Δευτέρα 20 Ιουλίου 2020

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡρακλῆς Μαινόμενος (599-636)

ΑΜ. καλῶς· παρελθών νυν πρόσειπέ θ᾽ Ἑστίαν
600 καὶ δὸς πατρώιοις δώμασιν σὸν ὄμμ᾽ ἰδεῖν.
ἥξει γὰρ αὐτὸς σὴν δάμαρτα καὶ τέκνα
ἕλξων φονεύσων κἄμ᾽ ἐπισφάξων ἄναξ.
μένοντι δ᾽ αὐτοῦ πάντα σοι γενήσεται
τῆι τ᾽ ἀσφαλείαι κερδανεῖς· πόλιν δὲ σὴν
605 μὴ πρὶν ταράξηις πρὶν τόδ᾽ εὖ θέσθαι, τέκνον.
ΗΡ. δράσω τάδ᾽· εὖ γὰρ εἶπας· εἶμ᾽ ἔσω δόμων.
χρόνωι δ᾽ ἀνελθὼν ἐξ ἀνηλίων μυχῶν
Ἅιδου Κόρης ‹τ᾽› ἔνερθεν οὐκ ἀτιμάσω
θεοὺς προσειπεῖν πρῶτα τοὺς κατὰ στέγας.
610 ΑΜ. ἦλθες γὰρ ὄντως δώματ᾽ εἰς Ἅιδου, τέκνον;
ΗΡ. καὶ θῆρά γ᾽ ἐς φῶς τὸν τρίκρανον ἤγαγον.
ΑΜ. μάχηι κρατήσας ἢ θεᾶς δωρήμασιν;
ΗΡ. μάχηι· τὰ μυστῶν δ᾽ ὄργι᾽ εὐτύχησ᾽ ἰδών.
ΑΜ. ἦ καὶ κατ᾽ οἴκους ἐστὶν Εὐρυσθέως ὁ θήρ;
615 ΗΡ. Χθονίας νιν ἄλσος Ἑρμιών τ᾽ ἔχει πόλις.
ΑΜ. οὐδ᾽ οἶδεν Εὐρυσθεύς σε γῆς ἥκοντ᾽ ἄνω;
ΗΡ. οὐκ οἶδ᾽, ἵν᾽ ἐλθὼν τἀνθάδ᾽ εἰδείην πάρος.
ΑΜ. χρόνον δὲ πῶς τοσοῦτον ἦσθ᾽ ὑπὸ χθονί;
ΗΡ. Θησέα κομίζων ἐχρόνισ᾽ ‹ἐξ› Ἅιδου, πάτερ.
620 ΑΜ. καὶ ποῦ ᾽στιν; ἦ γῆς πατρίδος οἴχεται πέδον;
ΗΡ. βέβηκ᾽ Ἀθήνας νέρθεν ἄσμενος φυγών.
ἀλλ᾽ εἶ᾽ ὁμαρτεῖτ᾽, ὦ τέκν᾽, ἐς δόμους πατρί·
καλλίονές τἄρ᾽ εἴσοδοι τῶν ἐξόδων
πάρεισιν ὑμῖν. ἀλλὰ θάρσος ἴσχετε
625 καὶ νάματ᾽ ὄσσων μηκέτ᾽ ἐξανίετε,
σύ τ᾽, ὦ γύναι μοι, σύλλογον ψυχῆς λαβὲ
τρόμου τε παῦσαι, καὶ μέθεσθ᾽ ἐμῶν πέπλων·
οὐ γὰρ πτερωτὸς οὐδὲ φευξείω φίλους.
ἆ,
οἵδ᾽ οὐκ ἀφιᾶσ᾽ ἀλλ᾽ ἀνάπτονται πέπλων
630 τοσῶιδε μᾶλλον· ὧδ᾽ ἔβητ᾽ ἐπὶ ξυροῦ;
ἄξω λαβών γε τούσδ᾽ ἐφολκίδας χεροῖν,
ναῦς δ᾽ ὣς ἐφέλξω· καὶ γὰρ οὐκ ἀναίνομαι
θεράπευμα τέκνων. πάντα τἀνθρώπων ἴσα·
φιλοῦσι παῖδας οἵ τ᾽ ἀμείνονες βροτῶν
635 οἵ τ᾽ οὐδὲν ὄντες· χρήμασιν δὲ διάφοροι·
ἔχουσιν, οἱ δ᾽ οὔ· πᾶν δὲ φιλότεκνον γένος.

***
ΑΜΦ. Πήγαινε τώρα την εστία να χαιρετήσεις,
600 δώσε να ιδούν την όψη σου τα πατρικά σου,
γιατί θα φτάσει ο βασιλιάς τώρα να σύρει
τα τέκνα, τη γυναίκα σου κι εμέ να σφάξει·
μα μένοντας εδώ όλα θα τα κατορθώσεις
κι ασφαλισμένος θα κερδίσεις· και την πόλη
μη την ταράξεις πριν τελειώσεις τα εδώ πρώτα.
ΗΡΑ. Έτσι θα κάμω· καλά τα ᾽πες· πάγω μέσα
και μια κι ανέβηκ᾽ απ᾽ τ᾽ ανήλιαγα τα βάθη
του Κάτω Κόσμου και της Περσεφόνης, πρέπει
με τιμή τους σπιτικούς θεούς να χαιρετήσω.
610 ΑΜΦ. Και πράγματι κατέβηκες στον Άδη, ω γιε μου;
ΗΡΑ. Κι έφερα το τρικέφαλο θεριό στη μέρα.
ΑΜΦ. Σε μάχη πήρες το ή η θεά σ᾽ το ᾽καμε δώρο;
ΗΡΑ. Σε μάχη· ευτύχησα να ιδώ των μυστών τα όργια.
ΑΜΦ. Κι είναι στο σπίτι του Ευρυσθέα το θεριό τώρα;
ΗΡΑ. Το ᾽χουν το δάσος της Χθονίας κι η Ερμιόνη.
ΑΜΦ. Και δεν το ξέρει ο Ευρυσθέας που απ᾽ τη γην ανέβης;
ΗΡΑ. Όχι· τι πρώτα ήρθα να ιδώ τα εδώ πώς είναι.
ΑΜΦ. Και πώς τόσον καιρό ήσουνα κάτου στο χώμα;
ΗΡΑ. Άργησα φέρνοντας στον κόσμο τον Θησέα.
620 ΑΜΦ. Και πού ᾽ναι τος; ή στην πατρίδα του έχει πάγει;
ΗΡΑ. Πάει φεύγοντας όλο χαρά για την Αθήνα.
Παιδιά μου, τον πατέρα σας μέσ᾽ ακλουθάτε·
το έμπα σας τώρ᾽ είναι καλύτερο από το έβγα.
Πάρετε θάρρος και το ρέμα των ματιών σας
μην τ᾽ απολάτε και, ω γυναίκα μου εσύ, μάσε
τον νου σου και πάψε να τρέμεις και πια αφήστε
να με κρατάτε από το ρούχο, τι δεν είμαι
δα φτερωτός να φύγω από τους αγαπητούς μου.
Α!
δεν μ᾽ απολάνε, μα περσότερο κρεμιούνται
630 απ᾽ τα ρούχα μου· ποιός κίνδυνος μεγάλος;
Θενα σας σύρω σαν βαρκούλες με τα χέρια
καράβι εγώ· κι όμως, βοήθεια δεν αρνιούμαι
στα παιδιά μου. Κι είναι όλ᾽ οι άνθρωποι το ίδιο·
γιατί αγαπούνε τα παιδιά τους κι οι μεγάλοι
κι οι τιποτένιοι· μα διαφέρουνε μονάχα
στο χρήμα, γιατί άλλοι έχουνε κι άλλοι δεν έχουν·
μα είναι φιλότεκν᾽ η γενιά όλη των ανθρώπων.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη της πρώιμης κλασικής εποχής

4.1.2. Ο «ζωγράφος του Κλεοφράδη»

Σύγχρονος του «ζωγράφου του Βερολίνου» και το ίδιο σημαντικός είναι ο «ζωγράφος του Κλεοφράδη», που οφείλει το συμβατικό του όνομα στη συνεργασία του με τον αγγειοπλάστη Κλεοφράδη και το διατηρεί ακόμη, αν και γνωρίζουμε πλέον ότι λεγόταν Επίκτητος. Ένα από τα καλύτερα πρώιμα έργα του αγγειογράφου αυτού είναι η διονυσιακή παράσταση σε έναν οξυπύθμενο αμφορέα που βρίσκεται σήμερα στο Μόναχο, ο οποίος χρονολογείται στην πρώτη δεκαετία του 5ου αιώνα π.Χ. Οι οξυπύθμενοι αμφορείς ήταν εμπορικά αγγεία, που χρησίμευαν για τη μεταφορά και την αποθήκευση του κρασιού· το σχήμα τους με τη στενή βάση επέτρεπε την τοποθέτησή τους πλαγιαστά σε αποθήκες και σε αμπάρια καραβιών χωρίς απώλεια χώρου, και επιπλέον διευκόλυνε το άδειασμά τους. Οι αμφορείς αυτοί έμεναν συνήθως αδιακόσμητοι. Ο αμφορέας του Μονάχου ανήκει στις σπάνιες εξαιρέσεις και είναι λογικό να υποθέσουμε ότι τον χρησιμοποιούσαν για να μεταφέρουν κρασί στις αίθουσες των συμποσίων. Το θέμα της κύριας παράστασης στο σώμα του αγγείου είναι παρμένο από τη λατρεία του Διονύσου. Στο μέσο της κύριας πλευράς εμφανίζεται ο ίδιος ο θεός, ντυμένος με χιτώνα και μακρύ ιμάτιο, να κρατάει κλαδί αμπέλου στο υψωμένο αριστερό χέρι και κάνθαρο στο κατεβασμένο δεξί· στρέφει το κεφάλι προς τα πίσω, προς τη γυναίκα που τον ακολουθεί φορώντας τα ίδια ρούχα, ζωσμένη με νεβρίδα (δέρμα ζαρκαδιού) και με ένα μαντίλι τυλιγμένο πολλές φορές σφιχτά γύρω από το κεφάλι. Η γυναίκα είναι μαινάδα αφιερωμένη στη λατρεία του Διονύσου: κρατάει θύρσο (ένα μακρύ ραβδί με μια φούντα από φύλλα κισσού στην κορυφή), σύμβολο της διονυσιακής λατρείας, ενώ γύρω από το αριστερό της χέρι τυλίγεται ένα φίδι. Από την άλλη πλευρά του θεού μια δεύτερη μαινάδα προσπαθεί να αποκρούσει έναν ενοχλητικό σάτυρο. Στην πίσω πλευρά ένας σάτυρος παίζει τους αυλούς, πλαισιωμένος από δύο μαινάδες που χορεύουν. Η μία από αυτές, με τη νεβρίδα φορεμένη πάνω από τον δεξιό ώμο και με φίδι τυλιγμένο στον αριστερό βραχίονα, ανασηκώνει το κεφάλι συνεπαρμένη από τη διονυσιακή έκσταση· τα κοντά της μαλλιά, που αποδίδονται με αραιωμένο βερνίκι, και η ανοιχτόχρωμη ίριδα του ματιού μάς επιτρέπουν να τη φανταστούμε ξανθή και γαλανομάτα. Τέτοιες ήταν οι γυναίκες από τη Θράκη, που συμμετείχαν συχνά στις διονυσιακές γιορτές. Στον λαιμό του αμφορέα εικονίζονται νέοι αθλητές που ρίχνουν τον δίσκο και το ακόντιο, δύο αγωνίσματα του πεντάθλου, στο οποίο επιδίδονταν οι έφηβοι των αριστοκρατικών οικογενειών.
 
Περίπου 10 χρόνια μεταγενέστερο (γύρω στο 480 π.Χ.) είναι ένα άλλο αγγείο ζωγραφισμένο από τον ίδιο αγγειογράφο, μια υδρία που βρίσκεται σήμερα στη Νεάπολη της Ιταλίας. Εδώ έχουμε μια μυθολογική σκηνή, την άλωση της Τροίας από τους Αχαιούς. Η σύνθεση είναι πολυπρόσωπη και δεξιοτεχνικά σχεδιασμένη, με τολμηρά μοτίβα και προοπτικές βραχύνσεις, που προδίδουν την επίδραση της μεγάλης ζωγραφικής. Στο μέσο βλέπουμε τον Νεοπτόλεμο, τον γιο του Αχιλλέα, σε τρία τέταρτα από πίσω, να σφάζει τον Πρίαμο επάνω στον βωμό όπου είχε αναζητήσει καταφύγιο. Στα γόνατα του καθιστού γέρου βασιλιά, που προσπαθεί να προστατέψει με τα χέρια το κεφάλι του, κείτεται αιμόφυρτος ο εγγονός του και γιος του Έκτορα, ο Αστυάνακτας. Πίσω από τον Νεοπτόλεμο μια Τρωαδίτισσα επιτίθεται με κόπανο σε έναν Έλληνα πολεμιστή, που έχει γονατίσει από τα χτυπήματα. Πίσω από τον Πρίαμο ο Αίας ο Λοκρός αποσπά βίαια τη σχεδόν γυμνή Κασσάνδρα από το άγαλμα της Αθηνάς, ενώ δίπλα δύο Τρωαδίτισσες θρηνούν καθιστές. Στην άκρη της παράστασης ο Αινείας φεύγει από την Τροία με τον πατέρα του Αγχίση στους ώμους. Η απεικόνιση ενός δέντρου πίσω από τον βωμό δείχνει ότι η σκηνή εκτυλίσσεται στο ύπαιθρο. Η σκηνή δεν είναι μια απλή αφήγηση: η βίαιη δράση συναρπάζει με τη ζωντάνια της, ενώ οι μορφές που συμπλέκονται και επικαλύπτονται, ιδωμένες από διαφορετικές γωνίες, δημιουργούν στον θεατή αίσθηση αγωνίας και έντασης.

Για το θυμό μας φταίει ο ίδιος μας ο εαυτός

Ανεβάζουμε ντεσιμπέλ, ρουφάμε το ένα τσιγάρο μετά το άλλο, έξαλλοι πετάμε αντικείμενα ή τους ρίχνουμε μπουνιές, φυσάμε, ξεφυσάμε. Υπεύθυνος ο θυμός και η οργή που τον συνοδεύει. Υπαίτιοι για την πρόκληση αυτών των συναισθημάτων; Πάντα οι άλλοι και ποτέ εμείς. Λόγια, πράξεις και σκηνικά που μας απογοήτευσαν, μας πλήγωσαν ή δεν εξελίχθηκαν όπως σχεδιάζαμε και τώρα ανήμποροι να τα αντιμετωπίσουμε, βάζουμε μπροστά το θυμό να το κάνει. Έχουμε σκεφτεί, όμως, τι είναι αυτό που πραγματικά μας θυμώνει; Τι κρύβεται πίσω από το γεγονός ή την πράξη που μας εκνεύρισε; Μήπως δε φταίνε πάντα οι άλλοι, αλλά κάπου έχουμε βάλει κι εμείς το χεράκι μας;    

Ο θυμός εμφανίζεται ως αντίδραση σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς παράγοντες. Έτσι στην πρώτη περίπτωση συνδέεται με την ανάμνηση μιας τραυματικής εμπειρίας, ενώ στη δεύτερη με κάποιο γεγονός ή άνθρωπο που ίσως μας αδίκησε, μας πλήγωσε, μας φέρθηκε επικριτικά με αποτέλεσμα να μην ικανοποιήθηκαν οι ανάγκες και τα συναισθήματα μας. Όταν θυμώνουμε οι χτύποι της καρδιάς και η πίεση μας ανεβαίνουν, ενώ το ίδιο συμβαίνει με τις ορμόνες αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη.

Σαν ένα μπαλόνι που συνεχώς φουσκώνει μέχρι να σκάσει, έτσι και ο θυμός συσσωρεύεται, μέχρι να κάνουμε το μπαμ απέναντι σε αυτόν που θεωρούμε πως μας τον προκάλεσε ή σε κάποιον που αποτελεί παράπλευρη απώλεια. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, ο θυμός είναι εσωτερική υπόθεση, όπως και κάθε άλλο συναίσθημα. Σίγουρα είναι αναγκαίος για την επιβίωσή μας και συχνά προκαλείται από πολύ δυσάρεστα γεγονότα στα οποία αποτελεί υγιή και φυσιολογική αντίδραση. Μέχρι το σημείο, όμως, που δε γινόμαστε επιθετικοί ή παράλογοι.

Αυτό που μας θυμώνει τις περισσότερες φορές είναι η άρνησή μας να δεχτούμε ότι τα πράγματα δεν είναι όπως υπολογίζαμε και ότι οι άλλοι σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται διαφορετικά από εμάς. Μας φαίνεται πιο εύκολο να αισθανόμαστε θυμωμένοι από το να παραδεχτούμε τα αληθινά και οδυνηρά συναισθήματα που μας προκαλούνται. Έτσι, νιώθουμε προσωρινά ανακουφισμένοι και ξεχνάμε αυτό που πραγματικά ταλαιπωρεί τον εσωτερικό μας κόσμο. Είναι πάντα πιο εύκολο να μπαίνει μπροστά ο αδικαιολόγητος μας θυμός απέναντι στους άλλους, από το να αντιμετωπίσουμε ό,τι μας απασχολεί και μας πονά.

Πώς τολμάμε, όμως, να γινόμαστε τόσο εγωιστές και να κατηγορούμε τους άλλους για τον τρόπο που συμπεριφέρονται; Σαν άλλοι έφηβοι, χωρίς κανέναν έλεγχο έχουμε την απαίτηση να μας καταλάβουν και να μας φερθούν όπως θέλουμε εμείς. Γιατί να το κάνουν; Μας έχουν καμιά υποχρέωση; Πόσο βολικό να τα ρίχνουμε όλα στους άλλους, αντί να ρίξουμε και λίγο φταίξιμο σε εμάς. Ας αναλογιστούμε. Παλέψαμε ποτέ για αυτό που θέλαμε; Εκφράσαμε ποτέ αυτό που πραγματικά νιώσαμε, πριν επιλέξουμε το θυμό; Και στην τελική εμείς διαλέγουμε τον εύκολο δρόμο του να κρατήσουμε μούτρα και να κάνουμε καβγά.

Άλλες πάλι φορές, αναγνωρίζουμε στους άλλους συμπεριφορές που ίσως φέρουμε κι εμείς, αλλά αρνούμαστε να αποδεχτούμε και να παραδεχτούμε. Η αγένεια, η αλαζονεία, η ειρωνεία, ο φόβος, η επιθετικότητα, η κακία παραδείγματος χάριν που βλέπουμε στους άλλους, είναι χαρακτηριστικά που μπορεί να έχουμε καταχωνιάσει για τα καλά στα άδυτα της ψυχής μας. Εκδηλώνοντας, λοιπόν, θυμό απέναντι στα πρόσωπα που φέρουν κάποια απ’ αυτά τα χαρακτηριστικά, εκδηλώνουμε την εσωτερική μας ανησυχία και το φόβο μήπως αποκαλυφθεί η πραγματική μας ταυτότητα και τα «αρνητικά» μας αυτά στοιχεία που αναγνωρίσαμε στο πρόσωπο του άλλου. Γιατί τότε θα συνειδητοποιήσουμε πλήρως αυτό που τόσο καιρό αρνούμαστε να παραδεχτούμε και έτσι θα θάψουμε ακόμα πιο βαθιά την ανάγκη για αποδοχή και σωστή διαχείρισή τους.

Ο θυμός, λοιπόν, είναι δική μας επιλογή. Είναι φυσιολογικό να θέλουμε να αμυνθούμε όταν δεχόμαστε επίθεση ή όταν απογοητευόμαστε, αλλά πρέπει να σταματήσουμε να θυματοποιούμε τους εαυτούς μας και να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις μέσα από αρνητικά και ματαιόδοξα πρίσματα. Θυμό πρέπει να νιώθουμε που επιτρέπουμε στον εαυτό μας να τα παρατά, να φέρεται εγωιστικά και να επιλέγει τον εύκολο δρόμο της επίθεσης στον άλλον κι όχι της ανάληψης των δικών μας ευθυνών και τη διεκδίκηση όσων επιθυμούμε. Θυμό να νιώθεις που χρησιμοποιείς δικαιολογίες, αντί να πάρεις τον έλεγχο στα χέρια σου με αποφασιστικότητα και θετική στάση.

Όταν τα μικρά και ασήμαντα γίνονται αυτοσκοποί

Οι άνθρωποι πολύ συχνά συγχέουμε τα μέσα και τους επιμέρους στόχους με τον απώτερο σκοπό, τον τελικό προορισμό, τον προορισμό εκείνο που κατακτώντας τον μπορούμε να νιώσουμε πραγματική και όχι επίπλαστη πληρότητα, ικανοποίηση και βέβαια αυτοπραγμάτωση. Το αποτέλεσμα είναι πολλές φορές να αυτοπαγιδευόμαστε στα μικρά και ασήμαντα τα οποία τείνουν να γίνονται αυτοσκοποί και την ίδια στιγμή ο ανώτερος σκοπός, το τελικό ζητούμενο, παραμένει ανεκπλήρωτος, σοβαρά παραμελημένος, ίσως και μη αναγνωρίσιμος.

Αναζήτηση πληρότητας και αυτοπραγμάτωσης


Όλοι οι άνθρωποι στην πορεία της ζωής μας αναζητούμε τρόπους ώστε να δώσουμε στην ύπαρξη μας νόημα και περιεχόμενο, αποστολή και σκοπό και συγχρόνως να ικανοποιήσουμε όλες μας τις ανάγκες, από τις πιο βασικές (τροφή, στέγη) ως τις πιο σύνθετες και ανώτερες (ασφάλεια, αγάπη, αποδοχή, δημιουργικότητα κτλ.). Προκειμένου αυτό να το επιτύχουμε χρειαζόμαστε τα κατάλληλα μέσα, μεθοδεύουμε τρόπους και επιμερίζουμε το σκοπό σε μικρά βήματα και στόχους. Κάθε μικρή κατάκτηση μας οδηγεί ακόμα πιο κοντά στον σκοπό μας, η ικανοποίηση του οποίου θα μας χαρίσει αρμονία και ισορροπία, το πολυπόθητο αίσθημα πληρότητας και αυτοπραγμάτωσης.

Ξεχνώντας γιατί ξεκινήσαμε


Φαντασθείτε λοιπόν ότι από μικρό παιδί είχατε όνειρο ζωής να κάνετε με το δικό σας αυτοκίνητο το γύρο της Ευρώπης. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα ξημερώσατε πολλές φορές στο διαδίκτυο συλλέγοντας πληροφορίες για τις καλύτερες διαδρομές, για τα μέρη που αξίζει να επισκεφθείτε, χαζεύοντας εικόνες από τοπία και μελετώντας χάρτες. Ο γύρος της Ευρώπης φαντάζει για εσάς μια μοναδική εμπειρία, σαν μια αύρα ελευθερίας με ένα μόνο αφεντικό, την αφεντιά σας.

Το αυτοκίνητο όμως που διαθέτετε είναι παλιό και, ίσως, σκέφτεστε, δε θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός τέτοιου ταξιδιού. Αποφασίζετε, λοιπόν, να το πουλήσετε και να αγοράσετε ένα καινούριο, πιο άνετο και αξιόπιστο. Δυστυχώς, δε διαθέτετε όλα τα χρήματα που απαιτούνται για να το αντικαταστήσετε άμεσα και η εύρεση μιας δεύτερης εργασίας φαντάζει μονόδρομος. Έτσι, σύντομα καταφέρνετε να βρείτε μια δεύτερη δουλειά προκειμένου να συμπληρώσετε το κεφάλαιο που σας λείπει.

Ξυπνάτε χαράματα και επιστρέφετε αργά το βράδυ στο σπίτι εξαντλημένος από τις πολλές και συνεχόμενες ώρες εργασίας και τις περισσότερες φορές αποκοιμιέστε σε έναν καναπέ. Οι ώρες που περνάγατε στον υπολογιστή φτιάχνοντας νοερά εικόνες από τον προορισμό σας μέρα με τη μέρα μειώνονται και το ταξίδι με Ι.Χ. στην Ευρώπη, το όνειρο ζωής σας, γίνεται όλο ένα και πιο μακρινό.

Έχετε μπει σε έναν φαύλο κύκλο μιας μονότονης και κοπιαστικής καθημερινότητας, σας φταίνε όλοι και όλα, και ανά πάσα στιγμή αισθάνεστε έτοιμοι να ξεσπάσετε σε οποιονδήποτε βρεθεί στο διάβα σας. Το πιο λυπηρό όμως από όλα είναι ότι έχετε (ξε)χάσει το σκοπό σας, τον αρχικό προορισμό σας, είτε επιδεικτικά τον αγνοείτε είτε ακούσια τον θάψατε. Η δουλειά και τα χρήματα έγιναν από μέσο σε αυτοσκοπό. Το ταξίδι στην Ευρώπη έχει προ πολλού καταρρεύσει, έμεινε σχέδιο επί χάρτου ή και έλιωσε στον ιδρώτα της εργασίας και της σωματικής εξάντλησης.

Η σημασία ενός φίλου στην καθημερινότητά μας


Πόσο σημαντικό όμως θα ήταν αν στο τέλος μιας δύσκολης μέρας βρισκόταν ένα καλό φιλαράκι να σας χτυπήσει την πλάτη, να σας ταρακουνήσει υπενθυμίζοντας σας ότι έχετε χαθεί σε δαιδαλώδη μονοπάτια, έχετε χάσει την επαφή με τον σκοπό σας, το όνειρο και το ταξίδι σας; Πόσο χρήσιμο θα ήταν να σας επαναφέρει στον αρχικό προορισμό σας, τότε που του λέγατε πόσο σημαντικό είναι να νιώσετε ελεύθερος και καπετάνιος της ζωής στο δικό σας ταξίδι; Πόσο ανάγκη θα είχατε να ακούσετε από εκείνον το αυτονόητο, πως δηλαδή αν αυτό το μονοπάτι δεν βγαίνει μπορείτε να εξετάσετε άλλα, άπειρα μονοπάτια, όσα θέλετε έως ότου ανακαλύψετε εκείνο το καλό, το πιο σίγουρο και κατάλληλο.

Μπορείτε, λοιπόν, να φτιάξετε το παλιό σας αυτοκίνητο, μπορείτε να νοικιάσετε ένα αυτοκίνητο, μπορείτε να αγοράσετε ένα μεταχειρισμένο, μπορείτε ακόμα να αλλάξετε προορισμό και να επιλέξετε έναν άλλον κοντύτερο. Γιατί ο σκοπός είναι πολύ πιο ανώτερος από το μέσο ή τον τόπο που θα επιλέξετε. Κι αν ακόμα δε βρεθεί αυτό το φιλαράκι να σας επαναφέρει στην πραγματικότητα γίνετε εσείς προς τον εαυτό σας το καλό φιλαράκι που με συμπόνια και σεβασμό θα τον χαϊδέψει και, συγχρόνως, θα τον ταρακουνήσει.

Ο δρόμος για την αυτοπραγμάτωση


Στο ταξίδι για την αυτοπραγμάτωση, την κατάσταση εκείνη της απόλυτης συμφιλίωσης του εαυτού με το περιβάλλον, είναι αλήθεια ότι ξεκινάμε άοπλοι, χωρίς καύσιμα και άλλα βοηθήματα τα οποία ανακαλύπτουμε και κατακτούμε στην πορεία, ένα- ένα, βήμα-βήμα, με αγώνα, ατέρμονες δοκιμές και προσπάθεια. Από την επιβίωση, την ικανοποίηση των βασικών βιολογικών μας αναγκών μέχρι την κατάσταση της αυτοπραγμάτωσης ο δρόμος είναι μακρύς και έχει κακοτοπιές, προσκόμματα και παλινδρομήσεις.

Πολλές φορές όμως οι άνθρωποι εγκλωβίζονται στα υλικά, στα κατώτερα αποκτήματα και ξεχνούν τα πιο υψηλά, τα ανώτερα που είναι όμως άυλα και μη μετρήσιμα.
Το χρήμα, η δουλειά, η εξωτερική εικόνα, το κυνήγι της επιτυχίας, ο γάμος και πολλά άλλα τείνουν να γίνουν από μέσα και εργαλεία σε σκοπό ζωής ή και αυτοσκοπό.
Όταν δεν έχουμε αληθινή επίγνωση των πραγματικών σκοπών και αναγκών μας ακόμα και η απόκτηση των παραπάνω ελάχιστα θα μπορέσει να καλύψει το κενό και την έλλειψη. Από την άλλη, αν τα μέσα ή τα εργαλεία αυτά δεν φαίνονται αποτελεσματικά ή κρίνετε ότι η απόκτηση τους είναι επίπονη και ενεργοβόρα μπορείτε να εξετάσετε άλλους εναλλακτικούς τρόπους, μέσα και εργαλεία.

Άσκηση πληρότητας και ευτυχίας


Αφεθείτε στην πιο όμορφη ανάμνηση, σε μια στιγμή που νιώσατε πραγματικά πλήρης και ευτυχισμένος, που μονολογήσατε πόσο τέλεια περνάτε και πως αυτό που ζείτε είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο. Ανασύρετε τη στιγμή από το παρελθόν και κάντε την εικόνα στο παρόν. Πού βρίσκεστε; Είστε μόνος; Με παρέα; Πώς νιώθετε; Ποια ή ποιες ανώτερες ανάγκες και σκοπούς ικανοποιεί αυτή η στιγμή;

Τώρα, σιγά σιγά επαναφερθείτε στο παρόν. Από την εικόνα που ξαναζωντάνεψε για λίγο στο πεδίο σας απομονώστε τις συνθήκες (τόπος, πρόσωπα κτλ.), κρατήστε τα συναισθήματα και αποσαφηνίστε αυτό το ανώτερο και σημαντικό που η στιγμή σας έφερε σε επαφή. Τι ήταν άραγε; Ποια βαθιά ανάγκη ή σκοπό ικανοποίησε;

Και με τέτοιες εικόνες πλοηγό πορευτείτε στη ζωή σας, πάντα με ευελιξία, θετική διάθεση και εσωτερική επαφή. Τέλος, θυμηθείτε ότι ο σκοπός μπορεί να ικανοποιηθεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους και μέσα αρκεί όταν λοξοδρομείτε να βρείτε ένα καλό φιλαράκι.

Tα 5 Στάδια του Πένθους και η σημασία της αποδοχής

Σε όλη της την πλούσια βιβλιογραφία της η ψυχίατρος Kübler-Ross μιλάει για την σταδιοποίηση του πένθους. Στην διάταξη αυτή κατέληξε μετά από μακρά βιωματική εργασία με ανθρώπους που βίωσαν από κοντά τον θάνατο καθώς και με τους συγγενείς τους.

Ποια είναι όμως τα 5 στάδια του πένθους;

Πως γίνεται το ψυχολογικό πέρασμα από το κάθε στάδιο;

Τα στάδια είναι, συνοπτικά, όπως τα περιέγραψε η Kübler-Ross, τα ακόλουθα:

1. Άρνηση

Σε αυτό το στάδιο, το άτομο, συνειδητά ή ασυνείδητα, αρνείται να αποδεχθεί την κατάσταση. Δεν πιστεύει ότι αυτό που βιώνει συμβαίνει στο ίδιο. "Αποκλείεται, δεν μπορεί!", είναι το πλαίσιο στο οποίο κινούνται οι σκέψεις του. Ανησυχία, άγχος, σκέψεις για όσα θα αφήσει πίσω το κυριεύουν.

2. Θυμός – Οργή

Το άτομο δεν αρνείται, πλέον, την πραγματικότητα. Το κατακλύζει έντονος θυμός, ο οποίος, πολλές φορές, κατευθύνεται προς τον οποιονδήποτε. Τους ανθρώπους γύρω του, τον Θεό, τον ίδιο τον εαυτό του ή τα γεγονότα. "Γιατί συμβαίνει σε εμένα; Είναι άδικο!", λέει η φωνή στο κεφάλι του.

3. Διαπραγμάτευση

Ο θάνατος παραμονεύει. Το άτομο το αντιλαμβάνεται. Νιώθει έντονο άγχος. Προσπαθεί να δώσει ό,τι μπορεί, για να πάρει λίγο χρόνο. "Θα αλλάξω, απλά άσε με να ζήσω". Το στάδιο σχετίζεται με την πίστη ότι οι σωστές πράξεις ανταμείβονται και με την προσπάθεια να διατηρήσει τον έλεγχο.

4. Κατάθλιψη

"Δεν υπάρχει ελπίδα. Δεν υπάρχει λόγος να παλεύω. Απέμεινε μόνο να πεθάνω". Το άτομο βιώνει έντονη θλίψη. Του έρχεται κλάμα, θρηνεί και αισθάνεται απώλεια ενέργειας. Κατά την Kübler-Ross, είναι ένας τρόπος να αποσυνδεθεί από όσα αγαπά. Αρχίζει να αποδέχεται το τέλος.

5. Αποδοχή

Το άτομο, συνειδητοποιημένο και αποδεχόμενο ότι θα πεθάνει, αισθάνεται μία κουρασμένη ηρεμία. Μία γαλήνη άδεια, σχεδόν, από κάθε συναίσθημα, που περικλείεται στη φράση "Στο τέλος, όλα θα πάνε καλά".

Αντίστοιχη είναι, θα μπορούσαμε να πούμε και η ψυχική διαδρομή των συγγενικών προσώπων...

Ας μείνουμε όμως για λίγο στο τέλος, στην ιδέα της αποδοχής. Είναι ακριβώς εκείνη η στιγμή -ή καλύτερα, η χρονική περίοδος- που η λύτρωση έρχεται σιγά σιγά, να ακουμπήσει δίπλα στον πόνο. Η ησυχία της πραγματικότητας δίπλα στον θόρυβο της απώλειας...

Σε κάθε περίπτωση αυτό που πρέπει να συγκρατήσουν όλοι όσοι πενθούν είναι ότι κάθε στάδιο, κάθε συναίσθημα, κάθε σκέψη είναι φυσιολογικά (και αναπόφευκτα), όσο βασανιστικά κι όσο επίμονα κι αν είναι. Είναι ανθρώπινα όσο κι ο ανθρώπινος πόνος.

Συγχρομυστικισμός: Oι Συμπτώσεις που αποκαλύπτουν μία άλλη πραγματικότητα

Ο Συγχρομυστικισμός είναι ένα αναδυόμενο πεδίο μελέτης που κινείται στα όρια της υποκουλτούρας και ερευνά κυρίως τον Μυστικισμό σε σχέση με την Συγχρονικότητα και την Ψυχολογία του Jung. H Σύνθετη λέξη που πηγάζει από την Συγχρονικότητα και τον Μυστικισμό, δημιουργήθηκε από τον Jake Kotze τον Αύγουστο του 2006 σε ένα άρθρο που έγραψε στην ιστοσελίδα του Brave New World Order, όπου και περιέγραψε αυτή την νέα τάση ως “ Την τέχνη του να αναγνωρίζουμε τις σημαντικές συμπτώσεις που φαίνονται αρχικά ανούσιες, όμως κρύβουν μέσα τους μυστικιστική και εσωτερική σημασία”.
Ο Συγχρομυστικισμός αναλύει τα εσωτερικά σύμβολα που ίσως πηγάζουν από το συλλογικό ασυνείδητο και εμφανίζονται κυρίως σε μεγάλα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και όχι μόνο, και περιλαμβάνουν αριθμούς, λέξεις, αρχετυπικές εικόνες, σχήματα αλλά και διάφορα οπτικά μοτίβα όπως οι δίνες. Η ιδέα που απορρέει από το Συγχρομυστικισμό, είναι πως υπάρχουν πολύ σημαντικές συμπτώσεις στην καθημερινότητα, αλλά και τα Μέσα ενημέρωσης, τον Κινηματογράφο κλπ, που δεν αποκαλύπτουν μονάχα τις πιθανές αλήθειες, αλλά ίσως οδηγούν σε πιθανές πραγματικότητες που αναδύονται από το Συλλογικό Ασυνείδητο και μετατρέπονται σε εν δυνάμει πραγματικότητα. Αυτό φυσικά συμβαίνει επειδή διευρύνουμε τα αποδεκτά πλαίσια της πραγματικότητας πρώτα σε ταινίες και γενικότερα την τέχνη και την Φιλοσοφία μας. Οι ιδέες μας σχετικά με την πραγματικότητα εξάλλου, καθορίζουν τελικά την πραγματικότητα που θα βιώσουμε.

Για παράδειγμα ο Jake Kotze αναζήτησε σημάδια συγχρονικότητας στα γεγονότα των Δίδυμων πύργων και του 9/11, που ήταν ίσως η χειρότερη “τρομοκρατική” επίθεση που είδε ποτέ η ανθρωπότητα. Μέσα από αυτές ο Kotze υποστηρίζει πως η γλώσσα του Εσωτερικού συμβολισμού στους Δίδυμους πύργους είναι ανάλογοι με εκείνους του Ναού του Σολομώντα, την Μέκκα ή τις Πυραμίδες της Αιγύπτου, τον Παρθενώνα καθώς και άλλες τέτοιες δομές, που κατά μία έννοια λειτούργησαν ως δίνες προς ανώτερες Διαστάσεις. Για τους σκεπτικιστές αυτά τα συγχρονιστικά μοτίβα που εμπεριέχονται στην καθημερινότητα, είναι κάτι το φυσιολογικό, αφού εκείνοι που παθιάζονται με την συγχρονικότητα, συνήθως πέφτουν συνεχώς πάνω σε τέτοιες περιπτώσεις. Όμως για εκείνον αυτά τα σημάδια αφορούν μία ατοπική διάνοια που καθοδηγεί το Σύμπαν. Το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να δημιουργήσει απαραίτητα τα φαινόμενα που αποκαλύπτει ο Συγχρομυστικισμός. Αυτά τα μοτίβα προέρχονται από την ίδια δύναμη που σχηματίζει τα πάντα στο σύμπαν, την ίδια αρχή που σχηματίζεται την στιγμή που η συνειδητότητα ενσωματώνεται με την πιο κρυφή σου σκέψη.

Η Μελέτη του Kotze ενίσχυση την δημοσιότητα που είχαν λάβει τα άρθρα του Henrik Palgmgren στην ιστοσελίδα του Red Ice Creations, καθώς και άλλων σελίδων όπως το Battling the Behemoth του Ben Fairhal. H Online κοινότητα του Συγχρομυστικισμού δεν είναι καινούργια, αφού υπάρχουν αρκετές ιστοσελίδες στο εξωτερικό που έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα. Φυσικά ο Συγχρομυστικισμός όμως, αν και σχετικά φρέσκος σε σχέση με άλλες φιλοσοφικές πεποιθήσεις, βασίζεται σε θεμελιώδη πνευματικά συστήματα όπως ο Σαμανισμός. Στην σύγχρονη εποχή οι ιδέες που περιλαμβάνονται στον Συγχρομυστικισμό, έχουν βασιστεί σε ιδέες πρωτοπόρων πνευματιστών, όπως η Μαντάμ Μπλαβάτσκι, ο William S. Burroughs, ο Aleister Crowley, η James Joyce, ο Carl Jung, ο Stanley Kubrick, ο Timothy Leary, ο John Lilly, ο Terence McKenna και αρκετοί ακόμη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναδεικνύει πως ο Συγχρομυστικισμός είναι διαφορετικός από άλλες μορφές συγχρονικότητας, είναι η εστίαση στον εσωτερικό μυστικιστικό συμβολισμό αλλά και την χρήση της τεχνολογίας για την καταγραφή, τον διαμοιρασμό και τελικά την σύγκριση μεταξύ συγχρονικοτήτων που συνδέονται με σύμβολα από αρχαίες παραδόσεις και εμφανίζονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Πέρα όμως από την βέβαιη σύνδεσή του με τα μέσα, την Ψυχολογία του Jung αλλά και το απόκρυφο, ο τομέας αυτός σχετίζεται άμεσα με την “ψυχεδελική” εμπειρία αλλά και τις θεωρίες συνωμοσίας.

Ένα σχετικά γνωστό παράδειγμα Συγχρομυστικιστικής γραφής είναι η μελέτη του James Shelby Downard σχετικά με την Δολοφονία του Κένεντι, με τίτλο “King-Kill 33”, που έγινε γνωστή από το κομμάτι του Merilyn Manson με τον ίδιο τίτλο. Σε αυτή συλλέγεται ένας τεράστιος αριθμός συμβολικών στοιχείων και συσχετισμών, που τον οδηγούν στο συμπέρασμα πως η Δολοφονία του πρόεδρου των Η.Π.Α ήταν στην ουσία ένα Τεκτονικό τελετουργικό. Η Τεκτονική πτυχή στην σημειολογία που αποκαλύπτει ο Συγχρομυστικισμός, φανερώνεται ξεκάθαρα στα άρθρα και τα βιβλία πολλών συγγραφέων, με κυριότερο τον Robert Anton Wilson ο οποίος ειδικότερα στο Cosmic Trigger: The Final Secret of the Illuminati, έγραψε αναλυτικά για τα θέματα της Συγχρονικότητας, της Συνωμοσίας και της Μαγείας.Για τους Συγχρομύστες όπως ο Kotze, δεν έχουν τόσο σημασία οι συμπτώσεις και οι συγχρονικότητες, όσο το πιθανό μήνυμα που πηγάζει μέσα από αυτές ( πιθανότατα μέσα απο θεωρίες όπως την επικοινωνία με ένα συνειδητό σύμπαν και την υποψία πως ίσως μας τραβούν συγκεκριμένα μοτίβα και σύμβολα λόγω γενετικής μνήμης που ενσωματώνεται στο DNA μας).

Ένας από τους πολλούς συγγραφείς, bloggers και καλλιτέχνες που σχετίζονται με την Συγχρομυστικιστική κοινότητα είναι ο Peter Joseph, που δημιούργησε το Zeitgeist, το ντοκιμαντέρ που τάραξε το 2007 τις συνειδήσεις πολλών ανθρώπων. Ως ένδειξη της αυξανόμενης δημοτικότητας των συμπτώσεων και του Συγχρομυστικισμού, αρκετές ταινίες επέλεξαν να ασχοληθούν με αυτό το ζήτημα, όπως το The Number 23 του 2007. Η Ταινία αυτή δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία χολιγουντιανή απλοική εκδοχή του τεράστιου ζητήματος που αποκαλύπτει ο Συγχρομυστικισμός, όμως έστω και τυχαία μέσα της εμπεριέχονται σημαντικά στοιχεία συγχρονικότητας ,που μοιάζουν μάλιστα με το παράδοξο φαινόμενο του 11.11. Ο ίδιος κινηματογραφιστής μάλιστα εργάστηκε επίσης στο Fountain του Αρονόφσκι, το Πι του ίδιου σκηνοθέτη, που αποκαλύπτει ιδανικά την εμμονή ενός ανθρώπου με την μυστικιστική σημασία των αριθμών, και το πως εκείνοι ενσωματώνονται σε μοτίβα συγχρονικότητας!

Μερικοί ερευνητές των θεωριών συνωμοσίας δυσπιστούν απέναντι στον Συγχρομυστικισμό γιατί θεωρούν πως είναι μία new age διαφυγή από σημαντικότερα ζητήματα της ανθρωπότητας. Όμως ο Συγχρομυστικισμός δεν είναι αντικατάστατο της Παραπολιτικής έρευνας, αλλά μία συναρπαστική πτυχή του Μυστικισμού της καθημερινότητας του ανθρώπου, που αποκαλύπτει καλά κρυμμένα μυστικά και συνωμοσίες που καθηλώνουν τον άνθρωπο σε μία ζοφερή πραγματικότητα. Το ζήτημα μίας τέτοιας έρευνας και προσέγγισης, είναι να ανακαλύψουμε την αλήθεια, ανεξάρτητα από το που οδηγεί. Αν κάποιος ανακαλύψει συγκεκριμένα συγχρονιστικά μοτίβα που εμπεριέχουν κρυφά μυνήματα, τότε δεν πρέπει να τα αγνοήσει μόνο και μόνο επειδή δεν επιδέχονται λογικής εξήγησης. Ο Συγχρομυστικισμός δεν αποκαλύπτει απαραίτητα μόνο την χειραγώγηση του ανθρώπου από μυστικές κοινότητες, αλλά ούτε και την αποκλείει..

Είτε πιστεύουμε στην απόκρυφη πλευρά του Συγχρομυστικισμού είτε όχι, ο Συγχρομυστικισμός είναι ένα ενδιαφέρον ψυχολογικό, ανθρωπολογικό, φιλοσοφικό και κβαντικό πεδίο αντίληψης. Ο Συγχρομυστικισμός ενισχύει την υπερσυνδεσιμότητα όλων των ανθρώπων και κάθε έμβιου όντος, και μας προτρέπει να ξαναερμηνέυσουμε την κοινωνική πραγματικότητα ώστε να αποκωδικοποιήσουμε τον εαυτό μας, και αν είναι δυνατόν το ίδιο το Σύμπαν. Αν χρησιμοποιήσουμε τον Συγχρομυστικισμό ως μία νέα “γλώσσα” ή εργαλείο, τότε ίσως μπορέσουμε να προβλέψουμε τάσεις που αναπτύσσονται στο Συλλογικό Ασυνείδητο, την Νοόσφαιρα, τα μορφογενετικά πεδία που μας περιβάλλουν κ.ο.κ! Ίσως να μην μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο κόσμο αν δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντικρύζουμε ή πλάθουμε την πραγματικότητα. Ο Συγχρομυστικισμός, είναι ίσως το εργαλείο που θα μας ξεκλειδώσει τις τάσεις και τις σκεπτομορφές εκείνες που οδηγούν προς ένα καλύτερο μέλλον και μία διαφορετική πραγματικότητα που θα επιφέρει την συνειδησιακή εξέλιξη του ανθρώπου.

Αν γνωρίζεις τον εχθρό και γνωρίζεις και τον εαυτό σου, δεν πρέπει να φοβάσαι την έκβαση ούτε εκατό μαχών

Πολλές φορές μας είναι ευκολότερο να ζούμε στην άγνοια, γιατί, όπως λέει η παροιμία, αυτό μας κάνει πιο ευτυχισμένους.

Ωστόσο, ο μέγας στρατηγός Σουν Τζου, που οι διδαχές του εφαρμόζονται ακόμα και σήμερα, διαβεβαίωνε πως δεν μπορείς να κερδίσεις μια μάχη αν δε γνωρίζεις εκτός από τον εχθρό, και τον εαυτό σου.

“Αν γνωρίζεις τον εχθρό και γνωρίζεις και τον εαυτό σου, δεν πρέπει να φοβάσαι την έκβαση ούτε εκατό μαχών” διαβεβαίωνε ο συγγραφέας του βιβλίου “Η τέχνη του πολέμου”.

Αν γνωρίσουμε τον εαυτό μας σε βάθος μπορεί να τρομάξουμε, γιατί, αν ερευνήσουμε πολύ και φτάσουμε ως τις πιο βαθιές πτυχές του εαυτού μας, ίσως βρούμε πράγματα που δεν θα μας αρέσουν.

Για παράδειγμα, διακινδυνεύουμε:

Να έρθουμε αντιμέτωποι με πλευρές μας που απεχθανόμαστε.

Να θυμηθούμε τις στιγμές εκείνες που ενεργήσαμε άσχημα.

Να αισθανθούμε ντροπή ή ενοχή για καταστάσεις που ζήσαμε καιρό πριν.

Να ανακαλύψουμε ότι αυτό που έχουμε τώρα δεν είναι αυτό που θέλουμε πραγματικά.

Να χάσουμε ένα μέρος από την αυτοεκτίμησή μας όταν συνειδητοποιήσουμε τις αδυναμίες μας.

Όλα αυτά ίσως να μας ωθήσουν ν’ αφήσουμε στη σκοτεινή κόγχη της ψυχής αυτό που δε θέλαμε να δείχνουμε στον εαυτό μας και, πολύ περισσότερο στους άλλους.

Ωστόσο, πρέπει να αποβάλουμε τον φόβο.

Όπως διαβεβαιώνουν ερευνητές και ψυχολόγοι, το πρώτο βήμα για να υπερνικάμε δυσκολίες ξεκινάει από μια πράξη ενδοσκόπησης κι από δουλειά μέσα μας προκειμένου να βελτιωθεί αυτό που υπάρχει έξω.

Η εμβάθυνση στην αυτογνωσία αυτή μπορεί να μας βοηθήσει, μεταξύ άλλων, να βελτιώσουμε τη ζωή μας εξουδετερώνοντας τις εσφαλμένες πεποιθήσεις μας, οι οποίες συχνά μας βασανίζουν και μας κρατάνε σε κατάσταση παράλυσης.

Ο ερευνητής Γκάρι Μάρκους, του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, διαβεβαιώνει πως οι αναμνήσεις που έρχονται στη μνήμη μας είναι αυτές που βρίσκονται σε αρμονία με τις πεποιθήσεις μας και πως εκείνες που δε συμφωνούν με τις τωρινές μας σκέψεις είναι πιο δύσκολο να τις θυμόμαστε. Γι’ αυτό, αν κάποιος έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, του είναι ευκολότερο να θυμάται μόνο τις καταστάσεις που δηλώνουν αυτή την έλλειψη. Κι όταν θυμώνουμε με κάποιον, σίγουρα μας έρχονται στον νου ένα σωρό περιπτώσεις που μας πρόσβαλε, αφήνοντας στην άκρη όλες εκείνες κατά τις οποίες έκανε καλά πράγματα για μας.

Γι’ αυτό τον λόγο, μεταξύ πολλών άλλων, είναι τόσο σημαντικό να φτάνουμε στη γνώση του εαυτού μας.

Το να ξέρουμε ότι απλώς είμαστε θυμωμένοι ή ότι αυτή η έλλειψη ασφάλειας επηρεάζει τα όσα πιστεύουμε και θυμόμαστε μπορεί να συμβάλει να ξεπεράσουμε μια κατάσταση ή ακόμα και να πάρουμε τα αναγκαία μέτρα για να την επιλύσουμε οριστικά.

Όπως διαβεβαιώνει ο Μάρκους, Αυτό θα σε κάνει εξυπνότερο:

“Ο νους μας είναι πεπερασμένος και απέχει πολύ από το να είναι ευγενής. Το να γνωρίζουμε τα όριά του μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοούμε καλύτερα τα πράγματα”.

Αν κάποιος είναι μωρός, όλα τα χρήματα του κόσμου δεν είναι ικανά να κάνουν το γήρας του ευκολότερο

Λαίλιος: Ίσως κάποιος υποθέσει ότι ο πλούτος, τα υλικά αγαθά και η κοινωνική θέση σου -προνόμια που λίγοι κατέχουν στη ζωή- είναι αυτά πού σε κάνουν να μεγαλώνεις με ευχαρίστηση.

Κάτων: Υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό, Λαίλιε, αλλά υπάρχουν κι άλλες πλευρές. Θυμήσου την ιστορία με τον Θεμιστοκλή και τον άνδρα από τη Σέριφο.

Διαφωνούσαν κάποτε οι δυο τους και ο άνδρας από τη Σέριφο κατηγορούσε τον Θεμιστοκλή πως ήταν γνωστός μόνο λόγω της φήμης της πόλης του και όχι για τα δικά του επιτεύγματα.

«Μα τον Ηρακλή, είναι αλήθεια», είπε ο Θεμιστοκλής. «Ποτέ δεν θα είχα γίνει διάσημος αν καταγόμουν από τη Σέριφο – μα ούτε κι εσύ, αν καταγόσουν από την Αθήνα».

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τα γηρατειά. Δεν είναι ελαφρύ φορτίο όταν κάποιος, ακόμα κι ένας σοφός, είναι φτωχός. Αν όμως κάποιος είναι μωρός, όλα τα χρήματα του κόσμου δεν είναι ικανά να κάνουν το γήρας του ευκολότερο.

Τι θα μπορούσε, πράγματι, να είναι πιο ευχάριστο από τα γηρατειά όταν αυτά περιβάλλονται από τον ενθουσιασμό της νιότης; Γιατί σίγουρα πρέπει να συμφωνήσουμε πως οι πρεσβύτεροι έχουν τουλάχιστον τη δύναμη να διδάξουν τους νέους και να τους προετοιμάσουν για τα πολλαπλά καθήκοντα της ζωής. Ποια ευθύνη μπορεί να είναι πιο τιμητική από αυτή; Στ’ αλήθεια, μου φαίνεται, Σκιπίων, ότι ο Γναίος και ο Πόπλιος Σκιπίων, όπως και οι δύο παππούδες σου, ο Λεύκιος Αιμίλιος και ο Πόπλιος Αφρικανός, είχαν τη μέγιστη τύχη να συνοδεύονται πάντα από πλήθη ευγενών νέων ανδρών.

Και κανείς από όσους προσφέρουν ελεύθερη μάθηση στους άλλους δεν μπορεί να θεωρηθεί δυστυχής, ακόμα κι αν το σώμα του φθείρεται από το γήρας.

Οι κραιπάλες της νιότης συχνά είναι η αιτία της απώλειας της σωματικής πυγμής, περισσότερο απ’ ό,τι το γήρας. Η ακόλαστη και σπάταλη νιότη οδηγεί σε ένα φθαρμένο σώμα στη μεγάλη ηλικία.

Ο γηραιός Κύρος, σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, δήλωνε ως ηλικιωμένος λίγο πριν πεθάνει ότι ποτέ δεν είχε νιώσει λιγότερο δραστήριος στα τελευταία του απ’ ό,τι στη νιότη του. Και επίσης θυμάμαι, παιδί ακόμα, που είδα τον Λεύκιο Μέτελλο, τέσσερα χρόνια μετά τη δεύτερη θητεία του ως υπάτου, να διορίζεται αρχιερέας και να παραμένει στη θέση αυτή για είκοσι δύο χρόνια. Ως το τέλος του ήταν τόσο δραστήριος που, παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, δεν αισθάνθηκε ποτέ την απώλεια της νιότης. Δεν χρειάζεται να αναφέρω τον εαυτό μου από την ίδια άποψη, αν και οι ηλικιωμένοι σαν εμένα επιτρέπεται να καλομαθαίνουν τους εαυτούς τους.

Δεν βλέπετε στον Όμηρο πόσο συχνά ο Νέστορας εξυμνεί τα δικά του θαυμαστά προσόντα; Σε αυτό το σημείο της ζωής του είχε δει ήδη τρεις γενιές ανδρών, μα δεν φοβόταν μήπως φανεί υπερβολικά φλύαρος ή αλαζόνας όταν έλεγε την αλήθεια για τον εαυτό του. Γιατί, όπως λέει ο ‘Όμηρος: «Λόγια γλυκύτερα από μέλι έρεαν από τη γλώσσα τον». Τώρα, αυτή η γλυκύτητα δεν εξαρτιόταν σε καμία περίπτωση από τη σωματική του ρώμη – και επιπλέον ο Έλληνας ηγεμόνας Αγαμέμνων ποτέ δεν ευχήθηκε να είχε δέκα άνδρες σαν τον Αίαντα, μα δέκα άνδρες σαν τον Νέστορα. Γιατί χωρίς αμφιβολία, αν είχε τέτοιους άνδρες μαζί του, η Τροία θα έπεφτε στη στιγμή.

ΜΑΡΚΟΣ ΤΥΛΛΙΟΣ ΚΙΚΕΡΩΝ, ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑΣ

Γιατί εμφανίζουμε ψυχοσωματικά προβλήματα;

Τρόποι αντιμετώπισης

Οι περισσότεροι από εμάς, κάποια στιγμή στη ζωή μας, πήγαμε σε αρκετούς γιατρούς για μια απλή ενόχληση, και παρόλο που κάναμε πάρα πολλές εξετάσεις όπου απέκλυαν όλες τις πιθανότητες για να έχουμε κάτι, τελικά αποδεχθήκαμε μας να μας λέει ότι ‘είναι ψυχολογικό’. Παρόλα αυτά στην Ελλάδα, δεν έχουμε αντιληφθεί ακόμα πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο ψυχολογικός παράγοντας στη ζωή μας.

Οι άνθρωποι, ακόμα και σήμερα φοβούνται να εκφράσουν τους φόβους ή τις αδυναμίες τους ενώ ξέρουν ότι αυτό είναι ένα σημαντικό κομμάτι της θεραπείας τους. Έτσι λοιπόν ακολουθούν χρόνιες φαρμακευτικές αγωγές ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν στην καθημερινότητα τους και να μην νιώθουν τύψεις για το ότι δεν κάνανε κάτι για το πρόβλημα. Συνήθως η σκέψη του κάθε ασθενούς που πονάει είναι να επουλώσει τον πόνο του και όχι να μάθει τι προκαλεί τον πόνο του.

Η αλήθεια είναι ότι το να αντιμετωπίζω μια ενόχληση επιφανειακά όχι μόνο δεν την απαλύνει αλλά πιθανότατα την εντείνει. Για να βρεθεί η λύση σε κάθε πρόβλημα πρέπει να αναζητήσουμε τα πραγματικά αίτια.

Κύρια αιτία εμφάνισης ενός ψυχοσωματικού συμπτώματος είναι το άγχος ή η μη έκφραση καταπιεσμένων συναισθημάτων. Αυτό που διαφέρει σε κάθε ψυχοσωματικό σύμπτωμα είναι το επίπεδο των συναισθημάτων και τα βαθύτερα αίτια που τα προκαλούν. Όσον αφορά το άγχος, όταν φτάσει σε πολύ υψηλό επίπεδο, δημιουργεί δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος και αυτό με τη σειρά του μπλοκάρει τις λειτουργίες του σώματος που ελέγχει.

Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να εμφανιστούν αϋπνία, εφίδρωση, ξηροστομία, σιελόρροια, ταχυκαρδία, τσιμπήματα στο στήθος, ‘φτερουγίσματα στην καρδιά’, ταχύπνοια, υπεραερισμός, δυσκαταποσία (δυσκολία στην κατάποση), σφίξιμο των δοντιών (ιδίως τη νύκτα), αίσθημα σφιξίματος στο στομάχι, σπαστική κολίτιδα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (αέρια στο έντερο, συχνά δυσκοιλιότητα ή διάρροια και επιτακτική ανάγκη προς αφόδευση), αναγωγές του γαστρικού περιεχομένου, καούρα, σφίξιμο στο στομάχι, σεξουαλικά προβλήματα (στον άνδρα δυσκολία στύσης, στη γυναίκα δυσπαρευνία δηλαδή πόνος κατά την συνουσία και ανοργασμικότητα), οσφυαλγία, το σύνδρομο χρόνιας κοπώσεως, συχνουρία, πονοκέφαλος, ζαλάδες, αιμωδίες (μυρμηγκιάσματα), μειωμένη αισθητικότητα και ιδίως αίσθηση της αφής, υπερθερμία, προβλήματα μνήμης (αιτία είναι η διάσπαση προσοχής από το άγχος που δημιουργεί προβλήματα στην αποθήκευση και στην ανάκληση των αποθηκευμένων στην μνήμη πληροφοριών), σχετικά μειωμένη ικανότητα επούλωσης των τραυμάτων, ανορεξία, αυξημένη όρεξη, βουλιμία, νυκτερινή ενούρηση σε παιδιά και εφήβους.

Αυτά είναι κάποια από τα πιο βασικά ψυχοσωματικά συμπτώματα. Συνοπτικά, αναφέρουμε ότι ασθένειες που προκαλούνται από δυσλειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος, του πεπτικού, του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου, της παχυσαρκίας, του μυοσκελετικού συστήματος, του αναπνευστικού συστήματος, του ενδοκρινολογικού και του νευρικού συστήματος υπάρχει πιθανότητα να έχουν σαν βασικό αίτιο το άγχος. Συνήθως το άγχος και η πιθανή λύπη που δεν εκφράζει θα εκφραστεί σε κάθε άτομο στο σημείο που το ίδιο είναι ευαίσθητο. Για παράδειγμα, σε ορισμένα άτομα που έχουν ευαισθησία στο στομάχι, η μη εκδήλωση και διαχείριση άγχους θα εκφραστεί με πόνο στο στομάχι.

Πως θα καταλάβει κάποιος ότι τα συμπτώματα που έχει είναι όντως ψυχοσωματικά και όχι οργανικά;

Πριν οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ψυχοσωματικό σύμπτωμα, θα πρέπει να είμαστε, με την καθοδήγηση του γιατρού, απολύτως σίγουροι ότι δεν υπάρχει καμία οργανική αιτία.

Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής θα πρέπει ίσως να κάνει κάποιες εξετάσεις και να εξεταστεί από διάφορες ειδικότητες γιατρών για να διασταυρώσει τα συμπεράσματα του κάθε ειδικού. Επίσης είναι πολύ πιθανόν να μπει σε κάποια θεραπεία για ένα διάστημα προκειμένου να καταπολεμηθεί το πρόβλημα. Αν παρόλα αυτά το πρόβλημα παραμένει και έχει αποκλειστεί κάθε οργανική αιτία, τότε δε μένει παρά να εξεταστεί το ψυχολογικό υπόβαθρο του ασθενούς.

Αρχικά ο ασθενής έχει τη δυνατότητα να μιλήσει και να συμβουλευτεί το γιατρό του για το πού μπορεί ν’ απευθυνθεί έτσι ώστε να λύσει το πρόβλημά του. Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης ανάλογα με το πρόβλημα του καθενός. Εφόσον βρεθεί η ρίζα του προβλήματος, που μπορεί να πάρει αρκετές συνεδρίες για να γίνει αυτό, τότε είναι πολύ πιο εύκολο να μειωθεί η ένταση και η συχνότητα του ψυχοσωματικού πόνου.

Συμπερασματικά, θα ήταν προτιμότερο να αντιμετωπίζουμε τις δύσκολες καταστάσεις τη στιγμή που συμβαίνουν και όχι να ‘σκεπάζουμε’ το πρόβλημα με διάφορους τρόπους, μόνο και μόνο επειδή δεν μας δυσκολεύουν τη ζωή.

Τ’ ότι παραμένει κανείς λειτουργικός ύστερα από ένα σοβαρό πρόβλημα που έχει αντιμετωπίσει, δεν σημαίνει ότι το άγχος ή η στεναχώρια που υπάρχει μέσα του δεν θα βγει με οποιοδήποτε τρόπο κάποια στιγμή προς τα έξω.

Προκειμένου να μη φτάσουμε σε αυτό το σημείο ας μπούμε στη διαδικασία να αναζητήσουμε πιο βαθιά μέσα μας τι είναι αυτό που πραγματικά μας προβληματίζει ώστε να μπορέσουμε να το διαχειριστούμε αποτελεσματικά.

Αρειανά «αυγά»: Μέσα σε αυτά θα ζήσουμε στον Άρη και στη Γη του μέλλοντος

Το AI SpaceFactory έχει σχεδιάσει ένα βιώσιμο σπίτι από πετρώματα του Άρη και ανακυκλώσιμο πλαστικό. Η κατασκευή θα πραγματοποιηθεί στο έδαφος του κόκκινου πλανήτη χρησιμοποιώντας τρισδιάστατη εκτύπωση και ρομποτική βοήθεια.

Το πρόγραμμα στέγασης MARSHA της εταιρείας AI SpaceFactory αναγνωρίστηκε από τη NASA το 2019, όταν έλαβε το πρώτο βραβείο σε διαγωνισμό για κατοικίες κατάλληλες για τη Σελήνη, τον Άρη και άλλες αποστολές.

Στο βραβευμένο έργο, το επαναστατικό υλικό στα σπίτια είναι ένα μείγμα ειδών βασαλτικών πετρωμάτων και πολυγαλακτικού οξέος, PLA-ένα βιοαποικοδομήσιμο πολυμερές κατασκευασμένο από άμυλο αραβοσίτου.

Επίσης, η MARSHA δημιούργησε το έργο TERA τον Σεπτέμβριο του 2019, το οποίο προσαρμόζει το σχεδιασμό των σπιτιών του Άρη στον πλανήτη μας.

Μέσα στο 2020, το έργο μπορεί να εκτελεστεί άμεσα και τα σπίτια AI SpaceFactory να γίνουν πραγματικότητα.

Ο "ΠΡΟΦΗΤΗΣ" ΗΛΙΑΣ, ΕΝΑΣ ΣΦΑΓΕΑΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ, ΠΟΥ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΣΗΜΕΡΑ.

Το όνομα Ηλίας αποτελεί ελληνική μεταφορά του αντίστοιχου εβραϊκού ονόματος Ελιγιαχού (אליהו‎) το οποίο σημαίνει «Ο Θεός μου είναι ο Ιεχωβά» ή «Ο Ιεχωβά είναι Θεός».

Όλες οι πανέμορφες ελληνικές κορυφές, βουνών και λόφων, βρωμίζονται από την παρουσία ναών αφιερωμένων στον χασάπη προφήτη Ηλία, που έσφαξε με τα ματωμένα χέρια του, εκατοντάδες αθώους ανθρώπους.

«καὶ εἶπεν Ἠλιοὺ πρὸς τὸν λαόν· συλλάβετε τοὺς προφήτας τοῦ Βάαλ, μηδεὶς σωθήτω ἐξ αὐτῶν· καὶ συνέλαβον αὐτούς, καὶ κατάγει αὐτοὺς Ἠλιοὺ εἰς τὸν χειμάῤῥουν Κισσῶν καὶ ἔσφαξεν αὐτοὺς ἐκεῖ». Γ΄ Βασιλειών 18.40.

«Και είπε ο Ηλίας, πιάσατε τους προφήτες του Βαάλ, μηδείς εξ αυτών ας μη διασωθεί. Και έπιασαν αυτούς και καταβίβασεν αυτούς εις τον χείμαρρον Κισών ΚΑΙ ΕΣΦΑΞΕ Ο ΗΛΙΑΣ ΑΥΤΟΥΣ ΕΚΕΙ» !

«καὶ ἔσφαξαν αὐτούς, ἑβδομήκοντα ἄνδρας, καὶ ἔθηκαν τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ἐν καρτάλλοις, ἤνεγκαν τὰς κεφαλὰς τῶν υἱῶν τοῦ βασιλέως· καὶ εἶπε· θέτε αὐτὰς βουνοὺς δύο παρὰ τὴν θύραν τῆς πύλης εἰς πρωΐ». Δ΄ Βασιλειών 10.8

«Μετά έσφαξε και τους εβδομήντα γιούς του Αχαάβ και έβαλε τα κεφάλια τους σε καλάθια, και είπε βάλτε τα κομμένα κεφάλια τους σε δύο σωρούς
στην πόρτα το πρωΐ» !

Ο χασάπης «προφήτης» Ηλίας με πρόσχημα τις θρησκευτικές διαφορές (όπως οι τζιχαντιστές σήμερα), έσφαξε κοντά σε ένα χείμαρρο, στην αρχή 450 δεμένους ανθρώπους, μετά άλλους 400 και μετά άλλους 70. Με τα κομμένα κεφάλια γέμιζε με υπερηφάνεια καλάθια.

Τώρα αν υποθέσουμε ότι για το σφάξιμο ενός δεμένου αιχμαλώτου και μέχρι οι βοηθοί του να πετάξουν το σφαγμένο ακέφαλο πτώμα στον χείμαρρο Κισών, ο προφήτης έκανε τρία λεπτά, για 450 άτομα ο προφήτης έσφαζε 22 ώρες συνέχεια.

Αυτό και αν είναι θαύμα Κυρίου. Πολύ δύναμη έδωσε στον μακελάρη προφήτη του ο Γιαχβέ.

Ηλίας ο πυροτεχνουργός προφήτης

Ο προφήτης Ηλίας είναι ένας πολυτίμητος άγιος στην Ελλάδα, αφού του έχουν αφιερώσει όλες τις ορεινές κορυφές της χώρας. Το χαρακτηριστικό όνομά του «θεός μου είναι ο Γιαχβέ» (Ηλί-Γιάχ... αγγλιστί μέχρι και σήμερα Elijah) δείχνει την Εβραϊκή του καταγωγή την οποία όσο κι αν φαίνεται παράξενο αγνοούν παντελώς οι Έλληνες που τον θεωρούν πιο Έλληνα κι απ’ τον... Απόλλωνα.

Στην εποχή του Ηλία, ο θεός Βάαλ (ή Κύριος) ήταν ο χειρότερος αντίπαλος του Γιαχβέ. Η θρησκεία του Βάαλ, του θεού της γονιμότητας του κεφιού, αλλά και του πολέμου είχε επί των ημερών του εξαιρετική διάδοση, που απλωνόταν από την Αίγυπτο μέχρι την Ασσυρία.

Επί των ημερών του προφήτη, ο βασιλιάς του Ισραήλ Αχαάβ, παντρεύτηκε την Ιεζάβελ, μια αλλόθρησκη πριγκίπισσα από την Σιδώνα, που με τελετές κεφιού και ξεγνοιασιάς, προώθησε την λατρεία του Βάαλ με τόση επιτυχία, ώστε η αυστηρή λατρεία του Γιαχβέ ατόνησε και σχεδόν ετέθη εκτός νόμου.

Οι προφήτες και οι ιερείς του Βάαλ πλήθαιναν και η Ιεζάβελ ανάγκασε τους τελευταίους εκατό προφήτες του Γιαχβέ, να κρύβονται σε σπηλιές και φαράγγια για να σωθούν απ’ τον διωγμό και το θρησκευτικό μένος της Ιεζάβελ. Ο ίδιος ο Ηλίας κρυβόταν σε σπηλιές, συχνά έξω από την ίδια του τη χώρα, ενώ οι τετρακόσιοι πενήντα ιερείς του Βαάλ και οι τετρακόσιοι βοηθοί τους, υπό την προστασία της Βασίλισσας Ιεζάβελ, απολάμβαναν κρατικούς μισθούς και αυλικά προνόμια.

Η κατάσταση ήταν απελπιστική και μόνο ένα καλοσχεδιασμένο θαύμα υπεροχής, δηλαδή μια μονομαχία θεών και προφητών, θα έβγαζε τους παραμερισμένους οπαδούς του Γιαχβέ από την δύσκολη αυτή θέση. Πράγματι, κάποτε ο Ηλίας βγήκε επιτέλους απ’ τις σπηλιές και εμφανίσθηκε διεκδικώντας ένα οριστικό τέλος σ’ αυτήν την διαμάχη των θεών και των ιερατείων, με μια... μονομαχία πύρινων θαυμάτων! Κριτής και δικαστής ο φυσικός αποδέκτης των θρησκευτικών εντυπώσεων, ο θαυματοφάγος λαός.

Οι αντίπαλοι ιερείς και το πλήθος του λαού, μαζεύτηκαν καθ’ υπόδειξη του Ηλία, σε μια ευρύχωρη περιοχή του όρους Κάρμηλον. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε, ότι τόσο την λαοσύναξη όσο και την αναμέτρηση των θεών, σχεδίασε και υποκίνησε ο Ηλίας ο οποίος απευθυνόμενος προς τον λαό είπε: «έως πότε θα χωλαίνετε μεταξύ δύο φρονημάτων; εάν ο Γιαχβέ είναι θεός ακολουθείτε αυτόν, αλλ’ αν ο Βάαλ, ακολουθείτε τούτον. Εγώ απέμεινα μόνος προφήτης του Κυρίου ενώ οι προφήτες του Βάαλ είναι τετρακόσιοι πενήντα άνδρες και οι προφήτες του άλσους τετρακόσιοι». (Ο΄)Α Βασιλέων 18.21-22.

Πώς όμως θα ξεχώριζαν ποιός απ’ τους δύο θεούς ήταν τελικά ο καλύτερος; Η πρόταση του Ηλία ήταν αφοπλιστικά εντυπωσιακή. Η κάθε παράταξη, θα άφηνε ένα ζώο πάνω στο θυσιαστήριο και θα παρακαλούσε το δικό της θεό για ένα θαύμα πυρός. Στο θυσιαστήριο εκείνο που θα εμφανιζόταν με οποιονδήποτε τρόπο φωτιά από το πουθενά (άρα από θεού), αυτός ο θεός θα ήταν ο αληθινός: «ο θεός που θα απαντήσει με φωτιά, ούτος ας είναι ο θεός. Και είπεν ο λαός, καλός ο λόγος». Α΄Βασιλέων 18.24.

Η ιερείς του Βάαλ αιφνιδιάστηκαν. Παρόντος όμως του λαού, που άλλο δεν ήθελε από θαύματα και εντυπώσεις, ήταν αδυνατόν να αρνηθούν την πρόκληση, έτσι παγιδεύτηκαν στην πρόταση του Ηλία. Οι θυσίες έγιναν, και πρώτοι οι ιερείς του Βαάλ, προσευχήθηκαν για ώρες χωρίς αποτέλεσμα. Ο Ηλίας γεμάτος από ανεξήγητη αυτοπεποίθηση για το αποτέλεσμα, ειρωνευόταν τους ιερείς του αντίπαλου θεού λέγοντας: «παρακαλέστε τον φωνάζοντας δυνατότερα, διότι θεός είναι, μπορεί να συνομιλεί ή να ασχολείται με κάτι ή μπορεί και να είναι σε οδοιπορία ή μπορεί και να κοιμάται και πρέπει να τον ξυπνήσετε». Α΄Βασιλέων 18.27.

Πέρασαν όμως ώρες και τίποτε δεν συνέβη στο θυσιαστήριο των ιερέων του Βάαλ: «και επεκαλούντο το όνομα του Βαάλ από πρωίας μέχρι μεσημβρίας». Α΄Βασιλέων 18.26.

Μετά το μεσημέρι, ήρθε η σειρά του Ηλία και οι ιερείς του Βάαλ, περίμεναν τώρα με την σειρά τους και την δική του αποτυχία, που ασφαλώς θα εσήμαινε και το τέλος της λατρείας του Γιαχβέ και τον τραγικό θάνατο του Ηλία. Ο Ηλίας όμως, γεμάτος από μια υπέρμετρη αυτοπεποίθηση για την τελική έκβαση της αναμέτρησης προστάζει: «τους προφήτες (του Βάαλ) λέγοντας, φύγετε από εκεί να κάνω εγώ τώρα το δικό μου ολοκαύτωμα, και εκείνοι έφυγαν». (Ο΄) Γ΄Βασηλειών 18.13.

Ο Ηλίας πήρε δώδεκα πέτρες (κατά τον αριθμό των δώδεκα φυλών του Ισραήλ και πρώτα επισκεύασε το παλιό θυσιαστήριο του Γιαχβέ που υπήρχε εκεί. Μετά έβαλε τα ξύλα και το διαμελισμένο σφάγιο επάνω και προφανώς γνωρίζοντας τι επρόκειτο να ακολουθήσει, έσκαψε γύρω απ’ το θυσιαστήριο ένα αυλάκι αρκετά βαθύ! Στη συνέχεια έκανε κάτι, που ξεπερνούσε τα συνηθισμένα μέτρα και της πλέον αισιοδοξης πίστης: «φέρατέ μου (είπε απευθυνόμενος προφανώς στους βοηθούς του) τέσσαρες υδρίας ύδατος και επιχέετε επί το ολοκαύτωμα και επί τα ξύλα, και εποίησαν ούτως και είπε (ο Ηλίας) δευτερώσατε και εδευτέρωσαν και είπε τριτώσατε και ετρίτωσαν και περιέτρεχε το ύδωρ κύκλω του θυσιαστηρίου και ακόμα και το αυλάκι εγέμισε ύδωρ». Α΄Βασιλέων 18.27.

Θα αρκούσε μια απλή ουράνια πύρινη φλόγα για να αποτεφρώσει το σφάγιο και η νίκη θα ήταν εντελώς δική του. Τίποτε δεν τον υποχρέωνε να ρίξει τόσο πολύ νερό πάνω στο θυσιαστήριο. Όμως, όσα με περισσή θεατρικότητα κάνει ο προφήτης, ξυπνούν μέσα μας την αίσθηση ότι εκτελεί προσεκτικά προσχεδιασμένες κινήσεις! Απολύτως βέβαιος για το αποτέλεσμα, ρίχνει όχι μια και δυό, αλλά δώδεκα υδρίες νερό πάνω στο θυσιαστήριο! Τόσο πολύ ήταν το νερό, που γέμισε το βαθύ αυλάκι που εντελώς προνοητικά είχε σκάψει επιμελώς γύρω απ’ τη βάση του θυσιαστηρίου!

Η όλη σκηνοθεσία, θυμίζει έντονα παράσταση λαϊκού παλικαρά, που χάριν έξαρσης του λαϊκού ενδιαφέροντος προκαλεί ειρωνικά τους αντιπάλους και για να αποκορυφώσει την αγωνία, κάνει το θέαμα σταδιακά δυσκολότερο. Εμείς όμως προσέχουμε κάτι σημαντικό. Όχι μόνο ο τόπος του αγωνίσματος είχε προεπιλεγεί από τον ίδιο τον προφήτη, αλλά και ο τύπος του θαύματος των διαγωνιζόμενων θεών, ήταν καθαρά δικής του εμπνεύσεως.

Η συνέχεια είναι συναρπαστική: «και φώναξε ο Ηλίας ο προφήτης, Κύριε θεέ του Αβραάμ του Ισαάκ και του Ιακώβ επάκουσόν μου σήμερον εν πυρί δια να γνωρίσουν ότι συ είσαι ο θεός... και έπεσε πυρ παρά Κυρίου και κατέφαγε το ολοκαύτωμα και τα ξύλα και τους λίθους και το χώμα (Μασ. έγλειψε) και το ύδωρ το εν τη αύλακι». Α΄Βασιλέων 18.37-38.

"Θεός" και προφήτης συντονίστηκαν αξιοθαύμαστα. Με το τέλος της προσευχής, το θαύμα εμφανίστηκε ακριβώς στην ώρα του! Φωτιά εμφανίσθηκε από το πουθενά και δεν κατέφαγε μόνο το σφάγιο, αλλά τύλιξε ολόκληρο το θυσιαστήριο και κατέκαψε με δύναμη, πέτρες, ξύλα και περιέργως, έγλειψε ακόμα και το χώμα γύρω απ’ το θυσιαστήριο, αλλά και όσο απ’ το "ύδωρ" είχε απομείνει στο περιμετρικό αυλάκι! Οι παρευρισκόμενοι έπεσαν κατάχαμα απ’ την τρομάρα τους, μπροστά στη θεόσταλτη φλόγα!

Ψάχνοντας δώδεκα χρόνια τώρα, προσεκτικά τις διατυπώσεις των βιβλικών θαυμάτων, έχω σχηματίσει την πεποίθηση, ότι για τις ανάγκες της διάσωσης των τεχνουργημάτων τους, οι μάγοι της βίβλου πάσχουν απ’ το σύνδρομο των υποσημειώσεων. Γνωρίζοντας την αξία των άθλων τους, προσπαθούν συνεχώς κάπου στο κείμενο, να ακουμπήσουν μια μικρή αίσθηση απ’ την αληθινή φύση των κατορθωμάτων τους, και να δημιουργήσουν ένα μικρό επεξηγηματικό βοήθημα προς τους μυημένους διαδόχους και συνεχιστές της δοξασμένης τους τέχνης!

Αυτή λοιπόν ακριβώς, η τελευταία "υποσημείωση", που θέλει την φωτιά να γλύφει το χώμα και να κατακαίει και το "νερό" σαν καύσιμο, μέσα στο περιμετρικό αυλάκι, μας βάζει αμέσως στην σωστή κατεύθυνση υποψιασμών. Τα δώδεκα δοχεία που ο προφήτης μας έριξε πάνω στο θυσιαστήριο ακριβώς πριν από το θαύμα... μόνο νερό δεν πρέπει να ήταν!

Είναι όμως δυνατόν να υπαινίσσεται κανείς την κατοχή τόσο προχωρημένων υλικών πυρός, όπως διάφανα πετρελαιοειδή, στα χέρια των προφητών εκείνης της εποχής; Δεν είναι τα διάφανα αυτά παράγωγα του πετρελαίου προϊόντα περίπλοκης διύλισης; Ή μήπως, τέτοια διάφανα πετρελαιοειδή, σε μικροποσότητες, υπήρχαν ανέκαθεν διαθέσιμα με κάποια φυσική διαδικασία διύλισης; Υπάρχουν ανάλογες ιστορικές μαρτυρίες, που να δικαιολογούν μια τέτοια υπόθεση;

Πριν απαντήσουμε στις σημαντικές αυτές ερωτήσεις, πρέπει να εξετάσουμε μια επιπλέον βιβλική αναφορά σε αυτήν την διάφανη καύσιμη ύλη, που θα μας βοηθούσε να καταλάβουμε καλύτερα την θεολογική πανουργία του Ηλία. Δυστυχώς για τους υπερασπιστές των βιβλικών θαυμάτων, υπάρχει μια συγκεκριμένη βιβλική αναφορά στο διάφανο αυτό ρευστό καύσιμο και μάλιστα το ονομάζει «ύδωρ», υπονοώντας ακριβώς την εντελώς χαρακτηριστική διαφάνεια του νερού.

Στο Β΄ Μακκαβαίων, δηλαδή στο δεύτερο από τα τρία εντελώς κανονικά βιβλία του βιβλικού κώδικα των Ο΄ που μαζικά εξωπετάχθηκαν[1] από την χαλκευμένη Μασοριτική[2] Βίβλο, διαβάζουμε: «να θυμάστε επίσης την γιορτή της φωτιάς που καθιερώθηκε όταν ο Νεεμίας προσέφερε θυσία, αφού είχε (ξανα)χτίσει τον ναό και το θυσια­στήριο. Εκείνο τον καιρό, όταν οι πρόγονοί μας οδηγούντο αιχμά­λωτοι στην Περσία (Βαβυλώνα), οι ευσεβείς ιερείς πήραν κρυφά την φωτιά του ναού (Ο΄ λαβόντες από του πυρός του θυσιαστηρίου) και την έκρυψαν καλά σε κοίλωμα (Μασ. δεξαμενή) και ασφάλισαν το μέρος εκείνο, ώστε κανείς να μη γνωρίζει που ήταν κρυμμένη».

Μετά από πολλά χρόνια, όταν ο Νεεμίας στάλθηκε από τον βασιλιά των Περσών πίσω στην Ιερουσαλήμ, έστειλε τους απογόνους εκείνων των ιερέων να φέρουν από την κρυψώνα την φωτιά. Αυτοί γύρισαν και του είπαν ότι δεν βρήκαν καμμιά φωτιά, παρά ύδωρ παχύ.[3] Ο Νεεμίας τους παράγγελλε να βγάλουν λίγο (απ’ αυτό το ύδωρ!) και να του το πάνε. Όταν ετοιμάστηκαν οι θυσίες, ο Νεεμίας είπε στους ιερείς, να ραντίσουν με το νερό αυτό τα ξύλα και τα σφάγια της θυσίας. Όταν έγινε κι αυτό, μετά απ’ λίγη ώρα που βγήκε ο ήλιος, γιατί πρωτύτερα ήταν συννεφιά, άναψε μια τέτοια μεγάλη πυρά ώστε όλοι έμειναν κατάπληκτοι. Μετά οι ιερείς άρχισαν να ψάλουν... Όταν αποκάηκε όλη η θυσία, ο Νεεμίας διέταξε να περιχύσουν και το υπολειπόμενο ύδωρ, πάνω στις μεγάλες πέτρες (του θυσιαστηρίου). Όταν δε έγινε κι αυτό, άναψαν (ξανά) φλόγες.

Όταν το γεγονός αυτό έγινε γνωστό... ότι στον τόπο όπου τότε οι ιερείς είχαν κρύψει το ιερόν πυρ, βρέθηκε αργότερα ύδωρ, και ότι ο Νεεμίας και οι σύντροφοί του, το χρησιμοποίησαν για να ανάψουν την θυσία στο θυσιαστήριο, ο βασιλιάς... διέταξε να περιφράξουν τον τόπο εκείνο ως άγιον. Ο Νεεμίας και οι σύντροφοί του, ονόμασαν αυτό το ύδωρ «νέφθαρ», που σημαίνει καθαρισμός, ενώ από πολλούς ονομάζεται νέφθαι». (Ο΄)Β΄ Μακκαβαίων 1.9-36.

Πραγματικά αναρωτιέται κανείς αν μετά από τις σαφέστατες αυτές βιβλικές ομολογίες, χρειάζεται να προσθέσει κανείς το παραμικρό, αφού και μόνο με την απλή αντιπαραβολή των δύο πανομοιότυπων αυτών "θαυμάτων", αποδεικνύεται αβίαστα, το τι ακριβώς συνέβη στο θυσιαστήριο του Ηλία. Και φυσικά εδώ για άλλη μια φορά φαίνεται ολοκάθαρα, αυτό που απ’ την αρχή αυτής της μελέτης συνεχώς υπογραμμίζουμε, δηλαδή η θεολογική αλητεία των ανθρώπων εκείνων, που δέχθηκαν και μέχρι σήμερα σιωπηρά αποδέχονται, το δόλιο "μαγείρεμα" των βιβλικών κειμένων( δηλαδή, την αποβολή του βιβλίου των Μακκαβαίων, με τα συγκεκριμένα αποκαλυπτικά αποσπάσματα) από τους Μασορίτες, ώστε να μην είναι δυνατή στον μέσο αναγνώστη των γραφών, οποιαδήποτε τέτοια διαφωτιστική αντιπαραβολή κειμένων και η αυτόματη αλληλο-ερμηνεία "θαυμάτων"!

Ο μέσος ανυποψίαστος αναγνώστης, έχοντας στο σπίτι του αιώνες τώρα, μόνο την μασοριτική (κατ’ ουσίαν την προτεσταντική[4]) Βίβλο, έχει στα χέρια του μόνο την περιγραφή του θαύματος του Ηλία. Όμως, πουθενά στην ίδια αυτή Βίβλο, δεν θα μπορούσε να βρει την παραπάνω περιγραφή των Μακκαβαίων που ουσιαστικά ξεσκεπάζει την έντεχνη πανουργία του Ηλία! Τα βιβλία των Μακκαβαίων, μαζί με άλλα (έντεκα συνολικά βιβλία) αφαιρέθησαν από την μασοριτική Βίβλο, ακριβώς για να μην μπορούν ούτε τυχαία να γίνουν τέτοιες απομυθοποιητικές αντιπαραβολές κειμένων! Ουσιαστικά, περίπου το ένα τέταρτο της αρχικής Βίβλου, (των Ο΄) για παρόμοιους λόγους, έχει προσεκτικά αφαιρεθεί.

Πώς μπορεί να ονομάσει κανείς όλη αυτή την σιωπηρή αποδοχή του δόλιου αυτού κατατεμαχισμού και της μαζικής παραποίησης του θρησκευτικού βιβλίου, απ’ τα ιερατεία και τους αναρίθμητους παρατρεχάμενους θεολόγους, αν όχι... διαχρονική θεολογική αλητεία;

Επιστρέφοντας όμως στην συνολική εκτίμηση των δεδομένων του θαύματος, διαβάζουμε για την νάφθα: «Το πετρέλαιο ήταν γνωστό από αρχαιότατης εποχής εις τους Εβραίους και Αιγύπτιους. Οι πρώτοι (οι Εβραίοι) μεταναστεύσαντες εις Περσίαν εύρον λάκκους, όπου οι ιερείς (των Περσών) εφύλαττον το εκ του εκεί συσσωρευμένου πετρελαίου ιερόν πυρ, εθεωρούντο δε οι τόποι εκείνοι, όπου υπήρχον οι τοιούτοι λάκκοι, άγιοι (!) και ωνομάζοντο νεφθάρη, τόποι εξιλασμού εντεύθεν δε προήλθε το όνομα ναύθα ή νάφθα». Ελευθερουδάκης τομ.10, σελ. 647.


«Ναύθα ή νάφθα: πτητικό υλικό πετρελαίου λαμβανόμενο σε χαμηλές θερμοκρασίες των 80-110 βαθ. κελσίου»!! Ελευθερουδάκης τομ.9, σελ.712. Δεν χρειάζεται λοιπόν παρά απλή γεωθερμία, σε πετρελαιοφόρες περιοχές και ο φυσικός διαχωρισμός της νάφθας από το πετρέλαιο ήταν γεγονός!
Υπάρχουν όμως άλλες αρχαίες μαρτυρίες που να επιβεβαιώνουν αυτή την γνώση; Να τι μας λέει σχετικά ο Πλούταρχος: «Περιερχόμενος την Βαβυλώνα (ο Αλέξανδρος ο Μέγας) εθαύμασε προπάντων το χάσμα της φωτιάς στα Εκβάτανα, που συνεχώς σαν πηγή αναπηδούσε (από την γη) και το ρεύμα της νάφθας που κοντά στο χάσμα σχημάτιζε λίμνη με την αφθονία της. Μοιάζει με άσφαλτο, αλλά είναι τόσο εύφλεκτη ώστε πριν ακόμα την αγγίξει η φλόγα, μόνο με την λάμψη του φωτός ανάβει και καίει μαζί και τον αέρα» Αλέξανδρος 35.1.

Ο Διοσκουρίδης ο περίφημος φαρμακοποιός της αρχαιότητας μας εξηγεί: «νάφθα καλείται και της Βαβυλωνίου ασφάλτου περιήθημα (στράγγισμα, διϋλίσμα) τω χρώματι λευκόν (εννοεί διάφανο) ευρίσκεται δε και μέλαν. Δύναμην δε έχει αρπακτικήν πυρός ώστε και εκ διαστήματος (εξ αποστάσεως) αρπάζει τούτο» Περί ύλης ιατρικής 1.73.2.

Ο Στράβων συμπληρώνει: «υπάρχει δε στην Βαβυλώνα... αυτό που νάφθα αποκαλούν, που παράδοξη έχει φύση, φερόμενη (η νάφθα) πλησίον του πυρός αναρπάζει το πυρ, κι αν οτιδήποτε μ’ αυτήν επιχρίσεις φλέγεται και με νερό όχι μόνο δεν σβήνει, αλλά μάλλον περισσότερο φλέγεται...» Ο Ποσειδώνιος (προγενέστερος ιστορικός) λέγει ότι, «στην Βαβυλώνα οι πηγές της νάφθας άλλες μεν είναι λευκές (διάφανες) άλλες δε μελανές. Η λευκή νάφθα είναι αυτή που αναρπάζει το πυρ, την δε μελανή αντί ελαίου στους λύχνους καίουσι». Στράβων Γεωγραφικά 16.1.15.1-26.

Για την δυνατότητα ανάμειξης της καύσιμης αυτής ύλης με νερό, χωρίς να χάσει την αναφλεξιμότητά της, γράφουν πολλοί, μεταξύ αυτών και ο Καλλίμαχος ο Φιλόλογος (4ος π.Χ.αι.): «περί δε πυρός, Κτησίας (Ιστορικός του 5ου π.Χ.αι.) λέει ότι περί των Φασηλιτών χώραν επί του της Χιμαίρας όρους έστιν το καλούμενον αθάνατον πυρ. Τούτο δε, εάν μεν ύδωρ εις εμβάλεις καίεσθαι βέλτιον (καίγεται καλύτερα)»Fragmentaincertiauctoris 407.143.

Ο καλός μας λοιπόν ο Ηλίας, ρίχνοντας άφθονο εύφλεκτο "νερό" πάνω στο θυσιαστήριο του Γιαχβέ, μόνο περιττούς θεατρινισμούς δεν έκανε! Η όλη παρουσίαση της δήθεν θεϊκής φωτιάς, ήταν αποτέλεσμα τολμηρού χειρισμού άγνωστων στην εποχή του υλικών και εξ αυτού, η πληθωρική θεατρικότητά του ήταν απολύτως αναγκαία. Ο άνθρωπος ήταν ένας μάχιμος, επιδέξιος θεολογικός απατεώνας, (θεουργός) με προχωρημένες γνώσεις θαυματοποιών υλικών, εξοικειωμένος με την απαραίτητη θεολογική θεατρικότητα! Ο Ηλίας είχε πάνω του συγκεντρωμένα όλα όσα χρειάζεται ένας καλός τερατουργός,[5] παραδοξοποιός προφήτης.

Δεν είναι η πρώτη φορά, που η ίδια η Βίβλος μας βοηθάει να δούμε τι ακριβώς συνέβη! Απλώς αυτή είναι η πλέον σαφής και κραυγαλέα περίπτωση βιβλικής αυτο-ακύρωσης! Και... πολύ θα ήθελα να δω, ποιά απάντηση θα μπορούσε να δώσει σε δημόσιο διάλογο ένας, οποιουδήποτε αξιώματος υπερασπιστής της βιβλικής θαυματουργίας, όταν του τοποθετήσουν πλάι-πλάι τις δύο αυτές αφηγήσεις (Α΄Βασ.18.24-38 & Β΄Μακκαβ.1.9-36) που ουσιαστικά ερμηνεύουν τους μηχανισμούς του ιδίου "θαύματος"! [6]

Μετά από μια τέτοια ξεκάθαρη βιβλική αυτοαναίρεση, του δήθεν θαύματος του Ηλία, φαντάζομαι πως κανείς δεν δικαιολογείται να απαιτεί οποιεσδήποτε περαιτέρω εξηγήσεις. Εν τούτοις, για την πληρέστερη κατανόηση του "θαύματος", θα παραδεχθούμε ότι απουσιάζει πράγματι η πιθανή εξήγηση του μηχανισμού ανάφλεξης, του κατά τα άλλα θαυμαστού αυτού προφητικού πυροτεχνήματος.

Για να εντοπίσουμε λοιπόν τον ενδεχόμενο μηχανισμό ανάφλεξης μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε, σταθμίζοντας προσεκτικά κάθε λεπτομέρεια της διπλής αυτής αφήγησης. Οι 12 λοιπόν πέτρες που τοποθετήθηκαν πάνω στο μισο-κατεστραμμένο θυσιαστήριο του Γιαχβέ αντιπροσωπεύοντας τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ, δεν πρέπει να ήταν απλές τυχαίες πέτρες, ακριβώς άλλωστε όπως και οι 12 υδρίες, που είχαν μεταφερθεί ψηλά στο βουνό, δεν ήταν γεμάτες με κανονικό νερό.
 
Οι συγκεκριμένες λοιπόν πέτρες, ενδεχομένως ήταν προσεκτικά διαλεγμένοι λευκοί πυριτόλιθοι[7] που τοποθετημένοι κατάλληλα πάνω στο κατεστραμμένο θυσιαστήριο, ζεστοί σχετικά από τον καυτό μεσημεριανό ήλιο και καταβρεγμένοι με εύφλεκτη νάφθα, παρείχαν μοναδικές δυνατότητες σπινθήρων και ανάφλεξης.

Μια πρώτη υπόθεση, θέλει τον αρχικό σπινθήρα να δημιουργείται με μια προσεκτική ρίψη ενός τελευταίου μικρού ή μεγάλου πυριτόλιθου πάνω στο θυσιαστήριο, μεταβάλλοντας ολόκληρο το καταβρεγμένο με την εύφλεκτη νάφθα θυσιαστήριο, σε παρανάλωμα πυρός!

Για το θαύμα αυτό της φύσης, τον πυριτόλιθο, που για αμέτρητες χιλιετίες, πρέπει να ήταν απ’ τους πολυτιμότερους πυρφόρους φίλους του ανθρώπου, διαβάζουμε τον παρακάτω συναρπαστικό μονόλογο του Φιλοκτήτη, που εγκαταλειμμένος από τους εκστρατεύοντες προς την Τροία Έλληνες, σε ερημονήσι είχε πρόβλημα αφής φλόγας: «Και όταν ξεχύθηκε χειμωνιάτικη παγωνιά, ξύλα έθραυσα και αυτά μηχανεύθηκα ο τάλας, αφού δεν είχα φωτιά, πέτρα πάνω στην πέτρα τρίβοντας, (κειμ: εν πέτροισι πέτρον εκρτίβων) μόλις που εφάνη το άφαντον φως που μ’ έσωσε. Η οικουμένη λοιπόν, στέγη πυρός είναι που τα πάντα μου παρέχει για να μην υποφέρω». Σοφοκλής Φιλοκτήτης 295.

Με τέτοια υλικά και προετοιμασία, φαίνεται πως δεν θα ήταν υπερβολικό αν λέγαμε ότι ο σπουδαίος κατά τα άλλα αυτός πυροτεχνουργός, είχε τον τρόπο του να μετατρέψει κυριολεκτικά το πέτρινο θυσιαστήριο του Γιαχβέ, σε γιγάντιο, λειτουργικό... αναπτήρα![8]
 
Μια άλλη εκδοχή είναι η ανάφλεξη στο θυσιαστήριο του Ηλία να είναι παρόμοια με εκείνη που περιγράφεται στο Β΄ Μακκαβαίων 1.22, και συνέβη στο θυσιαστήριο του Νεεμία! Η περιγραφή αυτή μας αναγκάζει να υποθέσουμε ότι το λευιτικό ιερατείο εκείνης της εποχής, πειραματιζόταν ακατάπαυστα με μηχανισμούς και υλικά αυτανάφλεξης, κάτω απο καυτό ήλιο!

Ερευνώντας για πιθανούς μηχανισμούς αυτανάφλεξης (στο πανεπιστημιακό χημείο Θεσσαλονίκης), φτάσαμε στο συμπέρασμα ότι ο βρεγμένος με νερό και νάφθα ασβεστόλιθος: «ανεβάζει θερμοκρασία στους 150ο C και συνεπώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναφλέξει υλικά με χαμηλό σημείο ανάφλεξης... η γρήγορη άνοδος της θερμοκρασίας του ασβέστη προκαλεί αμέσως την εξάτμιση της νάφθας, δημιουργεί αέρια που, μόλις αναμιχθούν με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας... ακολουθεί ανάφλεξη». Θ. Κορρές «υγρόν πυρ» σελ 29.

Όπως βλέπουμε, ένας εξαιρετικά απλός μηχανισμός αυτανάφλεξης, είναι ο συνδυασμός, νάφθας, νερού και ασβέστου! Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν, τα τρία αυτά υλικά θα μπορούσαν πολύ εύκολα να ανταμώσουν στα θυσιαστήρια του Ηλία και του Νεεμία.

Κάποιοι, δυσκολεύονται να δεχθούν την ανακάλυψη του ασβεστόλιθου, την εποχή εκείνη. Κι όμως, φανταστείτε μόνο, ότι κατά την εντολή του Μωϋσέως, οι Ισραηλίτες έπρεπε να έχουν: «θυσιαστήριον εκ λίθων» Έξοδ.20.25. Έτσι, σε καθημερινή βάση τα διάφορα θυσιαστήρια της αρχαιότητας, συγκέντρωναν κάθε είδους πέτρες για να δημιουργήσουν θυσιαστήρια.

Ήταν θέμα χρόνου λοιπόν, κάποια στιγμή, να βρεθεί στην καυτή επιφάνεια του θυσιαστηρίου και να ψηθεί απ’ τις φωτιές της θυσίας, ένας κανονικός ασβεστόλιθος! Και είναι επίσης αναμενόμενη πιθανότητα, κάποιοι επιχειρώντας να σβήσουν με νερό τα υπολείμματα της φωτιάς του θυσιαστηρίου, να δουν τον ασβεστόλιθο να βράζει και να αναφλέγει υπολείμματα ανθρακιάς, λίπους και χόρτων, στην περιφέρεια της φωτιάς. Να λοιπόν, που χωρίς να το θέλουν, βρέθηκε μπροστά τους ο ασβεστόλιθος και οι κρυφές του χάρες!

Το άλλο υλικό ανάφλεξης που εντοπίσαμε, είναι ο αυταναφλεγόμενος φωσφόρος! Ένα υλικό που παράγεται απ’ τον καρβουνισμό κοκκάλων και την συμμετοχή ελάχιστης άμμου! Το περίεργο είναι, ότι τέτοιες ακριβώς συνταγές παράξενου καρβουνισμού, ολόκληρων ζώων, με τα οστά και τα κόπρανά τους, έχουμε... που αλλού... στην Παλαιά Διαθήκη: «και ελάλησεν Κύριος προς Μωϋσήν και Ααρών λέγων, Ειπέ να φέρωσιν εις σε δαμάλην (θηλυκό μοσχαράκι) μη έχουσαν ελάττωμα... και θέλει λάβει αυτήν ο ιερεύς και θέλει σφάξει αυτήν... και θέλουσι κατακαύση την δαμάλην ενώπιον αυτού με το δέρμα και το κρέας και το αίμα αυτής, μετά της κόπρου αυτής, θέλουσι κατακαύση αυτήν». Αριθμοί 19.1-10.

Σε άλλο σημείο η συνταγή γίνεται σαφέστερη: «Ούτω λέγει Κύριος. Στήσον τον λέβητα και βάλε εις αυτόν ύδωρ και κομμάτια (ζώων) καλά, τον μηρόν και τον ώμον, γέμισον (δε) αυτόν (τον λέβητα) υπό τον εκλεκτών οστέων. Λάβε δε και εκ του ποιμνίου και στίβασον έτι οστά, βράσον αυτά καλώς και ας εψηθώσι και αυτά τα οστά εν αυτώ... λέβητα του οποίου η σκωρία είναι εν αυτώ και δεν εξήλθεν απ’ αυτού... και εγώ θέλω μεγαλύνει την πυράν. Επισώρευσον ξύλα άναψον το πυρ, κατανάλωσον τα κρέατα και διάλυσον αυτά, ας καώσι τα οστά. Τότε στήσον αυτόν (τον λέβητα) επί τους άνθρακας αυτού, δια να πυρωθεί ο χαλκός αυτού και να καεί και να λιώσει εν αυτώ η ακαθαρσία (σκουριά) αυτού και να καταναλωθεί η σκωρία αυτού». Ιεζεκιήλ 24.3-11.Αν αυτό δεν είναι μυστική συνταγή για "κάτι", τότε προς τι όλη αυτή η επιμονή του απόλυτου καρβουνισμού ενός ζώου;

Υπάρχει[9] λοιπόν η υπόθεση, πως κατά τον καρβουνισμό των κοκκάλων, οι παραγόμενοι ατμοί φωσφόρου, στερεοποιούνται (σαν σταγόνες κεριού) στο καπάκι του λέβητα. Όταν τα σταγονίδια αυτά έρθουν αργότερα σε επαφή με το οξυγόνο, θα αυταναφλεγούν. Αν κάποιος ρίξει λίγο νερό στο φλεγόμενο καπάκι, η φωτιά αυτή θα σβήσει, αλλά θα επανεμφανισθεί μόλις το νερό που επικάλυψε προσωρινά τον φωσφόρο εξατμιστεί! Αν το πράγμα επαναληφθεί αρκετές φορές, τότε ο παρατηρητικός προφήτης θα καταλάβει, όχι μόνο την αξία ενός τέτοιου υλικού, αλλά ότι αυτό φυλάγεται άφλεκτο μόνο κάτω από το νερό!

Μάλιστα η ανακάλυψη αυτή γίνεται από ανθρώπους που είχαν την μανία των ολοκαυτώσεων! Οι ολοκαυτώσεις ήταν υποχρεωτική καθημερινή ενασχόληση των ιερέων! Η ίδια η λέξη ολοκαύτωση αναφέρεται 64 φορές, μόνο στο βιβλίο Λευιτικόν!

Κάπως έτσι λοιπόν, πρέπει να έγινε και η πρώτη ανακάλυψη της απομόνωσης του φωσφόρου! Ενός υλικού, που παράγεται με εντελώς μαγικά υλικά και τρόπους, αυταναφλέγεται μοναδικά στον αέρα και αυτονόητα διατηρείται "σβηστό" μόνο κάτω απ’ το νερό!

Το να αναφλεγεί λοιπόν μια πυρά από το πουθενά και οι φλόγες της να πάρουν ξαφνικά εκρηκτικές διαστάσεις, στα μάτια των απλοϊκών Ιουδαίων, ισοδυναμούσε ασφαλώς με το απόλυτο θεϊκό σημάδι. Έτσι: «όταν είδε ο λαός, (το πυροτέχνημα του Ηλία) έπεσαν κατά πρόσωπο αυτών και είπαν, ο Κύριος (ο Γιαχβέ[10]) αυτός είναι ο θεός». Α΄Βασιλέων 18.39.

Ο Ηλίας εκμεταλλεύθηκε πάραυτα την νίκη του στην μάχη των εντυπώσεων και εκμεταλλευόμενος τον ένθεο παρορμητισμό (ενθουσιασμό[11]) που ενέπνεε στον όχλο, έσφαξε αμέσως (και αυτοπροσώπως!) όλους του ιερείς του Βαάλ: «Και είπε προς αυτούς (στον λαό) ο Ηλίας, πιάσατε τους προφήτες του Βαάλ, μηδείς εξ αυτών ας μη διασωθεί. Και έπιασαν αυτούς και κατεβίβασεν ο Ηλίας αυτούς εις τον χείμαρο Κισών και έσφαξε (ο Ηλίας!) αυτούς εκεί». Α΄Βασιλέων 18.40.

Ο Ηλίας δεν σταμάτησε εκεί τις σφαγές, αλλά με το πρόσχημα μιας ανάλογης μεγάλης τελετής προς τιμήν του Βαάλ συγκέντρωσε στην Σαμάρεια όλους τους υπόλοιπους ιερείς του Βαάλ και τους έσφαξε επίσης: «πρώτα (με δόλο) τους έδωσαν ειδικά ρούχα για να τους ξεχωρίζουν και μετά τους κατέσφαξαν όλους... και μετέβαλε τον ναό του Βαάλ σε κοπρώνα (απόπατο-αφεδρώνα)» Β.Βασ.10.11-28. Μετά: «έσφαξε και τους εβδομήντα γιους του Αχαάβ και έβαλαν τα κεφάλια τους σε καλάθια» Β. Βασ.10.6-7.

Και επειδή θα ήταν ανεπίτρεπτο να αφήσουμε ασχολίαστη την καταγεγραμμένη κυριολεκτική δολοφονία 850 ανθρώπων[12] (εκτός των 70 υιών του Αχαάβ) ερωτώ: η ολοφάνερη παραδοξότητα ότι ο κοσμικός θεός μπήκε στον κόπο να ρίξει φωτιά από τον ουρανό, αλλά ο προφήτης του σφάζει ιδιοχείρως οκτακόσιους πενήντα ομόφυλούς του, απλούς, ανόητους ανθρωπάκους, που χάριν υλικών ανταλλαγμάτων αλλαξοπίστησαν, δεν λέει σε κανέναν τίποτε;

Αναρωτιέμαι, αν ο Θεός είχε οποιαδήποτε διάθεση να παίξει ενεργά τον ρόλο του προστάτη της ιουδαϊκής πίστεως, γιατί έβαζε τους προφήτες του να κάνουν την βρώμικη δουλεία των μαζικών σφαγών; Και επιτέλους, γιατί ο θεός σφάζει τους διαφωνούντας και δεν τους μεταπείθει; Και εν πάση περιπτώσει, αν αυτός που θεωρείται ο παγκόσμιος αληθινός θεός, σφάζει μαζικά τους διαφωνούντες... τι διαφορετικό έκανε από τους άλλους τους "ψευδείς", τους "κακούς" θεούς των εθνών;

Αργότερα ο ίδιος Ηλίας, αυτός ο πανούργος πυροτεχνουργός, σε καινούργια αντιπαλότητα με την βασιλική εξουσία, επιδεικνύοντας το θανατηφόρο «τεκμήριο θεϊκού πυρός», δεν δίστασε να κάψει με πυρ εξ ουρανού εκατό ακόμα αθώους Ιουδαίους στρατιώτες: «και απέστειλε ο βασιλεύς προς αυτόν (τον Ηλία) πεντηκόνταρχον μετά των πενήντα (στρατιωτών) αυτού και ιδού εκάθητο ο Ηλίας επί της κορυφής του όρους. Και είπε προς αυτόν (ο πεντηκόνταρχος) άνθρωπε του θεού ο βασιλεύς είπε κατέβα. Και αποκρίθηκε ο Ηλίας και είπε, αν είμαι άνθρωπος του θεού ας κατέβει πυρ εξ ουρανού και ας καταφάγει σε και τους πεντήκοντα μετά σου. Και κατέβη πυρ εξ ουρανού και κατέφαγεν αυτούς». Β΄(ήΔ΄) Βασιλέων 1.9-12.

Προφανώς για να δικαιώσει την φήμη του "φλογερού" προφήτη, δύο φορές επανέλαβε το εντελώς άδικο και ανατριχιαστικό αυτό φονικό ο Ηλίας, σκοτώνει[13] εκατόν δύο νεαρούς στρατευμένους που εκτελούσαν υποχρεωτικά εντολές! Βέβαια, ο προφήτης βρισκόταν ήδη βολικότατα στην κορυφή, δηλαδή ακριβώς πάνω από τους δύσμοιρους στρατιώτες και έτσι με άνεση μπορούσε να περιλούσει τους έντρομους παγιδευμένους, δικούς του αθώους ομοεθνείς στρατιώτες, με ένα άγνωστο για την εποχή εκείνη μίγμα αναμμένης νάφθας, καίγοντάς τους μ’ αυτό που αργότερα στην ιστορία έγινε γνωστό ως: «υγρόν πυρ» ή «Περσικόν πυρ».[14]

Κάποιοι δυστυχώς, επιμένουν μέχρι σήμερα, ότι ο Ηλίας είχε υπό τας διαταγάς του κάποιο πραγματικό ουράνιο πυρ, χωρίς να μπορούν να μας εξηγήσουν γιατί με ένα τέτοιο πανίσχυρο όπλο, δεν κατατρόπωσε την ίδια εποχή τους Φιλισταίους τους αιώνιους εχθρούς του Ισραήλ, ώστε να γίνει απελευθερωτής και εθνικός ήρωας. Γιατί ο ίδιος αυτός προφήτης, που με τέτοια άνεση διέταζε τους κεραυνούς του ουρανού, άφησε πίσω του μια ιστορία φυγής, φόβου και απομόνωσης;

Στην συνέχεια ο Ηλίας φέρεται να προκαλεί μια τρίχρονη ξηρασία στη χώρα του: «δεν θα γίνει τα έτη αυτά δρόσος και βροχή, ειμή δια του στόματός μου» Α΄(Γ΄) Βασιλέων 17.1. Μα τι λέει ο... ανεκδιήγητος αυτός προφήτης; Δεν ήταν οι ξηρασίες στο Ισραήλ καθεστώς εδώ και χιλιετίες;! Πότε επιτέλους θα αγανακτήσουμε με τις παιδαριώδεις αυτές ανοησίες, όπου τα θαύματα εξαρτώνται μονίμως από τις τοπικές ευκαιρίες και υλικές δυνατότητες;

Αναρωτιέμαι λοιπόν, αν ο προφήτης είχε την δύναμη με το λόγο του να προκαλέσει ξηρασία, σ’ έναν τόπο που ανέκαθεν είχε ελάχιστες, γιατί δεν προκάλεσε μια παρατεταμένη περίοδο ευλογημένων βροχοπτώσεων, αλλά παρατείνει την ήδη υπάρχουσα ξηρασία; Γιατί οι εξουσίες των προφητών περιορίζονται πάντα σε φόνους, φωτιές και καταστροφές; Δεν ήταν αυτή η βασανιστική ξηρασία μια γενική πράξη εχθρότητας απέναντι σε αναρίθμητα ζώα και άλλους αμέτοχους, αθώους ανθρώπους της περιοχής; Γιατί εξουσιάζοντας δήθεν μια τέτοια δύναμη δεν προκάλεσε επιλεκτικά βροχές στον τόπο του, ώστε να πεισθούν ακόμα και οι πέριξ αλλόθρησκοι Χαναναίοι για τις αγαθές δυνάμεις του θεού τους;

Άλλες είναι λοιπόν οι εξηγήσεις που πρέπει να βρεθούν στις πονηριές των προφητών και όχι οι θεόσταλτες δυνάμεις. Δυστυχώς, κάποιοι έγραψαν ιστορία, επειδή βρήκαν την δύναμη και τους τρόπους να σκοτώνουν και να ψεύδονται ασύστολα στο όνομα του θεού του, και δυστυχώς... αντί να τους επικρίνουμε... εμείς απεναντίας τους λατρεύουμε!


Προφήτης Ηλίας, (Ηλί-Γιαχ), ο κατακτητής της ορεινής Ελλάδος

Για "κάποιους"... όσο λιγότερη Ελλάδα τόσο καλύτερα!

ΤΙ ΜΕΓΑΛΗ ΝΤΡΟΠΗ. Η ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ ΤΑΫΓΕΤΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΟΡΟΥΣ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ ΟΝΟΜΑΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΙΟΥΔΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ.

ΛΕΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΔΙΑΘΕΤΕΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΑΟΣ ΔΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΗΡΩΕΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥΣ. ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΟΝΟΜΑΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΕΝΟΣ ΦΡΙΚΤΟΥ ΕΒΡΑΙΟΥ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥ.

Στους 325 Δήμους της Ελλάδος, έχουμε 884 τοπωνύμια που αρχινούν με τη λέξη «Άγιος»! Αν προσθέσουμε και τα υπόλοιπα αγιότροπα τοπωνύμια «όσιος, προφήτης, Παναγιά τάδε» κλπ. Βρίσκουμε ότι τα μισά ελληνικάτοπωνύμια της χώρας, έχουν πεταχτεί στον καιάδα, και φορτωθήκαν την ιουδαϊκή "ιστορία"! Μην απορείτε λοιπόν, που όλα διολισθαίνουν σε εβραϊκά χέρια... εσείς το αποδεχθήκατε... εδώ και αιώνες.

Κοιτάξτε γύρω σας όλα σχεδόν τα ελληνικά βουνά. Από τους δασωμένους λόφους και τα υψώματα, οι μνήμες και τα τοπωνυμία ξεριζώθηκαν απ' την τρισένδοξη αρχαιοελληνική γη και παραδόθηκαν στην πυρά της θρησκευτικής λήθης. Με εύκολους αναβαπτισμούς, χιλιάδες ελληνικά τοπωνύμια φορτωμένα ιστορία, αντικατεστάθησαν από ονομασίες και συμβάντα της νέας απαλλοτριωτικής ιουδαιο-χριστιανικής "σωτηρίας"! Τα αρχαία τοπωνύμια της χώρας στην συντριπτική τους πλειοψηφία "κάηκαν"! Όλα σχεδόν τα ελληνικά υψώματα, φιμωμένα παραδόθηκα σαν δώρο υποτελείας σ' έναν ξενόφερτο άγιο ... στον άγνωστο μέχρι τότε σε όλους τους Έλληνες άγιο, τον Χαλδαιο-Εβραίο Ηλία!

Γιατί πρέπει και μάλιστα με ενθουσιασμό να δεχθούμε, πάνω σε όλες τις μικρές και μεγάλες βουνοκορφές της ιστορικότατης αυτής χώρας, να δεσπόζει το όνομα ενός ήρωα της αρχαιο-ισραηλιτικής ιστορίας; Έστω κι αν αυτός είναι ο προφήτη Ηλί-Γιαχ, ή όπως είναι γνωστός με το εξελληνισμένο του όνομα Ηλίας;

Ναι αγαπητοί μου, κάθε ένα απ' τα εκατοντάδες χιλιάδες ολόλευκα, ξωκλήσια του εξελληνισμένου πια Αϊ Λιά ... δεν είναι παρά ένας ύμνος υποτέλειας στην μνήμη ενός άγνωστου ήρωα της αρχαιο-Εβραικής ιστορίας! Του Ελίγια ή Ελι-Γιάχ, (Elijah) όνομα που σημαίνει: «θεός μου ο Γιάχ (Ελ=θεός + Γιαχ=Γιαχβέ ή όπως ακριβώς είναι στα Εβραϊκά: Eliyahu (Ελι-γιαχού)!

Ρωτήσαμε δεκάδες Έλληνες και οι περισσότεροι επέμειναν ότι: «ο Ηλίας ... είναι οπωσδήποτε ένας Έλληνας άγιος», ή «είναι ότι απέμεινε απ' τον αρχαίο θεό του φωτός Απόλλωνα» ή ότι: «το όνομα Ηλίας προέρχεται από τον ζωοδότης Ήλιο που βγαίνει πίσω απ' τις κορυφές των βουνών»!

Ο μέσος Έλληνας λοιπόν όχι μόνο δεν ξέρει τι στο καλό ήταν ή έκανε αυτός ο Ηλί-γιαχ, αλλά συγχέει συχνά τον Ηλία με τον ζωοδότη Ήλιο! Βέβαια ακόμα κι αν δεχθούμε ότι ο Ηλίας αυτός, υπήρξε πράγματι μέγας και τρανός της ισραηλιτικής ιστορίας, πως εξηγεί αυτό ότι του παραδώσαμε ολόκληρη την ορεινή Ελλάδα;

Δυστυχώς φαίνετε πως τιμούμε το όνομα αυτό, μόνο επειδή κάποιοι κρυπτο-ιουδαίοι, φορτωμένοι σκοπιμότητες το αποφάσισαν, και όχι επειδή μας ενθουσίασαν οι αξιότιμες πράξεις του!

Αν όμως τα ονόματα των παιδιών μας. Οι ετήσιες εορτές μας. Τα τοπωνυμία μας. Η παιδεία μας! Η άποψη μας για το παρελθόν, αλλά κι αυτές οι ελπίδες μας για το μέλλον, παραπέμπουν κατευθείαν σε ότι είπαν και έκαναν οι ήρωες ενός αλλού λαού, δεν είναι αυτό ανησυχητικό δείγμα προχωρημένης παρακμής, αλλοτρίωσης, και υποτέλειας;

Πιστεύετε λοιπόν, πως όταν ο Αβραάμ κατάστρωνε τα μεγαλεπήβολα σχέδια διάπυρου διαμελισμού και άλωσης των εθνών, εννοούσε οπωσδήποτε κάτι περισσότερο απ' αυτό που είδη μας συμβαίνει; Ή όταν ο Σερούχ, ο παππούς του Αβραάμ, είχε επιφέρει την προγονο-αντικατάσταση στην Ουρ της Χαλδαίας, και κατάφερε στο θρησκιο-εξουσιαστικό παιγνίδι του να λατρεύονται οι δικοί τους προπάτορες, είχε καταφέρει κάτι περισσότερο, απ' αυτό που και σήμερα συμβαίνει σε μας;

Αν ο μέσος Έλληνας ρωτήσει την ίδια του τη μητέρα, «ποιους έχουμε εμείς οι Έλληνες προπάτορες;» θα του απαντήσει με αρχαιο-εβραϊκά ονόματα απ' την εβδομαδιαία εκκλησιαστική της παιδεία ή με σιωπή! Είναι αυτό φυσιολογικό; Δεν έχουν οι Έλληνες καλούς ή κακούς προπάτορες; Είναι φυσιολογικό οποίοι κι αν ήταν να τους αγνοούμε;

Γιατί κανένα ελληνόπουλο της σημερινής παιδείας δεν γνωρίζει: «Ότι (από) Δευκαλίωνος και Πύρας Έλλην, εκ' του οποίου Ελλάς και Έλληνες» Ελλάνικος 1a,4,F.6a & Σχόλ. Απολλώνιος Ρόδιος 248.7

Αντί από καθέδρας να εποπτεύουμε διαχρονικά την εφαρμογή των ιδεών, προωθώντας τις ιαματικές αρετές στους λαούς όλου του κόσμου, εξασφαλίζοντας τον παγκόσμιο σταδιακό εξανθρωπισμό, ανανεώνοντας και φροντίζοντας μάλιστα διαχρονικά τους θεσμούς και τις ιδέες που εμείς οι ίδιοι γεννήσαμε ... εμείς αυτοκαταργηθήκαμε, κατεδαφίσαμε και κάψαμε μάλιστα ενθουσιωδώς, ότι ανεπανάληπτο έφτιαξαν οι πρόγονοί μας, και γίναμε αναχωρητές και άγιοι!

Αντί να γίνουμε τουλάχιστον οι χαρισματικοί φροντιστές του κόσμου, εμείς γίναμε άγιοι! «Οι άγιοι Έλληνες»!!! Αν δεν ήταν τόσο τραγικό, θα έλεγα πως ακούγεται απίστευτα αστείο! Αντί να θεωρολογούμε όμως με ατέλειωτους αυτοοικτιρμούς, ας πάρουμε καλύτερα μια ακόμα ξινόπικρη γεύση ... άγιας υποτέλειας …
-------------------------------------
[1] Τα τρία βιβλία των Μακκαβαίων είναι εκτεταμένα και στο σύνολο τους έχουν πολύτιμες πληροφορίες για την προχριστιανική περίοδο.
[2] Περί της μεταφράσεως των Ο΄, έχουμε αναλυτικά αναφερθεί σε προηγούμενα άρθρα.
[3] Η μετάφραση Β. Βέλλα, σε μια προσπάθεια περαιτέρω αποπροσανατολισμού, μεταφράζει «βούρκο» αντί για «παχύ ύδωρ». Η Septuaginta στην αγγλική...
[4] Την προτεσταντική αυτή Βίβλο έφερε στην Ελλάδα το 1834 ο Νεόφυτος Βάμβας.
[5] «Τερατώδη: τα παράδοξα. Τερατουργεί: παράδοξα ποιεί». Σουΐδας.
[6] Τελικά κατά την διάρκεια της συγγραφής αυτού του βιβλίου, είχα την απολαυστική ευκαιρία, σε τρεις τουλάχιστον τηλεοπτικές συζητήσεις, να θέσω την συγκεκριμένη ερώτηση, αλλά κανείς ρασοφόρος ή θεολόγος δεν αποπειράθηκε έστω και μια αοριστόλογη απάντηση! Διέφευγαν επικαλούμενοι άγνοια των συγκεκριμένων εδαφίων!
[7] «Πυρίτης: λίθος απ’ όπου πυρ γεννιέται». Ησύχιος. pi.4430. «Πυρίτης λίθος ή στουρναρόπετρα, αποτελεί μια κρυπτοκρυσταλλική παραλλαγή του χαλαζία. Δια της κρούσεως προκαλούνται σπινθήρες προς ανάφλεξη υλικών» Δρανδάκης στη λέξη «τσακμακόπετρα»!
[8] «Όταν αναρωτήθηκε ο Αδάμ πως δημιουργήθηκε το φως, ο Θεός του έδωσε δύο πέτρες που όταν τις χτυπούσε ξεπηδούσε απ’ αυτές φωτιά» Ρ. Γκρέϊβς Εβραϊκοί Μύθοι σελ.36.
[9] Απ’ το Α. Π. Θεσσαλονίκης, έχουμε πειραματική απόδειξη αυτής της εκδοχής.
[10] «Κύριο» αποκαλούσαν και τον Βαάλ, γι' αυτό μόνο λέγοντας: «ο Γιαχβέ αυτός είναι ο θεός», μπορούσαν να κάνουν κατανοητό ποιον "Κύριο" εννοούσαν!
[11] «Ενθουσιάζω-μαι: είμαι ένθεος, κατέχομαι υπο εκστάσεως» Λεξικό Σταματάκου
[12] Όλοι οι σχολιαστές, περιέργως αναφέρουν μόνο 450 σφαγιασθέντας.
[13] Συνολικά σκοτώνει 1022 άτομα! 850 ιερείς, 102 στρατιώτες και τους 70 γιους του βασιλιά!
[14] «Καλλίνικος, αρχιτέκτων από Ηλιουπόλεως Συρίας το υγρόν πυρ (αρχικά) κατασκεύασε» Γεώργιος Μοναχ. Χρονικών 110.896.26. // Ζώσιμος Ιστορικός 3.32.5.

Descartes: Προς την ελευθερία της σκέψης

Ρενέ Ντεκάρτ: 1596–1650

Σκέπτομαι, άρα υπάρχω

§1 Θεωρητικές πτυχές

Ο Ντεκάρτ ή Καρτέσιος (17ος αιώνας) αναζήτησε στέρεα θεμέλια για τη γνώση, με δεδομένα τα χαρακτηριστικά της εποχής του: ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης και έντονες θρησκευτικές έριδες ανάμεσα στους καθολικούς και τους προτεστάντες. Οι βασικές αρχές της σκέψης του θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα ακόλουθα σημεία:

α) Συχνά μας απατούν οι αισθήσεις. Συναφώς παρατηρεί πως δεν ξεχωρίζουμε με βεβαιότητα την κατάσταση του ονείρου, την οποία υποτίθεται ότι συνειδητοποιούμε μόνο αφού έχουμε ξυπνήσει, από την κατάσταση της εμπειρίας μας, όταν ήδη είμαστε ξύπνιοι.
β) Δεν μπορούμε να δεχτούμε με σιγουριά ακόμη κι λογικές ή μαθηματικές αλήθειες, οι οποίες υποτίθεται ότι ισχύουν και όταν κοιμόμαστε και όταν είμαστε ξύπνιοι.
γ) Συνάρτησε το παράδειγμα της αμφιβολίας για τις μαθηματικές αλήθειες με την υπόθεση ότι μπορεί να μας έκανε να τις πιστέψουμε κάποιος «μοχθηρός δαίμονας».
δ) Το ζητούμενο, ως εκ τούτου, είναι το σκεπτόμενο υποκείμενο: η ύπαρξη κάθε αμφιβολίας μας για την αλήθεια της μιας ή της άλλης πεποίθησης προϋποθέτει την ύπαρξη του υποκειμένου που τις σκέφτεται.
ε) Η στιγμή λοιπόν που σκέφτεται ο άνθρωπος είναι και στιγμή της ύπαρξής του. Το «υπάρχω» ισχύει, όταν το σκέφτομαι. Πρέπει να το σκέφτομαι για να αμφιβάλλω ως προς αυτό. Παύει να είναι αντικείμενο αμφιβολίας, όταν το βλέπω. Έτσι κατανοείται καλύτερα η περίφημη ρήση του: σκέφτομαι, άρα υπάρχω.
στ) Η πεποίθηση του φιλοσόφου ότι το υποκείμενο σκέψης γνωρίζει με σιγουριά ότι υπάρχει την ίδια στιγμή που σκέπτεται και ότι συγχρόνως αποτελεί άυλη οντότητα είναι εσφαλμένη.
ζ) Πιστεύει ότι η αμφιβολία αίρεται μέσα από την απόδειξη της ύπαρξης του θεού.
η) Τα επιχειρήματα για το ζήτημα του θεού είναι τα εξής:

Ι) οι άνθρωποι είναι ατελή όντα και ως τέτοια δεν αποτελούν την αιτία της ιδέας της τελειότητας παρά την έχουν μόνο στο νου τους. Αναγκαστικά η αιτία υπάρχει έξω από τον ανθρώπινο νουˑ είναι η «πραγματικότητα» που αντιστοιχεί στον «τέλειο θεό».

ΙΙ) η ιδέα του «τέλειου όντος» που συλλαμβάνει με τη σκέψη του ο άνθρωπος, δηλαδή την έχει εμφυτευμένη στο νου του, συνεπάγεται την ύπαρξη αυτού του όντος, την πραγματικότητα του οποίου παριστά ο θεός. Άρα ο θεός είναι η αιτία που εμφυτεύει μέσα στον ανθρώπινο νου την ιδέα της τελειότητας.

ΙΙΙ) η ύπαρξη κρύβει τελειότητα, γιατί η ανυπαρξία συνιστά ένα είδος ατέλειας. Άρα ο θεός, που περιέχει κάθε είδους τελειότητα, πρέπει να υπάρχει.

§2 Κείμενο

«Δεν ξέρω αν πρέπει να σας μιλήσω για τους πρώτους στοχασμούς που έκανα εκεί πέρα, γιατί είναι τόσο μεταφυσικοί και τόσο ασυνήθιστοι που δεν θ αρέσουν ίσως σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, για να μπορέσει κανένας να κρίνει αν τα θεμέλια που πήρα είναι αρκετά σταθερά, είμαι κατά κάποιο τρόπο αναγκασμένος να μιλήσω γι’ αυτούς. Είχα από πολύ καιρό παρατηρήσει πως, για ό,τι αφορά τα ήθη, είναι κάποτε ανάγκη, γνώμες που κανένας τις ξέρει πολύ αβέβαιες, να τις ακολουθεί το ίδιο σαν να ήταν αναμφίβολες, καθώς το είπα και πιο πάνω. Επειδή όμως τότε επιθυμούσα να καταγίνομαι αποκλειστικά με την αναζήτηση της αλήθειας, σκέφτηκα πως έπρεπε να κάνω εντελώς το αντίθετο και ν’ απορρίψω, σαν να ήταν εντελώς ψεύτικο, οτιδήποτε θα μπορούσε να μου γεννήσει την πιο παραμικρή αμφιβολία, για να δω αν δεν θα μου απέμενε μετά απ’ αυτό καμιά πεποίθηση που να είναι εντελώς αναμφίβολη. Έτσι, επειδή οι αισθήσεις μας μάς ξεγελούν κάποτε, θέλησα να υποθέσω πως τίποτα δεν υπάρχει που να είναι τέτοιο που εκείνες μάς κάνουν να το φανταζόμαστε. Κι επειδή υπάρχουν άνθρωποι που ξεγελιούνται κάνοντας συλλογισμούς πάνω και στα πιο απλά ακόμη θέματα της γεωμετρίας, και παραλογίζονται, κρίνοντας κι εγώ πως μπορούσα να λαθέψω όσο κι οποιοσδήποτε άλλος, απέρριψα ως ψεύτικους όλους τούς λόγους που είχα εκλάβει προηγουμένως για αποδείξεις. Και τέλος, παίρνοντας υπόψη πως όλες οι σκέψεις που έχουμε, ενόσω είμαστε ξυπνητοί, μπορούν επίσης να μας έρχονται ολόιδιες κι όταν κοιμούμαστε, χωρίς καμιά τους να είναι τότε αληθινή, αποφάσισα να υποθέσω πως όλα όσα μού είχαν μπει κάποτε στον νου, δεν ήταν περισσότερο αληθινά από τις φαντασίες των ονείρων μου. Αμέσως όμως μετά πρόσεξα πως, ενώ εγώ ήθελα να σκεφτώ έτσι, ότι δηλαδή όλα ήταν ψεύτικα, έπρεπε αναγκαστικά, εγώ που το σκεπτόμουν, να είμαι κάτι. Και παρατηρώντας πως τούτη η αλήθεια: σκέπτομαι, άρα υπάρχω ήταν τόσο γερή και τόσο σίγουρη, ώστε όλες μαζί οι εξωφρενικές υποθέσεις των σκεπτικών φιλοσόφων να μην ήταν σε θέση να την κλονίσουν, έκρινα πως μπορούσα δίχως ενδοιασμούς να την παραδεχτώ ως την πρώτη αρχή της φιλοσοφίας που αναζητούσα (Λόγος περί της Μεθόδου § 36).

§3 Σχολιασμός – Ερμηνεία

Ι. Αναζητώντας την αλήθεια ο Ντεκάρτ επιχείρησε να σκεφτεί μια αρχή της φιλοσοφίας, η οποία υπάρχει πέρα από κάθε αμφιβολία. Γιατί θέλει να σκεφτεί αυτή την αρχή; Επειδή «οι αισθήσεις μάς απατούν»: μας δίνουν ομοιώματα ή είδωλα της εξωτερικής πραγματικότητας και μας θέτουν μπροστά σε μια φανταστική ή φαινομενική κατάσταση, δηλαδή σε πράγματα, τα οποία αναγκαζόμαστε να πιστεύουμε και να τα προσλαμβάνουμε στο πνεύμα μας ως αληθινά. Ουσιαστικά όμως αυτά είναι τόσο αληθινά όσο και οι ψευδαισθήσεις των ονείρων μας. Τι συμβαίνει τότε; Με τη μέθοδο της αμφιβολίας, υποστηρίζει ο φιλόσοφος, αντιμετωπίζουμε καχύποπτα κάθε είδους πίστη, μέχρι τη στιγμή που θα μπορούσε να αποδειχτεί η νομιμότητά της. Με τη μέθοδο αυτή οι αμφιβολίες μας ωθούνται ως τα άκρα, μέχρι το σημείο του παραλογισμού, έως ότου μας οδηγήσουν στην αδιαμφισβήτητη αλήθεια. Ποια είναι τούτη η αλήθεια; Είναι η εξής: σκέφτομαι, άρα υπάρχω. Πρόκειται για εκείνη την αρχή της φιλοσοφίας, όπου η μόνη, η ακλόνητη βεβαιότητα είναι ότι υπάρχω. Για πόσο όμως χρονικό διάστημα μπορώ να υπάρχω; Όσο σκέπτομαι. Μόνο ενόσω σκέπτομαι, κατανοώ το Εγώ μου ότι υπάρχει.

ΙΙ. Δυνάμει αυτής της αρχής, ο Ντεκάρτ επιχειρεί να διαχωρίσει αυτό που πραγματικά γνωρίζει από αυτό που απλώς πιστεύει, δηλαδή το αληθινό από το ψεύτικο. Αυτό κατανοείται ως εξής: Όσο κανείς σκέφτεται, τόσο καλλιεργεί τη γνωσιακή του ικανότητα για να καταγράφει τις αδυναμίες που παρουσιάζουν οι παραστάσεις των πραγμάτων και να διερωτάται για την εξωτερική πραγματικότητα που τον περιβάλλει. Έτσι η ενέργεια του Εγώ σκέφτομαι εξασφαλίζει την υπεροχή της ερωτηματοθεσίας ή της διερώτησης για τη μέθοδο που ακολουθεί ο ανθρώπινος νους. Αυτή η υπεροχή διαλύει τη δυσκολία να προσδιορίζουμε αυτό που είμαστε, γιατί μας τοποθετεί κατά τη μεριά της διεργασίας της σκέψης που κατευθύνει την αμφιβολία και η οποία μας επιβάλλει τη διερώτηση: τι είμαστε; Είμαστε αυτό που σκεπτόμαστε, που αμφιβάλλουμε, βεβαιώνουμε, αρνούμαστε κ.λπ. Με άλλα λόγια είμαι πνεύμα, νους λόγος, έλλογη ψυχή κ.λπ. Η αλήθεια λοιπόν: σκέφτομαι, άρα υπάρχω, για τον φιλόσοφο είναι η πρώτη αρχή της φιλοσοφίας και ενσαρκώνει την επαλήθευση του Εγώ ότι, εφόσον σκέπτεται, δεν μπορεί να αυταπατάται για το γεγονός της ύπαρξής του.

ΙΙΙ. Γενικώς ειπείν, η καρτεσιανή αλήθεια είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη μέθοδο. Το συστατικό στοιχείο της μεθόδου είναι η αμφιβολία, η οποία αγκαλιάζει ολόκληρο το σύστημα της γνώσης. Τούτο σημαίνει ότι μπορώ να πω ότι μια γνώση είναι απόλυτα βέβαιη, όταν την υποβάλλω σε κάθε δυνατή αμφισβήτηση, για να την ανασκευάσω και παρ’ όλα αυτά δεν το επιτυγχάνω. Η αμφιβολία, ως μεθοδολογικό στοιχείο, είναι ενέργημα του νου που θέτει τα πάντα σε αβεβαιότητα. Αφού δεν έμεινε τίποτα βέβαιο, η αμφιβολία έπαψε να έχει αντικείμενο και στρέφεται προς τον εαυτό της. Δεν μπορεί ωστόσο η αμφιβολία να έχει αντικείμενο τον εαυτό της· δεν μπορεί η αμφιβολία να γίνει αντικείμενο της αμφιβολίας. Για το μόνο πράγμα συνεπώς, για το οποίο δεν μπορώ να αμφιβάλλω είναι πως αμφιβάλλω. Στη φάση αυτή της αμφιβολίας ανταποκρίνεται η βεβαιότητα της αυτοσυνείδησης ή η συνειδησιακή δραστηριότητα. Ακριβώς τούτη η δραστηριότητα είναι κάτι που μου ανήκει και δεν μπορεί να αποκοπεί από μένα: είναι η βεβαιότητα του Είναι μου ή του Είναι της συνείδησης.

ΠΛΑΤΩΝ: Λύσις (206c-207c)

Ἀλλ᾽ οὐδέν, ἔφη, χαλεπόν. ἂν γὰρ εἰσέλθῃς μετὰ Κτησίππου τοῦδε καὶ καθεζόμενος διαλέγῃ, οἶμαι μὲν καὶ αὐτός σοι πρόσεισι —φιλήκοος γάρ, ὦ Σώκρατες, διαφερόντως [206d] ἐστίν, καὶ ἅμα, ὡς Ἑρμαῖα ἄγουσιν, ἀναμεμειγμένοι ἐν ταὐτῷ εἰσιν οἵ τε νεανίσκοι καὶ οἱ παῖδες— πρόσεισιν οὖν σοι. εἰ δὲ μή, Κτησίππῳ συνήθης ἐστὶν διὰ τὸν τούτου ἀνεψιὸν Μενέξενον· Μενεξένῳ μὲν γὰρ δὴ πάντων μάλιστα ἑταῖρος ὢν τυγχάνει. καλεσάτω οὖν οὗτος αὐτόν, ἐὰν ἄρα μὴ προσίῃ αὐτός.
Ταῦτα, ἦν δ᾽ ἐγώ, χρὴ ποιεῖν. Καὶ ἅμα λαβὼν τὸν [206e] Κτήσιππον προσῇα εἰς τὴν παλαίστραν· οἱ δ᾽ ἄλλοι ὕστεροι ἡμῶν ᾖσαν.
Εἰσελθόντες δὲ κατελάβομεν αὐτόθι τεθυκότας τε τοὺς παῖδας καὶ τὰ περὶ τὰ ἱερεῖα σχεδόν τι ἤδη πεποιημένα, ἀστραγαλίζοντάς τε δὴ καὶ κεκοσμημένους ἅπαντας. οἱ μὲν οὖν πολλοὶ ἐν τῇ αὐλῇ ἔπαιζον ἔξω, οἱ δέ τινες τοῦ ἀποδυτηρίου ἐν γωνίᾳ ἠρτίαζον ἀστραγάλοις παμπόλλοις, ἐκ φορμίσκων τινῶν προαιρούμενοι· τούτους δὲ περιέστασαν ἄλλοι θεωροῦντες. ὧν δὴ καὶ ὁ Λύσις ἦν, καὶ εἱστήκει ἐν [207a] τοῖς παισί τε καὶ νεανίσκοις ἐστεφανωμένος καὶ τὴν ὄψιν διαφέρων, οὐ τὸ καλὸς εἶναι μόνον ἄξιος ἀκοῦσαι, ἀλλ᾽ ὅτι καλός τε κἀγαθός. καὶ ἡμεῖς εἰς τὸ καταντικρὺ ἀποχωρήσαντες ἐκαθεζόμεθα —ἦν γὰρ αὐτόθι ἡσυχία— καί τι ἀλλήλοις διελεγόμεθα. περιστρεφόμενος οὖν ὁ Λύσις θαμὰ ἐπεσκοπεῖτο ἡμᾶς, καὶ δῆλος ἦν ἐπιθυμῶν προσελθεῖν. τέως μὲν οὖν ἠπόρει τε καὶ ὤκνει μόνος προσιέναι, ἔπειτα ὁ Μενέξενος [207b] ἐκ τῆς αὐλῆς μεταξὺ παίζων εἰσέρχεται, καὶ ὡς εἶδεν ἐμέ τε καὶ τὸν Κτήσιππον, ᾔει παρακαθιζησόμενος· ἰδὼν οὖν αὐτὸν ὁ Λύσις εἵπετο καὶ συμπαρεκαθέζετο μετὰ τοῦ Μενεξένου. προσῆλθον δὴ καὶ οἱ ἄλλοι, καὶ δὴ καὶ ὁ Ἱπποθάλης, ἐπειδὴ πλείους ἑώρα ἐφισταμένους, τούτους ἐπηλυγισάμενος προσέστη ᾗ μὴ ᾤετο κατόψεσθαι τὸν Λύσιν, δεδιὼς μὴ αὐτῷ ἀπεχθάνοιτο· καὶ οὕτω προσεστὼς ἠκροᾶτο.
Καὶ ἐγὼ πρὸς τὸν Μενέξενον ἀποβλέψας, Ὦ παῖ [207c] Δημοφῶντος, ἦν δ᾽ ἐγώ, πότερος ὑμῶν πρεσβύτερος;
Ἀμφισβητοῦμεν, ἔφη.
Οὐκοῦν καὶ ὁπότερος γενναιότερος, ἐρίζοιτ᾽ ἄν, ἦν δ᾽ ἐγώ.
Πάνυ γε, ἔφη.
Καὶ μὴν ὁπότερός γε καλλίων, ὡσαύτως.
Ἐγελασάτην οὖν ἄμφω.
Οὐ μὴν ὁπότερός γε, ἔφην, πλουσιώτερος ὑμῶν, οὐκ ἐρήσομαι· φίλω γάρ ἐστον. ἦ γάρ;
Πάνυ γ᾽, ἐφάτην.
Οὐκοῦν κοινὰ τά γε φίλων λέγεται, ὥστε τούτῳ γε οὐδὲν διοίσετον, εἴπερ ἀληθῆ περὶ τῆς φιλίας λέγετον.
Συνεφάτην.

***
«Αλλά αυτό», είπε, «δεν είναι καθόλου δύσκολο. Αν μπεις στην παλαίστρα με τον Κτήσιππο και καθίσεις εκεί και αρχίσεις να συζητάς, νομίζω ότι θα σε πλησιάσει μόνος του —του αρέσει, αλήθεια, Σωκράτη, υπερβολικά να ακούει συζητήσεις· [206d] κι εξάλλου, επειδή τώρα γιορτάζουν τα Ερμαία, είναι ανακατεμένοι οι νέοι και τα παιδιά— θα έρθει, λοιπόν, κοντά σου. Αλλά κι αν δεν έρθει, γνωρίζει τον Κτήσιππο, τον ξάδελφο του Μενέξενου· ο Μενέξενος είναι ο πιο στενός φίλος του Λύσι. Ας τον φωνάξει, λοιπόν, ο Κτήσιππος, αν τυχόν δεν έρθει μόνος του».
Αυτό πρέπει να κάνουμε, είπα. Και παίρνοντας τον Κτήσιππο [206e] προχώρησα προς την παλαίστρα. Οι άλλοι έρχονταν πίσω μας.
Μόλις μπήκαμε, βρήκαμε τα παιδιά να έχουν τελειώσει τη θυσία, να έχουν σχεδόν τελειώσει και τον τεμαχισμό των σφαγίων και να παίζουν αστράγαλους, στολισμένοι όλοι. Οι περισσότεροι έπαιζαν έξω στην αυλή, μερικοί όμως έπαιζαν μονά ζυγά σε μια γωνιά του αποδυτηρίου με πάρα πολλούς αστράγαλους που τους έπαιρναν από κάτι καλαθάκια. Γύρω τους είχαν σταθεί άλλα παιδιά και τους κοιτούσαν. Ανάμεσά τους ήταν κι ο Λύσις. Είχε σταθεί [207a] ανάμεσα στα παιδιά και στους νέους, είχε ένα στεφάνι στο κεφάλι του και η μορφή του ξεχώριζε· άξιος να τον πεις όχι μόνον ωραίο, αλλά ωραίο και καλό. Εμείς τραβηχτήκαμε και καθίσαμε ακριβώς απέναντι —γιατί εκεί είχε ησυχία— κι αρχίσαμε κάποια συζήτηση μεταξύ μας. Ο Λύσις γύριζε συχνά πίσω και μας κοιτούσε· ήταν φανερό ότι ήθελε να μας πλησιάσει. Για κάμποσο δίσταζε και δεν έπαιρνε μόνος του το θάρρος να έρθει. Τότε μπαίνει [207b] σε κάποια στιγμή από το προαύλιο ο Μενέξενος που έπαιζε εκεί και μόλις είδε εμένα και τον Κτήσιππο, προχώρησε να καθίσει δίπλα μας. Βλέποντάς τον ο Λύσις τον ακολούθησε και κάθισε κι αυτός πλάι μας μαζί με τον Μενέξενο. Πλησιάσαν τότε και οι άλλοι, κι ο Ιπποθάλης, καθώς έβλεπε πολλούς μαζεμένους εκεί, ήρθε και στάθηκε πίσω τους σ᾽ ένα σημείο, από όπου —όπως πίστευε— ο Λύσις δεν θα τον έβλεπε· γιατί φοβόταν μήπως ενοχληθεί ο Λύσις από την παρουσία του. Στάθηκε, λοιπόν, εκεί και άκουγε.
Γυρίζοντας εγώ τότε στο Μενέξενο τον ρώτησα: Γιε [207c] του Δημοφώντα, ποιός από τους δυο σας είναι πιο μεγάλος;
«Σ᾽αυτό δεν συμφωνούμε», είπε.
Τότε λοιπόν, είπα, θα διαφωνείτε και για το ποιός από τους δύο είναι πιο γενναίος.
«Και βέβαια διαφωνούμε».
Κι ακόμα, για το ποιός είναι πιο όμορφος; Γέλασαν τότε και οι δύο.
Φυσικά, είπα, δεν θα σας ρωτήσω ποιός είναι πιο πλούσιος· γιατί είστε φίλοι. Έτσι δεν είναι;
«Ασφαλώς είμαστε», είπαν.
Λένε, λοιπόν, ότι και τα αγαθά των φίλων είναι κοινά· έτσι σ᾽ αυτό τουλάχιστον δεν θα φιλονικείτε, αν βέβαια είναι αληθινά όσα λέτε για τη φιλία σας.