Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2018

ΑΙΣΩΠΟΣ - Μῦθοι (46.1-50.1)

46. ΒΟΡΕΑΣ ΚΑΙ ΗΛΙΟΣ
[46.1] Βορέας καὶ Ἥλιος περὶ δυνάμεως ἤριζον· ἔδοξε δὲ αὐτοῖς ἐκείνῳ τὴν νίκην ἀπονεῖμαι, ὃς ἂν αὐτῶν ἄνθρωπον ὁδοιπόρον ἐκδύσῃ. καὶ ὁ Βορέας ἀρξάμενος σφοδρὸς ἦν· τοῦ δὲ ἀνθρώπου ἀντεχομένου τῆς ἐσθῆτος μᾶλλον ἐπέκειτο. ὁ δὲ ὑπὸ τοῦ ψύχους καταπονούμενος ἔτι μᾶλλον καὶ περιττοτέραν ἐσθῆτα προσελάμβανεν, ἕως ἀποκαμὼν ‹ὁ Βορέας› τῷ Ἡλίῳ μεταπαρέδωκε. κἀκεῖνος τὸ μὲν πρῶτον μετρίως προσέλαμψε· τοῦ δὲ ἀνθρώπου τὰ περισσὰ τῶν ἱματίων ἀποτιθεμένου σφοδρότερον τὸ καῦμα ἐπέτεινε, μέχρις οὗ πρὸς τὴν ἀλέαν ἀντέχειν μὴ δυνάμενος ἀποδυσάμενος ποταμοῦ παραῤῥέοντος ἐπὶ λουτρὸν ἀπῄει.
ὁ λόγος δηλοῖ, ὅτι πολλάκις τὸ πείθειν τοῦ βιάζεσθαι ἀνυστικώτερόν ἐστι.

47. ΠΑΙΔΙΟΝ ΕΜΟΥΝ ΣΠΛΑΓΧΝΑ
[47.1] βοῦν τινες ἐπ᾽ ἀγροῦ θύοντες τοὺς σύνεγγυς ἐκάλεσαν. ἐν δὲ τούτοις ἦν τις καὶ γυνὴ πενιχρά, μεθ᾽ ἧς καὶ ὁ αὐτῆς παῖς εἰσῆλθε. προϊούσης δὲ τῆς εὐωχίας τὸ παιδίον διὰ χρόνου πληρωθὲν τῶν σπλάγχνων καὶ τοῦ οἴνου, ἐπειδὴ ἐξῳδήκει αὐτῷ ‹ἡ γαστήρ›, βασανιζόμενον ἔλεγεν· «ὦ μῆτερ, ἐμῶ τὰ σπλάγχνα». ἡ δὲ εἶπεν· «οὐχὶ τὰ σά, τέκνον, ἃ δὲ κατέφαγες».
οὗτος ὁ λόγος ἁρμόττει πρὸς ἄνδρα χρεωφειλέτην, ὅστις ἑτοίμως τὰ ἀλλότρια λαμβάνων, ὅταν ἀποτίνειν δέῃ, οὕτως ἐπάχθεται ὡς οἴκοθεν προϊέμενος.

48. ΒΩΤΑΛΙΣ
[48.1] βωταλὶς ἀπό τινος θυρίδος κρεμαμένη νυκτὸς †ἀφείλετο ἀπ᾽ αὐτῆς τὴν φωνὴν καὶ προσελθοῦσα ἡ νυκτερὶς ἐπυνθάνετο αὐτῆς τὴν αἰτίαν, δι᾽ ἣν ἡμέρας μὲν ἡσυχάζει, νύκτωρ δὲ ᾄδει. τῆς δὲ λεγούσης ὡς οὐ μάτην τοῦτο πράττει, ἡμέρας γάρ ποτε ᾄδουσα συνελήφθη, διὸ ἀπ᾽ ἐκείνου ἐσωφρονίσθη, [καὶ] ἡ νυκτερὶς εἶπεν· «ἀλλ᾽ οὐ νῦν σε δεῖ φυλάττεσθαι, ὅτε οὐδὲν ὄφελός ἐστι, τότε δὲ πρὶν καὶ συλληφθῆναι».
ὁ λόγος δηλοῖ, ὅτι ἐπὶ τοῖς ἀτυχήμασι μετάνοια ἀνωφελὴς καθέστηκεν.

49. ΒΟΥΚΟΛΟΣ
[49.1] βουκόλος βόσκων ἀγέλην ταύρων ἀπώλεσε μόσχον. περιελθὼν δὲ καὶ μὴ εὑρὼν ηὔξατο τῷ Διί, ἐὰν τὸν κλέπτην εὕρῃ, ἔριφον αὐτῷ θῦσαι. ἐλθὼν δὲ εἴς τινα δρυμῶνα καὶ θεασάμενος λέοντα κατεσθίοντα τὸν μόσχον περίφοβος γενόμενος ἐπάρας τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὐρανὸν εἶπε· «Ζεῦ δέσποτα, πάλαι μέν σοι ηὐξάμην ἔριφον θῦσαι, ἂν τὸν κλέπτην εὕρω, νῦν δὲ ταῦρόν σοι θύσω, ἐὰν τὰς τοῦ κλέπτου χεῖρας ἐκφύγω».
οὗτος ὁ λόγος λεχθείη ἂν ἐπ᾽ ἀνδρῶν δυστυχούντων, οἵτινες ἀπορούμενοι εὔχονται εὑρεῖν, εὑρόντες δὲ ζητοῦσιν ἀποφυγεῖν.

50. ΓΑΛΗ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΤΗ
[50.1] γαλῆ ἐρασθεῖσα νεανίσκου εὐπρεποῦς ηὔξατο τῇ Ἀφροδίτῃ, ὅπως αὐτὴν μεταμορφώσῃ εἰς γυναῖκα. καὶ ἡ θεὸς ἐλεήσασα αὐτῆς τὸ πάθος μετετύπωσεν αὐτὴν εἰς κόρην εὐειδῆ. καὶ οὕτως ὁ νεανίσκος θεασάμενος αὐτὴν καὶ ἐρασθεὶς οἴκαδε ὡς ἑαυτὸν ἀπήγαγε. καθημένων δ᾽ αὐτῶν ἐν τῷ θαλάμῳ ἡ Ἀφροδίτη γνῶναι βουλομένη, εἰ μεταβαλοῦσα τὸ σῶμα ἡ γαλῆ καὶ τὸν τρόπον ἤλλαξε, μῦν εἰς τὸ μέσον καθῆκεν. ἡ δὲ ἐπιλαθομένη τῶν παρόντων ἐξαναστᾶσα ἀπὸ τῆς κοίτης τὸν μῦν ἐδίωκε καταφαγεῖν ἐθέλουσα. καὶ ἡ θεὸς ἀγανακτήσασα κατ᾽ αὐτῆς πάλιν αὐτὴν εἰς τὴν ἀρχαίαν φύσιν ἀποκατέστησεν.
οὕτω καὶ τῶν ἀνθρώπων οἱ φύσει πονηροί, κἂν φύσιν ἀλλάξωσι, τὸν γοῦν τρόπον οὐ μεταβάλλονται.

***
46. Ο βοριάς και ο ήλιος.
[46.1] Μια φορά μάλωναν ο βοριάς και ο ήλιος ποιός είναι ο πιο δυνατός. Με τα πολλά, συμφώνησαν ότι η νίκη θα απονεμηθεί δικαιωματικά σε όποιον από τους δυο τους κατορθώσει να γδύσει έναν ταξιδιώτη στον δρόμο. Ξεκίνησε τότε ο βοριάς και φύσαγε σαν λυσσασμένος. Όμως ο άνθρωπος τυλίχτηκε γερά μέσα στο πανωφόρι του. Έτσι, ο βοριάς δυνάμωσε ακόμη περισσότερο, χωρίς αποτέλεσμα πάντως: αντίθετα, ο άνθρωπος έριξε πάνω του ακόμη περισσότερα ρούχα, επειδή τον ταλαιπωρούσε το κρύο. Στο τέλος πια απόκαμε ο βοριάς και παρέδωσε τη σκυτάλη στον ήλιο. Εκείνος λοιπόν άρχισε να λάμπει, στην αρχή με μέτρο. Αμέσως ο άνθρωπος πέταξε από πάνω του τα παραπανίσια ρούχα. Τότε ο ήλιος φούντωσε τη ζέστη ακόμη περισσότερο, μέχρι που ο άνθρωπος δεν μπορούσε πια να αντέξει τον καύσωνα, παρά γδύθηκε ολότελα και βούτηξε μέσα σε ένα ποτάμι που κυλούσε εκεί δίπλα, για να κάνει μπάνιο.
Το δίδαγμα του μύθου: Πολλές φορές η πειθώ είναι πιο αποτελεσματική από τον καταναγκασμό.

47. Το παιδί που ξέρναγε τα άντερα.
[47.1] Ήταν κάτι χωρικοί που θυσίασαν βόδι και φώναξαν και τους γείτονες. Ανάμεσά τους βρισκόταν και μια φτωχή γυναίκα, που κόπιασε μαζί με το παιδί της. Καθώς προχωρούσε το γεύμα, το αγόρι σιγά-σιγά στουμπώθηκε με κοκορέτσια και κρασί και η κοιλιά του πρήστηκε και υπέφερε. Έπιασε λοιπόν να γογγύζει: «Αχ μανούλα μου, εμετός μού έρχεται — θα ξεράσω τα άντερά μου». «Έγνοια σου, αγόρι μου», του είπε τότε η μάνα του, «δεν θα βγάλεις τα δικά σου άντερα, μόνο εκείνα που χλαπάκιασες».
Αυτός ο μύθος ταιριάζει για άνθρωπο που κάνει χρέη και τσεπώνει πρόθυμα τα χρήματα των άλλων, όταν όμως έρχεται η ώρα να τα ξεπληρώσει, δυσανασχετεί τόσο πολύ, σαν να χάνει τα δικά του υπάρχοντα.

48. Το αηδόνι.
[48.1] Μια φορά το αηδόνι κούρνιαζε μέσα στο κλουβί του, που κρεμόταν στο παράθυρο, και έβγαζε μελωδική φωνούλα. Το πλησίασε τότε η νυχτερίδα και το ρώτησε για ποιόν λόγο μένει σιωπηλό όλη μέρα και τραγουδάει μόνο τις νύχτες. Το πουλί τής εξήγησε ότι δεν το κάνει χωρίς λόγο: βλέπετε, μιαν εποχή τραγουδούσε την ημέρα, ώσπου το τσάκωσαν· γι᾽ αυτό από εκείνο τον καιρό έβαλε μυαλό. Φυσικά η νυχτερίδα παρατήρησε: «Βρε χαζό, τί ανάγκη έχεις να φυλάγεσαι τώρα, αφού δεν σε ωφελεί πια καθόλου; Τότε έπρεπε να προσέχεις, προτού σε πιάσουν».
Το δίδαγμα του μύθου: Είναι ανώφελο να μετανιώνεις ύστερα από το δυστύχημα.

49. Ο γελαδάρης.
[49.1] Ήταν κάποτε ένας γελαδάρης που έβοσκε το κοπάδι με τα βόδια του, όταν ξάφνου χάθηκε ένα μοσχάρι. Ο ανθρωπάκος έψαξε παντού ολόγυρα αλλά δεν μπόρεσε να το βρει. Βάλθηκε λοιπόν να προσεύχεται στον Δία, τάζοντάς του να του θυσιάσει ένα κατσίκι αν βρει τον κλέφτη. Πράγματι, ύστερα από λίγο έφτασε σε μια λόχμη και εκεί αντίκρισε ένα λιοντάρι που καταβρόχθιζε το μοσχάρι του. Αμέσως τα χρειάστηκε από τον φόβο και σήκωσε τα χέρια του στον ουρανό, να κάνει επίκληση: «Δία μου βασιλιά μου, πρωτύτερα σου έταξα κατσίκι να θυσιάσω άμα βρω τον κλέφτη — ε, τώρα θα σου σφάξω ολόκληρο βόδι, αρκεί να ξεφύγω από του κλέφτη τα χέρια».
Ο μύθος αυτός μπορεί να ειπωθεί για ανθρώπους που τους δέρνει η δυστυχία. Αυτοί, όταν στερούνται πράγματα, εύχονται να τα βρουν, αν όμως τα βρουν, γυρεύουν πώς να ξεφύγουν από αυτά.

50. Η νυφίτσα και η Αφροδίτη.
[50.1] Ήταν μια νυφίτσα που ερωτεύτηκε κάποιον όμορφο νεαρό και προσευχήθηκε στην Αφροδίτη, ζητώντας να τη μεταμορφώσει σε γυναίκα. Η θεά, που λέτε, συμπόνεσε τον ερωτικό καημό της και τη μετασχημάτισε σε ωραία κοπέλα. Έτσι λοιπόν την είδε ο νεαρός και αμέσως την ερωτεύτηκε και την πήρε μαζί του να την πάει στο σπίτι του. Εκεί όμως που κάθονταν καλά-καλά οι δυο τους στο υπνοδωμάτιο, η Αφροδίτη ένιωσε ξαφνικά τη διάθεση να εξακριβώσει κατά πόσον η νυφίτσα είχε μεταβάλει και τον χαρακτήρα της, εκτός από τη σωματική μορφή της. Γι᾽ αυτό έριξε καταμεσής στο πάτωμα ένα ποντίκι. Με το που το είδε αυτό η καλή μας η νυφίτσα, ξέχασε και τον γαμπρό και όλα τα συμπαρομαρτούντα. Πετάχτηκε παρευθύς από το κρεβάτι και πήρε στο κυνήγι το ποντίκι για να το καταβροχθίσει. Αποτέλεσμα: η θεά φυσικά αγανάκτησε και επανέφερε το ζώο ξανά στην πρωταρχική μορφή του.
Έτσι συμβαίνει και με τους ανθρώπους: Όσοι είναι αχρείοι εκ φύσεως, ακόμη και αν μεταβάλουν την εμφάνισή τους, δεν θα αλλάξουν χαρακτήρα.

Νεοπλατωνισμός

Σχετική εικόναΟ όρος “Νεοπλατωνισμός” οφείλεται στον Άγγλο Taylor (1758-1835), όρος ο οποίος έχει υιοθετηθεί ευρέως στις σύγχρονες ιστορίες της φιλοσοφίας. Με το πρόθεμα “νεο-” τονίζεται η ασυνέχεια μεταξύ των εκπροσώπων του πλατωνισμού μέχρι και τον 2ο αιώνα μ.Χ. (π.χ. Πλούταρχος, Απουλήιος), και της νέας τάσης που εγκαινίασε η πρωτότυπη σκέψη του Πλωτίνου και προώθησαν οι μαθητές και επίγονοί του κατά τους επόμενους τρεις αιώνες. Ωστόσο, αρκετά ‘νεοπλατωνικά’ στοιχεία ανιχνεύονται ήδη στον μεσοπλατωνισμό και σε νεοπυθαγόρειους φιλοσόφους όπως ο Νουμήνιος.

O Νεοπλατωνισμός ή νεοπλατωνική φιλοσοφία ήταν το τελευταίο φιλοσοφικό ρεύμα της ελληνικής αρχαιότητας. Εμφανίστηκε στο ιστορικό και στο πολιτιστικό προσκήνιο κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. και εξαπλώθηκε σε όλη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Εισηγητές του υπήρξαν ο Αμμώνιος Σακκάς, ο οποίος περιεβάλλετο από έναν ευρύ κύκλο μαθητών, με σημαντικότερο όλων τον Πλωτίνο (189 - 270 μ.Χ), έναν από τους επιδραστικούς φιλοσόφους, ο οποίος υπήρξε και διευθυντής της σχολής που είχε ιδρύσει ο Αμμώνιος στην Αλεξάνδρεια.

Ο Νεοπλατωνισμός αποτελεί μεγαλειώδη προσπάθεια σύνθεσης της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφικής παραγωγής με τη θρησκευτική παράδοση των λαών της εγγύς και μέσης Ανατολής (Βαβυλωνίων, Αιγυπτίων, Ασσυρίων, Περσών). Με επίκεντρο τη φιλοσοφία του Πλάτωνα, οι Νεοπλατωνικοί ενσωμάτωσαν στο σύστημά τους όχι μόνον τις άλλες αρχαιοελληνικές δογματικές σχολές φιλοσοφίας (πλην του υλιστικού επικουρισμού) αλλά και τις μυθολογικές διηγήσεις των Ομηρικών και ησιόδειων επών καθώς και της ορφικής γραμματείας.

Η νεοπλατωνική φιλοσοφία αποτελούσε μία εκλεκτική, πολυθεϊστική σχολή φιλοσοφίας, η οποία είχε ως κύριο αντικείμενο την πνευματική φιλοσοφία, τη μεταφυσική αναζήτηση και τον μυστικισμό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο προσπάθησε να συμβιβάσει την πλατωνική διδασκαλία και το αριστοτελικό σύστημα με την ανατολική θεοσοφία ενσωματώνοντας,παράλληλα,διάφορα στοιχεία από την ιουδαϊκή και τη χριστιανική θρησκεία. 'Eφτασε δε κατά το αποκορύφωμά του μεταξύ του 250 - 550 μ.Χ. και, στη συνέχεια, ετέθη στο περιθώριο, τουλάχιστον επίσημα, υπό την πίεση του Ορθόδοξου Χριστιανισμού .

Ωστόσο, οι πλατωνικές διδασκαλίες έστω και συγκαλυμμένες, δεν έπαψαν να εμφανίζονται περιοδικά με τη μία ή την άλλη μορφή σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, επιδρώντας στον Μυστικιστικό Χριστιανισμό αρχικά μέσω του Κλήμη του Αλεξανδρέα και του Ωριγένη, αν και ο κύριος υπεύθυνος για τη διάδοσή τους ήταν ο Αυγουστίνος. Εκτός από τον Αυγουστίνο, τις ιδέες του νεοπλατωνισμού διέδωσε στη Δύση και ο φιλόσοφος Βοήθιος, ενώ στην ανατολική Εκκλησία ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης.

Στον χώρο της ελληνόφωνης γραμματείας κύριος εκφραστής αυτής της τάσης είναι ο Ψευδο-Διονύσιος Αρεοπαγίτης (5ος-6ος αι.) αλλά αξίζει να μνημονευθούν, επιπλέον, οι Συνέσιος Κυρήνης (π.373-π.414) και Αινείας Γαζαίος (;-518). Επίσης, φιλόσοφοι και θεολόγοι της ισλαμικής παράδοσης επηρεασμένοι από τον Νεοπλατωνισμό ενίοτε χαρακτηρίζονται ως Νεοπλατωνικοί.

Ορισμένες φορές, ο όρος αποδίδεται και σε μεταγενέστερους πνευματικούς άνδρες που προσπάθησαν να αναγεννήσουν τον αρχαίο (νεο-) πλατωνισμό, όπως ήταν στο ύστερο Βυζάντιο ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων (π.1355-1452/1454), στην Αναγέννηση ο Marsilio Ficino (1433-1499) και ο Giovanni Pico della Mirandola (1463-1494). Μεταγενέστερα, ιδέες των νεοπλατωνιστών ευρίσκονται στα κείμενα του Τόμας Τέιλορ, μεταφραστή και λάτρη της αρχαίας Ελλάδας και των συγγραφέων της κυρίως του Πλάτωνα και των νεοπλατωνιστών Πρόκλου και Ιάμβλιχου και στις επιστημονικές μελέτες του Σλάϊερμαχερ (1768 - 1834) στις αρχές του 19 ου αιώνα, κλασσικού μεταφραστή του Πλάτωνα στα Γερμανικά, πατέρα της σύγχρονης προτεσταντικής θεολογίας.

Τerra incognita (άγνωστη γη) στη μέση ηλικία

Οι ψυχολόγοι ξέρουν ότι η δυνατότητα για ανάπτυξη εξαρτάται από την ικανότητα του ατόμου να εσωτερικεύει και να αναλαμβάνει την ευθύνη για τη ζωή του. Αν βλέπουμε τη ζωή μας σαν ένα δίλημμα που άλλοι έχουν θέσει, σαν ένα πρόβλημα που πρέπει να λυθεί, τότε δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή. Αν χάσουμε το κουράγιο μας, τότε δεν μπορούμε να ξαναφτιάξουμε τις αποσκευές μας.

Αντίθετα, αν αντιμετωπίζουμε τη ζωή μας ως προϊόν της δικής μας φαντασίας – σαν ένα μυστήριο που πρέπει να διαλευκανθεί – τότε τείνουμε να παραμείνουμε ευέλικτοι και ανοιχτοί.

Αν είμαστε πρόθυμοι να πάρουμε ευθύνες και να αντιμετωπίσουμε νέες προκλήσεις, μπορούμε διαρκώς να ξαναδημιουργούμε τον εαυτό μας, ώστε να είμαστε σε θέση να αντεπεξέλθουμε στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της διαρκώς εξελισσόμενης εμπειρίας μας.

Η πρόσκληση να ξαναφανταστούμε τη ζωή μας είναι μια προτροπή να συνειδητοποιήσουμε (να αδειάσουμε τις αποσκευές μας), να αποδεχτούμε την ευθύνη (να ξαναφτιάξουμε τις αποσκευές μας) και να ρισκάρουμε στο ταξίδι της ζωής που μας καλεί.

Ο Ντάνιελ Μπούρστιν, στο μνημειώδες έργο του «Οι Εξερευνητές» καταγράφει ότι γεωγράφοι και θεολόγοι του Μεσαίωνα εμπόδιζαν την εξερεύνηση νέων κόσμων επί αιώνες, επειδή αρνούνταν να χρησιμοποιήσουν τον λατινικό όρο terra incognita (άγνωστη γη), προκειμένου να περιγράψουν μέρη στο χάρτη τους όπου δεν είχε πατήσει άνθρωπος.

Προτιμούσαν να μην συμπεριλάβουν αυτά τα μέρη καθόλου. Το έβρισκαν ασφαλέστερο να περιορίσουν την απεικόνιση του κόσμου, παρά να παραδεχτούν ότι μεγάλο μέρος του ήταν άγνωστο.

Περιπέτεια όμως σημαίνει, εκτός από εξερεύνηση του εξωτερικού χώρου, μια εσωτερική δραστηριότητα, μια ιχνηλάτηση του εντός κόσμου. Προκειμένου να βρει κανείς νέα γη και να μεταβεί εκεί όπου κανείς άλλος δεν είχε φτάσει ποτέ, πρέπει πρώτα να περιπλανηθεί στην καρδιά, στο μυαλό και στην ψυχή του.

Για να ταξιδέψουμε μέχρι εκείνο το μέρος που αποκαλούμε καλή ζωή, απαιτείται μα παρόμοια εσωτερική διαδρομή. Συμπεριφερόμαστε ακριβώς όπως σε ένα αχαρτογράφητο ταξίδι.

Κάνουμε έρευνα για την περιοχή που αναζητούμε και σημειώνουμε στον χάρτη την πορεία για να φτάσουμε εκεί. Αυτού του είδους η προγραμματισμένη εσωτερική περιπέτεια είναι το αντίθετο της ασυνείδητης επανάληψης των δρόμων του παρελθόντος μας.

Η εσωτερική περιπέτεια απαιτεί την προθυμία να αποδεχτούμε τη δική μας terra incognita, την άγνωστη διάσταση αυτού που δεν γνωρίζουμε.

Οι εσωτερικοί ερευνητές, οι άνθρωποι που θέλουν να ζήσουν μια τέτοια ενδότερη περιδίνηση, τιμούν το άγνωστο και σέβονται το απρόσμενο, όπως ακριβώς την αινιγματική ζούγκλα.

Ο φυσιοδίφης Έλιοτ Πόρτερ ισχυριζόταν ότι «στην άγρια φύση βρίσκεται η προστασία και η διατήρηση του κόσμου». Ας δούμε λοιπόν την εσωτερική περιπέτεια της μέσης ηλικίας ως προστασία του εσωτερικού μας κόσμου.

Όλοι μας προσπαθούμε να εκφράσουμε πιο ολοκληρωμένα ποιοι είμαστε. Όλοι μας έχουμε βαδίσει σε ένα μοναδικό μονοπάτι μέσα από την άγρια φύση.

Υπάρχει κάτι πολύ σπουδαίο, ίσως ακόμα και ιερό, στην ποικιλομορφία μας.

Χωρίς την άγνωστη γη, την terra incognita, η διαδικασία της ζωής θα έχανε πολύ από τη ζωτικότητα και το νόημά της. Μια ζωή εσωτερικής αναζήτησης βρίσκει ενέργεια στην ανακάλυψη και στην ανάπτυξη.

Μερικοί άνθρωποι μοιάζουν να ζουν έτσι αυθόρμητα. Οι περισσότεροι πρέπει να δουλέψουμε για να το πετύχουμε.

Σε ένα πρόσφατο εργαστήριό μου, ένας κύριος κάποιας ηλικίας διηγήθηκε ότι, από τη στιγμή που έχασε τη θέση του ως προσωπάρχης σε μια εταιρεία μέχρι να αρχίσει να διδάσκει σε ένα μικρό κολέγιο καλών τεχνών, είχε αφήσει να παρέλθουν αρκετά χρόνια.

Στο διάστημα αυτό, πέρασε από αρκετούς κύκλους: έκανε ένα μεταπτυχιακό, δούλεψε με ημιαπασχόληση με έναν φίλο του που έστηνε τη δική του επιχείρηση, μείωσε τα καθημερινά έξοδά του.

Στο εργαστήριο αυτό μίλησε λοιπόν για το μέλλον του. Είχε δάκρυα στα μάτια. «Μερικοί άνθρωποι, όταν καταλαβαίνουν ότι θα πεθάνουν λένε: Ω, σκατά! Δεν θα γίνω ένας από αυτούς.

Τολμώ να δημιουργήσω το δεύτερο μισό της ζωής μου. Επιτέλους το κατάλαβα: υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στην επιτυχία και στην ολοκλήρωση.

Είχα επιτυχία αλλά δεν ένιωθα πλήρης. Ίσως επιτυχία είναι να έχεις αυτό που θέλεις. Ολοκλήρωση, ωστόσο, είναι να θέλεις αυτό που έχεις. Κι εγώ δεν ήθελα αυτό που πήρα!»

Τα λόγια αυτού του άντρα – η αίσθηση ότι έχασε το κέντρο του – πολύ γνωστά σε οποιονδήποτε έχει διαχειριστεί απαιτήσεις εξωτερικής επιτυχίας, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να ικανοποιήσει εσωτερικές ανάγκες και αξίες.

Για εκείνους που το παλεύουν, ωστόσο, ο Κίρκεγκαρντ έχει κάτι παρήγορο να πει: «Το να τολμήσεις, προκαλεί άγχος. Το να μην τολμήσεις σημαίνει ότι χάνεις τον εαυτό σου».

Τα «κλειδιά» των στόχων

Ψυχολογικές μελέτες σχετικά με την προσωπική απόδοση έχουν δείξει ότι όσοι έχουν σχέδιο και στόχους για τη ζωή, είναι πιο ευτυχισμένοι και πιο επιτυχημένοι από όσους δεν έχουν.

Σε αυτό το στάδιο της ανάπτυξής σας, είναι σημαντικό να καταστρώσετε ένα σχέδιο ζωής που θα αξιοποιεί όλα τα ταλέντα και τις ικανότητές σας. Πρέπει να αφιερώσετε χρόνο τώρα για να καταλάβετε τι θέλετε να κάνετε και πόσο μακριά θέλετε να φτάσετε. Διαφορετικά η ζωή σας, όπως ένα πλοίο χωρίς καπετάνιο, θα καταλήξει σε ναυάγιο.

Εξετάστε κάθε πλευρά της ζωής σας και καταστρώστε ένα σχέδιο για το πού επιθυμείτε να πάτε, τι θέλετε να πετύχετε και το σημαντικότερο, πώς επιθυμείτε να είστε! ’Έτσι θα γνωρίσετε κατά πόσο σημειώνετε πρόοδο. Διαφορετικά, αν δεν θέσετε κάποιο στόχο ή προσανατολισμό, πώς είναι δυνατόν να γνωρίζετε αν σημειώνετε επιτυχία ή πρόοδο;

Όταν το κάνετε, θα ανακαλύψετε την ευχαρίστηση, την ικανοποίηση και την αξία της δημιουργίας λεπτομερών σχεδίων για όλα όσα επιθυμείτε να πετύχετε. Ένα από τα βασικότερα μυστικά για την επιτυχία των στόχων μας είναι να διαιρούμε τους μεγαλύτερους στόχους σε μικρότερους. Τίποτα δεν είναι πραγματικά δύσκολο όταν είναι χωρισμένο σε μέρη.

Καθώς το κάθε μέρος – δηλαδή ο κάθε επιμέρους στόχος – πραγματοποιείται, η ικανοποίηση που προκαλεί η επίτευξή του λειτουργεί ως έναυσμα για να φτάσουμε στο επόμενο. Αδυνατώντας να κατανοήσουν αυτή την αρχή, πολλοί αποφεύγουν να θέτουν μεγαλεπήβολους στόχους, γιατί η συνολική προσπάθεια που απαιτείται για την επίτευξή τους φαίνεται αποκαρδιωτική.

Ένα και μόνο ποτήρι νερό μπορεί να δημιουργήσει πυκνή ομίχλη. Αν διαχωρίσετε το νερό σε εξήντα δισεκατομμύρια σταγόνες, μπορεί να καλύψει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο και να φτάσει σε ύψος τα τριάντα μέτρα. Το ίδιο ισχύει και για τις προσπάθειές σας. Αν προσπαθείτε κάθε μέρα, στο τέλος θα έχουν εξίσου εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Στο παιχνίδι του προσδιορισμού στόχων δεν απαιτείται να έχετε εκατό τοις εκατό επιτυχία. Ακόμη κι αν δεν πετυχαίνετε όλα όσα ξεκινάτε να κάνετε, παρ’ όλα αυτά θα βρίσκεστε πολύ πιο μπροστά απ’ ό,τι αν δεν κάνατε τίποτα, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους ανθρώπους. Είναι δεδομένο ότι οι στόχοι, είτε τελικά πραγματοποιούνται είτε όχι, αλλάζουν εποικοδομητικά τις ζωές των ανθρώπων. Κατευθύνουν τις νοητικές μας δυνάμεις προς θετικούς διαύλους. Το μόνο που χρειάζεται είναι να γνωρίζετε τι επιθυμείτε να αποκτήσετε, τι θέλετε να κατορθώσετε και πώς επιθυμείτε να είστε.

Μπορείτε να αποκτήσετε τα πάντα στη ζωή αν έχετε μια σαφή ιδέα του τι επιθυμείτε. Τις περισσότερες φορές, όταν προσπαθούμε να διαπιστώσουμε τι ακριβώς επιθυμούμε, είμαστε υπερβολικά ασαφείς. Έτσι, πολλοί από τους στόχους μας χάνονται στη σφαίρα των ευσεβών πόθων.

Συχνά κάποιοι μου λένε: «Δεν ξέρω τι θέλω πραγματικά». Αυτό αποτελεί απλώς δικαιολογία για να μην ξεκινήσουν να προσπαθούν. Αν δεν πάρουν καμία απόφαση, αποκλείεται να κάνουν λάθος! Ο φόβος της απόρριψης ή της αποτυχίας που αισθάνονται και η ανάγκη τους για αποδοχή τους κρατούν δέσμιους.

Το να μην αποφασίζει κανείς αποτελεί από μόνο του μια απόφαση, γιατί η επιλογή αντίδρασης σε κάθε κατάσταση είναι αναπόφευκτη, έστω κι αν επιλέξουμε να μην αντιδράσουμε. Το να μην επιλέξετε την επιτυχία είναι ισοδύναμο με το να επιλέξετε την αποτυχία. Το πρόβλημα με την αναποφασιστικότητα είναι ότι δημιουργεί απόγνωση.

Ξέρουμε ότι θα έπρεπε να κάνουμε κάτι δημιουργικό, αλλά αντί γι’ αυτό αρκούμαστε στην αναποφασιστικότητα και στα αισθήματα αυτοαμφισβήτησης και ανεπάρκειας.

Θα αισθανθείτε μια τρομερή έκρηξη αυτοπεποίθησης και δύναμης αν αφιερώσετε χρόνο για να επιλέξετε έναν αξιόλογο στόχο και να καταστρώσετε ένα πλάνο ζωής. Αφού επιλέξετε το στόχο σας, αξιολογήστε τον, προτού παρουσιάσετε το σχέδιο στο υποσυνείδητό σας.

Προσωπικό σύστημα πεποιθήσεων: Ο μεγάλος «τύραννος» της ζωής μας

Τα συστήματα πεποιθήσεων δίνουν μορφή στην εικονική μας πραγματικότητα. Με κάθε συμφωνία που κάνουμε, η δομή ισχυροποιείται ολοένα και περισσότερο, και αποκτά μεγαλύτερη δύναμη. Τελικά, γίνεται τόσο άκαμπτη όσο ένα τούβλο.

Αν φανταστούμε κάθε σύμβολο, κάθε έννοια και κάθε συμφωνία σαν ένα τούβλο, τότε η πίστη μας είναι το κονίαμα που συγκρατεί τα τούβλα. Καθώς συνεχίζουμε να αποκτάμε γνώσεις, αναμειγνύουμε τα σύμβολα που γνωρίζουμε με κάθε πιθανό τρόπο.

Έτσι, οι έννοιες που αναπαριστούν αλληλοεπηρεάζονται και δημιουργούνται ακόμη πιο περίπλοκες θεωρίες. Ο αφηρημένος από τη φύση του νους οργανώνεται με ιδιαίτερα περίπλοκο τρόπο. Μάλιστα, αυτή η οργάνωση συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό, μέχρις ότου συμπεριλάβει όλες τις γνώσεις μας.

Οι Τολτέκοι αποκαλούν αυτή την οργάνωση ανθρώπινη μορφή. Αυτή η ανθρώπινη μορφή δεν έχει να κάνει με τη μορφή του υλικού μας σώματος, αλλά με τη μορφή που παίρνει ο νους μας.

Είναι οι οργανωμένες πεποιθήσεις μας για τον εαυτό μας, για οτιδήποτε μας βοηθά να ερμηνεύσουμε το όνειρό μας. Η ανθρώπινη μορφή μας δίνει την αίσθηση της ταυτότητας. Ωστόσο, δεν ταυτίζεται με το πλαίσιο του ονείρου.

Το πλαίσιο του ονείρου είναι ο υλικός κόσμος έτσι όπως είναι – η αγνή αλήθεια. Η ανθρώπινη μορφή είναι το σύστημα πεποιθήσεων που ασπαζόμαστε, καθώς και όλες μας οι κρίσεις.

Ό,τι εμπεριέχεται στο σύστημα πεποιθήσεων που ασπαζόμαστε είναι η προσωπική μας αλήθεια. Κρίνουμε τα πάντα ανάλογα με τις πεποιθήσεις μας, ακόμη και αν αυτές οι πεποιθήσεις αντιτίθενται στην εσωτερική μας φύση.

Κατά την «εξημέρωση», το σύστημα πεποιθήσεων γίνεται το βιβλίο των νόμων που καθορίζει όλες τις πτυχές της ζωής μας. Όταν ακολουθούμε τους κανόνες αυτού του βιβλίου, επιβραβεύουμε τον εαυτό μας. Όταν τους παραβαίνουμε, αυτοτιμωρούμαστε.

Το σύστημα πεποιθήσεων γίνεται ένας αυστηρός κριτής που εδρεύει μέσα στο νου μας. Αυτός ο κριτής βγάζει κρίσεις και επιβάλλει κυρώσεις. Έτσι, γινόμαστε θύματα του ίδιου μας του νου.

Ο μεγάλος, αυστηρός κριτής αποτελείται από σύμβολα και μέσα από αυτά κρίνει οτιδήποτε αντιλαμβανόμαστε, ακόμη και τα ίδια τα σύμβολα.

Ουσιαστικά, θύμα είναι το τμήμα του εαυτού μας που υφίσταται την τιμωρία. Και όταν ερχόμαστε σε επαφή με το εξωτερικό όνειρο, κρίνουμε και τιμωρούμε τους πάντες σύμφωνα με τις προβλέψεις του δικού μας βιβλίου των νόμων.

Ο μεγάλος κριτής κάνει πολύ καλή δουλειά, αφού συμφωνούμε με όλους τους νόμους του. Το πρόβλημα είναι ότι το σύστημα πεποιθήσεων χρησιμοποιεί τις γνώσεις μας εναντίον μας.

Χρησιμοποιεί όλες τις γνώσεις και τους κανόνες μας για να μας τιμωρήσει. Χρησιμοποιεί τη γλώσσα μας για να μας ωθήσει σε αυτομομφές, αυτοαπόρριψη, ενοχές και ντροπή.

Μας κακοποιεί λεκτικά και μας κάνει δυστυχείς δημιουργώντας τους προσωπικούς μας δαίμονες, την προσωπική μας κόλαση.

Το σύστημα πεποιθήσεων που ασπαζόμαστε είναι ο τύραννος της ζωής μας. Μας στερεί την ελευθερία μας, μας κάνει σκλάβο του. Απομυζά τη δύναμη από τον πραγματικό μας εαυτό, από τη ζωή μας – και δεν έχει απολύτως καμία υπόσταση!

Ο πραγματικός μας εαυτός είναι κρυμμένος μέσα στο νου μας. Ο νους μας ελέγχεται από τις γνώσεις που αποκτήσαμε και απ’ όσα συμφωνήσαμε να πιστεύουμε.

Το ανθρώπινο σώμα, που είναι όμορφο και τέλειο, γίνεται θύμα κρίσεων και τιμωριών. Γίνεται το όχημα προβολής του νου.

Το σύστημα πεποιθήσεων υπάρχει στο νου. Δεν μπορούμε να το δούμε, ούτε να το αγγίξουμε, αλλά ξέρουμε πως υπάρχει. Αυτό που ενδεχομένως δεν γνωρίζουμε είναι ότι αυτό το σύστημα υπάρχει μόνο επειδή εμείς το δημιουργήσαμε.

Αυτό το δημιούργημά μας μας ακολουθεί παντού, όπου κι αν πάμε. Ζούμε κατ’ αυτό τον τρόπο εδώ και τόσο καιρό, που ούτε καν αντιλαμβανόμαστε ότι η ζωή μας ορίζεται από αυτό το σύστημα.

Και παρότι ο νους δεν είναι αληθινός αλλά εικονικός, έχει τεράστια επίδραση πάνω μας, επειδή και αυτός έχει δημιουργηθεί από τη ζωή.

Προκειμένου να αποκτήσουμε περισσότερη επίγνωση, είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση των δημιουργημάτων μας, να καταλαβαίνουμε ότι εμείς οι ίδιοι τα τροφοδοτούμε.

Όλες οι πεποιθήσεις μας, από τις πιο ασήμαντες που αφορούν σε καθημερινά συνηθισμένα πράγματα, μέχρι τη φιλοσοφία μας για τη ζωή, επιβιώνουν απομυζώντας τη ζωτική μας δύναμη.

Αν μπορούσαμε να αντιληφθούμε το νου μας, θα διακρίναμε εκατομμύρια μορφές ζωής, θα βλέπαμε ότι εμείς τροφοδοτούμε τα δημιουργήματά μας μέσα από την πίστη και την προσοχή μας.

Διοχετεύουμε μεγάλο μέρος της ζωτικής μας δύναμης για τη στήριξη του συστήματος πεποιθήσεων που ασπαζόμαστε. Χωρίς εμάς, αυτές οι ιδέες δεν θα υπήρχαν. Χωρίς εμάς, όλο το οικοδόμημα των πεποιθήσεων θα κατέρρεε.

Eίμαστε φτιαγμένοι να ζούμε στο «εμείς», αντί για το «εγώ»

Το νόημα της ζωής κρύβεται πίσω από την έννοια της ψυχικής σχέσης μας με τους άλλους ανθρώπους και όχι στον απομονωτισμό του ατομικού ψυχισμού μας.

Τα πάντα μέσα στο σύμπαν είναι ένα. Μια απέραντη, ενιαία και αδιαίρετη ενότητα. Μέσα σε αυτή την ενότητα χάνεται η έννοια της εξατομίκευσης της προσωπικής ύπαρξης. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να ευτυχεί το μέρος αν πάσχει το όλον. Η ευτυχία των μερών μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ευτυχίας του συνόλου. Η διαπίστωση αυτή οδηγεί σε μια κοινωνική φιλοσοφία του “εμείς” και του “είμαι” καταργώντας την κοινωνική φιλοσοφία του “εγώ” και του “έχω”».

«Η έννοια “άνθρωπος” είναι εντελώς αντίθετη εκείνων της “κατάτμησης” και της “απομόνωσης”. Η σύγχρονη Φυσική διδάσκει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι απομονωμένοι. Δεν τους χωρίζει κενό. Τους συνδέει φως, ακτινοβολία. Μέσα στο Σύμπαν δεν υπάρχουν μαύρες, σκοτεινές περιοχές, αλλά περιοχές που δεν έχουμε τη δυνατότητα να αντιληφθούμε το φως τους. Τα πάντα μέσα στο σύμπαν είναι πυκνώματα του ίδιου υλικού και πάντοτε επικοινωνούν ενεργητικά και δυναμικά μεταξύ τους.

Ο κοινωνικός και ψυχολογικός απομονωτισμός και ο εγκλωβισμός του “ανθρώπου”, στα πλαίσια των όρων “άτομο” και “πρόσωπο”, είναι το προϊόν μιας καταρρέουσας πολιτισμικής δομής.

Η δομή αυτή αγνοεί τη σύγχρονη επιστημονική σκέψη και δεν κατανοεί ότι αν νοιώθουμε ψυχικά μόνοι είναι γιατί δεν κατανοούμε τη συνέχεια των πάντων μέσα στο σύμπαν και ότι η φύση δε μας γέννησε μόνους, αλλά επιλέξαμε την ψευδαίσθηση της μοναξιάς. Η μοναξιά είναι αποτέλεσμα των δικών μας πράξεων, της δικής μας αντίληψης, της δικής μας άγνοιας».

Για να είμαστε λοιπόν ευτυχισμένοι, τώρα ειδικά, που διανύουμε δύσκολες μέρες στην Ελλάδα, χρειάζεται να περάσουμε από το εγώ στο εμείς. Να θυμηθούμε ότι αυτά που μας ενώνουν είναι πολλά περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν.

Τα πραγματικά μεγάλα πνεύματα -όπως οι αετοί- φωλιάζουν ψηλά στους αιθέρες

Είναι αξιοθαύμαστο το πόσο εύκολα και γρήγορα φανερώνεται στην συνομιλία η ομοιότητα ή η διαφορετικότητα του πνεύματος και του θυμικού των ανθρώπων: γίνεται αισθητή σε κάθε λεπτομέρεια. Όταν συνομιλούν δύο άνθρωποι πού διαφέρουν ουσιωδώς μεταξύ τους, τότε η κάθε μία φράση του ενός, οσοδήποτε ξένο ή αδιάφορο και αν είναι γι’ αυτούς το θέμα στο οποίο αφορά ο διάλογός τους, θα προκαλεί μικρότερη ή μεγαλύτερη απαρέσκεια στον άλλον, μερικές μάλιστα φράσεις θα τον εξοργίζουν. Παρεμφερείς άνθρωποι, αντίθετα, διαισθάνονται αμέσως και παντού μία κάποια συμφωνία, η οποία, σε περίπτωση μεγάλης ομοιότητας, καταλήγει σύντομα σε τέλεια αρμονία, μάλιστα σε απόλυτη ομοφωνία.

Από τούτα εξηγείται, πρώτον, γιατί οι εντελώς συνηθισμένοι είναι τόσο κοινωνικοί και βρίσκουν παντού τόσο εύκολα πολύ καλή συντροφιά, ανθρώπους καλούς, συμπαθητικούς και γενναιόψυχους. Για τους ασυνήθιστους, ισχύει το αντίθετο, και μάλιστα τόσο περισσότερο όσο πιο έκτακτοι είναι, ούτως ώστε κάποτε, μέσα στην απομόνωσή τους, να νιώθουν μεγάλη χαρά, όταν διακρίνουν σ’ έναν άλλον μία κάποια ίνα, οσοδήποτετε μικροσκοπική, που να είναι της αυτής φύσεως με τη δική τους˙ διότι, βέβαια, ο καθένας δεν μπορεί να είναι για τον άλλον παρά ό,τι κι εκείνος για τον ίδιο. Τα πραγματικά μεγάλα πνεύματα -όπως οι αετοί- φωλιάζουν ψηλά στους αιθέρες, μοναχικά.

Από τα ανωτέρω, γίνεται κατανοητό, δεύτερον, πως οι ομόφρονες άνθρωποι καταφέρνουν να σμίγουν τόσο γρήγορα, σαν να ασκούν εκατέρωθεν μαγνητική έλξη – verwandte Seelen grüßen sich von ferne [συγγενείς ψυχές αλληλοχαιρετώνται από μακριά]. Συχνότερα, ωστόσο έχει κανείς την ευκαιρία να παρατηρήσει το φαινόμενο αυτό σε ανθρώπους χαμηλού ποιού ή χωρίς χαρίσματα˙ ο λόγος, ωστόσο, δεν είναι παρά το γεγονός ότι  από τούς τελευταίους αυτούς υπάρχουν στρατιές ολόκληρες, ενώ οι ανώτερου ποιού κι εξαίρετοι είναι και ονομάζονται σπάνιοι.

Arthur Schopenhauer, Εγχειρίδιο πρακτικής σοφίας

Χωρισμός

Ο χωρισμός είναι ακρωτηριασμός.

Πονάει αφόρητα. Συνθλίβει τον άνθρωπο.

Όπως λένε οι ειδικοί, «Το μέγεθος του ψυχολογικού πόνου είναι μεγαλύτερο μόνο σε πραγματικά φρικιαστικά γεγονότα, όπως η απώλεια ενός παιδιού».

Τι φταίει στη διάρρηξη μιας σχέσης;

Στην ουσία τίποτα, αν δεν υπάρχει κάποιο εμφανές ατόπημα, αλκοολισμός, ναρκωτικά, τζόγος, βία, απιστία. Απλώς δεν γεφυρώθηκε το χάσμα των δύο φύλων. Αυτό το χάσμα είναι η εγγενής κατάρα, αρρώστια, αδυναμία του ανθρώπινου είδους.

Οι εκατέρωθεν κατηγορίες δεν αρκούν· «δεν είναι πια αυτός πού ήταν» , «δεν τρέχει μέλι πια από τα μάτια της». Πίσω από κάθε χωρισμό υπάρχει σταθερά το ίδιο ρητό ή άρρητο απλό μοτίβο «γιατί δεν είσαι αυτό που θα ‘θελα να είσαι».

Όταν η ερωτική πανδαισία τελειώσει, μπορούμε να χτυπιόμαστε˙ βροχή τα παράπονα και οι κατάρες, «μαύρη η ώρα πού σε γνώρισα», «τι ήθελα κι έμπλεκα μαζί σου».

Εκείνη η μέρα και η ώρα ήταν η ευτυχέστερη στη ζωή σου· είχες μεγάλη και πολύ βαθιά ανάγκη αυτό το πρόσωπο, ευχόσουν ολόψυχα να συμβεί.

Τα ήμουν μικρός, ήμουν μικρή, δεν περνάνε.

Αυτό ακριβώς ήθελες.

Δεν ισχύει το «μου έφαγες τα καλύτερά μου χρόνια».

Αυτά τα χρόνια ήταν όντως τα καλύτερα γιατί ήσασταν μαζί. Το πάθος, οι αγωνίες, τα καρδιοχτύπια, ο πόνος που βιώσατε είναι εντελώς σύμφυτα με την ανθρώπινη ύπαρξη˙ αυτό που ζήσατε σας πλούτισε τη ζωή ανυπολόγιστα.

Ο πόνος εξανθρωπίζει. Μας φέρνει σε επαφή με τον εσώτερο εαυτό μας. Ανακαλύπτουμε πτυχές μας που δεν γνωρίζαμε. Δεν θα υποφέρουμε μόνο για τα οικονομικά, τη δουλειά ή τα κιλά μας. Ελέγχουμε με αξιοπρέπεια τον πόνο μας, με την επίγνωση ότι μόνο όσοι δεν έζησαν δεν έχουν πονέσει.

Ο χωρισμός είναι πιο επώδυνος για τον άντρα.

Είναι αρκετά πιθανόν έναν άντρα που πρόδωσε και εγκατέλειψε η γυναίκα του, να τον προδώσει και η καρδία του˙ αυτό το συχνό φαινόμενο οι επιστήμονες το αποκαλούν «Σύνδρομο Ραγισμένης Καρδιάς». Κι αν δεν συμβεί αυτό, τα ποσοστά αυτοκτονίας των αντρών που βίωσαν την απόρριψη είναι τετραπλάσια από των γυναικών.

Ο χωρισμός δεν είναι καταστροφή. Αφορά μια μικρή περίοδο της ζωής μας, κάποια χρόνια που βραχυκυκλώσαμε, ξεμυαλιστήκαμε, είδαμε οράματα. Δεν αφορά ολόκληρη τη ζωή μας.

Όπως χάθηκε η χαρά, θα χαθεί κι ο πόνος. Νέος έρωτας θα μας προκύψει, είναι βέβαιο.

Μας διασώζει η φύση μας. Είμαστε φτιαγμένοι να ερωτευόμαστε, οι επιθυμίες μας δεν τελειώνουν˙ κι όπως λέει ένα ποίημα «Επιθυμούμε με τον ίδιο τρόπο που ένας σκύλος δηλητηριασμένος δυο φορές αντικρίζει ένα τρίτο κομμάτι κρέας».

Τα μεγάλα λάθη των γονιών που βλάπτουν ψυχολογικά το παιδί

Όλοι οι γονείς συμφωνούν πως τα παιδιά είναι πηγή ευτυχίας.

Και όλοι παραδέχονται πως το μόνο που εύχονται και επιδιώκουν για τα παιδιά τους είναι επιτυχία, αγάπη και χαρά. Ωστόσο, κάποιες φορές οι στόχοι αυτοί δεν επιτυγχάνονται, γιατί τα παιδιά δεν εισπράττουν, κατά την ανατροφή τους, θεμελιώδη στοιχεία που θα τα κάνουν πειθαρχημένους, ώριμους και ενεργούς ενήλικες.

Η Αμερικανίδα ψυχολόγος Sherrie Campbell αναφέρει, παρακάτω, οκτώ μεγάλη λάθη των γονιών που είναι πολύ πιθανό να οδηγήσουν ένα παιδί στην κατάθλιψη, το στρες, τον θυμό, τις τεταμένες οικογενειακές σχέσεις, σε προβλήματα με φίλους, χαμηλή αυτοπεποίθηση και χρόνια συναισθηματικά προβλήματα σε βάθος χρόνου:

Αγνοείτε ή υποτιμάτε τα συναισθήματα του παιδιού σας
Αν το παιδί εκφράζει λύπη, θυμό ή φόβο και εσείς το κοροϊδεύετε, το γελοιοποιείτε, το αγνοείτε ή το πειράζετε, τότε μειώνετε αυτό που νιώθει. Του λέτε, ουσιαστικά, ότι αυτό που νιώθει είναι λάθος. Όταν οι γονείς το κάνουν αυτό είναι σα να αναχαιτίζουν την αγάπη τους προς το παιδί και χάνουν την ευκαιρία να δεθούν μαζί του και να του δείξουν ότι το στηρίζουν άνευ όρων.

Ασυνεπείς κανόνες (ή έλλειψη κανόνων)
Αν δεν εκφράζετε τις προσδοκίες σας από το παιδί, μην περιμένετε να ξέρει από μόνο του πώς να συμπεριφερθεί. Τα παιδιά κάνουν αυτό που περιμένετε από αυτά. Οι κανόνες είναι που τους δίνουν τις οδηγίες και τα όρια και τα βοηθούν να προσδιορίσουν ποια είναι, με τα καλά και τα κακά τους. Αν αφήνετε το παιδί να μαντεύει πώς πρέπει να φέρεται σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής, θα προσπαθήσει να βρει τα όρια από μόνο του, με τρόπους συχνά μη επιθυμητούς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοπεποίθηση και προβλήματα συμπεριφοράς.

Κάνετε το παιδί φίλο σας
Ποτέ δεν πρέπει να μοιράζεστε όλα τα άγχη, τις ανησυχίες σας και τα προβλήματα της σχέσης σας με το παιδί σας, ούτε να ζητάτε τη συμβουλή του. Αν στο παιδί σας δείχνετε αβοήθητοι ή ηττημένοι, δεν θα μάθει ποτέ να σας σέβεται και θα σας φέρεται ως ίσους ή και κατώτερους, επειδή το χρησιμοποιήσατε για την «ψυχοθεραπεία» σας. Πρέπει να δείχνετε στα παιδιά σας ότι μπορείτε να αντιμετωπίσετε μόνοι σας τα προβλήματα και τις προκλήσεις σας, να διαχειριστείτε τη ζωή σας, με όλο το στρες που περιλαμβάνει, και τελικά να τα καταφέρετε. Να είστε αληθινοί, να έχετε τα δικά σας αισθήματα, αλλά να μην τα φορτώνετε στα παιδιά σας.

Μειώνετε τον άλλο γονιό του παιδιού
Αν δεν δείχνετε ποτέ τρυφερότητα και αγάπη στον σύντροφο / σύζυγό σας μπροστά στο παιδί, εκείνο δεν θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα βαρόμετρο του τι σημαίνει αγάπη και πώς εκδηλώνεται. Αν μονίμως μειώνετε και ακυρώνετε τον σύντροφό σας, απειλώντας τον ότι θα τον χωρίσετε, δημιουργείτε μία χρόνια κατάσταση άγχους στο παιδί σας. Αν έχετε ήδη χωρίσει και παραμένετε ψυχροί, απόμακροι, γεμάτοι μνησικακία για εκείνον, κατηγορώντας τον και μιλώντας άσχημα για αυτόν, τότε μεταφέρετε, έστω υποσυνείδητα, στο παιδί το μήνυμα ότι ο πρώην σύζυγός σας φταίει που χωρίσατε, άρα εσείς είστε ο «καλός» γονιός. Με τον τρόπο αυτόν, όμως, αποξενώνετε το παιδί από τον άλλον γονιό.

Τιμωρείτε την ανεξαρτησία και τον αποχωρισμό
Όταν τιμωρεί ο γονιός το παιδί που μεγαλώνει, το κάνει να νιώθει ένοχο επειδή έχει φυσιολογικές, αναπτυξιακές ανάγκες και επιθυμίες. Αυτό συχνά του προκαλεί βαθιά ανασφάλεια, τάση για ανταρσία, δηκτικότητα και άλλες συμπεριφορές που δείχνουν ότι το παιδί δεν είναι ικανό να «ανθίσει» και να είναι ο εαυτός του, ως ανεξάρτητο άτομο.

Συμπεριφέρεστε στο παιδί σαν επέκταση του εαυτού σας
Αν, ως γονείς, συνδέετε την δική σας εικόνα και αυτο-αξία με την εμφάνιση του παιδιού σας, τη συμπεριφορά του, τις σχολικές του επιδόσεις και το πόσους φίλους έχει, το κάνετε να πιστεύει πως οι άνθρωποι το αγαπούν όχι γι’ αυτό που είναι αλλά για το πόσο καλά αποδίδει και το πόσο καλούς σας κάνει να δείχνετε. Αυτό κάνει τα παιδιά να γίνονται άτομα που θέλουν μονίμως να ευχαριστούν τους άλλους, αντί για δυναμικούς και αυτόνομους χαρακτήρες, ενώ τους δημιουργεί μονίμως το άγχος να είναι καλοί σε όλα.

Ανακατεύεστε στις σχέσεις των παιδιών σας
Το να καθοδηγείτε κάθε κίνηση του παιδιού στις διαπροσωπικές του σχέσεις -από τους φίλους του έως τους δασκάλους του- παρεμποδίζει την ωριμότητά του. Για παράδειγμα, αν το παιδί έχει προβλήματα στο σχολείο και εσείς αμέσως στρέφεστε στον δάσκαλό του για να λύσει το πρόβλημα, ή αν διαρκώς λέτε στο παιδί πώς να είναι φίλος με κάποιον, αυτό μεγαλώνοντας δεν θα μάθει ποτέ να χειρίζεται τις πιο δύσκολες πλευρές που κάθε σχέση μπορεί να έχει.

Υπερ-προστασία
Όταν προστατεύετε το παιδί από κάθε πρόβλημα και συναίσθημα, του δημιουργείτε την αίσθηση ότι έχει το δικαίωμα να κάνει ή να λέει ό,τι θέλει, ενώ διογκώνετε την αυτοπεποίθησή του στα όρια του ναρκισσισμού. Το παιδί αυτό θα περιμένει ότι η ζωή είναι πιο εύκολη από όσο πραγματικά είναι. Θα θέλει τα πάντα να γίνονται για εκείνο, ανεξάρτητα με τη δική του συμπεριφορά. Στη συνέχεια, όμως, όταν δεν θα μπορεί να πάρει αυτά που πιστεύει πως δικαιούται, θα νιώθει σύγχυση και θλίψη.

Μποζόνιο και πεδίο Higgs

Θα πρέπει να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στο μποζόνιο Higgs και το πεδίο Higgs. Το πεδίο Higgs είναι η ουσία που δίνει σε όλα τα άλλα σωματίδια μάζα. Κάθε σωματίδιο στο σύμπαν μας «κολυμπάει» μέσα σε αυτό το πεδίο Higgs. Μέσω αυτής της αλληλεπίδρασης κάθε σωματίδιο παίρνει τη μάζα του. Τα σωματίδια αλληλεπιδρούν με το πεδίο Higgs με διαφορετικές δυνάμεις, επομένως μερικά σωματίδια είναι βαρύτερα (έχουν μεγαλύτερη μάζα) από κάποια άλλα.  Ορισμένα δε σωματίδια δεν έχουν μάζα γιατί δεν αλληλεπιδρούν με το πεδίο Higgs, δεν αισθάνονται το πεδίο. Το φαινόμενο αυτό είναι το αντίθετο που μας συμβαίνει όταν κολυμπάμε στο νερό, καθώς οι άνθρωποι όταν επιπλέουν στο νερό «γίνονται» ελαφρύτεροι. Ανάλογα με το μέγεθος, το σχήμα, κ.λπ., μερικοί άνθρωποι επιπλέουν καλύτερα από κάποιους άλλους.
 
Το πεδίο Higgs δεν θεωρείται δύναμη. Δεν μπορεί να επιταχύνει τα σωματίδια, δεν μεταφέρει ενέργεια. Εντούτοις, αλληλεπιδρά καθολικά με όλα τα σωματίδια (εκτός από τα άμαζα), δίνοντας τις μάζες τους.
 
Το μποζόνιο Higgs είναι ένα σωματίδιο. Λαμβάνει τη μάζα του σαν όλα τα άλλα σωματίδια: με την αλληλεπίδραση του (κολυμπώντας σε αυτό) με το πεδίο Higgs. Αλλά όπως μπορείτε να φανταστείτε, το σωματίδιο Higgs διαφέρει από όλα τα άλλα σωματίδια που γνωρίζουμε. Μπορεί να θεωρηθεί ένα πυκνό σημείο στο πεδίο Higgs, το οποίο μπορεί να ταξιδέψει όπως οποιοδήποτε άλλο σωματίδιο. Σαν μια σταγόνα νερού στους υδρατμούς.
 
Το μποζόνιο Higgs έχει πολλούς τρόπους αλληλεπίδρασης με όλα τα άλλα είδη σωματιδίων απ’ ότι το πεδίο Higgs (το οποίο προκαλεί απλώς μια μάζα). Υπό αυτή την έννοια κάποιος θα μπορούσε να αποκαλέσει το σωματίδιο Higgs το διαμεσολαβητικό σωματίδιο του πεδίου Higgs. Το πεδίο Higgs είναι το “σιωπηλό” πεδίο που δίνει τη μάζα. Δεν μπορούμε να το εξετάσουμε άμεσα. Αλλά η ανακάλυψη του μποζόνιου Higgs, του «διαμεσολαβητή», αποδεικνύει και την ύπαρξη του πεδίου Higgs.
 
Το σωματίδιο Higgs, όπως πολλά άλλα στοιχειώδη σωματίδια, δεν είναι ένα σταθερό σωματίδιο. Δεδομένου ότι αλληλεπιδρά με όλα τα σωματίδια με μάζα, μπορεί να δημιουργηθεί σε συγκρούσεις ανάμεσα σε σωματίδια. Βεβαίως το σωματίδιο Higgs δεν αλληλεπιδρά με σωματίδια χωρίς μάζα, όπως είναι το φωτόνιο ή το γκλουόνιο. Επειδή αυτά τα σωματίδια δεν αλληλεπιδρούν με το πεδίο Higgs, και το μποζόνιο Higgs επίσης δεν αλληλεπιδρά με αυτά.
 
Μόλις δε δημιουργηθεί το σωματίδιο Higgs, τελικά θα αποσυντεθεί. Αν και το σωματίδιο Higgs αλληλεπιδρά με όλα τα σωματίδια με μάζα προτιμά να αλληλεπιδράσει με τα βαρύτερα στοιχειώδη σωματίδια που γνωρίζουμε, ειδικά το κορυφαίο (top) κουάρκ, το οποίο ανακαλύφθηκε στο Fermilab το 1995. Λόγω αυτής της ιδιότητας του μποζονίου Higgs οι φυσικοί μπόρεσαν να το βρουν στον επιταχυντή του CERN, που είχε αρκετή ενέργεια για να παράγει το μποζόνιο Higgs.
Πρωτόνια που αποτελούνται από τρία κουάρκ συγκρούστηκαν μεταξύ τους με ταχύτητα 99.9999991% της ταχύτητας του φωτός, οπότε τα κουάρκ είχαν την ενέργεια που απαιτείται για να δημιουργήσουν το σωματίδιο Higgs.
 
Το σωματίδιο Higgs θεωρείται φορέας δύναμης. Είναι ένα μποζόνιο, όπως και τα άλλα σωματίδια που μεταφέρουν δύναμη: τα φωτόνια, τα γκλουόνια, τα ηλεκτρασθενή μποζόνια. Μπορεί κανείς να ονομάσει τη δύναμη που προκαλείται από το μποζόνιο Higgs ως καθολική, καθώς το μποζόνιο Higgs αλληλεπιδρά με όλα τα είδη των σωματιδίων με μάζα, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για κουάρκ, λεπτόνια ή ακόμα και μποζόνια με μάζα. Μόνο τα φωτόνια και τα γκλουόνια δεν αλληλεπιδρούν με το μποζόνιο Higgs. Τα νετρίνα, τα ελαφρύτερα σωματίδια με σχεδόν μηδενική μάζα, αλληλεπιδρούν ελάχιστα με το μποζόνιο Higgs. Τα δε κορυφαία κουάρκ, που έχουν περίπου τη μάζα ενός ατόμου χρυσού, έχουν την ισχυρότερη αλληλεπίδραση με το μποζόνιο Higgs.
 
Πώς να φανταστούμε ότι παίρνουν μάζα τα σωματίδια;
Φανταστείτε το σύμπαν σαν το δωμάτιο όπου γίνεται ένα πάρτι. Σχετικά άγνωστοι επισκέπτες στο πάρτι μπορούν να περάσουν γρήγορα μέσα από το δωμάτιο απαρατήρητοι. Οι πιο δημοφιλείς όμως καλεσμένοι θα προσελκύσουν ομάδες ανθρώπων γύρω τους (τα μποζόνια Higgs) που αργότερα θα επιβραδύνουν την κυκλοφορία τους μέσα από το δωμάτιο. Η ταχύτητα των σωματιδίων που κινούνται μέσα στο πεδίο Higgs λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Ορισμένα σωματίδια θα προσελκύσουν μεγαλύτερα σμήνη από μποζόνια Higgs – και όσο περισσότερους μποζόνια Higgs ένα σωματίδιο προσελκύει, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η μάζα του.

Φυσικοί δημιούργησαν μια νέα μορφή φωτός που ίσως βοηθήσει στην κατασκευή κβαντικών υπολογιστών

Μια ομάδα φυσικών δημιούργησε μια νέα μορφή φωτός, που επιτρέπει σε μέχρι τρία φωτόνια να ενωθούν. Η τεχνολογία δεν είναι ακόμη τελείως έτοιμη αλλά θα μπορούσε να είναι θείο δώρο για τους κβαντικούς υπολογιστές φωτονίων. Οι δύο βασικοί ερευνητές του project, ο φυσικός του MIT Vladan Vuletic και ο φυσικός του Χάρβαρντ Mikhail Lukin στο Center for Ultracold Atoms, ένα κοινό εργαστήριο των δύο πανεπιστημίων όπου και πέρασαν τα τελευταία χρόνια προσπαθώντας να κάνουν τα φωτόνια να αλληλεπιδράσουν.

Η πρώτη τους μεγάλη επιτυχία ήταν το 2013, όταν οι ερευνητές κατάφεραν να ενώσουν δύο φωτόνια, για να δημιουργήσουν μια νέα μορφή φωτός – όμως ήθελαν να μάθουν αν αυτό ήταν το όριο στην αλληλεπίδραση των φωτονίων. «Μπορείς να συνδυάσεις μόρια οξυγόνου, για να φτιάξεις O2 και O3, αλλά όχι O4», είπε σε δήλωση ο Vuletic. «Άρα, ήταν ένα ανοιχτό ερώτημα: μπορείς να προσθέσεις φωτόνια σε ένα μόριο, για να κάνεις ολοένα μεγαλύτερα πράγματα»;
 
Τα περισσότερα σωματίδια αποκτούν μάζα αλληλεπιδρώντας με το πεδίο του Higgs, που είναι ένα πανταχού παρόν ενεργειακό πεδίο. Τα φωτόνια, από την άλλη, δεν αλληλεπιδρούν με το πεδίο Higgs και δεν έχουν μάζα – γι’ αυτό δυο φωτόνια μπορούν να περάσουν το ένα μέσα από το άλλο σαν φαντάσματα, αν π.χ. διασταυρώσετε τις ακτίνες δύο φακών.
 
Για να ενωθούν σαν κανονική ύλη αυτά τα χωρίς μάζα σωματίδια φωτός, ο Vuletic και ο Lukin δημιούργησαν μια πειραματική κατάσταση, που περιλαμβάνει «ρίψη» λέιζερ σε μερικά πολύ κρύα άτομα. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούν ένα σύννεφο από άτομα ρουβιδίου παγωμένα στο ένα εκατομμυριοστό του βαθμού πάνω από το απόλυτο μηδέν. Έτσι, τα άτομα ρουβιδίου στο σύννεφο δεν κινούνται σχεδόν καθόλου. Έπειτα, ρίχνουν μια αδύναμη ακτίνα λέιζερ στο υπερπαγωμένο ατομικό σύννεφο, ώστε μόνο λίγα φωτόνια να περνάνε, για να μετρηθούν στην άλλη πλευρά της συσκευής.
 
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα φωτόνια που έβγαιναν από την άλλη μεριά ήταν δυνατά ενωμένα μεταξύ τους σε ομάδες των τριών και είχαν αποκτήσει μια μικρή ποσότητα μάζας (ίση με ένα κλάσμα της μάζας ενός ηλεκτρονίου). Ως αποτέλεσμα, αυτές οι τριπλέτες φωτονίων κινούνταν 100.000 φορές πιο αργά από την ταχύτητα ενός κανονικού φωτονίου, που ταξιδεύει με 300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο.
 
Ο Vuletic, ο Lukin και οι συνεργάτες τους, ανέπτυξαν μια θεωρία για το τι το προκάλεσε εξαρχής αυτό το φαινόμενο. Σε αυτό το θεωρητικό μοντέλο, τα φωτόνια περνούν από το ένα άτομο ρουβιδίου στο επόμενο. Ενώ ένα φωτόνιο είναι πάνω σε ένα άτομο ρουβιδίου, μπορεί να δημιουργήσει ένα υβριδικό άτομο-φωτόνιο που ονομάζεται πολαριτόνιο. Αν πολλά πολαριτόνια σχηματιστούν στο σύννεφο, μπορούν να αλληλεπιδράσουν μέσω του στοιχείου του ρουβιδίου που υπάρχει μέσα τους, καθώς τα πολαριτόνια συνεχίζουν να μετακινούνται στο σύννεφο ρουβιδίου. Όταν τα πολαριτόνια φτάνουν στην άκρη του σύννεφου, τα άτομα του ρουβιδίου παραμένουν στο νέφος, ενώ τα ακόμη ενωμένα φωτόνια βγαίνουν. Σύμφωνα με τους ερευνητές, όλη η διαδικασία συμβαίνει μέσα σε ένα εκατομμυριοστό του δευτερολέπτου.
 
«Είναι κάτι εντελώς καινούργιο, με την έννοια ότι δεν ξέρουμε καν μερικές φορές τι να περιμένουμε» – Vladan Vuletic
 
Το σημαντικό είναι ότι αυτή η διαδικασία επιτρέπει στα φωτόνια να έχουν αλληλεπίδραση, ενώ αλλιώς δεν θα είχαν. Αυτό που ουσιαστικά τους συμβαίνει ονομάζεται κβαντική διεμπλοκή, μια διαδικασία απαραίτητη για τον χειρισμό των qubits (κβαντικά bits) στους κβαντικούς υπολογιστές. Οι τριπλέτες φωτονίων που δημιούργησαν οι Vuletic και Lukin είναι μια βελτίωση, όμως, από άλλα qubits φωτονίων, επειδή είναι πολύ πιο ισχυρά δεμένες μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να είναι καλύτεροι φορείς πληροφορίας.
 
Δεδομένης της εξαιρετικά πειραματικής φύσης της έρευνας των Vuletic και Lukin, θα περάσει πιθανώς λίγος καιρός, προτού να έχει πρακτική εφαρμογή. Μάλιστα, οι ερευνητές είπαν ότι και οι ίδιοι συχνά δεν ξέρουν τι να περιμένουν από τα πειράματά τους. Συνεχίζοντας, είπαν ότι σκοπεύουν να βρουν τρόπους να προκαλέσουν και άλλες αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα φωτόνια, όπως να τα κάνουν να απωθούν το ένα το άλλο.
 
«Είναι κάτι εντελώς καινούργιο, με την έννοια ότι δεν ξέρουμε καν μερικές φορές τι να περιμένουμε», είπε σε δήλωσή του ο Vuletic. «Με την απώθηση των φωτονίων, μπορεί να σχηματιστεί μια τακτική διάταξη, όπως ένας κρύσταλλος φωτός ή θα συμβεί κάτι άλλο; Είναι εντελώς αχαρτογράφητη περιοχή».

Τα δένδρα είναι κάτι πολύ πιο περίπλοκο από ότι οι περισσότεροι από εμάς έχουμε φανταστεί

Θα είναι έκπληξη να μάθουμε ότι τα δένδρα, όπως και τα ζώα, επικοινωνούν μεταξύ τους και μεταδίδουν την κληρονομιά τους στις επόμενες γενιές;

Για την καθηγήτρια Suzanne Simard δεν είναι και εξηγεί, πώς τα δένδρα είναι κάτι πολύ πιο περίπλοκο από ό τι οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ποτέ φανταστεί.

Αν και ο Κάρολος Δαρβίνος είχε πει ότι τα δένδρα είναι απλώς μεμονωμένοι οργανισμοί που ανταγωνίζονται για την επιβίωση του ισχυρότερου, η Simard αποδεικνύει πόσο λάθος έκανε. Στην πραγματικότητα, ισχύει το αντίθετο: «τα δένδρα επιβιώνουν μέσω της αμοιβαίας συνεργασίας και υποστήριξης, μεταφέροντας τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά , ανάλογα με το ποιος χρειάζεται».

Άζωτο και άνθρακας μπορεί να μοιραστεί μέσω χιλιομέτρων υπογείων δικτύων μυκήτων, εξασφαλίζοντας ότι όλα τα δένδρα στο δάσος, δίνουν και παίρνουν ακριβώς τη σωστή ποσότητα για να τα κρατήσει όλα υγιή. Αυτό το αόρατο πλέγμα λειτουργεί με πολύ παρόμοιο τρόπο με τα δίκτυα των νευρώνων στον εγκέφαλό μας, και όταν ένα δένδρο καταστρέφεται έχει συνέπειες για όλους.

Η Simard μιλά επίσης για «μητρικά δένδρα», τα οποία είναι οι μεγαλύτεροι και παλαιότεροι οργανισμούς με τα οποία εξαρτώνται όλα τα άλλα δέντρα. Εξηγεί πώς πεθαίνουν τα δένδρα και πως μπορεί να περάσει η «κληρονομιά» του στην επόμενη γενιά, ανακατεμένα με σημαντικά ιχνοστοιχεία για τα νέα δενδρύλλια, έτσι ώστε να μπορούν να συνεχίζουν να αυξάνονται. Όταν οι άνθρωποι κόβουν τα μητρικά δένδρα χωρίς επίγνωση, μειώνουμε τις πιθανότητες επιβίωσης για ολόκληρο το δάσος.

Και συμπληρώνει «Αν μπορούσαμε να συνυπολογίσουμε αυτό τη ζωτικής σημασίας γνώση στη δασική βιομηχανία μας, θα μπορούσαμε να κάνουμε μια τεράστια προσφορά στις προσπάθειες διατήρησης της ζωής για το μέλλον, τόσο του δάσους όσο και για εμάς τους ανθρώπους».

Χρήματα και απληστία κατά τον Αριστοτέλη

Ο Αριστοτέλης αντιμετώπιζε τα χρήματα σαν μέσον, για την επίτευξη στόχων – θεωρώντας πως οτιδήποτε αγοράζει κανείς, θα πρέπει να έχει μεγαλύτερη αξία ή τα έχει μεγαλύτερη ανάγκη, από το ποσόν που ξοδεύει, αφού διαφορετικά δεν θα το επιζητούσε.

Δηλαδή, το προϊόν που αγοράζουμε, μας «υπόσχεται» ένα συναίσθημα, το οποίο ουσιαστικά εκτιμούμε περισσότερο από το ίδιο το προϊόν. Επειδή δε στην ανώτατη βαθμίδα της ιεραρχίας των αξιών ευρίσκεται η ευτυχία, η οποία «ορίζεται» ευρύτερα ως η επιτυχία της ζωής συνολικά, η «εκπλήρωση» καλύτερα, όλα όσα επιδιώκουμε αποσκοπούν στην υψηλότερη δυνατή ποιότητα της ζωής μας.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Αριστοτέλης προσδίδει στα χρήματα εκείνη τη λειτουργία, η οποία επιτρέπει την απόκτηση των μέσων που καθιστούν δυνατή την επίτευξη μίας ποιοτικά καλής ζωής – η οποία αποτελεί προϋπόθεση της ευτυχίας.

Ο ίδιος όμως φιλόσοφος αναφέρεται σε ένα άλλο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο, όταν (εάν) η ποιότητα της ζωής πάψει να αποτελεί το μέτρο της ευτυχίας, τότε δεν υπάρχουν πλέον όρια στην επιθυμία απόκτησης χρημάτων.

Η αιτία είναι το ότι, οι «αριθμοί» είναι εκ φύσεως «ατελείωτοι» οπότε, αναγόμενοι στην ανώτατη βαθμίδα της ιεραρχίας των αξιών, «μεταλλασσόμενοι» δηλαδή από «μέσον» σε αυτοσκοπό, δεν επιτρέπουν ποτέ την «εκπλήρωση» του στόχου.

Έτσι λοιπόν, το άτομο παρασύρεται από τη δίνη του «μαξιμαλισμού», αφού τα χρήματα δεν είναι ποτέ αρκετά. Όσα και αν έχεις δηλαδή, μπορεί πάντοτε να αποκτήσεις περισσότερα – κάτι που δεν συμβαίνει φυσικά σε άλλους τομείς της ζωής, όπως για παράδειγμα στην υγεία, η οποία θεωρείται ως μια βασική προϋπόθεση της ευτυχίας.

Άρα ο μεγαλύτερος εχθρός της ευτυχίας είναι η απληστία.

Κάρνεια: Η μεγάλη γιορτή των Λακεδαιμονίων

Μεγάλη γιορτή των Δωριέων της Πελοποννήσου και ιδιαίτερα των Λακεδαιμονίων.

Κάρνεια γίνονταν στη Σπάρτη, στο Άργος, στη Θήρα, στην Κω, στην Κυρήνη, στις Συρακούσες και αλλού.Εορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα στο Γύθειο, στο Οίτυλο και στα Λεύκτρα της Λακωνίας, στη Καρδαμύλη και στις Φαρές Μεσσηνίας.

Τάραντα, στην Σικυώνα της Κορινθίας, στο Άργος της Αργολίδος, αλλά και προπάντων στο Ιερό Άλσος με τα κυπαρίσσια, το λεγόμενο Καρνάσιον ή Καρνειάσιον άλσος ή Καρνάσιον πεδίον στη μεσσηνιακή Οιχαλία.

Το Άλσος αυτό βρισκόταν δίπλα στην όχθη του ποταμού Χάραδρου και το κοσμούσαν τα περικαλλή αγάλματα του Κριοφόρου Ερμού, της Αγνής (τοπική ονομασία της Περσεφόνης) και του Καρνείου Απόλλωνα. Από εκεί ξεκινούσε η ιερά πομπή προς το όρος Ιθώμη.

Οι εορταστές μεταμφιέζονταν όλοι και συμμετείχαν σε μυστήρια παρόμοια με εκείνα της Ελευσίνας, τα οποία κατά την μυθολογική παράδοση ίδρυσε ο Ελευσίνιος Καύκων, ο γιος του Κελαίνου, ενώ κατά το πέρας της γιορτής γινόντουσαν πάνδημα συμπόσια και «πανηγυρισμοί»!

Ήταν η δεύτερη μεγάλη λακωνική εορτή που διαρκούσε στη Σπάρτη εννέα ημέρες του τοπικού μηνός Καρνείου Αυγούστου και ίσως κάποτε κατά τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου, ανάλογα με την Πανσέληνο.

Τα Κάρνεια ήταν προδωρική γιορτή αφιερωμένη στον τοπικό θεό Κάρνειο ή Κάρνο Οικέτα. Είχε ονομαστεί Οικέτας επειδή το κέντρο της λατρείας του ήταν το σπίτι του μάντη Κριού και δε λατρευόταν σε κάποιο ναό. Όταν οι Δωριείς κυρίευσαν τη Σπάρτη με τη βοήθεια του Κάρνειου και του Κριού, ταύτισαν τον Κάρνειο με τον Απόλλωνα. Η λέξη αυτή σημαίνει «κεφάλι» και σύγχρονη επιβίωσή της είναι βεβαίως η «κάρα». Εάν τώρα προσθέσουμε και το ευφωνικό «ν» στην ομηρική λέξη «καρ», φτάνουμε κιόλας στη λέξη «κάρνος».

Η Ελληνική Μυθολογία μας πληροφορεί ότι ο Κάρνος ήταν κάποιος μάντης του Θεού Απόλλωνα από την Ακαρνανία, τον οποίο σκότωσε ο Ηρακλείδης Ιππότης, ο γιος του Φύλαντος. Οι συγγενείς του Ιππότου μάλιστα αναγκάστηκαν στη συνέχεια να προσφέρουν πλούσιες θυσίες στον Απόλλωνα προκειμένου να εξευμενίσουν την οργή του για τον φόνο του Κάρνου.

Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει τον Κάρνο και ως Κριό (Λακωνικά 13, 4) γεγονός που δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι η λέξη «κάρνος» σημαίνει «κριός».

Η Παράδοση που διατηρήθηκε ως το τέλος της αρχαιότητας λέγει ότι στα προδωρικά χρόνια υπήρχε ξόανο του θεού “Καρνείου οικέτα” που φυλασσόταν όχι σε ναό, αλλά στο σπίτι ενός μάντεως κριού, όπου προσερχόταν ο κόσμος για τη λατρεία. O μάντις κριός είχε την εύνοια των Δωριέων γιατί τους διευκόλυνε να καταλάβουν τη Σπάρτη.

Την ίδια εύνοια έδειξαν οι Δωριείς και για τον θεό Κάρνειο που τον ταύτισαν με τον Απόλλωνα που ήτο, όπως και ο Απόλλων, ποιμενικός Θεός. Ιερόν του Καρνείου Απόλλωνος υπήρχε κοντά στο λεγόμενο Δρόμο μετά το Ιερόν της Ειλειθυίας, και τέμενος έξω της Σπάρτης επί της οδού προς Αρκαδίαν.

Κάρνος ονομαζόταν επίσης κι ένας αρχαιότατος ποιμενικός, κριόμορφος και ιθιφαλλικός Θεός των Πελοποννησίων, προστάτης της γονιμότητας, τόσο των Λακώνων όσο και των Μεσσηνίων, πριν από την επικράτηση των Δωριεών στη νότια Πελοπόννησο, ενταγμένος στην χορεία των ζωόμορφων θεοτήτων οι οποίες, σύμφωνα με την ιστορία των θρησκειών, προηγήθηκαν των ανθρωπόμορφων.

Από το ουσιαστικοποιημένο επίθετο «Κάρνειος» παράγεται στον πληθυντικό η ονομασία της εορτής «τα Κάρνεια».

Η γιορτή των Καρνείων από τους Λακεδαιμόνιους ήταν μίμηση της στρατιωτικής εκπαίδευσης. Σε εννέα διαφορετικές θέσεις της πόλεως, που τις έλεγαν «σκιάδες» γιατί σε κάθε μία υπήρχε μία σκηνή, δειπνούσαν ανά εννέα άνδρες, που αντιπροσώπευαν τρεις φατρείς, δηλαδή τρεις ομάδες συγγενών.Ζούσαν σαν σε στρατόπεδο και τα πάντα εκεί εκτελούνταν υποχρεωτικά με το πρόσταγμα της σάλπιγγας.

Κατά τη διάρκεια των Καρνείων απαγορεύονταν οι εχθροπραξίες και για το λόγο αυτό οι Σπαρτιάτες δε συμμετείχαν στη Μάχη του Μαραθώνα. Όταν τελείωσαν τα Κάρνεια, έστειλαν στρατεύματα για βοήθεια, αλλά τότε η μάχη είχε τελειώσει.

Κάθε τέταρτο χρόνο από τους άγαμους άνδρες εκλέγονταν πέντε από κάθε φυλή, οι οποίοι ονομάζονταν Καρνεάτες και είχαν την όλη επιμέλεια της γιορτής. Μερικοί από αυτούς που ονομάζονταν “σταφυλοδρόμοι” μετείχαν σε μία εορτή που σημείωνε το τέλος του τρυγητού.Την επιμέλεια των θυσιών είχε ο ιερέας, ο οποίος ονομαζόταν αγητής. Οι δούλοι συνήθιζαν να θυσιάζουν προς τιμή του Απόλλωνα στη γιορτή των Καρνείων ένα κριάρι, το οποίο έτρεφαν ειδικά γι’ αυτόν το σκοπό. Η ημέρα των θυσιών ονομαζόταν Αγητόρια.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των σπαρτιατικών Καρνείων ήταν ο αγώνας των σταφυλοδρόμων. Στον αγώνα αυτόν ένας από τους Καρνεάτες με μια ταινία στα μαλλιά έτρεχε ευχόμενος αγαθά για την πόλη. Οι υπόλοιποι τον καταδίωκαν κρατώντας μεγάλα τσαμπιά σταφύλια για να δυσκολεύονται στο τρέξιμο. Τη σύλληψη του νέου τη θεωρούσαν καλό οιωνό για την πόλη ενώ αντίθετα τη μη σύλληψή του τη θεωρούσαν κακό οιωνό.

Στα Κάρνεια ετελούντο στο τέρμα κάθε τετραετίας και γίνονταν και αγώνες (εκτός των μουσικών), κρατούσαν μάλιστα και καταλόγους των “καρνεοτικών”, που εχρησιμοποιούντο για την χρονολόγηση όπως οι κατάλογοι των Ολυμπιονικών. Ο λυρικός Λέσβιος ποιητής και μουσικός Τέρπανδρος, νίκησε σε μουσικό αγώνα των Καρνείων στη Σπάρτη το 676 π.Χ.

Επίσης σε μουσικό αγώνα των Καρνείων στη Σπάρτη νίκησε και ο μουσικός και ποιητής Αρίων από την Μήθυμνα της Λέσβου, όχι όμως ο σπουδαίος μουσικός του 5ου αι. π.Χ. Φρύνις, ο Λέσβιος δεξιοτέχνης της κιθάρας (είχε προσθέσει δύο χορδές στην επτάχορδη κιθάρα του Τέρπανδρου), αφού ο Έφορος Εμπρεπής έκοψε με σκεπάρνι τις δύο των εννέα χορδών ειπών “μη κακούργει την Μουσικήν”.

Οι σωστοί Συνειρμοί του τι είναι η Συνείδηση

«Για να γίνουν σωστοί Συνειρμοί του τι είναι η Συνείδηση, είναι απαραίτητο να υπάρχει Συνείδηση

Αναζητώντας το μυστικό της συνείδησης εδώ και 2.100 χρόνια: Για αιώνες το μυστήριο της ανθρώπινης συνείδησης απασχολούσε τους ανθρώπους. Αργότερα προστέθηκαν οι ψυχολόγοι και οι νευροφυσιολόγοι και όλοι τους βολοδέρνουν αναιρώντας ο ένας τον άλλον.

60 π.κ.ε. Ο Ρωμαίος πολιτικός και φιλόσοφος Κικέρων ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησε την έννοια conscientis (συνείδηση). O Κικέρων εννοούσε την ηθική συνείδηση, ένα σύστημα αξιών.

400 μ.κ.ε. Ο επίσκοπος Αυγουστίνος διακρίνει το υλικό σώμα από την άυλη ψυχή.

1250: Ο Ιταλός φιλόσοφος και θεολόγος Θωμάς Ακινάτης υποστηρίζει ότι ακόμη και τα μικρά παιδιά έχουν συνείδηση του «είναι». Διαχωρίζει την αισθητηριακή αντίληψη από την επίγνωση ότι έχουμε αντιληφθεί κάτι.

1640: Με τη φράση «Σκέπτομαι άρα υπάρχω», ο Γάλλος φιλόσοφος και μαθηματικός Καρτέσιος (Rene Descartes) εισάγει μια δυϊστική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία ο υλικός εγκέφαλος αντιλαμβάνεται ό,τι η άυλη ψυχή συνειδητοποιεί. Κατά τον Καρτέσιο, η ψυχή εδρεύει στην επίφυση.

1690: Ο Άγγλος φιλόσοφος John Locke χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τη λέξη «συνείδηση» με τη σημερινή της έννοια. Υποστηρίζει ότι το εγώ διαμορφώνεται από την ίδια τη ζωή, από τις εντυπώσει και τις εμπειρίες μας.

Γύρω στο 1700: Ο μαθηματικός και φιλόσοφος Gottfried Wilhelm Leibniz υποστηρίζει ότι ο εγκέφαλος που αντιλαμβάνεται και η ψυχή που συνειδητοποιεί είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Αναφέρει σαν παράδειγμα μια ψείρα, που, αν γύριζε μέσα στο κεφάλι μας, δε θα έβρισκε ούτε μια σκέψη ή ιδέα.

1960: Ο Αμερικανός νευροβιολόγος Roger Walcott Sperry ανακαλύπτει ότι, αν η σύνδεση μεταξύ δεξιού και αριστερού ημισφαιρίου στον εγκέφαλο καταστραφεί, η συνείδηση του ατόμου χωρίζεται σε δύο ανεξάρτητα μέρη, που το καθένα μπορεί να έχει τις δικές του σκέψεις.

1980: Ο υλιστής Αμερικανός φιλόσοφος Daniel Dennett υποστηρίζει ότι η συνείδηση και όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα προέρχονται από βιοχημικές διεργασίες του εγκεφάλου.

1990: Ο ρωσικής καταγωγής νευρολόγος Mikhail Lebedev αποδεικνύει ότι άτομα στα οποία έχει ερεθιστεί ένα μικρό εγκεφαλικό κέντρο στο μετωπιαίο λοβό βιώνουν οπτικές ψευδαισθήσεις, που δεν έχουν σχέση με τα πραγματικά οπτικά ερεθίσματα.

2004: Ο Francis Crick, που ανακάλυψε τη διπλή έλικα του DNA, υποστηρίζει ότι η συνείδηση συνδέεται με ένα λεπτό στρώμα φαιάς ουσίας – πάχους μικρότερου του ενός χιλιοστού – , το λεγόμενο ταινιοειδή πυρήνα, που έχει επαφή με όλα σχεδόν τα κέντρα του εγκεφάλου, με νευρώνες και στα δύο ημισφαίρια.

Πρόκειται για τον ταινιοειδή πυρήνα, που συνδέεται αφ’ ενός με το μεγαλύτερο τμήμα του εγκεφαλικού φλοιού, όπου εντοπίζονται οι ανώτερες νοητικές λειτουργίες και αφ’ ετέρου με τα βαθύτερα τμήματα του εγκεφάλου, όπου έχουν την προέλευση τους τα συναισθήματα.

Όμως Συνείδηση δεν σημαίνει, ούτε είναι, μόνο ένα πράγμα και για να γίνουν σωστοί Συνειρμοί του τι είναι η Συνείδηση, είναι απαραίτητο να υπάρχει Συνείδηση!

Ποιος μισεί…τον ευεργέτη του;

Ας συλλογιστούμε το εξής σύνηθες, για τον ανθρώπινο βίο, «σκηνικό». Ξαφνικά η ζωή μας ανατρέπεται εξαιτίας ενός είτε λιγότερο, είτε περισσότερο επώδυνου γεγονότος που μας πλήττει είτε οικογενειακά, είτε προσωπικά, είτε επαγγελματικά, είτε οικονομικά, είτε ηθικά είτε και συνδυαστικά ακόμα σε σχέση με ορισμένα από τα προαναφερόμενα πλαίσια…

Τι κάνουμε τότε;; Προσφεύγουμε σε κάποιο ή κάποια προσφιλή πρόσωπα τα οποία εμπιστευόμαστε απόλυτα και τα οποία έχουμε πολλές φορές συνδράμει ηθικά και υλικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά κατά τον παρελθόντα χρόνο, χωρίς ουδέποτε να περάσει από το μυαλό μας ούτε η πιο τυπική σκέψη ανταποδοτικότητας στο ελάχιστο… και φυσικά ούτε η πιο μικρή υποψία προδοσίας της συναισθηματικής μας αφοσίωσης και της προσωπικής μας εμπιστοσύνης…
 
Και ιδού η απάντηση του προσώπου που πολλάκις ευεργετήθηκε από εμάς: όχι απλά στοιχειωδώς δεν μας συμμερίζεται ή προσπαθεί να δείξει την ελάχιστη κατανόηση, έστω και υποκρινόμενο, αλλά, προκειμένου να μας επιτείνει τον πόνο, μας κλείνει κάθε δίοδο οποιασδήποτε στοιχειώδους επικοινωνίας, πόσο μάλλον ελάχιστης ηθικής ή συναισθηματικής έστω στήριξης…, κοινώς «μας λακτίζει», ενώ εμείς μένουμε άναυδοι και συναισθηματικά ακόμα πιο φορτισμένοι, ερχόμενοι αναπόφευκτα αντιμέτωποι μ’ έναν έντονο ψυχικό πόνο που αδυνατεί να διαχειρισθεί ορθά η λογική μας σε συνδυασμό με την εμπειρία μας…
 
Μετά από λίγο ανακάμπτουμε συναισθηματικά, μέσω των μηχανισμών άμυνας την ύπαρξη και τον τρόπο ενεργοποίησης των οποίων συχνά οι ίδιοι αγνοούμε και τις περισσότερες φορές ζητούμε ή μάλλον προσφεύγουμε στη ''Θεία'' βοήθεια, υποσχόμενοι ότι θα γίνουμε έμπρακτα καλύτεροι άνθρωποι στο μέλλον…
 
Εμφανίζεται ένα άτομο ή κάποια άτομα που ουδέποτε τα είχαμε ευεργετήσει, που ουδέποτε τους είχαμε δώσει «σημασία», που ουδέποτε είχαμε στοιχειωδώς επιδιώξει τον ελάχιστο κοινωνικό και διαπροσωπικό συσχετισμό μαζί τους και οι οποίοι, εντελώς αυθόρμητα και χωρίς δεύτερη σκέψη, μας συνδράμουν «λυτρωτικά»… Και όχι απλά μας συνδράμουν, αλλά μας στηρίζουν τόσο ανέλπιστα που αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι όλη αυτή η δοκιμασία ίσως, τελικά, να ήταν για το καλό μας…, αφού, όχι απλά απομακρυνθήκαμε από ψεύτικους ανθρώπους – με τυπικά προσωπεία εξασφάλισης μικρότερων ή μεγαλύτερων κάθε φορά συμφερόντων – , αλλά, επιπλέον και κυρίως, μας δόθηκε η δυνατότητα να γνωρίσουμε αυθεντικούς ανθρώπους με ειλικρίνεια, δοτικότητα, μαχητικότητα και ήθος…
 
Τα πράγματα αποκαθίστανται σιγά-σιγά, εμείς έχουμε οικειοποιηθεί αναπόφευκτα με το πρόσωπο ή τα πρόσωπα που μας ευεργέτησαν και όλα κυλούν ομαλά προς την πλήρη ανάταξη όλων των δεδομένων της εφησυχαστικής μας καθημερινότητας, τα οποία είχαν ανατραπεί…
 
Ωστόσο, προς απογοήτευσή μας και εντελώς απροσδόκητα, «κάτι» αρχίζει  να μας ενοχλεί… Το πρόσωπο που μας ευεργέτησε δεν ήταν τόσο τέλειο όσο νομίζαμε.. Μας ενοχλεί «πάνω του» το α΄ το β΄ το γ΄…. στοιχείο ή χαρακτηριστικό! Η εικόνα του μας δημιουργεί μια κλιμακούμενη αρνητικά δυσαρέσκεια, ενώ οι αφορμές για διαπροσωπικές αντιπαραθέσεις και αψιμαχίες καθίστανται όλο και πιο συχνές μέσα στο πλαίσιο μιας διαγεγραμμένης πορείας απόλυτης σύγκρουσης και αντιπαράθεσης και μάλιστα με επιχειρήματα μη συγχωρούμενων λαθών του προσώπου ή των προσώπων των οποίων οι αρχές και το ηθικό τους υπόβαθρο μας έσωσαν σε μια από τις πιο κρίσιμες στιγμές της ζωής μας… Γιατί όμως; Τι συμβαίνει;
 
Δεν αισθανόμαστε ότι είμαστε αγνώμονες, ούτε άδικοι, θεωρώντας ότι μέσω κάποιας ευγενούς χειρονομίας – έκφρασης φιλοφρόνησης… «έχουμε βγάλει την υποχρέωση» όπως συνήθως λέγεται… Και για να εκφραστώ πιο απλά και ταυτόχρονα πιο ακραία… «Εσύ μου σώζεις τη ζωή ή με γλυτώνεις από διάφορους κινδύνους και ο ίδιος ή η ίδια προσωπικά με ένα υπέροχο τραπέζι (γεύμα ή δείπνο) που σου προσφέρω ή με ένα δώρο «συμψηφίζω» την υποχρέωση…». Πλέον, η μονόπλευρη σωτήρια προσφορά του ευεργέτη μας έχει γίνει μια αμοιβαία συναλλαγή που έχει χάσει και κάθε νόημα… για περαιτέρω συγχρωτισμό.
 
Άλλωστε έχουμε επιχειρήματα… Μου έκανες αυτό…, μου έκανες εκείνο… Εκείνη την ημέρα μου είπες αυτό και με πρόσβαλες ή μείωσες την αξιοπιστία της προσωπικότητάς μου και άλλα συναφή… Εκτός αυτού, δεν έπραξες το γ’, το δ’ κ.λ.π…. Τελειώσαμε… Η αγανάκτηση μας πνίγει….
 
Το εντελώς παράδοξο το οποίο ακολουθεί στο εν λόγω περιγραφόμενο «σκηνικό»» είναι ότι επιζητούμε μια «αυθόρμητη» ή και τυχαία συνάντηση ή επιδιώκουμε ασυναίσθητα ή και συνειδητά ακόμα να συγχρωτισθούμε με το πρόσωπο που κάποτε μας είχε τόσο βάναυσα απορρίψει, εάν και είχε ευεργετηθεί από εμάς και αρχίζουμε να του περιγράφουμε «τον πόνο μας», δηλαδή την απογοήτευση που βιώνουμε απ’ αυτόν που μας ευεργέτησε και μάλιστα αφηγούμενοι τα «μεταφραζόμενα» στο μυαλό μας ως ατυχή δεδομένα, αφού φυσικά έχει απέλθει πλέον η δύσκολη συγκυρία με την οποία βρεθήκαμε αντιμέτωποι….
 
Το πρόσωπο που μας είχε απορρίψει και μας είχε φερθεί απάνθρωπα και σκληρά, μας συμμερίζεται πλήρως τώρα, βρίσκει δίκαιο στα επιχειρήματά μας και κυρίως, λόγω της ουδετερότητάς του στην εν λόγω σχέση, μέσα από τις αφηγήσεις μας, επισημαίνει και άλλα τρωτά σημεία που είχαν διαφύγει της προσοχής μας και τα οποία θα πρέπει να μας «εξεγείρουν» περισσότερο έναντι του προσώπου που μας  ευεργέτησε… «Ευτυχώς που μας τα επεσήμανε…», σκεφτόμαστε… Ακολούθως και οι δυο μαζί στρεφόμαστε κατά αυτού που μας έσωσε….
 
Μπορεί να ακούγεται παράλογο, αλλά εμείς αισθανόμαστε ότι έχουμε δίκαιο. Μπορεί να μας έσωσε το συγκεκριμένο πρόσωπο τότε, τη δύσκολη συγκυρία όπου όλοι οι άλλοι μας εγκατέλειψαν, αλλά …, τώρα η συμπεριφορά του είναι «ενοχλητική» και τα επιχειρήματά μας βασίζονται σε αντικειμενικά στοιχεία, του τύπου «με στραβοκοίταξε ο σκύλος του και μου νιαούρισε περίεργα η γάτα του» !
 
Ο πρώην ευεργέτης «απορρίπτεται» από τον διαπροσωπικό μας ορίζοντα, πολλές φορές σχολιάζεται και συκοφαντείται και εμείς αγκαλιάζουμε το πρόσωπο ή τα πρόσωπα που είχαν ευεργετηθεί από εμάς, αλλά όταν, για μια και μόνο φορά, προσφύγαμε σε αυτά, μας φέρθηκαν με ασύλληπτη σκληρότητα…. «Δεν βαριέσαι», «ας τα ξεχάσουμε όλα» – τους συγχωρούμε –  «άνθρωποι είναι…». «Ίσως δεν είχαν συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης μας, ίσως αντιμετώπιζαν κάποια δικά τους προβλήματα το δεδομένο χρονικό διάστημα…, ας δώσουμε μια ακόμα ευκαιρία στη σχέση ή στη φιλία μας ή στην κοινωνική μας συναναστροφή…, τώρα, άλλωστε, που όλα στην καθημερινότητά μας ανέκτησαν την προηγούμενη (φαινομενική) τους ισορροπία…».
 
Απίστευτο… και όμως τόσο συχνά διαπραττόμενο…
Γιατί συγχωρούμε αυτόν που εντελώς άπονα «μας εγκατέλειψε στην τύχη μας» και αδιαφόρησε πλήρως την ώρα της μέγιστης ανάγκης μας και στρεφόμαστε εναντίον αυτού που μας ευεργέτησε και αναπόφευκτα οικειοποιήθηκε μαζί μας μέσω μιας ουσιαστικής διαπροσωπικής σχέσης που δεν βασίζεται σε τυποποιημένες μορφές συμπεριφοράς συχνά υποκριτικής, αλλά στην αυθεντικότητα των συναισθημάτων και στην ανεπιτήδευτη γενναιοδωρία;
 
Γιατί αυτήν την οικειοποίηση τη μεταφράζουμε σε εχθρικότητα και μάλιστα μέσω ανόητων αφορμών;
 
Τι μας ενοχλεί τελικά; ο διαφορετικός τους χαρακτήρας;  η δύναμη και η πηγαία θέληση να βοηθήσουν τον συνάνθρωπό τους, χωρίς προηγουμένως να έχουν υπολογίσει τα ενδεχόμενα οφέλη και τις αντίστοιχες απώλειες από μια τέτοια ενέργεια;;; Οι απόψεις πολλές και οι απαντήσεις διάφορες, μέσα από το πρίσμα διαφορετικών επιστημονικών προσεγγίσεων και επιχειρημάτων ηθικής, ψυχολογικής – ψυχιατρικής, κοινωνιολογικής και  θρησκευτικής ερμηνείας…
 
Μήπως, τελικά, αυτό το μεγαλείο που αποπνέουν οι δοτικοί συνάνθρωποί μας, όντας ευγενείς και γενναιόδωροι συναισθηματικά αγγίζει τις εσωτερικές μας ανασφάλειες;
 
Μήπως αισθανόμαστε αδύναμοι και ελλειμματικοί, θεωρώντας ότι στερούμαστε της εσωτερικής ικανότητας και της ψυχικής δύναμης να προσφέρουμε αντίστοιχα και εμείς…. κάτι τόσο όμορφο, τόσο τρυφερό, τόσο σωτήριο, τόσο άυλο και όμως τόσο λυτρωτικό, ευγενές και μοναδικό;
 
Μήπως δεν έχουμε δυστυχώς συνειδητοποιήσει ότι όλοι μας διαθέτουμε χαρίσματα και ικανότητες, οι οποίες δεν συνιστούν συγκρινόμενα – ανταγωνιστικά μεγέθη κοινωνικής προβολής – επιβολής, ενώ, ταυτόχρονα, σκιαγραφούν το μεγαλείο της μοναδικής μας προσωπικότητας, το οποίο οι ίδιοι «κατασπαράζουμε» υιοθετώντας ατυχώς τα προβαλλόμενα πρότυπα στάσης ζωής και υλικού ευδαιμονισμού, τα οποία αναιρούν κάθε θετική μας προαίρεση, «εκμηδενίζουν» κάθε αγνό μας συναίσθημα και κάθε πρόθεση δημιουργικότητας και αναζήτησης της ευχαρίστησης κάθε στιγμή της ζωής μας που δεν θα γυρίσει ποτέ πίσω, εγκλωβίζοντάς μας στην περιδίνηση των παθών μας και μόνο;
 
Ερωτήματα που ο καθένας και η καθεμία από εμάς θα πρέπει να θέσει με πολύ αυστηρότητα προς τον εαυτό του/της, αντίστοιχα.
 
Την επόμενη φορά που θα νιώσουμε θυμό ή απογοήτευση ενθυμούμενοι κάποια γεγονότα ή «ελαττώματα» – ανόητες αφορμές σε σχέση με το πρόσωπο που μας ευεργέτησε, όταν όλοι οι άλλοι προέβαλαν λογικοφανή επιχειρήματα αποχής από κάθε στοιχειώδη έννοια ανθρώπινης συμπόνιας ή επικαλούνταν ευφάνταστες δικαιολογίες ή επέδειξαν παράλογη αναλγησία, ΑΣ ΣΚΕΦΤΟΥΜΕ ότι συχνά φαντάζει «άψογο»… οτιδήποτε στέκεται μακριά μας και είναι απρόσιτο στην ουσία του…  
 
Όποιος αυθόρμητα και ασυναίσθητα και χωρίς δεύτερη σκέψη μας παρέχει μαθήματα ηθικής ανωτερότητας θα πρέπει, τουλάχιστον, να του αποδίδουμε τον πρέποντα σεβασμό και την αντίστοιχη ευγνωμοσύνη, εάν δεν θέλουμε να απολέσουμε κάθε έννοια αυτοσεβασμού και να στερηθούμε συνειδητά κάθε ευκαιρία θετικού παραδειγματισμού και προσωπικής αυτοπραγμάτωσης, που δεν στηρίζεται στην ωμότητα μιας εμπορικής συναλλαγής, καμουφλαρισμένης ως κοινωνικής ή φιλικής συναναστροφής, η οποία, αλλοίμονο, σπάνια φέρει το χαρακτήρα της αμφίδρομης πορείας (επί ίσοις όροις), αλλά στην ουσία της υποκρύπτει τη στυγνή εκμετάλλευση της μιας ανθρώπινης οντότητας από την άλλη… σε κάθε εποχή, σε κάθε κοινωνικό συσχετισμό, σε κάθε επαγγελματικό χώρο, σε κάθε ηλικιακό στάδιο…
 
Άλλωστε, μια απλή αναζήτηση της ετυμολογίας της λέξης «ευεργέτης» θα μας λύσει εύκολα όλες τις απορίες: ευ+ έργον= το καλό έργο!

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΦΘΟΡΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ;

Η φθορά της δημοκρατίας χτες και σήμερα

Ως γνωστόν, το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, του πιο φονικού εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στους Έλληνες, σήμανε και την αρχή μιας τάχιστης κατάρρευσης της πόλεως-κράτους. Ένα τέτοιο φαινόμενο εντάσσεται στη λογική των ιστορικών και συναφώς κοινωνικο-πολιτικών αλλαγών –αρνητικών ή θετικών. Αυτές τείνουν βασικά να γίνονται αισθητές από τα ορατά συντρίμμια ή τις αποσυνθέσεις που τις προκαλούν ή που οι ίδιες (οι αλλαγές) αφήνουν πίσω τους. Κάτι παρόμοιο, για παράδειγμα, συμβαίνει και τώρα με την εθνο-κρατική υπόσταση των Νεοελλήνων: οδεύει προς κατάρρευση ή αποσύνθεση, ανεξάρτητα αν οι αμπελοφιλόσοφοι των ποικίλων καθεστωτικών σχηματισμών, δρώντων είτε με τη μάσκα της «δημοκρατίας» ή και με εκείνη του «σοσιαλισμού» κ.λπ., δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εννοήσουν το κακό που απεργάζονται. Μελετώντας ο Αριστοτέλης τη συγκεκριμένη τότε ιστορική πραγματικότητα επιχείρησε να ερμηνεύσει ρεαλιστικά, αλλά με διεισδυτικό φιλοσοφικό μάτι την πολύπλοκη πολιτική κατάσταση. Στο έργο του Πολιτικά διερευνά λόγους και αιτίες, που σώζουν και φθείρουν τα πολιτεύματα. Η όλη έρευνά του δεν είναι μια ευθύγραμμη πορεία, αλλά περιέχει όχι και λίγες διαφορετικές έως και αντιθετικές πτυχές, ανάλογα με το προς διερεύνηση σημείο ή στοιχείο.

Αναγνωρίζοντας ο φιλόσοφος την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στη δημιουργία ή στην κατάργηση διαφόρων πολιτικών συστημάτων ορίζει το πολίτευμα ως εξής:

«είναι η εύτακτη οργάνωση των εξουσιών και αυτές τις διαμοιράζονται όλοι οι πολίτες ή με βάση την πολιτική δύναμη όσων μετέχουν είτε με κάποια κοινή αρχή ισότητας» (Πολιτικά 1290a, 7-10).
Τι μας λέει εδώ ο Αριστοτέλης; Πως το σώμα των πολιτών παίζει καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση ενός πολιτεύματος. Αλλά αυτό το σώμα δεν διέπεται από ενιαίες αρχές: μπορεί να λειτουργεί είτε με βάση την αρχή του ισχυρότερου είτε με την αρχή της ισότητας, σχετικής ή απόλυτης, και με δικαιοκρισία. Επομένως, πέραν του ως άνω θεμελιώδους οντολογικά ορισμού, κάθε πολίτευμα ευδοκιμεί ή παρακμάζει ανάλογα με συγκεκριμένες ποιοτικές και ποσοτικές αρχές ή στοιχεία, όπως επίσης ανάλογα με τις διακρίσεις που υφίστανται ή καλλιεργούν οι διάφορες εν εξουσία μερίδες των πολιτών. Σημειωτέον ότι ο Αριστοτέλης δεν παραλείπει να διαβαθμίζει τα διάφορα στρώματα ή μερίδες των πολιτών κοινωνικά, με σημερινή ορολογία κοινωνικο-ταξικά: διακρίνει βασικά την «τάξη» των φτωχών και εκείνη των πλούσιων με αντίστοιχες υποδιαιρέσεις, διαστρωματώσεις. Αυτές οι δυο «τάξεις», δηλαδή τα μέρη της πόλεως, είναι αντίπαλες/α μεταξύ τους και ανάλογα με το ποιο μέρος έχει την υπεροχή προκύπτουν δυο κύρια πολιτεύματα: η δημοκρατία και η ολιγαρχία (ο.π., 1291b, 10-13).

Αλλά και αυτά τα πολιτεύματα έχουν πολλούς επί μέρους τύπους ή είδη. Ως προς τη δημοκρατία, πιο ειδικά, το κάθε είδος δημοκρατικής διακυβέρνησης εξαρτάται από τις κοινωνικές κατηγορίες των ανθρώπων, ήτοι στρώματα, που στηρίζεται, από την οργάνωση των δομών εξουσίας, καθώς επίσης και από τον τρόπο αντιπροσώπευσης των πολιτών. Αλλά το δημοκρατικό πολίτευμα αυτό καθεαυτό διαφέρει από το ολιγαρχικό σε όλες τις παραλλαγές του, δυνάμει του γεγονότος ότι πρεσβεύει, θεωρητικά τουλάχιστον, την ισότητα για όλους, ενώ το ολιγαρχικό πρεσβεύει την ισότητα για τον εαυτό του και την ανισότητα για τους πολλούς. Στην πράξη ωστόσο, τονίζει με έμφαση ο Αριστοτέλης (βλ Πολιτικά IV και V), τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα. Μια εγγενής φθορά για όλα τα πολιτεύματα, μηδέ εξαιρουμένης και της δημοκρατίας, προκύπτει από τη διάσταση λόγων και έργων. Ενώ διατείνονται ότι μάχονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για την εφαρμογή της αρχής της ισότητας σε όλους τους πολίτες, στην πραγματικότητα υπερασπίζονται τα ιδιοτελή συμφέροντα της δικής τους κομματικής-πολιτικής φατρίας και εφαρμόζουν τα εν λόγω δικαιώματα και την ισότητα μόνο για τον εαυτό τους. Ερώτημα: μήπως δεν συμβαίνει το ίδιο ακριβώς και στη σημερινή Ελλάδα; Επομένως, η φθορά ενός δημοκρατικού πολιτεύματος επέρχεται από τα έργα και τις ημέρες των κυβερνώντων (ό.π. 1300 κ.εξ.).

Περαιτέρω, η φθορά του δημοκρατικού πολιτεύματος προκύπτει από την αντιπαλότητα συμφερόντων τόσο ανάμεσα στις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις και τα αντίστοιχα κοινωνικά στρώματα όσο και στους κόλπους της ίδιας της τάξης, δηλαδή της φατρίας που κυβερνά. Επίσης, μια από τις κύριες αιτίες φθοράς του δημοκρατικού πολιτεύματος, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η δημαγωγία: οι κυβερνώντες δημαγωγούν σε βάρος των πολιτικών τους αντιπάλων, τους δυσφημούν, τους εξορίζουν, τους διώκουν πολιτικά, τους απαλλοτριώνουν πολιτικά δικαιώματα, αλλά και την περιουσία τους, ελπίζοντας έτσι να κερδίσουν την εύνοια του λαού (ό.π., 1304 κ.εξ). Μια τέτοια δημαγωγική πολιτική διαφθείρει τα δημόσια ήθη και καταλύει πρακτικά τη δημοκρατία, μετατρέποντάς την σε ολιγαρχία. Άλλη αιτία φθοράς της δημοκρατίας είναι η συγκέντρωση πολλών εξουσιών σε ένα πρόσωπο, με αποτέλεσμα να υπάρχει στα λόγια δημοκρατία, στην ουσία όμως τυραννία τους ενός ανδρός (ό.π. 1305). Με περισσή σαφήνεια παρατηρεί ο μεγάλος έλληνας φιλόσοφος πως όσοι συγκεντρώνουν όλες τις εξουσίες στα χέρια τους δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος της εξουσίας, χωρίς να διαφθείρονται (όπ., 1308b). Συνοψίζει λοιπόν λέγοντας πως μια γενική, καθολική φθορά της δημοκρατίας, σε στενή συνάφεια με όλες τις άλλες αιτίες της φθοράς της, είναι η στρεβλή αντίληψη και εφαρμογή της ελευθερίας: αντί να εφαρμόζονται οι νόμοι επί ίσοις όροις από όλους, ορισμένοι πιστεύουν πως μπορούν να τίθενται υπεράνω των νόμων (ό.π., 1310). Και όλα αυτά έχουν έναν κοινό παρανομαστή: την απουσία μέτρου. Με όλα τα παραπάνω, ο Αριστοτέλης απαντά και στο ερώτημα, που μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε καλύτερα το δικό μας σήμερα και το οποίο επανέρχεται δριμύτερο: ποιοι είναι οι εχθροί της δημοκρατίας; Απάντηση: οι ίδιοι οι φανατικοί «υπερασπιστές» της, δηλαδή εκείνοι οι κυβερνώντες που με τις πράξεις τους καθιστούν τη δημοκρατία: κράτος χωρίς το δήμο, άρα βία ενάντια στο δήμο.