Παρασκευή 1 Ιανουαρίου 2016

Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΠΕΖΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΦΕΡΕΚΥΔΗΣ Ο ΣΥΡΟΣ

Ο γάμος του Ζάντα με την Χθονίη

Ο Φερεκύδης από τη Σύρο είναι ίσως (μαζί με τον Αναξίμανδρο) ο αρχαιότερος Έλληνας πεζογράφος. Στο έργο του Ἑπτάμυχος περιέγραφε τη γέννηση των θεών και τη δημιουργία του κόσμου. Η κοσμογονία του άρχιζε με τρεις θεότητες που "υπήρχαν από πάντα": τον Ζάντα (Ζας =Ζευς), τον Χρόνο και την Χθονίη (τη γη ως υπέδαφος, ως κατοικία των χθόνιων θεοτήτων, σε αντίθεση με την επιφάνεια της γης, την Γῆν). Το απόσπασμα που ακολουθεί έχει σωθεί σε πάπυρο και αναφέρεται στον γάμο του Ζάντα με την Χθονίη. Σ᾽ αυτό περιγράφεται το ένδυμα που ο Ζας δώρισε την τρίτη ημέρα του γάμου στη σύζυγό του, πάνω στο οποίο ήταν κεντημένη η Γη και ο Ωγηνός (= Ωκεανός), καθώς και τα ἀνακαλυπτήρια, η αποκάλυψη δηλαδή του προσώπου της νύφης. Η διήγηση αυτή με τα σαφή παραμυθικά στοιχεία περιγράφει με γλώσσα αλληγορική τη δημιουργία του κόσμου και αιτιολογεί συγχρόνως μυθολογικά το γαμήλιο έθιμο των ανακαλυπτηρίων. Το απλό ύφος του πρωτοτύπου προφανώς δεν διαφοροποιείται από το ύφος αντίστοιχων προφορικών διηγήσεων της εποχής.

Απόσπασμα 2

αὐ›τῷ ποιοῦσιν τὰ οἰκία πολλά τε καὶ μεγάλα. ἐπεὶ δὲ ταῦτα ἐξετέλεσαν πάντα καὶ χρήματα καὶ θεράποντας καὶ θεραπαίνας καὶ τἆλλα ὅσα δεῖ πάντα, ἐπεὶ δὴ πάντα ἑτοῖμα γίγνεται, τὸν γάμον ποιεῦσιν. κἀπειδὴ τρίτη ἡμέρη γίγνεται τῷ γάμῳ, τότε Ζὰς ποιεῖ φᾶρος μέγα τε καὶ καλὸν καὶ ἐν αὐτῷ ‹ποικίλλει Γῆν› καὶ Ὠγη‹νὸν καὶ τὰ Ὠ›γηνοῦ ‹δώματα *** βουλόμενος› γὰρ σέο τοὺς γάμους εἶναι τούτῳ σε τι‹μῶ›. σὺ δέ μοι χαῖρέ τε καὶ σύνισθι. ταῦτά φασιν ἀνακαλυπτήρια πρῶτον γενέσθαι· ἐκ τούτου δὲ ὁ νόμος ἐγένετο καὶ θεοῖσι καὶ ἀνθ‹ρώποι›σιν. ἡ δέ μι‹ν ἀμείβε›ται δεξαμ‹ένη εὑ τὸ› φᾶ‹ρος ...

***
Του ετοιμάζουν τα δώματα, πολλά και μεγάλα. Και όταν τέλειωσαν με όλα, και με την επίπλωση και με τους υπηρέτες και τις υπηρέτριες και με όλα τα άλλα απαραίτητα, κάνουν το γάμο. Και την τρίτη μέρα του γάμου ο Ζας φτιάχνει μεγάλο και ωραίο φόρεμα και το στολίζει με τη Γη και τον Ωγηνό και τα δώματα του Ωγηνού ***
«με τούτο δω σε τιμώ, θέλοντας τούτοι οι γάμοι να είναι δικοί σου. Χαίρε και γίνε ταίρι μου». Και λένε ότι αυτά ήταν τα πρώτα ανακαλυπτήρια: έτσι γεννήθηκε αυτό το έθιμο και για τους θεούς και για τους ανθρώπους. Και αυτή αποκρίνεται, αφού δέχτηκε το ρούχο ...

Οι χρυσές κουκκίδες

Ο Μαρτίν είχε ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μέσα σε έντονες απολαύσεις.

Όταν η νοημοσύνη τον δεν έφτανε για να του δείξει τον καλύτερο δρόμο, τον οδηγούσε η διαίσθησή του. Ένιωθε σχεδόν όλη την ώρα ήρεμος κι ευτυχισμένος, απλώς, μερικές φορές, τη διάθεσή του σκίαζε η αίσθηση ότι ασχολιόταν υπερβολικά με τον εαυτό του.

Είχε μάθει να είναι υπεύθυνος για τη ζωή του και αγαπούσε τον εαυτό του τόσο ώστε να προσπαθεί να του εξασφαλίζει ό,τι καλύτερο. Ήξερε ότι κατέβαλλε κάθε δυνατή προσπάθεια προσέχοντας να μη βλάψει τους άλλους, και κυρίως εκείνους που αγαπούσε. Ίσως γι’ αυτό τον πείραζαν τόσο οι άδικες επικρίσεις, ο φθόνος των τρίτων και οι κατηγορίες που πολύ συχνά δεχόταν από το στόμα γνωστών και αγνώστων.

Έφτανε η αναζήτηση της απόλαυσης για να δώσει νόημα στη ζωή του;

Το άντεχε ο ίδιος να ορίζει τον εαυτό του σαν έναν ηδονιστή που είχε βάλει στο επίκεντρο της ύπαρξής του την προσωπική του ικανοποίηση;

Πώς να εναρμονίσει τα συναισθήματα αυτά της προσωπικής ευχαρίστησης με τις απόψεις του περί ηθικής, με τη θρησκευτική του πίστη, με όλα αυτά που είχε διδαχτεί από τους προγόνους του;

Τι νόημα είχε μια ζωή που σήμαινε κάτι μόνο για τον ίδιο;

Εκείνη την ημέρα, οι σκέψεις αυτές τον βάραιναν περισσότερο από κάθε προηγούμενη.

Ίσως θα έπρεπε να απομακρυνθεί. Να φύγει μακριά. Να αφήσει ό,τι είχε και δεν είχε στα χέρια άλλων. Να μοιράσει όλη του την περιουσία ή να την αφήσει κληρονομιά, ώστε ν’ αποτελέσει για κάποιους —έστω και απών—, μια καλή ανάμνηση.

Κάπου αλλού, σε άλλη χώρα, σε άλλη πόλη, με άλλους ανθρώπους, θα μπορούσε να κάνει ένα νέο ξεκίνημα. Μια διαφορετική ζωή, μια ζωή στην υπηρεσία των άλλων, μια ζωή με αλληλεγγύη.

Έπρεπε να βρει χρόνο να στοχαστεί για το παρόν και το μέλλον του.

Έβαλε λοιπόν ο Μαρτίν κάτι λίγα πράγματα σ’ ένα σακίδιο κι έφυγε με κατεύθυνση το βουνό.

Κάποιος του είχε πει ότι ήταν ήσυχα εκεί πάνω, και πως η θέα της εύφορης κοιλάδας σε βοηθούσε να βάλεις τις σκέψεις σου σε τάξη.

Όταν έφτασε στο ψηλότερο σημείο του βουνού γύρισε να κοιτάξει την πόλη του για τελευταία ίσως φορά.

Σουρούπωνε και η πόλη φαινόταν πολύ ωραία από ψηλά.

« Ένα πέσο για να κοιτάξεις μέσα από το τηλεσκόπιο.»

Ήταν η φωνή ενός γέρου που εμφανίστηκε από το πουθενά, μ ένα μικρό πτυσσόμενο τηλεσκόπιο στα χέρια. Τώρα, με το ένα χέρι του δείχνει το τηλεσκόπιο και με το άλλο απλωμένο περιμένει τα λεφτά.

Ο Μαρτίν ψάχνει στην τσέπη του, βρίσκει το κέρμα που ήθελε και το δίνει στον γέρο. Ανοίγει τότε κι εκείνος το τηλεσκόπιο και το δίνει στον Μαρτίν.

Ο Μαρτίν παίρνει το τηλεσκόπιο και κοιτάζει... Καταφέρνει να εντοπίσει τη γειτονιά του, την πλατεία, και απέναντι από την πλατεία, το σχολείο.

Ξαφνικά, κάτι του τραβάει την προσοχή. Μια χρυσή κουκίδα λάμπει ζωηρά στην αυλή του παλιού κτιρίου.

Ο Μαρτίν σηκώνει τα μάτια του από τον φακό, τα ανοιγοκλείνει μερικές φορές και ξανακοιτάει. Η χρυσή κουκίδα είναι ακόμη εκεί.

«Πολύ περίεργο!» λέει ο Μαρτίν απορημένος, χωρίς να καταλάβει ότι μίλησε δυνατά.

«Πού είναι το περίεργο;» τον ρωτάει ο γέρος.

«Να εκεί, η κουκίδα που λάμπει...» λέει ο Μαρτίν, «...στην αυλή του σχολείου» συνεχίζει και του δίνει το τηλεσκόπιο για να δει κι ο γέρος αυτό που μόλις είδε εκείνος.

«Αυτά είναι ίχνη» του λέει ο γέρος.

«Τι ίχνη;» ρωτάει ο Μαρτίν.

«Θυμάσαι εκείνη την ημέρα —πρέπει να ήσουνα επτά χρόνων—, που ο Χαβιέρ, ο παιδικός σου φίλος, έκλαιγε απαρηγόρητος στην αυλή του σχολείου; Του είχε δώσει η μητέρα του λεφτά να πάρει ένα μολύβι για την πρώτη μέρα στο σχολείο. Είχε χάσει τα λεφτά κι έκλαιγε με λυγμούς» του απαντάει ο γέρος. Κάνει μια παύση και συνεχίζει: «Θυμάσαι τι έκανες; Είχες ένα καινούργιο μολύβι που πρώτη φορά το έφερνες στο σχολείο. Ακούμπησες στην πόρτα, έσπασες το μολύβι σε δύο ίσα μέρη, έξυσες το σπασμένο μισό κι έδωσες στον Χαβιέρ το άλλο μισό από το καινούργιο σου μολύβι.»

«Δεν το θυμόμουνα» λέει ο Μαρτίν. «Αυτό, όμως, τι σχέση έχει με τη χρυσή κουκίδα;»

«Ο Χαβιέρ δεν ζέχασε ποτέ εκείνη τη χειρονομία, και η ανάμνηση αυτή είχε μεγάλη σημασία για τη ζωή του.»

«Ε, και λοιπόν;»

«Υπάρχουν πράξεις στη ζωή ενός ανθρώπου που αφήνουν ίχνη στη ζωή των άλλων» του εξηγεί ο γέρος. «Οι πράξεις που συμβάλλουν στην εξέλιξη των υπολοίπων, αφήνουν σημάδια σαν χρυσές κουκίδες...»

Ο Μαρτίν ξανακοιτάει μέσα από το τηλεσκόπιο και βλέπει κι άλλη κουκίδα να λάμπει στο δρομάκι που βγάζει από το κολέγιο.

«Αυτή είναι για την ημέρα που βγήκες να υπερασπιστείς τον Πάντσο, θυμάσαι; Γύρισες σπίτι με μαυρισμένο μάτι και μία τσέπη του παλτού σου σκισμένη.»

Ο Μαρτίν κοιτάζει την πόλη απ’ άκρη σ’ άκρη.

«Αυτή εδώ στο κέντρο...» συνεχίζει ο γέρος, «είναι η δουλειά που βρήκες στον δον Πέδρο όταν τον απέλυσαν από το εργοστάσιο... και η άλλη, εκεί δεξιά, είναι το ίχνος εκείνης της φοράς που έδωσες τα χρήματα που έλειπαν για την εγχείρηση του παιδιού του Ραμίρες... Τα ίχνη πάλι εδώ αριστερά, είναι από τότε που γύρισες από ταξίδι γιατί πέθανε η μητέρα του φίλου σου, του Χουάν, και ήθελες να είσαι δίπλα του.»

Ο Μαρτίν βάζει στην άκρη το τηλεσκόπιο. Δεν το έχει πια ανάγκη γιατί, και χωρίς αυτό, αρχίζει να βλέπει χιλιάδες χρυσές κουκίδες διασκορπισμένες σ’ ολόκληρη την πόλη.

Μόλις έπεσε ο ήλιος, η πόλη φωτίστηκε ολόκληρη από τα χρυσά του ίχνη.

Τότε ένιωσε ο Μαρτίν ότι μπορούσε να γυρίσει ήσυχος στο σπίτι του.

Θα ξεκινούσε τη ζωή του από την αρχή, αλλά αυτή τη φορά από ένα διαφορετικό σημείο.

****************

Το συναί­σθημα είναι αυτό που προετοιμάζει το σώμα για να ενεργή­σει. Ωστόσο, το συναίσθημα είναι η μισή διαδικασία. Η άλλη μισή είναι η ενέργεια. Αυτό λοιπόν που γίνεται αμέσως μετά είναι ότι φορτίζομαι με ενέργεια, δύναμη και διάθεση. Η με­τατροπή των συναισθημάτων αυτών σε ενέργεια θα μου επι­τρέψει να συνειδητοποιήσω πραγματικά την απουσία αυτού που δεν υπάρχει πια. Και η συνειδητοποίηση του απόντος, η επαφή με την απουσία που φοβόμουν, θα μου επιτρέψει στη συνέχεια να δεχτώ τη νέα πραγματικότητα. Αυτή είναι μια συνειδητοποίηση καθοριστική πριν από τη στροφή στον εαυ­τό μου.

Jorge Bucay - Ο Δρόμος των Δακρύων

Η αγάπη δεν είναι μόνο ένα φιλί

Πώς και γιατί ερωτευόμαστε, αποκτούμε οικειότητα και δεσμευόμαστε με κάποιον; Πώς επιλέγουν σύντροφο οι γυναίκες και πώς οι άνδρες; Ποιες είναι οι φάσεις που περνάει μια σχέση και ποιες οι επικίνδυνες στιγμές για να διαλυθεί; Μπορούμε να είμαστε μονογαμικοί; Οι απαντήσεις στα όσα ακολουθούν.
Η αγάπη βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος από την αρχή του ανθρώπινου γένους. Γι’ αυτό άλλωστε και έχει υπάρξει σημαντική πηγή έμπνευσης για ζωγράφους, ποιητές, συγγραφείς και άλλους καλλιτέχνες. Σχετικά πρόσφατα (από τις αρχές του 20ού αιώνα), η αγάπη έχει γίνει αντικείμενο μελέτης και των επιστημόνων, με τους ψυχολόγους και τους κοινωνικούς επιστήμονες να έχουν ασχοληθεί αρκετά με τη σχετική έρευνα. Ο κύριος όγκος της έρευνας παλαιότερα εστιαζόταν στον γάμο, γεγονός που αντανακλούσε και τη σημασία που αυτός είχε για την κοινωνία του προηγούμενου αιώνα. Σιγά-σιγά όμως το ενδιαφέρον της έρευνας μετατοπίστηκε από τον γάμο στην αγάπη και τον έρωτα, σε μια προσπάθεια να απαντηθεί επιτέλους το ερώτημα πώς και γιατί οι άνθρωποι ερωτευόμαστε και επιλέγουμε έναν συγκεκριμένο σύντροφο.
 
Παρ’ όλα αυτά, το θέμα ερευνούσαν κυρίως ψυχολόγοι και όχι νευροεπιστήμονες, αφού επικρατούσε ευρέως η αντίληψη ότι ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα που δεν μπορεί να προσεγγιστεί μελετώντας τη δραστηριότητα του εγκεφάλου και στο οποίο δεν παίζουν ρόλο βιολογικοί ή γενετικοί παράγοντες (όπως συμβαίνει για παράδειγμα με το ζευγάρωμα στα ζώα). Ωστόσο, η έρευνα μας έδειξε ότι όλα τα συναισθήματα έχουν τη νευρολογική τους εξήγηση και ότι η αγάπη ή ο έρωτας δεν αποτελούν εξαίρεση σε αυτό. Τελευταία, μάλιστα, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, όπως η μαγνητική τομογραφία ή οι ορμονολογικές εξετάσεις, για να αποτυπώσουν το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός ερωτευμένου ανθρώπου.
 
Πόσο κρατάει ο έρωτας;
Έχει πολλές φορές ειπωθεί ότι οι εξελικτικοί μηχανισμοί μάς ωθούν να επιλέξουμε για σύντροφο εκείνον με τον οποίο θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε τους «καλύτερους» απογόνους. Ο έρωτας αποτελεί πιθανώς το μέσο με το οποίο θα συνδεθεί ένα ζευγάρι ώστε να φέρει στον κόσμο  απογόνους και σύμφωνα με τους ερευνητές χρειάζεται να κρατάει αρκετά, τουλάχιστον τόσο όσο είναι απαραίτητο ώστε να μεγαλώσουν σε ικανοποιητικό βαθμό οι απόγονοι του ζευγαριού. Μάλιστα φαίνεται ότι ανάλογα με το είδος (των ζώων) αυτό το ερωτικό δέσιμο μπορεί να διαρκεί πολύ ή λιγότερο, κάτι που εξαρτάται από το πόσος χρόνος χρειάζεται για να μεγαλώσουν επαρκώς οι απόγονοι. Όσον αφορά, βέβαια, τους ανθρώπους, υπάρχουν συγκεκριμένες έρευνες που έχουν δείξει ότι πολλά διαζύγια συμβαίνουν στον 4ο χρόνο του γάμου και οι επιστήμονες το αποδίδουν στο γεγονός ότι στους ανθρώπους οι απόγονοι έχουν απόλυτη ανάγκη από τη συστηματική φροντίδα και των δύο γονιών τους, τουλάχιστον μέχρι τα τέσσερά τους χρόνια. Ίσως, λοιπόν, οι άνθρωποι να μη διαφέρουν πολύ από τα υπόλοιπα θηλαστικά, απλώς το διάστημα που χρειάζονται οι απόγονοί τους για να ανεξαρτητοποιηθούν είναι μεγαλύτερο από ό,τι σε άλλα είδη. Έτσι, οι άνθρωποι επενδύουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στη σχέση με τον σύντροφο που έκαναν το παιδί. Η σχετική έρευνα μάλιστα δείχνει ότι αυτή η περίοδος μπορεί να φτάνει και τα 7 χρόνια όταν το ζευγάρι έχει περισσότερα από ένα παιδιά να μεγαλώσει και αυτό γιατί χρειάζεται οι δύο γονείς να συνεργαστούν για περισσότερο διάστημα μέχρι να φτάσουν και τα δύο παιδιά σε μια ηλικία όπου δεν θα έχουν ανάγκη πια από την εντατική φροντίδα και των δύο γονιών τους.
 
Πόσο μπορεί να διαρκέσει μια σχέση;
Οι ειδικοί θεωρούν ότι οι σχέσεις έχουν 3 φάσεις:
  • Η πρώτη φάση είναι ο έρωτας και χαρακτηρίζεται από ένταση και πάθος, τους δύο συντρόφους να αποκτούν όλο και περισσότερη οικειότητα και να δεσμεύονται σιγά-σιγά. Αυτή η φάση δεν κρατάει περισσότερο από 6 μήνες. Διακριτικό γνώρισμα του έρωτα σε αυτό το διάστημα είναι η ανυπομονησία, ο ενθουσιασμός, αλλά και στρες, που οφείλεται στην ανασφάλεια και  μπορεί να προκαλέσει εναλλαγές στη διάθεση.
  • Η δεύτερη φάση είναι η παθιασμένη αγάπη. Ξεκινάει μετά από μερικούς μήνες σχέσης και συνοδεύεται από συναισθήματα ασφάλειας, αγάπης και ηρεμίας. Το πάθος βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, ενώ η οικειότητα και η δέσμευση όσο πάνε και γίνονται εντονότερα. Το στρες μειώνεται.
  • Η τρίτη φάση είναι η συντροφική αγάπη. Συνήθως η παθιασμένη αγάπη κρατάει αρκετό διάστημα (ίσως και χρόνια) πριν εξελιχθεί σε συντροφική αγάπη. Σε αυτό το στάδιο το πάθος έχει μειωθεί αισθητά, ενώ η οικειότητα και η δέσμευση βρίσκονται στο απόγειό τους. Πολλοί θεωρούν ότι η αγάπη σε αυτήν τη χρονική περίοδο μοιάζει πιο πολύ με τη φιλική αγάπη παρά με τον έρωτα.
Φυσικά δεν φτάνουν όλες οι σχέσεις σε αυτήν τη φάση, πολλές τελειώνουν πολύ νωρίτερα. Τα 4 χρόνια που αναφέραμε παραπάνω ως το σκαλοπάτι μετά από το οποίο ξεκινούν πολλές φορές τα προβλήματα είναι συχνά ακριβώς η στιγμή που η παθιασμένη αγάπη πάει να γίνει συντροφική αγάπη και η σχέση δεν αντέχει αυτήν την αλλαγή. Καθώς η σχέση είναι ευάλωτη, αν υπάρχει θέμα και με την οικειότητα του ζευγαριού τη στιγμή που το πάθος φεύγει, τότε το μόνο που μένει είναι η δέσμευση, η οποία σε πολλούς δεν φτάνει. Οι ειδικοί περιγράφουν αυτό το συναίσθημα ως «άδεια αγάπη». Κάποιοι μπορεί να χωρίσουν σε αυτό το στάδιο, άλλοι να παραμείνουν μαζί γιατί η δέσμευση είναι γι’ αυτούς σημαντική και άλλοι να μην φτάσουν ποτέ σε αυτό το στάδιο, παραμένοντας πάντα στην παθιασμένη αγάπη, ακόμα και μετά από 20 χρόνια σχέσης για παράδειγμα. Οι ειδικοί δεν μπορούν να πουν ποιοι είναι οι παράγοντες που καθορίζουν σε ποιο στάδιο θα φτάσει ή θα σταματήσει μια σχέση.
 
Η χημεία του έρωτα
Πολλές φορές, όταν θέλουμε να περιγράψουμε την έλξη μεταξύ δύο ανθρώπων, λέμε ότι υπάρχει ή δεν υπάρχει χημεία μεταξύ τους. Μπορεί να χρησιμοποιούμε τη λέξη «χημεία» μεταφορικά, όμως οι ειδικοί μάς διαβεβαιώνουν ότι κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύει και κυριολεκτικά, αφού χημικές ουσίες που εκκρίνονται στον οργανισμό (ορμόνες, νευροδιαβιβαστές) φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των συναισθημάτων, συμπεριλαμβανομένου φυσικά και του ερωτικού. Ας δούμε, λοιπόν, ποιες είναι αυτές όσον αφορά τον έρωτα και με ποιον τρόπο μάς επηρεάζουν:
 
Η ωκυτοκίνη  Έχει αγχολυτική δράση και είναι γνωστή ως η ορμόνη της εμπιστοσύνης, γι’ αυτό και φαίνεται να παίζει καταλυτικό ρόλο στα πρώτα στάδια του έρωτα, αφού μας αποτρέπει από το να φοβόμαστε το άγνωστο, το νέο. Επιπλέον, φαίνεται να επιδρά και στις μακροχρόνιες σχέσεις μειώνοντας το στρες και το άγχος.
 
Η ντοπαμίνη  Η απελευθέρωσή της και η ενεργοποίηση του κυκλώματος ανταμοιβής του εγκεφάλου κάνει την εμπειρία του έρωτα μία ανταποδοτική εμπειρία. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι το κύκλωμα ανταμοιβής ενεργοποιείται και σε άλλες περιπτώσεις, για παράδειγμα στον εθισμό. Με πολλούς τρόπους, η αγάπη και ο έρωτας μπορεί να μοιάζουν - να παρομοιαστούν με έναν εθισμό. Άλλωστε, τα ντοπαμινεργικά «μονοπάτια» που εμπλέκονται στον έρωτα και στη δημιουργία ζευγαριών είναι παρόμοια με εκείνα που «σχηματίζονται» κατά τη ανάπτυξη και την εγκατάσταση του εθισμού.
 
Η σεροτονίνη  Είναι μία άλλη ουσία που εμπλέκεται σαφώς στον έρωτα και το συναισθηματικό δέσιμο των ζευγαριών. Ο νευροδιαβιβαστής αυτός και οι εναλλαγές των επιπέδων του είναι γνωστό ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε διάφορες καταστάσεις, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η κατάθλιψη και η αγχώδης διαταραχή. Η αλήθεια είναι ότι τα αρχικά στάδια του έρωτα θυμίζουν την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και συμπεριλαμβάνουν άγχος, στρες και έμμονες ιδέες. Μάλιστα, έρευνες δείχνουν ότι 12 με 18 μήνες μετά την αρχή της σχέσης τα επίπεδα του εν λόγω νευροδιαβιβαστή ομαλοποιούνται, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μετά τη θεραπεία.
 
Η κορτιζόλη  Θεωρείται ορμόνη που ευνοεί το συναισθηματικό δέσιμο στα ζευγάρια. Μάλιστα, σε έρευνα που έγινε σε ανθρώπους που είχαν ερωτευτεί τους τελευταίους 6 μήνες βρέθηκε σε πολύ υψηλά επίπεδα. Παράλληλα, παρατηρήθηκε και μεγάλη δραστηριότητα στον άξονα «υποθαλάμος-υπόφυση-επινεφρίδια». Για ένα χρονικό διάστημα 12- 24 μηνών δεν υπήρχε αντίστοιχη δραστηριότητα στον άξονα ούτε ήταν τόσο υψηλά τα επίπεδα της κορτιζόλης. Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι εκτός από τα γνωστά συναισθήματα ευφορίας, που συνοδεύουν το πρώτο διάστημα μιας σχέσης, είναι υψηλά και τα επίπεδα του στρες και της ανασφάλειας, που σχετίζονται με την αρχή της σχέσης, γι’ αυτό και παρατηρούνται υψηλές τιμές κορτιζόλης. Από την άλλη πλευρά, γνωρίζουμε ότι οι μακροχρόνιες σχέσεις θεωρούνται «ευεργετικές» για την υγεία και αυτό συμβαίνει επειδή το στρες είναι μειωμένο και αυξημένη η ασφάλεια και η ευχαρίστηση, πράγμα που πιθανώς εξηγείται και από τα χαμηλά επίπεδα κορτιζόλης.
 
Η τεστοστερόνη  Η «ανδρική» ορμόνη, όπως συχνά αποκαλείται, σχετίζεται με την επιθετικότητα. Είναι όμως συνδεδεμένη και με τη σεξουαλική επιθυμία και τη στενή επαφή. Σίγουρα παίζει ρόλο στη δημιουργία μιας σχέσης και στο συναισθηματικό δέσιμο ενός ζευγαριού και ανιχνεύεται υψηλή στις γυναίκες και χαμηλή στους άνδρες στην αρχή της σχέσης. Οι διαφορές αυτές, ωστόσο, εξαλείφονται καθώς περνούν οι μήνες. Ακόμη, έχει επίσης φανεί ότι γενικά οι γυναίκες και οι άνδρες που έχουν μια σχέση διαθέτουν χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από όσους και όσες είναι ελεύθεροι. Επίσης, οι γυναίκες που βρίσκονται σε μία σχέση εξ αποστάσεως (π.χ. επειδή ο σύντροφός τους είναι αναγκασμένος να δουλεύει μακριά τους) έχουν υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης (και πιθανώς και άλλων ορμονών) σε σχέση με τις γυναίκες που διαμένουν στην ίδια πόλη με τον σύντροφό τους.
 
Στον εγκέφαλο των ερωτευμένων
Μέχρι τώρα έχουν γίνει περιορισμένες έρευνες με τη χρήση μαγνητικών τομογραφιών για τη διερεύνηση του ερωτευμένου μυαλού. Γενικά φαίνεται πάντως ότι στον έρωτα διεγείρονται τα κέντρα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή και ότι υπάρχουν συνέχεια υψηλές συγκεντρώσεις ντοπαμίνης. Συγκεκριμένα κέντρα του εγκεφάλου, όπως για παράδειγμα η αμυγδαλή, είναι σαν να απενεργοποιούνται. Αυτό που συμβαίνει με την αμυγδαλή εξηγείται ως εξής: Καθώς πρόκειται για ένα κέντρο που έχει σχέση με τον φόβο, κατά κάποιον τρόπο αδρανοποιείται, αφού αυτός πράγματι μειώνεται όταν βρισκόμαστε κοντά στον αγαπημένο μας. Κατά τον ίδιο τρόπο και ο πρόσθιος φλοιός -που μας βοηθά να κρίνουμε και να καταλαβαίνουμε τον χαρακτήρα των άλλων- φαίνεται  να τίθεται εκτός λειτουργίας, πράγμα που μπορεί να εξηγήσει γιατί χάνουμε την αίσθηση της κρίσης όταν είμαστε ερωτευμένοι.
 
Πώς ερωτεύονται οι γυναίκες και πώς οι άνδρες
Ένα πεδίο που έχει ερευνηθεί λίγο είναι ο διαφορετικός τρόπος με τον οποίο ερωτεύονται τα δύο φύλα και πώς αντικατοπτρίζεται αυτό στον εγκέφαλό τους. Σύμφωνα με λίγες έρευνες που έχουν γίνει, ο γυναικείος εγκέφαλος δείχνει μεγαλύτερη δραστηριότητα σε περιοχές που σχετίζονται με την προσοχή, το συναίσθημα και τη μνήμη, ενώ ο ανδρικός σε περιοχές που έχουν να κάνουν με τα οπτικά ερεθίσματα. Αυτό εξηγείται, καθώς οι άνδρες είναι «προγραμματισμένοι» από τη φύση για να ψάχνουν στοιχεία στις γυναίκες που θα τις βοηθήσουν να κάνουν παιδιά, όπως είναι η καλή τους υγεία και η νεαρή ηλικία, ενώ οι γυναίκες από την άλλη πλευρά χρειάζεται να αναζητήσουν τους άνδρες που θα έχουν καλή οικονομική κατάσταση, ώστε να μπορέσουν να μεγαλώσουν καλά και με ασφάλεια τα παιδιά τους. Αυτό το επιβεβαιώνουν και οι έρευνες των ψυχολόγων, που δείχνουν ότι οι άνδρες ψάχνουν σε μία σχέση περισσότερο την εμφάνιση, ενώ οι γυναίκες το κοινωνικό και οικονομικό στάτους.

Τα έξι στάδια (επίπεδα) της νοημοσύνης

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο, πως όλοι οι λαοί, έχουν τα ιερά τους κείμενα, στα οποία εντρυφούν με σεβασμό και αναβαπτίζονται στις αρετές και τα ιδανικά της φυλής. Ένα τέτοιο ιερό και εξαιρετικά παραμελημένο κείμενο για τους Έλληνες, αναμφίβολα το κορυφαίο, είναι η συνολική κληρονομιά του Ομήρου! Στα κείμενα αυτά, δεσπόζει η μορφή του Οδυσσέα, που εξιδανικευμένη απ’ τον αρχαίο μύστη Όμηρο, προβάλλει ως αγωνιστικό πρότυπο, κυρίως υπέρ βωμών και εστιών!

Ο Οδυσσέας έχει άφθονες αρετές, αλλά σταδιακά αποκτά και όλες εκείνες τις διοικητικές ικανότητες, που χαρακτηρίζουν έναν ιδανικό ηγέτη, του οποίου η νοημοσύνη ανθίζει από σπιρτάδα και αντοχές, απέναντι στις κακουχίες και τις ποικίλες προκλήσεις της ζωής. Το μεγάλο ερώτημα λοιπόν, απ’ την αρχαιότητα ακόμα είναι, ποια είναι αυτά τα διακριτά στάδια της αναπτυσσόμενης νοημοσύνης; Με όλες τις ενδεδειγμένες επιφυλάξεις, θα τολμήσω να σας περιγράψω την κλίμακα αυτή, όπως κατά τη γνώμη μου προκύπτει απ’ την συνολική μας αυτή μελέτη, Μήτιδος, Αθηνάς και Οδυσσέως!

1) Ο απλοϊκός γνώστης, εκείνος που διαθέτει στοιχειώδεις και ασύνδετες απλοϊκές γνώσεις και δεν ενδιαφέρεται ή δεν μπορεί να βάλει κάποια τάξη σ’ αυτές. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο και αφορά το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων! Είναι κυρίως ο αφελής και αισθησιακός άνθρωπος, που ούτε χρόνο ούτε διάθεση, αλλά συχνά ούτε και την ικανότητα έχει, να αποκτήσει περισσότερα πνευματικά προσόντα. Αυτό μπορεί να προέρχεται από έλλειψη επαφής με την κατάλληλη παιδεία, αλλά και από βιολογική πνευματική ανεπάρκεια.

Το φαινόμενο της νοημοσύνης είναι σχετικά πρόσφατη βιολογική κατάκτηση στον πλανήτη μας και προφανώς η απλοϊκότητα είναι εντελώς φυσιολογικά η πλέον διαδεδομένη μορφή ανθρώπινης νοημοσύνης! Συνεπώς είναι μια φυσιολογική κατάσταση, που ανταποκρίνεται όπως φαίνεται στην μέση βιολογικο-πνευματική ηλικία της ανθρωπότητας. Πρόκειται λοιπόν για την συντριπτική μερίδα των συνανθρώπων μας, που εντελώς ικανοποιημένοι, φορούν την στοιχειώδη "καθημερινή νοημοσύνη" όπως την ονομάζω εγώ!

Απλοϊκός λοιπόν, γενικά: «ο απερίσκεπτος, ο ευκολόπιστος και ο αφελής». «Ο εναντιωμένος στις (πνευματικές κυρίως) δυσκολίες». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 899.19.

2) Ο φιλόσοφος ή ερευνητής. Κάποιοι όμως απ’ το πλήθος, με περισσότερα πνευματικά εφόδια ή ευκαιρίες, εξερευνώντας τους ορίζοντες των ίδιων των αισθησιασμών τους και μελετώντας τους διάφορους γρίφους της ζωής, σταδιακά διευρύνουν τομείς της πνευματικής και υλικής ζωής τους, υιοθετώντας ή παράγοντας τέχνες ή αλλιώς αρετές. Οι άνθρωποι αυτοί, πέρα απ’ τις ευκαιρίες παιδείας, διαθέτουν μάλλον και σχετικό βιολογικό πλεονέκτημα και εξ αυτού μπορούν να εκτιμούν και ν’ αναζητούν με διαβαθμισμένο πάθος τη γνώση. Αλλά η έρευνά τους είναι ακόμα σε εξέλιξη και όπως λέει και ο Αριστοτέλης: «Ο γαρ μανθάνων ουκ έχει». AristotelesPhil. Metaphysica 1049b.34. Δηλαδή: Όποιος μαθαίνει… ακόμα δεν κατέχει.

Μιας και: «φιλοσοφείν… (είναι) το θαυμάζειν και απορείν» (Plutarchus Phil. De Eapud Delphos 385.C,4), το δεύτερο δηλαδή στάδιο της πνευματικής ανέλιξης, (στο οποίο κανείς μπορεί και να παραμείνει ισόβια), προκύπτει όταν ο άνθρωπος θαυμάζοντας και απορώντας, αναλαμβάνει με προσωπικό μόχθο, να εξερευνήσει τον φυσικό και πνευματικό κόσμο που τον περιβάλλει, αναγνωρίζοντας πλέον τα συντριπτικά οφέλη της σοφίας που επιδιώκει. Όμως: «ο Πυθαγόρας έλεγε: φιλοσοφία εστί (όχι σοφία, αλλά…) φιλία σοφίας».Ammonius Phil. In Porphyrii 9.16.

Ο φιλόσοφος λοιπόν είναι: «φιλομαθής, διαλεκτικός, θεωρητικός, παιδευτικός, προτρεπτικός, νουθετικός, διδασκαλικός, επανορθούμενος τα της γνώμης αρρωστήματα, (δηλαδή αναθεωρητικός), επί την αρετήν άγων, θυμόν κοιμίσαι, επιθυμίας πραΰναι, ηδονάς ρυθμίσαι, φιλοχρηματίαν συμμετρήσαι, αλαζονείαν κολάσαι, ακολασίαν νουθετήσαι, ασέλγειαν σωφρονίσαι». Julius Pollux Gramm. Onomasticon 4.39.2. Ή τέλος πάντων… κάτι απ’ όλα αυτά!

Γενικά είναι ο άνθρωπος, που προσπαθεί να θέτει όρια στους αισθησιασμούς και την αλαζονεία του, και καλλιεργεί τη γνώση για μεγαλύτερο φωτισμό του νου. Στόχος του η σοφία, στην οποία όμως είναι άγνωστο αν θα καταφέρει ποτέ να φτάσει. Το «θαυμάζειν και απορείν», που είναι ο μηχανισμός της αναζήτησης και της φιλοσοφίας, μπορεί ν’ αποδειχθεί γι’ αυτόν, ένας τόπος δαιδαλώδους σκλαβιάς, απ’ τον οποίο δεν θα μπορέσει ποτέ να βρει διέξοδο σοφίας.

3) Ο σοφός είναι μια κλίμακα παραπάνω απ’ τον φιλόσοφο, γιατί είναι εκείνος, που έχει ήδη αποκτήσει ή παράγει ένα σημαντικό σύνολο αξιοπρόσεκτων γνώσεων και αρετών, και όχι μόνο τις κατέχει, αλλά τις διαχειρίζεται με θαυμαστή ευχέρεια. «Ο σοφός, κατά πάσαν "αρετήν" (τέχνη πνευματική ή υλική) ενεργεί». Antisthenes Phil. et Rhet. (002) 56.5. Ο σοφός είναι αξιοσέβαστος: «Σοφός: παρά το σέβω, (σέβας). Τον σοφόν πάντες σεβόμεθα, η παρά το σώα φάσκειν (σοφά ομιλεί)». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 1661.13. Για να μη θυμηθούμε και την κορυφαία για μένα ρήση, που δεν είναι καν ελληνική: «Σοφός είναι εκείνος, που γνωρίζει αρχαίες απάτες θεών και ανθρώπων». Αβέστα - Γιάσνα 29.4.

Πράγματι, ο σοφός είναι ένας εξαιρετικά χρήσιμος άνθρωπος… σε ό,τι επιλέξει να υπηρετήσει! Προσοχή όμως, ο κάθε "σοφός", δεν σημαίνει ότι έχει επιλέξει και τους σωστούς σκοπούς ή ιδανικά! Μπορεί ακόμα να επιλέξει οποιονδήποτε σκοπό ή αξίες, αφού: «Και τους (επιτυχημένους) κλέπτας γαρ σοφούς έλεγον». Suda sigma. 822.1.

Μάλιστα, το γεγονός ότι γνωρίζει και χειρίζεται άριστα ένα μικρό ή μεγάλο τμήμα των απαραίτητων στον άνθρωπο γνώσεων, αλλά δεν έχει επιλέξει ακόμα ιδανικά… τον καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνο εμπόρευμα, στην αγορά εξουσίας. Ο κίνδυνος του σοφού, είναι να επιλέξει ή να παράγει λάθος ιδανικά, στα οποία ενθέρμως θα καταθέσει τις πανίσχυρες εφευρέσεις ή υπηρεσίες του!

Άλλες συνηθισμένες και εντελώς δικαιολογημένες παρεκτροπές του σοφού, είναι η υπερβολική αυτοπεποίθηση, ο άμετρος εγωισμός, η ιδιωτεία και η άμετρη φιλοδοξία, η αυταρέσκεια και φυσικά το συνηθέστερο όλων, οι ανεξέλεγκτες και ατέρμονες ηχηρές διχογνωμίες, εμμονές ή διαμάχες με άλλους σοφούς. «Έθος γάρ τοις σοφοίς μάχεσθαι προς αλλήλους». Michael Apostolius Paroemi (001) 14.62.

Όπως καταλαβαίνετε, στην κλίμακα απλοϊκός, φιλόσοφος, σοφός, τα πράγματα είναι ακόμα εξαιρετικά ρευστά και άκρως επισφαλή και επικίνδυνα! Παράδειγμα: οι έξι χιλιάδες σοφοί επιστήμονες του Σερν (CERN), που ασχολούνται επί μισθώ στην έρευνα των μικροσωματιδίων, χωρίς να έχουν ή να ζητούν ποτέ καμιά απολύτως εγγύηση, για το "που" (σε ποια εξουσία δηλαδή) θα καταλήξει αυτή η πανίσχυρη γνώση που παράγουν!

Τα πράγματα όμως εξομαλύνονται σχετικά, όταν ο σοφός αρχίζει ν’ αναζητά ευγενή ιδανικά, για να καταθέσει εκεί τις υπηρεσίες της πολύτιμης σοφίας του και τότε γίνεται… συνετός ή "αγχίνους".

4) Ο συνετός ή αγχίνους: Όπως είπαμε παραπάνω,τα πνευματικά προσόντα ή προϊόντα του σοφού, μπορούν να καταλήξουν σε απλό επαγγελματισμό και προσωπικό πλουτισμό. Εν γνώσει ή εν αγνοία του, να καταλήξει έμμισθος υπηρέτης π.χ. των απενάντιων δυνάμεων, παράγοντας εργαλεία πολέμου… εναντίον π.χ. της ίδιας του της πατρίδος! Ο συνετός όμως ή αγχίνους άνθρωπος, έχει ένα επιπλέον σταθερό πλεονέκτημα, θεωρεί καθήκον του την αναζήτηση ενός ευγενούς ιδανικού, στου οποίου την υπηρεσία θα καταθέσει τη σοφία του. Έτσι μειώνει αισθητά την πιθανότητα να υπηρετεί αλλότριους αφέντες!

«Σύνεση ή Αγχίνοια: έξις (ροπή) ευρετική του καθήκοντος».Suda alpha. 403.1. «Σύνεση ή Αγχίνοια: η οξύτητα του νοός, η ευρετική του δέοντος». Pseudo-Zonaras Lexicogr. alpha. 23.12. «Καθήκοντα: τα πρέποντα το δέοντα τα αρμόζοντα». Pseudo-Zonaras Lexicogr. «Καθήκοντα μεν είναι όσα λόγω (αιτιολογημένα) πρέπει ποιείν». Suda kappa. 77.6. «Ότι ευλαβής αεί εν τοις καιρίοις (ευλαβείται πάντοτε τα καίρια και τις προτεραιότητες) ο αγχίνους». Eustathius Philol. Scr. Eccl. Commentariiad Homeri Odysseam 2.27.20.

Ο αγχίνους λοιπόν προσπαθεί να είναι ο καλόβουλος ή αλλιώς ο εύβουλος: «Ευβουλία: επιστήμη του σκοπείσθαι, (επιστήμη της σκοπιμότητας!) ποια και πως πράττοντες πράξομεν συμφερόντως». Suda epsilon. 3384.1. «Θέασαι δε και τας άλλας αρετάς νενεμημένας κατ’ άνδρα, την μεν ανδρείαν κατά τον Αίαντα, την δε αγχίνοιαν κατά τον Οδυσσέα, το δε θάρσος κατά τον Διομήδην, την δε ευβουλίαν κατά τον Οδυσσέα αυτόν, ούτως άρα εικόνα ημίν υποτίθεται χρηστού βίου και αρετής ακριβούς». Maximus Soph. Dialexeis 26.6.b,3. «Αγχίνους: συνεχείς και πυκνάς έχειν τας φρένας».Etymologicum Magnum 574.54.

Όμως, παρ’ όλο που ο αγχίνους είναι ένα πλεονεκτικότατο άτομο με εξαιρετικές πιθανότητες εντοπισμού αληθινά ευγενικών ιδανικών, τίποτε δεν έχει τελειώσει ακόμα! Στον αγώνα της ανακάλυψης καθήκοντος, σκοπών και ιδανικών προς υπηρεσία, παρά πολλοί στόχοι, μπορούν ακόμα να εκληφθούν λαθεμένα ως αληθινοί, ενώ μακράν απέχουν των πραγματικών ιδανικών! Παράδειγμα, ο επί δύο χιλιετίες επίμονος εκχριστιανισμός της ανθρωπότητας, που ενώ μονοπώλησε επιτυχώς την ιδέα της επιλογής ιδανικών, τα αποτελέσματα κάθε άλλο παρά ιδανικά υπήρξαν! Ενώ λοιπόν η αγχίνοια είναι εξαιρετικό ζητούμενο, δεν είναι το τέλος της πνευματικής μας ανέλιξης.

5) Ο φρόνιμος: Εκείνος που έχει ήδη βρει τον ιδανικό σκοπό και τον υπηρετεί με όλη την σοφία και τις "αρετές" (δεξιότητές) του!«Το μεγαλύτερο καλό και όλων αρχή (κορυφή), είναι η φρόνηση. Γι’ αυτό ψηλότερα κι απ’ την φιλοσοφία ακόμα στέκει η φρόνηση. Και απ’ αυτήν (μέσα σ’ αυτήν, πρέπει να) κινούνται (να λειτουργούν) οι άλλες αρετές (δεξιότητες), που διδάσκουν πως δεν μπορεί κανείς να ζει ευχάριστα, χωρίς να ζει φρόνιμα». Διογένης Λαέρτιος - Βίοι Φιλοσόφων - Επίκουρος 132.

Το καλό της φρόνησης, είναι ότι έχει διευρυμένα κριτήρια: «Φρόνηση: στοχαστικήν του μέλλοντος». Eustathius Philol. et Scr. (001) 1.140.7-8. «Επιστήμη αγαθών και κακών,διάθεσις καθ’ ην κρίνομεν τι πρακτέον και τι ου πρακτέον».Plato Phil. Definitiones (037) 411.d.5-7. «Φρόνιμος: πράττειν α δει (τα δέοντα)». Democritus Phil. (002) 2.1-4. Η μεν φρόνησις… των προς τον σκοπόν φερόντων εστίν ευρετική τε και ζητητική». Alexander Phil. Ηθικά προβλήματα 143.6. «Η φρόνησις, των ανθρώπων τα παρόντα διορθώνει, τα μέλλοντα προβλέπει και εκ των ήδη γινόμενων λαμβάνει πείραν. Των τριών τούτων μερών του χρόνου εποπτική είναι η φρόνησις». Iamblichus Phil. Theologoumena arithmeticae (005) 16.19-22.

Ο φρόνιμος λοιπόν, είναι εξοικειωμένος με τον κόσμο των βαθυστόχαστων κριτηρίων και με τη βοήθειά τους έχει επιλέξει τον ιδανικό σκοπό, στον οποίο αξίζει να καταθέσει τις υπηρεσίες του. «Τι ούν αγαθόν εστιν; ουδέν αλλ’ η φρόνησις. Τι δε η φρόνησις; ουδέν αλλ’ η αγαθών επιστήμη». Plutarchus Biogr., Phil., Decommunibus notitiis adversus Stoicos (1058e-1086b) 1072.B,2. Βλέπε και στο διαδίκτυο το άρθρο μου: «Επιτελούς ετέθη η σημαντικότερη ερώτηση όλων των εποχών: Έχουν κοινωνική ευθύνη οι επιστήμονες;».

Όμως, παρ’ όλο που ο φρόνιμος έχει εξαιρετικές πιθανότητες να εντοπίσει υψηλά ιδανικά και να τα υπηρετεί από ψυχής… στον δαιδαλώδη κόσμο μας, γεμάτο από παραπλανητικά ιδανικά, η λάθος επιλογή παραμονεύει ακόμα: «Η φρόνησις προς το καλόν και το αισχρόν αμφοτέρων αυτών (των κατευθύνσεων) επιστήμη είναι». Alexander Phil. In Aristotelis topicorum libros octo commentaria 412.1. Έτσι, η πιθανότητα λαθεμένης επιλογής εξακολουθεί να υπάρχει! Τι λοιπόν θα αποκλείσει επί το ελληνικότερον, στο μέγιστο δυνατό βαθμό την πιθανότητα παραπλάνισής μας στην επιλογή ιδανικών; Μόνο η «κατ’ Αθηνάν φρόνησις». Περισσότερα βλέπε στο προσωνύμιο της Αθηνάς "Φρόνηση".

Η φρόνηση λοιπόν, μπορεί να είναι το ύψιστο ζητούμενο, αλλά… φρόνηση διαφέρει φρονήσεως, διότι:Μόνο «η εκ της κεφαλής του Διός γεννημένη… είναι η τέλεια φρόνησηκαι των (ορθών) λογισμών μητέρα». Heraclitus Phil. 19.6.1-20.1.2.

Επειδή λοιπόν, ακόμα και ο άνθρωπος που αναζητά με πάθος την τέλεια φρόνηση ή νομίζει πως την κατέχει, παρά τους κόπους και την καλή του θέληση μπορεί να σφάλει… η τελική Λυδία λίθος της ορθής φρόνησης… είναι μία, δηλαδή, η αθηνάδιος φρόνηση και η κατοχή των μυστηρίων της!

6) Ο Αθηνάδιος Μύστης ή ο κατ’ Αθηνάν φρόνιμος: Επειδή λοιπόν ακόμα και η επιλογή φρονήματος, μπορεί να ξεστρατίσει σε όλες τις αναπάντεχες κατευθύνσεις, μέγα πρότυπο φρόνησης για τους Έλληνες, η Αθηνά και ο αθηνάδιος Οδυσσέας. «Οδυσσέως φρόνησις: διά της οποίας αναγκάζεται τις, περισσότερο των άλλων πονείν υπέρ της κοινής (των Ελλήνων) σωτηρίας και νίκης». Dio Chrysostomus Soph. Orationes (001) 59.1.1-5. «Τον Ομηρικόν δε Οδυσσέα, δεινόν λέγομεν φρόνιμον όντα και ευρετικόν των προς τον υγιή σκοπόν συντελούντων». Eustratius Phil, In Aristotelis ethica Nicomachea vi commentaria (003) 392, 37.

«Το δε κατ’ Αθηνάς θέλημα, σύζευξη είναι αρετής και Οδυσσέως». Libanius Rhet. Soph. Progymnasmata 8.2.22.3. Άλλωστε, ολόκληρη η ομηρική Οδύσσεια, δείχνει αυτόν ακριβώς τον πνευματικό "ναυαγό", που παραπαίοντας ανάμεσα σε αναρίθμητα θέλγητρα και κινδύνους, καταφέρνει να υποτάξει τις αρετές του στο φρόνημά του, ώστε να φτάσει κάποτε στην "Ιθάκη".

Στόχος λοιπόν της ελληνικής αναζήτησης… η κατ’ Αθηνάν φρόνησις! «Γλαυκώπις Αθήνης η φρόνησις των αρίστων Ελλήνων». Scholia In Homerum, (004) 7.17.1. «Αθήνη: η φρόνησις… μελλόντων και δεόντων προβλεπτική». Eustathius Philol. etScr. (001) 132.14-18. «Φρόνησις αγαθή θεός μέγας». Sophocles Τrag. (008) 922.2. «Φρονήσεως μεν έργον: το στρατηγείν προς αντικείμενας (αντιπάλους) δυνάμεις»! Pseudo-Zonaras Lexicogr. (001) phi. 1824.11-15. Και βέβαια ο τελικώς ορισμός της ελληνικής φρόνησης είναι: «Θεοφιλής και μάλιστα κατ’ Αθηνάν,ο εστι φρόνησις». Eustathius Philol., Scr. Eccl., Commentarii ad Homeri Iliadem 1.771.14.

Η φρόνηση είναι το σημαντικότερο απόκτημα, στην περιπέτεια της πνευματικής μας προόδου. Αλλά για να είμαστε σίγουροι πως έχουμε επιλέξει την ορθότερη φρόνηση, επιλέγουμε«την κατ’ Αθηνάν φρονήσιν».Eustathius Philol. Scr. Eccl. Commentarii Iliadem 1.798.16.

Το ελληνικό λοιπόν μοντέλο θεολογίας και φρόνησης, είναι οι σκέψεις της Αθηνάς, που δεν προκύπτουν ούτε ορίζονται αυθαίρετα, αλλά ελέγχονται απ’ τις πράξεις και τα προσωνύμια-ιδιότητές της: «Κατ’ Αθηνάν, ήτοι φρονίμως διανοηθείς». EustathiusPhilol. Scr. Eccl. Commentarii Iliadem 4.752.18. Ο Αθηνάδιος Μύστης λοιπόν, είναι ο κάτοχος των μυστηρίων της Αθηνάς, ο Δάσκαλος και Ιερέας της!

Ο «Κατ’ Αθηνάν φρόνημος»… όχι μόνο έχει θητεύσει και κατακτήσει όλα τα προηγούμενα επίπεδα της πνευματικότητας, (με όλα τα λάθη και τις δοκιμασίες που αυτό συνεπάγεται) αλλά και με ποικίλους τρόπους, μπορεί πλέον να διδάσκει, να εμπνέει ή και να χειραγωγεί ανθρώπους ή κοινωνίες, απ’ όλα τα προηγούμενα στάδια της νοημοσύνης! Είναι ο άνθρωπος, που έχοντας τον νου της Αθηνάς, γνωρίζει "όλα" τα επικίνδυνα σταυροδρόμια της γνώσης. Αυτός κατέχει το πληρέστερο οπλοστάσιο "ελληνικού", αθηνάδιου δηλαδή φρονηματισμού! Ο αξιοσέβαστος αυτός άνθρωπος, γνωρίζει στο μεγαλύτερο δυνατό βάθος, όλες τις περιπέτειες, τις διακυμάνσεις, τις ανατροπές και τις "αντιφατικότητες" της Νοημοσύνης-Αθηνάς!

Ο Μύστης, πολλές φορές στην ελληνική Γραμματεία συγχέεται με τον μυούμενο. Μετά την μύησή του όμως, η ιδανική κατάληξή του είναι, να γίνει αυτός ο δάσκαλος της μύησης! «Μύστης: ο των μυστηρίων εξηγητής». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 1375.6. «Μύστης: ο των απορρήτων διδάσκαλος».Photius Lexicogr. 196b.16. «Μύστης: ο εισηγητής».Hesychius Lexicogr. mu, 2006.1. «Μύστης: ο τα μυστήρια επιστάμενος ή διδάσκων».Suda, Lexicon 1486.1. & Lexica Segueriana, 305.5. «Μύστης: μυσταγωγός ή μυστήρια ειδώς».VerbaInScripturis 63.22. «Αγχίνους σοφός τε (και) μύστης».Archelaus Alchem. 93. «Απόλλωνα, (με την έννοια του φωτισμού) ον Μύστην καλούμεν».Artemidorus Onir. 2.70.158.

Ο Μύστης αποπνέει ιεροπρέπεια και θεοσέβεια, γιατί είναι ο άνθρωπος που βιώνει όχι μόνο το δέον, αλλά και το ελληνότροπον θείον. Είναι ο φύλακας των μυστήριων, γιατί ξέρει τι είναι και τι όχι, θεολογικά, πολιτισμικά και πολιτικά ανακοινώσιμο! Είναι ένας σοφός και ταλαντούχος καλλιτέχνης, που δίκαια ηγείται πνευματικά, αφού με ό,τι κάνει, οδηγεί τις αρετές… στην φρόνηση! Στην ελληνική αθηνάδιο φρόνηση!

Είναι εκείνος που γνωρίζει άριστα τους λόγους της διφυούς Αθηνάς και τις παράδοξες ανατροπές των αθηνάδιων εννοιών! Γνωρίζει πολύ καλά τι είναι "δύναμη" και τι και πότε είναι "πόλεμος"… αλλά κυρίως την παράδοξη αντιφατικότητα της αγριότητας των εργαλείων, "ειρήνης" και "πολέμου"!

Γνωρίζει την ανατομία της ανθρώπινης ευπιστίας, όπως προκύπτει απ’ την πανανθρώπινη ιστορική διαδρομή της Νοημοσύνης-Αθηνάς. Δεν διστάζει να στήσει αξιοθαύμαστους τρόπους χειραγώγησης, αγκιστρώνοντας την κατανόηση και τους εντυπωσιασμούς του καθενός, σ’ αυτό που ο καθένας θεωρεί αξιοπρόσεκτο! Ο φόβος και η σαγήνη, τα μαγικά αυτά εργαλεία, συμπληρώνουν την παιδαγωγική του δεινότητα και επ’ ουδενί δεν αποτελούν απορριπτέα εργαλεία! Είναι σφοδρός αντιπαλογνώστης! Βαθυστόχαστος ανατόμος της νοημοσύνης, γνωρίζει τα πανάρχαια όπλα ποικίλων "θεών" και "ηρώων", καθώς και το απίστευτο βάθος, τους τρόπους και την ποιότητα της ιστορικής απάτης τους… ή όπως το λέει το πανάρχαιο ρητό: «σοφός είναι εκείνος που γνωρίζει αρχαίες απάτες "θεών" και ανθρώπων». Αβέστα – Γιάσνα 29.4. Δεν εκπλήσσεται από τις συχνές ανατροπές της δύναμης, γιατί γνωρίζει τις αδυναμίες κάθε δύναμης και τις απίστευτες δυνατότητες κάθε αδυναμίας!

Ζει κυρίως στην αφάνεια, και είναι εκεί για να διορθώνει παντοιοτρόπως τα κακώς κείμενα, και όχι για να παριστάνει τον έξυπνο!

Γνωρίζει ότι ο κόσμος μας είναι απολύτως συγκρουσιακός και θα συνεχίσει να είναι τέτοιος για χιλιετίες! Ό,τι δεν επεκτείνεται πεθαίνει, άρα η διαρκής νίκη της Νοημοσύνης Αθηνάς, είναι γι’ αυτόν το διαχρονικό ζητούμενο! Ότι στην δεδομένη παγκόσμια αντιπαλότητα, ακηδεμόνευτες από "θεούς" (ιερατεία) κοινωνίες, είναι καταδικασμένες σε βασανιστική υποτέλεια, αν όχι σε ολοκληρωτική αφάνεια! Γνωρίζει λοιπόν, πως το πλήθος των "χορευτών" της Αθηνάς, είναι η δύναμή της… αλλά και ο τελευταίος αδέξιος "χορευτής" της, είναι γι’ αυτόν πολύτιμος!

Γνωρίζει πως η πανανθρώπινη ιστορία, είναι κυρίως σύγκρουση "ιερατείων"… συνεπώς η διαχρονική μοίρα των εθνών, δεν είναι συνδεδεμένη με την αξιοσύνη των εφήμερων πολιτικών, την μικρή ή μεγάλη παραγωγή των πολιτισμικών ή οικονομικών τους αγαθών ή της ευκαιριακής ή πραγματικής δύναμης των όπλων τους, αλλά της αξιοσύνης των διαχρονικών εθνο-φυλάκων ή "ιερατείων" τους! Αν χαθεί το ιερό πάτριον φρόνημα, το έθνος είναι παρελθόν! Η επιλογή λοιπόν, η συγκρότηση και η λειτουργία του σωστού ιερατείου, είναι γι’ αυτόν η μέγιστη εθνική προτεραιότητα!

Γνωρίζει ότι οι αλήθειες είναι εργαλεία φιλοσοφίας και πολιτισμού, αλλά το "ψέμα" και η παραπλάνηση, εξελισσόμενο πολυ-εργαλείο επιβίωσης και ανίκητο οπλικό σύστημα, ειρήνης και παντοειδούς πολέμου, γιατί και η "ειρήνη", είναι μια από τις δυσκολότερες μορφές πολέμου! Κριτήριό του δεν είναι το ψέμα ή η αλήθεια αλλά το αποτέλεσμα. Οσμίζεται το μέλλον, γνωρίζει ότι καμιά ειρήνη δεν είναι δυνατόν να εδραιωθεί, χωρίς ενδελεχή αντιπαλογνωσία και με δεδομένη πάντα την πολεμική υπεροπλία. Πάνω απ’ όλα σπουδάζει την αξιοσύνη άλλων μύστεων, "κλέβει" (ή αν θέλετε σκυλεύει, όπως κάνει η συνετή Αθηνά από αντιπάλους) και προσαρμόζει τα πανίσχυρα εργαλεία τους, (πνευματικά και υλικά) στους δικούς του σκοπούς, όπως έκανε διαχρονικά, χάριν υπεροπλίας και η αρχηγός της μύησης, «η μητέρα πασών των τεχνών και παντοίων επιτεχνημάτων ευρέτις Αθηνά»!

Ο Μύστης δεν προσποιείται, αλλά βιώνει την μυστηριακή και τελετουργική ζωή και χωρίς να επιδεικνύεται έχει χαρισματικές στιγμές, που επικοινωνεί εκστατικά, με ανεξερεύνητες πτυχές του θείου! Δεν υποτιμά κανέναν, νοιάζεται για όλους, μοιράζει ρόλους και αξιοποιεί τους πάντες. Είναι σε θέση να ενώσει ένα ετερόκλητο πλήθος σε παράταξη κι όπως η θεά Αθηνά, έτσι κι αυτός, είναι ικανός για συγκεφαλαίωση πασών των αρετών! Απώτερος στόχος και σκοπός του, η συλλογική λατρεία της Μητέρας Γης και του ιερού παιδιού της και σεβαστού βασιλέως της Ζωής… ελληνιστί "Ζηνός"!

Τέλος, ο Μύστης δεν θεωρεί "τίποτε" δεδομένο. Γνωρίζοντας πως τα περισσότερα πράγματα είναι ρευστά και διφορούμενα, εμπιστεύεται όχι τα "σοφά" λόγια ή τις πολλά υποσχόμενες προθέσεις ή πράξεις, αλλά το τελικό αποτέλεσμα! Είναι ένα αεικίνητο πολυσύνθετο πνεύμα, που διακονεί, εμπνέεται και αναδιατάσσεται, από το εύστροφο, αναθεωρητικό, επίκαιρο και δαιδαλώδες πνεύμα της Αθηνάς! Αν λοιπόν ο Απόλλωνας θεωρήθηκε μύστης: «Απόλλωνα, ον Μύστην καλούμεν», (Artemidorus Onir. 2.70.158), πόσο περισσότερο: κάτοχο και υπέρτατη μητέρα μυστηρίων, πρέπει να αποκαλούμε την «Αρρηφόρια Αθηνά, που τα άρρητα και μυστήρια φέρει».Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm. Rhet. Περί ορθογραφίας 3.2.479.4.

Για να γίνει λοιπόν κάποιος αθηνάδιος μύστης, πρέπει πρώτα να "μυηθεί"… δηλαδή, να παιδευτεί και να εκπαιδευτεί επίμονα, απ’ την ίδια την Αθηνά… πράγμα που σημαίνει πλήρη και έμπρακτη επίγνωση, των αναρίθμητων προσωνυμίων της, αλλά και διαχειριστική ευχέρεια των φαινομενικά αντιφατικών ιδιοτήτων της!

Κατέγραψα τις παραπάνω σκέψεις, έχοντας βαθιά επίγνωση της ανεπάρκειάς μου… αλλά θεώρησα καλύτερη μια απόπειρα καταγραφής με περιθώρια λάθους, παρά την απόλυτη και άγονη σιωπή!

ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ για τη νέα χρονιά...

Πώς θα μάθω να αγαπάω τον εαυτό μου;


Όταν βιώνουμε δυσάρεστα συναισθήματα όπως λύπη, θυμό, άγχος ή πόνο, μέσα μας συχνά υπάρχει μια έντονη αντίσταση απέναντι σε αυτό που μας συμβαίνει. Οι περισσότεροι από εμάς αντιμετωπίζουν τα συναισθήματα αυτά σαν «ανεπιθύμητους επισκέπτες» ή ακόμα και σαν εχθρούς που πρέπει να ξεφορτωθούν γρήγορα. Μέσα μας ξυπνάει η αντιδραστικότητα και ο επαναστατικός εαυτός που είτε δεν μπορεί να ανεχτεί αυτό που νιώθουμε ή που μας κρίνει αρνητικά γι’ αυτό που νιώθουμε. Εάν όμως καταφέρουμε να περάσουμε από την επανάσταση στην αποδοχή των συναισθημάτων μας, τότε θα αρχίσουμε να βλέπουμε τη ζωή σαν ένα «σχολείο», όπου οι καταστάσεις στοχεύουν να μας διδάξουν αυτό που χρειαζόμαστε να μάθουμε.

Τότε, οι επώδυνες καταστάσεις θα μεταμορφωθούν σε γρίφους που πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε χάνοντας τον τόσο ενοχλητικό χαρακτήρα τους. Όταν αποδεχόμαστε τα συναισθήματα μας, αποδεχόμαστε την πολυμορφία της ανθρώπινης εμπειρίας και κατανοούμε ότι ο φόβος, ο πόνος ή η θλίψη δεν μπορούν να καταργηθούν από τη ζωή μας. Όσο πιο πολύ παλεύουμε εναντίον αυτών των καταστάσεων, τόσο πιο πολύ ενέργεια τους δίνουμε, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο. Όταν αντίθετα τις αποδεχόμαστε, τις αποδυναμώνουμε. Αντί λοιπόν να είμαστε θυμωμένοι που θυμώσαμε ή θλιμμένοι επειδή έχουμε κατάθλιψη, μπορούμε να αποδεχτούμε τα συναισθήματα μας, ν’αποδεχτούμε ότι είναι και αυτά πολύτιμα κομμάτια της εμπειρίας μας.
 
Πώς μπορείς να καλλιεργήσεις την αποδοχή
 
1. Σκέψου κάποιο πράγμα στη ζωή σου για το οποίο νιώθεις ή είχες νιώσει ευγνωμοσύνη στο παρελθόν. Ίσως είναι η παρουσία αγαπημένων προσώπων, ένα χάρισμα που έχεις, μια εμπειρία που απόλαυσες. Οραματίσου το πράγμα αυτό και σκέψου τι σου έχει προσφέρει καθώς και τι μπορείς να μάθεις από αυτό. Νιώσε την ευγνωμοσύνη και την εκτίμηση που του έχεις.
2. Τώρα σκέψου κάποιον ή κάτι που θα ήθελες να αποφύγεις στη ζωή σου. Οραματίσου το και πάλι και παρατήρησε τις αντιδράσεις που προκαλούνται μέσα σου. Παρατήρησε ότι τείνεις να μην αποδέχεσαι αυτό το πράγμα. Συνειδητοποίησε πως επηρεάζει το σώμα σου, το μυαλό σου και τα συναισθήματα σου.
3. Τώρα φαντάσου ότι η ζωή επικοινωνεί μαζί σου σε μία γλώσσα που μόνο εσύ καταλαβαίνεις η οποία αποτελείται από γεγονότα και καταστάσεις. Ποιό είναι το κρυμμένο νόημα της ανεπιθύμητης κατάστασης που διάλεξες να σκεφτείς προηγουμένως;
4. Τώρα ξαναγύρισε στο πράγμα αυτό για το οποίο είσαι ευγνώμων. Φαντάσου το άλλη μια φορά, σκέψου το με εκτίμηση και έχε την επίγνωση της αποδοχής που νιώθεις απέναντι σε αυτό.
5. Τώρα γύρνα πάλι στη δυσάρεστη κατάσταση, φέρνοντας μαζί σου την αποδοχή την οποία ξύπνησες μέσα σου. Αναγνώρισε ότι η κατάσταση αυτή είναι προσωρινά αναπόφευκτη. Κατάλαβε ότι το ίδιο σύμπαν που παρήγαγε αυτό που ήταν ευχάριστο, παρήγαγε και αυτό που ήταν δυσάρεστο. Εάν νιώθεις την ετοιμότητα, φέρε και κράτησε μέσα σου την αποδοχή και αυτής της κατάστασης.

Καλή Πρωτοχρονιά και καλή... Περιτομή!

Όπως θα διαπιστώσουμε, καλοί μου συμπατριώτες, πρόκειται για μια κανονική... ψωλογιορτή! Δεν υπάρχει περίπτωση να βρει κανείς ημερολόγιο που να μη γράφει ότι την πρώτη πρώτου του κάθε έτους εορτάζεται η περιτομή του Χριστού. Εκτός βεβαίως των ελαχίστων περιπτώσεων που αφορούν ημερολόγια που εκδίδονται από ελληνοκεντρικούς φορείς.

Συμπέρασμα: Το κάθε έτος ξεκινά με την περίλαμπρη εορτή του κοψίματος της πόσθης του πέους (ήμαρτον Κύριε) του Ιησού του Ναζωραίου!

Έπεται δε πάντοτε αυτής η εορτή του Μεγάλου Βασιλείου. Αυτού του υψίστου πατρός της χριστιανικής Εκκλησίας, ο οποίος ήταν τόσο σοφός, ώστε όταν ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ της εποχής του κατήργησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες ξεστόμισε την εξής χοντρομαλακία: «Καλά έκανε ο αυτοκράτορας και έκλεισε το Ολυμπιακό στάδιο, διότι μέσα στα πάμπολλα αγάλματα που το περιέβαλαν, κατοικούσαν τρομεροί δαίμονες»!

Τι εορτάζουμε δηλαδή την Πρωτοχρονιά;
Αφ’ ενός μια εβραιοψωλοτομή, κι αφ’ ετέρου ένα ανθελληνικό δαιμονόπληκτο βλήμα. Και μη βιάζεστε να με χαρακτηρίσετε ως ανάγωγο καλοί μου άνθρωποι διότι όποιο λεξικό κι αν ανοίξετε στην λέξη «ψωλή» θα διαβάσετε ότι πρόκειται για το πέος έχον την βάλανον (κεφαλήν) αποκεκαλυμμένην. Επίσης, ιδού η καταλυτική απόδειξη από το λεξικό L&S: «Ψωλός=ο περιτετμημένος, έχων την βάλανον του αιδοίου γυμνήν». Ίσως μάλιστα να μη λέγεται τυχαίως ότι στην χώρα της Ελλάδος, όλοι ψωλοκοπανάνε.

Άντε λοιπόν πατριώτες, με το καλό και φέτος να καταστεί ψωλός ο Χριστούλης μας.

Συναισθηματικός απολογισμός: Τι πρέπει να σκεφτείς τη νέα χρονιά

Τρόποι για να νιώθουμε καλύτερα με όσα έχουμε (και όσα μπορούμε να καταφέρουμε)
Οι τελευταίες και οι πρώτες μέρες του χρόνου δημιουργούν μια ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση ξεχωριστή για τον καθένα. Για τα παιδιά ταυτίζονται οι μέρες αυτές με την ξεγνοιασιά, τις πολλές ώρες παιχνιδιού (χωρίς την πίεση του διαβάσματος) και με τα δώρα των γιορτών. Για άλλους σημαίνει ένας ακόμη χρόνος 'στην πλάτη τους' και την προσπάθεια να επεξεργαστούν την ιδέα ότι μεγαλώνουν.
 
Για αρκετούς εργαζομένους το διάστημα αυτό απαιτεί επίσης την ολοκλήρωση του οικονομικού απολογισμού της χρονιάς-που ενέχει και φόρτο εργασίας-και για πολλούς από τους υπόλοιπους σηματοδοτεί απλά τον απολογισμό της χρονιάς που τελειώνει ή και τη σκέψη για τους στόχους της επόμενης χρονιάς. Είναι αρκετοί βέβαια που αποφεύγουν να κάνουν αυτόν τον απολογισμό καθώς νιώθουν, όπως λένε, απογοητευμένοι με όσα δεν μπόρεσαν να υλοποιήσουν.

Είναι σημαντικό, ωστόσο, να έχουμε στο μυαλό ότι ο απολογισμός μας βοηθά να δούμε τι καταφέραμε, τι δεν καταφέραμε και σε όσα δεν καταφέραμε να αναγνωρίσουμε τι έφταιξε, ποια ήταν τα εμπόδια ώστε να τα αποφύγουμε και να μην υποπέσουμε στα ίδια λάθη. Τα λάθη μπορεί να αναφέρονται σε λανθασμένη εκτίμηση των ικανοτήτων/δυνατοτήτων (υπέρ-υπό), των χρονικών ορίων, του timing (συγχρονισμού), του τρόπου σκέψης καθώς και στον αρχικό ενθουσιασμό (που μετά μειώνεται) που εμποδίζουν την υλοποίηση των στόχων που έχουμε θέσει. Οι στόχοι (και η ικανότητα να θέτουμε στόχους) έχουν την ιδιότητα να μας κινητοποιούν για να τους επιτύχουμε και σε συνδυασμό με το να απολαμβάνουμε και να χαιρόμαστε όσα έχουμε (χωρίς να γεμίζουμε το μυαλό μας με ανησυχία και αυτοκριτική) θέτουν τα θεμέλια για μια καλύτερη ζωή.

Πώς θέτουμε στόχους
Ο στόχοι είναι σαν ένα ταξίδι που θέλεις να κάνεις..αν δε ξέρεις τον ακριβή προορισμό του ταξιδιού δεν μπορείς να βρεις και τον τρόπο για να πας. Για να υλοποιήσουμε κάποιους από αυτούς τους στόχους (π.χ. ξεκινάω δίαιτα) χρειάζεται να αφήσουμε πίσω μια παλιά συνήθεια και να υιοθετήσουμε μια καινούρια.
  • Οι στόχοι να είναι σημαντικοί για σένα: σημαντικός στόχος για σένα είναι ό,τι επιθυμείς πολύ, αυτό που είναι σημαντικό για σένα και όχι για τους άλλους, αυτό που ανταποκρίνεται όχι στις κοινωνικές προσδοκίες αλλά στις δικές σου.
  • Οι στόχοι να είναι SMART
  • Specific-Συγκεκριμένοι: όχι γενικοί και αόριστοι (π.χ. αν θέλω να πάω στο εξωτερικό για αναζήτηση εργασίας και δεν γνωρίζω καλά τη γλώσσα χρειάζεται πρώτα να κάνω κάποια μαθήματα εξάσκησης)
  • Measurable-Μετρήσιμοι: ώστε να εκτιμάς την πρόοδό σου και να παίρνεις ανατροφοδότηση (feedback)
  • Attainable-Εφικτοί: ο εξοπλισμός, η γνώση και ο χρόνος είναι παράγοντες που επηρεάζουν την επίτευξη (π.χ. αν θέλω να κάνω υποβρύχια κατάδυση και δεν έχω τον απαραίτητο εξοπλισμό και τις γνώσεις δεν μπορεί να επιτευχθεί)
  • Realistic-Πραγματικοί: σημαντικό να σε 'προκαλούν' ή να σε συναρπάζουν (challenging) (οι 'προκλητικοί στόχοι ενισχύουν τη βελτίωση της απόδοσης) αλλά χωρίς να είναι ακατόρθωτοι ή πολύ δύσκολοι
  • Timely-Έγκαιροι: χρειάζεται καλή εκτίμηση χρόνου και ανάλογος προγραμματισμός, μικρά βήματα κάθε φορά, βάλε μικρούς στόχους ή επιμέρους στόχους για να παρακολουθείς την πρόοδό σου και να δίνεις ανατροφοδότηση στον εαυτό σου
  • Οπτικοποίησε (ή Φαντασιώσου) αυτό που θέλεις να πετύχεις (visualization): αρκετές φορές η νοερή απεικόνιση και προετοιμασία είναι πολύ σημαντική για την επίτευξη ενός στόχου.
  • Τα εμπόδια είναι μέσα στο πρόγραμμα: αν κάποιο εμπόδιο αναχαιτίσει την υλοποίηση του στόχου σου μην απογοητευτείς – είναι μια καλή ευκαιρία να επαναπροσδιορίσεις το τι έγινε μέχρι τώρα, να δεις τι κατάφερες και να δοκιμάσεις νέους τρόπους για να τον πλησιάσεις
Πως μπορούμε να νιώσουμε καλύτερα με όσα έχουμε (και όσα μπορούμε να αποκτήσουμε)
  • Επιβραβεύστε τον εαυτό σας: Είναι σημαντικό να επιβραβεύσουμε τον εαυτό μας είτε λεκτικά «είμαι πολύ καλός/ή», «είμαι περήφανος/η για αυτό» «μπράβο σου ..(το όνομά σας)» είτε πρακτικά (ένα δώρο στον εαυτό σας) για όσα έχει καταφέρει μέχρι τώρα. Συχνά οι έντονοι ρυθμοί της καθημερινότητας δεν αφήνουν χρόνο για να το σκεφτούμε. Κάθισε και κάνε μια λίστα με όσα κατάφερες τη χρονιά που πέρασε (ακόμη και τα πιο απλά). Θα δεις ότι έχεις καταφέρει περισσότερα από όσα φαντάζεσαι.
  • Αλλάξτε τον (αρνητικό) τρόπο σκέψης σας: Ο τρόπος σκέψης επηρεάζει τον τρόπο που νιώθουμε και που συμπεριφερόμαστε. Παρατήρησε τον τρόπο που αντιδράς ή που συμπεριφέρεσαι στον εαυτό σου κρατώντας ένα ημερολόγιο καταγραφής με γεγονότα που σε επηρέασαν αρνητικά και πως σκέφτηκες. Είναι ιδιαίτερα βοηθητικό να τροποποιήσεις αυτές τις δυσλειτουργικές σκέψεις (τύπου «όλα τα στραβά σε μένα», «δεν αξίζω τίποτα», «δεν θα τα καταφέρω») με θετικές εκφράσεις («μπορώ», «θα τα καταφέρω», «αξίζω»). Οι θετικές σκέψεις, όπως επισημαίνεται σε άρθρο της Mayo Clinic, μπορούν να μειώσουν το στρες και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής του ατόμου.
  • Απέφυγε να είσαι αυστηρός κριτής του εαυτού σου – Ενίσχυσε την αυτοεκτίμησή σου: Όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο N.V.Pale ('The Power of Positive Thinking') η αυτοκριτική και οι αμφιβολίες για τον εαυτό μας σε συνδυασμό με τις αρνητικές σκέψεις επηρεάζουν αρνητικά την επίτευξη των στόχων. Συνεπώς, μην εστιάζεις μόνο στα λάθη σου χρησιμοποιώντας μεγεθυντικό φακό αλλά σκέψου ταυτόχρονα και αυτά που έχεις κάνει καλά.
  • Νιώσε ευγνώμων: κάνε μια λίστα γράφοντας 2 ή 3 πράγματα που σε κάνουν να νιώθεις ευγνωμοσύνη για όσα έχεις κάνει, όσα έχεις αποκτήσει, όσα έχουν συμβεί και συμβαίνουν στη ζωή σου και σου δημιουργούν χαρά/ευτυχία.
  • Εξέφρασε την αγάπη σου: τόσο στους ανθρώπους γύρω σου ότι τους αγαπάς, τους στηρίζεις όσο και στον εαυτό σου.
  • Ζήσε στο τώρα: το να αναμοχλεύεις τις άσχημες στιγμές του παρελθόντος ή να αγχώνεσαι για το μέλλον δεν σου επιτρέπει να ζήσεις το παρόν. Το παρελθόν δεν μπορεί να αλλάξει και το μέλλον δεν μπορείς να το ελέγξεις ούτε να το προβλέψεις.
Οι στόχοι που βάζουμε είναι μια υπόσχεση στον εαυτό μας και μια προετοιμασία για αυτό που θέλουμε να επιτύχουμε. Τα εμπόδια που δυσκολεύουν την επίτευξη των στόχων μας σταματάνε όταν εμείς ήδη έχουμε αποφασίσει να σταματήσουμε την προσπάθεια. Άλλωστε, όπως είπε και ο Αριστοτέλης «η τύχη βοηθάει τους προετοιμασμένους».

Πότε θα επικρατήσει η αγάπη στον κόσμο;

Θα χρειαστεί να περάσουν αρκετές γενιές ακόμα μέχρι να μεταμορφωθεί ο άνθρωπος, όχι σε επίπεδο ηθικών αρχών και κοινωνικών κανόνων, αλλά στο βαθύτερο επίπεδο της σχέσης που αναπτύσσει με τις ίδιες τις εμπειρίες του, δηλαδή με το παρόν. Και ως άνθρωπο δεν εννοούμε το σώμα και τις σκέψεις, αλλά τον κοινό και σταθερό παρονομαστή όλων των εμπειριών του: την επίγνωση.

Ο λόγος που θα καθυστερήσει πολύ η μεταμόρφωση είναι ότι αυτό που πρέπει να αλλάξει, αποτελεί τα σημερινά θεμέλια των κοινωνιών, δηλαδή τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Ακριβώς επειδή οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι ο αληθινός τους εαυτός είναι η επίγνωση, σχετίζονται μεταξύ τους ως φανταστικοί χαρακτήρες με ταυτότητες ("εγώ είμαι έτσι, εσύ είσαι αλλιώς") και πάνω σ' αυτές τις σχέσεις έχουν δομηθεί όλοι οι κοινωνικοί τομείς (η πολιτική, η οικονομία, η αγορά εργασίας, η παιδεία, κ.τ.λ).

Η μεταμόρφωση έγκειται στη μετάβαση από το "εγώ είμαι ο τάδε και είμαι έτσι", στο "οι εμπειρίες και οι λειτουργίες του σώματος και του νου αναγνωρίζονται από την επίγνωση, και αν πρέπει να εντοπίσω κάπου ένα εγώ, αυτό το εντοπίζω στην επίγνωση και όχι στο σώμα ή τις σκέψεις". Αυτή η μετάβαση υποδηλώνει ότι πρέπει να διαλυθούν όλες οι ταυτότητες. Και όταν λέμε όλες, εννοούμε όλες: οι ψυχολογικές, οι κοινωνικές, οι πολιτικές, οι επαγγελματικές, οι εθνικές, οι θρησκευτικές, οι οπαδικές και όποιες άλλες έχει δημιουργήσει η φαντασία.

Όσοι θέλουν να απαλλαγούν από κάποιες ταυτότητες (π.χ. κάποιες ψυχολογικές που τους κάνουν δυσλειτουργικούς - "εγώ είμαι κατώτερος των άλλων, εγώ είμαι ανεπαρκής"), αλλά θέλουν να κρατήσουν κάποιες άλλες (π.χ. την εθνική ή τη θρησκευτική τους ταυτότητα), δεν έχουν αντιληφθεί το μέγεθος της απατηλής φύσης των ταυτοτήτων.

Δεν υπάρχουν λειτουργικές ταυτότητες. Μόλις το "είμαι" της επίγνωσης ταυτιστεί με μία πεποίθηση και γίνει "είμαι κάτι, είμαι κάπως, είμαι αυτός, είμαι έτσι, είμαι αλλιώς", αναλαμβάνει την κυριαρχία του σώματος και του νου μια νέα ταυτότητα που ονομάζεται Εγώ. Με το που αναλαμβάνει το Εγώ, χάνεται η επίγνωση των εμπειριών, χάνεται το καθαρό "είμαι" και αρχίζουν τα αισθήματα ανεπάρκειας και ανασφάλειας. Αυτά οδηγούν σε άπειρες μεθόδους αντισταθμιστικών συμπεριφορών, που εκφράζονται μέσω της καταπίεσης, της επιβολής, της εκμετάλλευσης, της απληστίας και της δημιουργίας ολόκληρων συστημάτων που έχουν ως σκοπό να νιώσει το Εγώ πλήρες και ασφαλές.

Όταν όμως υπάρχουν πολλά Εγώ (αφού υπάρχουν πολλές ταυτότητες, δηλαδή πακέτα πεποιθήσεων με τα οποία έχει ταυτιστεί το "είμαι"), εμφανίζονται και οι συγκρούσεις, γιατί το κάθε Εγώ ικανοποιείται από διαφορετικά συμφέροντα. Το κάθε Εγώ έχει άλλα κριτήρια για το τι είναι σωστό και τι λάθος, τι είναι καλό και τι κακό, και όπου τα συμφέροντα αντικρούονται μεταξύ τους, είναι πολύ εύκολο να ξεσπάσει μια σύγκρουση ή ένας πόλεμος.

Αυτός ο μηχανισμός της ταύτισης αποτελεί το αντίθετο της αγάπης. Αγάπη σημαίνει αναγνωρίζω την κοινή φύση σε όλους τους ανθρώπους, πράγμα που συνεπάγεται αποδοχή και, πάνω απ' όλα, γνώση της αληθινής μας φύσης. Εγώ και αγάπη δεν πάνε μαζί. Ή θα κυριαρχεί το ένα, ή το άλλο. Όταν κυριαρχεί το Εγώ, σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει χάσει την επαφή με την επίγνωση των εμπειριών του και κυριαρχείται από έναν νου γεμάτο ταυτότητες και κριτική. Όταν κυριαρχεί η αγάπη, σημαίνει ότι ο άνθρωπος ζει ως η επίγνωση των εμπειριών και των λειτουργιών του σώματος και του νου, χωρίς να αποδίδει τις εμπειρίες και τις λειτουργίες αυτές σε φανταστικούς χαρακτήρες ("εγώ, εσύ, ο άλλος"). Είναι βέβαια χρήσιμο να προσδιορίζουμε ποιο σώμα είναι αυτό που κάνει κάτι, αλλά πρέπει να ξέρουμε ότι οι προσωπικές αντωνυμίες δεν αντιστοιχούν σε ταυτότητες, αλλά μόνο σε σώματα που λειτουργούν όπως λειτουργούν.

Οι μόνες περιπτώσεις όπου το Εγώ συνυπάρχει με την αγάπη, είναι, πρώτον, όταν σε κάποιον αρχίζει η επίγνωση να αποδέχεται όλα τα ασυνείδητα προϊόντα της ταύτισης και, δεύτερον, όταν κάποιος γίνεται αποδεκτός από κάποιον άλλον, μαζί με όλες τις συμπεριφορές και τα συμπτώματά του που αποτελούν προϊόντα της ταύτισης. Μέχρι να επικρατήσει λοιπόν η αγάπη στον κόσμο, έχουμε δύο επιλογές: ή μαθαίνουμε να αποδεχόμαστε τα όσα συμβαίνουν μέσα μας, ή μαθαίνουμε να αποδεχόμαστε τους άλλους. Και χωρίς το πρώτο, το δεύτερο αποκλείεται.

Κορμιά μέσα στον ρυθμό της μουσικής: Πάθος και δύναμη σε μοναδικά πορτραίτα

Κορμιά μέσα στον ρυθμό της μουσικής, εκφραστικά πρόσωπα, χέρια και πόδια σε αρμονία.

Ο Ρώσος φωτογράφος Αλεξάντερ Γιάκοβλεφ είναι πίσω από εκφραστικές εικόνες επαγγελματιών χορευτών, οι οποίοι κινούνται μέσα σε μια έκρηξη αλευριού.

Γυμνασμένα κορμιά κάνουν σπαγγάτο, πλιέ και επιδίδονται σε χορευτικές κινήσεις με το πάθος και τη δύναμη να είναι εμφανή.

Οι φωτογραφίες είναι μοναδικές με το μαύρο φόντο, το μισοσκόταδο και το αλεύρι να δίνουν τη δική τους διάσταση.











Ο εντυπωσιακός φοίνικας που… περπατάει!

Μπορεί να ακούγεται σαν μέρος από ταινία φαντασίας αλλά είναι πραγματικότητα. Πρόκειται για το φυτό exorrhiza Socratea ή αλλιώς τον «φοίνικα που περπατάει» που συναντάται κυρίως στα δάση της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής.

 Για ποιο λόγο ονομάζεται έτσι; Μα γιατί πράγματι μετακινείται! Στην πραγματικότητα αλλάζει θέσεις όπως κάνουν και οι ρίζες του. Το συγκεκριμένο φυτό μπορεί να φτάσει τα 25 μέτρα σε ύψος έχοντας διάμετρο στελέχους μέχρι τα 17 εκατοστά. Πώς μετακινείται; Οι ομολογουμένως ασυνήθιστες ρίζες του που μοιάζουν με ξυλοπόδαρα, του επιτρέπουν να μετακινηθεί μέχρι και ένα μέτρο το χρόνο.

Ο λόγος που μετακινείται είναι απλός. Το φυτό αναζητά περισσότερο ήλιο... και τον βρίσκει με αυτόν τον παράξενο και ιδιαίτερο τρόπο. Σύμφωνα με άλλη θεωρία όταν ένα άλλο δέντρο ακουμπήσει πάνω στον φοίνικα αυτό τότε δημιουργεί καινούργιες ρίζες λίγο μακρύτερα από το αρχικό σημείο που μεγάλωσε. Απομακρύνεται από εκείνο σημείο και αρχίζει να αναπτύσσεται στο καινούριο μέρος και πάλι χωρίς κάποια ενόχληση.

Ωστόσο ο μηχανισμός που του επιτρέπει να μετακινείται είναι ακόμη υπό διερεύνηση. Είναι βέβαια αποδεκτό από όσους έχουν μελετήσει το φαινόμενο ότι καθώς νέες ρίζες-ξυλοπόδαρα δημιουργούνται κάποιες από τις παλιές ρίζες «πεθαίνουν» και επιτρέπουν στο δέντρο να μετακινηθεί και να αλλάξει τελικά θέση.

Είναι ομολογουμένως από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα στη χλωρίδα και από τα πιο παράξενα. Η όλη διαδικασία μετακίνησης του δέντρου μπορεί να πάρει ακόμη και ένα ή δύο χρόνια μέχρι να βρεθεί το κατάλληλο σημείο και να δημιουργηθούν οι ρίζες λένε οι ειδικοί.

Ο ανθέλληνας Mέγας Βασίλειος: Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας… ο Αϊ Βασιλης

Οι ανθέλληνες και ανώμαλοι Πατέρες της Εκκλησίας φρόντισαν και κατόρθωσαν να εξευτελίσουν τους Έλληνες καθιερώνοντας εορτές φανατισμένων καθαρμάτων κατά του ελληνικού πολιτισμού, θέτοντάς τις στις χαρακτηριστικότερες ημέρες του χρόνου. Πρωτοχρονιά, ηλιοστάσια, ισημερίες κ.α.

Έτσι την πρωτοχρονιά, πλην της περιτομής του Χριστού (βλ. Πρωτοχρονιά. Μια ψωλογιορτή σύμφωνα με τους Πατερικούς κανόνες) καθιέρωσαν την εορτή του μισέλληνα Βασιλείου, στον οποίο μάλιστα φρόντισαν να αποδώσουν τον τίτλο του Μεγάλου.

«Είναι εχθροί οι Έλληνες, διότι διασκεδάζουν κατα-βροχθίζoντας με ορθάνοιχτο στόμα τον «Ισραήλ». Στόμα δε λέγει εδώ ο προφήτης (βλ. Ησαΐας Θ΄11) την σοφιστική του λόγου δύναμη, η οποία τα πάντα χρησι­μοποίησε για να παραπλανήσει τους εν απλότητι πιστευσάντων» Βασίλειος Καισαρείας εις προφήτην Ησαϊα 9.230.8. Mέγας Βασίλειος: Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας…

«Προσταγή, (!!!) μη δειλιάζετε από των Ελληνικών πιθανολογημάτων… τα οποία είναι σκέτα ξύλα, μάλλον δε δάδες που απώλεσαν και του δαυλού την ζωντάνια και του ξύλου την ισχύ, μη έχοντας δε ούτε και του πυρός την φωτεινότητα, αλλά σαν δάδες καπνίζουσες καταμελανώνουν και σπιλώνουν όσους τα πιάνουν και φέρνουν δάκρυα στα μάτια όσων τα πλησιάζουν. Έτσι και (των Ελλήνων) η ψευδώνυμος γνώση σε όσους την χρησιμοποιούν» Βασίλειος ο Μέγας, 330-379 μ.Χ. (ο γνωστός μας και ως Αϊ-Βασίλης) Εις τον προφήτην Ησαΐαν προοίμιον 7.196.3

Προσέξτε πώς αποδεικνύεται ότι οι Πατέρες αυτοί ήταν Πατέρες του Ισραήλ κι ότι ο χριστιανισμός ήταν υπόθεση Εβραϊκή, διότι λέει «…διότι διασκεδάζουν κατα-βροχθίζoντας με ορθάνοιχτο στόμα τον “Ισραήλ…», δηλαδή τους προγόνους τους, επειδή όντως οι Εβραίοι τους σέβονται υπερβολικά.

Για τον λόγο αυτόν οι φανατικοί χριστιανοί κλωτσούν σαν τα μουλάρια όταν ακούν την λέξη ιουδαιοχριστιανισμός.

Βασίλειος ο Μέγας (υβριστής των ελλήνων)

Ο Βασίλειος ήταν επίσκοπος την περίοδο μεταξύ των Α΄ (325 μ.Χ.) και Β΄ Οικουμενικών (381 μ.Χ.) Συνόδων. Πέθανε δυό χρόνια πρίν την Β΄ σύνοδο, αλλά είχε προλάβει να προετοιμάσει το θεολογικό έδαφος, πάνω στο οποίο στηρίχθηκε αυτή. Ο τίτλος «Μέγας» του αποδόθηκε από τα εννέα αδέλφια του, τέσσερα από τα οποία έχουν ανακηρυχθεί επίσης άγιοι (Γρηγόριος Νύσσης, Πέτρος Σεβαστείας, οσία Μακρίνα, Ναυκράτιος). Αγία ανακηρύχθηκε και η μητέρα τους, Εμμέλεια. Ο Βασίλειος ασκήτευσε επί πολλά έτη και πέθανε σε ηλικία 49 ετών από ασθένεια των νεφρών, που μάστιζε εκείνο τον καιρό τους ασκητές, λόγω της κακής διατροφής τους.

Ενδεικτικά παραθέτουμε μερικά μόνο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από γεμάτα ανθελληνικό μένος κηρύγματα του Μεγάλου Βασιλείου (έχουν ληφθεί από την «Patrologia Graeca» του αββά Migne):

- «Και ράξει ο Θεός τους επανισταμένους επί όρος Σιών επ’ αυτόν, και τους εχθρούς αυτού διασκεδάσει, Συρίαν αφ’ ηλίου ανατολών και τους έλληνας αφ’ ηλίου δυσμών, τους κατεσθίοντας τον Ισραήλ όλω τω στόματι.

«Ράξειν ουν αυτούς επαγγέλλεται και καταβαλείν πάντας τους επανισταμένους τω όρει Σιών, και διασκεδάσειν αυτών την κατά της αληθείας ασεβή συμφωνίαν. Εισί δε οι εχθροί σύροι και έλληνες· οι μεν τα προς ανατολάς του ηλίου κατέχοντες, οι δε τα προς τας δυσμάς. Δια τούτο δε διασκεδασθήσονται, επειδή κατήσθιον όλω τω στόματι τον Ισραήλ.» («Εnarratio in prophetam Ιsaiam», κεφ. 9, τμ. 230, γρ. 1-10.)

- «Ημείς δε, ώσπερ απεφύγομεν έλληνας.» («Contra Sabellianos et Arium et Anomoeos», τ. 31, σελ. 600, γρ. 32.)

- «Οι παρά τοις έλλησι σοφοί, τον μεν βίον έχοντες τοις αισχίστοις της σαρκός πάθεσιν εγκυλινδούμενον.» («Εnarratio in prophetam Isaiam», κεφ. 10, τμ. 239, γρ. 22.)

- «Δια της σης σοφίας εις το βάθος της Ομήρου μανίας εισελθείν.» («Εpistulae», Epistle 345, τμ. 1, γρ. 25.)

- «Οι των ελλήνων σοφοί, οι την φιλοσοφίαν ασκήσαντες, και την μισογυνίαν ελόμενοι, κατακρίνουσι τους εν τη αληθινή σοφία όντας, και συμπεπλεγμένους γυναικαρίοις ασώτοις.» («Sermo de contubernalibus», τ. 30, σελ. 824, γρ. 39-42.)

- «Πρόσταγμα ημίν, μη δειλιάν από των ελληνικών πιθανοτήτων και από των παρά τοις ετεροδόξοις δυσφημιών, άτινά εστι δύο ξύλα, μάλλον δε δύο δαλοί, απολέσαντες μεν του φυτού το ζωτικόν και του ξύλου το ισχυρόν, μη έχοντες δε το του πυρός φωτεινόν, αλλά δαλοί καπνιζόμενοι, μελαίνοντες μεν τους απτομένους αυτών και σπιλούντες, δακρύειν δε τους οφθαλμούς των εγγιζόντων παρασκευάζοντες.» («Εnarratio in prophetam I», κεφ. 7, τ. 196, γρ. 3-9.)

ο Μέγας Βασίλειος και οι Έλληνες (μια σχέση στοργής…)

O μεγάλος ιεράρχης για τον ελληνικό πολιτισμό:
« οι Ολυμπιακοί αγώνες είναι γιορτές του διαβόλου»
Ο Λιβάνιος αναφερόμενος στις πολυάριθμες βιαιοπραγίες των χριστιανών μοναχών κατά των ναών των Ελλήνων λέει:
«οι μαυροφορεμένοι φέροντες ξύλα, πέτρες και σίδερα αλλά και με τα χέρια και τα πόδια γκρεμίζουν τις στέγες και τους στύλους των ναών, συντρίβουν τα αγάλματα, ανατρέπουν τους βωμούς ενώ οι ιερείς πρέπει να διαλέξουν ανάμεσα στην σιωπή και τον θάνατο»
Γι’αυτές τις βιαιοπραγίες, για τις καταστροφές που διέπραξαν οι χριστιανοί εναντίον των έργων τέχνης που σήμερα θεωρούνται από την ανθρωπότητα παγκόσμια κληρονομιά, ο Μ. Βασίλειος θριαμβολογεί:
«τα αγάλματα γκρεμίστηκαν, οι βωμοί έπεσαν, τα δαιμόνια έφυγαν»
ενώ στο ίδιο έργο δείχνει για ακόμη μια φορά το πώς σκέφτεται για την παιδεία και τον πολιτισμό των Ελλήνων:

«να μην δειλιάζουμε από τους Ελληνικούς λόγους γιατί αυτοί είναι σαν τους δαυλούς που δεν έχουν πλέον την φωτεινότητα του πυρός αλλά καπνίζουν και μαυρίζουν όσους τους ακουμπούν και δακρύζουν τα μάτια όσων πλησιάζουν» (εις Ησαϊαν 7,196,1-9)
Ο Μεγάλος Ιεράρχης, Βασίλειος και προστάτης της παιδείας των νεοελλήνων, είναι ομολογουμένως ο πλέον μορφωμένος ιεράρχης. Πολλοί είναι αυτοί που επικαλούνται το όνομά του για να δείξουν πως ο χριστιανισμός δεν ήταν υπόθεση μόνον των αμόρφωτων αλλά ούτε και είχε σχέση με το εκδικητικό πνεύμα της Παλαιάς Διαθήκης.
Όμως ό,τι θετικό υπάρχει στα κείμενα του Βασιλείου είναι «δάνεια» από τον πλατωνισμό και τον στωϊκισμό και όχι από τον Μωϋσή που ο ίδιος επικαλείται. Η «σοφία» που αντλεί από τον Μωϋσή φαίνεται στο «εις την αρχή των παροιμιών». Σε αυτό το κείμενο βλέπουμε και τι ακριβώς εννοεί με τον όρο «παιδεία» ο Βασίλειος:
«όπου κατοικεί ο φόβος εκεί κατοικεί η καθαρότητα της ψυχής…η παιδεία του Κυρίου ανοίγει τα ώτα» (100 Ε)
ο φόβος και η χριστιανική διδασκαλία είναι η παιδεία που ευαγγελίζεται ο προστάτης της νεοελληνικής παιδείας
«…ομοίως συμβαίνει και με τους παρακούοντες την διδασκαλία του Θεού όταν επέλθει σε αυτούς η παιδεία και ο σωφρονισμός γίνεται δεκτή η διδασκαλία…επειδή η τιμωρία νουθετεί όπως έκανε και ο Παύλος με το να παραδίδει στον Σατανά όπως σε δήμιο που βασανίζει και μαστιγώνει δια να δεχθούν την διδασκαλία του Θεού»(101 D-E )

«να δέχεσαι τους πόνους και τις πληγές καθαριζόμενος από όσα αμαρτάνεις και να λέγεις για την γνώση της παιδείας θα υπομείνω την οργή του Κυρίου διότι αμάρτησα»
αυτή είναι η παιδεία του Βασιλείου, φόβος, βασανιστήρια, ταπείνωση. Το τέλειο τρίπτυχο για να διαμορφώνεις υποταγμένες συνειδήσεις κι ανελεύθερα πνεύματα. Να όμως και ποια είναι η μεγάλη ηθική διδασκαλία του Μεγάλου Ιεράρχη.
«αυτός που χρησιμοποιεί πανουργία προς ωφέλεια δική του και των άλλων είναι άξιος επαίνου…ωραία η πανουργία των Εβραίων όταν εξαπάτησαν τους Αιγυπτίους…καλή η πανουργία της Ρεβέκκας…ωραία η πανουργία της Ραάβ και της Ραχήλ…η πανουργία όμως των Γαβαωνιτών κατά των Ισραηλιτών είναι κακή»(108 Α-Β)
καλή λοιπόν η πανουργία των Εβραίων-δηλαδή των πνευματικών πατέρων των χριστιανών-κατά των υπολοίπων λαών και κακή αυτή που στρέφεται κατά αυτών.
Για να μην υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία για την πλήρη ταύτιση και των Πατέρων της Ορθοδοξίας με το μισαλλόδοξο και ρατσιστικό πνεύμα της Παλαιάς Διαθήκης, ιδού ένα χαρακτηριστικό κομμάτι του Βασιλείου από το «κατά οργιζομένων» όπου κι εδώ μας διδάσκει με τα γεμάτα σοφία λόγια του πως υπάρχει καλή και κακή οργή και μαντέψτε εκ μέρους ποιών επιτρέπει ο Θεός τους την οργή, που κατά τα άλλα είναι κακό πράγμα:
«…αυτά είναι η διδασκαλία για να μεταχειριζόμαστε τον θυμό ως όπλο. Γι’αυτό ο Μωϋσής ο πραότατος των ανθρώπων, για να εκδικηθεί την ειδωλολατρεία όπλισε τα χέρια των Λευϊτών για να φονεύσουν τους αδελφούς τους. Και είπε ο Μωυσής: ο καθένας να φονεύσει τον πλησίον του, τον αδελφό του, τον γείτονά του και με τους φόνους αυτούς αγιάστε τα χέρια σας. Φονεύοντας άλλος τον γιό του κι άλλος τον αδελφό του ο Θεός σας ευλόγησε…αλλά και ο Ηλίας ο ζηλωτής 450 ιερείς του αίσχους, ιερείς του άλσους, κυριαρχούμενος από λογικόν και σώφρωνα θυμόν δεν θανάτωσε για το καλό του Ισραήλ;» (89,6 C-D)

 Όπως βλέπουμε ο χριστιανισμός όχι μόνον έχει τις βάσεις του σε μισαλλόδοξα και ρατσιστικά κηρύγματα αλλά αυτά τα κηρύγματα τα διαιωνίζει και τα προάγει ως αρετή μέσω των «φωτισμένων» Πατέρων. Υπάρχει κανείς που να αμφιβάλει για το ποιοι ήταν οι ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί των εγκλημάτων που διέπραξε ο χριστιανισμός στην μακραίωνη ιστορία του;

 Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος όπως και ο Βασίλειος, οργίζεται με τον δάσκαλό του, τον «ειδωλολάτρη» Λιβάνιο και τον αποκαλεί
«μιαρό,άθλιο και ταλαίπωρο»
(διότι άκουσον, άκουσον ο Λιβάνιος τόλμησε να πει πως την φωτιά στον ναό του Απόλλωνα στη Δάφνη, την έβαλε ανθρώπινο χέρι και όχι ο πανάγαθος θεούλης τους)
και συνεχίζει:
«δεν υπάρχει ώριμος Έλληνας…γιατί όπως κι εκείνος (ο Λιβάνιος) πιστεύουν πως την φωτιά την έβαλε άνθρωπος κι όχι ο Θεός»

Μάλιστα, τέτοια η σοφία των μεγάλων πατέρων!!!
Όπως και ο άλλος μεγάλος ιεράρχης έτσι κι αυτός θεωρεί πνευματική κληρονομιά του το Ισραήλ, ξεχνώντας βεβαίως πως έμαθε να γράφει, να διαβάζει και να σκέφτεται-δηλαδή εξανθρωπίστηκε- από Έλληνες
«ο Θεός βρήκε κάθε επιστήμη και την έδωσε στον Ιακώβ και τον αγαπημένο του λαό, Ισραήλ» (ασπ. Πρίστιλλαν και Ακίλαν)
Το ίδιο επιβεβαιώνει και ένας ακόμη άγιος, ο Τερτυλλιανός ο οποίος θέλοντας να δείξει την ανωτερότητα του Ισραήλ έναντι των Ελλήνων θα ξεστομίσει άθελά του και προς μεγάλη απογοήτευση των σύγχρονων ελληνορθόδοξων, μία μεγάλη αλήθεια, δηλαδή πως ελληνισμός και χριστιανισμός είναι δύο κόσμοι εντελώς διαφορετικοί
«τι κοινό μπορεί να έχουν ο φιλόσοφος και ο χριστιανός, ο μαθητής των Ελλήνων και ο μαθητής του Ουρανού, η Αθήνα και η Ιερουσαλήμ, η στοά του Ζήνωνα και η στοά του Σολωμόντα»
Εξάλλου όπως είδαμε στις «πράξεις Αποστόλων» κεφ Ια της Κ.Δ. αναφέρεται πως οι απόστολοι είχαν ως επιδίωξη να εκχριστιανίσουν τους Ελληνίζοντες Ιουδαίους της διασποράς και να τους επαναφέρουν έτσι στις προγονικές τους (Ιουδαϊκές) παραδόσεις. Βλέπουμε δηλαδή πως οι απόστολοι ήταν ενοχλημένοι που οι Ιουδαίοι είχαν Ελληνική παιδεία! Επίσης και ο Παύλος όπως είδαμε στο «προς Κορινθίους» λέει πως οι Έλληνες ζητούν σοφία, όμως ο Θεός ήρθε για να ντροπιάσει τους σοφούς!
Επίσης στην ομιλία Α΄προς Κορινθίους (για να ξαναγυρίσουμε στον Ι. τον Χρυσόστομο), κατανοούμε πλήρως γιατί οι σύγχρονοι ορθόδοξοι θεωρούν την ορθοδοξία συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού:
«…κάποιοι δεν πιστεύουν στην ανάσταση των νεκρών γιατί πάσχουν από την Ελληνική μωρία…»
Μην σπεύσετε αβίαστα να συμπεράνετε πως εννοεί την ειδωλολατρεία γιατί ο Μεγάλος Ιεράρχης της Ορθοδοξίας και προστάτης της Παιδείας θα σας απογοητεύσει με τον χειρότερο τρόπο:
«…κι όλα αυτά προέρχονται από την ανοησία της φιλοσοφίας των Ελλήνων η οποία είναι μητέρα όλων των κακών»

...και αποκαλεί τους φιλοσόφους «καθάρματα» κι όμως αυτός ο δυστυχής είναι…
προστάτης της παιδείας των νεοελλήνων!!!
Φυσικά είναι απολύτως εναρμονισμένος με το πνεύμα του θεού της Κ.Δ. και του Παύλου ο οποίος στους Κολοσσαείς λέει πως η φιλοσοφία είναι απάτη.
Επίσης στο «εις τον άγιον Ιωάννην τον απόστολο κι ευαγγελιστή» (59,370,7-11) λέει τα εξής εκπληκτικά που δείχνουν την απέχθεια και το μίσος του στον ελληνικό πολιτισμό:
«αν κοιτάξεις στα ενδότερα των Ελλήνων θα δεις τέφρα και σκόνη και τίποτα υγιές, αλλά σαν τάφος ανοιγμένος είναι ο λάρυγγας αυτών γεμάτος ακαθαρσίες και πύον και τα δογματά τους γεμάτα σκουλήκια…εμείς δεν παραιτούμαστε της κατ’αυτών μάχης»

Οι άγιοι Πατέρες της Ορθοδοξίας είχαν λοιπόν κηρύξει ανοιχτά τον πόλεμο κατά της Ελληνικής φιλοσοφίας και του Ελληνικού πολιτισμού. Αυτά που σήμερα όλη η ανθρωπότητα θαυμάζει και χάριν στα οποία υπάρχει σήμερα πολιτισμός, αυτά οι Ιεράρχες τα αποκαλούν πύον και σκουλήκια.
Επίσης στο «εις τον μακάριον Βαβύλον» ξεκαθαρίζει για ποιόν λόγο διεσώθησαν από την μανία των χριστιανών και κάποια ελάχιστα κείμενα των Ελλήνων φιλοσόφων:
«οι φιλόσοφοι (των Ελλήνων) είναι καταγέλαστοι και δεν διαφέρουν από τα φλύαρα παιδιά. Είναι τόσο γελοία αυτά που έγραφαν ώστε τα βιβλία τους εξαφανίστηκαν κι αν διεσώθη κάποιο βιβλίο τους, βρίσκεται στα χέρια χριστιανών και με αυτόν τον τρόπο εξευτελίζουμε τις πλεκτάνες τους διότι δεν φοβόμαστε τα φίδια και τους σκορπιούς. Έχουμε λάβει εντολή από τον Θεό να καταπατούμε τα φίδια και τους σκορπιούς» (539,2 D-E)
Μην αναρωτιέστε λοιπόν ποιοι κατέστρεψαν τα βιβλία των Ελλήνων φιλοσόφων και για ποιόν λόγο διέσωσαν κάποια εξ αυτών. Φίδια και σκορπιοί λοιπόν για τους χριστιανούς Πατέρες ο Πλάτων, ο Σωκράτης, ο Ηράκλειτος, ο Αριστοτέλης και όλοι οι άλλοι μεγάλοι Τιτάνες του πνεύματος στους οποίους όλος ο πολιτισμένος κόσμος υποκλίνεται.
«ο Διογένης ήταν αισχρός και ματαιόπονος όπως και οι άλλοι φιλόσοφοι…σε τι είναι χρήσιμο να γεύεσαι ανθρώπινο σπέρμα όπως ο Αριστοτέλης ή να έχεις σαρκικές σχέσεις με αδελφές και μητέρες όπως νομοθέτησε ο αρχηγός της Στοάς (ο Ζήνων) θα μπορούσα ακόμη να αποδείξω ως αισχρότερους αυτών (των Ελλήνων φιλοσόφων) τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη που μέρος της φιλοσοφίας τους ήταν η παιδεραστία»(549,8 C-D, 9 A-E και 550.9 C)
Τα αφοπλιστικά και γεμάτα σοφία λόγια (που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα) δεν σταματούν εδώ. Ο Μεγάλος Ιεράρχης υπήρξε πράγματι Μέγας, όμως πολέμιος του χορού, του θεάτρου, των τεχνών και ζητούσε από τους χριστιανούς να μην τραγουδούν ούτε να νανουρίζουν τα παιδιά τους γιατί
«αυτά είναι λείψανα της Ελληνικής πλάνης»(κανών ΟΕ΄)

Τα βαθυστόχαστα και γεμάτα σοφία λόγια του μεγάλου Ιεράρχη περί παιδείας, τέχνης και πολιτισμού είναι τόσο σημαντικά για την Ορθοδοξία που τα συμπεριέλαβε στους Κανόνες της Εκκλησίας, το περίφημο «πηδάλιο»:
«να μην πλησιάζει κανείς τα θέατρα γιατί κάνουν τους ανθρώπους μοιχούς, πομπή του σατανά τα θέατρα. Στα θέατρα γεννιέται κάθε πορνεία, ακολασία και ασέλγεια»(Κανών ΚΔ΄)
Το ίδιο και ο Τερτυλλιανός στο τελευταίο κεφάλαιο του έργου του «περί θεαμάτων» επιτίθεται στο θέατρο και τους Τραγικούς ποιητές καγχάζοντας πως τα κλάμματά τους θα αγαλιάζουν τους χριστιανούς όταν θα καίγονται και θα ταπεινώνονται (οι τραγικοί ποιητές) την ημέρα της κρίσης:
«τι θέαμα θα είναι για εμάς σε λίγο η επάνοδος του Κυρίου μας…τι πανηγύρι θα γίνει, ποιο θα είναι το αντικείμενο του γέλωτά μου;…όταν θα καίγονται στην πυρά μαζί με τους μαθητές τους ντροπιασμένοι εκείνοι οι σοφοί φιλόσοφοι…»
Αν τα απωθημένα αυτών των ψυχικά διαταραγμένων ανθρώπων θεωρούνται ακόμη και σήμερα κείμενα ιερά για τους φέροντες καταχρηστικά το όνομα «Έλληνας», τότε μπορούμε με άνεση να ισχυριστούμε ότι οι νεοέλληνες ζούνε ακόμη στον Μεσαίωνα.
Στο ίδιο ύφος ακόμη ένας μεγάλος της ορθοδοξίας ο Μέγας Αθανάσιος στον «Λόγο κατά Ελλήνων» αλλά και στο «περί ενανθρωπήσεως» θα εκφράσει για ακόμη μία φορά τον ρατσισμό των χριστιανών έναντι των Ελλήνων:
«το μυαρόν γένος των Ελλήνων…οι ψευάμενοι Έλληνες»

αλλά και την απέχθειά τους έναντι στην φιλοσοφία:
«των Ελλήνων σοφία ο Θεός κατήργησε…μετά την έλευση του Σωτήρος η σοφία των Ελλήνων καταργήθηκε και η λιγοστή που απέμεινε εξαφανίζεται» 55(Λόγος περί ενανθρωπήσεως)
Ας μην μας εκπλήσσουν αυτές οι δηλώσεις των αγίων πατέρων αφού είναι απολύτως σύμφωνες με αυτές του Παύλου, οι άνθρωποι εκείνοι ήταν απολύτως συνεπής προς το δόγμα τους, αυτοί που τα έμπλεξαν εντελώς είναι οι σύγχρονοι ορθόδοξοι.
Τα ίδια θα δηλώσει και ο άλλος μεγάλος Ιεράρχης, ο Γρηγόριος στο «λόγοι εις Βασίλειον κθ»,
«η Αθήνα είναι βλαβερή για την ψυχή, πλούσια σε κακό και είδωλα»
Παρ’όλα αυτά όμως και ο τρίτος Μεγάλος Ιεράρχης παρέμενε στην ειδωλολατρική Αθήνα και φοιτούσε στις σχολές της. Όχι βεβαίως για την αγάπη τους προς την φιλοσοφία αλλά γιατί γνώριζε κι αυτός όπως και οι άλλοι Ιεράρχες, πως για να αντιμετωπίσουν τα επιχειρήματα των Ελλήνων και να μπορέσει να σταθεί και θεολογικά ο χριστιανισμός θα έπρεπε να λάβουν μόρφωση. Μόρφωση όμως που είχαν και παρήγαγαν οι ειδωλολάτρες Έλληνες και δεν μπορούσαν να την βρουν οι χριστιανοί από την επιφοίτηση του αγίου Πνεύματος!
Ας μην κοροϊδεύουν εαυτούς και αλλήλους οι ορθόδοξοι διανοούμενοι όταν υποστηρίζουν πως οι Πατέρες ήταν υπεύθυνοι για την σύγκλιση ελληνισμού και χριστιανισμού. Η προσέγγιση των Πατέρων της Εκκλησίας προς την ελληνική παιδεία έγινε-όπως ήδη είπαμε- για να αποκτήσουν γνώσεις και ικανότητες ώστε να μπορέσουν να στηρίξουν φιλοσοφικά και θεολογικά το άμουσο και άσοφο δόγμα τους αλλά και να μπορέσουν να αντιπαρατεθούν στην σοφία των «ειδωλολατρών» Ελλήνων.
Ο Ι. Χρυσόστομος όπως είδαμε λίγο πριν λέει ξεκάθαρα πως:
« κι αν διεσώθει κάποιο βιβλίο τους αυτό έγινε για να ξευτιλίζουμε τις πλεκτάνες τους»
Ο Ι. Δαμασκηνός στο «περί ορθοδόξου πίστεως» (iv 27) λέει ξεκάθαρα:
«εξ άλλου αν μπορούμε να αντλήσουμε κάποιο όφελος από τους Έλληνες, αυτό είναι επιτρεπτό…γιατί μπορούμε να πάρουμε από τους Έλληνες πολλά πράγματα που μας ισχυροποιούν απέναντί τους»
αλλά και ο Γενάδιος πολλά χρόνια αργότερα στο ίδιο μήκος κύματος θα πε:
«τα βιβλία των Ελλήνων τα διέσωζαν οι πατέρες μας για χάρη της γλώσσας και για να ελέγχουν τον παραλογισμό των Ελλήνων και να λάμψει η καθαρότητα της χριστιανικής θεολογίας… οι Έλληνες φιλόσοφοι ζούσαν στο σκοτάδι και τις φλυαρίες τους τις ανέτρεψαν θεόπνευστοι άνδρες όπως ο Μωυσής»

Υπάρχει ακόμη η παραμικρή αμφιβολία για ποιο λόγο διέσωσαν έστω και αυτά τα ελάχιστα Ελληνικά κείμενα που δεν κατέστρεψαν οι χριστιανοί Πατέρες της Ορθοδοξίας; Υπάρχει καμία αμφιβολία πως θεωρούσαν πνευματικούς τους πατέρες τον Μωυσή και τους άλλους προφήτες του Ισραήλ;
Δείτε και την γνώμη ενός ακόμη πατέρα της ορθοδοξίας του Ευσέβιου Καισαρείας
«τον φτωχό λαό σήκωσες από την κοπριά των Ελληνικών βδελυγμάτων και κάθισες αυτόν με τους άρχοντες του Ισραήλ, τον όντως αληθινό λαό του Θεού» (Ευσέβιος εκκλησιαστική ιστορία 23,1352, 34-38)

Kι όμως γίνεται: Δείτε πως θα μάθετε να διαβάζετε το μυαλό των άλλων!

Ενσυναίσθηση: μια λέξη που λίγοι γνωρίζουμε, μια ικανότητα που όλοι διαθέτουμε και μας επιτρέπει να δημιουργούμε διαπροσωπικές σχέσεις. Βασίζεται σε νευρώνες οι οποίοι αναπτύχθηκαν πριν από 40.000 χρόνια οδηγώντας στο Μπιγκ Μπανγκ της ευφυΐας.

Η Μαρία, 13 ετών, δεν μπορεί να εξηγήσει τι της συμβαίνει όταν βλέπει την ταινία Pretty Woman. Μπορεί όμως να καταλάβει πόσο ταπεινωμένη νιώθει η πρωταγωνίστρια. Η Τζούλια Ρόμπερτς, η οποία ενσαρκώνει τη γοητευτική πόρνη που αλλάζει ζωή όταν γνωρίζει τον «πρίγκιπά» της, πηγαίνει να ψωνίσει ρούχα σε μια πολυτελή μπουτίκ.

 Οι πωλήτριες την κοιτούν υποτιμητικά και αρνούνται να την εξυπηρετήσουν. Γιατί το έφηβο κορίτσι ταυτίζεται με την πρωταγωνίστρια της ρομαντικής κωμωδίας; Η απάντηση βρίσκεται στους νευρώνες-καθρέφτες, μια ομάδα νευρικών κυττάρων που μας επιτρέπει να μπούμε στη θέση του άλλου και να αντιληφθούμε τα συναισθήματά του. Χάρη σε αυτό το σύστημα, έχουμε καταφέρει να αναπτύξουμε κοινωνική συμπεριφορά και να δομήσουμε τα θεμέλια του πολιτισμού μας.

Έχει τόσο μεγάλη σημασία, που ο νευροψυχολόγος Βιλαγιανούρ Ραματσαντράν είπε ότι η ανακάλυψή του είναι για την ψυχολογία ό,τι ήταν η ανακάλυψη του DNA για τη βιολογία. Η κοινωνική συμπεριφορά μας βασίζεται στην ικανότητά μας να φανταζόμαστε πώς μπορεί να νιώθει ή τι μπορεί να σκέφτεται ο άλλος. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικός εκ φύσεως.

Έχουμε ανάγκη να συνάπτουμε σχέσεις με άλλους, προκειμένου να αναπτύξουμε σωστά την προσωπικότητά μας.

 Το μυστικό της επιτυχίας

Εδώ ακριβώς έγκειται η σημασία της εξέλιξης των νευρώνων-καθρεφτών. «Πιστεύω πως ο άνθρωπος, όταν λέει ότι δεν είναι ευτυχισμένος και δεν ξέρει το λόγο, είναι γιατί δεν έχει κοινωνικές επαφές», υποστηρίζει ο νευροβιολόγος Τζάκομο Ριτζολάτι από το Πανεπιστήμιο της Πάρμα.

Η έρευνα που διεξήγαγε μαζί με τους Βιτόριο Γκαλέζε και Λεονάρντο Φογκάσι οδήγησε το 1996 στην ανακάλυψη του συγκεκριμένου νευρικού υποσυστήματος. Δηλαδή η δυσλειτουργία των εν λόγω νευρώνων μπορεί να οδηγήσει στη δυστυχία και την κοινωνική περιθωριοποίηση; Τότε είναι λογικό να συμπεράνουμε και το αντίστροφο: ότι αυτός ο εγκεφαλικός μηχανισμός λειτουργεί πολύ καλά στους κοινωνικά επιτυχημένους ανθρώπους. Με άλλα λόγια, το κλειδί για να πετύχουμε στη ζωή μας είναι να καταλαβαίνουμε σε μεγάλο βαθμό τους άλλους. Και για να το καταφέρουμε, είναι απαραίτητο να έχουμε αναπτυγμένη την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε τις σκέψεις και τα κίνητρά τους.

Οι τυχεροί που έχουν μια επιτυχημένη κοινωνική ζωή έχουν τελειοποιήσει την ικανότητα να μπαίνουν στη θέση των άλλων ανθρώπων, επιβεβαιώνει ο Τιμ Σάντερς, στέλεχος του Yahoo και συγγραφέας του βιβλίου The likeability factor (Ο παράγοντας της γοητείας). Πιστεύει ότι «οι άνθρωποι που καταλαβαίνουν καλύτερα τους άλλους έχουν περισσότερες πιθανότητες να πετύχουν στη ζωή τους».

Ο Σάντερς δεν αναφέρεται μόνο στην ενσυναίσθηση και τη φιλικότητα, αλλά και στο πώς μπορούμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των άλλων. Και αυτή η ικανότητα εξαρτάται από τους νευρώνες-καθρέφτες.

Αντιδράσεις… μαϊμού

Στις έρευνές τους ο Ριτζολάτι, ο Γκαλέζε και ο Φογκάσι τοποθέτησαν ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο ενός μακάκου, για να μελετήσουν τη λειτουργία των νευρώνων που σχετίζονται με τον έλεγχο των κινήσεών του. Έτσι ανακάλυψαν ότι το ίδιο σύστημα νευρικών κυττάρων «πυροδοτούνταν» όχι μόνο όταν ο πίθηκος εκτελούσε συγκεκριμένες κινήσεις, αλλά και την ώρα που παρατηρούσε πώς τις εκτελούσαν οι άλλοι. Όταν ο μακάκος έπαιρνε ένα φιστίκι, ενεργοποιούνταν οι νευρώνες-καθρέφτες. Μια μέρα κάποιος από τους ερευνητές πήρε μια χούφτα φιστίκια, και τότε συνέβη κάτι αναπάντεχο. Παρ’ όλο που το πειραματόζωο δεν είχε κάνει καμία κίνηση για να τα πιάσει, ενεργοποιήθηκαν οι ίδιοι νευρώνες.

Εγκεφαλική «φωτογραφική μηχανή»

 Οι τρεις ερευνητές υποψιάστηκαν ότι αυτός ο εγκεφαλικός μηχανισμός λειτουργούσε παρόμοια και στον άνθρωπο. Και πέτυχαν διάνα.

 Οι νευρώνες-καθρέφτες εντοπίζονται στην περιοχή F5 του προκινητικού εγκεφαλικού φλοιού, κοντά στην περιοχή του Μπροκά, η οποία συνδέεται με τις γλωσσικές δεξιότητες. Όπως συμβαίνει και στους μακάκους, το σύστημα των νευρώνων-καθρεφτών ενεργοποιείται όταν παρατηρούμε τις κινήσεις κάποιου άλλου ανθρώπου, όπως ακριβώς ενεργοποιείται και όταν τις εκτελούμε εμείς οι ίδιοι. Η μελέτη μιας σπάνιας πάθησης, της ανοσογνωσίας (της αδυναμίας αναγνώρισης κάποιου προβλήματος υγείας που αντιμετωπίζουμε), ανέδειξε τη σημασία της ύπαρξης αυτών των νευρώνων στον άνθρωπο. Πολλοί ασθενείς που υπέστησαν αποπληξία στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου τους έπαθαν παράλυση στην αριστερή πλευρά του σώματός τους.

Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το 5% αυτών των ασθενών αρνούνται ότι έχουν παραλύσει, ενώ κάποιοι δεν έχουν καν την ικανότητα να αναγνωρίσουν την ύπαρξη παράλυσης σε άλλους ομοιοπαθούντες. Ορισμένοι νευρολόγοι πιστεύουν ότι η ανοσογνωσία ίσως οφείλεται σε δυσλειτουργία των νευρώνων-καθρεφτών. Στα παραπάνω νευρικά κύτταρα οφείλεται η ικανότητά μας να μιμούμαστε. Μέσω αυτών, οι γονείς μεταδίδουν στα παιδιά τους στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Όταν το παιδί παρατηρεί μια κίνηση ή μια χειρονομία που κάνει η μητέρα του, την κωδικοποιεί οπτικά στον εγκέφαλό του, για να μπορέσει να την επαναλάβει. Και όταν ένας θεατής παρακολουθεί τις κινήσεις του αγαπημένου του ηθοποιού, οι νευρώνες-καθρέφτες ενεργοποιούνται για να τις αποθηκεύσουν στη μνήμη του και να μπορέσει αργότερα να τις μιμηθεί.

Αιτία αυτισμού

Η Μιρέλα Νταπρέτο από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας πιστεύει ότι η ανικανότητα να μιμηθεί κάποιος τις κινήσεις και τις πράξεις των άλλων ανθρώπων είναι μια από τις αιτίες του αυτισμού. Πρόκειται για μια δύσκολη πάθηση, η οποία μπλοκάρει την επικοινωνία και εμποδίζει τον αυτιστικό να ανταποκριθεί στα εξωτερικά ερεθίσματα.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τα μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας δέκα αυτιστικών παιδιών και τα συνέκριναν με αυτά άλλων, υγιών παιδιών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αδυναμία κοινωνικοποίησης των αυτιστικών έχει να κάνει με σοβαρές δυσλειτουργίες στους νευρώνες-καθρέφτες. Η ανακάλυψη του συγκεκριμένου, εξαιρετικά περίπλοκου δικτύου νευρώνων άνοιξε το δρόμο για πολλές μελέτες.

Στόχος των ειδικών, να διερευνήσουν τη λειτουργία του και την επίδρασή του στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η έρευνα του Πανεπιστημίου UCL στο Λονδίνο, η οποία καταδεικνύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο των νευρώνων-καθρεφτών στις διαδικασίες της μάθησης.

Όπως δείχνουν τα ευρήματα, από τη στιγμή που ο εγκέφαλος μαθαίνει μια κίνηση παρατηρώντας την, μπορεί να την αναπαραγάγει νοερά, χωρίς απαραίτητα να την εκτελέσει και με το σώμα του. Οι Βρετανοί επιστήμονες στο πλαίσιο της έρευνάς τους «επιστράτευσαν» μπαλαρίνες του Royal Ballet στο Λονδίνο, χορευτές καποέιρα (ενός βραζιλιάνικου πολεμικού χορού) και ανθρώπους που δεν μπορούσαν να εκτελέσουν ούτε ένα απλό χορευτικό βήμα. Οι εθελοντές και των τριών ομάδων παρακολούθησαν βίντεο με μπαλέτο ή καποέιρα, ενώ καταγραφόταν η εγκεφαλική δραστηριότητά τους μέσω μαγνητικής τομογραφίας (MRI). Οι εικόνες που κατέγραψε ο μαγνητικός τομογράφος έδειξαν έντονη δραστηριότητα στους νευρώνες-καθρέφτες των μπαλαρίνων. Οι νευρώνες-καθρέφτες των ανθρώπων που δεν ήξεραν να χορεύουν παρέμειναν σχεδόν αδρανείς. Μάλιστα, όταν μια μπαλαρίνα παρακολουθούσε στο βίντεο γνωστά βήματα, εκτελούσε νοερά τις κινήσεις.

Ανεκτικότητα ίσον υγιής αντίδραση

Η ενσυναίσθησή μας και η ικανότητα να δείχνουμε κατανόηση ευνοούν επίσης την ανταλλαγή απόψεων και ενδυναμώνει τις διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν αποδειχτεί θεμελιώδη για την ανάπτυξη του πολιτισμού μας. Δείχνω ανοχή σημαίνει μπορώ να ακούσω τις απόψεις των άλλων με σεβασμό, ακόμη κι αν έρχονται σε σύγκρουση με τις δικές μου. Οι ισορροπημένοι άνθρωποι συνήθως είναι ανεκτικοί. Είναι ανοιχτοί σε καινούριες ιδέες και δεν προσπαθούν να επιβάλουν τις απόψεις τους. Περιορίζονται στη διαφωνία, όποτε το κρίνουν απαραίτητο.

Χάρη στους νευρώνες-καθρέφτες, λοιπόν, έχουμε εξελιχτεί σε κοινωνικά όντα, ικανά να σέβονται τους συνανθρώπους τους και να αλληλεπιδρούν συναισθηματικά. Οι ίδιοι νευρώνες μάς έχουν βοηθήσει επίσης να αναπτύξουμε μηχανισμούς μίμησης, γεγονός που εξηγεί την ξαφνική ανάπτυξη των νοητικών ικανοτήτων μας πριν από 40.000 χρόνια.

Η «σπίθα» του εξελικτικού Μπιγκ Μπανγκ

Ο εγκέφαλός μας έφτασε στο σημερινό μέγεθός του πριν από 200.000 χρόνια. Γιατί, λοιπόν, εξελίχτηκε τόσο ξαφνικά μόλις πριν από 40.000 χρόνια, μετατρέποντάς μας τελικά σε ευφυή όντα; Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι πριν από 200.000 χρόνια ήδη είχαμε τα νευρικά συστήματα που διαθέτουμε και σήμερα, μεταξύ αυτών και τους νευρώνες-καθρέφτες. Ωστόσο, απουσίαζαν ακόμη πολλές συνάψεις ανάμεσα σε νευρώνες.

Όταν, περίπου πριν από 40.000 χρόνια, αυτά τα συστήματα κατάφεραν να ανταλλάξουν πληροφορίες μεταξύ τους, ξέσπασε το «Μπιγκ Μπανγκ» της εξέλιξης, αυτό που προίκισε τους προγόνους μας με εξαιρετικές νοητικές ικανότητες. Από τότε, οι νέες εφευρέσεις και οι γλωσσικές επινοήσεις διαδόθηκαν και πολλαπλασιάστηκαν με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Κι αυτό χάρη στους περίφημους νευρώνες-καθρέφτες, που άνοιξαν το δρόμο για τη διαδικασία της μίμησης.

Αυτός ο εγκεφαλικός μηχανισμός εξηγεί ακόμη γιατί μπορούμε να μαντέψουμε με επιτυχία τις προθέσεις των άλλων. Οι νευρώνες-καθρέφτες μάς δίνουν τη δυνατότητα όχι μόνο να καταλάβουμε την εξωτερική συμπεριφορά του άλλου, αλλά και να αντιληφθούμε αυτό που σκέφτεται.

 Διαβάζουμε τη σκέψη

Συμπέρασμα που επιβεβαιώνεται και από έρευνα του Ινστιτούτου Νευροψυχιατρικής του UCLA (ΗΠΑ): τα αποτελέσματα έδειξαν για πρώτη φορά ότι οι νευρώνες-καθρέφτες μάς επιτρέπουν να αντιληφθούμε όχι μόνο τις πράξεις άλλων ανθρώπων αλλά και τα κίνητρα που κρύβονται πίσω από αυτές. Τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό; Ενδεχομένως ότι τελικά είμαστε εξπέρ στο να «διαβάζουμε» το μυαλό του άλλου.

Στο πείραμα του UCLA η εγκεφαλική δραστηριότητα των 33 ατόμων που συμμετείχαν καταγράφηκε μέσω μαγνητικής τομογραφίας. Οι εθελοντές παρακολούθησαν ένα βίντεο με τρία διαφορετικά ερεθίσματα. Η πρώτη σκηνή έδειχνε ένα χέρι να κρατά ένα φλιτζάνι, χωρίς να αποκαλύπτει το πλαίσιο στο οποίο εκτυλισσόταν αυτή η πράξη. Η δεύτερη αποκάλυπτε ότι μέσα στο φλιτζάνι υπήρχε τσάι. Η τρίτη παρουσίαζε το χέρι να κατευθύνει το φλιτζάνι προς το στόμα.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η δεύτερη και η τρίτη σκηνή (οι οποίες διαδραματίζονταν στο πλαίσιο ενός κατανοητού πλέον σεναρίου) αύξαναν τη ροή του αίματος στην περιοχή του εγκέφαλου όπου εδράζονται οι νευρώνες-καθρέφτες. Γεγονός που σημαίνει ότι η λειτουργία του συστήματος βελτιώνεται όταν οι κινήσεις που παρατηρούμε δεν είναι απομονωμένες αλλά εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με σαφώς καθορισμένο νόημα.

Όταν κάποιος εκτελεί μια πράξη, ο παρατηρητής όχι μόνο την αναπαράγει στον εγκέφαλό του αλλά είναι και ικανός να κατανοήσει τα κίνητρα που οδηγούν σε αυτήν.

Όσοι έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένο το σύστημα των νευρώνων-καθρεφτών αποδεικνύονται πιο διορατικοί όταν καλούνται να βρουν λύση σε κάποιο πρόβλημα.

Μπορούν επίσης να προβλέψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την εξέλιξη των γεγονότων, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχουν την ικανότητα να προβλέψουν και τις αντιδράσεις των συνομιλητών τους.

Τα σημεία που συναντώνται οι ζώνες ώρας

zonesΑν ζει κανείς εκεί όπου συναντώνται περισσότερες από δύο ζώνες ώρας, μπορεί η αντίληψή του για το χρόνο να ανατραπεί
Οι περισσότεροι γνωρίζουμε πως η γη χωρίζεται σε αδρές γραμμές σε 24 διαφορετικές ζώνες ώρας, μία για κάθε ώρα της ημέρας. Αυτό σημαίνει πως όταν κάποιος διασχίζει μια ζώνη ώρας, η διαφορά θα πρέπει να είναι μία ώρα.
Ωστόσο, αν ζει κανείς εκεί όπου συναντώνται περισσότερες από δύο ζώνες ώρας, μπορεί η αντίληψή του για το χρόνο να ανατραπεί.

Σε μέρη όπως το Cameron Corner της Αυστραλίας, συναντώνται τρεις ζώνες ώρας. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί χωρίς να κάνεις βήμα να γιορτάσεις τρεις φορές την Πρωτοχρονιά- όπως συνέβη σε χιλιάδες ανθρώπους εκεί στις 31 Δεκεμβρίου του 1999.
Υπάρχουν περίπου 20 μέρη στον κόσμο όπου συναντώνται τρεις ζώνες ώρας, σύμφωνα με την Daily Mail επικαλούμενη τον συγγραφέα Ken Jennings.
Πολύ χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα του Βόρειου και του Νότιου Πόλου όπου οι ζώνες ώρας μπερδεύονται πολύ καθώς συγκλίνουν όλες θεωρητικά. Σε ό,τι αφορά τον Βόρειο Πόλο, δεν έχει οριστεί ζώνη ώρας επειδή δεν υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι. Στον Νότιο Πόλο τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα καθώς χωρίζεται σε αρκετές περιοχές. Κάποιες διατηρούν τη ζώνη ώρας των πλησιέστερων περιοχών, άλλες όχι. Αλλά δεν είναι μόνο οι Πόλοι πρόβλημα.
Η Κίνα για παράδειγμα έχει μόνο μία ζώνη ώρας, παρότι θεωρητικά εκτείνεται σε τόσο μεγάλη απόσταση που καλύπτει πέντε ζώνες ώρας. Αυτό σημαίνει πως οι χώρες που συνορεύουν με την Κίνα μπορεί να έχουν σημαντικά διαφορετική ζώνη ώρας.
Υπάρχουν και τα λεγόμενα «τριπλά σημεία», εκεί όπου ενώνονται τρεις ζώνες ώρας, όπως εκεί όπου συναντώνται Ρωσία, Φινλανδία και Νορβηγία.
russia
Η Νορβηγία έχει μόνο μία ώρα διαφορά από την ώρα Γκρίνουιτς, η Φινλανδία δύο και η Ρωσία τέσσερις! Αυτό σημαίνει πως αν στέκεσαι στο σημείο εκείνο, το ρολόι σου...τρελαίνεται!