Δευτέρα 21 Ιουνίου 2021

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Ἀντιγόνη (1244-1283)

ΧΟ. τί τοῦτ᾽ ἂν εἰκάσειας; ἡ γυνὴ πάλιν
1245 φρούδη, πρὶν εἰπεῖν ἐσθλὸν ἢ κακὸν λόγον.
ΑΓ. καὐτὸς τεθάμβηκ᾽· ἐλπίσιν δὲ βόσκομαι
ἄχη τέκνου κλύουσαν ἐς πόλιν γόου
οὐκ ἀξιώσειν, ἀλλ᾽ ὑπὸ στέγης ἔσω
δμωαῖς προθήσειν πένθος οἰκεῖον στένειν.
1250 γνώμης γὰρ οὐκ ἄπειρος, ὥσθ᾽ ἁμαρτάνειν.
ΧΟ. οὐκ οἶδ᾽· ἐμοὶ δ᾽ οὖν ἥ τ᾽ ἄγαν σιγὴ βαρὺ
δοκεῖ προσεῖναι χἡ μάτην πολλὴ βοή.
ΑΓ. ἀλλ᾽ εἰσόμεσθα, μή τι καὶ κατάσχετον
κρυφῇ καλύπτει καρδίᾳ θυμουμένῃ,
1255 δόμους παραστείχοντες· εὖ γὰρ οὖν λέγεις.
καὶ τῆς ἄγαν γάρ ἐστί που σιγῆς βάρος.

ΧΟ. καὶ μὴν ὅδ᾽ ἄναξ αὐτὸς ἐφήκει
μνῆμ᾽ ἐπίσημον διὰ χειρὸς ἔχων,
εἰ θέμις εἰπεῖν, οὐκ ἀλλοτρίαν
1260 ἄτην, ἀλλ᾽ αὐτὸς ἁμαρτών.

ΚΡ. ἰὼ [στρ. α]
φρενῶν δυσφρόνων ἁμαρτήματα
στερεὰ θανατόεντ᾽,
ὦ κτανόντας τε καὶ
θανόντας βλέποντες ἐμφυλίους.
1265 ὤμοι ἐμῶν ἄνολβα βουλευμάτων.
ἰὼ παῖ, νέος νέῳ ξὺν μόρῳ,
αἰαῖ αἰαῖ,
ἔθανες, ἀπελύθης,
ἐμαῖς οὐδὲ σαῖσι δυσβουλίαις.
1270 ΧΟ. οἴμ᾽ ὡς ἔοικας ὀψὲ τὴν δίκην ἰδεῖν.
ΚΡ. οἴμοι,
ἔχω μαθὼν δείλαιος· ἐν δ᾽ ἐμῷ κάρᾳ
θεὸς τότ᾽ ἄρα τότε μέγα βάρος μ᾽ ἔχων
ἔπαισεν, ἐν δ᾽ ἔσεισεν ἀγρίαις ὁδοῖς,
1275 οἴμοι λακπάτητον ἀντρέπων χαράν.
φεῦ φεῦ, ἰὼ πόνοι βροτῶν δύσπονοι.

ΕΞΑΓΓΕΛΟΣ
ὦ δέσποθ᾽, ὡς ἔχων τε καὶ κεκτημένος,
τὰ μὲν πρὸ χειρῶν τάδε φέρειν, τὰ δ᾽ ἐν δόμοις
1280 ἔοικας ἥκων καὶ τάχ᾽ ὄψεσθαι κακά.
ΚΡ. τί δ᾽; ἔστιν αὖ κάκιον ἦ κακῶν ἔτι;
ΕΞ. γυνὴ τέθνηκε, τοῦδε παμμήτωρ νεκροῦ,
δύστηνος, ἄρτι νεοτόμοισι πλήγμασιν.

***
ΧΟΡ. Πώς σου φαίνεται αυτό; η βασίλισσά μας
έφυγε πάλι, δίχως ούτε λέξη
καλή ή κακή απ᾽ το στόμα της να βγάλει.
ΑΓΓ. Κι εγώ παραξενεύτηκα, μα ελπίζω
πως ακούοντας τη συφορά του γιου της,
θα ᾽κρινε πως δεν ταίριαζε ν᾽ αρχίσει
ξεφωνητά στον κόσμο εμπρός και πήγε
μέσα, με τις γυναίκες της να στήσει
το μοιρολόι του σπιτικού της πένθους·
γιατί δε λείπει η στόχαση απ᾽ το νου της,
1250 για να μην κριματίσει. ΧΟΡ. Εγώ δεν ξέρω,
μου φαίνεται όμως κι η πολύ μεγάλη
σιωπή κακό, κι ο πολύς μάταιος θρήνος.
ΑΓΓ. Μα θα μάθομε ευθύς, μπαίνοντας μέσα
μην ίσως και κρατεί κλεισμένο κάποιο
κρυφό σκοπό στ᾽ ανταριασμένα στήθη·
γιατ᾽ έχεις δίκιο, κι η πολύ μεγάλη
σιωπή βαραίνει την καρδιά με φόβο.

ΧΟΡ. Μα νά κι ο ίδιος τώρα φτάνει ο βασιλιάς
και τρανή στα χέρια μαρτυρία κρατά
—αν δεν είναι κρίμα που το λέω—
πως η συφορά του δεν είναι από ξένη,
1260 μα από τη δικιά του την κακογνωμιά.

ΚΡΕ. Οϊμέ,
φταιξίματα άμυαλου μυαλού,
πεισματικά θανατερά·
ποιός έχει μάτια εδώ να δει
το σκοτωμένο το παιδί
και τον πατέρα το φονιά του·
οϊμένα, γιε μου, τόσο νιος
με πρώιμο θάνατο νεκρός
χάθηκες όχι απ᾽ τις δικές σου
μ᾽ απ᾽ τις δικές μου κακοκεφαλιές.
ΧΟΡ. Οϊμένα, πόσο αργά μου φαίνεται
1270 νά ειδες το δίκιο! ΚΡΕ. Αλίμονό μου, τώρα
το νιώθω, ο δόλιος, μα ένας θεός τότε
κρατώντας με, μου βρόντησε μεγάλη
βαριά στην κεφαλή και σ᾽ άγριους δρόμους
με τίναξε, φέρνοντας άνω κάτω, αλίμονο,
την ποδοπατημένη μου χαρά.
Αχ, μόχτοι κακοβάσταγοι του ανθρώπου!

ΑΓΓ. Αφέντη, έχεις αυτά κι άλλα σε βρήκαν·
έξω από τούτα που κρατάς στα χέρια,
φαίνεται κι άλλα μέσα στο παλάτι
1280 έχεις να δεις, και γρήγορα, όταν έμπεις.
ΚΡΕ. Τί ᾽ναι αυτό πάλι; τάχα υπάρχει κι άλλο
χειρότερο απ᾽ τη συφορά την ίδια;
ΑΓΓ. Πέθανε, πάει η γυναίκα σου, μητέρα
με τα όλα της αυτού του νεκρού γιου της,
σκοτωμένη η τρισάμοιρη προλίγου.

Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία: 4. Αλεξανδρινή ή Ελληνιστική εποχή (323-31 π.Χ.)

4.3. Γράμματα και τέχνες


Διαπιστώσαμε ότι στα αλεξανδρινά χρόνια οι επικράτειες, οι πληθυσμοί, η κλίμακα των επιχειρήσεων και τα κέρδη ήταν τεράστια. Αυτός ο γιγαντισμός, πρωτόγνωρος στα ελληνικά δεδομένα, που ως τότε υποτάσσονταν στο μέτρο, φανερώνεται, θετικά ή αρνητικά, σε ολόκληρη τη φυσιογνωμία της εποχής. Έτσι, τον 3ο π.Χ. αιώνα στήθηκε ο κολοσσός της Ρόδου, 32 μέτρα ψηλός· έτσι, τον 2ο π.Χ. αιώνα οικοδομήθηκε ο βωμός της Περγάμου σε 1250 τετραγωνικά μέτρα· έτσι, ο Ιέρωνας των Συρακουσών σκάρωσε ένα τεράστιο καράβι που χωρούσε μόνο στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας· έτσι και ο ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης θέλησε στην Ἱστορικὴ βιβλιοθήκη του να εκθέσει σε σαράντα βιβλία ολόκληρη την παγκόσμια ιστορία από τους προϊστορικούς χρόνους ως τις μέρες του.

Όπως συμβαίνει συχνά, τα ίδια αυτά φαινόμενα (η απεραντοσύνη, η πολυανθρωπία, ο γιγαντισμός) προκάλεσαν αντιδράσεις που γρήγορα οδήγησαν στα αντίθετα: στα ίδια εκείνα χρόνια, η τορευτική μικροτεχνία δημιουργούσε θαυμαστά κοσμήματα, αγαλματάκια, κύπελλα, λύχνους και άλλα μικροαντικείμενα· συχνά οι ποιητές εκφράζονταν με δίστιχα επιγράμματα· οι ιστορικοί, όταν δεν έγραφαν παγκόσμια ιστορία, περιορίζονταν σε μονογραφίες για τον τόπο τους· κουρασμένοι από την πολυκοσμία και την ταραχή των πόλεων, οι αστοί αποζητούσαν την ανοιχτή φύση, τα δάση, τις βουνοπλαγιές, τους αγρούς και τους απονήρευτους ανθρώπους τους. Για πρώτη τώρα φορά ζωγράφοι και γλύπτες απεικόνιζαν με έμφαση το φυσικό περιβάλλον ενώ, αντίστοιχα, στη βουκολική ποίηση παρουσιάζονταν στον οικείο τους χώρο και πρωταγωνιστούσαν οι βοσκοί.

Η στροφή προς την ύπαιθρο και η εξιδανίκευση των κατοίκων της αποτελεί κίνημα φυγής από την πραγματικότητα· όμως αυτό δεν εμποδίζει η εποχή να ευνοεί σε γενικές γραμμές τον ρεαλισμό. Ούτε η αρχαϊκή ούτε η κλασική τέχνη, για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά, δεν επιδίωξαν να αποδώσουν τον άνθρωπο και τον γύρω του κόσμο πιστά, ρεαλιστικά, με τις ομορφιές αλλά και με τις ασχήμιες του, στις καλές αλλά και στις κακές του στιγμές. Τώρα οι καλλιτέχνες το επιχειρούν: ρεαλιστική είναι, θα δούμε, η Νέα κωμωδία, ρεαλιστικοί οι μίμοι και άλλα λιγότερο ή περισσότερο ηθογραφικά έργα. Η ίδια τάση διαπιστώνεται και στις εικαστικές τέχνες, όπου ο γεροψαράς, η αγρότισσα με τα καλάθια της, τα παιδιά, αλλά και η κοντοπίθαρη χορεύτρια, η μεθυσμένη γριά με την κρασοκανάτα, ο καμπουράκος, ο δούλος, το αλητόπαιδο, έγιναν αγαπημένα θέματα, όπως και ο πόνος, ο θάνατος του πολεμιστή και άλλα ανάλογα, που ως τότε οι καλλιτέχνες απόφευγαν να τα απεικονίσουν.

Το καταλαβαίνουμε οι καλλιτέχνες της Ελληνιστικής εποχής να επιλέγουν θέματα που ως τότε είχαν μείνει στο περιθώριο. Γενικά, δεν τους ήταν καθόλου εύκολο να συναγωνιστούν τους ξακουστούς τεχνίτες της Κλασικής εποχής. Για να μην καταποντιστούν, μπορούσαν να διαλέξουν ανάμεσα σε δύο δυνατότητες: ή να ακολουθήσουν τα κλασικά πρότυπα, ή να αναζητήσουν θεματικά πεδία και μορφές που οι κλασικοί μαστόροι τα είχαν για κάποιο λόγο παραμελήσει. Οι περισσότεροι προτίμησαν το δεύτερο· δεν έλειψαν όμως και αυτοί που διάλεξαν τον δρόμο της μίμησης, καλλιτέχνες και λογοτέχνες που δε δίσταζαν να αντιγράψουν ή, καλύτερα, να ανακυκλώσουν οτιδήποτε παλιό και πετυχημένο. Έτσι, εμφανίστηκε πρώτη φορά στα ελληνιστικά χρόνια ένα φαινόμενο που αργότερα θα κυριαρχήσει, ο κλασικισμός, δηλαδή η προσπάθεια να δημιουργήσουν οι καλλιτέχνες έργα υψηλής τέχνης ακολουθώντας, περισσότερο ή λιγότερο πιστά, τα κλασικά πρότυπα.

Ο κλασικισμός προϋποθέτει όχι μόνο τον θαυμασμό για τα παλαιότερα έργα αλλά και τη βαθιά γνώση του περιεχομένου και της μορφής τους. Αυτό μας βοηθά να καταλάβουμε ένα ακόμα χαρακτηριστικό της εποχής, το ενδιαφέρον και τη φροντίδα για την πολιτισμική κληρονομιά. Οι διάδοχοι του Μεγαλέξανδρου καλλιέργησαν εντατικά στις αυλές τους τα γράμματα και τις τέχνες, ίδρυσαν μουσεία και βιβλιοθήκες, όπου συγκεντρώθηκε, κατατάχτηκε και μελετήθηκε το σύνολο σχεδόν της προγενέστερης επιστημονικής και λογοτεχνικής παραγωγής. Γύρω τους μαζεύτηκαν, δούλεψαν και ανταμείφτηκαν πλουσιοπάροχα οι περισσότεροι λογοτέχνες, λόγιοι και επιστήμονες της εποχής.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Τῶν δὲ βασιλείων μέρος ἐστί καὶ τὸ Μουσεῖον, ἔχον περίπατον και ἐξέδραν καὶ οἶκον μέγαν ἐν ᾧ τὸ συσσίτιον τῶν μετεχόντων τοῦ Μουσείου φιλολόγων ἀνδρῶν.[1]
Στράβων, Γεωγραφικά 17.1.8

Το Μουσείο της Αλεξάνδρειας ιδρύθηκε στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. από τον Πτολεμαίο Α' με την καθοδήγηση του Δημητρίου του Φαληρέα. Σκοπός του ήταν να αποτελέσει κέντρο επιστημονικής μελέτης, διδασκαλίας και έρευνας, ικανοποιώντας τις πνευματικές ανησυχίες του βασιλιά και τις εκπαιδευτικές ανάγκες της οικογένειάς του. Στις εγκαταστάσεις που αναφέρει ο Στράβων πρέπει να προσθέσουμε τους χώρους διαμονής των μελών, φυσικά και τη φημισμένη Βιβλιοθήκη,[2] που έφτασε να διαθέτει 700.000 βιβλία. Προϊστάμενοί της ορίστηκαν από τους Πτολεμαίους και υπηρέτησαν σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Ζηνόδοτος, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος, ο Ερατοσθένης, ο Αριστοφάνης ο Βυζάντιος, ο Αρίσταρχος κ.ά.

Ανάλογα ιδρύματα λειτουργούσαν στο τέμενος της Αθηνάς Πολιάδας στην Πέργαμο, στην αυλή των Αντιγονιδών στην Πέλλα και στο ανάκτορο του Αντιόχου του μεγάλου στην Αντιόχεια. Σημαντικές δημόσιες βιβλιοθήκες, προσαρτημένες σε ιερά τεμένη, σε γυμνάσια, σε ανώτερες σχολές κλπ., υπήρχαν σε πολλές ακόμα πόλεις: στην Αθήνα, στην Κω, στη Ρόδο, στην Έφεσο και αλλού. Σε αυτούς τους προνομιακούς χώρους έζησαν και δούλεψαν οι λόγιοι της Ελληνιστικής εποχής, σε τέτοια «θερμοκήπια» άνθισαν η αλεξανδρινή ποίηση και οι επιστήμες.
---------------------------
1. Μέρος του παλατιού είναι και το Μουσείο, που έχει τόπο για περίπατο, οργανωμένο χώρο μαθημάτων και συζητήσεων, και ένα μεγάλο κτίριο όπου ήταν το κοινό εστιατόριο των επιστημόνων μελών του Μουσείου.

2. Στην πραγματικότητα υπήρχαν δύο βιβλιοθήκες: μία, η μεγαλύτερη, μέσα στο Μουσείο για τους ερευνητές, και μία έξω από τα ανάκτορα, ανοιχτή σε όλους τους πολίτες.

Είναι χαοτική η διαφορά ανάμεσα στο: “δίνω μία ευκαιρία” και στο “χαρίζω μία ευκαιρία”

Και τι είναι η ζωή τελικά; Ένα Λούνα Παρκ.

Και οι έρωτες τα τρενάκια του τρόμου που, όσο γρήγορα σε ανυψώνουν, τόσο αιφνίδια σε σκάνε στο έδαφος.

Βέβαια, πολλές φορές φταίμε και εμείς οι ίδιοι που ανεβαίνουμε σε αυτά, ενώ γνωρίζουμε πλέον τη διαδρομή.

Δεν ξέρω για εσένα, αλλά εγώ το ίδιο λάθος το κάνω δύο και τρεις φορές.
Για να βεβαιωθώ, απλά, πως είναι σφάλμα, μη τυχόν και το παρεξήγησα δηλαδή.
Και συνήθως το πρόβλημα δεν ήταν ότι εσύ δεν ερχόσουν, αλλά ότι εγώ δεν έφευγα.
Γιατί, παρόλο που δεν μπορείς να ελέγξεις τη συμπεριφορά κάποιου, μπορείς να ελέγξεις πόσο καιρό θα την ανέχεσαι.

Γιατί υπάρχει μία χαοτική διαφορά ανάμεσα στο “δίνω μία ευκαιρία” και στο “χαρίζω μία ευκαιρία”.

Ούτε και σήμερα μπόρεσα να χωνέψω αυτόν τον κόσμο.
Αύριο πάλι.

Τι σε κάνει να πιστεύεις πως θα είσαι η εξαίρεση στον κανόνα;

Κάποιοι τους σιχαίνονται. Κάποιοι άλλοι δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτούς. Κάποιοι τους θεωρούν περιοριστικούς. Κάποιοι άλλοι τους βλέπουν ως προστασία. Κάποιους τους εξιτάρει το να τους παραβιάζουν ενώ μερικοί τρέμουν ακόμη και να πλησιάσουν τα όριά τους. Ο λόγος φυσικά για τους κανόνες.

Σε οποιαδήποτε κατηγορία ανθρώπων και αν ανήκουμε και οποιαδήποτε άποψη και αν έχουμε για αυτούς δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι ολόκληρη η ζωή μας διέπεται από κανόνες. Από νόμους που ρυθμίζουν από τη λειτουργία του σύμπαντος, μέχρι τις αρχές λειτουργίας του σώματός μας και από τους κανόνες του νομικού συστήματος της χώρας στην οποία ζούμε μέχρι τους κανόνες που θέτει ο εργοδότης στην εργασία μας. Η ίδια η ζωή μας και η καθημερινότητά μας είναι άμεσα συνδεδεμένες με νόμους και κανόνες.

Ανάμεσα σε όλους αυτούς, υπάρχει και μια ιδιαίτερη κατηγορία από κανόνες, οι οποίοι είναι δυσδιάκριτοι, αφού δεν είναι γραμμένοι κάπου, οι λεγόμενοι «άγραφοι νόμοι» της κοινωνίας και της ζωής. Αυτού του είδους οι κανόνες έχουν δημιουργηθεί μετά από χρόνια παρατήρησης του ανθρώπινου είδους και βασίζονται σε δύο βασικούς πυλώνες. Πρώτον, το γεγονός ότι ο μέσος άνθρωπος αντιμετωπίζει παρόμοιες προκλήσεις, καταστάσεις και προβλήματα και δεύτερον ότι ο μέσος άνθρωπος έχει του ίδιου τύπου φυσικές, ψυχολογικές και συναισθηματικές ανάγκες. Με το πέρασμα των χρόνων, η ιστορία απέδειξε ότι, λόγω αυτών των δύο βασικών πυλώνων, κάποιες συγκεκριμένες καταστάσεις της ζωής δίνουν στις πλείστες των περιπτώσεων συγκεκριμένα αποτελέσματα, θεσπίζοντας σαν να λέγαμε έναν άγραφο νόμο.

Όπως ακριβώς συμβαίνει με όλες τις μορφές κανόνων, έτσι και με αυτούς, η παραβίασή τους συνήθως επιφέρει συνέπειες, οι οποίες συνήθως επέρχονται στον «παραβάτη» με τη μορφή της φυσικής εξέλιξης μιας αλληλουχίας γεγονότων η οποία έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή του. Κι όμως, παρά το ότι αυτό είναι ένα συχνό φαινόμενο, του οποίου λίγο ως πολύ όλοι γίναμε μάρτυρες, για πολλούς από εμάς το πάθημα άλλων δεν είναι αρκετό για να μας γίνει μάθημα. Και επιλέγουμε, πολλές φορές συνειδητά, να παραβιάσουμε έναν άγραφο κανόνα. Γιατί;

Η απάντηση βρίσκεται σε αυτό που αποκαλούμε «εξαίρεση στον κανόνα». Οι πλείστοι των θεσμοθετημένων κανόνων, είτε οι φυσικοί είτε οι ανθρώπινοι, ισχύουν για όλους χωρίς εξαιρέσεις. Αν πεταχτείς από μια πολυκατοικία, θα πέσεις στο έδαφος. Αν κλέψεις, θα πας φυλακή (ιδανικά μιλώντας). Οι άγραφοι κανόνες όμως είναι μια ξεχωριστή κατηγορία. Κάθε ένας τους έχει πάντα, ή σχεδόν πάντα, τις δικές του εξαιρέσεις. Ενώ δηλαδή η πλειονότητα των ανθρώπων θα θερίσει αρνητικές συνέπειες όταν τους παραβιάσει, υπάρχουν μεμονωμένες περιπτώσεις όπου άτομα που τους παραβίασαν όχι μόνο την έβγαλαν «καθαρή», αλλά σε κάποιες περιπτώσεις βγήκαν κερδισμένοι. Το ζήτημα όμως είναι ότι αυτές οι εξαιρέσεις δεν ακυρώνουν τον κανόνα, αλλά τον επιβεβαιώνουν.

Υπάρχει για παράδειγμα ο άγραφος κανόνας που λέει «αν μπλέξεις με τον τζόγο θα χάσεις χρήμα και περιουσία». Είναι κανόνας τόσο ισχυρός, ο οποίος χτίστηκε μέσα από χρόνια πικρής εμπειρίας, αν και υπάρχουν σποραδικές εξαιρέσεις όπου άτομα έβγαλαν χρήματα ασχολούμενοι μαζί του. Ολοένα λοιπόν και περισσότερα άτομα επιλέγουν να ασχοληθούν, θεωρώντας ή ελπίζοντας ότι θα αποτελέσουν τελικά μέρος της εξαίρεσης και όχι του κανόνα.

Ο λόγος που πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν σε αυτήν τη συμπεριφορά, ακούει σε αυτό που ονομάζουμε «υπερβολική αυτοπεποίθηση». Η νοοτροπία «αυτό δε θα συμβεί σε εμένα» είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τέτοιες επιλογές.

Άρα τι γίνεται; Θα παίζουμε μια ζωή εκ του ασφαλούς; Το ρίσκο στις επιλογές είναι για πολλούς η επιβεβαίωση ότι ζουν. Η αδρεναλίνη που εκκρίνει η αβεβαιότητα, η ικανοποίηση όταν ένα ρίσκο φέρει τελικά κέρδος, ακόμα και ο πόνος των συνεπειών είναι για κάποιους η ίδια η ζωή.

Το τι θα κάνει φυσικά ο καθένας και πόσο ρίσκο θα βάζει στη ζωή του είναι δική του απόφαση. Αν είσαι από αυτούς που θες να πέφτεις με τα μούτρα αγνοώντας κανόνες, γραμμένους κι άγραφους, ρίσκα και συνέπειες, τότε σε εμάς τους υπόλοιπους δεν πέφτει λόγος. Φτάνει βέβαια οι αρνητικές συνέπειες που θα θερίσεις, αν αποτύχεις, να είναι δικές σου και μόνο δικές σου και να μην πάρεις αμπάριζα συντρόφους, φίλους και παιδιά.

Αν όμως είσαι κάπως πιο συγκρατημένος, τα πιο κάτω είναι ορισμένα ζητήματα που ίσως θα θέλεις να ζυγίσεις πριν αποφασίσεις αν θα πάρεις κάποιο ρίσκο που παραβιάζει κάποιον άγραφο κανόνα: «Ποια είναι τα πιθανά οφέλη μιας επιτυχίας και ποιες οι πιθανές συνέπειες μιας αποτυχίας;» Μη βγάζεις την αποτυχία από το κάδρο. Πρόβλεψε. Προσπάθησε να δεις μακριά εκ των προτέρων. Βάλε τα υπέρ και τα κατά σε μια ζυγαριά και αποφάσισε αν τα οφέλη και οι συνέπειες τελικά αξίζουν το ρίσκο. Σκέψου επίσης, «από πού πηγάζει η αυτοπεποίθησή μου ότι θα είμαι η εξαίρεση στον κανόνα;». Μήπως έχεις κάποιες γνώσεις επί του θέματος, κάποια ταλέντα ή κάποιες δεξιότητες που σε καθιστούν σε πιο πλεονεκτική θέση από το μέσο άνθρωπο που με τις αποτυχίες του «έγραψε» τον κανόνα; Αν η απάντηση είναι ναι, και δε βασίζεσαι απλά στη λογική της υπερβολικής αυτοπεποίθησης, τότε ίσως αξίζει να δοκιμάσεις.

Γενικά όμως να θυμάσαι, ότι αυτοί οι άγραφοι κανόνες είναι δύσκολο να σπάσουν. Έχουν γραφτεί μέσα από επίπονες διαδικασίες που πέρασαν όσοι τους αψήφησαν. Κάθε φορά που παραβιάζεις έναν από αυτούς, κάνεις βουτιά από έναν ουρανοξύστη. Στο έδαφος υπάρχει μια ολυμπιακή πισίνα γεμάτη σκατά και στο κέντρο της ένας κουβάς από υγρό χρυσάφι. Ζύγισέ το.

Οι 5 μεγαλύτερες Αυταπάτες που μας κρατάνε σκλαβωμένους στο Μάτριξ

Αν θέλετε πραγματικά να ζήσετε ελεύθεροι, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσετε τα πράγματα που σας εμποδίζουν να το κάνετε αυτό. Η ζωή δεν είναι αυτό που ήταν κάποτε. Το να γεννηθείς στις μέρες μας δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το να γεννιόσουν 5.000 χρόνια πριν.

Τότε, γεννιόσουν, ξεπλενόσουν σε κάποιο ποτάμι, και μεγάλωνες μαθαίνοντας πώς να εργάζεσαι και το κυνηγάς. Τώρα, όταν γεννιέσαι, σου δίνεται ένας αριθμός κοινωνικής ασφάλισης, ένα πιστοποιητικό γέννησης από την κυβέρνηση, σε γαλουχούν με μία στοιβάδα έτοιμων ιδεών, που ξεκινούν από ένα έτοιμο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, και φυσικά επέρχεται η πλύση του εγκεφάλου σας πάντα σύμφωνα με τις κοινωνικές προσδοκίες των συνθηκών της εποχής.

Το «Matrix» είναι ένας συνδυασμός φιλοσοφιών, ιδεών, ιδρυματικών θεσμών, κοινωνικών δομών, και διατάξεων που έχουν αυτοσκοπό να ρίξουν τη στάχτη στα μάτια μας, που μας εμποδίζει να δούμε τη ζωή όπως είναι στην πραγματικότητα. Μερικοί άνθρωποι είναι τόσο βαθιά υπνωτισμένοι στη μήτρα που νομίζουν ότι έτσι είναι τα πράγματα και πως η μορφή της ζωής τους είναι φυσιολογική.

Εδώ είναι μια λίστα με τις πέντε μεγαλύτερες αυταπάτες που κρατούν την ανθρωπότητα υπόδουλη στο Μάτριξ. Αν θέλετε να σπάσετε τα δεσμά σας, πρέπει πρώτα να μάθετε τι είναι αυτό που χρειάζεστε για να απελευθερωθείτε από τη μήτρα. Μετά την ανάγνωση αυτού του άρθρου, θα κατανοήσετε ξεκάθαρα ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι ένα μεγάλο Matrix σχεδιασμένο να μας κρατάει κοιμισμένους.

1) Η αυταπάτη της επιλογής και της ελευθερίας

Η κυβέρνησή σας μπορεί να τονίζει καθημερινά το πόσο ελεύθεροι είστε, αλλά αναλογιστείτε λίγο τι θα συμβεί σε περίπτωση που προσπαθήσετε να καλλιεργήσετε ένα συγκεκριμένο είδος φυτού στο μπαλκόνι η στον κήπο σας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ιατρικούς ή για ψυχαγωγικούς σκοπούς όπως γίνεται σε άλλες χώρες; Πώς μπορείς να είσαι ελεύθερος, αν ζείς σε μια κοινωνία που έχει ανακηρύξει φυτά που μεγαλώνουν στη φύση της παράνομα;

Ξέρατε ότι άνθρωποι έχουν συλληφθεί επειδή καλλιεργούσουν τους δικούς τους κήπους, ή ότι κοινοτικοί κήποι έχουν κλείσει, επειδή ήρθαν σε σύγκρουση με συμφέροντα μεγάλων επιχειρήσεων; Σωστά. Σύμφωνα με μια έκθεση ειδήσεων πριν από μερικά χρόνια, ένας άνδρας από τη Γεωργία μηνύθηκε από τη νομοθεσία με πρόστιμο 5.000 δολαρίων για καλλιέργεια υπερβολικά πολλών λαχανικών…

Μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο για κατούρημα σε ένα δάσος ή για περπάτημα χωρίς να φοράς μπλούζα. Τηλεφωνικές κλήσεις σας μπορούν να καταγραφούν ανά πάσα στιγμή. Η αναζήτηση στο διαδίκτυο παρακολουθείται. Το E-mail σας μπορεί να προσεγγιστεί από Υπηρεσίες Πληροφοριών ανά πάσα στιγμή. Στις Η.Π.Α αν πεις ένα λάθος πράγμα για τον πρόεδρο, η CIA μπορεί να εμφανιστεί στην πόρτα σου την επόμενη ημέρα.

Σε ορισμένες πολιτείες, δεν επιτρέπεται καν η κινηματογράφηση δημοσίων υπαλλήλων (αστυνομικών) για προστασία των πολιτών και καλά. Δεν είσαι ελεύθερος. Έχεις την ψευδαίσθηση της ελευθερίας η οποία έχει «συνταγογραφηθεί» από το 1% των «ανθρώπων» που ελέγχουν τον πλανήτη μας.

2) Το πολιτικό σύστημα

Πιστεύετε ότι η ψήφος σας έχει σημασία; Οι Ψήφοι θα είχαν σημασία μόνο αν ζούσατε σε μια υγιή δημοκρατία! Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια obligarchy. Αυτό σημαίνει ότι οι νόμοι και οι πολιτικές του συστήματος διαμορφώνονται γύρω από τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων και την οικονομική ελίτ, αντί να διαμορφώνονται σε σχέση τις επιθυμίες και την ευημερία των πολιτών.

«Το κεντρικό σημείο που προκύπτει από την έρευνά είναι ότι η οικονομική ελίτ και οργανωμένες ομάδες που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των επιχειρήσεων προσδίδουν σημαντικές επιπτώσεις στην ανεξάρτητη κυβερνητική πολιτική των ΗΠΑ, καθώς βασίζεται σε πλαίσια ομαδικών συμφερόντων όπου οι μέσοι πολίτες έχουν μικρή ή και καμία επίδραση.»

Τι να πρωτοαναφέρεις για την κατάσταση της Ελλάδας όπου μια ολόκληρη χώρα είναι υποδουλωμένη σε ένα κατασκευασμένο χρέος το οποίο εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων, το οποίο πληρώνει δυσβάσταχτα ο μέσος Έλληνας χωρίς να έχει ερωτηθεί ποτέ αν θέλει και αν πρέπει να το κάνει, από την εκάστοτε κυβέρνηση.

3) Το εκπαιδευτικό σύστημα

Το σχολείο σου διδάσκει πώς να απομνημονεύεις, να επαναλαμβάνεις, και να αναμασάς. Ακριβώς το skillset που χρειάζεται για να περάσεις τη ζωή σου εργαζόμενος για την πραγματοποίηση των ονείρων κάποιου άλλου.

Ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο δίνεται έμφαση περισσότερο στην απομνημόνευση της γνώσης και λιγότερο τη δημιουργικότητα και την κατανόηση.

Πριν από μερικά χρόνια, όταν ήμουν στο Φιλοσοφικό, πήρα μια γεύση για το πώς η εκπαίδευση πρέπει να είναι. Οι τέχνες είναι το μόνο πράγμα που αναστηλώνουν την πίστη στο σχολικό σύστημα, διότι ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη, την οργάνωση της σκέψης και την δημιουργικότητα. Το εκπαιδευτικό σύστημα έχει σχεδιαστεί αλλιώς όμως.

Το σύστημα έχει σχεδιαστεί έτσι: Πήγαινε σχολείο, πειθαρχημένος με το κεφάλι κάτω. απομνημόνευσε όσο μπορείς και επανέλαβε ξανά και ξανά! Έτσι θα πάρεις καλούς βαθμούς, θα πάρεις και το πολυπόθητο πτυχίο που θα σε προσγειώσει στη συνέχεια μια «δουλειά», στην οποία θα είσαι ένας εργαζόμενος κάποιου άλλου για όλη σου τη ζωή.

Τι κοινό έχουν οι Oprah, Μπιλ Γκέιτς, ο Michael Dell, Tiger Woods, ο Richard Branson, ο Simon Cowell, Walt Disney, ο Albert Einstein, και ο Τόμας Έντισον; Είναι όλοι εξαιρετικά επιτυχημένες περσόνες (κάποιοι είναι εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι), και κανένας από αυτούς δεν έχει πτυχίο κολεγίου. Στην πραγματικότητα, περίπου οι μισοί από αυτούς δεν έβγαλαν ούτε το γυμνάσιο.

Πάρτε χαμπάρι πως το Σχολείο δεν θα σας διδάξει να βρείτε το πάθος σας, την έκφρασή σας και τη δική σας ταυτότητα. Απλώς σε προετοιμάζει για να γίνεις ένα αξιοπρεπέστατο μορφωμένο πιόνι του συστήματος που θα δουλεύει για κάποιον Βασιλιά μέχρι να πεθάνει και να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο.

4) Το κυνήγι της ευτυχίας

Αυτή είναι μια αδιέξοδη επιδίωξη καθώς έχουμε υποστεί πλύση εγκεφάλου από το μάρκετινγκ, τη διαφήμιση και την προπαγάνδα ώστε να πιστεύουμε πως η ευτυχία έρχεται με τη μορφή της ύλης και των υλικών αγαθών.

Τι είναι όμως η ευτυχία στην πραγματικότητα;

Σχέσεις αγάπης. Πνευματικότητα. Φύση. Διαλογισμός. Προβληματισμός. Αυτο-ανακάλυψη και προσωπική ανάπτυξη. Αυτοπραγμάτωση. Ζώντας την παρούσα στιγμή. Συναισθηματική / διανοητική γνώση. Αυτά είναι τα πράγματα που περιλαμβάνουν την ευτυχία, αλλά μας έχουν μάθει ότι το να βρεις μια δουλειά, να παντρευτείς έναν εταίρο, το να αγοράσεις ένα σπίτι, και η ανατροφή των παιδιών σου είναι ο μοναδικός δρόμος που σε οδηγεί στην ευτυχία. Αν ήταν έτσι, τότε γιατί οι μισοί γάμοι καταλήγουν σε διαζύγιο; Γιατί η αυτοκτονία η 10η κύρια αιτία θανάτου στην Αμερική; Γιατί η κατάθλιψη, το άγχος, και οι ψυχικές ασθένειες βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο;

Γεννιόμαστε μέσα σε μία κοίλη κοινωνία που σχεδιάστηκε για να μας κρατήσει μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε μία καταναλωτική εμμονή όπου αγοράζεις πράγματα για να καλύψεις το κενό σου το οποίο έχει δημιουργηθεί με τη σειρά του λόγω της κενότητας της γυάλινης κοινωνίας στην οποία ζούμε. Παρερμηνεύσαμε και ταυτίσαμε «την επιδίωξη της ευτυχίας», με την επιδίωξη του υλικού κέρδους».

5) Ιδεολογία, θρησκεία και πολιτισμός

Καπιταλισμός, Κομμουνισμός , Σοσιαλισμός, Φασισμός, εθνικισμός, Μουσουλμανισμός, Χριστιανισμός, Βουδισμός.

Όλοι οι παραπάνω τίτλοι και άλλοι πολλοί που τελειώνουν σε (-σμος), δηλαδή εθισμός!

Αυτό παραπάνω σε περιμένει αν δεν είσαι… χριστιανός, μουσουλμάνος, καθολικός, ευαγγελιστής, βουδιστής, Ιεχωβάς, παλαιοημερολογίτης.

Καταπιάνομαι με ένα θέμα που ο άνθρωπος πάλεψε για να λέγεται κοινωνία, και να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα όντα, αρχικά να μπορούν να έχουν κοινές αποφάσεις για την επιβίωση έναντι άλλων ομάδων σε ποιο εύπορα μέρη με ποιο υγιή διαμονή!

Αρχηγοί και μάγοι έδεσαν το ανθρώπινο ον με κομματικό-θρησκευτικά δεσμά και σε ηθικοπλαστικούς εκβιασμούς για να υπάρχουν άβουλοι δούλοι και τεμπέληδες αφεντικά!

Σήμερα έχουμε υποτίθεται εξελιχτεί σαν ανώτερο ον και αντί να είμαστε ελεύθερα πνεύματα, είμαστε δούλοι των ψεύτικων δυνάμεων που σε αποπροσανατολίζουν από το αληθινό μέλλον σου, που είναι η ολοκλήρωση της αποστολής να ανακαλύψεις την προέλευση σου και τον σκοπό της ύπαρξη σου μέσα στο σύμπαν!

Η συγχώρεση δεν θα αλλάξει το παρελθόν σας, αλλά θα αλλάξει το μέλλον σας

Το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένο σε όλους τους ανθρώπους που είναι πολύ υπερήφανοι για να ανοίξουν μια πόρτα στη συγχώρεση και έχει γραφτεί με την ελπίδα ότι η ανάγνωση αυτών των λέξεων μπορεί να τους αλλάξει γνώμη. Γιατί η συγχώρεση δεν θα αλλάξει το παρελθόν, θα αλλάξει όμως το μέλλον σας.

Η συγχώρεση είναι ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία που διαθέτουμε και αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο των κοινωνικών μας σχέσεων.

Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής θα έχετε βρεθεί σε καταστάσεις στις οποίες σας ζητείται να συγχωρέσετε και δεν είναι πάντα εύκολο να συναινέσετε σε αυτό το αίτημα. Γιατί η συγχώρεση δεν είναι ποτέ εύκολη.

Οι περισσότεροι άνθρωποι αρνούνται να συγχωρέσουν, γιατί πιστεύουν πως είναι λάθος, θεωρούν ότι εάν συγχωρέσουν θα δώσουν δύναμη στον άλλο και αργά ή γρήγορα θα γίνουν οι ίδιοι θύματα.

Η συγχώρεση όμως δεν απαιτεί προσωπική ταπείνωση. Απαιτεί πληρότητα, αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Σημαίνει πως αντικρίζετε τα λάθη σας και τις αδυναμίες σας, έτσι ώστε να κατανοήσετε και τις αδυναμίες του άλλου. Η ικανότητα να συγχωρούμε εξαρτάται από το πόσο ειλικρινείς είμαστε με τον εαυτό μας. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι το κουράγιο κάποιου να είναι πιστός στις πεποιθήσεις του, αλλά το θάρρος να αλλάξει αυτές τις πεποιθήσεις.

Η συγχώρεση θεραπεύει τις πληγές, θεραπεύει την καρδιά, ανακουφίζει και απελευθερώνει. Είναι ο πιο εύκολος τρόπος να αναλάβετε τον έλεγχο μιας κατάστασης που δημιουργεί πόνο. Γιατί ο πόνος που προκαλείται από την απουσία της συγχώρεσης είναι μεγαλύτερος από αυτόν που μπορείτε να σκεφτείτε. Η συγχώρεση είναι το καλύτερο δώρο που μπορείτε να δώσετε στον εαυτό σας.

Είμαστε όλοι επιρρεπείς στο να βλάψουμε, να αγνοήσουμε ή να ταλαιπωρήσουμε με ή χωρίς πρόθεση. Οι ρυθμοί της ζωής είναι πολύ γρήγοροι και δεν γνωρίζουμε τι θα μας συμβεί αύριο.

Η συγχώρεση δεν θα αλλάξει το παρελθόν σας αλλά θα αλλάξει το μέλλον σας, δεν θα αλλάξει αυτό που συνέβη. Όμως σίγουρα θα κάνει το μέλλον σας καλύτερο, καθιστώντας σας πιο ευτυχισμένους και ήρεμους.

Το πολύ στο λίγο

Πάντα δεν ήμουν καλός στα μαθηματικά. Ποτέ όμως δεν κατάλαβα τους ανθρώπους που νοιάζονται μόνο για ό,τι μπορεί να μετρηθεί στατιστικά. Οι δικοί μου υπολογισμοί είναι πως θα βολέψω το πολύ που νιώθω στο λίγο των άλλων.

Αρκετοί από τους Ανθρώπους μου λένε πως είναι σα να έχω φτιάξει έναν κόσμο δικό μου και ζω μέσα σ’ αυτόν. Αυτός ο κόσμος είναι γεμάτος στιγμές που γαληνεύουν την ψυχή μου και ανθρώπους υπέροχους. Σαφώς υπάρχουν στιγμές που απογοητεύομαι, που πονάω, πονάει η ψυχή μου... και όλες αυτές τις στιγμές που θα μου περάσει από το μυαλό πως ως εδώ ό,τι αγάπησα, αγάπησα κι ό,τι πίστεψα πίστεψα... κάνουν την εμφάνιση τους αυτές οι υπέροχες ψυχές με τσαγανό και αυτά τα συγκλονιστικά βλέμματα που σκέφτομαι δε γίνεται... η ζωή μου μ’ αγαπάει και μ’ αγκαλιάζει ξανά και ξανά! Μονάδα μέτρησης χαράς και ικανοποίησης; Χαμόγελο μέχρι τ’ αυτιά, ψυχή γεμάτη! Τα πιο ωραία μαθηματικά!

Άνθρωποι που σε κοιτάζουν στα μάτια και σου μιλούν μονάχα μ’ ένα βλέμμα, τόσο καθάριο όσο των παιδιών, που σου χαμογελούν μ’ ένα χαμόγελο, που κρύβει τόση ζεστασιά, χωρίς να αρθρώνουν ούτε μια λέξη. Βουβές κραυγές και λόγια τρυφερά και πειράγματα. Η απόλυτη βεβαίωση πως δεν είμαστε μόνοι. Και κάπως έτσι τα σπασμένα κομμάτια ξανακολλούν και δίνουν στο παραμύθι μας καλό τέλος.

Η ζωή είναι παιχνίδι.. πόσο άνθρωπος θα καταφέρεις να μείνεις μεγαλώνοντας και πόση ψυχή δίνεις σε ό,τι αγαπάς! Σκληρή ντόπα η αγάπη…

Είμαι σίγουρος πως οι μυημένοι πιάνουν στον αέρα τι λέω και χαμογελούν...
Οι υπόλοιποι; Ε, διαβάστε Ερεβοκτόνο λίγο παραπάνω.

Πάρε το φόβο σου από το χέρι και προχώρα

Η ζωή είναι πολύ μικρή για να κάνεις περικοπή στις στιγμές. Ο φόβος είναι ένα αίσθημα που σε κυριεύει γιατί δε γνωρίζεις το παραπέρα, το άγνωστο που ακολουθεί και το τι μπορεί να προκύψει στην πορεία.

Και λοιπόν; Κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί το επόμενο λεπτό ότι και να κάνεις όπου και αν βρίσκεσαι. Το μέλλον είναι αβέβαιο για όλους.

Τόλμησε να κάνεις αυτό που φοβάσαι. Θα δεις, πιθανόν να τα καταφέρεις και τότε η χαρά σου θα είναι διπλή γιατί έκανες κάτι που ήθελες και κατάφερες να νικήσεις το φόβο σου. Ρίσκαρε και προχώρα σε ότι δεν τολμούσες να κάνεις ως τώρα, θα διαπιστώσεις πως η ζωή είναι πολύ πιο όμορφη έτσι.

Μη μένεις στο ίδιο σημείο όπου στάθηκες χθες. Ξεκίνα περπάτα όπως μπορείς έστω δειλά –δειλά αλλά συνέχισε να κινείσαι προς το στόχο σου. Μην τα παρατάς. Ξεπέρασε τα όριά σου και θα ανακαλύψεις ότι όλα είναι στο μυαλό και τίποτα δε μπορεί να σε σταματήσει.

Ένας νέος κόσμος είναι έτοιμος να ξεδιπλωθεί μπροστά σου αρκεί να έχεις τα μάτια ανοιχτά και να είσαι σε ετοιμότητα για να το ζήσεις.

Είμαστε όλοι μας δέσμιοι μιας ευτυχίας που από δικό μας λάθος αποστερούμαστε

Είναι η απουσία της φαντασίας που μεταβάλλει τον άνθρωπο σε ανάπηρο της πραγματικότητας.

Η αίγλη της νεότητας είναι ως ένα σημείο, αίγλη του σφάλματος. Ζηλιάρηδες γέροι που όλα σας τα ’χετε προβλέψει. Δε θα ’ρθει ποτέ το αηδόνι να λαλήσει πάνω στη σωφροσύνη σας. Μωρέ δε θα ’ρθει, δε θα ’ρθει.

Ο ασυγχρονισμός της φύσης και του ανθρώπου έφερε τον ασυγχρονισμό της ψυχής και του σώματος. Όπου δεν ακούγεται αηδόνι, ακούγεται κοκτέιλ Μολότοφ. Τα πουλιά εκδικούνται, δε φοίτησαν αυτά ποτέ τους στο Κατηχητικό.

Η λέξη αυτή -αγάπη! αγάπη!- φωτοβολώντας με μυριάδες πρίσματα μια στιγμή ευτυχίας που η τύχη θα παίρνει κάθε φορά για να τη χαρίζει σε δυο πάντοτε καινούριους ανθρώπους, ρίχνεται με ριπές ουράνιας τραμουντάνας απάνω από στέγες και σύννεφα.

Στα παραμύθια, στα τραγούδια, στις λαϊκές παραδόσεις, το συναντάμε συχνά. Οπουδήποτε ξεσπάει ο άνθρωπος, κι αφήνει τα ένστικτά του να μιλήσουν, πετάει. Θέλω να πω, πάει αντίθετα προς τους φυσικούς νόμους που τον καθηλώνουν. Διαμαρτύρεται για μιαν ακόμη παρ’ ολίγον περιπέτεια που δεν του δόθηκε να χαρεί. Θέλει να κατακτήσει, να βιάσει, να εκσπερματώσει, να προεκτείνει τις σωματικές του δυνάμεις σε όλο το μάκρος των νοητικών του λειτουργιών. Αυτά τα κράνη και τα σπαθιά που τα παλεύει από μικρός, οι ξεκοιλιασμένες κούκλες και τα ξεχαρβαλωμένα ρολόγια τι άλλο νόημα μπορεί να έχουν;

Είμαστε όλοι μας δέσμιοι μιας ευτυχίας που από δικό μας λάθος αποστερούμαστε.

Φτάνουμε σιγά σιγά να μην πιστεύουμε στον εαυτό μας προς χάριν εκείνων που δεν πιστεύουν -που δεν θέλουν να πιστεύουν- στο δικό τους εαυτό.

Πότε, μα πότε θα μπορέσουμε να νιώσουμε όλοι μας πόσο βαθύ, σοβαρό, γοητευτικό πράγμα είναι η ζωή; Σ’ όποια στιγμή κι αν παραμερίσουμε τις αραχνιασμένες ιδέες που μας εμποδίζουν να σταθούμε ανεπηρέαστοι αντίκρυ της, θα διαγνώσουμε μέσα στα βάθη του είναι της όλα όσα και μέσα στο βάθος του δικού μας είναι αξεδιάλυτα ζουν συμπλεγμένα, όλα όσα μάταια προσπαθούμε να βάλουμε από τη μια μεριά κι από την άλλη μεριά, τονίζοντας από αδυναμία -ίσως και από συνήθεια- τις αντιθέσεις τους.

Ζητώ συγγνώμη για τον εύκολο συμβολισμό, αλλά η εποχή μας σ’ αυτήν ακριβώς την αλήθεια συμποσούται: μια καταπληκτική τεχνική πρόοδος αγωνίζεται να θεραπεύσει τα δεινά που προκαλεί στον άνθρωπο μια καταπληκτική τεχνική πρόοδος. Βρισκόμαστε μακριά από την εποχή που ο άνθρωπος ονειρευόταν ένα πουλί. Από τη στιγμή που πέταξε το πρώτο αεροπλάνο, εκείνος έχασε τα φτερά του. Τα φτερά που, είναι αλήθεια, πολύ συχνά τον απομάκρυναν από ένα τέλος σε ειρηνικό κρεβάτι. και ύστερα; Στο αναμεταξύ εκείνος εκσπερμάτωνε. Θέλω να πω, του δινότανε η ευχέρεια να ξοδέψει όχι μόνο ένα ποσοστό από το λευκό εκείνο σπέρμα που αναλογεί στον κάθε άνθρωπο και που έτσι ή αλλιώς ακόμη και χωρίς συνεταίρο, βρίσκεται τρόπος να βγει, μα κι ένα μεγάλο ποσοστό από το άλλο, το μαύρο σπέρμα, που -δεν είναι η θέση εδώ να αναρωτηθεί κανείς «γιατί»- συμβαίνει να περικλείνει στα βάθη της η ψυχή του. Και που επίσης, αν δεν ξοδευτεί με τη μέθοδο του απροσδόκητου (θα έπρεπε να πω: του θαύματος) ή της οποιασδήποτε περιπέτειας, κινδυνεύει να τον οδηγήσει στην παράκρουση. Όλες αυτές οι περιπλανήσεις των λαών που διαβάζουμε στα παλαιά χρονικά, η μόνιμη σχεδόν διαβίωσή τους χωρίς αστυνόμευση, το παρθένο έδαφος που πρωτοπατούσανε, οι ληστείες, οι απαγωγές, οι αρπαγές… αντιστοιχούσανε σε ποταμούς σωστούς μαύρου σπέρματος που αποτρέπανε κάθε ιδέα κόρου ή ανίας, και χαλαρώνανε τα ελατήρια ενός νευρικού συστήματος που αντέχει στα πάντα εκτός από την αχρησία.

Μην παραιτείσαι

Ήταν μια φορά μια κάμπια που είχε ερωτευτεί ένα λουλούδι.

Ήταν, οπωσδήποτε, ένας αδύνατος έρωτας, αλλά το έντομο δεν σκόπευε να αποπλανήσει το λουλούδι ούτε να κάνει σχέση μαζί του. Ούτε καν ήθελε να του μιλήσει για έρωτα. Ονειρευόταν μόνο να φτάσει μέχρι το λουλούδι και να του δώσει ένα φιλί. Μόνο ένα φιλί.

Κάθε πρωί και κάθε απόγευμα η κάμπια έβλεπε τον αγαπημένο της όλο και πιο ψηλά, όλο και πιο μακριά. Κάθε νύχτα, ονειρευόταν πως τελικά τον έφτανε και τον φίλαγε.

Μια μέρα, η μικρή κάμπια αποφάσισε πως δεν μπορούσε να συνεχίσει να ονειρεύεται κάθε νύχτα το λουλούδι και να μην κάνει τίποτα για να πραγματοποιήσει το όνειρό της. Έτσι, θαρραλέα, ανακοίνωσε στους φίλους της τους σκαραβαίους, τα μυρμήγκια και τα σκουλήκια ότι θα σκαρφάλωνε στο κοτσάνι, για να φιλήσει το λουλούδι.

Όλοι συμφώνησαν πως είχε τρελαθεί, και οι περισσότεροι προσπάθησαν να τη μεταπείσουν, αλλά δεν υπήρχε τρόπος: η κάμπια σύρθηκε μέχρι τη ρίζα του μίσχου κι άρχισε την ανάβαση. Σκαρφάλωνε όλο το πρωί κι όλο το απόγευμα αλλά, όταν ο ήλιος κρύφτηκε, οι μύες της είχαν εξαντληθεί. «Θα περάσω τη νύχτα πιασμένη απ’ το μίσχο, κι αύριο θα συνεχίσω να ανεβαίνω. Είμαι πιο κοντά απ’ ό,τι χτες» σκέφτηκε, παρόλο που είχε ανέβει μόνο δέκα εκατοστά, ενώ το λουλούδι ήταν πάνω από ενάμισι μέτρο ψηλό. Ωστόσο, το χειρότερο είναι πως, ενώ η κάμπια κοιμόταν, το γλοιώδες και υγρό σώμα της γλίστρησε πάνω στο κοτσάνι και η κάμπια ξύπνησε εκεί ακριβώς απ’ όπου είχε ξεκινήσει μια μέρα πριν.

Η κάμπια κοίταξε προς τα πάνω και σκέφτηκε πως έπρεπε να κάνει διπλή προσπάθεια κατά τη διάρκεια της μέρας και να πιαστεί καλύτερα τη νύχτα. Οι καλές της προθέσεις δεν ωφέλησαν καθόλου. Κάθε μέρα η κάμπια σκαρφάλωνε, και κάθε νύχτα γλιστρούσε ξανά μέχρι κάτω. Ωστόσο, κάθε νύχτα, ενώ γλιστρούσε ασυναίσθητα, συνέχιζε να ονειρεύεται το ποθητό φιλί.

Οι φίλοι της της ζήτησαν να παραιτηθεί από το όνειρό της, ή να ονειρευτεί κάτι άλλο , αλλά η κάμπια υποστήριξε με λογική, ότι δεν μπορούσε να αλλάξει το όνειρο που έβλεπε ενώ κοιμόταν κι ότι, αν εγκατέλειπε τα όνειρά της, θα έπαυε να είναι αυτή που ήταν. Όλα συνεχίστηκαν έτσι για μέρες, μέχρι που ένα βράδυ…

Ένα βράδυ η κάμπια ονειρεύτηκε τόσο έντονα το λουλούδι, που τα όνειρά της μετατράπηκαν σε φτερά, και το πρωί η κάμπια ξύπνησε πεταλούδα, άπλωσε τα φτερά της, πέταξε μέχρι το λουλούδι και το φίλησε.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Όταν όμως θα γίνει του Καίσαρα φίλος, θα πάψει να συναντά εμπόδια; Θα είναι ευτυχισμένος;

Για να μην είσαι ανόητος, θα πρέπει να μάθεις αυτό που έλεγε ο Σωκράτης: «τι είναι το κάθε πράγμα», και να μην εφαρμόζεις όπως να ’ναι τις γενικές έννοιες πάνω στις συγκεκριμένες καταστάσεις. Διότι αυτή είναι η αιτία όλων των δεινών των ανθρώπων: το ότι δεν είναι σε θέση να εφαρμόσουν σωστά τις γενικές έννοιες πάνω στα συγκεκριμένα πράγματα.

Ο καθένας μας έχει και διαφορετικές απόψεις. Ένας νομίζει ότι είναι άρρωστος. Διόλου δεν είναι – απλώς δεν εφαρμόζει σωστά τις έννοιες. Άλλος νομίζει ότι είναι φτωχός, άλλος ότι ο πατέρας του είναι σκληρόκαρδος ή η μάνα του άπονη, άλλος ότι ο Καίσαρας δεν του δείχνει συμπάθεια. Ένα πράγμα δείχνουν όλα αυτά: ότι δεν ξέρεις να εφαρμόσεις τις έννοιες.

Υπάρχει κανείς που δεν κατέχει την έννοια του κακού; Που να μην ξέρει ότι το κακό είναι βλαβερό, ότι πρέπει να το αποφεύγουμε, ότι με κάθε τρόπο πρέπει ν’ απαλλαγούμε απ’ αυτό; Οι έννοιες δεν συγκρούονται μεταξύ τους. Η σύγκρουση προκύπτει την ώρα που εφαρμόζουμε τις έννοιες.

Τι είναι σε τούτη την περίπτωση το κακό, το βλαβερό, αυτό που πρέπει ν’ αποφύγουμε; Λέει ο ένας: το ότι δεν τον έχει φίλο του ο Καίσαρας. Ο άνθρωπος αυτός έχασε τον δρόμο του, έκανε λάθος στη χρήση της έννοιας, και τώρα στεναχωριέται, ζητά πράγματα που δεν έχουν σχέση με το θέμα του. Διότι ακόμη κι αν γίνει φίλος του Καίσαρα, δεν θα βρεθεί καθόλου κοντύτερα σ’ αυτό που αποζητάει. Τι ζητάει ο κάθε άνθρωπος; Να σταθεί καλά στα πόδια του, να ευτυχήσει, να κάνει τα πράγματα όπως θέλει, να τα κάνει, να μη συναντά εμπόδια, να μην καταπιέζεται. Όταν όμως θα γίνει του Καίσαρα φίλος, μήπως θα πάψει να συναντά εμπόδια, θα πάψει να καταπιέζεται, θα σταθεί καλά στα πόδια του, θα ενταχθεί ομαλά στη ροή των πραγμάτων;

Ποιος θα μας απαντήσει στο ερώτημα αυτό; Έχουμε μήπως κάποιον που να μπορούμε περισσότερο να εμπιστευτούμε από τούτον εδώ τον άνθρωπο, που ήταν πράγματι φίλος του Καίσαρα; Έλα εδώ, φίλε μου, κάτσε ανάμεσά μας και πες μας: «Πότε κοιμόσουν πιο ήσυχα; Τώρα ή προτού γίνεις φίλος του Καίσαρα;» Αμέσως θα πει: «Σταμάτα, για τ’ όνομα των θεών, μη με περιγελάς για την τύχη μου! Αλίμονο, δεν ξέρεις τι υποφέρω. Δεν μου ’ρχεται πια ο ύπνος. Όλη την ώρα σκέφτομαι: ο Καίσαρας ήδη ξύπνησε, ο Καίσαρας βγήκε έξω. Κι όλο αναστάτωση, όλο έγνοιες». Και για πες, πότε έτρωγες πιο χαρούμενα, τώρα ή παλιότερα; Άκουσέ τον, άκου τι έχει να πει. Λέει πως, έτσι και δεν τον καλέσουν στο τραπέζι, στενάζει απ’ το μαράζι. Κι αν πάλι τον καλέσουν, τρώει σαν δούλος πλάι στον αφέντη του, ανησυχώντας διαρκώς μην πει ή κάνει καμιά βλακεία. Και τι νομίζεις ότι φοβάται; Μην τον μαστιγώσουν σαν δούλο; Πώς θα μπορούσε να τη γλιτώσει τόσο εύκολα; Αντίθετα, φοβάται μην του λάχει αυτό που αρμόζει σ’ έναν άνδρα τόσο σπουδαίο, φίλο του Καίσαρα: μην του κόψουν τον λαιμό… Και για πες: Πότε λουζόσουν πιο ανέμελα; Πότε γυμναζόσουν πιο ξέγνοιαστα; Και ποια ζωή συνολικά θα προτιμούσες να ζήσεις; Την τωρινή ή την παλιότερη; Μπορώ να πάρω όρκο: δεν υπάρχει άνθρωπος τόσο αναίσθητος ή τόσο ψεύτης που να μη θρηνεί για την κακοδαιμονία που του ’τυχε απ’ την ώρα που έγινε φίλος του Καίσαρα.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ, Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ένας άνθρωπος θα παραμείνει αδύναμος, άθλιος, και φουκαράς μόνο όταν αρνείται να ανυψώσει τις σκέψεις του

Όλα όσα ο άνθρωπος επιτυγχάνει
και όλα όσα αποτυγχάνει να επιτύχει είναι το άμεσο αποτέλεσμα των σκέψεών του.
Σε ένα δίκαια διευθετημένο σύμπαν, όπου η απώλεια ισορροπίας θα σήμαινε
ολοκληρωτική καταστροφή, η ατομική ευθύνη πρέπει να είναι απόλυτη.

Η αδυναμία και η δύναμη ενός
ανθρώπου, η εντιμότητα και η ανεντιμότητα, είναι δικές του ιδιότητες, και όχι
κάποιου άλλου. Αυτές τις αποκτά μόνος του και όχι μέσω κάποιου άλλου· και
μπορούν να μεταβληθούν μόνο από τον ίδιο, ποτέ από κάποιον άλλον. Η κατάστασή
του είναι επίσης δική του, και όχι κάποιου άλλου. Ο πόνος του και η ευτυχία του
εξελίσσονται από μέσα του. Όπως σκέφτεται, έτσι και είναι· όπως συνεχίζει να
σκέφτεται, έτσι παραμένει.

Ένας δυνατός άνθρωπος δεν
μπορεί να βοηθήσει έναν πιο αδύναμο εκτός και εάν ο πιο αδύναμος είναι πρόθυμος
να βοηθηθεί, αλλά ακόμα και τότε ο αδύναμος άνθρωπος πρέπει να επιβληθεί στον
εαυτό του. Αυτός πρέπει, με τις δικές του προσπάθειες, να αναπτύξει την δύναμη
την οποία θαυμάζει στον άλλον. Κανένας εκτός από τον εαυτό του δεν μπορεί να
αλλάξει την κατάστασή του.

Είναι συνηθισμένο για τους ανθρώπους να σκέφτονται
και να λένε, «Πολλοί άνθρωποι είναι σκλάβοι επειδή κάποιος είναι δυνάστης· ας
μισούμε τον δυνάστη».

Τώρα, όμως, υπάρχει σε μια
μικρή μερίδα ανθρώπων μια αυξανόμενη τάση να αντιστραφεί αυτή η κρίση και να
λένε, «Ένας άνθρωπος είναι δυνάστης επειδή πολλοί είναι σκλάβοι· ας
περιφρονούμε τους σκλάβους».

Η αλήθεια είναι ότι δυνάστης
και σκλάβος είναι συνεργάτες εν αγνοία, και, ενώ φαίνεται να αντιπαλεύει ο ένας
τον άλλον, στην πραγματικότητα αντιπαλεύουν τους εαυτούς τους. Μια τέλεια Γνώση
διακρίνει την επίδραση του δικαίου στην αδυναμία των καταπιεζόμενων και την
εσφαλμένη εφαρμογή της δύναμης του δυνάστη. Μια τέλεια Αγάπη, βλέποντας τον
πόνο που συνεπάγονται και οι δυο καταστάσεις, δεν αποδοκιμάζει καμία. Μια
τέλεια Ευσπλαχνία αγκαλιάζει και τον καταπιεστή και τον καταπιεζόμενο.

Εκείνος που έχει υπερνικήσει
την αδυναμία, και έχει αποβάλλει όλες τις εγωιστικές σκέψεις, δεν ανήκει ούτε
στον δυνάστη ούτε στον καταπιεζόμενο. Είναι ελεύθερος.

Ένας άνθρωπος μπορεί να
ανυψωθεί, να υπερνικήσει και να επιτύχει μόνο όταν ανυψώσει τις σκέψεις του.

Θα παραμείνει αδύναμος, και
άθλιος, και φουκαράς μόνο όταν αρνείται να ανυψώσει τις σκέψεις του.

Πόσο μεγάλος είναι ο ωκεανός στη Γη; - Η εκτίμηση των ειδικών

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το 71% της επιφάνειας της Γης καλύπτεται πλήρως από νερό, ενώ περίπου το 96,5% αυτού του νερού είναι ωκεανός.

Με περισσότερα από 1,3 δισεκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα νερού, αυτός ο τεράστιος χώρος διαθέτει μια έκταση η οποία κατά 99% μπορεί να κατοικηθεί από ζωή, ενώ διαθέτει και κάποια άλλα εντυπωσιακά γεωλογικά χαρακτηριστικά, όπως τη μεγαλύτερη οροσειρά στον κόσμο και το βαθύτερο φαράγγι.

Τεχνικά, υπάρχει ένας παγκόσμιος ωκεανός, χωρίς να διακόπτεται από τη στεριά, αλλά γενικά αναφερόμαστε σε αυτόν μέσα από τις πέντε ξεχωριστές λεκάνες του: τον Ειρηνικό, τον Ατλαντικό, τον Ινδικό, το Νότιο και την Αρκτική.

Οι αριθμοί που προκαλούν δέος σχετικά με το πόσο μεγάλος είναι ο ωκεανός στη Γη
  • Αποτελώντας περίπου το 46,6% του παγκόσμιου ωκεανού, οι ειδικοί θεωρούν τον Ειρηνικό ως τον μεγαλύτερο ωκεανό στον κόσμο. Μάλιστα, πολλοί τον συγκρίνουν με το μέγεθος όλων των υπόλοιπων ωκεανών -Ατλαντικός, Αρκτικός, Νότιος και Ινδικός Ωκεανός- όταν συνδυαστούν μαζί.
  • Παρόμοια με τον Ειρηνικό, ο Ατλαντικός Ωκεανός εκτείνεται από τα βόρεια του πλανήτη προς τα νότια, αλλά είναι σημαντικά πιο περιορισμένος σε σύγκριση.
  • Η Αρκτική, στο βόρειο πόλο, είναι ο μικρότερος από τους πέντε ωκεανούς, αποτελώντας μόνο το 4,3% του παγκόσμιου ωκεανού.
  • Εάν όλα τα ανώμαλα σημεία στην επιφάνεια της Γης έπρεπε να εξομαλυνθούν, έτσι ώστε να μην υπάρχουν άλλες τρύπες ή βαθουλώματα πάνω ή κάτω από το νερό, τότε ολόκληρη η Γη θα γέμιζε με νερό που θα είχε βάθος περίπου 3.660 μέτρα.
  • Ο ωκεανός περιέχει τόσο πολύ αλάτι που εάν αφαιρούσατε το αλάτι από αυτόν και το απλώνατε ομοιόμορφα σε όλη την επιφάνεια της Γης, τότε θα είχατε ένα στρώμα αλατιού πάχους 152 μέτρων περίπου.
  • Το θαλασσινό νερό περιέχει 38 κιλά χρυσού ανά κυβικό μίλι.
  • Στο τέλος, όλα καταλήγουν στον ωκεανό. Ο ωκεανός είναι ο μεγαλύτερος «νεροχύτης» του πλανήτη. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα ιζήματα των βράχων, όλα τα ποτάμια και τα συντρίμμια που μεταφέρουν, η ανεμοδαρμένη σκόνη, τα ηφαιστειακά συντρίμμια, τα πάντα καταλήγουν σε αυτόν.
  • Λέγεται ότι στο βυθό του υπάρχει ένα «νεκροκρέβατο» από σκελετούς της θαλάσσιας ζωής 3 χιλιομέτρων, κάτω από το οποίο βρίσκεται ένα άλλο «κρεβάτι» από συντρίμμια, τα οποία τώρα μετατρέπονται σε βράχους, σύμφωνα με το mentalfloss.com, λόγω της τεράστιας πίεσης στο πέρασμα του χρόνου.
  • Μπορείτε να βυθίσετε ολόκληρο το Όρος Έβερεστ (8.849 μέτρα) στην τάφρο Mariana, το βαθύτερο μέρος της γης με ύψος 11.033 μέτρα.

Τα μεγαλύτερα αναπάντητα ερωτήματα για τον πλανήτη Γη

Πόσα πράγματα αλήθεια γνωρίζετε για τον πλανήτη που μένουμε; Από πού προήλθε η τεράστια ποσότητα νερού που έδωσε στη Γη το ψευδώνυμο «μπλε πλανήτης» ή πού οφείλεται η ονομασία της; Παρακάτω θα βρείτε τρία βασικά ερωτήματα για τα οποία οι επιστήμονες, ακόμη, δεν έχουν να δώσουν μια σαφή απάντηση.

Από πού προήλθε όλο το νερό;

Το νερό καλύπτει το 70% της επιφάνειας της Γης, δίνοντάς της έτσι το ψευδώνυμο «ο μπλε πλανήτης». Και όμως από πού προήλθε; Πώς είναι τόσο άφθονο στον πλανήτη μας όταν δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου στο υπόλοιπο ηλιακό μας σύστημα;

Οι περισσότεροι επιστήμονες, πιστεύουν ότι όταν σχηματίστηκε ο πλανήτης Γη, πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ήταν ένας ξηρός, βραχώδης πλανήτης.

Η πιο δημοφιλής επιστημονική θεωρία αναφέρει ότι το H2O (νερό) έφτασε σε αυτόν με τη μορφή πολλών τεράστιων αστεροειδών γεμάτων με πάγο. Μια άλλη εκδοχή, ωστόσο, υποδηλώνει ότι το νερό στην πραγματικότητα υπήρξε από το σχηματισμό της Γης, η οποία το κράτησε από το νέφος του αερίου και της σκόνης που σχημάτισε το ηλιακό σύστημα.

Τι υπάρχει στον πυρήνα της Γης;

Παρόλο που φαίνεται ότι οι άνθρωποι έχουν εξερευνήσει με μεγάλη επιτυχία ακόμη και τις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη μας, υπάρχουν πολλά περισσότερα στη Γη από την επιφάνειά της.

Το μεγαλύτερο μέρος του σφαιρικού πλανήτη παραμένει σχεδόν ανεξερεύνητο και ο λόγος γι’ αυτό, φυσικά, είναι ότι οι συνθήκες κάτω από την επιφάνεια της Γης είναι εντελώς αφιλόξενες.

Είναι γνωστό ότι το στρώμα κάτω από τον φλοιό, ο μανδύας δηλαδή, αποτελείται κυρίως από στερεό πυριτικό βράχο. Αλλά η καρδιά του πλανήτη μας παραμένει ένα μυστήριο. Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι ο σίδηρος και το νικέλιο αποτελούσαν το εσωτερικό στρώμα της Γης.

Ωστόσο, κατά τη δεκαετία του 1950, επιστήμονες ανακάλυψαν ότι αυτά τα στοιχεία δεν ήταν αρκετά ελαφριά ώστε να αντιστοιχούν στη μετρούμενη πυκνότητα του πυρήνα από μόνα τους.

Πώς πήρε το όνομά της η Γη

Η Γη είναι ο μόνος πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα, του οποίου το όνομα δεν προέρχεται από Ρωμαίο ή Έλληνα θεό. Το όνομα «Γη», προέρχεται από τις παλιές αγγλικές και γερμανικές λέξεις για το «έδαφος», αλλά κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα πότε υιοθετήθηκε ο όρος ή από ποιον.

Η κύρια θεωρία για το γιατί το όνομα της Γης δεν προέρχεται επίσης από τη μυθολογία είναι ότι οι αρχαίοι άνθρωποι δεν γνώριζαν ότι η Γη ήταν ένας πλανήτης όπως όλοι οι άλλοι.

Σκέφτηκαν ότι οι άλλοι πλανήτες ήταν ουράνια σώματα που περιστρέφονταν γύρω από τη Γη, και τα ονόμασαν ανάλογα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις για αυτήν τη θεωρία.

Πού οφείλεται ο συσχετισμός του συμβόλου της καρδιάς με την αγάπη

Χωρίς αμφιβολία το σχήμα της καρδιάς είναι το κορυφαίο σύμβολο της αγάπης. Ωστόσο, μια παράλληλη σύγκριση της ανθρώπινης καρδιάς και του σχήματος που καθιερώθηκε στον πολιτισμό μας μπορεί να κάνει τον καθένα να αναρωτηθεί πώς φτάσαμε από το σημείο Α στο σημείο Β, δεδομένου ότι συγκριτικά δεν φαίνονται και τόσο όμοια μεταξύ τους.

Οι θεωρίες αναφορικά με το σύμβολο της καρδιάς και το σχήμα της

Αποδεικνύεται ότι υπάρχουν μερικές θεωρίες πίσω από την περίπλοκη γεωμετρία της καρδιάς. Σύμφωνα με το Reader’s Digest, η πιο προφανής είναι η ιδέα ότι το σχήμα του συμβόλου της καρδιάς είναι μια καθαρή απεικόνιση του ανθρώπινου καρδιακού οργάνου. Επειδή πολλοί Έλληνες και Ρωμαίοι στοχαστές πίστευαν ότι η καρδιά είναι το επίκεντρο του σώματος, αυτή η σκέψη είναι εύλογη. Ο Αριστοτέλης, για παράδειγμα, περιέγραψε την καρδιά ως πηγή ορθολογικής νοημοσύνης, θερμότητας και αίσθησης. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι τη θεωρούσαν ως επιτομή της ζωής και της ηθικής. Οι πρώιμες απεικονίσεις του οργάνου θα μπορούσαν να τους οδηγήσουν στο οδοντωτό σχήμα που γνωρίζουμε σήμερα.

Άλλες θεωρίες υποδηλώνουν ότι το σχήμα μπορεί να μην αποτελεί καθόλου μια «κακοφτιαγμένη» απεικόνιση του οργάνου της καρδιάς. Μία ιδέα, λοιπόν, αναφέρει το Reader’s Digest είναι ότι το σύγχρονο σύμβολο αντλήθηκε από μια απεικόνιση ενός σπόρου από το φυτό Σίλφιον (σήμερα δεν υπάρχει) που χρησιμοποιούταν ως μορφή ελέγχου των γεννήσεων στην πόλη Cyrene στη Βόρεια Αφρική κατά τον 7ο αιώνα. Η σκέψη ακολουθεί τη λογική ότι το σχήμα του φυτού άρχισε να αντιπροσωπεύει το σεξ και εν συνεχεία την αγάπη. Η οποία κατ’ επέκταση συμβολίζεται με το σχήμα της καρδιάς.

Η Καθολική Εκκλησία έχει, επίσης, λόγο για το θέμα. Σε αυτήν τη θεωρία, η καρδιά παρουσιάστηκε στην Αγία Μαργαρίτα-Μαρία Αλακόκ ως όραμα το 1600. Η καρδιά εμφανίστηκε περιτριγυρισμένη από αγκάθια, ένα σύμβολο που αργότερα έγινε γνωστό ως η Ιερή Καρδιά του Ιησού και της αναπαράστασης της αγάπης του. Ενώ το σχήμα είχε τεκμηριωθεί καλά πριν από αυτό, η σχέση του με τον Καθολικισμό θα μπορούσε κάλλιστα να ενίσχυε τη δημοτικότητα της καρδιάς ως σύμβολο της αγάπης.

Ο έντονος συσχετισμός της καρδιάς με την αγάπη και τον έρωτα, ωστόσο, άνθισε κυρίως κατά την βικτοριανή εποχή με την ανταλλαγή βαλεντίνων (μικρών χειρόγραφων σημειωμάτων με ευχές) μεταξύ των ερωτευμένων, οι οποίοι τα διακοσμούσαν (όπως έκαναν και με κάθετι άλλο εκείνη την εποχή) με διάφορες κορδέλες, τόξα και άλλα διακοσμητικά.

Οι πιθανοί λόγοι για την μειωμένη γυναικεία λίμπιντο

Οι σεξουαλικές επιθυμίες των γυναικών κυμαίνονται με φυσιολογικό τρόπο με την πάροδο των ετών.

Η αυξημένη ή μειωμένη λίμπιντο συμπίπτει συνήθως με την αρχή ή το τέλος μιας σχέσης ή με σημαντικές αλλαγές στη ζωή, όπως εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση ή κάποια ασθένεια.

Ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να αντιμετωπιστούν τυχόν διαταραχές της διάθεσης μπορούν επίσης να προκαλέσουν χαμηλή σεξουαλική ορμή στις γυναίκες.

Αίτια για την απώλεια της γυναικείας διάθεσης για σεξ

Η επιθυμία για σεξ βασίζεται σε μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση πολλών πραγμάτων που επηρεάζουν την οικειότητα, όπως η σωματική και συναισθηματική ευεξία, οι προσωπικές εμπειρίες και πεποιθήσεων, ο τρόπος ζωής και η κατάσταση της σχέσης σας. Εάν αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα σε οποιαδήποτε από αυτές τις παραμέτρους, μπορεί να επηρεάσει την επιθυμία σας για σεξ.

Φυσικές αιτίες
  • Ένα ευρύ φάσμα ασθενειών, φυσικών αλλαγών και φαρμάκων μπορεί να προκαλέσει χαμηλή λίμπιντο στις γυναίκες, όπως:
  • Σεξουαλικά προβλήματα. Εάν έχετε πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ ή δεν μπορείτε να φτάσετε σε οργασμό, είναι λογικό να έχετε μειωμένη επιθυμία για σεξ.
  • Ασθένειες. Πολλές μη σεξουαλικές ασθένειες μπορούν να επηρεάσουν τη σεξουαλική ορμή, όπως αρθρίτιδα, καρκίνος, διαβήτης, υψηλή αρτηριακή πίεση, στεφανιαία νόσος και νευρολογικές ασθένειες.
  • Φάρμακα. Ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα, ειδικά τα αντικαταθλιπτικά (αναστολείς σεροτονίνης) είναι γνωστό ότι μειώνουν τη σεξουαλική επιθυμία.
  • Τρόπος ζωής. Ένα ποτήρι κρασί μπορεί να σας φτιάξει τη διάθεση, αλλά η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική σας επιθυμία. Το ίδιο ισχύει και για το κάπνισμα, το οποίο μειώνει τη ροή του αίματος με αποτέλεσμα την ανεπαρκή διέγερση των σεξουαλικών οργάνων.
  • Χειρουργική επέμβαση. Κάθε χειρουργική επέμβαση που σχετίζεται με το στήθος ή το γεννητικό σύστημα μπορεί να επηρεάσει την εικόνα του σώματός σας, τη σεξουαλική λειτουργία και την επιθυμία σας για σεξ.
  • Κούραση. Η σωματική εξάντληση μπορεί να συμβάλει στη χαμηλή σεξουαλική επιθυμία. Η κόπωση από ασθένεια ή χειρουργική επέμβαση μπορεί επίσης να παίξει τον ίδιο ρόλο.
Ορμονικές αλλαγές

Οι αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών μπορεί να αλλάξουν την επιθυμία σας για σεξ. Αυτό μπορεί να συμβεί στις ακόλουθες καταστάσεις:
  • Εμμηνόπαυση. Τα επίπεδα οιστρογόνων μειώνονται κατά την μετάβαση στην εμμηνόπαυση. Αυτό μπορεί να μειώσει την λίμπιντο και να προκαλέσει αυξημένη ξηρασία στους κολπικούς ιστούς, με αποτέλεσμα το σεξ να είναι επώδυνο ή άβολο. Παρόλο που πολλές γυναίκες εξακολουθούν να έχουν ικανοποιητικό σεξ κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης και μετά, μερικές βιώνουν μειωμένη λίμπιντο κατά τη διάρκεια αυτής της ορμονικής αλλαγής.
  • Εγκυμοσύνη και θηλασμός. Οι ορμόνες αλλάζουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αμέσως μετά τη γέννηση ενός μωρού και κατά τη διάρκεια του θηλασμού μπορεί μειώσουν την σεξουαλική ορμή. Η κόπωση, οι αλλαγές στην εικόνα του σώματος και οι πιέσεις της εγκυμοσύνης ή της φροντίδας ενός νέου μωρού μπορούν επίσης να συμβάλουν σε αλλαγές στη σεξουαλική σας επιθυμία.
Ψυχολογικές αιτίες

Υπάρχουν πολλές ψυχολογικές αιτίες χαμηλής σεξουαλικής επιθυμίας, όπως:
  • Προβλήματα ψυχικής υγείας (π.χ. κατάθλιψη)
  • Άγχος (π.χ. για οικονομικούς ή εργασιακούς λόγους)
  • Κακή αυτο-εικόνα σώματος
  • Χαμηλή αυτοεκτίμηση
  • Ιστορικό σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης
  • Προηγούμενες αρνητικές σεξουαλικές εμπειρίες
Προβλήματα στην σχέση

Για πολλές γυναίκες, η συναισθηματική εγγύτητα αποτελεί ουσιαστικό πυλώνα σεξουαλικής οικειότητας. Έτσι, τυχόν προβλήματα στη σχέση μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας στη χαμηλή σεξουαλική επιθυμία. Το μειωμένο ενδιαφέρον για σεξ είναι συχνά αποτέλεσμα συνεχιζόμενων ζητημάτων, όπως:
  • Έλλειψη σύνδεσης με τον σύντροφό σας
  • Ανεπίλυτες συγκρούσεις ή διαμάχες
  • Κακή επικοινωνία των σεξουαλικών αναγκών και προτιμήσεων
  • Προβλήματα εμπιστοσύνης

Ρωσία - Κίνα δημιουργούν από κοινού βάση στη Σελήνη - Εντός του 2021 η πρώτη φάση

Πρόσφατα η Κίνα ανακοίνωσε ότι συμφώνησε με την Ρωσία για την κατασκευή μιας βάσης στην επιφάνεια της Σελήνης. Η απόφαση αυτή θεωρήθηκε μια απάντηση στο πρόγραμμα Artemis της NASA στο πλαίσιο του οποίου θα γίνουν επανδρωμένες αποστολές στον φυσικό μας δορυφόρο και θα δημιουργηθούν στην συνέχεια και βάσεις εκεί.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος έχει επίσης ανακοινώσει την πρόθεση του για την δημιουργία μιας μεγάλης βάσης στην αθέατη πλευρά της Σελήνης. Στο «Σεληνιακό Χωριό» όπως έχει ονομάσει ο ΕΟΔ αυτή την βάση είχε ανακοινωθεί ότι ενδιαφέρεται ζωηρά και η Κίνα για να συμμετέχει.

Τελικά Πεκίνο και Μόσχα αποφάσισαν να προχωρήσουν μαζί στην δημιουργία μιας μόνιμης εγκατάστασης στον φυσικό μας δορυφόρο. Σε μεγάλο διαστημικό συνέδριο που διεξάγεται στην Αγία Πετρούπολη αυτές τις μέρες οι διαστημικές υπηρεσίες Ρωσίας και Κίνας προχώρησαν σε αποκαλύψεις για τον σχεδιασμό του όλου εγχειρήματος.

Η πρώτη ενδιαφέρουσα είδηση είναι ότι οι δύο χώρες αποφάσισαν να μην προχωρήσουν μόνες τους αλλά δηλώνουν ανοικτές σε συνεργασία με άλλες χώρες και αποκάλυψαν ότι ήδη συζητούν με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος για αυτό το ενδεχόμενο. Ενδιαφέρουν έχουν δείξει επίσης η Ταϊλάνδη, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τα οποία έγιναν η πρώτη αραβική χώρα που κατάφεραν να στείλουν στον Άρη μια ερευνητική αποστολή.

Σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν η πρώτη φάση του εγχειρήματος θα ξεκινήσει εντός του 2021 με την αποστολή στην Σελήνη ρομποτικών αποστολών που θα είναι σχεδιασμένες για να ερευνήσουν τις περιοχές που μπορεί να φτιαχτεί αυτή η βάση. Αυτές οι έρευνες θα διαρκέσουν τέσσερα χρόνια και το 2025 θα γίνει η επιλογή της περιοχής που θα γίνει η βάση. Το 2026 θα ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής χωρίς να υπάρχει ακόμη ημερομηνία ολοκλήρωσης τους.

Δεν θα υπάρξει επανδρωμένη αποστολή που να βοηθήσει στην κατασκευή της βάσης και οι πρώτοι αστροναύτες θα πάνε σε αυτή όταν θα είναι έτοιμη να τους φιλοξενήσει. Ρωσία και Κίνα υποστηρίζουν ότι η βάση θα έχει αποκλειστικά επιστημονικό και ερευνητικό χαρακτήρα. Θα δημιουργηθεί επίσης ένας διαστημικός σταθμός σε που θα βρίσκεται ανάμεσα στην Γη και την Σελήνη και θα λειτουργεί υποστηρικτικά στην βάση.

ΠΝΕΥΜΑ – ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ – ΠΝΕΥΜΑΤΟΠΛΗΞΙΑ!

 ΠΝΕΥΜΑ, Ετυμολογία: από το φυσάω, ρίζα φυ-, φυέω, φυνέω, φνέω, πνέω (φ σε π). Πνέω σημαίνει, φυσώ επί ανέμου και αύρας, επί των αυλητών και των αυλών, εκπέμπω οσμή, επί ζώων, αναπνέω, αναπνέω δυνατά ή βαθιά, ασθμαίνω, ζω, μέγα πνειν = μεγάλα φρονεί, υπερηφανεύεσθαι.


Ιστορική (χρονολογική) κατάταξη των σημασιών της έννοιας πνεύμα:

α) Από φυσική αντίληψη: κίνηση-ώθηση του αέρα, άνεμος, πνοή, η πνοή της ζωής, ζωή.

β) Από μεταφορική (ωστόσο φυσιολογική αίσθηση): γνώμη, βούληση, ευφυΐα, νοημοσύνη, εξυπνάδα, η ετοιμότητα προς απάντηση, η αγχίνοια (επιδόσεις του ‘ζωντανού’, υγιούς, δραστήριου και δημιουργικού ανθρώπου).

γ) Από τη οπτική γωνία του άρρωστου θεοφοβούμενου και δεισιδαίμονος ανθρώπου: η πνευματική, η ηθική υπόσταση σε αντίθεση με την σάρκα «ο Θεός των πνευμάτων και πάσης σαρκός», ομοίως, «το πνεύμα του Θεού – του Κυρίου – το Άγιο – της αληθείας – της ζωής – της Χάριτος», επί του διαβόλου: «πνεύμα δαιμονίου, πνεύμα ακάθαρτον – πονηρόν – άλαλον» (κατ’ εξοχήν ιουδαιοχριστιανική αντίληψη).

Τι εννοεί ο χριστιανός «πνεύμα δαιμονίου, πνεύμα ακάθαρτον – πονηρόν…»; Τίποτε περισσότερο απ’ αυτά: γνώμη, βούληση, ευφυΐα, νοημοσύνη, εξυπνάδα, η ετοιμότητα προς απάντηση, η αγχίνοια. Ότι δυναμώνει και προάγει τον άνθρωπο. Κοντολογίς προτιμά το «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι» ( = ηλίθιοι και βλάκες).

Κάνετε λάθος, διευκρινίζει ο θεολόγος – αυτός ο αρχιψευταράς της οικουμένης των ανθρώπων. «Πτωχούς τω πνεύματι» εννοεί τους ταπεινόφρονες. Μάλιστα κύριε, συμφωνούμε. Εννοεί τους ταπεινόφρονες. Ε, μάθε το λοιπόν μια και καλή, κύριε θεολόγε: εμείς δεν περιφρονούμε καθόλου τους «πτωχούς τω πνεύματι», δηλαδή τους ηλίθιους και τους βλάκες. Εμείς περιφρονούμε τους ταπεινόφρονες. Ναι τους ταπεινόφρονες. Μάλιστα τους απεχθανόμαστε, για να ξέρεις.

Αυτούς τους χαμερπείς ταπεινόφρονες, οι οποίοι είναι διαποτισμένοι τόσο πολύ από την ταπεινοφροσύνη τους, που, εμάς όλους τους μη χριστιανούς, μας θεωρούν πεθαμένους και νεκρούς. Που μας θεωρούν ανθρώπινα σκουπίδια και χαμένα κορμιά. Αυτούς που μας έχουν ρίξει προκαταβολικά στο «πυρ το εξώτερον»!

Αυτοί οι ταπεινόφρονες βλέπουν όλους τους ετερόδοξους σαν σκουλήκια. Σαν «γουρούνια που κυλιούνται μέσα στις κοπριές τους» (Ι. Χρυσόστομος και κατά τη γνώμη των «γουρουνιών» Βρομόστομος).

Αυτοί, καλοί μου άνθρωποι, οι ταπεινόφρονες χριστιανοί, πρέπει να ξέρετε ότι, είναι όλοι τους πνευματικοί άνθρωποι! Διακατέχονται από πνεύμα θεού. Από τον θεό των πνευμάτων. Από το πνεύμα του Κυρίου, το Άγιο Πνεύμα, το πνεύμα της Χάριτος και της «ζωής». Αλλά μιας ζωής μαύρης. Μαύρης σαν τα ράσα τους. Πρόκειται γι’ αυτούς που μίσησαν τη ζωή. Ο Πατέρας της εκκλησίας είναι ένας υπάνθρωπος που ο μοναδικός του στόχος είναι η δολοφονία της ζωής (Βλ. τα σχετικά άρθρα στην παρούσα ιστοσελίδα, στην κατηγορία «θρησκεία»).

Συμβουλή, εκ πείρας: μακριά τα παιδιά σας από πνευματικούς ανθρώπους. Ο κατ’ εξοχήν πνευματικός άνθρωπος λέγεται εξομολογητής-πνευματικός. Υπάρχει και το τέλειο είδος της κατηγορίας αυτής, λέγεται εξομολογητής καλόγερος. Το έργο τους είναι η θανάσιμη δηλητηρίαση της ανθρώπινης υπόστασης. Οχιές που τσιμπούν κατ΄ ευθείαν στην καρδιά του ανθρώπου. Ο εξευτελισμός του αρσενικού κατινισμού.

Οι άνθρωποι αυτοί είναι όντως πνευματικοί. μόνο που η εκπνοή τους εκπέμπει δηλητηριώδη αέρια, κατά της ζωής. Αέρια που δηλητηριάζουν την αθώότητα με το μονοξείδιο του άνθρακα που λέγεται αμαρτία. Αυτοί βρίσκουν αμαρτίες εκεί που δεν υπάρχουν. Τοποθετούν αμαρτίες εκεί που θάλλει η ομορφιά και το κάλος. Ναρκοθετούν τον κήπο της χαράς και της υγείας με νάρκες κατά της ανθρώπινης ευδαιμονίας. Κύριος στόχος του είναι η δολοφονία της παιδικής αθώας ψυχής.

Η δεξιοτεχνία τους είναι απαράμιλλη. Κτυπούν κατ’ ευθείαν στο ψαχνό. Τι είναι σίγουρο πως κάνουν όλα τα παιδιά; Ένα είναι το πιο σίγουρο απ΄ όλα, ότι αυτοϊκανοποιούνται, ότι αυνανίζονται, ότι μαλακίζονται. Επίθεση λοιπόν κατά μέτωπο: «Εφθάσαμεν τέλος πάντων και εις την κατάρατον μαλακία, ήτις την σήμερον αληθώς είναι η κοινή ψυχόλεθρος πανούκλα οπού φθείρει απολλύει τους περισσοτέρους ανθρώπους του κόσμου, και μάλιστα τους αθλίους νέους, κατά της οποίας όσα και αν ειπεί τινας, έχωντας σκοπόν να εκριζώσε από τον κόσμον τοιούτον φοβερόν και θεομίσητον κακόν, ποτέ δεν ήθελαν νομισθούν μάταια και περιττά». «ΠΗΔΑΛΙΟ» (εκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Καρόλου Ντηλ 4, Θεσ/νίκη), (σελίδα 704 στην υποσημείωση (2)) το οποίο Πηδάλιο, κατά τον χριστιανικό κόσμο «είναι η Διαθήκη μετά την καινή και την παλαιά, η μετά τας αγίας Γραφάς αγία γραφή».

Άραγε αρκεί αυτή η δόση δηλητηρίου ή απαιτείται κι άλλη ποσότητα; Καλού κακού ας ρίξουμε ακόμα μια:

Σελ. 705: «η μαλακία όχι μόνον προξενεί ζημίαν αιώνιον εις την ψυχήν αλλά και εις την υγείαν του σώματος. Ζημίαν αιώνιον εις την ψηχήν, διατί την υστερεί της Βασιλείας των Ουρανών, και την καταδικάζει εις την παντοτεινήν τιμωρίαν, ως λέγει ο Παύλος (Α΄ Κορινθ. Στ΄ 9)». Τώρα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί όλοι οι καλόγεροι θεωρούσαν τον εαυτό τους αμαρτωλό και άξιο της αιωνίας κολάσεως. Να υπήρχε άραγε κανείς που να μην είχε υποπέσει στο αμάρτημα αυτό;

Και συνεχίζει «Μη πλανάσθε, ούτε πόρνοι, ούτε ειδωλολάτραι, ούτε μοιχοί, ούτε μαλακοί, Βασιλείαν θεού ου κληρονομήσουσι». Μας εξηγεί δε ότι παρ’ όλο που μερικοί πατέρες άλλως ερμήνευσαν την λέξη μαλακοί ωστόσο, «πολλοί των δασκάλων και επί της εννοίας ταύτης τους μαλακούς εξέλαβον».

Όσο για τις ζημίες του σώματος απαριθμούνται αμέσως: «Α΄ κιτρινίζουσι, Β΄ αδυνατεί ο στόμαχός των και να χωνεύσουσι δέν ημπορούν, Γ΄ ασθενεί η όρασις των οφθαλμών τους, Δ΄ χάνουσιν την φωνήν, Ε΄ χάνουσι την ευφυΐαν και οξύτητα του νοός, ΣΤ΄ χάνουσι την μνήμην, Ζ΄ χάνουσι τον ύπνον, με κάποια ταραχώδη ενύπνια, Η΄ τρέμει το σώμα των, Θ΄ χάνουσιν όλην την ανδρείαν του σώματος και της ψυχής, και γίνονται άνανδροι ωσάν γυναίκες, Ι΄ ακολουθεί εις αυτούς η αποπληξία, ήτοι ταμπλάς, ΙΑ΄ ακολουθεί εις αυτούς συχνάκις η καθ’ ύπνους ρεύσις, πολλάκις δε και όταν ήναι έξυπνοι, δια το πολύ άνοιγμα των σπερματικών τους πόρων και ΙΒ΄, τέλος πάντων γηράσκουσι ογλίγωρα και αποθνήσκουσι κακώς». Όλα τα συμπτώματα της άθλιας διαβίωσης των μοναχών.

Προσέξτε παρακαλώ την πανουργία αυτών των κακούργων. Πως μ’ ένα σμπάρο παίρνουν όχι μόνο δυο τρυγόνια αλλά τα πάντα.

Άρθρο πρώτο: όλος ο αρσενικός πληθυσμός καθίσταται αμαρτωλός, διότι άπαντες χρημάτισαν εραστές της «χείρας με τα πέντε ορφανά».

Μας ξέφυγαν άραγε τα κορίτσια; Αμ, δε: «Δεν πρέπει και τούτο να λανθάνη τους πνευματικούς πατέρας, ότι η κατάρατος μαλακία προχωρεί και εις τας γυναίκα. Δια τούτο και αυταί πρέπει να κανονίζονται ωσάν και οι άνδρες, ίνα μη λέγω και βαρύτερα». Δεν θέλει , όπως βλέπετε, να λησμονήσει ο άγιος και τα περί ισότητος των δύο φύλων, αφού λέει «ινα μη λέγω και βαρύτερα». Αυτά τα ολίγα περί της μαλακίας των γυναικών διότι λείπει η ανάλογη εμπειρία.

Άρθρο δεύτερο: δεν χάνει κανείς μόνο τη μέλλουσα ζωή, αλλά και την παρούσα γήινη, αφού όλες οι πληγές τις Αιγύπτου πρόκειται να επιπέσουν επάνω εις τον μαλακιζόμενον.

Ότι προάγει τον άνθρωπο και τον δυναμώνει, για τους πνευματικώς ανώμαλους και μισάνθρωπους πατέρες της εκκλησίας θεωρείται θανάσιμη αμαρτία. Η καθαριότητα του σώματος, η περιποίηση της εμφάνισής του, τα γράμματα οι τέχνες και οι επιστήμες, η ευφυΐα, η σωματική και πνευματική δύναμη, η εξυπνάδα.

Ας δούμε όμως τις περιπέτειες της έννοιας πνεύμα μέσα στην πορεία της ιστορίας. Όλα τα στοιχεία από την «ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ».

Κατ’ αρχάς, είναι όρος που χρησιμεύει για τον χαρακτηρισμό της ψυχής και των ψυχικών φαινομένων σε αντίθεση προς την ύλη και το σωματικό. Επί πλέον σημαίνει τον νου, τον λόγο, την αυτοσυνείδητη ενέργεια της ψυχής, σε αντίθεση με τον βίο που καθορίζεται από τις ορμές και τον μηχανισμό του συνειρμού των παραστάσεων.

Εντούτοις παρά την υφιστάμενη αυτή διάκριση μεταξύ ψυχής και ο πνεύματος, ο όρος εισήχθη πολύ αργότερα στην φιλοσοφική ορολογία.

Ο Πλάτων μιλάει περί λογικού μέρους της ψυχής, ο Αριστοτέλης περί ενεργού νου, οι μέσοι αιώνες και η Αναγέννηση περί νοήσεως, όπως αργότερα ο Καρτέσιος και ο Σπινόζα. Ο Καντ αποφεύγει τον όρο πνεύμα, μεταχειριζόμενος τον όρο λόγος, ίσως επειδή με εκείνον τον όρο ακούγεται κάτι το υπερβολικό, το μεταφυσικό και ξένο προς την καθαρώς γνωσιολογική έρευνα.

Από τον Καντ αρχίζει η χρήση του όρου πνεύμα, ο οποίος τελικά επικρατεί μάλιστα από τον Έγελο και δι’ αυτού. Συγχρόνως το περιεχόμενό του ευρύνεται σε μεταφυσικό και κοσμικό, ενώ προηγουμένως περιορίζονταν κυρίως και προπάντων στο ψυχολογικό και το ανθρωπολογικό.

Ήδη ο Πλάτων διέκρινε στην ψυχή κατώτερες και ανώτερες δυνάμεις. Αλλά η έννοια του πνεύματος του ανθρώπου ως κάτι διαφορετικό από τον απλώς ψυχικό βίο, που είναι κοινός προς τον ψυχικό βίο των ζώων, δημιουργείται κατ’ αρχάς από την χριστιανική ανθρωπολογία, δηλαδή από την εκτίμηση και ερμηνεία του ανθρώπου, την οποία εισήγαγε ο χριστιανισμός.

Δια του πνεύματος αυτού ο άνθρωπος είναι συγγενής προς το θείο πνεύμα. Μέσα στην περιοχή δε του πνεύματος αυτού βρίσκονται οι σκοποί και οι ύψιστες αξίες του ανθρώπου, δηλαδή ο τελικός προορισμός, προς τον οποίον πρέπει να τείνει. Κοντολογίς ο πνευματικός βίος τίθεται σαφώς σε ανώτερη βαθμίδα απ’ ότι ο κατά φύση ψυχικός. Την διάκριση αυτή συναντάμε προπάντων στον απόστολο Παύλο. Εντούτοις η διάκριση μεταξύ του ψυχικού και του πνευματικού παραμένει δυσχερής, η δε μεταξύ ψυχής και πνεύματος σημασιολογική διαφορά δεν κατορθώνεται να καθοριστεί σαφώς.

Οι ατέλειωτες θεωρίες και συζητήσεις των τελευταίων αιώνων περιστράφηκαν γύρω από τον εξής άξονα: η ψυχή διαθέτει ένα ενεργό κι ένα παθητικό στοιχείο, ατομικό και με καθολική ισχύ. Κατά το αίσθημα λ.χ. και την αντίληψη η ψυχή τελεί σε παθητική κατάσταση, εξ άλλου δε αυτά εμφανίζουν ατομικές διαφορές, ανάλογα με τις αποκλίσεις των ψυχοφυσικών οργανισμών. Αντιθέτως κατά τον σχηματισμό των εννοιών και την αφομοίωση των δεδομένων του εκτός κόσμου, η οποία επιτυγχάνεται δια των εννοιών εκείνων, εμφανίζει η ψυχή του ανθρώπου ενεργή δύναμη και υψώνεται από το ατομικό στο καθολικώς ισχύον. Για μεν το παθητικό και ατομικό εκείνο, λοιπόν, χρησιμοποιήθηκε ο όρος ψυχή, για δε το ενεργό και καθολικό ισχύον και ο όρος πνεύμα δίπλα στους όρους νους, νόηση, λόγος κ.ά.

Όμως η διαφορά αυτή, μεταξύ παθητικού και ενεργού μέρους, αναπτύχθηκε ενίοτε μέχρι την αντίθεση μεταξύ δύο εντελώς διακεκριμένων μεταξύ τους ουσιών.

Από κει και πέρα άρχισαν οι σχολαστικές αναλύσεις και συζητήσεις, οι οποίες ανακάτεψαν και μπέρδεψαν σε τέτοιο βαθμό το ψυχο-πνευματικό αυτό κουβάρι, που ούτε όλες οι μοδίστρες της ανθρωπότητας κι αν μαζευτούν, δεν θα μπορέσουν ποτέ να το ξετυλίξουν.

Όσο καιρό έπαιζε πάνω στο γυαλί του μικροσκοπίου η ψυχή μόνη της, κάτι μπορούσε να δει κανείς. Τσάκωνε ένα ψυχικό φαινόμενο από δω, μια ψυχολογική αντίδραση από κει, κι όλο και κάτι είχε να παρατηρήσει. Τώρα όμως με το πνεύμα τα πράγματα σκούραιναν εντελώς. Πού να το βρεις αυτό το αερικό τον πνεύμα, πού να το στριμώξεις και πώς να το δεις; Και για ότι δεν φαίνεται συνηθίζει ο άνθρωπος ν’ ανοίγει το στόμα του και να μη το κλείνει με καμμιά δύναμη. Μήπως τα ίδια δεν έκανε και με τον θεό; Εξάλλου λέει: «Πνεύμα ο θεός». Και μόλις το πει αυτό αρχίζει να τον περιγράφει, ο αθεόφοβος, μ’ όλα τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, μηδενός εξαιρουμένου. Αυτό λοιπόν το μέγα Πνεύμα, το πνεύμα των πνευμάτων, το άϋλο, προσέξτε πώς το περιγράφει:

«… Και αλλαχού μεν αποδίδονται εις τον θεόν αισθήσεις, οίον όρασις δι’ ής τα πάντα εφορά (Α΄ Βασιλ. ΙΕ΄ 19, Ψαλμ. Θ΄ 14, Ησαΐου ΛΖ΄ 17 και πολλά άλλα), ακοή (Δευτερ. ΛΓ΄ 7, Ψαλμ. Ε΄ 2, Μιχ. Ζ΄ 7 και πολλά άλλα), όσφρησις (Γενες. Η΄ 21, Εφεσ. Ε΄ 2 και άλλα), αφή (Ιωβ ΙΘ΄ 21, Ιερεμ. Α΄ 9 και άλλα), αλλαχού δε μέλη του ανθρωπίνου σώματος, οίον στόμα δι’ ού λαλεί (Ησ. Α΄ 20, Ιερεμ. ΚΓ΄ 16), γλώσσα δίκην πυρός καταναλίσκοντος (Ησ. Λ΄ 27), χείρες δε και βραχίονες, δι’ ών τα πάντα δύναται (Ψαλ. ΙΣΤ΄ 14, Ησ. ΙΘ΄ 25, Ιερεμ. ΚΑ΄ 5, Αββακ. Β΄ 16 και άλλα), πρόσωπον (Ψαλμ. ΞΘ΄ 4), πόδες (Ησ. ΞΣΤ΄ 1 και άλλα), αλλαχού κινήσεις ανθρώπιναι (Ωσηέ ΙΑ΄ 3, Ησ. ΣΤ΄ 1, Αμως Ζ΄ 9, Γεν. ΙΑ΄ 7 και άλλα πολλά), αλλαχού δε αποδίδεται τω θεώ ψυχή (Εβρ. Ι΄ 38) μετά παθών ανθρωπίνων, οίον μίσους (Ησ. Α΄ 14), χαράς (Ησ. ΜΒ΄ 1), λύπης (Γεν. ΣΤ΄ 6), οργής (Ψαλμ. Β΄ 12), μετανοίας (Γεν. ΣΤ΄ 6), των τοιούτων ανθρωπομορφισμών λεγομένων και ανθρωποπαθισμών. Τέλος αποδίδονται τω θεώ εν τη Βίβλω διάφοροι ενέργειαι ή καταστάσεις διανοητκαί, οίον ανάμνησις (Τωβ. Γ΄ 3), πρόβλεψις (Δ΄ Βασιλ. ΙΘ΄ 27), διαλογισμός (Ιωνά Α΄ 6, Σοφ. Σολομ. Δ΄ 17), λήθη (Ψαλ. ΙΒ΄ 1)».

Και μάλλον από ευγενική διάθεση ο αγαθός καθηγητής, που έγραψε το κείμενο αυτό, παρέλειψε να αναφέρει ότι ο θεός αυτός κινδύνευε σχεδόν να πατήσει ακόμη και ανθρώπινα κόπρανα!!! Και για τους πιστούς και για τους άπιστους καταθέτουμε την απόδειξη: Δευτερονόμιο ΚΓ΄ 14-15 «και πάσσαλος έσται σοι επί της ζώνης σου, και έσται όταν διακαθιζάνεις έξω, και ορύξεις εν αυτώ και επαγαγών καλύψεις την ασχημοσύνην σου εν αυτώ. Ότι Κύριος ο θεός σου εμπεριπατεί εν τη παρεμβολή σου…»!!!

Σ’ όλες τις αποδόσεις στην νεοελληνική οι οποίες διαθέτουν τις εγκρίσεις της εκκλησίας της Ελλάδος, το προαναφερθέν χωρίο αποδίδεται ως εξής: «θα έχεις στη ζώνη σου τσαπί και όταν πηγαίνεις έξω προς σωματική σου ανάγκη να ανοίξεις λάκκο και μετά να σκεπάσεις τα κόπρανά σου».

Κι όλ’ αυτά διότι «ο Κύριος ο θεός σου πηγαινοέρχεται μέσα στο στρατόπεδό σου…». πρόκειται περί εντολής του Μωϋσή προς στρατωνισμένους Ισραηλίτες. Μια εντολή που δεν χρειάζεται να δώσει κανείς καν στις γάτες, φέρ’ ειπείν, διότι τα ζώα αυτά το πράττουν από μόνα τους και μάλιστα με εξαιρετική επιμέλεια.

Συμπέρασμα: δεν γίνεται με τίποτα να υπάρχει πνεύμα άνευ σώματος. Διότι όταν το πνεύμα των πνευμάτων, ο ίδιος ο θεός, είναι αδύνατο να περιγραφεί άνευ σωματικών μελών και ψυχολογικών αντιδράσεων, τι να πούμε μετά και για τα πνεύματα των ελεεινών ανθρώπων.

Πνεύμα όμως έχει και το πνεύμα. Ιδού: «Πνεύμα ο θεός». Έτσι λέει η Γραφή. Αυτό λοιπόν το πνεύμα έχει το πνεύμα του. Είναι το Άγιο Πνεύμα. Τι είναι το Άγιο Πνεύμα; Είναι το πνεύμα του θεού. Είναι το πνεύμα του πνεύματος.

Το άγιο πνεύμα εμφανίζεται ως τρίτο πρόσωπο, δίπλα στον πατέρα και το υιό στην καινή διαθήκη (Λουκ. 3, 2). Έχουν γραφή και γι’ αυτό τα χίλια μύρια. Έγινε όμως και η μεγάλη φασαρία για την αφεντιά του. Tο περίφημο filioque. Η ανατολική εκκλησία δέχεται ότι το άγιο πνεύμα εκπορεύεται μόνο εκ του πατρός. Η δυτική επί πλέον και εκ του υιού (filioque). Προσέξτε την ποιότητα της αερολογίας: «τινές των Ελλήνων πατέρων και διδασκάλων δέχονται ότι το πνεύμα εκπορεύεται ή πρόεισιν εκ του πατρός δι’ υιού ή πέφηνε, προχέεται, εκλάμπει δι’ υιού. Το δι’ υιού όμως διαφέρει του εκ του υιού, κακώς δε οι δυτικοί και διαμαρτυρόμενοι νομίζουσιν ότι δηλοί το αυτό. Το δι’ υιού δεν αναφέρεται εις την υπερβατικήν Τριάδα, αλλ’ εις την οικονομικήν, δηλούν σχέσιν προς τον κόσμο οι δε δυτικοί και διαμαρτυρόμενοι, δεχόμενοι την εκ του υιού εκπόρευσιν, συγχέουσι και ταυτίζουσι την υπό του υιού πέμψιν του πνεύματος προς την εκπόρευσιν»!;

Αυτή η ακατανόητη, υφ’ ημών των ανοήτων απίστων, αερολογία, αποτέλεσε έναν από τους λόγους του σχίσματος μεταξύ της ανατολικής και δυτικής εκκλησίας! Έκτοτε η δογματική αυτή διαφορά έγινε αντικείμενο μακράς και επιπόνου συγγραφικής ερεύνης, όπου αναπτύχθηκε πλούσια πολεμική φιλολογία. Οι αρειανοί, οπαδοί του Άρειου, ονομάστηκαν πνευματομάχοι διότι πίστευαν ότι το άγιο πνεύμα ήταν κτίσμα. Αυτούς τους «τακτοποίησε» η δεύτερη οικουμενική σύνοδος, δια του ογδόου άρθρου του συμβόλου της πίστεως.

Επίσης πνεύμα έχει και ο οίνος. Λέγεται οινόπνευμα. Αυτό το πνεύμα του οίνου είναι εντελώς πραγματικό. Δεν έχει κανείς παρά να καταναλώσει αρκετό οίνο για να το αισθανθεί αμέσως τ’ αποτελέσματά του. Στην αρχή επιδρά ανεβάζοντας το πνεύμα στα ύψη της ευδαιμονίας και μετά το γκρεμίζει εντελώς αβοήθητο, στα βράχια της πνευματικής απώλειας. Συμπέρασμα: ακόμη και το πνεύμα του οίνου μπορεί να κάνει κακό. Άλλως πως, το πολύ πνεύμα κάνει κακό. Κοντολογίς όπου επικρατεί αποκλειστικά, έστω περισσότερο από τα υπόλοιπα, το πνεύμα, τότε ο άνθρωπος πάσχει σοβαρά. Η απόδειξη του δόγματος αυτού είναι η ανώμαλη συμπεριφορά κι ο αντιανθρωπισμός των μοναχών. Αυτών των κατ’ εξοχήν πνευματικών ανθρώπων. Το πνεύμα είναι το θανατηφόρο καρκίνωμα του ανθρώπινου όντος. Το πνεύμα μισεί το σώμα και τις λειτουργίες του. Θεωρεί το σώμα τάφο της ψυχής και του εαυτού του. Κι ό,τι μισεί το σώμα, ακόμα κι όταν δεν το σκοτώνει, το δηλητηριάζει θανατηφόρα.

Δεν γίνεται, σε καμμιά περίπτωση μια υγιής ψυχή, έστω ένα υγιές πνεύμα, να κατοικεί μέσα σ’ ένα άρρωστο σώμα. Κι όμως, οι ίδιοι αυτοί πνευματικοί άνθρωποι, αυτοί που μισούν το σώμα, ποτέ δεν τόλμησαν ν’ αμφισβητήσουν το «Νους υγιής εν σώματι υγιή».

Στο πνεύμα και στα πνεύματα όμως δεν πιστεύουν μόνο οι χριστιανοί. Πιστεύουν και οι πνευματιστές. Η θεωρία τους λέγεται πνευματισμός και ισχυρίζεται ότι υπάρχουν πνεύματα πέρα απ’ αυτόν τον κόσμο, τα οποία μπορούν να εκδηλωθούν και να επικοινωνήσουν μαζί μας, κάτω από ορισμένες συνθήκες. Πρόκειται για παλιά ιστορία που έχει τις ρίζες του στις πρωτόγονες φυλές. Μάλλον οι πρώτες θρησκείες των ανθρώπων ξεκίνησαν από την πίστη στα πνεύματα. Μετά όπως είναι φυσικό, ανακαλύφθηκε και ο αρχηγός των πνευμάτων ο θεός. Έτσι δεν τον λένε ακόμα «ο θεός των πνευμάτων…».

Όπου υπάρχουν «απολίτιστες» πρωτόγονες φυλές, Γη του Πυρός, Τασμανία, Οττεντότοι – όχι ότι οι υπόλοιποι λαοί βρίσκονται ουσιαστικά σε καλύτερη θρησκευτική μοίρα – η θρησκευτικότητα συνίσταται στην πίστη ανθρωπόμορφων ή ζωόμορφων πνευμάτων που κατοικούν τα όρη, τους βράχους, τα σπήλαια κ.α. Μάλλον θα έπρεπε να θεωρήσουμε το στάδιο αυτό της θρησκευτικότητας ανώτερο από το σημερινό, εξαιτίας του σεβασμού προς τα στοιχεία της φύσης. Προς ολόκληρη τη φύση. Εκτός κι αν θεωρούμε ανώτερο στάδιο αυτό που καταστρέφει την φύση, όπως το σημερινό. Ποιος μας δίδαξε ότι η φύση και τα πλάσματά της έγιναν χάριν του ανθρώπου; Αναμφισβήτητα ο ιουδαιοχριστιανισμός.

Από την πίστη στα πνεύματα ξεκίνησε η πορεία των θρησκειών. Η επιθυμία για επικοινωνία μ’ αυτά, ο φόβος απέναντί τους και κατά συνέπεια η προσπάθεια εξευμενισμού τους δια δώρων και θυσιών, επέφερε την κατασκευή ναών, για να κατοικήσουν αυτά εκεί μέσα – «οίκος του θεού» λέγεται η χριστιανική εκκλησία. Έτσι ξεφύτρωσαν αναγκαστικά και οι τάξεις των ιερέων, των μάγων και των εξορκιστών.

Η ιστορία όμως του νεώτερου πνευματισμού άρχισε ξαφνικά το 1747 στην Hydesville της Αμερική, πλησίον της Νέας Υόρκης. Οι δυο θυγατέρες του Τζων Φοξ, ηλικίας 12 και 14 ετών άρχισαν να αντιλαμβάνονται κάποια παράδοξα φαινόμενα τα οποία επαναλαμβάνονταν συχνά. Μετακινήσεις επίπλων ανεξήγητοι κρότοι και επιψαύσεις αόρατων χεριών. Στη συνέχεια αντιλήφθηκαν ότι σε απευθυνόμενες ερωτήσεις οι κρότοι απαντούσαν κατάλληλα.

Άλλο που δεν ήθελε η αδηφάγος δεισιδαιμονική λάμια, που φωλιάζει στην ψυχή των ανθρώπων. Το φαινόμενο «πιστοποιήθηκε» και από άλλους που έσπευσαν εκεί και ο θόρυβος εξαπλώθηκε σε Αμερική και Ευρώπη. Δημιουργήθηκα εταιρείες ψυχικών ερευνών και ο θόρυβος της ιστορίας αυτής ακούγεται ευκρινώς μέχρι και σήμερα.

Φαίνεται ότι όταν εισέλθει αέρας (πνεύμα = φύσημα αέρα) στον ανθρώπινο εγκέφαλο, γίνεται αυτό που λένε «πήραν τα μυαλά του αέρα». Πράγματι υπάρχει η ασθένεια αυτή και λέγεται πνευματοκέφαλος. Να τι λέει η ιατρική γι’ αυτό: καλείται έτσι η είσοδος αέρα στις κοιλότητες του εγκεφάλου στις οποίες υπάρχει υγρό. Παρόμοια είναι και η πάθηση που λέγεται πνευματοκήλη. Ενώ όμως για τις δυο αυτές παθήσεις βρέθηκε λύση, που λέγεται πνευματοθεραπεία – συνίσταται στον εξαναγκασμό του πάσχοντος να διενεργεί εισπνοή εντός πεπιεσμένου αέρα και εκπνοή εντός αραιωμένου – για την πνευματο-πληξία δεν έχει βρεθεί ακόμη το παραμικρό φάρμακο.

Το κακό όμως δεν σταματάει εδώ. Μας προέκυψε και η πνευματοκρατία. Έτσι καλείται η ροπή εκείνη στην μεταφυσική κατά την οποία η ουσία των όντων είναι πνευματική ή καθόλου ψυχική και η οποία θεωρεί κατ’ ακολουθία την ύλη ως προϊόν ψυχικών παραγόντων, ως φαινόμενο του πνεύματος ή ως αισθητή αυτού υποστασίωση.

Τον πνευματοκρατικό αυτό χορό χορογράφησε πρώτος ο Λάιμπνιτς και μέσα στις πτυχές του μπλέχτηκαν οι Έρβαρτ, Λότσε, Σοπεγχάουερ, Φέχνερ, Βουντ, και οι γνωσιολόγοι Μπέρκλεϋ, Φίχτε και Σέλλινγκ.

Πνευματολατρεία, καλείται το φαινόμενο εκείνο κατά το οποίο απονέμεται τιμή και σεβασμός προς τα παντός είδους πνεύματα, από τα οποία ελπίζει ο άνθρωπος βοήθεια και αρωγή ή που φοβάται την επέμβασή τους. Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στην Κίνα στην περί Ταό διδασκαλία.

Αξίζει τον κόπο ν’ αναφέρουμε και τα περί πνευματικής (ιατρικής) σχολής. Την ίδρυσαν κάποιοι από τους αρχαίους γιατρούς, οι οποίοι δεν ήταν ικανοποιημένοι από τα ισχύοντα τρία μεγάλα συστήματα των ιατρικών αιρέσεων, δηλαδή το δογματικό, το εμπειρικό και το μεθοδικό. Ιδρυθείσα υπό του ιατρού Αθηναίου του Ατταλέως είχε το χαρακτηριστικό της ιδιάζουσας συναρμογής της στωϊκής φιλοσοφίας με τα κύρια αξιώματα της δογματικής σχολής.

Κατά τις θεωρίες του ιδρυτή της παρεισάγεται στον οργανισμό του ανθρώπου και πέμπτο στοιχείο, το πνεύμα, από το οποίο, μόλις συναρμοστεί στο σώμα, όλα μέσα στον οργανισμό συνέχονται και διοικούνται. Η αλλοίωση του πνεύματος αυτού προκαλεί όλα τα νοσήματα.

Πράγματι είναι αξιοθαύμαστη η διαχρονική τάση του ανθρώπου να αναποδογυρίζει τις ανθρώπινες υποθέσεις και να τις βάζει να πορεύονται με το κεφάλι κάτω και προς τα πίσω. Γίνεται κουβέντα για πνεύμα, αλλά τι είδους πρέπει να είναι το πνεύμα αυτό δύσκολα γίνεται λόγος. Ας πούμε να γίνει λόγος για καλλιέργεια ενός συγκεκριμένου είδους πνεύματος. Σπανίως ακούει κανείς την έκφραση «πνευματική καλλιέργεια».

Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί πώς θα είχε διαμορφωθεί σήμερα το ανθρώπινο τοπίο εάν οι άνθρωποι, αντί να κατασπαταλούν τις πνευματικές τους δυνάμεις σε τέτοιες άκαρπες αερολογικές αναζητήσεις, είχαν το ενδιαφέρον να στρέψουν την προσοχή τους κυρίως στην αναζήτηση τρόπων και ανάπτυξης πνευματικών καλλιεργειών. Ας πούμε ενδιαφέρον για την παιδεία, τα γράμματα, τις τέχνες, την ιατρική, την κάθε επιστήμη και κυρίως για την χαρά της ζωής και γενικώς την απόλαυση ενός υγιούς βίου.

Και παρ’ όλο που οι λίγοι, υγιείς και χαρούμενοι άνθρωποι, κυνηγήθηκαν από τους πολλούς, δεισιδαίμονες και καθυστερημένους, αυτοί οι λίγοι κατόρθωσαν να προσφέρουν στην ανθρωπότητα τόσο πολλά και ανεκτίμητα αγαθά, με τους υπεράνθρωπους και ανιδιοτελείς κόπους τους.

Το ανόητο ανθρωπάκι, όταν τον σώζουν οι γιατροί, από βέβαιο θάνατο, σπεύδει στον άγιο να του ανάψει το κερί και να τον ευχαριστήσει για την σωτηρία του! Ο αχάριστος αυτός ουδέποτε πρόσεξε ότι ο αρχιεπίσκοπός του και ο ανώτερος κλήρος του, όταν αρρωσταίνουν προστρέχουν στους καλύτερους γιατρούς του κόσμου και γράφουν στα παλιά του τα παπούτσια τους αγίους και τα τάματα. Ούτε και πρόκειται ν’ αντιληφθεί ποτέ το μέγεθος τη ύβρεως του αρχιεπισκόπου του, ο οποίος δίχως ίχνος ντροπής, ομολόγησε δημοσίως ότι όταν οι γιατροί τον ενημέρωσαν πως πάσχει από καρκίνο, αυτός αναφώνησε προς τον θεό του την φράση «γιατί θεέ μου σε μένα κι όχι σε κάποιον άλλο;».

Και παρ’ όλο που δίδασκε αυτός ο αρχιερέας ότι ό,τι ζητά ο πιστός από τον θεό αυτός του το δίνει, ποτέ δεν πρόκειται να γίνει κατανοητό το γεγονός όπου, ενώ όλος ο ελληνικός λαός ζητούσε από τον θεό την σωτηρία του αρχιεπισκόπου του, ο θεός τους έγραψε κανονικά και απώλεσε τον βίο του αντιπροσώπου του επί γης.

Ο αρχιεπίσκοπος όμως αυτός, όπως κι όλη η συμμορία στην οποία ανήκε, διδάσκουν ότι αυτό που μετρά αποκλειστικά για τον άνθρωπο είναι η σωτηρία της ψυχής κι όχι η σωτηρία του σώματος. Μόλις όμως κινδυνεύει το σώματος τους πανικοβάλλονται σε τέτοιο βαθμό που καταντούν ελεεινοί. Πώς εξηγείται αυτή τους η συμπεριφορά; Οι άνθρωποι του πνεύματος, αυτοί οι πνευματικοί άνθρωποι γιατί τρέμουν την απώλεια του σώματος το οποίο υποτίθεται ότι περιφρονούν; Αυτό που πιστεύουν ότι κολάζει το σώμα, αυτή την πηγή κάθε αμαρτίας;

Ποιος είναι σε θέση να μετρήσει το μέγεθος της υποκρισίας αυτής; Τι είδους άνθρωποι αποτελούν το ποίμνιο των αρχι-υποκριτών αυτών; Για τα ζώα το ποίμνιο αποτελείται από πρόβατα. Για τους ανθρώπους το ποίμνιο από τι αποτελείται;

Ο τσομπάνης σχίζεται για την σωτηρία των προβάτων του. Οι άνθρωποι τι έπαθαν και έβαλαν στο κοπάδι των εαυτών τους, στη θέση των τσομπάνηδων, αυτό το ιερατείο των αχόρταγων λύκων;

Έπαθαν πνευματοκέφαλο και πνευματοκήλη: είσοδο αέρα στις κοιλότητες του εγκεφάλου. Η σωτηρία που υπόσχεται το παπαδαριό δεν είναι τίποτε άλλο από μια τρόμπα με την οποία φουσκώνει τα κεφάλια των πιστών με πνεύμα (πνεύμα = ροή αέρα). Κι όταν τα μυαλά πάρουν αέρα (πνεύμα) τότε πηγαίνουν προς τα εκεί που φυσάει κάθε στιγμή ο άνεμος. Του γεμίζει ο παπάς τον εγκέφαλο με αέρα και τον φυσά μετά προς το παγκάρι, προς το τάμα, προς την κληροδοσία της περιουσίας του στην εκκλησία ή στο μοναστήρι. Και μετά απορεί το αρνίον για το πώς βρέθηκε η εκκλησία του με τόσους παράδες και τόσα ακίνητα στην κατοχή της.

Τους έξυπνους μάλιστα ανθρώπους (που διαθέτουν πνεύμα) τους σέβονται οι πάντες. Να, προσέξετε τους Τούρκους πώς σεβάστηκαν το παπαδαριό, το οποίο επί των ημερών τους αύξησε την περιουσία του κατά γεωμετρική πρόοδο. Αυτό θα πει πρόοδος κι αφήστε αυτά που λένε πρόοδος στα γράμματα. Γι’ αυτό το παπαδαριό το μάστιζε και το μαστίζει ακόμα ο αναλφαβητισμός.

Το ιερατείο λοιπόν απέδειξε και αποδεικνύει, με το παραπάνω, ότι μπορεί κανείς κάλλιστα, διαχειριζόμενος την μεταφυσική και το πνεύμα, να υποτάσσει τις ανθρώπινες υπάρξεις. Ως προς την ανυπέρβλητη λοιπόν αυτή μαγκιά του θα ήταν δίκαιο να του φερόμαστε με τον ανάλογο θαυμασμό. Είναι όμως άδικο να σέβεται κανείς ανθρώπους μισαλλόδοξους, δηλαδή ανθρώπους που δεν σέβονται το οποιοδήποτε «πνεύμα» τυχαίνει να είναι διαφορετικό από το δικό τους.

Και μια «χρήσιμη» πληροφορία για τους Ιουδαιοχριστιανούς: Βρίστε ελεύθερα και... ατιμωριτί!
Ίσως θα έχετε παρατηρήσει, πως κατά κύριον λόγο, η βλασφημία των «θείων» γίνεται απ' αυτούς που θεωρούν εαυτούς, καλούς χριστιανούς, πιστούς, θρήσκους κ.ά. (προσωπικά, έχω ακούσει ιερέα να «κατεβάζει καντήλια» και μάλιστα ενώπιον παιδιών).

Οι άθεοι, άθρησκοι, αλλόθρησκοι κλπ., παρ' ότι είναι απελευθερωμένοι απ' αυτή τη «δέσμευση», σπανίως βάζουν στο στόμα τους εκφράσεις όπως «γαμώ τον Χριστό μου/σου», «γαμώ την Παναγία μου/σου», «γαμώ τον Σταυρό μου/σου» κλπ.

Απ' ότι φαίνεται λοιπόν, ακόμη και οι ίδιοι οι Εβραιοχριστιανοί δεν παίρνουν και στα πολύ σοβαρά την «δαμόκλειο σπάθη» της Κολάσεως που προτάσσει σαν μπαμπούλα η Εκκλησία. Υπάρχει όμως, μια μικρή λεπτομέρεια, η οποία κατά κάποιον τρόπο απενεχοποιεί τους βλάσφημους (αν και οι περισσότεροι απ' αυτούς, αν όχι όλοι, δεν γνωρίζουν): Σύμφωνα με την («θεόπνευστη») Αγία Γραφή, το αμάρτημα της βλασφημίας είναι συγχωρητέο...

Υπάρχει κι ένας αστερίσκος όμως... Δεν συγχωρούνται όλες οι βλασφημίες. Εξαιρείται η βλασφημία του Αγίου Πνεύματος, η οποία δεν πάει να 'χεις «μπάρμπα στον Παράδεισο», δεν συγχωρείται με «καμμία Παναγία». Είναι η απόλυτη βλασφημία. Ιδού και το αντίστοιχο απόσπασμα από την Αγία Γραφή, που τεκμηριώνει τα προαναγραφόμενα:

«Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι πάντα ἀφεθήσεται τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων τὰ ἁμαρτήματα καὶ αἱ βλασφημίαι ὅσας ἐὰν βλασφημήσωσιν· ὃς δ’ ἂν βλασφημήσῃ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, οὐκ ἔχει ἄφεσιν εἰς τὸν αἰῶνα, ἀλλ’ ἔνοχός ἐστιν αἰωνίου κρίσεως».
«Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον» 3:28-29

Δηλαδή:
«Αλήθεια σας λέω ότι όλα θα συγχωρεθούν στους γιους των ανθρώπων, τα αμαρτήματα και οι βλασφημίες όσες κι αν βλασφημήσουν· όποιος όμως βλασφημήσει ενάντια στο Πνεύμα το άγιο, δεν θα συγχωρεθεί ποτέ, παρά είναι ένοχος αιώνιου αμαρτήματος».

Τα ίδια πάνω κάτω λένε και τα υπόλοιπα ευαγγέλια (επιτέλους, συμφωνούν και σε κάτι, ανάμεσα στις τόσες αντιφάσεις τους).

Ηθικό δίδαγμα; Ιουδαιοχριστιανοί, θρήσκοι και μη, «κατεβάστε καντήλια» άφοβα (έτσι κι αλλιώς, σχεδόν κανένας δεν βρίζει το Άγιο Πνεύμα). Ο δρόμος για τον Παράδεισο, δεν περνάει από κει. Η θρησκεία της «αγάπης» θα σας συγχωρέσει. Προσοχή όμως, μην το παραχέσετε κι ασχοληθείτε με το... «πουλί», γιατί τότε «την βάψατε»...

Karl Jaspers: Προϋποθέσεις για μια φιλοσοφική κατανόηση του Nietzsche (3)

Η κατανόηση του έργου (α)

Περί των τυπικών μεθόδων της ερμηνείας του Nietzsche.- Οι ερμηνείες του Nietzsche, που εμφανίζονται φιλολογικά ολοκληρωμένες, κάνουν ως επί το πολύ το εξής θεμελιώδες λάθος: προϋποθέτουν ως αυτονόητη τη γνώση για τις υφιστάμενες δυνατότητες της ανθρώπινης υπάρξεως, στις οποίες κατατάσσουν τον Nietzsche˙ έτσι τον υποτάσσουν κάπου στο σύνολό του. Λάθος ήταν προ πάντων να θαυμάζει κανείς στον Nietzsche τον ποιητή και συγγραφέα, εφ’ όσον ο θαυμασμός αυτός συνοδευόταν με την άρνηση του Nietzsche ως φιλοσόφου˙ λάθος ήταν όμως επίσης να παίρνει κανείς τον Nietzsche για φιλόσοφο, έτσι όπως παίρνουμε και τους παλαιότερους φιλοσόφους, και να τον μετράει με το δικό τους μέτρο. Η αληθινή ερμηνεία είναι διεισδυτική και όχι υπαγωγική˙ δεν φθάνει σε μιαν οριστική γνώση, αλλά προχωρεί πέρα απ’ ότι κάθε τόσο συλλαμβάνει, γινώσκοντας, ρωτώντας κι απαντώντας. Έτσι εγκαινιάζει μια διαδικασία αφομοιώσεως, πιστοποιώντας τις προϋποθέσεις και τα όρια της διαδικασίας αυτής. Ενώ η σφαλερή ερμηνεία παρατηρεί, σπρώχνοντας πάντα σε απόσταση ό,τι βλέπει, αφήνοντας να στέκεται μπροστά της το ερμηνευμένο αντικείμενο σαν κάτι το ξένο και προκαλώντας την ψεύτικη ηδονή της γενικής επισκοπήσεως, η αληθινή ερμηνεία είναι τό μέσον, που μας δίνει τη δυνατότητα να νοιώσουμε αυτό, που ερμηνεύουμε, σαν να αφορά τον ίδιο τον εαυτό μας. Από τις ερμηνείες, που οδηγούν σε πλάνες, οι πιο συνηθισμένες, θεμιτές βέβαια στην αυτοπεριοριοτική τους τάση, εσφαλμένες όμως, εφ’ όσον ανάγουν σε κάτι απόλυτο, ό,τι μονομερώς συλλαμβάνουν, είναι οι ακόλουθες:

1. Μερικές μεμονωμένες διδασκαλίες του Nietzsche απομονώνονται, συστηματοποιούνται και θεωρούνται ως το κυριότερο επίτευγμά του. Έτσι π.χ. θεωρούν μερικοί ως τη συνδετική θεμελιώδη ιδέα του συστήματος την θέληση για δύναμη, αποκλείοντας τις μυστικιστικές ανατάσεις του Nietzsche και τη θεωρία του για την αιώνια επιστροφή. Άλλοι πάλι βλέπουν την θεμελιώδη αλήθεια στον τρόπο, με τον οποίον νοιώθει και συλλαμβάνει ο Nietzsche τη ζωή και στην αποκάλυψη των ζωοκτόνων επιδράσεων της μεταμφιεσμένης θελήσεως για την άσκηση βίας και δυνάμεως (κι απορούν βλέποντας, ότι ο Nietzsche θεωρεί αυτήν την θέληση σαν κάτι που συμπίπτει με τη ζωή, πράγμα, που αναιρεί την ίδια του τη σύλληψη). Άλλοι τέλος βλέπουν την κεντρική αλήθεια στην καθολική ψυχολογία του Nietzsche που όλα τα ξεγυμνώνει, χωρίς να δέχονται την ύπαρξη θετικών στοιχείων στην διδασκαλία του. Σε όλους αυτούς τους δρόμους απαντάει κανείς και κάτι, που σχετίζεται με την διανόηση του Nietzsche, δεν βρίσκει όμως την ίδια του την διανόηση στο σύνολο της.

2. Την προσωπικότητα του Nietzsche μεταβάλλουν πολλοί σε εικόνα (σε μορφή) κι έτσι, ανάγοντάς την σε ένα αισθητικά θεαματικό και συνεχόμενο σύνολο ενός συντελεσμένου πια πεπρωμένου, δεν αισθάνονται να τους επιβάλλει καμιάν υποχρέωση. Ο ένας συλλαμβάνει την προσωπική υποκειμενικότητα με τα θέλγητρά της, τη μοίρα μιας μεγαλοφυούς ψυχής στη μόνωσή της. Ο άλλος πάλι βλέπει στο πρόσωπο του Nietzsche μιαν αντικειμενική μοίρα˙ βλέπει το πώς καταντάει ο αληθινός άνθρωπος, όταν ζει στα όρια δυο εποχών, όταν δηλαδή ζει τη στιγμή που ό,τι υπάρχει είναι πια αδειανό κι ό,τι πρόκειται ναρθεί δεν έχει γίνει ακόμα πραγματικό˙ έτσι βλέπει κανείς στον Nietzsche την κρίση της Ευρώπης, που στο πρόσωπό του πήρε μιαν ανθρώπινη μορφή, μια μορφή, που πρέπει λόγω των περιστάσεων να σπάσει, ενώ συγχρόνως η μορφή αυτή με μάτι ολοκάθαρο μας λέει, τι συμβαίνει και τι μπορεί ναρθεί. Ο πρώτος το παρακάνει, βλέποντας στον Nietzsche ένα περίεργο ψυχολογικό φαινόμενο, ο δεύτερος παίζει τον παντογνώστη σαν νάταν ο Θεός, που παρατηρεί την ιστορία της ανθρωπότητας κι ανακαλύπτει το μέρος, όπου στέκεται ο Nietzsche. Κι oι δυο τους, νομίζοντας ότι με την ερμηνεία τους συλλαμβάνουν τον ίδιο τον Nietzsche, χάνουν, πίσω από το τείχος ενός ψεύτικου μεγαλείου, την πιθανότητα να νοιώσουν τον Nietzsche σαν κάτι που αφορά τον ίδιο τον εαυτό του˙ κι έτσι δεν είναι δυνατόν να υποστούν την ώθηση του.

3. Η καθολική πραγματικότητα του Nietzsche διαφωτίζεται με σύμβολα μυθικά, που του προσδίδουν σημασία αιώνια και το βάθος του ιστορικού βυθού. Κάτι το διαπεραστικό και αξέχαστο υπάρχει π.χ., όσον αφορά την βαθύτατη διαλεκτική αρνητικότητα του Nietzsche, στο σύμβολο του Ιούδα, όσον αφορά την απαλλαγμένη από κάθε πλάνη τόλμη του στον Ιππότη, που τρέχει ανάμεσα στο θάνατο και στον διάβολο (βλ. Bertram). Από τη στιγμή, όμως, που τα σύμβολα αυτά θέλουν να γίνουν κάτι περισσότερο από ένα παιχνίδι, χάνουν την τιμιότητά τους: απλοποιούν, αίρουν την κίνηση, μεταβάλλουν τον Nietzsche σε μια σκληρή κι ακίνητη ύπαρξη και τον υποτάσσουν σε μιάν αναγκαιότητα, που περιλαμβάνει τα πάντα, αντί να τον παρακολουθήσουν στη δική του την πραγματικότητα. Αξίζει να ιδή κανείς, πώς χρησιμοποιεί ο ίδιος ο Nietzsche τέτοια σύμβολα ως μέσα διαφωτιστικά, πάντως όμως όχι ως τα μόνα μέσα.

4. Σκέψεις και στάσεις του Nietzsche ερμηνεύονται από πολλούς ψυχολογικά. Από το πώς έφθασε σε μιαν ορισμένη σκέψη η στάση εξαρτούν την αξία και αλήθεια της. Η μέθοδος αυτή φαίνεται σαν νάχει υποδειχθή από τον ίδιο τον Nietzsche, που τονίζει πράγματι την ενότητα ζωής και γνώσεως και θεωρεί τα φιλοσοφικά συστήματα ως πράξεις προσωπικές του δημιουργού των. Κι όμως ο Nietzsche μας λέει, μιλώντας για τους κριτικούς του: «Το μόνο που τους ενδιαφέρει φαίνεται να είναι όχι το τι έχει ειπωθή, αλλά το ότι έχει ειπωθή από μένα και σε όποιο βαθμό έφθασα εγώ να το ειπώ... Με κρίνουν για να μην έχουν καμιά σχέση με το έργο μου: εξηγούν τη γένεσή του,— κι έτσι αυτό είναι αρκετό για να το απορρίψουν» (14,360). Λέγοντας αυτά, δεν αντιφάσκει ο Nietzsche με τον εαυτό του, αλλά θέλει απλούστατα να μη συγχέεται η ματιά, που πάει στην ουσία εκείνου, που σκεπτόμαστε, μια ματιά, που είναι υπαρξιακά διαφωτιστική και γεμάτη αγάπη, προς την ψυχολογική νόηση, που ξεκινάει από αυθαίρετες αρέσκειες και που δεν έχει μάτια για να ιδεί το ον. Η ψυχολογία δεν είναι «ως τοιαύτη» και υπαρξιακή διαφώτιση. Με την απλή ψυχολογία συλλαμβάνει κανείς π.χ. τη σκέψη του Nietzsche, χωρίς να φθάνει στην ουσιαστική υπόστασή του, εξηγώντας την μέσω της πικρίας του αρρωστημένου καθηγητή (πρόκειται για τον τρυφερό νευρασθενή, που εκθειάζει το κτήνος) ή μέσω του αγώνα του για ν’ αποκτήσει δύναμη και ισχύ (από τον οποίον αγώνα λένε πως καθορίστηκε η θέση του εναντίον των Γερμανών, εναντίον του Bismarck, η επιθυμία του να επιδράσει, προκαλώντας εξωτερικές συγκινήσεις, καθώς και η ηχηρή πολεμική του). Η μέθοδος αυτή είναι μάλλον υποτιμητική παρά κατανοητική: ό,τι συλλαμβάνει είναι πάντως ελάχιστα ουσιώδες, ή οδηγεί σε ψέμμα και είναι συνεπώς άκυρη ή, αν κατορθώνει να μας δώσει κάτι από τον Nietzsche, δεν έχει πάντως την δύναμη να διαφωτίσει την ίδια την ουσία της υπάρξεώς του.

Μήπως όμως είναι δυνατή μια ερμηνεία του Nietzsche ως μέσον αφομιώσεως; Μια ερμηνεία που να χρησιμοποιεί τον δρόμο αυτόν αρνητικά για ν’ ανακαλύψη ακριβώς τον αληθινό Nietzsche; Μια τέτοια ερμηνεία θα διατηρούσε ελεύθερο το βλέμμα της απέναντι του συστήματος μιας διδασκαλίας, απέναντι της μορφής μιας προσωπικότητας, απέναντι μιας μυθικής συμβολικής και μιας ψυχολογικά προσδιορισμένης διαφωτίσεως, για να μπορέσει ναρθεί σε επαφή με την κίνηση της ίδιας της ουσίας, να λάβει μέρος σ’ αυτήν και να γίνει η ίδια κάτι το πραγματικό. Αντί να ασχολείται κανείς μόνο με ό,τι ο Nietzsche διανοητικά, συγγραφικά και βιογραφικά παρουσιάζει, αντί να ζητάει να τον γνωρίσει σαν κάποιον άλλον, θα μπορούσε έτσι να μπει στην κίνηση του αληθινού Nietzsche. Το να βρει κανείς το μέσον γι’ αυτή τη γνήσια αφομοίωση, αυτό είναι το αληθινά δύσκολο. Ο Nietzsche, αν τον πάρουμε έτσι, βρίσκεται στον πυθμένα εκείνον, που μέσ' στο βάθος του κάθε αρχή και κάθε όριο γίνεται λαλιά˙ σκέψεις και εικόνα, το διαλεκτικό σύστημα και η ποίηση, όλα γίνονται εδώ εξ ίσου έκφραση˙ ο Nietzsche είναι ο άνθρωπος, που επειδή ακριβώς τολμά και ρίχνεται μέσα σε όλα, μπορεί αληθινά και ουσιαστικά να μεταδώσει τον τρόπο, με τον οποίον συνέλαβε κι ένοιωσε τον εαυτό του. Πώς πρέπει να διαβάζουμε τόν Nietzsche.—Όσο για τους πιο πολλούς φιλοσόφους, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος, αντί να διαβάζονται τα ίδια τους τα έργα, να διαβάζονται βιβλία, που γράφηκαν γι’ αυτούς˙ όσο για τον Nietzsche, εδώ υπάρχει αντιθέτως ο κίνδυνος, επειδή φαίνεται σαν να είναι εύκολα προσιτός, να διαβάζεται ο ίδιος άσχημα.

Αν δώσουμε τη συμβουλή ν’ ανοίγει κανείς τα βιβλία του Nietzsche όπου κι όπου, να τον παίρνει για αφορμή σκέψεων, να συλλαμβάνει, ό,τι του κάνει κέφι, θα πέφταμε όλως διόλου έξω στην εκλογή του δρόμου, που οδηγεί στον Nietzsche. «Οι χειρότεροι αναγνώστες είναι εκείνοι, που κάνουν σαν να ήταν στρατιώτες στη στιγμή της λεηλασίας: αρπάζουν ό,τι μπορεί να τους χρειασθεί, βρωμίζουν και ανακατεύουν τα υπόλοιπα και βεβηλώνουν το όλον» (3,75). «Μισώ τους αργόσχολους, που καταγίνονται στο διάβασμα» (6,56).

Σε πλάνη επίσης θάπεφτε όποιος θα ενόμιζε, αντιθέτως, ότι πρέπει να διαβάσει «εν σπουδή» όσο μπορεί περισσότερα, όλα, για να κατακτήσει το όλον. Ο Nietzsche είναι «ένας διδάσκαλος του αργού βίου. Τώρα μ’ έχει καταλάβει η όρεξη... να μη γράφω πια τίποτε που δεν είναι ικανό να οδηγήσει σε απελπισία τους διάφορους εκείνους τύπους των ανθρώπων, που είναι «βιαστικοί». Ο Nietzsche εκθειάζει τη φιλολογική επιστήμη: «σε μαθαίνει να διαβάζεις σωστά, δηλαδή σιγά, βαθειά, με σεβασμό και προσοχή, με επιφυλάξεις, με θύρες που μένουν ανοιχτές, με τρυφερά δάχτυλα και μάτια» (4,9-10).

Πάντως δεν πρέπει ν’ αρκεσθή ο αναγνώστης, ασκώντας τον εαυτό του σ’ αυτήν την «ανάλογη με του χρυσοχόου την τέχνη κατοχή της λέξεως» πρέπει μέσω της λέξεως, της φράσεως και του συλλογισμού να φθάσει στο αρχικό καθεστώς των σκέψεων για να δεχθή την αληθινή τους ώθηση. Κάποτε έγραψε ο Nietzsche προς τον Gast στη Βενετία: «Όταν φθάσει το αντίτυπο της «Χαραυγής» στα χέρια Σας, καταδεχθήτε να μου κάνετε την εξής τιμή: πάρτε το μαζί σας και πηγαίνετε για μια μέρα στο Λίντο, διαβάστε το ως σύνολο και προσπαθήστε να βγάλετε από μέσα του ένα σύνολο και για Σας—δηλαδή μια κατάσταση πάθους» (προς τον Gast, 23, 6, 81).

Αν συνδυάσει κανείς όλες τις εκδηλώσεις του Nietzsche που η καθεμιά, αν και φαίνεται σαν ν’ αντιφάσκει στην άλλη, είναι αληθινή, τότε ακριβώς θα καταλάβει πόση δυσκολία συνδέεται με το διάβασμα του Nietzsche. Ο Nietzsche δεν θέλει ν’ ανοίγουμε απλώς, όπου και όπως τύχει, τα βιβλία του˙ θέλει να τον μελετήσουμε. Αυτή η μελέτη όμως παίρνει νόημα και γίνεται μ’ αυτόν τον τρόπο νοητή μόνο και μόνο αν έρθουμε κάποτε σε επαφή και με την αρχή˙ εκείνη η «κατάσταση πάθους», που απαιτεί ο Nietzsche, δεν είναι σκοπός, αλλά πηγή, μ’ αυτήν αρχίζει η εργασία, που πρέπει να καταβάλει ο αναγνώστης. Για μια τέτοια εργασία μπορούν να υποδειχθούν μερικά μέσα.