. οὐ τὸν Δί᾽ οὐκ ἔγωνγα. ΠΡΥ. ποῖ μεταστρέφει;
τί δὴ προβάλλει τὴν χλαμύδ᾽; ἦ βουβωνιᾷς
ὑπὸ τῆς ὁδοῦ; ΚΗ. ἀλεός γα ναὶ τὸν Κάστορα
ὥνθρωπος. ΠΡΥ. ἀλλ᾽ ἔστυκας, ὦ μιαρώτατε.
990 ΚΗ. οὐ τὸν Δί᾽ οὐκ ἔγωνγα· μηδ᾽ αὖ πλαδδίη,
ΠΡΥ. τί δ᾽ ἐστί σοι τοδί; ΚΗ. σκυτάλα Λακωνικά.
ΠΡΥ. εἴπερ γε, χαὔτη ᾽στὶ σκυτάλη Λακωνική.
ἀλλ᾽ ὡς πρὸς εἰδότ᾽ ἐμὲ σὺ τἀληθῆ λέγε.
τί τὰ πράγμαθ᾽ ὑμῖν ἐστι τἀν Λακεδαίμονι;
995 ΚΗ. ὀρσὰ Λακεδαίμων πᾶἁ καὶ τοὶ σύμμαχοι
ἅπαντες ἐστύκαντι· ‹τὰν› πελλᾶν δὲ δεῖ.
ΠΡΥ. ἀπὸ τοῦ δὲ τουτὶ τὸ κακὸν ὑμῖν ἐνέπεσεν;
ἀπὸ Πανός; ΚΗ. οὔκ, ἀλλ᾽ ἆρχε μέν, οἰῶ, Λαμπιτώ,
ἔπειτα τἄλλαι ταὶ κατὰ Σπάρταν ἁμᾶ
1000 γυναῖκες ἇπερ ἀπὸ μιᾶς ὑσπλαγίδος
ἀπήλαἁν τὼς ἄνδρας ἀπὸ τῶν ὑσσάκων.
ΠΡΥ. πῶς οὖν ἔχετε; ΚΗ. μογίομες· ἂν γὰρ τὰν πόλιν
ἇπερ λυχνοφορίοντες ὑποκεκύφαμες.
ταὶ γὰρ γυναῖκες οὐδὲ τῶ μύρτω σιγῆν
1005 ἐῶντι, πρίν χ᾽ ἅπαντες ἐξ ἑνὸς λόγω
σπονδὰς ποιηὥμεσθα καττὰν Ἑλλάδα.
ΠΡΥ. τουτὶ τὸ πρᾶγμα πανταχόθεν ξυνομώμοται
ὑπὸ τῶν γυναικῶν· ἄρτι νυνὶ μανθάνω.
ἀλλ᾽ ὡς τάχιστα φράζε περὶ διαλλαγῶν
1010 πρέσβεις ἀποπέμπειν αὐτοκράτορας ἐνθαδί.
ἐγὼ δ᾽ ἑτέρους ἐνθένδε τῇ βουλῇ φράσω
πρέσβεις ἑλέσθαι τὸ πέος ἐπιδείξας τοδί.
ΚΗ. ποτάὁμαι· κράτιστα γὰρ παντᾶ λέγεις.

***
ΚΗΡΥΚΑΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ
980 Πού ᾽ναι των Αθηναίων η Γερουσία
και πού οι πρυτάνεις; Μήνυμα έχω φέρει.
ΠΡΥΤΑΝΗΣ
Μωρ᾽ τί ᾽σαι ελόγου σου; Άνθρωπος ή Πρίαπος;
ΚΗΡ. Είμαι κήρυκας, μά τους Διόσκουρους,
γι᾽ ανακωχή σταλμένος από τη Σπάρτη.
ΠΡΥ. Κήρυκας; Και κρατάς στην αμασκάλη
το κοντάρι σου; ΚΗΡ. Μά τον Δία, δεν είναι.
ΠΡΥ. Τί γυρνάς τη μουσούδα; Τί ᾽ναι τούτο
που φουσκώνει από κάτου απ᾽ τη χλαμύδα;
Ή μήπως απ᾽ το δρόμο σού πρηστήκαν
οι ελιές σου; ΚΗΡ. Μωρέ τούτος είναι μάπας!
ΠΡΥ. Κατάλαβα, κατέργαρε, είσαι τέζα.
990 ΚΗΡ. Καθόλου μά το Δία. ΠΡΥ. Και τί ᾽ναι τούτο;
ΚΗΡ. Σπαρτιάτικη σκυτάλη. ΠΡΥ. Τότες είναι
και τούτο εδώ σκυτάλη! (Δείχνει) Μάθε, φίλε,
πως είμαι ατσίδα. Την αλήθεια λέγε.
Πώς είναι στην πατρίδα σου τα πράματα;
ΚΗΡ. Ολόρθα τα δικά και των συμμάχων!
Όλοι τους κάργα. Θέλουν κρύο κατάβρεγμα.
ΠΡΥ. Πώς σας έπιασε τούτ᾽ η επιδημία;
Σας την έστειλε ο Πάνας; ΚΗΡ. Όχι ο Πάνας!
Έκανε την αρχήν η Λαμπιτώ
1000 κι ύστερα όλες μαζί πήρανε φόρα
και διώξανε τους άντρες από τα σκέλια τους.
ΠΡΥ. Και πώς βαστάτε; ΚΗΡ. Βάσανο μεγάλο!
Σκυφτοί γυρνάμε στα σοκάκια, σάμπως
να βαστάμε φανάρι· κι οι γυναίκες
δεν αφήνουνε μήτε να τις αγγίξουμε,
αν δεν κάνουμε ειρήνη μεταξύ μας.
ΠΡΥ. Τώρα καταλαβαίνω: συνωμόσαν
όλα τα θηλυκά μας κάθε τόπου.
Τρέχα γρήγορα κάτου να τους πεις
1010 να μας στείλουν πρεσβεία με πληρεξούσιο
κι εγώ θα βάλω τη Βουλή να ορίσει
άλλη πρεσβεία — άμα τους δείξω ετούτο!
(Δείχνει)
ΚΗΡ. Κουβέντα μυαλωμένη. Πάω πετώντας.
(Βγαίνουν ο κήρυκας απ᾽ τα αριστερά κι ο Πρύτανης από τα δεξιά)

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΑΝΤΕΙΣ - ΜΕΡΟΠΑΣ

Ο Μέροψ ήταν μάντης και βασιλιάς της πόλεως Περκώτης στον Ελλήσποντο, βόρεια της Τροίας.

Απέκτησε τέσσερα παιδιά, δύο κορίτσια, την ἐυπλόκαμο Κλείτη και την Αρίσβη, και δύο αγόρια, τον Άδραστο και τον Άμφιο, που πολέμησαν στην Τροία ως σύμμαχοι των Τρώων εναντίον των Αχαιών.

Ο πατέρας τους τους είχε ικετεύσει να μην πάρουν μέρος στον πόλεμο, γιατί είχε προβλέψει* τον θάνατό τους, όμως εκείνοι αρνήθηκαν και τελικά σκοτώθηκαν από τον Διομήδη.

Η κόρη του Κλείτη παντρεύτηκε τον Κύζικο και η Αρίσβη υπήρξε η πρώτη σύζυγος του Πρίαμου.

Από την ένωσή τους γεννήθηκε ένας γιος, ο Αίσακος, στον οποίο ο Μέροπας δίδαξε τη μαντική τέχνη. Ο Αίσακος προέβλεψε την καταστροφή της Τροίας.
------------------------
*Ο μάντης Μέροπας προβλέπει τον χαμό των παιδιών του
και να μη παν εξόρκιζε ο γέρος τα παιδιά του
στον ανδροφθόρον πόλεμον· και αυτοί δεν τον ακούσαν,
ότ' οι κακές τους έσερναν μαύρου θανάτου μοίρες.
(Ομ., Ιλ. Β 832-834)
 
Έπιασαν εις μιαν άμαξαν έξοχ' αγόρια δύο
του Περκωσίου Μέροπος, που εξαίσιος ήταν μάντης,
και αυτός ποσώς δεν άφηνε τα τέκνα του να υπάγουν
στον ανδροφθόρον πόλεμον· αλλά δεν υπακούσαν
ότι τους έφερναν αυτού μαύρες θανάτου μοίρες.
Εκείνους τότ' εφόνευσεν ο δοξαστός Τυδείδης
κι επήρε τα λαμπρ΄ άρματα·
(Όμ., Ιλ., Λ 328-334)

Ποια είναι η βασική φύση του ανθρώπου;

Όλες οι μελέτες του ανθρώπου από την ιστορία μέχρι τη γλωσσολογία και την ψυχολογία αντιμετωπίζουν το εξής ερώτημα; Αν, σε τελική ανάλυση, είμαστε προϊόντα κάθε είδους εξωτερικών παραγόντων ή αν, σε πείσμα των διαφορών μας, έχουμε κάτι που μπορούμε να το ονομάσουμε κοινή ανθρώπινη φύση, δια της οποίας μπορούμε να αναγνωριστούμε ως ανθρώπινα όντα.

Οι θεωρητικοί της προσωπικότητας τολμούν να καταπιαστούν με αυτό το πολυδιάστατο ερώτημα και δίνουν τις δικές τους φιλοσοφικές ερμηνείες για τη βασική φύση των ανθρώπων, υιοθετώντας αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους απόψεις σχετικά με τις ιδιότητες της ανθρώπινης φύσης.

Διαφορετικές προσεγγίσεις για τη φύση του ανθρώπου


Σε κάποιες θεωρίες λοιπόν οι άνθρωποι παρουσιάζονται ως λογικά όντα, δηλαδή εξηγούν λογικά τον κόσμο, σταθμίζουν κέρδη και ζημίες των ενεργειών και των εναλλακτικών τους και συμπεριφέρονται βάσει αυτών των λογικών υπολογισμών τους. Από αυτή την άποψη, οι ατομικές διαφορές αντανακλούν κυρίως διαφορές στις διεργασίες της σκέψης, στις οποίες βασίζονται και οι υπολογισμοί τους. Άλλες προσεγγίσεις βλέπουν τον άνθρωπο ως έναν ζωώδη οργανισμό που διέπεται κυρίως από άλογες, ζωώδεις ορμές, οι οποίες καθορίζουν την ανάπτυξη του και την συμπεριφορά του.

Τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα πολύ δημοφιλής, για την κατανόηση του ατόμου, ήταν η θεωρία του υπολογιστή, η οποία έβλεπε τους ανθρώπους ως επεξεργαστές πληροφοριών που αποθηκεύουν και αξιοποιούν συμβολικές αναπαραστάσεις, όπως ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής επεξεργάζεται και αποθηκεύει πληροφορίες.

Η έννοια του εαυτού στις νεότερες προσεγγίσεις για την προσωπικότητα


Ωστόσο υπάρχουν και προσεγγίσεις που μας εισάγουν στην έννοια του εαυτού ως προνόμιο του είδους μας και της ανθρώπινης μας φύσης και ως κάτι που μας διαχωρίζει από τα υπόλοιπα όντα.

Σε αυτές τις νεότερες προσεγγίσεις, η προσωπικότητα με την οποία εμφανίζεται το άτομο μπορεί να οριστεί ως το σύνολο των αντιλήψεων, των πεποιθήσεων και κυρίως των αμυνών του, που συχνά δεν επιτρέπουν στον πραγματικό Εαυτό με κεφαλαίο, να αναλάβει τα ηνία. Σαφώς, για όλες αυτές τις πληροφορίες, το άτομο δεν έχει συνειδητή επίγνωση, ωστόσο όλες αυτές οι κατασκευασμένες πεποιθήσεις μοιάζει να βασίζονται σε λανθασμένες ερμηνείες στις οποίες έχει καταλήξει το άτομο, ερμηνείες που ποτέ δεν αναθεωρεί στην πορεία, όσο και αν αλλάζουν οι συνθήκες της ζωής του. Δηλαδή ακόμα και αν περνούν δεκαετίες, το άτομο εξακολουθεί να ερμηνεύει τα γεγονότα με τον ίδιο τρόπο χωρίς να λαμβάνει υπόψιν του τα καινούρια δεδομένα ή τη μεροληψία που επιδεικνύει.

Όσο πιο μεγάλη ψυχική δυσφορία βιώνει το άτομο τόσο περισσότερο φαίνεται να δυναμώνουν οι σκέψεις του που του δείχνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, μακριά από την πραγματική πηγή του πόνου. Προς μια κατεύθυνση λοιπόν, που οδηγεί σε έναν «πετυχημένο» αντιπερισπασμό προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η κατασκευασμένη πεποίθηση δεν θα αποκαλυφτεί γιατί εάν αποκαλυφθεί θα αποκαλυφθεί και ο πόνος που τη συνοδεύει, ένας πόνος που εσφαλμένα θεωρείται δυσβάσταχτος.

Φαίνεται ότι το άτομο δεν αντιδρά στο παρόν αλλά στο παρελθόν


Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να φτάνει στον χωρισμό από κάποια ερωτική σχέση, η οποία οδηγούσε σε αρκετά προβλήματα και σε καμία περίπτωση δε χαρακτηρίζονταν από ουσιαστική επικοινωνία, ασφάλεια ή απλά από τη χαρά της συνύπαρξης και της συνοδοιπορίας μεταξύ των δύο μερών της. Ωστόσο, ένα χαρακτηριστικό της σχέσης ήταν ο εκρηκτικός και ακραίος σαρκικός πόθος, αυτός που σχεδόν καταβροχθίζει τον άλλον και που δημιουργεί τη ψευδαίσθηση της οικειότητας, του ταιριάσματος και δυστυχώς τη ψευδαίσθηση της αγάπης. Ο χωρισμός λοιπόν βιώνεται ως το τέλος του κόσμου, ως το απόλυτο κενό και επιπλέον μπορεί το βίωμα αυτό να συνοδεύεται από πληθώρα παραπλανητικών αρνητικών σκέψεων που έχουν ένα και μοναδικό σκοπό να οδηγήσουν στην επανασύνδεση. Και όταν αυτή η επανασύνδεση συμβεί, για ακόμα μια φορά η αυθεντικότητα του ατόμου θυσιάζεται στο βωμό της σχέσης. Ποιας όμως σχέσης;

Μια ερώτηση κλειδί που μπορεί να αποκαλύψει πολλά θαμμένα μυστικά, στο βωμό των οποίων δημιουργούνται πολλές στρεβλώσεις της αυτοαντίληψης μας.

Με τη βοήθεια λοιπόν ενός ευαισθητοποιημένου και καλά καταρτισμένου ειδικού, αυτό που συνήθως αποκαλύπτεται είναι η ύπαρξη ενός μικρού και πληγωμένου παιδιού που δεν μπόρεσε ποτέ να γείρει συναισθηματικά στον ώμο μιας γονεϊκής φιγούρας, δεν μπόρεσε ποτέ να χορτάσει συναισθηματική ασφάλεια γύρω από τα πρόσωπα φροντίδας του και πάντα περιμένει το πρόσωπο αυτό που θα του προσφέρει τον κόσμο ολόκληρο, δηλαδή τη χαρά, το νόημα, τη δημιουργικότητα, την απόλυτη ηδονή, την ενέργεια, το σκοπό και την πληρότητα. Για αυτό το λόγο, όταν το άτομο χάνει τη σχέση στο παρόν ο πόνος είναι αφόρητος, η σύγχυση είναι καθηλωτική και το κενό δυσβάσταχτο.

Μόνο που το άτομο αντιδρά στο παρελθόν και όχι στο παρόν. Δεν το γνωρίζει όμως αυτό.

Αυτό που βιώνει είναι θυμός προς το άλλο πρόσωπο, αίσθημα αδικίας, εγκατάλειψης και εξαπάτησης και κυρίως μια έντονη ανάγκη να αλλάξει το άλλο πρόσωπο προκειμένου να πληροί τα κριτήρια που θα τους επιτρέψουν να ζήσουν για πάντα μαζί και ευτυχισμένοι. Αυτό το μικρό και πληγωμένο παιδί λοιπόν φαίνεται πως δημιουργεί κατ’ επανάληψη τέτοιες σχέσεις στη ζωή του, προκειμένου να καταφέρει να κερδίσει τη σχέση, αυτή την πρωταρχική συναισθηματική σχέση που δε μπόρεσε να γευτεί και να χορτάσει όπως του άξιζε και όπως προτάσσει η ανθρώπινη του φύση.

Έτσι, τα χαρακτηριστικά που τον έλκουν πραγματικά στο άλλο πρόσωπο δεν είναι αυτά που νομίζει και αυτά που θα αναφέρει πρώτα-πρώτα σε ένα τρίτο πρόσωπο, αλλά τα χαρακτηριστικά εκείνα που προσομοιάζουν στο πρωταρχικό άτομο φροντίδας, εκείνα τα χαρακτηριστικά που υπονομεύουν τελικά τη σύναψη ουσιαστικού και ώριμου δεσμού. Μοιάζει το άτομο να κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες να κερδίσει αυτόν τον πρώτο-πρώτο δεσμό που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε στη ζωή του, προκειμένου να προχωρήσει ελεύθερα προς τη συναισθηματική ενηλικίωση.

Όταν το ασυνείδητο κυριαρχεί


Όλα αυτά όμως συμβαίνουν σε ασυνείδητη βάση και όσο το περιεχόμενο των σκέψεων μας που καθορίζουν τη συμπεριφορά μας βρίσκονται στη σφαίρα του ασυνειδήτου, εμείς βιώνουμε μια ανισχυρότητα απέναντι στις αντιδράσεις μας και στις επιλογές που κάνουμε.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στερούμαστε την πρόσβαση στην αλήθεια και στον αληθινό μας Εαυτό.

Προκειμένου να γνωρίσουμε τον ένα και μοναδικό Εαυτό μας χρειάζεται να αποκαλύψουμε την αλήθεια και τη πηγή των αδιεξόδων μας. Χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι η φύση μας δεν είναι ελαττωματική αλλά ότι οι πραγματικοί λόγοι που κάνουμε τις επιλογές που κάνουμε και ο λόγος που λειτουργούμε όπως λειτουργούμε, μπορεί να μας οδηγούν σε καταστροφές και υπαρξιακά αδιέξοδα στη ζωή μας, αλλά κατά κάποιον τρόπο αυτά τα πρότυπα συμπεριφοράς και τα πρότυπα της σκέψης μας, έχουν δημιουργηθεί προκειμένου να μας προστατέψουν από τις ερμηνείες που δώσαμε γύρω από αυτές τις πρώιμες τραυματικές εμπειρίες.

Δηλαδή εάν μπορέσουμε να νιώσουμε συμπόνοια προς αυτές τις πτυχές μας θα πάψουμε να προσπαθούμε να αποτάξουμε αυτά τα πονεμένα μας κομμάτια που εργάζονται τόσο σκληρά για να μας προστατέψουν. Αυτοί οι φίλοι μας προστάτες, όμως, έχουν το μειονέκτημα ότι δε μαθαίνουν ποτέ από τις καινούριες εμπειρίες και έτσι παραμένουν εγκλωβισμένοι στο παρελθόν και μαζί με αυτούς και εμείς. Όταν όμως τους προσεγγίζουμε με συμπόνοια, ενδιαφέρον και γνησιότητα είναι πρόθυμοι να μας δείξουν από τι μας προστατεύουν και ακόμα να δείξουν εμπιστοσύνη στον Εαυτό μας να αναλάβει τα ηνία.

Τι πιστεύουν οι διάσημοι θεωρητικοί


Σύμφωνα με αρκετούς νεότερους θεωρητικούς όπως ο Carl Rogers, Richard Schwartz, Gabor Mate και άλλους, όλη η παραπάνω δουλειά, μπορεί να μας αποκαλύψει έναν Εαυτό που είναι κοινός στους ανθρώπους και αποτελεί την ενδότερη μας φύση. Υπάρχει κάτι βιολογικά δοσμένο που περιμένει να αναλάβει τα ηνία της ηγεσίας μας. Δεν φθείρεται, δεν αλλοιώνεται και μπορεί σχετικά εύκολα να βγει στην επιφάνεια σε όλους τους ανθρώπους. Το μόνο κουράγιο που χρειάζεται κάποιος είναι να μπει στη διαδικασία να το κάνει.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτούς τους θεωρητικούς, την κλινική τους εμπειρία, αλλά και πρόσφατες έρευνες που πλαισιώνουν αυτά τα ευρήματα, ο Εαυτός έχει συγκεκριμένες ποιότητες όπως αυτή της διαύγειας, του γνήσιου ενδιαφέροντος για τον εσωτερικό και εξωτερικό κόσμο, της συμπόνοιας, της δημιουργικότητας, της ηρεμίας, της αυτοπεποίθησης, του θάρρους και της πηγαίας ανάγκης για ουσιαστική ένωση με τους άλλους.

Το μυστικό είναι να αλλάξουμε οπτική απέναντι σε εμάς τους ίδιους.

Για παράδειγμα όταν αντιμετωπίζουμε κάποιο είδος φόβου, χρειάζεται να μην είμαστε εχθρικοί απέναντι στην ύπαρξη του και να μη λειτουργούμε με μίσος απέναντι του, αλλά να διαθέτουμε λίγο από τον πολύτιμο χρόνο μας προκειμένου να τον γνωρίσουμε και να τον κατανοήσουμε. Και αυτός είναι ένα από τα παιδιά μας και μάλιστα ένα αποκληρωμένο μας παιδί, που εργάζεται σκληρά για να κερδίσει την προσοχή μας και εάν είμαστε αρκετά συμπονετικοί μαζί του θα είναι πέρα για πέρα πρόθυμος να μας δείξει τι είναι αυτό που προστατεύει από τη συνειδητή μας επίγνωση, για να μην πονέσουμε παραπάνω.

Ίσως ο Ντα βίντσι όταν φιλοτεχνούσε το αριστούργημα του Μόνα Λίζα, είχε καταφέρει να λειτουργεί μέσα από τον αυθεντικό και δημιουργικό του εαυτό, αυτόν τον εαυτό που μπόρεσε να μεταφέρει σε εμάς το απαλό, μητρικό, ερωτικό και τόσο καθηλωτικό βλέμμα της Μόνα Λίζα. Αυτό το βλέμμα που κάποιοι θεωρούν ότι είναι δικό του, άλλοι της μητέρας του, αλλά το ουσιαστικό είναι ότι είναι ένα βλέμμα που σε συνοδεύει και σε ενώνει μαζί του.

Ίσως η λέξη "recovery" σημαίνει ακριβώς αυτό το πράγμα: επανακτώ αυτό που υπάρχει ήδη εκεί κι έχω χάσει την επαφή μαζί του, δηλαδή την επαφή με τον εαυτό μου και τη πραγματική μου φύση.

Η ρηχότητα των συναισθημάτων

Οι άνθρωποι λαχταρούν βαθύτατα να καταφέρουν να ζήσουν μια ζωή πλημμυρισμένη από πολλά, ζωηρά και πλούσια συναισθήματα που δεν θα τους κατακλύζουν, παρά μόνο θα τους οδηγούν σε μια αίσθηση νοήματος και πληρότητας. Συνήθως τα ενήλικα άτομα εντυπωσιάζονται από την ανοιχτή στάση, την περιέργεια και το εύρος των συναισθημάτων που εκφράζουν τα πολύ μικρά παιδιά. Συχνά αναρωτιούνται για την δική τους παιδικότητα και πόσο θα ήθελαν και οι ίδιοι να μπορούν να χαρούν με αυτά τα απλά πράγματα που διεγείρουν τις αισθήσεις των παιδιών.

Αυτό όμως που αναζητούν περισσότερο είναι να ξαναέρθουν σε επαφή με το χαμένο κίνητρο που θα τους οδηγήσει στην ανακάλυψη της χαράς της ζωής, αυτής της χαράς που ξεκινάει από το εσωτερικό των ανθρώπων και δεν προσδιορίζεται από εξωτερικούς παράγοντες. Επειδή γίνεται αναφορά στο χαμένο κίνητρο, αξίζει να διευκρινιστεί ότι οι άνθρωποι δεν χρειάζονται κανενός είδους, εξωτερικά δοσμένο, κίνητρο για να νιώσουν ζωντανοί και δημιουργικοί γιατί είναι γεννημένοι με την ικανότητα της χαράς και βιολογικά προγραμματισμένοι να αναπτύσσουν δεσμούς με τους άλλους ανθρώπους.

Το πάθος για ζωή ανήκει στην ανθρώπινη φύση


Κάποιοι θεωρούν ότι το πάθος για ζωή πυροδοτείται από τον ψυχικό πόνο. Ωστόσο, αυτό που, συνήθως, εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της έντονης και παρατεταμένης ψυχικής δυσφορίας είναι η παρόρμηση, η απόπειρα δηλαδή που κάνει κάποιος για να γλυτώσει από την ψυχική δυσφορία, από την βαρεμάρα και την αίσθηση του κενού. Το πάθος για τη ζωή, για τη δημιουργικότητα, για την επικοινωνία, για την αυτοπραγμάτωση και την εξέλιξη είναι εγγενή στοιχεία της ανθρώπινης φύσης, ενώ η παρόρμηση αφορά ενέργειες στις οποίες προβαίνει το άτομο προκειμένου να νιώσει μια άμεση ικανοποίηση γιατί ακριβώς αδυνατεί να νιώσει το πάθος για τη ζωή, με άλλα λόγια είναι η απελπισμένη προσπάθεια να επανασυνδεθεί με τη φύση του.

Το τραύμα πηγάζει από μέσα μας


Στα άτομα, συνήθως, που λειτουργούν με παρορμητική διάθεση, μπορεί να εντοπιστεί κάποιο, ή κάποια τραύματα. Το τραύμα δεν είναι κάποιο εξωτερικό γεγονός που συμβαίνει σε κάποιο άτομο αλλά είναι η εσωτερική διεργασία που ακολουθεί αυτό το γεγονός.

Αυτό που μπορεί να σκεφτεί κάποιος στο άκουσμα της έννοιας «τραύμα», είναι ενδεχομένως ένα τραγικό συμβάν, όπως ένα τροχαίο ατύχημα, ένας βιασμός, μια γονεϊκή εγκατάλειψη ή μια ακραία γονεϊκή πρακτική απέναντι στα παιδιά, το τραύμα να θεωρείται δηλαδή το ίδιο το γεγονός, αυτό καθ’ αυτό. Ωστόσο, δεν προκύπτει τραύμα σε όλους όσους βιώνουν ένα τραγικό συμβάν γιατί το τραύμα δεν είναι το γεγονός που μας συμβαίνει, αλλά αυτό που συμβαίνει μέσα μας ως αποτέλεσμα του γεγονότος που έχει προηγηθεί. Επιπλέον το τραύμα μπορεί να έρθει ως αποτέλεσμα όλων αυτών που έπρεπε να συμβούν και δεν έγιναν ποτέ.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του τραύματος, είναι ότι διαμορφώνει την οπτική μας γύρω από τον κόσμο, δηλαδή συντελεί στον τρόπο που θα υιοθετήσουμε προκειμένου να κατανοούμε τον κόσμο και στον τρόπο που θα αντιδρούμε συναισθηματικά απέναντι στις καταστάσεις και στα γεγονότα που θα ακολουθήσουν στη ζωή μας.

Έτσι, λοιπόν, μπορεί κάποιος να βλέπει τον κόσμο ως ένα επικίνδυνο και απειλητικό τόπο, ενώ κάποιος άλλος να βλέπει τον κόσμο ως ένα μέρος όπου υπάρχουν όλων των ειδών οι ευκαιρίες, όμορφες ή δυσάρεστες. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι όταν κάποιος ζει σε έναν απειλητικό και τρομακτικό κόσμο, αυτόν τον κόσμο που έχει κατασκευάσει στο μυαλό του κάποτε μέσω της επαγωγικής σκέψης, τότε και ο ίδιος θα είναι τρομαγμένος, αμυντικός, θα κρύβεται ή θα επιτίθεται εύκολα ώστε να «προλάβει» τις πιθανές επιθέσεις των άλλων που πιστεύει και περιμένει να του συμβούν.

Επιπλέον, θα θέλει να «αρπάζει» αυτό που χρειάζεται από τους άλλους ανθρώπους γιατί δε θα πιστεύει ότι θα του το δώσουν, ή μπορεί απλά να πιστεύει ότι ο κόσμος του το οφείλει. Μπορεί στην πορεία να αναζητά να γίνει ιδιαίτερα ισχυρό ως άτομο, όπως για παράδειγμα να βγάλει αρκετά χρήματα, ή έστω να δίνει την εντύπωση του ισχυρού ως μια μορφή προστασίας, ή ως μια μορφή προσαρμογής σε αυτά που αναμένει ότι θα του προκύψουν. Μια άλλη εκδοχή είναι το άτομο να φτάσει να γίνει σχεδόν αόρατο, πάλι ως μια μορφή άμυνας απέναντι στα δεδομένα που διαμορφώνουν την αντίληψη του για τον κόσμο, ως έναν επικίνδυνο τόπο.

Η ευαλώτητα και η σχέση της με το τραύμα


Οι άνθρωποι είναι ευάλωτοι, ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής τους και η ευαλωτότητα αυτή αυξάνει τις πιθανότητες να βιώσουν κάποιο τραύμα. Η ευθραυστότητα είναι πτυχή της φύσης μας, κάτι το οποίο δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Αυτό που μπορεί να κάνει ο εγκέφαλος μας κάτω από τέτοιες περιστάσεις και όταν ο πόνος έρχεται να μας κατακλύσει, είναι να καταστείλει τη συνειδητή του επίγνωση προκειμένου να γίνει υποφερτός ο πόνος, ώστε να μπορέσουμε να επιβιώσουμε.

Η αυτόματη καταστολή των οδυνηρών συναισθημάτων είναι η απεγνωσμένη κίνηση που κάνει ένα παιδί, προκειμένου να μπορέσει να τα βγάλει πέρα με το τραύμα που σε άλλη περίπτωση θα μπορούσε να αποβεί καταστροφικό. Ως συνέπεια, ωστόσο, αυτής της αμυντικής στάσης είναι η εκτεταμένη και άτονη συναισθηματική επίγνωση. Δηλαδή το άτομο καταφέρνει να μη νιώσει τη φρίκη του τραύματος σε όλη του την έκταση και έτσι να κερδίσει τη ζωή του, αλλά το τίμημα που πληρώνει είναι μια διαρκής ρηχότητα γύρω από τη συναισθηματική του επίγνωση.

Τα συναισθήματα εκτός από την αίσθηση ζωντάνιας που μας προσφέρουν, συμβάλλουν καταλυτικά στην επιβίωση μας γιατί μας προσανατολίζουν, ενώ μας βοηθούν στις ερμηνείες που δίνουμε στα διάφορα γεγονότα, καθώς μας προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες. Μας προειδοποιούν για τυχόν απειλές στο περιβάλλον, ή μας δείχνουν πως μπορούμε να φροντίσουμε τις σωματικές μας ανάγκες. Όπως δεν μπορούμε να επιβιώσουμε αν δεν αισθανθούμε το κρύο, τη ζέστη, την πείνα, την δίψα ή τον πόνο, ανάλογα επικίνδυνο είναι και ο περιορισμός των συναισθημάτων, τα οποία είναι μια ουσιαστική πτυχή της ύπαρξης μας που αυξάνουν την αξία της ζωής, την μετατρέπουν σε μια συναρπαστική εμπειρία, γεμάτη προκλήσεις, με όμορφες ή μη στιγμές, αλλά κυρίως με ουσία και νόημα.

Το βίωμα του κενού προκαλεί απεγνωσμένες κινήσεις


Όταν ελαττώνεται η ευαισθησία μας απέναντι στο βίωμα των συναισθημάτων μας, ουσιαστικά χάνουμε ένα μέρος από την ικανότητα μας να αισθανόμαστε τα συναισθήματα μας. Μπορεί ακόμα να μπούμε σε μια αμνησιακή κατάσταση όπου δεν θα μπορούμε να ανακαλέσουμε τις φορές εκείνες που έχουμε αισθανθεί βαθιά χαρά ή ακόμα και θλίψη. Στη θέση όμως αυτού του περιορισμένου εύρους των συναισθημάτων έρχεται η αίσθηση του κενού, το οποίο βιώνουμε ως αποξένωση, έλλειψη νοήματος ή βαρεμάρα, κάτι που μας αφήνει άδειους και πολύ κουρασμένους ως οργανισμούς.

Το βίωμα του κενού είναι μια κατάσταση η οποία δεν μπορεί να γίνει ανεκτή για πολύ από τον άνθρωπο γιατί δεν συνάδει με τις προδιαγραφές του και ως αντίδραση στο δυσάρεστο του βίωμα, μπορεί να υιοθετήσει καινούριες και προσαρμοστικές συμπεριφορές, όπως πάσης φύσεως εθισμούς, προκειμένου να μπορέσει να νιώσει ζωντάνια, χαρά και πιο κοντά με τους ανθρώπους, και πάλι όμως ως μια απεγνωσμένη κίνηση που θα του επιτρέψει να επιβιώσει στο παρόν.

Όταν λοιπόν κάποιος ζει κάποιο τραύμα, είναι γιατί δεν έχει καταφέρει να μιλήσει σε κάποιον για τα συναισθήματα του και να ακουστεί με συμπόνοια γύρω από το βίωμα του, ώστε να μπορέσει να το διεργαστεί και να το αφήσει επαρκώς πίσω του. Το γεγονός αυτό, τον οδηγεί να παγώσει συναισθηματικά, να περιορίσει δηλαδή το εύρος των συναισθημάτων του, ακόμα και να διαστρεβλώσει την επίγνωση του γύρω από τα γεγονότα. Αυτή η προσωρινή κατάσταση ύπαρξης καταφέρνει να του προσφέρει τη δυνατότητα να συνεχίσει να υπάρχει με κάποιον τρόπο. Η προσαρμογή αυτή, ως αμυντικός μηχανισμός, έχει ωστόσο καταστρεπτικά αποτελέσματα όταν γίνεται τρόπος που ορίζει την ζωή του συνεχώς.

Η καλύτερη παρέμβαση είναι όταν το άτομο οδηγηθεί στην αναγνώριση και την αποκάλυψη αυτών των εμπειριών


Η καλύτερη παρέμβαση θεωρείται όταν το άτομο οδηγηθεί στην αναγνώριση και την αποκάλυψη αυτών των εμπειριών, που το έχουν οδηγήσει στον αποκλεισμό της ζωτικότητας του, μέσω όμως του εντοπισμού των συναισθημάτων και στο σώμα γιατί το τραύμα αποτυπώνεται δυναμικά στη φυσιολογία του οργανισμού.

Οι λεκτικές περιγραφές των γεγονότων και ο εντοπισμός των συναισθημάτων στα διάφορα σημεία του σώματος εμπλέκουν και τους μετωπιαίους λοβούς οι οποίοι φαίνεται να μην ασκούν επαρκή έλεγχο όταν το άτομο επαναβιώνει το τραύμα ή εμπλέκεται σε παρορμητικές ενέργειες. Με αυτό τον τρόπο δίνεται στο άτομο η δυνατότητα να αυξήσει την επίγνωση του γύρω από τις σκέψεις του και τον τρόπο που αυτές προσδιορίζουν τον τρόπο που αισθάνεται ή λειτουργεί, αλλά κυρίως μαθαίνει να αυτορρυθμίζεται.

Ουσιαστικά, μέσα από αυτή τη διαδικασία και κυρίως της συναισθηματικής του ενόρασης, το άτομο μπορεί να αλλάξει οπτική απέναντι στα τραυματικά γεγονότα, να καταφέρει να επανασυνδεθεί με τον εαυτό του ως όλον και να αφήσει σταδιακά τις παρορμητικές αντιδράσεις, έτσι ώστε να ξανασυναντηθεί με τις σχεδόν ξεχασμένες του ικανότητες για μια ζωή δημιουργική και να σταθεί μακριά από τη σύγχυση.

Νίτσε: Όλοι θέλουν να ανεβούν στο θρόνο- αυτό είναι η τρέλα τους – λες και η ευτυχία κάθεται στο θρόνο

Υπάρχουν κάπου ακόμη λαοί και αγέλες, όχι όμως σε μας, αδελφοί: σε μας υπάρχουν κράτη.
 
Κράτος; Τι είναι αυτό; Εντάξει λοιπόν! Ανοίξτε τώρα τα αφτιά σας, γιατί θα σας πω ό,τι έχω να σας πω για τον θάνατο των λαών.
 
Κράτος λέγεται το πιο ψυχρό απ' όλα τα ψυχρά τέρατα. Και ψυχρά επίσης ψεύδεται και τούτο το ψέμα βγαίνει σερνόμενο από το στόμα του: 'εγώ, το κράτος, είμαι ο λαός'.
 
Ψέμα είναι αυτό! Δημιουργοί ήταν εκείνοι που δημιούργησαν τους λαούς και που κρέμασαν μια πίστη και μια αγάπη πάνω απ' αυτούς: έτσι υπηρέτησαν τη ζωή.
 
Καταστροφείς είναι εκείνοι που στήνουν παγίδες για τους πολλούς και ονομάζονται κράτος: κρεμούν από πάνω τους ένα σπαθί κι εκατό ορέξεις.
 
Όπου υπάρχει ακόμη λαός, δεν καταλαβαίνει το κράτος και το μισεί σαν κακό μάτι και σαν αμαρτία απέναντι στα ήθη και τα δικαιώματα.
 
Αυτό το σημάδι σας δίνω: κάθε λαός μιλά τη γλώσσα του σχετικά με το καλό και το κακό: ο γείτονάς του δεν την καταλαβαίνει. Η γλώσσα του, επινοήθηκε μέσα στα ήθη και στα δικαιώματα.
 
Αλλά το κράτος ψεύδεται σε όλες τις γλώσσες του καλού και του κακού· και ό,τι και να πει, ψεύδεται -και επίσης ό,τι έχει, το έχει κλέψει.
 
Όλα είναι ψεύτικα στο κράτος· με κλεμμένα δόντια δαγκώνει, το δαγκανιάρικο. Ψεύτικα είναι και τα σπλάχνα του. Σύγχυση των γλωσσών του καλού και του κακού: αυτό το σημάδι σάς δίνω ως σημάδι του κράτους. Αληθινά, τη θέληση για θάνατο δείχνει αυτό το σημάδι! Αληθινά, γνέφει στους κήρυκες του θανάτου!
 
Γεννιούνται υπερβολικά πολλοί άνθρωποι: για τους περιττούς εφευρέθηκε το κράτος!
 
Δείτε λοιπόν πώς τους προσελκύει, αυτούς τους υπερβολικά πολλούς! Πώς τους καταβροχθίζει και τους μασά και τους ξαναμασά!
 
Πάνω στη γη δεν υπάρχει τίποτε μεγαλύτερο από μένα: εγώ είμαι το δάχτυλο του θεού, αυτό που βάζει τάξη' -έτσι ουρλιάζει το τέρας. Και δεν πέφτουν στα γόνατα μόνον εκείνοι που έχουν μακριά αφτιά και κοντή όραση!
 
Αχ, και σε σας επίσης, μεγάλες ψυχές, ψιθυρίζει τα ζοφερά ψέματά του! Αχ, μαντεύει τις πλούσιες καρδιές, που πρόθυμα σπαταλιούνται!
 
Ναι, ακόμη και σας σάς μαντεύει, νικητές του παλιού θεού! Κουραστήκατε στον αγώνα και τώρα η κούραση σας υπηρετεί το νέο είδωλο!
 
Ήρωες και αξιοσέβαστους ανθρώπους θα ήθελε να έχει γύρω του το νέο είδωλο! Αρέσκεται να λιάζεται στο ηλιόφως των καλών συνειδήσεων -το ψυχρό τέρας!
 
Θέλει να σας τα δώσει όλα, αν εσείς το λατρέψετε, το νέο είδωλο: επίσης αγοράζει τη λάμψη της αρετής σας και το βλέμμα των περήφανων ματιών σας.
 
Θέλει να σας βάλει δόλωμα στους υπεράριθμους! Ναι, ένα διαβολικό τέχνασμα εφευρέθηκε εδώ, ένα άλογο του θανάτου, που βροντά κάτω από τα φανταχτερά στολίδια των θεϊκών τιμών.
 
Ναι, ένας θάνατος για τους πολλούς εφευρέθηκε εδώ, που καυχιέται πως είναι ζωή: αληθινά, μια εγκάρδια υπηρεσία στους κήρυκες του θανάτου!
 
Κράτος ονομάζω αυτό, όπου όλοι πίνουν δηλητήριο, καλοί και κακοί: κράτος, όπου όλοι χάνουν τον εαυτό τους, καλοί και κακοί: κράτος, όπου η αργή αυτοκτονία όλων -ονομάζεται "ζωή".
 
Δείτε λοιπόν αυτούς τους περιττούς! Κλέβουν τα έργα των εφευρετών και τους θησαυρούς των σοφών: πνευματική καλλιέργεια ονομάζουν την κλεψιά τους -κι όλα τα κάνουν αρρώστια και αποτυχία!
 
Δείτε λοιπόν αυτούς τους περιττούς! Άρρωστοι είναι πάντα, ξερνούν τη χολή τους και το ονομάζουν αυτό εφημερίδα. Κατασπαράζουν ο ένας τον άλλο και δεν μπορούν καν να τον χωνέψουν.
 
Δείτε λοιπόν αυτούς τους περιττούς! Πλούτη αποκτούν και όμως γίνονται όλο και πιο φτωχοί. Δύναμη θέλουν και προπαντός τον μοχλό της δύναμης, πολύ χρήμα -αυτοί οι ανίκανοι!
 
Δείτε πώς σκαρφαλώνουν, αυτοί οι ευκίνητοι πίθηκοι! Σκαρφαλώνουν ο ένας πάνω στον άλλο κι έτσι παρασύρονται στη λάσπη και στο βυθό.
 
Όλοι θέλουν να ανεβούν στο θρόνο - αυτό είναι η τρέλα τους – λες και η ευτυχία κάθεται στο θρόνο! Συχνά κάθεται η λάσπη στο θρόνο - και επίσης συχνά ο θρόνος πάνω στη λάσπη.
 
Τρελοί είναι όλοι τους για μένα και πίθηκοι που σκαρφαλώνουν και υπερβολικά θερμόαιμοι. Άσχημα μου μυρίζει το είδωλο σας, το ψυχρό τέρας: άσχημα μου μυρίζουν όλοι αυτοί μαζί, οι ειδωλολάτρες.
 
Αδέλφια μου, θέλετε λοιπόν να πνιγείτε μέσα στις αναθυμιάσεις των στομάτων και των ορέξεων τους: καλύτερα να σπάσετε τα παράθυρα και να πηδήσετε έξω, στον καθαρό αέρα!
 
Απομακρυνθείτε λοιπόν από την άσχημη μυρωδιά! Μακριά από την ειδωλολατρία των περιττών!
 
Απομακρυνθείτε λοιπόν από την άσχημη μυρωδιά! Μακριά από τον αχνό αυτών των ανθρωποθυσιών!
 
Για τις μεγάλες ψυχές, η γη είναι ακόμη ελεύθερη. Άδειες είναι ακόμη πολλές θέσεις για ερημίτες, μόνους ή δυο δυο, τις οποίες περιβάλλει η μυρωδιά ήσυχων θαλασσών.
 
Για τις μεγάλες ψυχές, ελεύθερη είναι ακόμη μια ελεύθερη ζωή. Αληθινά, όποιος κατέχει λίγα, κατέχεται εξίσου λίγο: ευλογημένη να είναι η μικρή φτώχεια!
 
Εκεί που σταματά το κράτος, εκεί αρχίζει ο άνθρωπος, εκείνος που δεν είναι περιττός: εκεί αρχίζει το τραγούδι του απαραίτητου, η μοναδική και αναντικατάστατη μελωδία.
 
Εκεί όπου σταματά το κράτος -κοιτάξτε λοιπόν, αδελφοί μου! Δεν τα βλέπετε, το ουράνιο τόξο και το γεφύρι του υπεράνθρωπου;
 
Νίτσε, Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα

Το κουράγιο να είναι κανείς αυτός που είναι

Κρύβουμε την αληθινή μας δυναμική.

Κρύβουμε όλα εκείνα για τα οποία είμαστε ικανοί.

Και ζούμε επιδεικνύοντας την πιο υποβαθμισμένη μας πλευρά... εκείνη που είναι κοινωνικά αποδεκτή... εκείνη που μας έμαθαν να καλλιεργούμε... εκείνη που υιοθετήσαμε για να μην έχουμε προβλήματα...

Και όλα αυτά, μόνο με την επίδραση που άσκησαν πάνω μας οι ιστοριούλες με τους ήρωες;

Όχι μόνο. Θυμόμαστε και μέρος του μηνύματος που μας μετέδωσαν οι γονείς μας: «Μην μπλέκεις σε μπελάδες...»

Ή, ακόμη χειρότερα: «Αν συνεχίσεις έτσι, δε θα σε θέλει κανείς...»

Τι σημαίνει συνεχίζω έτσι; Προφανώς, «συνεχίζω έτσι», σημαίνει ότι είμαι αυτός που είμαι.

Και, τότε; Τι πρέπει να κάνω για να γίνω άλλος;

Η απάντηση είναι προβλέψιμη: ν’ αφήσεις να βγει ο ήρωας.

Δεν λέω ότι πρέπει κανείς να γίνει σούπερ-ήρωας με την έννοια να είναι καταπληκτικός και να εντυπωσιάζει, να σκαρφαλώνει κτίρια, να πηδάει στις στέγες των σπιτιών και να πετάει στον αέρα. Όχι. Δεν χρειάζεται.

Μιλάω για τον μοναδικό ηρωισμό που υπερασπίζομαι: «Το κουράγιο να είναι κανείς αυτός που είναι».

Το θάρρος να μη δημιουργεί μια μυστική ταυτότητα μικρόψυχου, αν δεν είναι μικρόψυχος.

Να μη ζει σαν ηλίθιος, αν δεν είναι ηλίθιος.

Κι αν δεν είναι πολύ γρήγορος, δεν πειράζει. Πρέπει να δέχεται τη βραδύτητα με περηφάνια. Να λέει: «Είμαι λίγο αργός. Ε, και;» Αυτό είναι υπέροχο.

Δεν τρέχει τίποτα αν είναι κανείς «λίγο χαζούλης...».
Αν όμως δεν είναι... τότε δεν πρέπει να κάνει τον χαζό!

Αν εγώ είμαι λίγο κουτός... αν δεν μου κόβει και πολύ... αν μπορώ ν’ ανακαλύπτω μέσα μου άλλα χαρίσματα εκτός από την εξυπνάδα... πολύ ωραία! Γιατί να σπαταλάω ενέργεια προσπαθώντας να το κρύψω;

Γιατί να μη βρω το θάρρος να πω ποιος είμαι, με τα όποια χαρίσματά μου, κι ας μην είναι τα πλέον ευπρόσδεκτα κοινωνικά κι αυτά που αναγνωρίζονται και εκτιμώνται περισσότερο, κι ας μην είναι αυτά που μου κάνουν « την καλύτερη διαφήμιση».

Αυτό που λιγότερο χρειάζεσαι είναι να σε κάνουν τα προσόντα σου υπερόπτη.

Προσόν, μπορεί να είναι και το να μην ξεχωρίζεις.

Το μεγαλύτερο προσόν ενός ήρωα είναι να μπορεί να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις χωρίς να εξαναγκάζεται να δείχνει στους άλλους ότι είναι... όπως εκείνοι λένε ότι πρέπει να είναι.

Κορνήλιος Καστοριάδης: Οι 4 λέξεις

Τέσσερις λέξεις: Φαντασία, Φαντασιακό, Δημιουργία, Αυτονομία.
 
Τέσσερις έννοιες-κλειδιά στο έργο του Κορνηλίου Καστοριάδη. Αυτές τις τέσσερεις λέξεις τις "παρουσίασε" ο ίδιος στη γαλλική τηλεόραση -στην καθημερινή εκπομπή Inventer Domain του δημοσίου και με εκπαιδευτικό χαρακτήρα σταθμού La Cinquicnic.
 

 
1. Φαντασία

 Ποιο είναι το ίδιον του ανθρώπου; Τι είναι αυτό που μας διαφοροποιεί από τα ζώα; Επαναλαμβάνουν, εδώ και αιώνες, ότι είναι ο ορθός λόγος. Αρκεί όμως να προσέξουμε τη συμπεριφορά των άλλων γύρω μας αλλά και τη δική μας, για να αντιληφθούμε ότι αυτό δεν αληθεύει. Οι ατομικές και οι συλλογικές συμπεριφορές πολύ συχνά είναι παράλογες. Τα ζώα είναι πιο “λογικά” από εμάς· δεν σκοντάφτουν, δεν τρώνε δηλητηριώδη μανιτάρια, κάνουν αυτό που πρέπει, για να συντηρηθούν και να αναπαραχθούν. Ποιο είναι το ίδιον του ανθρώπου; Είναι το πάθος και οι επιθυμίες; Ναι, πράγματι. Τα ζώα από ό,τι μπορούμε να ξέρουμε δεν έχουν πάθη ούτε πραγματικές επιθυμίες τα ζώα έχουν ένστικτα. Τι όμως συνιστά την ιδιαιτερότητα του πάθους και των επιθυμιών; Είναι ακριβώς το γεγονός ότι το πάθος και οι επιθυμίες -ο έρωτας, η δόξα, το κάλλος, η εξουσία, ο πλούτος- δεν είναι «φυσικά» αλλά φαντασιακά αντικείμενα.

Η φαντασία, λοιπόν, είναι το ίδιον του ανθρώπου. Η φαντασία μάς διαφοροποιεί από τα ζώα. Η φαντασία, ακόμη και εάν κλείσουμε τα μάτια και τα αυτιά, δεν αναχαιτίζεται. Υπάρχει πάντα μια εσωτερική ροή από εικόνες, ιδέες, αναμνήσεις, επιθυμίες, αισθήματα. Μια ροή που δεν μπορούμε να σταματήσουμε. Δεν μπορούμε καν να την ελέγξουμε, τουλάχιστον όχι πάντα. Κάποιες φορές το κατορθώνουμε, λίγο ως πολύ, προκειμένου να σκεφτούμε λογικά και συστηματικά. Αλλά ακόμη και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, αναπάντεχες αναμνήσεις και επιθυμίες διακόπτουν τον στοχασμό μας. Η φαντασία μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην παραφροσύνη, στη διαστροφή, στην τερατωδία αλλά, επίσης, στην αυταπάρνηση και σε κάθε μεγαλειώδη δημιουργία. Χάρη στη φαντασία το ένστικτο έπαψε να είναι ο μοναδικός ρυθμιστής της συμπεριφοράς μας. Χάρη στη φαντασία μπορούμε να δημιουργούμε. Χάρη σ’ αυτήν δημιουργήσαμε την τέχνη, την επιστήμη, τη φιλοσοφία. Η φαντασία δεν γνωρίζει όρια και κανόνες, ούτε ηθικούς και λογικούς νόμους. Πάντως, εάν είχαμε αφεθεί χωρίς περιορισμούς στη φαντασία, ασφαλώς δεν θα είχαμε επιβιώσει ως είδος. Ο άνθρωπος επιβίωσε ως είδος, επειδή δημιούργησε κοινότητες, κοινωνίες, θεσμούς, κανόνες που οριοθετούν και περιορίζουν τη φαντασία, αλλά και που συχνά επίσης την καταπνίγουν.

2. Φαντασιακό

Το ανθρώπινο ον υπάρχει μόνον ως κοινωνικό ον. Αυτό σημαίνει ότι ζει σε μια κοινωνία με θεσμούς, με νόμους, με ήθη, με έθιμα, κ.λπ. Ερώτημα: Από πού έρχονται αυτοί οι θεσμοί, οι νόμοι, τα έθιμα; Είναι αδύνατον να πούμε, όπως συχνά πίστευαν οι λαοί, ότι υπάρχει ένας δημιουργός, ένας νομοθέτης όλων αυτών. Σε μιαν ήδη θεσμισμένη κοινωνία, τα άτομα μπορούν να προτείνουν νόμους, κάποιους ιδιαίτερους νόμους. Τούτο όμως είναι δυνατόν να γίνει, επειδή υπάρχει ήδη ένα σύστημα νόμων, επειδή αυτά τα άτομα έχουν ζήσει ήδη σε μια κοινωνία με νόμους. Ένας συγγραφέας μπορεί να επινοήσει μια νέα λογοτεχνική μορφή και ένας περιθωριακός μια λέξη της αργκό. Αυτά είναι δυνατόν να γίνουν, επειδή υπάρχει ήδη η γλώσσα και η αργκό. Όμως ποιος θα μπορούσε μόνος του να δημιουργήσει εκ προοιμίου τη γλώσσα και να την επιβάλει στους υπόλοιπους; Και με ποια γλώσσα θα επικοινωνούσε;

Όλα αυτά -οι νόμοι, οι θεσμοί, τα ήθη, τα έθιμα, η γλώσσα- είναι συλλογικές δημιουργίες. Προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την καταγωγή της κοινωνίας βάσει ενός συμβολαίου (το “κοινωνικό συμβόλαιο” ). Όμως ένα συμβόλαιο προϋποθέτει άτομα κοινωνικά, τα οποία γνωρίζουν τι είναι ένα τέτοιο συμβόλαιο. Προσπάθησαν επίσης να ερμηνεύσουν την καταγωγή της κοινωνίας με τους φυσικούς και τους βιολογικούς νόμους. Όμως κανένας φυσικός ή βιολογικός νόμος δεν μπορεί να ερμηνεύσει την καταγωγή των θεσμών, που είναι ένα καινούργιο φαινόμενο μέσα στο δημιουργημένο σύμπαν. Κανένας φυσικός και βιολογικός νόμος δεν απαντά στα ερωτήματα: Γιατί οι Εβραίοι δημιούργησαν τον μονοθεϊσμό; Γιατί οι ‘Έλληνες δημιούργησαν τις δημοκρατικές πόλεις; Γιατί η Δύση δημιούργησε τον καπιταλισμό; Για να συλλάβουμε την ύπαρξη της ανθρώπινης κοινωνίας, καθώς επίσης τις αλλαγές της μέσα στον χρόνο αλλά και τις διαφορές της μέσα στον χώρο, πρέπει να δεχτούμε ότι αυτές οι ίδιες οι ανθρώπινες κοινότητες διαθέτουν μιαν χωρίς προηγούμενο δημιουργική ικανότητα. Αυτή τη δημιουργική ικανότητα μπορούμε να την ονομάσουμε: κοινωνικό φαντασιακό.

Το κοινωνικό φαντασιακό είναι η πηγή των θεσμών που ρυθμίζουν και οργανώνουν τη ζωή των ανθρώπων. Αυτό επίσης δημιουργεί κάτι πολύ σημαντικό: τις φαντασιακές κοινωνικές σημασίες.Oι φαντασιακές κοινωνικές σημασίες καθορίζουν τις αξίες της κοινωνίας δηλαδή καθορίζουν τι είναι καλό και τι κακό, τι είναι αληθές και τι ψευδές, τι είναι δίκαιο και τι άδικο. Οι φαντασιακές κοινωνικές σημασίες δίνουν νόημα στη ζωή των ατόμων και, τελικά, δίνουν νόημα ακόμη και στον θάνατο τους. Το κοινωνικό φαντασιακό δεν είναι σταθερό και αμετάβλητο. Αλλάζει. Και οι αλλαγές του δηλώνουν την ύπαρξη αλλαγών στην κοινωνία, το γεγονός δηλαδή ότι υπάρχει ιστορία της ανθρωπότητας. Το κοινωνικό φαντασιακό, άπαξ και δημιούργησε τους θεσμούς, μπορεί είτε να παραμείνει κατά κάποιον τρόπο σε λήθαργο (έτσι συμβαίνει στις πρωτόγονες, τις αρχαϊκές, τις παραδοσιακές κοινωνίες), είτε να προκαλέσει αλλαγές, λιγότερο ή περισσότερο γρήγορες (έτσι συμβαίνει στην εποχή μας, η οποία γνωρίζει έναν γρήγορο ρυθμό από ιστορικές μεταβολές, ανήκουστο στην μέχρι τώρα ιστορία της ανθρωπότητας).

3.Δημιουργία

Οι φιλόσοφοι έχουν αναρωτηθεί: Γιατί να υπάρχει κενό; Θα μπορούσε να μην υπάρχει τίποτα. Το ερώτημα αυτό, σε κάθε περίπτωση, δεν έχει απάντηση. Ίσως μάλιστα να μην έχει καν νόημα. Υπάρχει όμως ένα άλλο ερώτημα που μας βασανίζει και δεν μπορεί παρά να μας βασανίζει: Πώς γίνεται και υπάρχει μια τέτοια πολυμορφία πραγμάτων; Και φυσικά δεν εννοώ μόνον την ποσοτική πολυμορφία. Πώς γίνεται και υπάρχει αυτή η απέραντη ποικιλία μορφών, από τη μη έμβια φύση, μέχρι τις πολυάριθμες ακαθόριστες μορφές ζωής, ακόμη και μέχρι τις μορφές που ακατάπαυστα η ανθρώπινη ιστορία παράγει και δημιουργεί; Έχει υποστηριχθεί ότι η δημιουργία είναι θεία πράξη. Δεν είναι θεία πράξη. Η δημιουργία είναι αυτό ακριβώς που χαρακτηρίζει το ον. Κάθε ον. Το παν υπόκειται συνεχώς σε αλλαγή και αναδημιουργία. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε πως ό,τι παρουσιάζεται μπροστά μας είναι μια ατέρμων επανάληψη της ίδιας μορφής, διότι αμέσως ανακύπτει το ερώτημα: Μήπως, κάθε τι είναι καταδικασμένο να επαναλαμβάνει τις μορφές που έχουν ήδη υπάρξει από καταβολής χρόνου; Είναι όμως σαφές ότι υπάρχει ένας αληθινός χρόνος· ο χρόνος της μεταβολής. Και αληθινή μεταβολή είναι η ανάδυση νέων μορφών. Τα φαινόμενα, τα οποία παρατηρούμε μπροστά μας, προσπαθούμε να τα ερμηνεύσουμε μέσα από τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Αυτές οι ερμηνείες είναι ασφαλώς πολύτιμες αλλά είναι πάντα μερικές. Γιατί; Διότι έχουν σημασία μόνον στις περιπτώσεις όπου τα φαινόμενα επαναλαμβάνονται (οι ίδιες αιτίες δίνουν τα ίδια αποτελέσματα), αλλά δεν μπορούν να ερμηνεύσουν τις περιπτώσεις όπου υπάρχει ανάδυση νέων μορφών.

Ας πάρουμε, για παράδειγμα, την περίπτωση της ζωής. Η βιολογία μας λέει ότι σε μιαν ορισμένη στιγμή, μέσα στον «πρωταρχικό χυλό» που υπήρχε στη γη, ένας μεγάλος αριθμός μορίων συνενώθηκε τυχαία και, στη συνέχεια, κάτω από ευνοϊκές συνθήκες -θερμοκρασίας, ακτινοβολίας, πίεσης- αναδύθηκαν μορφές ζωής. Αυτή όμως η απάντηση δεν στέκει. Γιατί; Διότι μια μορφή ζωής είναι κάτι άλλο από μιαν απλή συνένωση μορίων. Επί πλέον, πρόκειται για μια σύνθεση μορίων τελείως ιδιαίτερη ανάμεσα στα δισεκατομμύρια των δισεκατομμυρίων που θα μπορούσαν να συντεθούν. Είναι μια συνένωση που κατορθώνει να οργανώνεται, να συντηρείται, να αναπαράγεται. Το ίδιο ισχύει, με τρόπο πολύ πιο πυκνό και έντονο, στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η Ιστορία δεν είναι αποτέλεσμα συνδυασμού ίδιων στοιχείων. Η Ιστορία είναι δημιουργία νέων στοιχείων. Είναι δημιουργία της μουσικής, της ζωγραφικής, της τέχνης, της φιλοσοφίας, της δημοκρατίας. Και φυσικά δεν μπορούμε να εξηγήσουμε με τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος τη μουσική του Μπαχ ή του Μπετόβεν. Αυτή η μουσική είναι μεγάλη, διότι είναι πρωτότυπη. Και λέγοντας πρωτότυπη, σημαίνει ότι ακριβώς δεν μπορούμε να την εξηγήσουμε.

4. Αυτονομία

Υπάρχει ανθρώπινη ελευθερία και σε τι συνίσταται; Ελευθερία δεν σημαίνει να κάνουμε ό,τι μας κατεβαίνει στο κεφάλι, ούτε, όπως νόμιζαν ορισμένοι φιλόσοφοι, να δρούμε χωρίς κίνητρα. Ελευθερία σημαίνει κατ’ αρχάς να έχουμε διαύγεια απέναντι, σ’ αυτό που σκεφτόμαστε και σ’ αυτό που κάνουμε. Μπορούμε όμως να είμαστε ελεύθεροι, όταν ζούμε σε μια κοινωνία και κάτω από τον κοινωνικό νόμο; Θα διατυπώσω την απάντηση ως εξής: Μπορώ να είμαι ελεύθερος, εφόσον συμμετέχω στη διαμόρφωση αυτού του νόμου, εφόσον αποφασίζω ισότιμα μαζί με τους άλλους για τη δημιουργία αυτού του νόμου και, τέλος, εφόσον είμαι σύμφωνος με τον τρόπο που ο νόμος αυτός θεσμίστηκε. Για πολύ μεγάλο διάστημα οι ανθρώπινες κοινωνίες πίστευαν ότι τους νόμους και τους θεσμούς τους δεν τους είχαν δημιουργήσει οι ίδιες. Αλλά τότε ποιος; Οι θεοί, ο Θεός, οι πρόγονοι. Σε τέτοιες συνθήκες αυτοί οι νόμοι και οι θεσμοί προφανώς θεωρούνται ιεροί. Αδύνατον να τους αμφισβητήσει κανείς. Πώς είναι δυνατόν να πω ότι ο νόμος που τον έχει δώσει ο Θεός (αν ο Θεός είναι η πηγή κάθε δικαίου) είναι άδικος;

Σε μιαν τέτοια κοινωνία, που θα την αποκαλέσουμε ετερόνομη -επειδή είναι υπόδουλη στους δικούς της θεσμούς- τα ίδια τα άτομα είναι ετερόνομα. Δεν μπορούν να σκεφτούν μόνα τους, εκτός από τελείως τετριμμένα και δευτερεύοντα θέματα. Δεν μπορούν να ελέγξουν κριτικά τη συμπεριφορά τους. Δεν μπορούν να κρίνουν τι είναι καλό και τι κακό, τι είναι δίκαιο και τι άδικο, τι είναι αληθές και τι ψευδές. Αυτή ήταν η μοίρα της κοινωνίας επί χιλιετίες. Κάποια στιγμή όμως έγινε μια ιστορική ρήξη, η οποία άλλαξε την κατάσταση των πραγμάτων. Η ρήξη αυτή παρατηρείται για πρώτη φορά στην Αρχαία Ελλάδα (στις πόλεις που δημιούργησαν τη δημοκρατία και τη φιλοσοφία) και μετά, αφού μεσολάβησαν είκοσι αιώνες έκλειψης, ξαναξεκίνησε για δεύτερη φορά στη Δυτική Ευρώπη (με την Αναγέννηση, τον Διαφωτισμό, το μεγάλο δημοκρατικό κίνημα χειραφέτησης, το εργατικό κίνημα κ.λπ.). Αυτά τα κινήματα -με το πρόταγμα της αυτονομίας- δημιούργησαν τις κάποιες ελευθερίες που διαθέτει η κοινωνία, στην οποία ζούμε. Όμως το πρόταγμα της αυτονομίας, το οποίο έφθασε στο κορύφωμα του ανάμεσα στο 1750 και το 1950, επί του παρόντος μοιάζει να είναι εξουδετερωμένο.
Σήμερα ζούμε σε μια κοινωνία, στην οποία η απάθεια, ο κυνισμός και η ανευθυνότητα ολοένα επεκτείνονται. Το κίνημα της αυτονομίας πρέπει να ξαναξεκινήσει και να προσπαθήσει να εγκαθιδρύσει μιαν αληθινή δημοκρατία. Μια δημοκρατία όπου όλοι θα συμμετέχουν στη ρύθμιση και τον καθορισμό των κοινωνικών δραστηριοτήτων. Και αυτό είναι το μόνο πολιτικό πρόταγμα, για το οποίο αξίζει τον κόπο να εργαστούμε και να αγωνιστούμε.

Δεν είναι η διαφορετικότητα που μας χωρίζει, αλλά η ανικανότητα να δούμε την αξία της

Κομπαστικός, εντυπωσιακά τεράστιος και επιπλέον πολλά υποσχόμενος είναι εκείνος ο Κύκλωπας, με τον οποίο ερχόμαστε αντιμέτωποι στη μορφή του Πολύφημου. Αν μας συναντούσε αυτός ο γίγαντας μόνο στην Οδύσσεια του Ομήρου, το επεισόδιο θα αποτελούσε απλώς ένα συμπαθητικό παραμύθι παλαιάς κοπής.

Ωστόσο τα ανθρωποφάγα όντα, τα οποία περιγράφονται εδώ είναι άχρονα. Υπήρχαν πάντα, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Τα συναντάμε ειδικά στην πολιτική και τη δημόσια ζωή. Είναι οι σφοδρές στον λόγο, οι πολλά υποσχόμενες και εξαιρετικά εντυπωσιακές προσωπικότητες. Εδώ χρειάζεται να αναρωτηθούμε γιατί η πλειοψηφία του λαού, όπως και η πλειοψηφία σε διάφορα δημόσια όργανα και σώματα, διαλέγει ακριβώς εκείνους τους «Κύκλωπες ανάμεσά μας» για τις ηγετικές θέσεις;

Είμαστε τυφλωμένοι ή εντελώς τυφλοί; Ή είναι εκείνοι τόσο εκλεπτυσμένοι και επιδέξιοι, ώστε η πλειονότητα να εξαπατάται; Η τελευταία ερώτηση μπορεί να απαντηθεί εύκολα βάσει της απεικόνισης που μας δίνει ο Όμηρος: ο Πολύφημος δεν είναι ούτε εκλεπτυσμένος, ούτε επιδέξιος. Είναι με τον τρόπο του εκείνο που λέμε «δράστης εκ πεποιθήσεως». Εφόσον έχει πειστεί ακλόνητα για την ορθότητα των απόψεών του, νομίζει πως έχει πάντα δίκιο.

Οτιδήποτε κάνει είναι απλώς έκφραση της άποψής του και της συναγόμενης από αυτή στάσης ζωής. Είναι αλάνθαστος και άψογος. Ως προς αυτό ο μονόφθαλμος αυτός γίγαντας είναι βαθιά πεπεισμένος. Εμείς ωστόσο γνωρίζουμε ταυτόχρονα τη στάση του Οδυσσέα και των συντρόφων – κι έτσι μπορούμε να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης για τη θέση του Πολύφημου.

Έτσι προκύπτουν οι αμφιβολίες για την ορθότητα των πρακτικών του και καταδικάζουμε τη μισάνθρωπη στάση του ως βάρβαρη και ανυπόφορη. Πού βρίσκεται τώρα η τυφλότητα, πού η πλάνη; Αναγνωρίζουμε σαφώς ότι μια δεύτερη θέση μάς οδηγεί σε μια νέα άποψη, η οποία και παρέχει ένα μέτρο σύγκρισης ως προς μια άλλη άποψη. Αν βάλουμε τις δύο απόψεις απέναντι, προκύπτουν διαφορετικές γνώμες, γεγονός το οποίο οφείλεται στη διαφορετική οπτική τους γωνία.

Η δική μας πλάνη έχει τις ρίζες της στην πεποίθηση ότι σε συγκεκριμένα θέματα υπάρχει μόνο μία ορθή οπτική γωνία με την ανάλογη δήθεν ορθή άποψη. Από αυτό συμπεραίνουμε εξ αντιδιαστολής ότι θα υπάρχουν επίσης λανθασμένες οπτικές γωνίες με λανθασμένες απόψεις. Επιμένοντας, όπως ο Πολύφημος, στη βεβαιότητα ότι η δική μας οπτική γωνία είναι η μόνη ορθή, ακολουθούν οι συνέπειες που περιγράφονται στον τρίτο σταθμό της περιπλάνησης: μεταλλασσόμαστε σε ξενοφοβικούς.

Κλεινόμαστε απέναντι στο ξένο, το άγνωστο, το ασυνήθιστο –πρώτα νοητικά, μετά συναισθηματικά και στο τέλος στην πράξη. Τώρα το τείχος έχει ολοκληρωθεί, για οτιδήποτε ξένο υπάρχει απαγόρευση εισόδου. Είναι αυτονόητο ότι τώρα πλέον δεν υπάρχει θέση για τον επισκέπτη –τον «ξένο φίλο»– ούτε μέσα μας ούτε στον εξωτερικό μας κόσμο. Όσο μεγάλη και δυνατή είναι η εξωτερική εμφάνιση του Πολύφημου, τόσο μικρός είναι ο εσωτερικός του κόσμος. Είναι δύσπιστος, στενόμυαλος και αμετάπειστος.

Με τον Οδυσσέα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Σε σύγκριση με τον Πολύφημο φαίνεται μικρός και ανίσχυρος, ωστόσο το πνεύμα του είναι περιεκτικό, η ευφυΐα του δεσπόζουσα και ο πλούτος των ιδεών του τεράστιος. Πίσω του στέκουν ο Δίας και η Αθηνά, των οποίων την υπεροχή ο Πολύφημος καταλαβαίνει. Το εξωτερικό μάτι της «δικής του άποψης» τρυπιέται, για να μπορέσει κι αυτός να φτάσει σε βαθύτερες αντιλήψεις. Ο δρόμος προς εκείνες τις αντιλήψεις τού φανερώνεται από τον Οδυσσέα, τον ναυτικό, και από το πυρωμένο ξύλο της ελιάς, το οποίο τον τυφλώνει.

Είναι η πίεση της πρέσας του καρπού της ελιάς που βγάζει το πολύτιμο ελαιόλαδο· και είναι η πίεση του πεπρωμένου που μας παρακινεί στον ηρωισμό και ξυπνά την «αποστολή» μας. Ο Οδυσσέας γνωρίζει αυτούς τους συσχετισμούς. Έχει το θάρρος να ακολουθήσει τον δρόμο του προορισμού του, στον οποίο ταυτόχρονα ανήκει η δεκτικότητα στο ξένο και το άγνωστο. Όπως όλοι οι άνθρωποι είναι «απ’ την κούνια του» κοσμοπολίτης και ευφυής, πλούσιος σε ιδέες, συναισθήματα και κατανόηση –ωστόσο δεν δίστασε μπροστά στις δυσκολίες και στα ταξίδια, για να αναπτύξει τις ποιότητες αυτές.

Στην ανταλλαγή με ξένους ανθρώπους και πολιτισμούς γνώρισε κι έμαθε να εκτιμά το άγνωστο. Σταθερά διεύρυνε τον πνευματικό του ορίζοντα. Ακόμη περισσότερο η συνεχής επαφή με τα «ξένα» ωρίμασε την ψυχή του, η οποία εκτός από φορέα της συνείδησης αποτελεί και την έδρα της σοφίας. Ο Πολύφημος δεν άφησε ποτέ ούτε τη θέση ούτε τη χώρα του. Αυτό που κάνει το κατέχει αναμφισβήτητα καλά, σχεδόν τέλεια.

Η ενστικτώδης γνώση του είναι ισχυρή και λειτουργεί λαμπρά. Αφού τον ενδιαφέρουν μόνο οι δικές του υποθέσεις, βάζει όλη του την ενέργεια στην αύξηση, τη φύλαξη και την εξασφάλιση της περιουσίας του –αυτό είναι που τον κάνει μεγάλο και δυνατό. Ο Πολύφημος δεν βλέπει αξία στο άγνωστο. Μάλλον βλέπει σε καθετί ξένο έναν εν δυνάμει κίνδυνο, ο οποίος πρέπει να αποσοβηθεί. Τα επιχειρήματα που δικαιολογούν τον κόσμο του είναι χτυπητά, αλλά χωρίς σοφία και συναίσθηση.

Σε αντίθεση με τον Οδυσσέα κατοικεί μέσα του ένας νάνος, ένας κανένας, ένα τίποτα, ακόμη κι αν στον εξωτερικό κόσμο φαίνεται να αφήνει πίσω του μεγάλα ίχνη. Πλάι στον Οδυσσέα και τον Πολύφημο στέκουν απέναντι το αληθινό και το φαινομενικό μέγεθος –σε μας εναπόκειται να κάνουμε την επιλογή.

Η εσωτερική επανάσταση οδηγεί στην ανώτερη μορφή σοφίας

Ο Βούδας ήθελε να ξεριζώσει τον σπόρο της αυταπάτης, όχι να ταΐσει το μυαλό με νέες ιδέες που θα υπέκυπταν στη διαφθορά. Στόχευε, ούτε λίγο ούτε πολύ, σε μια εσωτερική επανάσταση.

Νομίζω ότι η εσωτερική επανάσταση είναι η πιο αγνή μορφή και ο ανώτερος σκοπός της σοφίας, όπως αναφέρεται στην αρχική βουδιστική διδασκαλία, την Τερεβάντα, σκοπός της οποίας ήταν να μετατρέψει τους ανθρώπους όχι σε βουδιστές, αλλά σε Βούδες.

Ερχόμενος από το ψύχος, ο σύγχρονος άνθρωπος επιθυμεί κάποια εσωτερική μεταμόρφωση, διότι μέσα του, εκεί όπου παλιά κατοικούσε ο Θεός, υπάρχει τώρα ένα κενό. Η ριζική θεραπεία του Βούδα είναι απαραίτητη όταν δεν υπάρχει πλέον άλλη λύση. Όταν γεμίζουμε το κενό με μια νέα εικόνα του Θεού, αντικαθιστούμε απλώς τη μία αυταπάτη με την άλλη.

Κάποιοι άνθρωποι θα διαφωνούσαν. Στη Μαχαγιάνα, το «μεγάλο όχημα» του Βουδισμού, η προσωπική φώτιση έφτασε να θεωρείται εγωιστική. Για μένα, το να επιδιώκω τη φώτιση σε έναν κόσμο που υποφέρει δεν είναι ηθικά σωστό. Ένας διαφορετικός σκοπός – συμπόνια για όλα τα ζωντανά πλάσματα – προέκυψε ως υποκατάστατο αυτής της ιδέας.

Ο βουδισμός Μαχαγιάνα έχει σκοπό να θεραπεύσει τα βάσανα που βλέπουμε γύρω μας. Σε κάθε του ζωή, ο Μποντισάτβα (ο αφυπνισμένος άνθρωπος) μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στο να λάβει την προσωπική φώτιση (να σώσει τον εαυτό του) ή να τεθεί στην υπηρεσία της ανθρωπότητας (να αναβάλει την προσωπική του σωτηρία).

Οι βουδιστές Μαχαγιάνα επιλέγουν πάντα το δεύτερο. Αυτός είναι ο ατέρμονος αλτρουισμός – αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, ο κόσμος δεν μπορεί να σωθεί από μια χούφτα πεφωτισμένων ανθρώπων, μπορεί όμως να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό.

Το μυαλό μου επιστρέφει στα πρακτικά ζητήματα. Δεν μπορώ να διευθετήσω πανάρχαιες διαφωνίες μεταξύ μεγάλων στοχαστών. Η αξία της εσωτερικής μεταμόρφωσης δεν βασίζεται στον Βουδισμό και στο ορθό δόγμα.

Την ίδια υπόσχεση κράτησαν οι σοφοί της βεδικής παράδοσης που έζησαν πολύ πριν από τον Βούδα• ο Σωκράτης, ο οποίος γεννήθηκε λίγο μετά τον θάνατο του Βούδα• και ο Χριστός πεντακόσια χρόνια αργότερα. Ο καθένας τους άνοιξε το μονοπάτι δίχως μονοπάτι χρησιμοποιώντας άλλες λέξεις.

Όταν φτάσετε με οποιονδήποτε τρόπο σε ανώτερο επίπεδο συνείδησης, δεν θα διαχωρίζετε πια αυτό που είναι καλό για σας από αυτό που είναι καλό για όλους. Η ανθρωπότητα περιέχει τη φύση του Βούδα (την πηγή της συμπόνιας)• το σύμπαν περιέχει τη φύση του Βούδα• ο κόσμος δεν είναι τίποτα άλλο από τη φύση του Βούδα.

Εξηγώντας την κβαντική υπολογιστική

Ένας κβαντικός υπολογιστής δεν είναι απλά μια πιο ισχυρή έκδοση των υπολογιστών που χρησιμοποιούμε σήμερα, είναι κάτι τελείως διαφορετικό, βασισμένο σε αναδυόμενες επιστημονικές γνώσεις — και περισσότερο από λίγο αβεβαιότητα. Εισέλθετε στην κβαντική περιοχή των θαυμάτων με την υπότροφο του TED Σοχίνι Γκος και μάθετε πώς αυτή η τεχνολογία έχει τη δυνατότητα να μετατρέψει τη φαρμακευτική, να δημιουργήσει απαραβίαστη κρυπτογράφηση, ακόμη και να τηλεμεταφέρει πληροφορίες.

Ας παίξουμε ένα παιχνίδι. Φανταστείτε ότι βρίσκεστε στο Λας Βέγκας, σε ένα καζίνο, και αποφασίζετε να παίξετε ένα παιχνίδι σε έναν από τους υπολογιστές του καζίνο, όπως θα μπορούσατε να παίξετε πασιέντζα ή σκάκι. Ο υπολογιστής μπορεί να κάνει τις ίδιες κινήσεις όπως ένας άνθρωπος. Αυτό είναι ένα παιχνίδι νομισμάτων. Ξεκινά με ένα νόμισμα που δείχνει κορώνα και ο υπολογιστής θα παίξει πρώτος. Μπορεί να επιλέξει να γυρίσει το κέρμα ή όχι, αλλά δεν μπορείτε να δείτε το αποτέλεσμα. Μετά, είναι η σειρά σας. Μπορείτε επίσης να επιλέξετε αν θα γυρίσετε το κέρμα ή όχι χωρίς να αποκαλυφθεί η κίνησή σας στον αντίπαλο, τον υπολογιστή. Τέλος, ο υπολογιστής παίζει και πάλι, και μπορεί να αναστρέψει το κέρμα ή όχι, και μετά από αυτούς τους τρεις γύρους το κέρμα αποκαλύπτεται. Αν είναι κορώνα, ο υπολογιστής κερδίζει, αν είναι γράμματα, κερδίζετε εσείς.

Είναι ένα αρκετά απλό παιχνίδι, και αν όλοι παίζουν με ειλικρίνεια και το κέρμα είναι δίκαιο, τότε έχετε μια πιθανότητα 50 τοις εκατό να κερδίσετε αυτό το παιχνίδι. Και για να το επιβεβαιώσω, ζήτησα στους μαθητές μου να παίξουν το παιχνίδι στους υπολογιστές μας και μετά από πολλές, πολλές προσπάθειες, το ποσοστό νίκης κατέληξε να είναι 50 τοις εκατό ή σχεδόν 50 τοις εκατό, όπως αναμενόταν. Ακούγεται σαν ένα βαρετό παιχνίδι, σωστά;

Τι θα γινόταν αν παίζατε αυτό το παιχνίδι σε έναν κβαντικό υπολογιστή; Τα καζίνο του Λας Βέγκας δεν έχουν κβαντικούς υπολογιστές, απ’ όσο γνωρίζω, αλλά η IBM έχει δημιουργήσει έναν λειτουργικό κβαντικό υπολογιστή. Αυτός είναι.

Αλλά τι είναι ένας κβαντικός υπολογιστής; Λοιπόν, η κβαντική φυσική περιγράφει τη συμπεριφορά των ατόμων και των θεμελιωδών σωματιδίων, όπως τα ηλεκτρόνια και τα φωτόνια. Ο κβαντικός υπολογιστής λειτουργεί ελέγχοντας τη συμπεριφορά των σωματιδίων αυτών, αλλά με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο από τους κοινούς υπολογιστές. Έτσι, ένας κβαντικός υπολογιστής δεν είναι μόνο μια πιο ισχυρή έκδοση των σύγχρονων υπολογιστών μας, ακριβώς όπως μια λάμπα δεν είναι ένα ισχυρότερο κερί. Δεν μπορείτε να φτιάξετε μια λάμπα φτιάχνοντας όλο και καλύτερα κεριά. Ο λαμπτήρας είναι μια διαφορετική τεχνολογία, έχοντας μια βαθύτερη επιστημονική κατανόηση. Ομοίως, ένας κβαντικός υπολογιστής είναι μια νέα συσκευή, βασισμένη στην επιστήμη της κβαντικής φυσικής, και ακριβώς όπως η λάμπα μετασχημάτισε την κοινωνία, οι κβαντικοί υπολογιστές έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τόσες πολλές πτυχές της ζωής μας, συμπεριλαμβανομένων των αναγκών ασφαλείας, την υγειονομική περίθαλψη, ακόμη και το Διαδίκτυο.

Έτσι εταιρείες ανά τον κόσμο εργάζονται για την κατασκευή αυτών των συσκευών, και για να δούμε γιατί όλος αυτός ο ενθουσιασμός, ας παίξουμε το παιχνίδι σε έναν κβαντικό υπολογιστή. Μπορώ να συνδεθώ από εδώ με τον κβαντικό υπολογιστή της ΙΒΜ, δηλαδή μπορώ να παίξω το παιχνίδι εξ’ αποστάσεως, όπως και εσείς. Για να γίνει αυτό, ίσως θυμάστε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από TED, που ρωτούσε αν θα επιλέγατε να γυρίσετε το κέρμα ή όχι, αν παίζατε αυτό το παιχνίδι. Για την ακρίβεια, ζητήσαμε να επιλέξετε μεταξύ ενός κύκλου ή ενός τετραγώνου. Δεν το γνωρίζατε, αλλά η επιλογή του κύκλου σήμαινε «αναστροφή» και η επιλογή του τετραγώνου ήταν «μη αναστροφή». Λάβαμε 372 απαντήσεις. Ευχαριστώ. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να παίξουμε 372 παιχνίδια εναντίον του κβαντικού υπολογιστή χρησιμοποιώντας τις επιλογές σας. Είναι ένα αρκετά γρήγορο παιχνίδι, έτσι μπορώ να σας δείξω τα αποτελέσματα.

Δυστυχώς, δεν τα πήγατε πολύ καλά.

Ο κβαντικός υπολογιστής κέρδισε σχεδόν κάθε παιχνίδι. Έχασε μερικά λόγω λειτουργικών σφαλμάτων στον υπολογιστή.

Πώς, λοιπόν, πέτυχε αυτό το εκπληκτικό σερί νικών; Φαντάζει μαγικό ή ζαβολιά, αλλά στην πραγματικότητα, είναι απλώς η κβαντική φυσική εν δράση. Έτσι λειτουργεί. Ένας κοινός υπολογιστής προσομοιώνει την κορώνα ή γράμματα ως ένα δυφίο, μηδέν ή ένα ή μια τρέχουσα εναλλαγή στον επεξεργαστή του υπολογιστή σας. Ο κβαντικός υπολογιστής είναι τελείως διαφορετικός. Το κβαντικό δυφίο έχει μια πιο ρευστή, μη γραμμική ταυτότητα. Μπορεί να υπάρχει σε μια υπέρθεση ή έναν συνδυασμό μηδέν και ένα, με κάποια πιθανότητα να είναι μηδέν και κάποια πιθανότητα να είναι ένα. Με άλλα λόγια, η ταυτότητά του είναι σε ένα φάσμα. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να έχει μια πιθανότητα 70 τοις εκατό να είναι μηδέν και μια πιθανότητα 30 τοις εκατό να είναι ένα ή 80-20 ή 60-40. Οι πιθανότητες είναι ατελείωτες. Η βασική ιδέα εδώ είναι ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε τις ακριβείς τιμές μηδέν και ένα και να επιτρέψουμε κάποια αβεβαιότητα. Έτσι κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ο κβαντικός υπολογιστής δημιουργεί αυτόν τον ρευστό συνδυασμό κορώνας-γράμματα, μηδέν και ένα, έτσι ώστε ανεξάρτητα τι κάνει ο παίκτης, περιστροφή ή μη, η υπέρθεση παραμένει άθικτη. Είναι σαν την ανάδευση ενός μείγματος με δύο ρευστά. Είτε ανακατεύετε, είτε όχι, τα ρευστά παραμένουν σε ένα μείγμα, αλλά στην τελική του κίνηση, ο κβαντικός υπολογιστής μπορεί να ξεχωρίσει το μηδέν και το ένα, να έχει ως αποτέλεσμα πάντα κορώνα έτσι ώστε να χάσετε κάθε φορά.

Αν νομίζετε ότι όλα αυτά είναι λίγο περίεργα, έχετε απόλυτο δίκιο. Στα κοινά κέρματα δεν υπάρχει μεικτή κατάσταση. Δε βιώνουμε τη ρευστή κβαντική πραγματικότητα στην καθημερινότητά μας. Έτσι εάν μπερδεύεστε με την κβαντική, μην ανησυχείτε, θα την καταλάβετε.

Αλλά, παρότι δεν βιώνουμε κβαντικά παράδοξα, μπορούμε να δούμε τα πραγματικά της αποτελέσματα σε δράση. Έχετε δει τα δεδομένα μόνοι σας. Ο κβαντικός υπολογιστής κέρδισε, γιατί αξιοποίησε την υπέρθεση και την αβεβαιότητα και αυτές οι κβαντικές ιδιότητες είναι πανίσχυρες, όχι μόνο για να κερδίσετε σε παιχνίδια νομισμάτων, αλλά και για την οικοδόμηση μελλοντικών κβαντικών τεχνολογιών. Επομένως, επιτρέψτε μου να σας δώσω τρία παραδείγματα πιθανών εφαρμογών που θα μπορούσαν να αλλάξουν τη ζωή μας.

Καταρχήν, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη δημιουργία ιδιωτικών κλειδιών για την κρυπτογραφημένη αποστολή μηνυμάτων από μια τοποθεσία σε άλλη, έτσι ώστε οι χάκερ να μην μπορούν να υποκλέψουν το κλειδί, λόγω της κβαντικής αβεβαιότητας. Θα πρέπει να παραβούν τους νόμους της κβαντικής φυσικής για να υποκλέψουν το κλειδί. Ήδη, αυτή η απαραβίαστη κρυπτογράφηση δοκιμάζεται απ’ τις τράπεζες και άλλα ιδρύματα παγκοσμίως. Σήμερα, χρησιμοποιούμε περισσότερες από 17 δις συνδεδεμένες συσκευές παγκοσμίως. Φανταστείτε τον αντίκτυπο της κβαντικής κρυπτογράφισης στο μέλλον.

Δεύτερον, θα μπορούσαν να μετασχηματίσουν την ιατρική περίθαλψη και την ιατρική. Για παράδειγμα, ο σχεδιασμός και η ανάλυση των μορίων για την ανάπτυξη φαρμάκων είναι ένα δύσκολο πρόβλημα σήμερα, και αυτό συμβαίνει γιατί η ακριβής περιγραφή και ο υπολογισμός όλων των κβαντικών ιδιοτήτων όλων των ατόμων στο μόριο είναι ένα υπολογιστικά δύσκολο έργο, ακόμη και για τους υπερυπολογιστές μας. Αλλά ένας κβαντικός υπολογιστής τα καταφέρνει καλύτερα, γιατί λειτουργεί με τις ίδιες κβαντικές ιδιότητες του μορίου που προσπαθεί να προσομοιώσει. Μελλοντικές μεγάλης κλίμακας κβαντικές προσομοιώσεις για την ανάπτυξη φαρμάκων μπορούν να οδηγήσουν σε θεραπείες ασθενειών, όπως τη νόσο Αλτσχάιμερ, που επηρεάζει χιλιάδες ζωές.

Και τρίτον, η αγαπημένη μου κβαντική εφαρμογή είναι η τηλεμεταφορά πληροφοριών από τη μια τοποθεσία στην άλλη χωρίς φυσική μετάδοση της πληροφορίας. Ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία, αλλά είναι δυνατόν, γιατί αυτές οι ρευστές ταυτότητες των κβαντικών σωματιδίων μπορούν να εμπλακούν διαμέσω του χωροχρόνου με τέτοιο τρόπο, ώστε αν αλλάξει κάτι στο ένα σωματίδιο, μπορεί να επηρεάσει το άλλο, και αυτό δημιουργεί ένα κανάλι για τηλεμεταφορά. Έχει ήδη αποδειχθεί σε ερευνητικά εργαστήρια και θα μπορούσε να είναι μέρος ενός μελλοντικού κβαντικού διαδικτύου. Δεν έχουμε ακόμα ένα τέτοιο δίκτυο, αλλά η ομάδα μου εργάζεται με αυτές τις δυνατότητες, προσομοιώνοντας ένα κβαντικό δίκτυο σε έναν κβαντικό υπολογιστή. Έχουμε σχεδιάσει και υλοποιήσει μερικά ενδιαφέροντα νέα πρωτόκολλα, όπως η τηλεμεταφορά μεταξύ διαφορετικών χρηστών στο δίκτυο και αποτελεσματική μετάδοση δεδομένων ακόμη και ασφαλή ψηφοφορία.

Έτσι, είναι διασκεδαστικό να είμαι μια κβαντική φυσικός. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Μπορούμε να είμαστε εξερευνητές σε μια κβαντική περιοχή θαυμάτων. Ποιος ξέρει τι εφαρμογές θα ανακαλύψουμε αργότερα. Πρέπει να βαδίσουμε προσεκτικά και υπεύθυνα καθώς χτίζουμε το κβαντικό μέλλον μας. Και για μένα, προσωπικά, δεν βλέπω την κβαντική φυσική μόνο ως ένα εργαλείο για την κατασκευή υπολογιστών. Βλέπω τους κβαντικούς υπολογιστές ως έναν τρόπο ερεύνησης των μυστηριών της φύσης και την αποκάλυψη περισσότερων για αυτόν τον κρυφό κόσμο εκτός των εμπειριών μας. Πόσο εκπληκτικό είναι ότι εμείς οι άνθρωποι, με τη σχετικά περιορισμένη πρόσβαση στο σύμπαν, βλέπουμε πολύ πιο πέρα ​​από τους ορίζοντές μας απλώς χρησιμοποιώντας τη φαντασία μας και την εφευρετικότητά μας. Και το σύμπαν μας ανταμείβει, δείχνοντάς μας πόσο απίστευτα ενδιαφέρον και εκπληκτικό είναι.

Το μέλλον είναι από τη βάση του αβέβαιο, και για εμένα, αυτό είναι σίγουρα συναρπαστικό.

 

Kierkegaard: Ο άνθρωπος πραγματώνεται μόνο όταν επιλέγει…

Ένα από τα σημαντικότερα και γνωστότερα “λογοτεχνικά” έργα στην ιστορία της φιλοσοφίας είναι το Είτε-Είτε, το περίφημο πρώτο έργο του φιλοσόφου Σαίρεν Κίρκεγκωρ. Πρόκειται για ένα ογκώδες βιβλίο, χιλίων περίπου σελίδων, που αποτελείται από ημερολογιακές καταγραφές, επιστολές, δοκίμια και αφορισμούς. Ο Κίρκεγκωρ το έχει δομήσει με έναν τόσο περίτεχνο τρόπο, που κανείς μυθιστοριογράφος της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας δεν θα μπορούσε να το κάνει καλύτερα: Στην εισαγωγή του βιβλίου παρουσιάζεται στον αναγνώστη ένας «εκδότης» που χρησιμοποιεί ψευδώνυμο. Ισχυρίζεται ότι όταν αγόρασε ένα σεκρετέρ, έπεσε στα χέρια του μια στοίβα χαρτιά, τα οποία δήθεν προέρχονταν από δύο διαφορετικούς συγγραφείς – ο εκδότης τούς ονομάζει «Α» και «Β». Οι δύο συγγραφείς γνωρίζονται μεταξύ τους. Ο Β παρουσιάζεται ως ένας μεγαλύτερης ηλικίας φίλος του Α. Και επιπλέον, μέσα στα χαρτιά του Α υπάρχει το Ημερολόγιο Ενός Διαφθορέα, για το οποίο ο Α ισχυρίζεται ότι δεν είναι γραμμένο από τη δική του πένα και ότι απλώς το βρήκε.

Ένα πράγμα καταλαβαίνει ο αναγνώστης ήδη από την αρχή: Ο Κίρκεγκωρ κάνει τα πάντα προκειμένου να μην ταυτιστεί με τις απόψεις που παρουσιάζονται στο χαρτί. Στην ουσία, συμπεριφέρεται σαν μυθιστοριογράφος ή σαν θεατρικός συγγραφέας ο οποίος ανεβάζει συγκεκριμένους χαρακτήρες επί σκηνής και τους βάζει να παίζουν έναν ρόλο που τους χαρακτηρίζει ως άτομα, αλλά που δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζεται με τη γνώμη του συγγραφέα. Είναι επομένως ένα βιβλίο όπου ο συγγραφέας δεν λέει αυτό που ο ίδιος σκέφτεται;

Όχι ακριβώς. Όπως κάθε φιλόσοφος, έτσι και ο Κίρκεγκωρ προσπαθεί να μεταδώσει στον αναγνώστη τα συμπεράσματα της σκέψης του. Το κάνει έμμεσα όμως. Επιλέγει τη μορφή της “ποιητικής” φιλοσοφίας, επειδή αυτό που έχει να πει ούτε διδάσκεται ούτε μαθαίνεται θεωρητικά. Τον ενδιαφέρει πολύ περισσότερο η στάση ζωής, η “μορφή” που πρέπει να δώσουμε στη ζωή μας. Η λέξη “αυτοπραγμάτωση” αποτυπώνει επακριβώς τις φιλοσοφικές προθέσεις του Κίρκεγκωρ: Ο άνθρωπος καλείται πρώτα να βρει στη ζωή τον εαυτό του, και αυτό μπορεί να το κάνει μόνο ο “ίδιος”, δηλαδή με βάση τις δικές του πρακτικές αποφάσεις. Οι θεωρητικές αποφάσεις μπορούν να παίξουν απλώς τον ρόλο του εφαλτηρίου. Μόνο μια αλήθεια την οποία ο άνθρωπος υιοθετεί στη ζωή του με πρακτικό τρόπο μπορεί να είναι σημαντική γι’αυτόν. Ό,τι αντιλαμβανόμαστε θεωρητικά, αλλά δεν έχει καμία συνέπεια στη ζωή μας για τον Κίρκεγκωρ είναι σαν να χτίζουμε ένα σπίτι, αλλά να μην το κατοικούμε.

Στο Είτε – Είτε ο Κίρκεγκωρ παρουσιάζει δύο εκ διαμέτρου αντίθετους τρόπους ζωής: Στον «αισθητικό» τρόπο ζωής, ο οποίος περιγράφεται με πολλές παραλλαγές στις σημειώσεις του «Α», κυριαρχεί η απόλαυση, είτε με μια απλή αισθησιακή μορφή είτε με μια εκλεπτυσμένη πνευματική μορφή. Και στις περιπτώσεις αυτές ο ερωτισμός παίζει μεγάλο ρόλο ως μέρος της συγκεκριμένης απόλαυσης. Τα πάντα εξετάζονται σύμφωνα με το πόσο «ενδιαφέροντα» είναι και με τo πόσο αυξάνουν το αίσθημα ευχαρίστησης. Ο Κίρκεγκωρ ονομάζει αυτόν τον τρόπο ζωής «αισθητικό», επειδή παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με τον τρόπο που σχετιζόμαστε με την τέχνη. Αποτελεί και η τέχνη αντικείμενο απολαυστικής αισθητικής και πνευματικής διέγερσης. Ο λάτρης της αισθητικής ζει για το παρόν, οι αποφάσεις για το μέλλον ή η ενασχόληση με το παρελθόν τον αφήνουν παντελώς αδιάφορο.

Στον αντίποδα αυτού του τρόπου ζωής βρίσκεται ο «ηθικός» τρόπος, ο οποίος παρουσιάζεται στο δεύτερο μέρος από τον Β. Σκοπός του συγκεκριμένου τρόπου ζωής δεν είναι μόνο η εκπλήρωση των επιθυμιών του παρόντος αλλά και του μέλλοντος, χαρακτηρίζεται δε από το ότι ο άνθρωπος συνάπτει δεσμευτικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Ως ιδιαίτερο παράδειγμα του ηθικού τρόπου ζωής αναφέρει ο Κίρκεγκωρ στο Είτε – Είτε τον γάμο. Με την πρώτη ματιά φαίνεται πιο ανιαρός και λιγότερο εντυπωσιακός, στο άστατο παιχνίδι των απολαύσεων όμως αντιτάσσει έναν ενιαίο «τρόπο» ζωής, δημιουργώντας έτσι ένα είδος ταυτότητας για τον άνθρωπο. Ο τίτλος «Είτε – Είτε» σημαίνει λοιπόν: είτε επιλέγει κανείς τον αισθητικό τρόπο ζωής είτε τον ηθικό.

Ο Β δεν θεωρεί ότι ο ηθικός και ο αισθητικός τρόπος ζωής βρίσκονται σε απόλυτη αντίθεση μεταξύ τους. Ο ηθικός τρόπος ζωής αποτελεί γι’ αυτόν περισσότερο μια περαιτέρω εξέλιξη του αισθητικού. Έχει υιοθετήσει τις θετικές πλευρές της αισθητικής στάσης ζωής. Η αισθητική στάση ζωής είναι ενδιαφέρουσα, και μάλιστα απαραίτητη για μια ζωή με πληρότητα, δεν πρέπει όμως να σταματάμε σε αυτή.Έτσι ο γάμος δεν αποτελεί για τον Β μια δέσμευση λογικής και σκοπιμότητας, αλλά μια σχέση που βασίζεται στην αγάπη, κατά την οποία ο ερωτισμός του ρομαντικού ενθουσιασμού μετατρέπεται σε βαθιά εμπιστοσύνη που αντέχει στον χρόνο. Όλα τα θετικά χαρακτηριστικά του αισθητικού τρόπου ζωής -η αισθητική απόλαυση, η λεπτότητα, το «στοιχείο του ενδιαφέροντος»- πραγματώνονται μέσα στον γάμο, εφόσον εδραιώνονται στο πλαίσιο ενός κοινωνικού δεσμού. Με τη σύναψη ενός τέτοιου ερωτικού και ταυτόχρονα κοινωνικού δεσμού δημιουργείται μια ταυτότητα η οποία εμπεριέχει και το παρελθόν και το μέλλον.

Μια τέτοια ταυτότητα όμως δεν δημιουργείται τόσο απλά, βασίζεται σε συγκεκριμένη επιλογή. Και με την έννοια της «επιλογής» φτάνουμε στο επίκεντρο της φιλοσοφίας του Κίρκεγκωρ. Η κατά Κίρκεγκωρ «επιλογή» δεν είναι μια τυχαία «εκλογή», αλλά η σύλληψη εκείνου του στοιχείου που ήδη διαθέτει κανείς. Ο άνθρωπος πραγματώνεται μόνο όταν επιλέγει, που σημαίνει ότι αναλαμβάνει την ευθύνη του εαυτού του και όλων όσα αυτό συνεπάγεται. Η εν λόγω ανάληψη ευθύνης συμπεριλαμβάνει φυσικά και τη δέσμευση προς άλλους ανθρώπους, που με την επιλογή αυτή αναγνωρίζονται ως συνάνθρωποι και παύουν πια να θεωρούνται αντικείμενα. Συμπεριλαμβάνει και το παρελθόν κάθε ατόμου και τα σχέδια που κάνει για το μέλλον. Μέσω της επιλογής του ο άνθρωπος μπαίνει συνειδητά στη σφαίρα του χρόνου και αναπτύσσει μια σχέση με την ιστορία.

Η επιλογή κάνει τον άνθρωπο να συνειδητοποιεί την ελευθερία του, την ελευθερία που έχει να κατευθύνει και να διαμορφώνει υπεύθυνα τη ζωή του. Και με τον τρόπο αυτό αποχαιρετά μια ζωή που είναι “αδιακρίτως” παραδομένη στις απολαύσεις. Η συνειδητοποίηση της δυνατότητας επιλογής, η αξιοποίηση της δυνατότητας επιλογής ως αξιοποίηση της ελευθερίας και της υπευθυνότητας είναι για τον Κίρκεγκωρ πιο σημαντική από το εκάστοτε περιεχόμενο της επιλογής.

Αυτή είναι και η πραγματική σημασία του «Είτε – είτε». Αν και αρχικά μοιάζει σαν να πρόκειται για την επιλογή ανάμεσα σε δυο μορφές αυτοπραγμάτωσης, πρόκειται τελικά για την επιλογή ή τη μη επιλογή, για την αυτοπραγμάτωση ή τη μη αυτοπραγμάτωση. Το «Είτε – Είτε» σημαίνει επομένως: είτε προχωρά κανείς σε μια επιλογή, όπως κάνει ο ηθικός τύπος ανθρώπου, και δημιουργεί έναν εαυτό, μια ταυτότητα, είτε αποφεύγει την επιλογή, όπως κάνει ο αισθητικός τύπος, και ζει απλώς τη ζωή του κυνηγώντας τη στιγμή. Μόνο με την επιλογή, μόνο με την ηθική μορφή ύπαρξης ζει κανείς ουσιαστικά, αναλαμβάνοντας ευθύνες και υπερασπιζόμενος ως άτομο τις πράξεις του.

Το εγωιστικό meme

Τα meme (αντιγραφισμός ή μιμισμός) είναι η τυφλή πίστη, επειδή το να σκέφτεσαι είναι κοπιαστικό.
 
Το meme (μιμίδιο-αντιγραφέας) ορίζεται ως «μονάδα πολιτισμικής μεταβίβασης ή ως μονάδα μίμησης» με την ευρύτερη του όρου έννοια. Περιλαμβάνει τις ελάχιστες μονάδες πληροφοριών που εδράζονται στο ανθρώπινο μυαλό και μπορούν να μεταβιβασθούν ως εννοιολογικά ή συμπεριφορικά αντίγραφα μέσα από περισσότερο ή λιγότερο συνειδητές πρακτικές μίμησης τόσο από την πλευρά του μιμούμενου όσο και από εκείνη του μιμητή.
 
Ως μιμίδια λοιπόν ταξινομούνται αντιλήψεις, πρακτικές αλλά και πάσης φύσεως υλικές κατασκευές που τις αντανακλούν ή/και τις εξυπηρετούν: «Παραδείγματα meme (μιμιδίων) αποτελούν οι μελωδίες, οι ιδέες, τα σλόγκαν, ενδυματολογικοί συρμοί, τεχνοτροπίες κεραμικής ή κατασκευής αρχιτεκτονικής. Η μεταβίβαση των meme (μιμιδίων) μπορεί να πραγματοποιείται είτε ως ασυνείδητη ή συνειδητή αντιγραφή αντιλήψεων, συμπεριφορών και τεχνουργημάτων εκ μέρους του μιμητή, είτε ως διδασκαλία, έκθεση ή άλλη μορφή διάχυσής τους εκ μέρους του μιμούμενου. Στην τελευταία αυτή περίπτωση τα meme (μιμίδια) χαρακτηρίζονται «ενεργά».
 
Όπως ακριβώς και στην θεωρία περί εγωϊστικών γονιδίων, που γίνονται αντιληπτά ως βιολογικές οντότητες των οποίων η τάση διευρυμένης αναπαραγωγής υπαγορεύει πρωτίστως εγωϊστικές και δευτερευόντως αλτρουϊστικά εγωιστικές συμπεριφορές, έτσι και τα meme κατανοούνται ως ελάχιστες πολιτισμικές οντότητες που τείνουν να αναπαραχθούν και να διαχυθούν.
 
Η ικανότητά τους να το επιτύχουν εξαρτάται από τρία ποιοτικά χαρακτηριστικά: την πιστότητα, ήτοι την ικανότητά τους να παράγουν ή να επιβάλουν την ακριβή αναπαραγωγή των διακριτικών τους γνωρισμάτων, την γονιμότητα, ήτοι την δυνατότητά τους να μεγιστοποιούν των αριθμό των αντιγράφων τους σε δεδομένο χρόνο και την μακροζωία, ήτοι την διάρκεια διατήρησης της κλωνοποιητικής ισχύος δεδομένου meme.
 
Είναι ενδιαφέρον να τα δούμε αναλυτικά και μην ξεχνάς ούτε στιγμή πως το καλύτερο αντίδοτο των meme είναι η ΔΙΑΚΡΙΣΗ και μόνον. Αποκτώντας ΔΙΑΚΡΙΣΗ μπορείς να αντιληφθείς πως μέσω των meme’s ο κόσμος αυτός ανήκει στους Επιτυχημένους Ψυχοπαθείς και στους Παρασιτικούς.
 
Το 1976 κυκλοφόρησε το «Το Εγωιστικό Γονίδιο» το διάσημο πια μπεστ σέλερ του Βρετανού εξελικτιστή βιολόγου Richard Dawkins. Σε αυτό εκφράζεται η άποψη ότι η βιολογική εξέλιξη εξαρτάται ουσιαστικά από τα γονίδια και ότι η φυσική επιλογή γίνεται στο δικό τους βασικά επίπεδο και για το δικό τους συμφέρον. Τα γονίδια ονομάζονται εδώ «εγωιστικά», όχι διότι διαθέτουν κάποια ιδιαίτερη θέληση ή προσωπικό κίνητρο, αλλά διότι μπορούν να περιγραφούν καλύτερα σαν να διαθέτουν!
 
Μεταβιβάζονται έτσι ώστε να εξυπηρετούν πάντα το δικό τους «ατομικό συμφέρον» της επιβίωσης και αντιγραφής, ανεξάρτητα από το συμφέρον του ίδιου του οργανισμού. Η ανθρώπινη συμπεριφορά προσαρμόζεται στη στρατηγική της γονιδιακής αναπαραγωγής και η εξέλιξη των εμβίων όντων μπορεί να θεωρηθεί έτσι σαν η επιβίωση και ο πολλαπλασιασμός των γονιδίων τους. Ο Dawkins περιέγραψε τη Δαρβινική εξέλιξη με βάση τρεις γενικές διαδικασίες: της αντιγραφής, της μετάλλαξης (όταν οι πληροφορίες αντιγράφονται μερικές φορές με μικρές παραλλαγές) και της επιλογής μερικών ιδιαίτερων παραλλαγών που αποδεικνύονται εξελικτικά ικανότερες από άλλες.
 
Τα meme (μιμίδια) αποτελούν θεμελιώδεις μονάδες-φορείς πολιτισμικής κληρονομιάς (τραγούδια, τρόποι συμπεριφοράς, μόδα, επιστημονικές ιδέες, θρησκευτικές πεποιθήσεις δοξασίες, -σμοί κλπ), οι οποίες μεταδίδονται από τον ένα εγκέφαλο στο άλλο. Με ταυτόν τον τρόπο, μετά από πολλές επαναλήψεις του ίδιου αυτού εξελικτικού κύκλου, οι επιζόντες απόγονοι αποκτούν βαθμιαία νέες ιδιότητες που τους βοηθούν να προσαρμοστούν καλύτερα στο περιβάλλον τους. Αν και αυτός ο κύκλος είναι εντελώς τυχαίος, δημιουργεί εντούτοις τάξη και σχέδιο μέσα στο χάος!
 
Ο Dawkins ονόμασε τα αναπαραγόμενα γονίδια meme (αντιγραφείς), αλλά επεσήμανε ότι η εξέλιξη μπορεί να βασιστεί σε οποιοδήποτε αντιγραφέα ακολουθεί τις τρεις αυτές βασικές εξελικτικές αρχές. Προς το τέλος του βιβλίου του υπέβαλε το ερώτημα εάν υπάρχουν και άλλοι αντιγραφείς στη φύση που να εκπληρώνουν τα βασικά αυτά χαρακτηριστικά. Η απάντησή του ήταν θετική και εισήγαγε έτσι για πρώτη φορά την έννοια του μιμιδίου (meme) σα μια μονάδα πολιτιστικής μετάδοσης και αντιγραφής ή απλά σα μια μονάδα μίμησης:
 
«Όπως ακριβώς τα γονίδια διαδίδονται στη δεξαμενή των γονιδίων, μεταπηδώντας από σώμα σε σώμα μέσω του σπέρματος ή των ωαρίων, έτσι και τα μιμίδια διαδίδονται στην δεξαμενή των μιμιδίων μεταπηδώντας από εγκέφαλο σε εγκέφαλο»
 
Βασικά είχε στο μυαλό την ελληνική λέξη μίμηση και ξεκινώντας από μια αγγλοποιημένη απόδοσή της που του ταίριαζε καλύτερα, το mimeme, θέλησε να την κάνει να ακούγεται σαν το gene = γονίδιο και την συνέπτυξε έτσι σε meme, την οποία εμείς μεταφράζουμε πάλι στα ελληνικά σαn μιμίδιο.
 
Όπως τα γονίδια, η βασική μονάδα αντιγραφής των γενετικών πληροφοριών, αντιγράφονται από τους γονείς στους απογόνους, έτσι και τα μιμίδια, η βασική μονάδα των πολιτιστικών πληροφοριών, αντιγράφονται από άτομο σε άτομο, ή καλύτερα από εγκέφαλο σε εγκέφαλο, αναπαραγόμενα με τη μίμηση. Και σε αυτά συμβαίνουν μεταλλάξεις -ευκολότερα μάλιστα από τα γονίδια- όπως π.χ. όταν ξεχνάμε τη στροφή ενός τραγουδιού ή όταν εξωραϊζουμε, για λόγους εντυπωσιασμού, μια αντιγραφόμενη πληροφορία ή ιστορίας.
 
Ανάλογα, συμβαίνει μια «φυσική επιλογή» των εξελικτικά ικανότερων από αυτές τις μεταλλάξεις, με σκοπό τη διαιώνιση των αντιγραφόμενων πληροφοριών ή «ιδεών». Όπως η βιολογική εξέλιξη κατανοείται καλύτερα από την άποψη του ανταγωνισμού των εγωιστικών γονιδίων (και όχι των ειδών) έτσι και η πολιτιστική εξέλιξη της ανθρωπότητας κατανοείται καλύτερα από την άποψη του ανταγωνισμού των, επίσης εγωιστικών μιμιδίων.
 
Το λεξικό της Οξφόρδης ορίζει το μιμίδιο σαν «ένα αυτο-αντιγραφόμενο πολιτιστικό στοιχείο που διαβιβάζεται με μη γενετικό τρόπο, και βασικά με τη μίμιση». Το 1981 οι συγγραφείς C. G. Lumsden και Ε. Ο. Wilson πρότειναν στο βιβλίο τους «Γονίδια, Νους και Πολιτισμός» σα μια ισοδύναμη λέξη, τη λέξη culturgen, από τη σύνθεση των αγγλικών λέξεων culture = πολιτισμός και gene = γονίδιο – με άλλα λόγια ένα πολιτιστικό γονίδιο, μια μονάδα πολιτιστικής πληροφορίας που διαδίδεται από νου σε νου και αναπαράγεται μέσω της (ασυνείδητης κατά το πλείστον) μίμησης. Ένας άλλος παρεμφερής ορισμός που έχει δοθεί για το μιμίδιο είναι «μια πληροφοριακή δομή που συγκρατείται στη μνήμη ενός ατόμου και μπορεί να αντιγραφεί στη μνήμη ενός άλλου ατόμου».
 
Ο Dawkins όρισε επίσης τα εξής τρία βασικά χαρακτηριστικά ενός επιτυχούς αντιγραφέα:

*Την πιστότητα αντιγραφής (με σποραδικά εντούτοις λάθη ή μεταλλάξεις που βοηθούν στην εξέλιξη και επιλογή)
*Τη γονιμότητα (όσο ταχύτερη είναι η αντιγραφή, τόσο περισσότερο θα εξαπλωθεί το μιμίδιο)
*Τη μακροβιότητα (όσο περισσότερο ζει το αντιγραφόμενο «σχέδιο», τόσο περισσότερα αντίγραφα θα μπορούν να παραχθούν απ’ αυτό).
 
Αν και αργότερα εξομολογήθηκε ότι εισήγαγε την έννοια του μιμιδίου με βασικό σκοπό να αποτρέψει τους αναγνώστες του από το να θεωρήσουν ότι τα γονίδια αποτελούν τα πάντα για την εξέλιξη, η μεγάλη σύγχρονη μιμιδίστρια επιστήμονας Susan Blackmore πιστεύει ότι η ιδέα του αυτή υπήρξε ένας πραγματικός δυναμίτης. Πράγματι, προκάλεσε τη γένεση μιας νέας θεωρητικής κι εμπειρικής επιστήμης, της Μιμιδικής (Memetics), που μελετά την αναπαραγωγή, εξάπλωση και εξέλιξη των μιμιδίων και φιλοδοξεί να εξηγήσει καλύτερα από όλες τις υπάρχουσες μέχρι τώρα θεωρίες την ιστορία της πολιτιστικής μας εξέλιξης.
 
Τη δεκαετία του 1980 τη σκυτάλη εξέλιξης αυτής της νέας επιστήμης της Μιμιδικής πήραν πολλοί άλλοι επιστήμονες, μεταξύ των οποίων ο γνωστός Αμερικανός φιλόσοφος της τεχνητής νοημοσύνης και γνωστικός επιστήμονας Daniel Denett, ο οποίος την προώθησε στο διάσημο βιβλίο του για τη φιλοσοφία του Νου «Η Εξήγηση της Συνείδησης» (1991) και αργότερα στην «Επικίνδυνη Ιδέα του Δαρβίνου» (1995). Ονομαστή υπήρξε και η συμβολή της Βρετανίδας εξελικτίστριας ψυχολόγου Susan Blackmore, γνωστής ιδιαίτερα για το βιβλίο της Η Μιμιδιομηχανή (The Meme Machine, 1999).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΙΜΙΔΙΩΝ
 
Γενικά μιμίδιο είναι οτιδήποτε μπορεί να μεταβιβάσει ο άνθρωπος μέσω της μίμησης, του γραπτού και προφορικού λόγου και των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας. Τυπικά παραδείγματα μιμιδίων είναι η γλώσσα, τα διαφημιστικά σλόγκαν, τα συνθήματα, τα κλισέ, η μόδα, η μουσική, ο χορός, τα αστεία, τα ανέκδοτα, οι παροιμίες, οι μύθοι, οι παραδόσεις, οι ιστορίες, οι παροιμίες, οι αφορισμοί, τα παιδικά ποιηματάκια, στιχάκια, παιχνίδια και δραστηριότητες, τα επικά ποιήματα, τα βιβλία, οι ταινίες, τα βίντεο, τα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα, η επιστήμη, οι εφευρέσεις, τα πολιτικά και θρησκευτικά δόγματα, οι ιδεολογίες, οι προσευχές, οι λαϊκές δεισιδαιμονίες, προλήψεις και προκαταλήψεις, όσο και οι ιδέες περί «Δικαιοσύνης», «Ελευθερίας», «Δημοκρατίας», «Ιδιοκτησίας», «Εθνικής Συνείδησης» και «Ανεξαρτησίας».
 
Είναι δηλαδή όλες αυτές οι πληροφορίες που αντιγράφονται με επιτυχία από άτομο σε άτομο και χωρίς τις οποίες, όπως σημειώνει η Susan Blackmore, δεν θα είμασταν πλήρως ανθρώπινοι. Ο πολιτισμός μας έχει σχεδιαστεί από τον ανταγωνισμό των μιμιδίων, όπως ακριβώς ο βιολογικός κόσμος έχει σχεδιαστεί από τον ανταγωνισμό των γονιδίων.
 
“Κάθε σκέψη, φιλοσοφική ή θρησκευτική, ενδιαφέρεται για τη διαιώνισή της” -Βίκτωρ Ουγκώ
 
“Κάθε Πίστη είναι Μολυσματική.” -Bernard Russell
 
“Μια ιδέα είναι κάτι που έχεις. Μια ιδεολογία είναι κάτι που σε κατέχει.” -Morris Berman
 
ΜΙΜΙΔΙΑ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ
 
Είδαμε πως το μιμίδιο είναι μια μονάδα πληροφορίας που διαδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο μέσω της μίμησης. Η «αντιγραφή» του πληροφοριακού αυτού μιμιδίου στη μνήμη του νέου ατόμου καθιστά, με βιολογικούς όρους, αυτό το άτομο έναν ξενιστή (φορέα) αυτού το μιμιδίου. Τις περισσότερες μάλιστα φορές μπορούμε να πούμε ότι ο νους αυτού του ανθρώπους έχει «μολυνθεί» από το συγκεκριμένο μιμίδιο, κατ’ αντιστοιχία με τη μόλυνση που προκαλούν οι βιολογικοί ιοί ή οι ιοί των υπολογιστών.
 
Το μιμίδιο δηλαδή μπορεί να θεωρηθεί σαν ένας πληροφοριακός ιός που εγκαθίσταται στο μυαλό των ανθρώπων, μολύνοντάς το, ζώντας παρασιτικά εκεί, αντιγραφόμενο από εγκέφαλο σε εγκέφαλο μέσω της μίμησης, και επηρεάζοντας και τροποποιώντας τη συμπεριφορά τους.
 
Τα μιμίδια μπορούν να θεωρηθούν ακόμα σαν οι δομικοί λίθοι του μυαλού και του πολιτισμού, σε αναλογία, πάλι με τα γονίδια, που αποτελούν τους δομικούς λίθους της βιολογικής ζωής. Φτάνουν μάλιστα μέχρι το σημείο να συνιστούν κατά ένα μεγάλο μέρος τον περίφημο «εαυτό» μας, τον οποίο η Susan Blackmore θεωρεί σαν ένα σύμπλοκο μιμίδιο ή ομάδα μιμιδίων ή απλά σα μια συλλογή «μιμιδιακών ιστοριών», τις οποίες ονομάζει selfplex.
 
ΚΑΘΕ ΑΝΤΙ- ΕΙΝΑΙ ΜΙΜΙΔΙ
 
Παρότι πάντως τα μιμίδια θεωρούνται σα διακριτές μονάδες, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι κβαντισμένα, ότι δηλαδή υπάρχουν ιδέες, σε πληροφοριακό επίπεδο, που δεν μπορούν να αναχθούν σε άλλες απλούστερες. Η θεωρία των μιμιδίων απλά μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα ορισμένα πράγματα χρησιμοποιώντας αυτές τις «μονάδες» σαν «κομμάτια σκέψης» που αντιγράφονται από άτομο σε άτομο, ανεξάρτητα από το εάν μια τέτοια σκέψη περιέχει άλλες μέσα της, ή αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου μιμιδίου. Από την άλλη μεριά, η ίδια η ιδέα των μιμιδίων έχει εξελιχθεί σε ένα επιτυχές μιμίδιο ή μεταμιμίδιο, με μια πρωτοφανή για μια επιστημονική θεωρία διείσδυση στις λαϊκές μάζες.
 
Θρησκευόμενα και αντιθρησκευόμενα άτομα, δογματιστές και αντιδογματιστές, ρατσιστές και αντιρατσιστές, «φιλελεύθεροι» και «κομμουνιστές», «συντηρητικοί» και «προοδευτικοί», «νομοταγείς» και «παράνομοι», «κλέφτες» και «αστυνόμοι» όλοι παράγουν μιμίδια. Όλη η πολιτιστική γνώση και μάθηση, η λογική και η ανθρώπινη συμπεριφορά αποτελούν σύνθετα ή πολλαπλά μιμίδια, συγκροτήματα μιμιδίων ή συμμιμίδια (memeplexes), όπως επιστημονικά ονομάζονται, που διαδίδονται σαν συνεργατικές, συμβιωτικές ομάδες. Ακόμα και «προσωπικές» εμπειρίες και συμπεριφορές μας που μπορεί να φανούν «υπεράνω» μιμιδίων, μπορεί να έχουν υποσυνείδητες ρίζες σε διάφορα μιμίδια που απορροφήθηκαν στη διάρκεια της ζωής μας.
 
Και αυτό ισχύει όχι μόνον στον άνθρωπο, όπως υποστηρίζουν πολλοί αξιόλογοι μιμιδιστές επιστήμονες, αλλά σε όλα τα ζώα, η «παράδοση» των οποίων αναπαράγει με τη μίμηση διάφορα μπηχεβιοριστικά πρότυπα και χαρακτηριστικά του είδους τους, κρατώντας όλα τα ατομικά μέλη πολιτιστικά εγκλωβισμένα και φυλακισμένα στην ιδιαίτερα παράδοση του είδους τους! Αυτό είναι το πολιτιστικό μάτριξ μέσα στο οποίο ζει το κάθε είδος και το οποίο διαιωνίζεται συνεχώς μέσω της μίμησης.
 
Όσο και να ακούγεται παράξενο ή απίθανο, ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι ένα είδος φυλακής γύρω μας, από την οποία φαίνεται τρομακτικά δύσκολο να ξεφύγουμε (η περίφημη «Απελευθέρωση» …) όσο διαθέτουμε ένα μιμητικό εγκέφαλο που δε σταματά σχεδόν ποτέ να σκέπτεται και να μιμείται και να δηλητηριάζεται από χιλιάδες ιούς γύρω του, όντας τελείως απροστάτευτος, χωρίς κανένα «τείχος προστασίας» ή firewall για να αποτρέψει τις μυριάδες αυτές μολύνσεις που καθορίζουν ως επί το πλείστον την πολιτιστική του συμπεριφορά, τα πρέπει και τα οφείλω του, τις αρέσκειες και απαρέσκειές του, τις έλξεις και απωθήσεις του ή τις ιδεολογίες και τα πιστεύω του και που όλα μαζί τον ωθούν σε δράση, δίνοντας «νόημα» στην καθημερινή του ζωή και δικαιολογώντας τους καταστροφικούς πολέμους που εξαπολύει πολλές φορές εναντίον άλλων μιμιδίων, πολεμώντας δήθεν για τις αξίες του και τον «πολιτισμό» ή ενάντια στη «χυδαιότητα», «απιστία», αλλά εξυπηρετώντας στην «βαρβαρότητα» και πραγματικότητα πάντοτε το συμφέρον αυτών των ίδιων ιογόνων μιμιδίων από τα οποία έχει ο ίδιος ασυνείδητα, άκριτα και ανοχύρωτα μολυνθεί!
 
Αυτή είναι η «Μιμιδιομηχανή» της Susan Blackmore, ο «άνθρωπος μίμηση» ή «άνθρωπος μηχανή», χωρίς καμιά ουσιαστική «ταυτότητα» ή εσωτερικό «εαυτό» ή «ψυχή» μέσα του: συγκροτήματα απλώς μιμιδίων, μιμιδιακές ιστορίες, ιδέες και ιδεολογίες που εξυπηρετούν, καλύπτουν και δικαιολογούν άλλα μιμίδια. Μιμίδια πίσω από μιμίδια, πίσω από άλλα μιμίδια, σε μια ατέρμονη ακολουθία, σαν τους φλοιούς του κρεμμυδιού, χωρίς κανένα ίχνος ουσίας ή «πυρήνα» στο κέντρο τους. Απλά όλοι αυτοί οι μιμιδιοφλοιοί δημιουργούν την παραίσθηση του «εαυτού», της «ψυχής» ή του «ανεξάρτητου» και ως ένα σημείο δυνητικά «αθάνατου», αν ενστερνιστεί κάποιος τις διδασκαλίες της τοπικής θρησκείας του, δήθεν «ατομικού» όντος!
 
Καταλαβαίνω την πιθανή αντίδρασή σας. Αλλά γίνετε πιο στοχαστικοί για να καταλάβετε. Δεν είμαστε αυτό που υποτίθεται ότι είμαστε και τόσο πολύ σεβόμαστε και αγαπάμε! Είμαστε ένα τίποτα, ένα παιχνίδι στα χέρια των πολιτιστικών μας μιμιδίων, μια μιμιδιομηχανή, ή όπως χιουμοριστικά έχει ειπωθεί από τους εξελικτιστές βιολόγους μια κότα, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά το μέσον για να γεννήσει ένα αυγό ένα άλλο αυγό ή για να φτιάξουν ένα ή περισσότερα μιμίδια, άλλα μιμίδια, ή, όπως επίσης το έθεσε ο Daniel Denett «λόγιοι που χρησιμοποιούν οι βιβλιοθήκες για να δημιουργήσουν άλλες βιβλιοθήκες!».
 
Τα μιμίδια ένα διαπιστωμένο γεγονός και ο άνθρωπος «ένα ζώο μολυσμένο από μιμίδια»!
 
Ναι, είμαστε απλά παιχνιδάκια στα χέρια των πολιτισμικών μας γονιδίων που προσπαθούν συνεχώς να καταλάβουν τον εγκέφαλό μας και τη μνήμη μας και ας φανταζόμαστε τον εαυτό μας σαν «αετοί», «άνθρωποι» ή ακόμα «μάγοι» και «υπεράνθρωποι». Δεν έχουμε καμιά «οντότητα» ή «ουσιαστικότητα», αλλά αυτό δε σημαίνει και ότι δεν μπορούμε να αποκτήσουμε!
 
Η «ψυχή», ο «εαυτός», η «ταυτότητα» δεν υπάρχουν, αλλά θα μπορούσαν ίσως να υπάρξουν μετά από πολύ κόπο και τριβή. Προς το παρόν η «φύση» και ο «Θεός» τα αντιμάχονται … δεν τα χρειάζονται, μπορούν να κάνουν και χωρίς αυτά. Η ουσιαστική και συνειδητή εξέλιξη που λαθεμένα νομίζει ότι κατέχει ο μηχανικός άνθρωπος είναι «ενάντια» στη φύση, ενάντια στο «Θεό»!
 
Στη Μιμιδική οι ιδέες θεωρούνται σαν ανεξάρτητες σχεδόν οντότητες, σε μια συμβιωτική σχέση με τους ανθρώπινους εγκεφάλους και τους πολιτισμούς. Τα μιμίδια τώρα που παράγουν με τον ανταγωνισμό τους τον ανθρώπινο πολιτισμό, μερικές φορές ανταγωνίζονται και με τα ίδια τα γονίδια, όπως π.χ. με την πολιτιστικά επιβαλλόμενη αγαμία σε ορισμένες τάξεις ιερέων και ασκητών. Εδώ ο φυσικός και σαρκικός έρωτας «εξευγενίζεται» και μετασχηματίζεται στον «Θείο» έρωτα», εισβάλλοντας μεταμφιεσμένος στα μυστικιστικά οργασμικά οράματα των «αγίων» (Βλέπε Αγία Τερέζα της Αβίλης), αν δε βρει άλλες παραφυσικές διεξόδους.
 
Όπως σημειώνει η Blackmore, «κάθε μιμίδιο που μπορεί να αντιγραφεί, θα αντιγραφεί. Ο κόσμος είναι έτσι γεμάτος από επιτυχή μιμίδια. Τα υπόλοιπα έχουν απλώς εκλείψει. Τα μιμίδια μπορούν να εμφανιστούν με άπειρους τρόπους. Κάθε φορά που λέμε κάτι, αυτό είναι ένα πιθανόν μιμίδιο που μπορεί να αντιγραφεί από κάποιον ή όχι. Ο εγκέφαλός μας συνδέει συνεχώς παλαιά μιμίδια σε καινούργιους συνδυασμούς δημιουργώντας νέα μιμίδια. Υπάρχει συνεχώς μια «δημιουργική» εξελικτική διαδικασία μέσα στο κεφάλι μας και με τους ανθρώπους που επικοινωνούμε. Δεν υπάρχει συνεπώς μόνον ο βιολογικός αντιγραφέας, αλλά και ο πολιτιστικός, και από την αλληλεπίδρασή τους έχουμε, τελικά, σύμφωνα με την Blackmore, τη συνεξέλιξη μιμιδίων-γονιδίων.
 
Υπάρχουν φαινόμενα που δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνον από το γενετικό κίνητρο (όπως π.χ. η γλώσσα, η οποία δε φαίνεται να προσφέρει κανένα γενετικό πλεονέκτημα), αλλά εξηγούνται εύκολα με το μιμιδιακό κίνητρο. Οι άνθρωποι εξελίχθηκαν κατά μήκος δύο και όχι ενός αξόνων: του γενετικού και του μιμιδιακού. Η γλώσσα διαδίδει μιμίδια. Επομένως η γλώσσα εξελίχθηκε για να διαδώσει καλύτερα τα μιμίδια. Η γλώσσα δεν αντιπροσωπεύει ένα εξελικτικό πλεονέκτημα για τα γονίδια, αλλά για τα μιμίδια. Αμφότερα γονίδια και μιμίδια είναι αντιγραφείς με ισοδύναμο στάτους. Η εξέλιξη της ανθρώπινης φυλής καθοδηγείται από τη συνεξέλιξη των δυο αυτών αντιγραφέων.
 
Μια βασική διαφορά των δυο αυτών παράλληλων εξελίξεων, της βιολογικής και της πολιτιστικής, είναι ότι η μιμιδιακή εξέλιξη είναι Λαμαρκιανή (τα επίκτητα χαρακτηριστικά στην πραγματικότητα μπορούν να διαβιβαστούν στους απογόνους), ενώ η γενετική όχι. Ο ίδιος ο συνειδητός εαυτός μας θεωρείται επίσης ένα σύνθετο μιμίδιο, ένα συμμιμίδιο, μια ιστορία φτιαγμένη από τα μιμίδια.
 
Από αυτή την άποψη, δεν έχει κανένα νόημα να μιλάμε για ελεύθερη βούληση. Η ελεύθερη βούληση είναι το επακόλουθο της ιστορίας (μιας πολύ σύνθετης ιστορίας, λόγω τόσο πολλών αλληλεπιδρόντων μιμιδίων) που παίζεται μέσα στο κεφάλι μας. Το “σχέδιο του σώματος” επιτυγχάνεται μέσω του ανταγωνισμού των γονιδίων, δηλ. τα γονίδια ανταγωνίζονται για να μεταβιβαστούν σε ένα άλλο σώμα και στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας σχηματίζεται το σώμα.
 
Το “σχέδιο του μυαλού” από την άλλη μεριά επιτυγχάνεται με τον ανταγωνισμό των μιμιδίων. Τα μιμίδια ανταγωνίζονται να περάσουν σε ένα άλλο μυαλό και στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας δημιουργείται το μυαλό. Χρειάζονται και οι δυο παράγοντες: ο γενετικός και ο μιμιδιακός, για να εξηγήσουμε τι είμαστε. Τα γονίδια μας δίνουν γενικά μερικές ικανότητες ή δεξιοτεχνίες και μετά τα μιμίδια καθορίζουν πώς θα τις χρησιμοποιήσουμε. Μπορεί π.χ. κάποιος να είναι γενετικά προικισμένος σα συγγραφέας, αλλά τα μιμίδια είναι αυτά που θα καθορίσουν τι ακριβώς αυτός θα γράψει.
 
Κάποιες ιδέες θα μεταδοθούν με λιγότερη επιτυχία από άλλες
 
Οι δεύτερες τελικά θα εκλείψουν, ενώ οι πρώτες θα επιβιώσουν, θα εξαπλωθούν και τελικά, κατά το μάλλον ή ήττον θα μεταλλαχτούν, συνεχίζοντας την εξέλιξή τους. Στη διαδικασία αυτή της εξέλιξης και μετάλλαξης θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα μιμίδια που αναπαράγονται πιο αποτελεσματικά κι εξαπλώνονται έτσι καλύτερα, μπορεί να αποδειχτούν μερικές φορές πολύ επιβλαβή για τους ξενιστές τους, όπως π.χ. το αυτοτοξικό μιμίδιο της αυτοκτονίας των καμικάζι πολεμιστών, του χαρακίρι των ταπεινωμένων σαμουράι ή της ομαδικής αυτοκτονίας των μελών διαφόρων θρησκευτικών αιρέσεων.
 
Μια άλλη βασική διαφορά μεταξύ γονιδίων και μιμιδίων είναι ότι στα γονίδια η αντιγραφή ή γενετική μεταφορά γίνεται πάντα «κάθετα» (από το γονέα στο παιδί) και σε περιορισμένο μόνον αριθμό απογόνων. Αντίθετα, στην πολιτιστική μεταφορά τα μιμίδια μπορούν να διαβιβαστούν με οποιοδήποτε τρόπο μεταξύ δυο οποιωνδήποτε ατόμων («οριζόντια» μετάδοση) και σε μεγάλη έτσι ποσότητα αντιγράφων, κάνοντάς τα έτσι να μοιάζουν περισσότερο με τις μολύνσεις ή τα παράσιτα.
 
Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που για τη μελέτη της διάδοσης των ιδεών έχουν χρησιμοποιηθεί μοντέλα από την γενετική των πληθυσμών και της επιδημιολογίας! Μια ακόμα «παρασιτική» ιδιότητα των μιμιδίων είναι ότι μπορούν να παραμείνουν αδρανή για μεγάλες χρονικές περιόδους, μέχρι να ενεργοποιηθούν τελικά από κάποια ειδική συνθήκη ή μηχανισμό, κατ’ ανάλογο τρόπο με τους βιολογικούς ιούς ή τους ιούς των υπολογιστών.
 
“Ένα πολιτιστικό γνώρισμα μπορεί να έχει εξελιχθεί με τον τρόπο που έχει εξελιχθεί, απλά επειδή είναι πλεονεκτικό προς τον εαυτό του” -Richard Dawkins
 
“Αντιγραφόμενα από εγκέφαλο σε εγκέφαλο τα μιμίδια πολλαπλασιάζονται μέσω της κοινωνίας, εξελισσόμενα τυφλά, καθώς προχωρούν διαμορφώνοντας τον πολιτισμό μας” -Susan Blckmore

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ, ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΙΜΙΔΙΩΝ
 
Σύμφωνα με τον Dawkins, τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός αποτελεσματικού αντιγραφέα:
 
Η πιστότητα της αντιγραφής, όσο πιο πιστό είναι το αντίγραφο, τόσο περισσότερο μέρος του αρχικού μοντέλου θα παραμένει μετά από πολλούς κύκλους αντιγραφής. Η γονιμότητα, όσο ταχύτερη είναι η αντιγραφή, τόσο περισσότερο θα εξαπλωθεί το μιμίδιο. Η μακροβιότητα, όσο περισσότερο ζει το αντιγραφόμενο «σχέδιο», τόσο περισσότερα αντίγραφα θα μπορούν να παραχθούν απ’ αυτό.
 
Πολλά ισχυρά πολιτιστικά μιμίδια διαθέτουν και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά, όπως π.χ. τα θρησκευτικά δόγματα, τα οποία έχουν ειδικούς μάλιστα αυστηρούς κανόνες εναντίον μιας λαθεμένης αντιγραφής (π.χ. «ιερά κείμενα» και κανόνες εναντίον των «αιρέσεων») Υπάρχουν όμως και ορισμένες εξελικτικές τάσεις που βοηθούν λιγότερο ή περισσότερο στην αντιγραφή ενός μιμιδίου. Αυτές περιλαμβάνουν:
 
* Την Εμπειρία: Εάν ένα μιμίδιο δε συσχετίζεται με την εμπειρία ενός ατόμου, τότε η πιθανότητα της ενθύμησής του είναι μικρή.
 
* Την Ευχαρίστηση ή τον Πόνο: Εάν ένα μιμίδιο καταλήγει σε μεγαλύτερη ευχαρίστηση ή λιγότερο πόνο για τον ξενιστή του, τότε υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα αυτός να το θυμηθεί.
 
* Το Φόβο ή τη Δωροδοκία: Εάν ένα μιμίδιο περιλαμβάνει μια απειλή για τον άνθρωπο, τότε αυτός μπορεί να φοβηθεί και να το πιστέψει. Παρόμοια, εάν ένα μιμίδιο υπόσχεται κάποια μελλοντική ανταμοιβή, τότε οι άνθρωποι έχουν την τάση να το πιστέψουν. Κλασσικό παράδειγμα είναι η απειλή της αιώνιας τιμωρίας των θρησκευτικών δογμάτων, εάν κάποιος παρατυπήσει στις δογματικές και παρανοικές προτροπές τους ή όπως τα ίδια λένε να «αμαρτήσει», το αυτό και με την ανταμοιβή του δήθεν “παραδείσου”
 
* Τη Λογοκρισία: Εάν ένας οργανισμός καταστρέφει όλα τα συστήματα ενθύμησης ενός ιδιαίτερου μιμιδίου ή ελέγχει τη χρήση του, τότε το μιμίδιο αυτό έχει ένα επιλεκτικό μειονέκτημα.
 
* Την Οικονομική Επιφάνεια: Εάν άνθρωποι ή οργανώσεις με οικονομική επιφάνεια (rich and famous) κι επιρροή, εκθέτουν ένα ιδιαίτερο μιμίδιο, τότε το μιμίδιο αυτό έχει μια μεγαλύτερη πιθανότητα να αντιγραφεί σε ένα μεγαλύτερο ακροατήριο. Εάν επίσης ένα μιμίδιο υποτίθεται ότι βοηθάει ένα άτομο να αποκτήσει περισσότερα χρήματα, τότε αυτό διαδίδεται ευκολότερα μέσω της μίνησης (π..χ. «Ο χρόνος είναι χρήμα»… «Με τη σκληρή δουλειά μπορείς να επιτύχεις τα πάντα!» κ.λ.π.).
 
* Τη Διάκριση: Εάν ένα μιμίδιο επιτρέπει στους ακροατές του να αναγνωρίζουν και να σέβονται αυτούς που το εκφράζουν, τότε το μιμίδιο αυτό έχει επιλεκτικά μια μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Οι ακροατές θα θελήσουν να γίνουν και οι ίδιοι εκφραστές του ή τουλάχιστον μιας άλλης εξελιγμένης ή αλλοιωμένης απόδοσής του.
 
Σύμφωνα με τη Μιμιδιτική, τα meme αναπτύσσονται μέσω φυσικής επιλογής, ανάλογα με τη Δαρβινική θεωρία της βιολογικής εξέλιξης, παραλλαγής, μετάλλαξης, μέσω των διαδικασιών της ανταγωνισμού και κληρονομικότητας, επηρεάζοντας την αναπαραγωγική αποτελεσματικότητα ενός οργανισμού.
 
Έτσι μερικά μιμίδια ή ιδέες θα μεταδοθούν αναποτελεσματικότερα από άλλα και θα εκλείψουν, ενώ άλλα θα επιβιώσουν, θα εξαπλωθούν και θα μεταλλαχθούν προς κάτι καλύτερο ή χειρότερο. Τα πιο πετυχημένα πάντως μιμίδια στους ξενιστές τους δε είναι πάντα αυτά που, όπως υποτίθεται, τον ωφελούν, αλλά εκείνα που αναπαράγονται πιο αποτελεσματικά. Με αυτή την έννοια μερικά από αυτά τα «αποτελεσματικά» μιμίδια μπορεί να είναι -και είναι- λίαν επιβλαβή για τους ξενιστές τους.
 
Τα μιμίδια δεν αντιγράφονται πάντα τέλεια και μπορούν να παραποιηθούν εντελώς μετά από αρκετές αντιγραφές, μοιάζοντας τότε ελάχιστα με το πρωτότυπο. Πολλά μη ελεγχόμενα πολιτιστικά μιμίδια αναπαράγονται με αυτό τον τρόπο, κατά αναλογία με το παιχνίδι του «χαλασμένου τηλεφώνου». Η «φυσική» πάντως επιλογή ευνοεί τα μιμίδια που μπορούν να κατανοηθούν ευκολότερα, να ενθυμηθούν και να μεταδοθούν στους άλλους. Δυσνόητες αποδόσεις ενός χρήσιμου μιμιδίου είναι επιλεκτικά αναποτελεσματικές και σύντομα εκλείπουν.
 
Το μιμίδια επίσης δεν μεταλλάσσονται με έναν παθητικό πάντα τρόπο. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος όπου εδρεύουν μπορεί να τα τροποποιήσει ενεργητικά, κάτι αντίστοιχο με τους κυτταρικούς μηχανισμούς διόρθωσης των γενετικών λαθών. Στην πραγματικότητα οι άνθρωποι δημιουργούν και τροποποιούν μιμίδια συνεχώς, ακόμα και μέσω του εσωτερικού τους διαλόγου. Σχετικά με τον Κύκλο Ζωής τώρα ενός μιμιδίου οι επιστήμονες δέχονται ότι αποτελείται από τέσσερα βασικά στάδια που προσδιορίζουν συγχρόνως και την αποτελεσματικότητά του:
 
1.Την Αφομοίωση του μιμιδίου από ένα όν, το οποίο με αυτόν τον τρόπο γίνεται ξενιστής αυτού του μιμιδίου.
2. Τη Διατήρηση του μιμιδίου στη μνήμη αυτού του όντος.
3. Την Έκφραση ή εκτέλεση αυτού του μιμιδίου από το συγκεκριμένο όν με τη γλώσσα, τη συμπεριφορά ή οποιαδήποτε άλλη μορφή επικοινωνίας που μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους άλλους.
4. Τη Μετάδοση του δημιουργημένου με αυτόν τον τρόπο μηνύματος σε ένα ή περισσότερα άλλα όντα.
 
Αυτό το τελευταίο στάδιο ακολουθείται στη συνέχεια πάλι από το πρώτο, ολοκληρώνοντας έτσι τον κύκλο της αντιγραφής. Σε καθένα από τα τέσσερα αυτά στάδια δρουν οι δυνάμεις της «φυσικής επιλογής, με αποτέλεσμα μερικά μιμίδια να προτιμούνται και άλλα να εξαλείφονται. Ως προς την επιλεκτικότητα τώρα και αποτελεσματικότητα των διαφόρων μιμιδίων μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής. Για να είναι επιτυχές ένα μιμίδιο και να συνεχίσει να υπάρχει, πρέπει να ικανοποιεί τρεις βασικούς όρους:
 
1. Να βρει έναν τουλάχιστον ξενιστή να το αποθηκεύσει στη μνήμη του.
2. Η “εκτέλεσή” του να μην θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του ξενιστή, τουλάχιστον μέχρι αυτό να αναπαραχθεί.
3. Να μπορεί το μιμίδιο αυτό να αντισταθεί στην επίθεση άλλων αντιτιθέμενων μιμιδίων. (πόλεμος πατήρ πάντων)
 
Εάν πάντως ένα μιμίδιο είναι ιδιαίτερα μολυσματικό (αυτοτοξικό), μπορεί να διαδοθεί και ας μην ικανοποιεί τα τρία παραπάνω κριτήρια. Τα παρασιτικά μιμίδια εξαρτώνται για τη διάδοσή τους μόνον από την εσωτερική τους δομή και αποσκοπούν στη μόλυνση ενός μέγιστου αριθμό φορέων, αδιαφορώντας τελείως για την ευημερία τους.
 
Αυτή ακριβώς η μολυσματικότητα ή επιδημικότητα διαφοροποιεί σημαντικά τη μιμιδιακή από τη γονιδιακή επιλογή. Τα γονίδια δεν είναι μολυσματικά. Το ζήτημα αυτής της μολυσματικότητας των μιμιδίων γίνεται μάλιστα σημαντικότερο όσο καλύτερα είναι τα διαθέσιμα μέσα επικοινωνίας. Είναι εντυπωσιακό άλλωστε το πόσο γρήγορα εξαπλώνονται σήμερα οι μόδες και οι χοροί σε ολόκληρο τον κόσμο. (αεί γίγνεσθαι και μεταβάλλεσθαι και μη ουδέποτε το αυτό μένειν)
 
Συνήθως, σα μια προτροπή προς την αντιγραφή του, το μιμίδιο συμπεριλαμβάνει διάφορα ελκυστικά χαρακτηριστικά για να πείσει τον ξενιστή του να μολυνθεί από αυτό («ελευθερία», «τάξη», «ασφάλεια», «οικονομικά οφέλη» κ.α.) ή καταφεύγει ακόμα και στην κινδυνολογία και απειλή (χαρακτηριστικό γνώρισμα των πολιτικών και θρησκευτικών δογμάτων) για να πείσει τους αναποφάσιστους. Γενικότερα ένα σύνθετο μιμίδιο ή συμμιμίδιο, για να μπορεί να διαδοθεί ευκολότερα, πρέπει να περιλαμβάνει τέσσερα βασικά μέρη: το δόλωμα, το αγκίστρι, την απειλή και το εμβόλιο.
 
* Το Δόλωμα είναι το μέρος του μιμιδίου που υπόσχεται ότι θα ωφελήσει τον ξενιστή του. Αυτό συνήθως δικαιολογεί, αλλά δεν παροτρύνει ρητά την αντιγραφή του μιμιδίου. Ονομάζεται επίσης συμμιμίδιο ανταμοιβής. Στις περισσότερες θρησκείες είναι η «Σωτηρία», ο Παράδεισος», η «Απελευθέρωση» η «Αιώνια Ευδαιμονία». Άλλα συνηθισμένα συμμιμίδια δολώματα είναι η «Ασφάλεια» η «Ευημερία» και η «Ελευθερία».
 
Πόσοι και πόσοι φτωχοί Άραβες στη Μέση Ανατολή δε ζώστηκαν με βόμβες και αυτοθυσιάστηκαν για το καλό του λαού τους και για να πάνε οι ίδιοι στον «Παράδεισο», όπως τους έταξαν οι καθοδηγητές τους και για να ζήσουν και οι υπόλοιποι κοντινοί συγγενείς τους πιο ανθρώπινα από την υλική αποζημίωση προς την οικογένεια του θυσιασθέντος «μάρτυρα»! Πόσα και πόσα μέλη επίσης μιας θρησκευτικής σέκτας δεν αυτοκτόνησαν ομαδικά, παρασυρόμενα από τους ηγέτες τους, για να πάνε και αυτοί μια ώρα αρχύτερα στον «Παράδεισο» τους. Μερικά πάντως δολώματα είναι αρκετά πιο απλά, όπως π.χ. στην αφήγηση ενός αστείου ή ανέκδοτου που ακούσαμε. Το επαναλαμβάνουμε συνήθως στους άλλους, για να τους κάνουμε να γελάσουν και να αποδειχθούμε έτσι έμμεσα πνευματώδεις και δημοφιλείς προς αυτούς.
 
* Το Αγκίστρι ή Γάντζος είναι το τμήμα του μιμιδίου που παροτρύνει την αντιγραφή του. Το αγκίστρι είναι συνήθως πιο αποτελεσματικό όταν δεν εκφράζεται ρητά, αλλά αποτελεί μια λογική συνέπεια του περιεχομένου του μιμιδίου.
 
* Η Απειλή είναι το μέρος του συμμιμιδίου που ενθαρρύνει την προσκόλληση και αποθαρρύνει την ελαττωματική αντιγραφή. Στα περισσότερα θρησκευτικά μιμίδια είναι η «Καταδίκη στην Κόλαση» ή η «Αιώνια Τιμωρία».
 
* Το Εμβόλιο είναι το μέρος του σύνθετου μιμιδίου που το προστατεύει από τα ανταγωνιστικά του μιμίδια.
1. Το εμβόλιο του Συντηρητισμού είναι το εξής: Αντισταθείτε αυτόματα σε όλα τα νέα μιμίδια!.
2. Το εμβόλιο της Ορθοδοξίας είναι το εξής: Απορρίψτε αυτόματα όλα τα νέα μιμίδια!
3. Το εμβόλιο της Επιστήμης είναι το εξής: Ελέγξτε τα νέα μιμίδια ως προς τη θεωρητική τους συνέπεια και, όπου είναι δυνατόν, για την εμπειρική επαναληψιμότητά τους. Να γίνεται συνεχής επανεκτίμηση των παλιών μιμιδίων. Να αποδέχεστε τα σύνθετα μιμίδια μόνον υπό όρους, εν αναμονή της μελλοντικής τους επαναξιολόγησης.
4. Το εμβόλιο του Ριζοσπαστισμού είναι το εξής: Αποδεχθείτε ένα νέο σύνθετο μιμίδιο, απορρίψτε όλα τα άλλα!
5. Το εμβόλιο του «Μηδενισμού» είναι το εξής: Απορρίψτε όλα τα σύνθετα μιμίδια, νέα και παλιά!
6. Το εμβόλιο της «Νέας Εποχής» είναι το εξής: Δεχτείτε όλα τα ελκυστικά μιμίδια, παλιά και νέα, ανεξάρτητα από την εμπειρική (ή ακόμα την εσωτερική) τους συνέπεια. Απορρίψτε όλα τα άλλα!
 
Γενικότερα τα μιμίδια συσχετίζονται με την εμπειρία του ατόμου στο οποίο απευθύνονται, να του προκαλούν «ευχαρίστηση», να του τάζουν διάφορα πράγματα, συνήθως φύκια για μεταξωτές κορδέλες ή οικονομικές, σεξουαλικές και «πνευματικές» απολαβές  ή να του προκαλούν φόβο και τρόμο, αν παρακούσει κάποια βασική εντολή τους.
 
Προσπαθούν επίσης να επηρεάσουν ιδιαίτερα τα άτομα (ή να δείξουν έστω ότι τα έχουν επηρεάσει) που σέβεται και θαυμάζει για διάφορους (αδαείς και ανόητους συνήθως) λόγους ο περισσότερος κόσμος (τραγουδιστές, ηθοποιούς, πολιτικούς, πρόσωπα της επικαιρότητας ή οικονομικά επιφανή και ‘καταξιωμένα’ κοινωνικά άτομα), έτσι ώστε να μπορούν τα μιμίδια, μέσω της ομαδικής μίμησης των «σπουδαίων» αυτών προσώπων, να διαδοθούν γρηγορότερα, σε όσο το δυνατόν περισσότερους ξενιστές.
 
Όσον αφορά τώρα το θάνατο ενός μιμιδίου, αν και αυτό μπορεί να θεωρηθεί γενικά αθάνατο, υπάρχουν τέσσερες τουλάχιστον αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν την εξάλειψή του: ο θάνατος του ξενιστή, οι αλλαγές στο περιβάλλον, η εγγενής αδυναμία του ίδιου του μιμιδίου ή η αποβολή του από άλλα μιμίδια.

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΙΜΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΩΝ
 
Παρόλο που και η γονιδιακή και η πολιτιστική εξέλιξη υφίστανται τις τυφλές διαδικασίες της φυσικής επιλογής, η μιμιδιακή είναι αρκετά πιο ευλύγιστη από τη βιολογική. Τα γονίδια μεταβιβάζονται αρκετά βραδύτερα από τα μιμίδια και αντιγράφονται σε ένα μικρό πάντα αριθμό απογόνων, ενώ τα μιμίδια μπορούν να αντιγραφούν σε ένα απεριόριστο αριθμό ατόμων.
 
Σύμφωνα με τον ιδρυτή της κοινωνιοβιολογίας Ε. Ο. Wilson, «τα γονίδια κρατούν τον πολιτισμό δεμένο με ένα λουρί». Με άλλα λόγια, αν και μερικές φορές μπορεί ο πολιτισμός να αναπτυχθεί προς μια κατεύθυνση που είναι αντιπαραγωγική για τη διάδοση των γονιδίων, αυτός θα επανέλθει μακροπρόθεσμα στην καθοριζόμενη από τα γονίδια φυσική επιλογή, όπως ένα απομακρυσμένο σκυλί που συγκρατείται με ένα λουρί από τον ιδιοκτήτη του. Υπό αυτή την έννοια τα μιμίδια είναι σκλάβοι των γονιδίων και μπορούν να ευημερούν μόνον μέσω αυτών.
 
Δε φαίνεται όμως αυτό να ισχύει. Η μιμιδιακή εξέλιξη είναι πολλές τάξεις μεγέθους γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη από τη γενετική εξέλιξη. Τα τελευταία δέκα χιλιάδες χρόνια, παρόλο που η βιολογική μας δομή έχει παραμείνει ουσιαστικά σταθερή, ο πολιτισμός μας έχει αλλάξει δραματικά. Η μεγαλύτερη εξελιξιμότητα των μιμιδίων τα φέρνει πολλές φορές σε ανταγωνισμό με τα γονίδια, και παρά την άποψη του Wilson και άλλων πολλών εξελικτιστών επιστημόνων που τα αμελούν ανάγοντας τα πάντα στη βιολογική εξέλιξη, οι μιμιδιστές υποστηρίζουν ότι την τελική μάχη θα την κερδίσουν μακροπρόθεσμα τα πολιτισμικά μας μιμίδια, λόγω ακριβώς των πολύ ισχυρότερων χαρακτηριστικών τους. Το γεγονός ότι τα πολιτιστικά μας μιμίδια φαίνονται να είναι εξελικτικά πιο προικισμένα από τα βιολογικά μας γονίδια έχει οδηγήσει μερικούς να ορίσουν τον άνθρωπο σαν ένα πολιτιστικό και όχι σαν ένα βιολογικό ζώο.
 
ΜΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΜΙΔΙΟΜΗΧΑΝΕΣ
 
Τα μιμίδια έχουν σαν ένα σημαντικό χαρακτηριστικό τους τη διάδοσή τους μέσω της μίμησης. Γενικά θεωρείται ότι η μίμηση αναπτύχθηκε αρχικά στους μακρινούς προγόνους μας μέσα από τις διαδικασίες της φυσικής επιλογής, επειδή αποδείχθηκε μια πολύτιμη ικανότητα για τη μάθηση, η οποία αύξανε την αναπαραγωγικότητα ενός όντος ή επειδή η σεξουαλική επιλογή των καλύτερων μιμητών οδήγησε σε μια περαιτέρω γενετική ενίσχυση της ικανότητας των εγκεφάλων να μιμούνται καλά. Σύμφωνα με την Susan Blackmore, εμείς οι άνθρωποι, αντίθετα από οποιαδήποτε άλλα ζώα, μιμούμαστε εύκολα και σχεδόν τα πάντα.
 
Εάν δεχθούμε ότι τα μιμίδια μεταβιβάζονται με τη μίμηση, τότε πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι μόνο οι άνθρωποι είναι ικανοί για μια εκτενή μιμητική μετάδοση. Είναι η μίμηση που μας καθιστά διαφορετικούς από άλλα ζώα, γι’ αυτό μόνον εμείς έχουμε τόσο μεγάλους εγκεφάλους, γλώσσα και σύνθετο πολιτισμό. Η άποψή της είναι ότι μόλις οι πρόγονοί μας άρχισαν να βγάζουν διάφορους ήχους, μερικοί από αυτούς αντιγράφηκαν από άλλους. Τα επιτυχή αυτά μιμίδια επηρέασαν μετά την επιλεκτικότητα των γονιδίων, αναγκάζοντάς τα να κατασκευάσουν εγκεφάλους που να μπορούν να αντιγράψουν τα επιτυχή αυτά μιμίδια.
 
Προτείνω ότι με αυτήν την διαδικασία οι επιτυχείς ήχοι -οι βάσεις της προφορικής γλώσσας- οδήγησαν βαθμιαία τα γονίδια στη δημιουργία ενός εγκεφάλου που ήταν όχι μόνο μεγάλος, αλλά ιδιαίτερα έμπειρος στην αντιγραφή αυτών των ιδιαίτερων εκφράσεων. Το αποτέλεσμα ήταν η σημαντική ανθρώπινη γλωσσική ικανότητα. Αυτή σχεδιάστηκε από τον μιμιδιακό ανταγωνισμό και τη συνεξέλιξη μιμιδίων και γονιδίων.
 
Τι είναι αυτό που μας καθιστά ανθρώπους;
 
Στην αρχή ήταν η μίμηση και η εμφάνιση των μιμιδίων Τώρα είναι ο τρόπος που εργαζόμαστε σα μιμιδιομηχανές, ζώντας στον πολιτισμό που τα μιμίδια μας έχουν κάνει να δημιουργήσουμε. Γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε να σκεπτόμαστε; Η εκπληκτική απάντηση της Μιμιδιακής είναι επειδή τα μιμίδια μας αναγκάζουν να συνεχίσουμε να σκεπτόμαστε και να μιλάμε για να διαδώσουμε περισσότερα μιμίδια!
 
Το βασικό θέμα του βιβλίου «Η Μιμιδιομηχανή» είναι ότι όλοι μας είμαστε μηχανές μιμιδίων που εξελίχθηκαν σαν διαδότες ιδεών. Δεν έχουμε καμιά εγγενή αξία, είμαστε μόνο τόσο καλοί όσο και οι ιδέες που διαδίδουμε. Εφευρεθήκαμε για να βοηθήσουμε το ταξίδι των ιδεών, όπως ακριβώς οι μηχανές φαξ, τα βιβλία και το Διαδίκτυο. Είμαστε ανθρώπινα τηλέφωνα, γεννημένα για να αναπαράγουν σκέψεις!
 
Όπως επισημαίνει: Δεν είμαστε ούτε σκλάβοι των γονιδίων μας, ούτε λογικοί αυτεξούσιοι πολίτες που δημιουργούμε την τέχνη, τον πολιτισμό, την επιστήμη και την τεχνολογία για την ευτυχία μας. Αντίθετα, είμαστε ένα τμήμα μιας απέραντης εξελικτικής διαδικασίας στην οποία τα μιμίδια είναι οι εξελισσόμενοι αντιγραφείς κι εμείς οι Μηχανές των μιμιδίων. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε μιμιδιομηχανές. Το ίδιο είναι οι εκτυπωτές, τα τηλέφωνα, οι υπολογιστές και οι σέρβερς του διαδικτύου.
 
Σύμφωνα με τη θεωρία της Μιμιδικής, όλες αυτές οι μηχανές σχεδιάστηκαν από την μιμιδιακή εξέλιξη. Τα μιμίδια είναι συνήθειες, δεξιότητες, ιδέες, τεχνολογίες και ιστορίες, που αντιγράφονται από άτομο σε άτομο ή από ένα άτομο σε τεχνολογικά αντικείμενα. Με άλλα λόγια, όλος ο πολιτισμός μας είναι μιμίδια. Όπως τα γονίδια, τα μιμίδια είναι εγωιστικοί αντιγραφείς. Είναι πληροφορίες που αντιγράφονται μέσω της μετάλλαξης και της επιλογής. Αυτό σημαίνει ότι εξελίσσονται προς όφελός τους, ανεξάρτητα από την επίδρασή τους στους ανθρώπους που τα αντιγράφουν, τα είδη ή τον πλανήτη.
 
Σήμερα η σύγχρονη τεχνολογία πληροφοριών σχεδιάζεται από την μιμιδιακή εξέλιξη. Το Διαδίκτυο και ο Παγκόσμιος Ιστοχώρος είναι οι αναπόφευκτες συνέπειες της συνεξέλιξης μεταξύ των αντιγραφέων και του μηχανισμού αντιγραφής τους. Τι θα συμβεί τώρα; Η διαδικασία δεν είναι υπό τον έλεγχό μας και δεν μπορούμε να κάνουμε ακριβείς προβλέψεις. Ίσως όμως μπορούμε με την κατανόηση των εμπλεκόμενων διαδικασιών να αντιμετωπίσουμε καλύτερα το γεγονός ότι είμαστε μηχανές αντιγραφής σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Την άποψη της Susan Blackmore για την αποκλειστικότητα της μίμησης μόνον στους ανθρώπους, μέσω του αυστηρά τιθέμενου από αυτήν ορισμού της μίμησης, δεν τη συμμερίζονται όλοι οι ερευνητές.
 
Αρκετοί από αυτούς θεωρούν ότι κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στα ζώα, τα οποία επίσης μιμούνται και μαθαίνουν από τους γονείς τους τα βασικά στοιχεία για τη επιβίωσή τους. Μπορεί τα πολιτιστικά τους μιμίδια να διαφέρουν από αυτά των ανθρώπων, όμως και αυτά μιμούνται και ανταλλάσσουν μεταξύ τους μιμίδια κραυγών και συμπεριφοράς. Κατά την άποψή τους λοιπόν η Μιμιδική θα πρέπει να επεκτείνει την ανάλυσή της και στο ζωικό βασίλειο και όχι μόνον στους ανθρώπους.

ΜΙΜΙΔΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ
 
Κατά αναλογία τώρα με τη γενετική μηχανική, υπάρχει και η μιμιδική μηχανική (Memetics) ή μιμιδιομηχανική, που ασχολείται με τη συνθετική ανάπτυξη μιμιδίων με σκοπό την αλλαγή της συμπεριφοράς των άλλων ανθρώπων. Αυτή χρησιμοποιεί συνήθως διάφορες κοινωνιολογικές και ψυχολογικές μελέτες για την αναάπτυξη των κοινωνιών, των τρόπων σκέψης των ανθρώπων, την εξέλιξη και υποβλητικότητα του μυαλού τους και άλλα πολλά.
 
Τη μιμιδική αυτή μηχανική χρησιμοποιεί σ’ ένα μεγάλο μέρος το σύστημα για να υποδουλώνει και ελέγχει τις μεγάλες μάζες. Τις ίδιες ιδέες της μιμιδικής μηχανικής και της προπαγάνδας χρησιμοποιεί συνειδητά και η εμπορική διαφήμιση για να διεισδύσει επίσης στις μεγάλες μάζες. Από την άλλη μεριά, μόλις ανοίξει κάποιος το στόμα του και πει κάτι ή κάνει κάτι που δεν έχει ακόμα αντιγραφεί από κάποιον άλλον, αλλά που μπορεί να αντιγραφεί από άλλους, τότε αυτός έχει απελευθερώσει ένα νέο μιμίδιο! Με αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλοι μας τελικά είμαστε σε έναν ορισμένο βαθμό (άλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο, ασυνείδητα) μιμιδιομηχανικοί.

ΜΙΜΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
 
Το Διαδίκτυο είναι το καλύτερο σύγχρονο μέσον για τη γρήγορη, αποτελεσματική και πιστή διάδοση των μιμιδίων, «ο παράδεισος των μιμιδίων» όπως έχει περιγραφεί, ή ακόμα «ο έσχατος ξενιστής μιμιδίων». Μπορεί να μεταβιβάσει οποιοδήποτε είδος πληροφοριών, σε οποιοδήποτε σχεδόν μέρος του κόσμου, σε αμελητέο χρόνο. Όπως επισημαίνει η Blackmore: Το Διαδίκτυο είναι ένας αληθινός παράδεισος για τα μιμίδια. Οι υπολογιστές αποθηκεύουν τις πληροφορίες ακριβέστερα από τους ανθρώπινους εγκεφάλους και μπορούν να αντιγράψουν αυτές τις πληροφορίες γρήγορα σε ένα απέραντο πλήθος άλλων υπολογιστών.
 
Αυτό σημαίνει ότι συμβαίνει μια νέα διαδικασία μιμιδιακής παρόρμησης στην οποία η αύξηση των διαθέσιμων μιμιδίων προκαλεί αύξηση στις μηχανές αντιγραφής τους κ.ο.κ.. Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνον το Διαδίκτυο, αλλά και τα κινητά τηλέφωνα, τα CD players, MP3 playerς, DVDs, τηλεοπτικά τηλέφωνα και πολλά άλλα.
 
Είναι η εποχή μας, η εποχή των βιολογικών μιμιδιομηχανών. Ελάχιστοι άνθρωποι (αλλά ευτυχώς όχι όλοι) σήμερα στις αναπτυγμένες κοινωνίες μπορούν να αντισταθούν στην επιθυμία ενός κινητού τηλφώνου. Σύντομα θα αισθανθούν την ανάγκη να πάρουν τον πιο πρόσφατο δέκτη, ενισχυτή σκέψης και όλα τα είδη ενισχύσεων που θα μετατρέψουν τους βιολογικούς τους εγκεφάλους σε υπερυπολογιστές. Θα μπορούν τότε να αποθηκεύσουν και να διαβιβάσουν ακόμη περισσότερα μιμίδια και τα μιμίδια θα συνεχίσουν την επέκταση αυτής της ικανότητας. Ήδη οι άνθρωποι είμαστε παραφορτωμένοι.
 
Το Διαδίκτυο είναι επίσης ο παράδεισος των ψηφιακών ιών και των κατασκοπευτικών προγραμμάτων (spyware). Σήμερα δεν μπορείς να κυκλοφορήσεις σε αυτό χωρίς ένα τείχος προστασίας (firewall) και ένα καλό αντικατασκοπευτικό πρόγραμμα. Αυτά όμως δεν εμποδίζουν τους εκατομμύρια διανοητικούς ιούς του Διαδικτύου να μολύνουν το μυαλό μας. Ο εγκέφαλός μας, όπως ήδη τονίσαμε, δεν διαθέτει κανένα τείχος προστασίας και είναι ιδιαίτερα δεκτικός και παθητικός στις μιμιδιακές αυτές μολύνσεις και υποβολές. Μπορείς εύκολα και ΔΩΡΕΑΝ να προστατεύσεις τον υπολογιστή σου από ιούς και κακόβουλα λογισμικά, με τους ιούς του νου σου όμως χρειάζεται να κάνεις πολύ πολύ περισσότερα.
 
ΟΙ ΙΟΙ ΤΟΥ ΝΟΥ
 
“Το κεφάλαιο είναι νεκρή εργασία. Ζει απομυζώντας σαν βρικόλακας τη ζωντανή εργασία και ζει τόσο περισσότερο όσο περισσότερη εργασία αυτό απορροφά” είπε ο Μάρξ για το Κεφάλαιο, μια ρήση που ταιριάζει πολύ στην περιγραφή των ιών. Όλοι γενικά οι άνθρωποι προσπαθούν να μολύνουν τους άλλους με τα μιμίδια που βρίσκουν πιο ελκυστικά, ανεξάρτητα από τη αντικειμενική αξία τους ή από το αν μερικά από αυτά μπορεί να αποδειχτούν επιβλαβή για τους ξενιστές τους.
 
Όλες οι διάφορες ιδέες και ιδεολογίες μολύνουν όπως ένας ιός ή ένα βακτηρίδιο παρασιτικά το μυαλό μας, μεταβάλλοντας τη συμπεριφορά μας, κάνοντάς μας να θέλουμε να μιλήσουμε γι’ αυτές στους φίλους μας, εκθέτοντας έτσι και αυτούς στη μόλυνσή τους.
 
Πράγματι, ορισμένες ομάδες μιμιδίων μπορούν να ενεργήσουν σα “μιμιδιακοί ιοί”. Δρουν σαν ανεξάρτητες οντότητες που συνεχίζουν να μεταβιβάζονται ακόμη και σε βάρος των ξενιστών τους. Οι Σούφι έχουν μια αντίστοιχη διδασκαλία για τα Muwakkals, ατομικά όντα ή στοιχειακά που αποτελούν την ανθρώπινη σκέψη! Ανεξάρτητα από το αν αυτό συμβαίνει ή όχι πραγματικά, είναι γεγονός ότι τα μιμίδια συμπεριφέρονται ανάλογα με τους ζωντανούς οργανισμούς, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν τις τεχνικές της επιδημιολογίας, της θεωρίας της εξέλιξης, της ανοσολογίας, της γλωσσολογίας και της σημειωτικής, για να μελετήσουν τον τρόπο αναπαραγωγής και εξάπλωσής τους.
 
Ο Μαρξ ονόμασε τη θρησκεία «όπιο του λαού», αλλά ο δεδηλωμένος αθεϊστής Dawkins προχώρησε ακόμα περισσότερο και την ονόμασε στο βιβλίο του «Η Αυταπάτη της Θρησκείας (The God Delusion, 2006), μαζί με όλα τα θρησκευτικά μιμίδια, μολυσματικούς «Ιούς του Νου».
 
Το μιμίδι είναι ένα ιδιαίτερο μερμήγκι που αναρριχάται με κόπο σε κάποιο μίσχο χλόης, όχι για κάποιο ιδιαίτερο λόγο ή όφελος, αλλά για να το φάει ένα ενδεχόμενο περαστικό πρόβατο, στο στομάχι του οποίου θα μπορέσει να αναπαραχθεί ο τρηματώδης σκώληκας (ταινία) που έχει μολύνει παρασιτικά τον εγκέφαλο αυτού του μερμηγκιού προτρέποντάς το προς τη συγκεκριμένη δράση!
 
Μιλάμε για τον πυρήνα των κυττάρων, τον «παράδεισο» αυτόν του «νόμιμου» και του παρασιτικού DNA. Το τελευταίο μπορεί να ενωθεί αδιάρρηκτα με το πρώτο, ακόμα και μέσα στα χρωμοσώματα, χωρίς να μπορεί να διακριθεί από αυτό. Προχωράει μετά στους υπολογιστές και στο κατάλληλο περιβάλλον που και αυτοί προσφέρουν για την αντιγραφή «νόμιμων» προγραμμάτων και παρασιτικών ψηφιακών ιών που μπολιάζονται πάνω τους επιζητώντας μέσω αυτών την αντιγραφή τους.
 
Όλη αυτή η παρασιτική δράση, εξηγεί, μπορεί και συμβαίνει διότι απλούστατα ο πυρήνας των κυττάρων και οι υπολογιστές παρέχουν ένα ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη αυτών των ιών, με ένα καλά εδραιωμένο μηχανισμό για την αντιγραφή και διάδοσή τους. Μετά από το κύτταρο και τους υπολογιστές προχωρά στον ανθρώπινο εγκέφαλο, που και αυτός προσφέρει ένα θαυμάσιο περιβάλλον για την ανάπτυξη ανάλογων παρασίτων ή εγκεφαλικών ιών -«ιών του νου», όπως τους ονομάζει-  ιδιαίτερα τοξικών ιδεών και μιμιδίων, στις οποίες κατατάσσει προεξεχόντως τις θρησκείες, θεωρώντας τες γενικά σαν ένα επιδημικό φαινόμενο.
 
Οι πιο ευφυείς ιοί δεν είναι αυτοί που προκαλούν μια γρήγορη τοπική καταστροφή και μπορούν στη συνέχεια να αντιμετωπιστούν, αλλά αυτοί που λανθάνουν της προσοχής και εργάζονται σιωπηλά στο παρασκήνιο, μέχρι να αποκτήσουν επιδημικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Σκέψου το βράσιμο του βάτραχου. Λίγο λίγο, σιγά σιγά και αόρατα για το απαίδευτο μάτι.
 
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους ιούς του νου. Μπορεί να είμαστε θύμα ενός τέτοιου ιού και να μην το ξέρουμε και μάλιστα να το αρνηθούμε σθεναρά και όμως ένας τέτοιος ιός μπορεί να μας παρακινεί να πιστεύουμε σε κάτι «αληθινό», «σωστό» ή «ενάρετο», χωρίς καμιά αξιόπιστη μαρτυρία ή λογική και συνεπαρμένοι μάλιστα από την «πίστη» μας να του προσδίδουμε μεγαλύτερη αξία, όσο λιγότερα στοιχεία γι’ αυτό διαθέτουμε!
 
Συνήθως, παράλληλα με αυτή την πίστη μας, «τρέχει» και το μιμίδιο του «Μυστηρίου» αυτού που πιστεύουμε. Η βασική εδώ ιδέα είναι ότι το «μυστήριο» αποτελεί μια αρετή από μόνο του και δεν πρέπει επομένως να ξεδιαλυθεί ποτέ, για να συνεχίσει να μας προκαλεί δέος και να διατηρεί ακλόνητη την πίστη μας στα διάφορα αυθαίρετα δόγματα και ανοησίες που πιστεύουμε. Το αποκορύφωμα μιας τέτοιας ακραίας μόλυνσης είναι ο παρανοϊκός αφορισμός  του Τερτυλλιανού «Certum est quia impossibile est» –Είναι σίγουρο επειδή είναι αδύνατον!
 
Και δεν είναι μόνον αυτό. Η μόλυνση της «πίστης» δε σταματάει εδώ, σ’ εμάς τους ίδιους, στις ψευδαισθήσεις και στις αυταπάτες, αλλά προχωρά πολλές φορές σε μια εξωτερική δράση εναντίον άλλων, αντιπάλων μιμιδίων ή πίστεων άλλων ανθρώπων, σκοτώνοντάς τους ή υποστηρίζοντας έστω το θάνατό τους. Σε πιο ήπιες περιπτώσεις, κυριαρχεί απλά ένα αίσθημα «κακίας» και αντίδρασης προς τους «αλλόπιστους», «αποστάτες» ή «αιρετικούς». Από την άλλη μεριά, μερικές φορές το ίδιο το μιμίδιο της πίστης μας είναι αυτοτοξικό, επιζητώντας τη δική μας καταστροφή για διάφορους «ενάρετους» λόγους ή λόγους «σωτηρίας» μας κι «απελευθέρωσής» μας.

Μολυσμένοι από το συμμιμίδιο της πίστης και της θρησκείας
 
Ουδέποτε καθόμαστε να σκεφτούμε και να αναρωτηθούμε γιατί και με ποια στοιχεία υποστηρίζουμε έτσι άκριτα και τυφλά αυτό το σύνολο πεποιθήσεων από κάποιο άλλο. Νομίζουμε συνήθως ότι επιλέξαμε ελεύθερα ή ότι η θρησκεία μας είναι η καλύτερη, διότι είναι «η μόνη αληθινή». Αρνούμαστε να διακρίνουμε το απλούστατο γεγονός ότι η επιλογή μας αυτή δεν είναι προϊόν μιας σοβαρής διερεύνησης και εξέτασης πολλών άλλων συστημάτων, αλλά εντελώς τυφλή και τυχαία, επηρεαζόμενη άμεσα από τους τοπικούς παράγοντες της γέννησής μας.
 
Η «πίστη» μας είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία η πίστη των γονέων μας και των παππούδων μας! Μολυνθήκαμε απλώς από μικροί, από το οικογενειακό και πολιτιστικό περιβάλλον μας, όταν δε διαθέταμε κανένα μέσον άμυνας για να αντιπαρατάξουμε εναντίον αυτών των τοξικών μιμιδίων. Μέσα από τις χιλιάδες μικρές αιρέσεις χαρισματικών ηγετών που εμφανίστηκαν στη διάρκεια της ιστορίας, μερικές αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικές, διότι περελάμβαναν απλά την εντολή της αντιγραφής του με αντίστοιχες απειλές και υποσχέσεις για τους παραβάτες και τους πιστούς. Απειλές θανάτου ή αιώνιας τιμωρίας για τους ανυπάκουους και υποσχέσεις σωτηρίας και μακαριότητας για τους υπάκουους πιστούς.
 
Μέσα από τους ίδιους εξελικτικούς αλγόριθμους διαιωνίστηκε και η χριστιανική Βίβλος, το κατεξοχήν αυτό «Εγωιστικό Βιβλίο» με τις χιλιάδες μεταφράσεις. Το μεγάλο τέχνασμα ή δόλωμα για την επιτυχή της διάδοση ήταν η συνταύτιση της επιβίωσής της με την επιβίωση των πιστών της ή των αντιγραφέων της! Ο ιός απέβαλε το παρασιτικό του ένδυμα και συνεξελίχθηκε μετεμφιεσμένος σε μια συμβιωτική σχέση αμοιβαίας «ωφέλειας» με τον ξενιστή του!
 
Εκτός από αυτό όμως το σοβαρό εξελικτικό πλεονέκτημα της Βίβλου έναντι άλλων βιβλίων που έχουν με τα χρόνια εξαφανιστεί ή παραμένουν σε ελάχιστα μόνον αντίγραφα, ένα άλλο σοβαρό επίσης πλεονέκτημά της είναι η εσωτερική της δομή. Ανάμεσα στις πολυπληθείς αντιφατικές ιστορίες της μπορούν να δικαιολογηθούν οι πιο ακραίες και αντιμαχόμενες απόψεις. Όπως παρατηρεί σε μια κριτική του ο γνωστός αστρονόμος Carl Sagan στο βιβλίο του «Ο Στοιχειωμένος από Δαίμονες Κόσμος»
 
“Η Βίβλος είναι γεμάτη από τόσες πολλές ιστορίες αντιφατικής ηθικής, που κάθε γενεά μπορεί να βρει τη βιβλική δικαιολόγηση για οποιαδήποτε σχεδόν δράση της: από την αιμομιξία, τη δολοφονία τη δουλεία και το μαζικό έγκλημα μέχρι την πιο εκλεπτυσμένη μορφή αγάπης, θάρρους και αυτοθυσίας” Αυτό ακριβώς συνέβαλε επίσης στην επιβίωσή της. Όλες οι πράξεις δικαιολογούνται σε αυτήν!
 
Ο Dawkins είναι οξυδερκής αλλά και αμείλικτος στην ανάλυσή του για το μιμίδιο της θρησκείας ή τον «Ιό του Θεού». Όπως επισημαίνει, η εμφάνιση μπορεί να κρύψει μια αλήθεια, που είναι αρκετά διαφορετική από αυτό που τελικά αποκαλύπτεται, επειδή το ανθρώπινο μυαλό “ένα προϊόν της φυσικής επιλογής” και περιορίζεται έτσι από την εξελικτική ιστορία του.
 
Οι αισθήσεις μας δεν εξελίχθηκαν για να μας δώσουν μια αληθινή εικόνα του κόσμου, αλλά μόνον μια χρήσιμη εικόνα του. Δημιουργούν απλά μια εικονική πραγματικότητα με την οποία αλληλεπιδρούμε. Κι επειδή ακριβώς η πραγματικότητα που παράγουν είναι εικονική, το ανθρώπινο μυαλό είναι επιρρεπές στην παραίσθηση και στο να επιβάλλει διάφορα πρότυπα και δομές εκεί που δεν υπάρχουν. Ένα παράδειγμα μιας τέτοιας παραίσθησης είναι η υποτιθέμενη ύπαρξη ενός «σχεδίου» στη φύση, ενός σχεδίου που αποδεικνύει την ύπαρξη ενός «Δημιουργού».
 
Τασσόμενη στο ίδιο πλευρό η Susan Blackmore επισημαίνει: Οι θρησκείες φτιάχνουν θεωρίες για τον κόσμο και μετά τις εμποδίζουν να ελεγχθούν. Παρέχουν συμπαθητικές, ελκυστικές και ανακουφιστικές ιδέες και τις επενδύουν με μια μάσκα “αλήθειας, ομορφιάς, καλοσύνης”. Θεωρίες μπορούν μετά να αναπτυχτούν, παρά την αναλήθειά τους, την ασχήμια τους ή τη σκληρότητά τους. Υπερασπίζω την ιδέα ότι η επιστήμη είναι κατά το πλείστον πιο ειλικρινής από τη θρησκεία, όσο δεν ξεπέφτει στο επίπεδο του –ισμού (επιστημονισμού) Η επιστημονική λογική είναι κατά τον Dawkins ένα από τα καλύτερα αντιβιοτικά που διαθέτουμε για την αντιμετώπιση των παθολογικών και ιογόνων μιμιδίων – θρησκευτικών, ιδεολογικών ή άλλου είδους.

ΟΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΙ ΙΟΙ
 
Δυστυχώς οι διαφημιστικές εταιρίες και εταιρίες marketing χρησιμοποιούν όλη τη γνώση της Μιμιδικής επιστήμης για να προωθήσουν τα προϊόντα τους, για να μολύνουν με άλλα λόγια τον αδαή και ανοχύρωτο νου μας με την επιθυμία της αγοράς! Όπως έχει επισημανθεί, «όποτε χρειάζεται ένα μήνυμα με ελάχιστα έξοδα και τη μέγιστη δυνατή επίδραση, τίποτα δε συναγωνίζεται έναν ιό». Μπορεί προσωπικά να φοβόμαστε και να μισούμε τους ιούς, αλλά η μελέτη τους και η εφαρμογή τους προσφέρει σημαντικά ωφελήματα και πλεονεκτήματα στο μάρκετινγκ, το οποίο κατασκευάζει συνειδητά ιούς για να μολύνουν τους εγκεφάλους μας και να ελαφρύνουν τις τσέπες μας…
 
Δυστυχώς δε διαθέτουμε χώρο για την περαιτέρω ανάλυση αυτού του θέματος, βάλε το μυαλό σου να δουλέψει όταν βλέπεις προϊόντα διαφημίσεων. Σκέψου τα εξής απλά. Το χρειάζομαι αυτό που πάω να πληρώσω; Μου είναι απαραίτητο;Γιατί αυτό που είδα στην τηλεόραση και όχι κάποιο άλλο ανώνυμο; Κοίτα χαμηλά στα ράφια των σουπερ μάρκετ και όχι εκεί που πέφτει το μάτι σου. Ψώνιζε από μικρά μαγαζιά και όχι από τα σουπερ-κάτι. Γίνε ΑΙΤΙΑ στην ΖΩΗ σου και όχι ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ.
 
“Οσάκις βρεθείς με το μέρος της πλειοψηφίας, είναι καιρός να σταματήσεις και να κάτσεις να στοχαστείς”. -Mark Twain
 
“Ποτέ μην ξεχνάς πως μόνον τα νεκρά ψάρια κολυμπούν μαζί με το ρεύμα”. -Malcolm Muggeridge
 
ΑΝΤΙΒΙΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΕΙΧΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
 
Οι περισσότεροι άνθρωποι, η τρομακτικά μεγάλη πλειοψηφία, είναι σκλάβοι των μιμιδίων και η «Απελευθέρωση» μπορεί να οριστεί ως ένα σημείο σαν η απελευθέρωση από αυτή την αυτόματη μιμητική και ελκτική υποδούλωσή, στα πολιτιστικά μιμίδια. Ο νους του ανθρώπου επιζητά απεγνωσμένα τη μιμιδιοτροφή, ένα ψυχολογικό δεκανίκι που να «ερμηνεύει» τον κόσμο των άγνωστων και άναρχων ενεργειών γύρω του και να τον μεταπλάθει σε έναν κατανοητό κόσμο ψευδούς «τάξης» και «ασφάλειας».
 
Όπως είδαμε, ο Dwakins προτείνει σαν αντιβιοτικό, εναντίον της ιοβόλας δράσης των τοξικών μιμιδίων, την επιστημονική λογική. Από τη μεριά της η Susan Blackmore κάνει επί δυο δεκαετίες διαλογιστική Ζεν, αν και ισχυρίζεται ότι δεν είναι Βουδίστρια ή οπαδός καμιάς θρησκείας ή ομάδας “Δεν είμαι Βουδίστρια, δεν έχω υπογράψει καμία άποψη, δεν έχω ενωθεί με καμιά ομάδα ούτε έχω πάρει κανένα τυπικό όρκο. Δεν είμαι Βουδίστρια διότι φοβούμαι ότι τα μιμίδια του Βουδισμού μπορούν να είναι το ίδιο κακοήθη με αυτά οποιασδήποτε άλλης θρησκείας και επειδή απεχθάνομαι τα δόγματα. Το αναφέρω αυτό διότι τίποτα από όσα έχω γράψει δεν θα πρέπει να ληφθεί ότι φέρει την επικύρωση του Βουδισμού. Εκτιμώ πάντως πραγματικά τη Βουδιστική ενόραση, τις διδασκαλίες που έχει αυτός μεταδώσει και τις πρακτικές στις οποίες έχω ασκηθεί. Ο Δογματισμός είναι το αντίθετο προς την Ελευθερία”
 
Μέσα από την διαλογιστική πάντως εμπειρία της δηλώνει ότι η διαλογιστική (και όχι ο διαλογ-ισμός) αποτελεί κατά έναν παράξενο τρόπο μια διαδικασία περικοπής των μιμιδίων, απομάκρυνσης των εμπειρικών κλισέ που υποβαθμίζουν την αξία της ζωής. Είναι το σταμάτημα των σκέψεων και το άδειασμα του νου, το πρώτο βήμα που πετυχαίνει να κόβει την φόρα στα μιμίδια. Ακολουθεί το σταμάτημα του κόσμου και οι μη πράξεις, επίσης το να αντιληφθείς πως η δημιουργία είναι οι σκέψεις σου και η συμφωνία σου.
 
Ο Dennet από τη μεριά του προτείνει την κατασκευή ενός μιμιδιο-ανοσολογικού συστήματος, τη δημιουργία δηλαδή νέων μιμιδίων ή αντιγόνων για την καταπολέμηση των τοξικών μιμιδίων. Το πρόβλημα είναι ότι η κατασκευή αυτών των μιμιδιακών αντισωμάτων χρονοβόρα και πρέπει να προσαρμόζεται και να είναι επαναλαμβάνεται, ανάλογα με τις μεταλλάξεις των ιογενών αυτών μιμιδίων.
 
Τα οφέλη της διαλογιστικής της Blackmore μας επαναφέρουν το θέμα της υπέρβασης του εγώ ή της επαφής μας με αυτό που ήμασταν πριν το μυαλό μας αποικιστεί με μιμίδια, αντικαθιστώντας την αίσθηση της εγωιστικής ταυτότητας και διαχωρισμού με το αίσθημα της ατομικότητας. Μόνο το ΑΤΟΜΟ είναι ελεύθερο από μιμίδια.
 
Ένα άλλο ισχυρό όπλο που διαθέτουμε, το ισχυρότερο ίσως όλων, είναι η όσο το δυνατόν διαρκής εγρήγορση και παρουσία μας στον κόσμο γύρω μας. Η «γυμνή» και απροϊδέαστη αυτή εγρήγορση αναγνωρίζει και αποκαλύπτει τα πράγματα όπως είναι, απέχοντας από κάθε προσκόλληση ή ταύτισή μας με αυτά. Η λογική τώρα, παρόλο που είναι επίσης ένα μιμίδιο, είναι ένα χρήσιμο μιμίδιο, αν είναι γνωστό το πεδίο δράσης της και οι περιορισμοί της και δεν την θεωρήσουμε σαν την ύστατη ή την μόνη πραγματικότητα.
 
Η λογική είναι το Πέπλο της Ίσιδας! Σκεπάζει, καλύπτει και αποκρύβει την πραγματικότητα, υποδυόμενη συνήθως το ρόλο της. Αρκεί να κινούμαστε στο πεδίο της λογικής και όχι στα περίχωρα της, όπως κάνει ή ανθρωπότητα σήμερα. Η βασική όμως χρήση της λογικής αποτελεί ένα ισχυρότατο και οξύτατο όπλο για την αντιμετώπιση εκατομμυρίων άλλων, αχρήστων και ανόητων μιμιδίων, πολύ υποδεέστερων αυτής. Είναι η λογική ένα συνειδητό «δόγμα» που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εναντίον των άλλων δογμάτων.
 
Η ίδια η λογική δεν αποδεικνύει για τους ευφυείς στην πραγματικότητα τίποτα και είναι εντελώς ελλιπής και ανυπόληπτη! Οι μη ευφυείς είναι όμως λάτρες της και μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε αυτό για να κτυπήσουμε και κατακεραυνώσουμε τα ανόητα μιμίδια που τους στοιχειώνουν και οι οποίοι δρώντες μέσω αυτών και κάτω από την επίδρασή τους κάνουν και τη δική μας ζωή δυσκολότερη.
 
Σε σχέση τώρα με τους «εγκεφαλικούς ιούς» του Διαδικτύου ας επισημάνουμε συνοπτικά ότι όποιο μήνυμα μας προτρέπει να το στείλουμε σε άλλους, χρησιμοποιεί έναν επιτακτικό τρόπο, προσπαθεί να μας εκφοβίσει, μας προσφέρει δωρεάν σεξ, χρήματα ή καλοτυχία ή επικαλείται τα αισθήματα οίκτου και γενναιοδωρίας μας, είναι λίαν επίφοβο να μην είναι αυτό που ισχυρίζεται, αλλά ένας διανοητικός ιός που επιζητεί να μας μολύνει.
 
Τελειώνοντας επισημαίνουμε ότι αν δε θέλετε να αντιμετωπίσετε με επίγνωση το μιμιδιακό φαινόμενο, αλλά απλά θρησκεύεστε και θέλετε να προφυλαχθείτε μόνον από τα αντίπαλα ή εχθρικά μιμίδια προς την πίστη σας, σας προτρέπουμε να διαβάσετε πολύ ιστορία για να αντλήσετε απ’ αυτήν μερικά περίτρανα παραδείγματα εκατοντάδων αποτρόπαιων, χυδαίων και σαδιστικών τρόπων «θρησκευτικής» εξόντωσης των αντιπάλων ξενιστών, μαζί με τα μιμίδιά τους! Ακόμα και να κάνετε λάθος τότε και να εξοντώσετε αθώους μαζί με τους «ένοχους» δεν υπάρχει πρόβλημα!
 
Όπως έχει ειπωθεί ιστορικά: «Ο Θεός σας θα αναγνωρίσει τους δικούς του!!!»
 
Πιο ήπια μέτρα θα ήταν βέβαια να βάλετε τους μολυσμένους ξενιστές σε μια καραντίνα, απαγορεύοντάς τους την είσοδο στη χώρα σας ή στην ιδιαίτερη μονολιθική κοινωνία σας ή κοινότητά σας, διατηρώντας έτσι αμόλυντη την «ιερή» σας παράδοση. Από την άλλη μεριά, καλή είναι και η λογοκρισία, ο αφορισμός και το κάψιμο των αντιπάλων βιβλίων και τόσες πολλές άλλες καλές και όμορφες, όπως και «ενάρετες» τεχνικές μιμιδιακής κάθαρσης που έχει επινοήσει ανά τους αιώνες το μολυσμένο, μιμιδιασμένο, ιοβόλο θρησκευτικό μυαλό!
 
Αν έχετε την ελάχιστη επίγνωση και διαύγεια νου ώστε να αρχίστε να μελετάτε τον ίδιο τον εαυτό σας, τότε θα καταλάβετε ότι το τοξικότερο μιμίδιο το μεταφέρετε εσείς οι ίδιοι πάνω σας και είναι το μιμίδιο της θρησκείας σας ή της ιδεολογίας σας, το δόγμα σας ή ακόμα το αντιδόγμα σας του θε-ισμού ή του αθε-ισμού!
 
Όλοι οι εγκέφαλοι φέρουν ιούς του νου.
 
Η αξία κάθε εγκεφάλου εξαρτάται μόνον από την ποιότητα των ιών που αυτός φέρει.
 
Ζηλεύω όμως τον εγκέφαλο που δεν φέρει ιούς!
 
Η ανθρώπινη γλώσσα, σαν ένα μιμητικά εξελιγμένο, ως επί το πλείστον ανθρώπινο, εργαλείο χρησιμεύει όχι μόνο για να μεταδίδει διάφορες έννοιες μεταξύ των ανθρώπων, αλλά και για να μετατρέπει διάφορες, απλά διατυπωμένες αφηρημένες ιδέες, σε άλλες ιδέες υψηλότερης αφαίρεσης. Μετά τη μόλυνσή μας με το μιμίδιο της γλώσσας, συνήθως στη διάρκεια της βρεφικής μας ηλικίας, μολυνόμαστε από μια ομάδα αφηρημένων μιμιδίων και ιδιαίτερα από μιμίδια αξιών.
 
Ανάλογα τώρα με την εκπαίδευσή μας, την εμπειρία μας και το πολιτιστικό περιβάλλον μας (ιστορίες, μύθοι, τραγούδια, βιβλία κ.λπ.) δομούμε ένα ιστορικό μόλυνσης και αλληλεπίδρασης αυτών των μιμιδίων μέσα στο μυαλό μας. Τα μιμίδια αυτά μας προκαλούν αντίστοιχες συμπεριφορές, προφορικές ή πρακτικές. Επειδή όμως ο καθένας μας έχει τη δική του προσωπική ιστορία μιμιδιακής μόλυνσης και αλληλεπίδρασης, δημιουργούνται μοναδικά πρότυπα συμπεριφοράς, που αποτελούν ακριβώς την προσωπικότητά μας.
 
Ο πολεμιστής τα εξαφανίζει με την τέχνη του, αν καταφέρει να τα εξαφανίσει εντελώς, ελευθερώνεται από την φυλακή της δημιουργίας.

ΜΙΜΙΔΙΑΚΟΙ ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ
 
Αυτο-τοξικό: Επικίνδυνο για τον εαυτό του. Τα πολύ αυτο-τοξικά μιμίδια συνήθως αυτο-περιορίζονται, διότι προπαγανδίζουν την καταστροφή του ξενιστή τους. Για παράδειγμα οποιαδήποτε στρατιωτικό δόγμα και οποιοδήποτε μιμίδιο προσωπικής θυσίας για να γίνεις «μάρτυρας», «ήρωας» ή διάφορα άλλα κουραφέξαλα.
 
Δόλωμα: Το μέρος ενός σύνθετου μιμιδίου που υπόσχεται ότι θα ωφελήσει τον ξενιστή του. Το δόλωμα συνήθως δικαιολογείται, αλλά δεν παροτρύνει ρητά, την αντιγραφή του μιμιδίου. Ονομάζεται επίσης συμμιμίδιο ανταμοιβής (στις περισσότερες θρησκείες είναι η λεγόμενη «Σωτηρία”. Το αγκίστρι σε αυτή την περίπτωση είναι η προτροπή για τη διάδοση του μηνύματος. Άλλα συνηθισμένα συμμιμίδια δολώματα είναι η «Αιώνια Ευδαιμονία», η «Ασφάλεια» η «Ευημερία», η «Ελευθερία» κ.λ.π. Ο «Χώρος Πίστης» Εφόσον κάθε μολυσμένο άτομο μπορεί να μεταβιβάσει ένα πεπερασμένο μόνον αριθμό μιμιδίων, υπάρχει ένα όριο στο «χώρο πίστης». Τα μιμίδια εξελίσσονται ανταγωνιζόμενα για μια θέση σε αυτόν το «χώρο πίστης» των ατόμων και των κοινωνιών.
 
Λογοκρισία: Οποιαδήποτε προσπάθεια να εμποδιστεί η διάδοση ενός μιμιδίου με την εξάλειψη των φορέων του. Η λογοκρισία δεν μπορεί ποτέ να σκοτώσει πλήρως ένα δυσάρεστο μιμίδιο και στην πραγματικότητα μπορεί να προωθήσει το πιο ιογόνο μέρος του, σκοτώνοντας μόνον τις ηπιότερες μορφές του.
 
Συμμιμίδιο: Ένα μιμίδιο που έχει εξελιχθεί συμβιωτικά μαζί με άλλα μιμίδια για να σχηματίσουν μαζί ένα αμοιβαία επωφελές σύνθετο μιμίδιο
 
Δόγμα (cult) Ένας κοινωνιό-τυπος ενός αυτο-τοξικού σύνθετου μιμιδίου, που αποτελείται από membots (δες παρακάτω) και memeoids. Τα χαρακτηριστικά των cults περιλαμβάνουν την αυτο-απομόνωση της μολυσμένης ομάδας ή τουλάχιστον των νέων μελών, την πλύση εγκεφάλου μέσω επανειλημμένης έκθεσης, την αποθάρρυνση των γενετικών λειτουργιών (αγαμία, στείρωση ή απαξίωση της οικογένειας – όλα αυτά για χάρη της αντιγραφής ή προσηλυτισμού) και τη λατρεία του αρχηγού (personality cult).
 
Αδρανές: Ένα κοιμισμένο ή αδρανές τώρα μιμίδιο για τους ανθρώπους. Για παράδειγμα τα Γνωστικά Ευαγγέλια ή κάποια αρχαία λατρεία, γνώση και τα ανάλογα. Τα μιμίδια αυτά μπορούν να παραμείνουν αδρανή για χιλιετηρίδες σε διάφορα κρυμμένα ή αμετάφραστα κείμενα, αναμένοντας την επανεργοποίησή τους, συνήθως με τη μόλυνση ενός αρχαιολόγου.
 
Εarworm (Ωτοσκώληξ) Μια μελωδία που μολύνει γρήγορα έναν πληθυσμό, μια τραγουδιστική επιτυχία (Don’t Worry, Be Happy κ.λ.π.)
 
Εξω-τοξικό: Ένα μιμίδιο που είναι τοξικό στους άλλους. Τα πολύ εξω-τοξικά μιμίδια προτρέπουν τους ξενιστές τους να εξολοθρεύσουν άλλα άτομα, ιδιαίτερα εκείνα που είναι φορείς αντίπαλων μιμιδίων (Ναζισμός, Ιερά Εξέταση, Κομουνισμός, Χριστιανισμός, Ισλαμισμός, κ.λ.π.).
 
Αγκίστρι (Hook) Το μέρος του μιμιδίου που παροτρύνει την αντιγραφή του. Το αγκίστρι είναι συνήθως πιο αποτελεσματικό όταν δεν εκφράζεται ρητά, αλλά αποτελεί μια λογική ακολουθία του περιεχομένου του μιμιδίου.
 
Ξενιστής (Ηost) Ένα άτομο που έχει μολυνθεί από ένα μιμίδιο.
 
Ιδεόσφαιρα: Το βασίλειο της μιμιδιακής εξέλιξης, όπως η βιόσφαιρα είναι το βασίλειο της βιολογικής εξέλιξης. Η υγεία μιας ιδεόσφαιρας μπορεί να μετρηθεί με τη μιμιδιακή της διασπορά.
 
Ανοσο-Κατευναστικό (Immuno-Depressant) Οτιδήποτε τείνει να μειώσει τη μιμιδιακή ανοσία ενός ατόμου. Συνήθη ανοσο-κατευναστικά είναι το ταξίδι, ο αποπροσανατολισμός, η φυσική και συναισθηματική εξάντληση, η αβεβαιότητα και ανασφάλεια, το συναισθηματικό σοκ, η απώλεια του σπιτιού ή αγαπημένων προσώπων, ένα αναμενόμενο μελλοντικό σοκ, το πολιτιστικό σοκ, το στρες λόγω απομόνωση, διάφορες άγνωστες κοινωνικές καταστάσεις, ορισμένα ναρκωτικά, η μοναξιά, η αλλοτρίωση, η παράνοια, η επανειλημμένη έκθεση, ο σεβασμός των αρχών, η τάση φυγής από την πραγματικότητα και η ύπνωση.
 
Οπαδοί διαφόρων δογμάτων προσπαθούν να στρατολογήσουν νέα μέλη σε αερολιμένες και σε τερματικά λεωφορείων, όπου οι ταξιδιώτες είναι πιθανό να βρίσκονται υπό την επήρεια τέτοιων ανοσο-κατευναστικών, αυτό το κάνουν κατά κόρον οι Σαιεντολόγοι, οι Ιεχωβάδες και διάφοροι τέτοιοι.
 
Μόλυνση: Επιτυχής κωδικοποίηση ενός μιμιδίου στη μνήμη ενός ανθρώπου.
 
*Μια μιμιδιακή μόλυνση μπορεί να είναι είτε ενεργή είτε ανενεργή. Είναι ανενεργή, εάν ο ξενιστής δεν αισθάνεται την τάση να μεταβιβάσει το μιμίδιο σε άλλους ανθρώπους. Αντίθετα η ενεργή τώρα μόλυνση αναγκάζει τον ξενιστή να θέλει να μολύνει και άλλους. Φανατικά ενεργοί ξενιστές είναι συχνά οι membots και memeoids (δες παρακάτω). Ένα άτομο που εκτίθεται σε ένα μιμίδιο, αλλά που δεν το θυμάται (συνειδητά ή αλλιώς) δε θεωρείται μολυσμένο. Ένας ξενιστής πάντως μπορεί να μολυνθεί ασυνείδητα και να μεταβιβάσει επίσης ασυνείδητα ένα μιμίδιο. Πολλοί κοινωνικοί κανόνες μεταβιβάζονται με αυτόν τον τρόπο.)
 
*Μερικοί μιμετιστές έχουν χρησιμοποιήσει τη μόλυνση σα συνώνυμο της πίστης, δηλ. ότι μόνον οι οπαδοί είναι μολυσμένοι, ενώ οι μη-οπαδοί δεν είναι. Η άποψη αυτή όμως αγνοεί το γεγονός ότι οι άνθρωποι μεταβιβάζουν συχνά μιμίδια που “δεν πιστεύουν.” Τα τραγούδια, τα αστεία, και οι φαντασίες είναι μιμίδια που δεν στηρίζονται “στην πίστη” σα μια στρατηγική της μόλυνσης.
 
Η Στρατηγική της Μόλυνσης: Οποιαδήποτε μιμιδιακή στρατηγική που ενθαρρύνει τη μόλυνση ενός ξενιστή. Τα αστεία ενθαρρύνουν τη μόλυνση με το να είναι χιουμοριστικά, οι μελωδίες με το να προκαλούν διάφορες συγκινήσεις και τα σλόγκαν και τα συνθήματα με το να είναι λακωνικά και συνεχώς επαναλαμβανόμενα. Συνήθεις στρατηγικές μόλυνσης είναι “Ο Κακοποιός Εναντίον του Θύματος”, “Ο Φόβος του Θανάτου”, και “Η Αίσθηση της Κοινότητας”. Σε ένα σύνθετο μιμίδιο, το δόλωμα του συμμιμιδίου αποτελεί ένα κεντρικό στοιχείο στη στρατηγική της μόλυνσης.
 
Membot: Μέμποτ είναι ένα άτομο του οποίου ολόκληρη ζωή είναι υποταγμένη στη διάδοση ενός μιμιδίου. Το άτομο αυτό ενεργεί ρομποτικά και σε οποιαδήποτε παρουσιαζόμενη ευκαιρία. (Μάρτυρες, του Ιεχωβά, Οπαδοί του Κρίσνα, Σαϊνεντολόγοι κ.λ.π.) Λόγω του εσωτερικού ανταγωνισμού, οι πιο ακραίοι membots μεταλλάσσονται σε memeoid όταν έρχονται κυρίως στην κορυφή της ιεραρχίας του δογματισμού τους. Ένα αυτό-καταστροφικό membot είναι ένα memeoid.
 
Μιμιδιακή Αλλεργία: Μια μορφή αδιαλλαξίας που αναγκάζει ένα άτομο να αντιδράσει με έναν ασυνήθιστα ακραίο τρόπο όταν εκτίθεται σε έναν συγκεκριμένο μιμιδιο-ερέθισμα ή «μιμιδιο-αλλεργιογόνο». Τα εξω-τοξικά σύνθετα μιμίδια προκαλούν συνήθως επικίνδυνες μιμιδιο-αλλεργίες στους ξενιστές τους, χωρίς να είναι ανάγκη η παρουσία των πραγματικών μιμιδιο-αλλεργιογόνων. Συνήθεις μιμιδιο-αλλεργίες είναι η υστερική αντι-ομοφυλοφιλία, ο παρανοϊκός αντι-κομμουνισμός, η αντί-πορνοφοβία γενικότερα όλα τα έντονα αντί-κάτι. Συνήθεις μορφές μιμιδιο-αλλεργικής αντίδρασης είναι η λογοκρισία, ο βανδαλισμός, η κατάχρηση φιλοπολεμικών εκφράσεων και η σωματική ή λεκτική βία.
 
Σύνθετο Μιμίδιο (Meme-Complex)
 
Ένα σύνολο αμοιβαία βοηθούμενων μιμιδίων που έχουν αναπτύξει μαζί μια συμβιωτική σχέση. Για παράδειγμα, οι θρησκείες και τα πολιτικά δόγματα, οι τεχνοτροπίες, οι παραδόσεις και τα έθιμα, οι γλώσσες κ.λ.π. τα chain letters (που παροτρύνουν κάποιον να στείλει σε κάποιους μηνύματα, για να μπει και αυτός στη σειρά των ονομάτων και να έχει αργότερα κάποιο όφελος) είναι σύνθετα μιμίδια. Ονομάζονται επίσης M-plex. Τύποι μιμιδίων που βρίσκονται συνήθως σε ένα σύνθετο μιμίδιο είναι το δόλωμα, το αγκίστρι, η απειλή και το εμβόλιο.
 
Το μιμίδι πως ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα στην αυτοδιάθεση προκύπτει από πολλές κοσμοθεωρίες, συχνά φαινομενικά αντίθετες ή άσχετες μεταξύ τους. Στον πολιτ-ισμό ο άνθρωπος πάντα τίθεται ενώπιον κανόνων τους οποίους δεν μπορεί να ακολουθήσει, στον βωμό μία “απόλυτης λύσης”. Ως εκ τούτου βρίσκεται συνέχεια ένοχος, σε θέση απολογίας. Για να εξιλεωθεί πρέπει να παραδώσει την λογική του, να σταθεί προσοχή μπροστά στην απόλυτη αλήθεια, της πολιτικής, την κοινωνίας, της θρησκείας και να απολέσει το δικαίωμά του να ορίζει το σώμα του, να αφήσει άλλους να αποφασίσουν για το τι θα σκεφτεί, τι θα πει, τι θα φάει, εν ζωή ή μετά απ αυτήν!
 
Είναι γεγονός ότι όλο το παραπάνω κείμενο για τους ιούς του νου, αποτελεί επίσης έναν ιό του νου, ο οποίος, αν και εμφορείται από καθαρά απελευθερωτικές προθέσεις και διαθέσεις, προσπαθεί εντούτοις να καταλάβει μια θέση στο μυαλό σας και να σας επιβληθεί. Από σας εξαρτάται να αποφασίσετε αν θα του το επιτρέψετε ή αν θα συνεχίσετε να παραμένετε, για λόγους «αρχής», μηχανικότητας, έξης ή πείσματος, διαρκώς μολυσμένοι με τα γνώριμα «δικά σας» μιμίδια και τη «δική σας» χρόνια νόσο.
 
»Ένα πολιτιστικό γνώρισμα μπορεί να έχει εξελιχθεί με τον τρόπο που έχει εξελιχθεί απλά επειδή είναι πλεονεκτικό προς τον εαυτό του. -Richard Dawkins
 
»Αντιγραφόμενα από εγκέφαλο σε εγκέφαλο τα μιμίδια πολλαπλασιάζονται μέσω της κοινωνίας, εξελισσόμενα τυφλά, καθώς προχωρούν διαμορφώνοντας τον πολιτισμό σας. -Susan Blckmore
 
»Άνθρωπε, αναγκασμένος να ζεις μέσα σε αυτόν τον κόσμο, πρέπει να είσαι σαν μια σταγόνα λάδι που επιπλέει στο νερό χωρίς να αναμιγνύεται μαζί του. -Πυθαγόρας.