Τετάρτη 19 Ιουνίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Νεφέλαι (126-168)

ΣΤ. ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐγὼ μέντοι πεσών γε κείσομαι,
ἀλλ᾽ εὐξάμενος τοῖσιν θεοῖς διδάξομαι
αὐτὸς βαδίζων εἰς τὸ φροντιστήριον.
πῶς οὖν γέρων ὢν κἀπιλήσμων καὶ βραδὺς
130 λόγων ἀκριβῶν σκινδαλάμους μαθήσομαι;
ἰτητέον. τί ταῦτ᾽ ἔχων στραγγεύομαι,
ἀλλ᾽ οὐχὶ κόπτω τὴν θύραν; παῖ, παιδίον.
ΜΑΘΗΤΗΣ
βάλλ᾽ ἐς κόρακας· τίς ἐσθ᾽ ὁ κόψας τὴν θύραν;
ΣΤ. Φείδωνος υἱὸς Στρεψιάδης Κικυννόθεν.
135 ΜΑ. ἀμαθής γε νὴ Δί᾽ ὅστις οὑτωσὶ σφόδρα
ἀπεριμερίμνως τὴν θύραν λελάκτικας
καὶ φροντίδ᾽ ἐξήμβλωκας ἐξηυρημένην.
ΣΤ. σύγγνωθί μοι· τηλοῦ γὰρ οἰκῶ τῶν ἀγρῶν.
ἀλλ᾽ εἰπέ μοι τὸ πρᾶγμα τοὐξημβλωμένον.
140 ΜΑ. ἀλλ᾽ οὐ θέμις πλὴν τοῖς μαθηταῖσιν λέγειν.
ΣΤ. λέγε νυν ἐμοὶ θαρρῶν· ἐγὼ γὰρ οὑτοσὶ
ἥκω μαθητὴς εἰς τὸ φροντιστήριον.
ΜΑ. λέξω. νομίσαι δὲ ταῦτα χρὴ μυστήρια.
ἀνήρετ᾽ ἄρτι Χαιρεφῶντα Σωκράτης
145 ψύλλαν ὁπόσους ἅλλοιτο τοὺς αὑτῆς πόδας·
δακοῦσα γὰρ τοῦ Χαιρεφῶντος τὴν ὀφρῦν
ἐπὶ τὴν κεφαλὴν τὴν Σωκράτους ἀφήλατο.
ΣΤ. πῶς δῆτα διεμέτρησε; ΜΑ. δεξιώτατα.
κηρὸν διατήξας, εἶτα τὴν ψύλλαν λαβὼν
150 ἐνέβαψεν εἰς τὸν κηρὸν αὐτῆς τὼ πόδε,
κᾆτα ψυχείσῃ περιέφυσαν Περσικαί.
ταύτας ὑπολύσας ἀνεμέτρει τὸ χωρίον.
ΣΤ. ὦ Ζεῦ βασιλεῦ, τῆς λεπτότητος τῶν φρενῶν.
ΜΑ. τί δῆτ᾽ ἄν, ἕτερον εἰ πύθοιο Σωκράτους
155 φρόντισμα; ΣΤ. ποῖον; ἀντιβολῶ, κάτειπέ μοι.
ΜΑ. ἀνήρετ᾽ αὐτὸν Χαιρεφῶν ὁ Σφήττιος
ὁπότερα τὴν γνώμην ἔχοι, τὰς ἐμπίδας
κατὰ τὸ στόμ᾽ ᾄδειν ἢ κατὰ τοὐρροπύγιον.
ΣΤ. τί δῆτ᾽ ἐκεῖνος εἶπε περὶ τῆς ἐμπίδος;
160 ΜΑ. ἔφασκεν εἶναι τοὔντερον τῆς ἐμπίδος
στενόν· διὰ λεπτοῦ δ᾽ ὄντος αὐτοῦ τὴν πνοὴν
βίᾳ βαδίζειν εὐθὺ τοὐρροπυγίου·
ἔπειτα κοῖλον πρὸς στενῷ προσκείμενον
τὸν πρωκτὸν ἠχεῖν ὑπὸ βίας τοῦ πνεύματος.
165 ΣΤ. σάλπιγξ ὁ πρωκτός ἐστιν ἄρα τῶν ἐμπίδων.
ὦ τρισμακάριος τοῦ διεντερεύματος.
ἦ ῥᾳδίως φεύγων ἂν ἀποφύγοι δίκην
ὅστις δίοιδε τοὔντερον τῆς ἐμπίδος.

***
ΣΤΡ. Κι εγώ, θαρρείς, θα κείτομαι εδώ χάμω;
Μια δέηση στους θεούς, κι ευθύς θα τρέξω
στο ερευνητήριο, μαθητής να γίνω.
Διστάζει λίγο.
Μα, γέρος, ξεχασιάρης κι όχι σβέλτος,
130 πώς θα μάθω τους δαίδαλους της σκέψης;
Πρέπει να πάω. Γιατί έτσι να διστάζω
και δε χτυπάω την πόρτα;
Πηγαίνει και χτυπά την πόρτα του Σωκράτη.
Εε! Πορτιέρη!
Βγαίνει ένας μαθητής.
Ο ΜΑΘΗΤΗΣ
Άι στην οργή! Ποιός χτύπησε την πόρτα;
ΣΤΡ. Στρεψιάδης Φειδωνίδης, Κικυννιώτης.
ΜΑΘ. Είσαι αμόρφωτος· κλότσησες την πόρτα
αστόχαστα, κι έτσι έκαμες, μια σκέψη
που ᾽χε βρεθεί να πάθει αποβολή.
ΣΤΡ. Συμπάθα με· ζω πέρα στα χωράφια.
Μα πες μου· αυτό το απόβαλμα σαν τί είναι;
ΜΑΘ. Δεν είναι ανακοινώσιμο· τα λένε
140 μόνο στους μαθητές. ΣΤΡ. Ε τότε, μίλα
με θάρρος· γιατί εγώ που εδώ με βλέπεις
ήρθα για μαθητής στο ερευνητήριο.
ΜΑΘ. Μιλώ· μα αυτά να τα ᾽χεις για μυστήρια.
Το Χαιρεφώντα ρώτησε ο Σωκράτης
του ψύλλου ο πήδος πόσα πόδια του είναι·
γιατί ένας ψύλλος τσίμπησε το φρύδι
του Χαιρεφώντα κι έπειτα έδωσε ένα
πήδημα ως το κεφάλι του Σωκράτη.
ΣΤΡ. Και πώς το μέτρησε; ΜΑΘ. Εξυπνότατα. Έτσι:
Λιώνει κερί, πιάνει έπειτα τον ψύλλο
150 και στο κερί βουτάει τα δυο του πόδια·
σαν κρύωσε, μείναν γύρω τους παπούτσια.
Τα λύνει, και το διάστημα μετράει.
ΣΤΡ. Μωρέ μυαλό που καλιγώνει ψύλλους!
ΜΑΘ. Και τί θα πεις μιαν άλλη αν μάθεις σκέψη
του Σωκράτη; ΣΤΡ. Γιά πες τη· σε ικετεύω.
ΜΑΘ. Τον ρώτησε ο Σφηττιώτης Χαιρεφώντας
ποιά η γνώμη του: απ᾽ το στόμα τους σφυρίζουν
ή από το κωλονούρι τα κουνούπια;
ΣΤΡ. Τί είπε λοιπόν αυτός για το κουνούπι;
160 ΜΑΘ. Ότι του κουνουπιού το έντερο είναι
στενό· λοιπόν ο αέρας πάει με φόρα
απ᾽ τη στενοτοπιά στο κωλονούρι·
κι όπως φαρδαίνει το άνοιγμα στην άκρη,
βγαίνει με ορμή ο αέρας και σφυρίζει.
ΣΤΡ. Του κουνουπιού ο ποπός λοιπόν… τρομπέτα!
Καλότυχος που τέτοια… εντερευνάει!
Του κουνουπιού το έντερο όποιος ξέρει
μια χαρά θα ξεφεύγει απ᾽ τις μηνύσεις.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΑΝΤΕΙΣ - ΠΑΝΘΟΟΣ ή ΠΑΝΘΟΥΣ

Ο Πάνθοος, αρχικά ιερέας του Απόλλωνα στους Δελφούς, με μαντικές ικανότητες, κατέληξε να είναι ένας από τους πρωτόγερους και πρόβουλους της Τροίας. Υπάρχουν δύο παραδόσεις για την εξέλιξη αυτή. Σύμφωνα με τη μία, στην πρώτη άλωση της Τροίας από τον Ηρακλή, ο Πρίαμος έστειλε πρέσβεις στο μαντείο των Δελφών για να ζητήσουν τη συμβουλή του θεού. Εκείνοι στην επιστροφή πήραν μαζί τους και τον Πάνθοο, ως μεσάζοντα για καλές σχέσεις της Τροίας με τους Δελφούς, και για να ερμηνεύσει στον Πρίαμο τους χρησμούς που είχε δώσει ο θεός. Άλλη εκδοχή θέλει ένα γιο του Αντήνορα να ερωτεύεται τον Πάνθοο και να τον οδηγεί με τη βία στην Τροία. Για να τον αποζημιώσει ο Πρίαμος, τον έχρισε ιερέα του θεού του στην πόλη τους.
 
Ο Πάνθοος απέκτησε από την Προνόμη τον Πολυδάμαντα, τον Εύφορβο και τον Υπερήνορα από τη Φρόντιδα. Τόσο ο ίδιος όσο και οι γιοι του πολέμησαν εναντίον των Αχαιών. Σκοτώθηκε, όταν αλώθηκε η Τροία. Ο Βιργίλιος παραδίδει το όνομα του πατέρα του Πάνθοου, Όθρυς, και με δραματικό τρόπο περιγράφει τη συνάντηση Αινεία και Πάνθοου τη νύχτα που οι Δαναοί ξεχύθηκαν από την κοιλιά του Δούρειου ίππου (Αιν. 2.302-335)*.
---------------------------------
*Πάνθοος και Αινείας τη νύχτα της καταστροφής
Ο Αινείας αφηγείται τι έγινε τη νύχτα της καταστροφής, τη νύχτα που οι Τρώες κατάλαβαν πολύ καλά τι έκρυβε στα σπλάχνα του το σπουδαίο δώρο των Δαναών, ο Δούρειος ίππος:
Πετιέμαι απ’ τον ύπνο και στην πιο ψηλή στέγη του σπιτιού ανεβαίνω και με τεντωμένα στέκουμαι τ’ αυτιά· όπως, σαν πέσει στα σπαρτά φωτιά και φυσάει δυνατός αέρας, ή κατεβασμένο ξεροπόταμο φέρνοντας ποτάμι απ’ τα βουνά πλημμυρίζει τα χωράφια, πλημμυρίζει τα φουντωμένα σπαρτά και των βοδιών τους κόπους και παρασέρνει τα δέντρα· τα χάνει ο τσομπάνης αγναντεύοντας απ’ την κορφή του βράχου, γιατί δεν ξέρει από πού να ’ρχεται το βουητό. Τότε φανερώθηκε το πράμα, και των Δαναών ξεδιαλύνουν οι παγίδες. Πρώτα του Δηίφοβου γκρεμίζεται το σπίτι, αφού του βάλανε φωτιά, καίγεται και το κοντινό του Ουκαλέγοντα· στο Σίγειο το κανάλι απλόχωρα απ’ τις φωτιές αντιφεγγίζει. Ξεσηκώνουνται κραυγές των ανθρώπων και κλαγγές των σαλπίγγων. Τα όπλα ξετρελαμένος αρπάζω· τι θα ‘κανα μ’ αυτά δεν ήξερα, παρά να μαζέψω δυνάμεις για πόλεμο ή να τρέξω με τους συντρόφους μου πα στο κάστρο, φλογίζεται η ψυχή μου· η μάνητα κι η ορφή μου σηκώνουν το μυαλό και μου μπήκε όμορφο θάνατο με τα όπλα στο χέρι να ‘βρω.
Αλλά να ο Πάνθος που ξεγλίστρησε από των Αχαιών τα βόλια, ο Πάνθος, ο γιος του Όθρη, ιερέας του Φοίβου στου κάστρου το ναό, τα ιερά στο ‘να χέρι και τους νικημένους θεούς, και με τ’ άλλο σέρνει το μικρό του εγγόνι και σαν τρελός κατά το σπίτι μου τρέχει: «Σε ποιο σημείο έχει φτάσει η κατάσταση Πάνθο; Κατέχουμε ακόμη την ακρόπολη;» Μόλις είχα πει αυτά, με στεναγμό μου απαντά: «Ήρθε η τελευταία μας μέρα κι ο άραχλος χρόνος της Δαρδανίας. Υπήρξαμε κάποτε Τρώες, υπήρξε το Ίλιο και η μεγάλη δόξα των Τεύκρων· τώρα ο σκληρός Δίας όλα τα χάρισε στους Αργείους· οι Δαναοί την καμένη εξουσιάζουνε πόλη. Ο ψηλός ίππος ανάμεσα στα τείχη στεκάμενος οπλισμένους αδειάζει, και νικητής ο Σίνωνας ανάβει φωτιές χλευάζοντας τις μωροπιστίες μας. Άλλοι φτάνουν στις ανοιχτές πύλες, χιλιάδες, όσοι ήρθαν απ’ τις τρανές Μυκήνες· άλλοι με τα όπολα τοποθετημένα φυλάνε τα σοκάκια· στέκουνται τα σπαθιά παραταγμένα με τις γυαλιστερές μύτες έτοιμα για σφαγή· μόλις οι πρώτοι φύλακες παίρνουν μέρος στη μάχη κοντά στις πύλες κι αντιστέκουνται στο νυχτερινό αγώνα. (Βιργ., Αιν. 302-335)

Πού βρίσκεται η ευτυχία;

Η κλινική ψυχολογία υπήρξε παραδοσιακά η επιστήμη που ασχολήθηκε με τη διάγνωση, τη θεραπεία ή τουλάχιστον τη μείωση του ψυχικού πόνου και των ψυχικών διαταραχών. Όπως ήταν φυσικό, ερεύνησε ελάχιστα εκείνα τα στοιχεία που θα μπορούσα να συμβάλουν σε μια πιο πλούσια και ευτυχισμένη ζωή.

Η θετική ψυχολογία είναι ένα ρεύμα που γεννήθηκε γύρω στα 1990, με πρωτεργάτη τον Αμερικανό ψυχίατρο Martin Seligman. Χωρίς να αγνοεί τις έμφυτες δυσκολίες και τις δυσλειτουργίες της ανθρώπινης φύσης, η θετική ψυχολογία ασχολείται και ενισχύει τις δυνάμεις και τις δυνατότητες που υπάρχουν μέσα σε κάθε άνθρωπο.

Ειδικότερα μελετά και επεξεργάζεται τις συνθήκες και τις διεργασίες της καλής λειτουργίας και της ανάπτυξης της προσωπικότητας. Αντί να βλέπει αυτό που δεν πάει καλά ή πάει άσχημα, η θετική ψυχολογία δίνει προτεραιότητα στα χαρίσματα και στις δυνατότητες του ανθρώπου, με στόχο να εμπλουτίσει αυτό που πάει καλά και μπορεί να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο.

Ας πούμε ότι αποφασίζετε να μάθετε να παίζετε τένις. Μπορείτε είτε να παρατηρείτε τον διπλανό σας, που δεν προοδεύει όσο εσείς, και να διασκεδάζετε με τα πολλά λάθη που κάνει (τα οποία καταγράφετε και προσπαθείτε να μην τα κάνετε κι εσείς), είτε παρακολουθείτε ένα μεγάλο τουρνουά, όπως το Γουίμπλεντον ή το Ρολάν Γκαρός, όπου μαθαίνετε βλέποντας τις καλύτερες πρακτικές από τους καλύτερους παίκτες. Ποιο από τα δύο διαλέγετε;

Η θετική ψυχολογία ενδιαφέρεται για τις ιδιότητες ή αρετές που υπάρχουν μέσα μας και οι οποίες λειτουργούν ως ασπίδα προστασίας από τις αρρώστιες.

Σε αυτές τις δυνάμεις, οι οποίες μπορούν να αναπτυχθούν και να μας βοηθήσουν να ζήσουμε μια πιο όμορφη ζωή, περιλαμβάνονται η αισιοδοξία, το κουράγιο, ο αλτρουισμός, η ηθική του τρόπου ζωής, η πνευματικότητα ή/και η πίστη, το χιούμορ, το άνοιγμα στον κόσμο και στους άλλους, η δημιουργικότητα, η ικανότητα συγχώρεσης, η επιμονή κ.λπ.

Μία από τις αφετηρίες της θετικής ψυχολογίας είναι η προσπάθεια να κατανοήσει τι είναι αυτά που νιώθουμε ως ευεξία και ευτυχία μέσα από την παρατήρηση των ατόμων που έχουν μια ικανοποιητική, γεμάτη, ακόμη και ευτυχισμένη ζωή, καθώς και μέσα από τον εντοπισμό των κινητήριων δυνάμεων που υπάρχουν πίσω από μια τέτοια ζωή.

Αυτές οι δυνάμεις μπορούν πράγματι να βελτιωθούν και να ενισχυθούν. Ο Martin Seligman υποστηρίζει ότι υπάρχουν τρεις βασικές «στρατηγικές» για να είναι κανείς περισσότερο ευτυχισμένος. Τα τρία κύρια συστατικά που συνδέονται με αυτές τις στρατηγικές είναι η ευχαρίστηση, η εμπλοκή και το νόημα.

Η ευχαρίστηση (η ευχάριστη ζωή)

Η ευχαρίστηση συνδέεται άμεσα με την ευεξία. Ευχάριστη ζωή σημαίνει να βιώνει κανείς θετικά συναισθήματα όσο γίνεται πιο συχνά. Είναι η αναζήτηση της απόλαυσης που συνδέεται με την επιδίωξη, τη μεγιστοποίηση και την αύξηση των θετικών συναισθημάτων, παράλληλα με την ελαχιστοποίηση του πόνου και των αρνητικών συναισθημάτων.

Η εμπλοκή (η ικανοποιητική ζωή)

Η εμπλοκή συνδέεται με την αναγνώριση των δυνάμεων και των χαρισμάτων μας προκειμένου να τα θέσουμε στην υπηρεσία μιας δραστηριότητας που έχει αξία, μας απορροφά, μας γεμίζει και μα τρέφει εσωτερικά.

Όταν εμπλεκόμαστε σε μια απαιτητική και συναρπαστική δραστηριότητα (στην εργασία, στην οικογενειακή ζωή, στον δημόσιο βίο κ.λπ.) όπου αξιοποιούνται οι ικανότητές μας, δοκιμάζουμε ένα ισχυρό αίσθημα ικανοποίησης και αυτοπραγμάτωσης. Η ευεξία εδώ έχει να κάνει με την ολοκληρωτική εμπλοκή μας σε μια δραστηριότητα που φέρνει ικανοποίηση.

Το νόημα (η ζωή με νόημα)

Σε αντίθεση με τις δύο παραπάνω προσεγγίσεις που μπορεί να είναι μοναχικές και, από υπαρξιακή σκοπιά, όχι και τόσο ουσιαστικές, η ζωή με νόημα συνδέεται με την αναζήτηση δραστηριοτήτων που έχουν σημασία και μας ξεπερνούν.

Πρόκειται για δραστηριότητες με τις οποίες καταπιανόμαστε για να βρούμε ένα νόημα στη ζωή και στη δράση μας. Αυτές μπορεί να αφορούν την οικογενειακή ζωή, την πνευματική αναζήτηση, την πολιτική στράτευση ή μια συλλογική ενέργεια, στην οποία εκφράζονται πανανθρώπινες ή υπέρτατες αξίες.

Είναι η αυτοπεποίθηση “παιδί” της ενδοσκόπησης;

Κάθε φορά που κάνουμε ενδοσκόπηση και αναλύουμε τη ζωή μας, στην ουσία η δράση και η επιρροή μας εσωστρέφεται: γυρίζει προς τα μέσα. Γίνεται ψυχική, ψυχολογική, μας επηρεάζει εσωτερικά. Ενώ η ευθεία πορεία της καθημερινότητας δημιουργεί συνήθως εξωτερικά γεγονότα και δράσεις, ο δρόμος για την αυτοπεποίθηση στη ζωή δημιουργεί ψυχολογικές διεργασίες και μεταβολές.

Η λέξη κλειδί της αυτοπεποίθησης είναι «επίγνωση». Ουσιαστικά δημιουργεί τις προϋποθέσεις ή πιέζει έντονα να αφήσουμε πίσω μας οτιδήποτε έχει κάνει τον κύκλο του: είτε αυτό είναι συμπεριφορά, σχέση, συνήθεια, προσκόλληση, δραστηριότητα. Αυτή η επίγνωση οδηγεί στην μεταμόρφωση που είναι σταδιακή, έχει διάρκεια, αλλά είναι αναγκαστική. Δεν μπορείς να συνεχίσεις με ένα φορτίο που το μόνο που κάνει είναι να καθυστερεί την εξέλιξή σου.

Με την κατάκτηση της αυτοπεποίθησης, συνειδητοποιούμε συμπεριφορές που μας δυσχεραίνουν, επικοινωνιακούς κώδικες που δεν λειτουργούν. Αντιλαμβανόμαστε με έκπληξη αλλά και οδύνη πολλές φορές, ότι μια συγκεκριμένη στάση ή συμπεριφορά στις σχέσεις μας (είτε επαγγελματικές, είτε φιλικές και οικογενειακές, είτε προσωπικές) έχει σταθερά και μόνο ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα που είναι δυσάρεστο και οδηγεί σε αυτο-ήττα, οπότε συνειδητοποιούμε ότι ή θα μετακινηθούμε από τη θέση που είμαστε ή θα συνεχίσουμε να χτυπάμε το κεφάλι μας στον τοίχο.

Αντιλαμβανόμαστε που είμαστε άκαμπτοι, ισχυρογνώμονες, ακόμα και άδικοι με τον εαυτό μας, οπότε τώρα πια ξέρουμε και αφού ξέρουμε, δεν γίνεται να συνεχίσουμε ίδιοι. Αντιλαμβανόμαστε πώς μας χειραγωγούν ή χειραγωγούμε. Πού, πώς, με ποιον και υπό ποιες συνθήκες παίζονται παιχνίδια εξουσίας – γιατί σηκώνουμε το γάντι που κάποιος μας πετάει και γιατί πολλές φορές αφηνόμαστε να συμμετέχουμε σε παιχνίδια δύναμης, του δυνατότερου, του πιο ισχυρού, ή γιατί εμείς ξεκινάμε το γαϊτανάκι της εξουσίας οποιουδήποτε είδους.

Ανασφάλειες, ζήλια, κτητικότητα, άρνηση, έρχονται στην επιφάνεια ώστε να αποκτήσουμε επίγνωση και να τα ξεπεράσουμε για να γίνουμε καλύτεροι. Να γίνουμε καλύτεροι για εμάς – πρώτα από όλα – και έπειτα για τους γύρω μας.

Για να κάνουμε ενδοσκόπηση σημαίνει ότι έχουμε ανάγκη να αποκτήσουμε τον έλεγχο της ζωής και του εαυτού μας. Σημαίνει ότι θέλουμε να έχουμε αυτοπεποίθηση και να μην είμαστε έρμαια ασυνείδητων αντιδράσεών μας, να καταλάβουμε πώς λειτουργούμε, ποιες είναι οι εξαρτήσεις μας και πώς θα απεμπλακούμε από δηλητηριώδεις σχέσεις, απόψεις, ιδέες και πρακτικές. Με λίγα λόγια, με την αυτοπεποίθηση ζητάμε να αποκτήσουμε τον έλεγχο σε όλους τους σημαντικούς τομείς της ζωής μας: συναισθηματικό, επαγγελματικό, οικονομικό.

Όταν κάνουμε ενδοσκόπηση, υπάρχει ανάγκη να κατέβουμε στο υπόγειο της ψυχής μας, να έρθουμε σε επαφή με τους φόβους και τις ανασφάλειές μας, να ανοίξουμε φως και παράθυρα και να κάνουμε στεγνό καθάρισμα.

Η ενδοσκόπηση που θα μας οδηγήσει στην αυτοπεποίθηση δεν γίνεται έτσι απλά, ούτε είναι κάτι εύκολο – δημιουργεί κρίσιμες συνθήκες, επώδυνους χωρισμούς, καταλυτικές επαγγελματικές αποφάσεις, υπόγειες συγκρούσεις, εσωτερική αναστάτωση, μάχες για την ισορροπία στη σχέση.

Ξεκινάμε με την σύνδεση του ίδιου μας του εαυτού: ποιος είμαι και ποιος θα ήθελα να είμαι. Νιώθουμε με τεχνική τι πραγματικά ζητάμε ΤΩΡΑ. Ανακαλύπτουμε εάν η επικοινωνία είναι κατάλληλη για να προχωρήσουμε στις αλλαγές που θέλουμε και το έδαφος πρόσφορο για να κατακτήσουμε τους στόχους μας. Μέσα από αυτή την διαδικασία προχωράμε, γνωρίζουμε τον εαυτό μας, γνωρίζουμε τους γύρω μας, εξανθρωπιζόμαστε.

Θυμός: Πιστέψτε στην αλήθεια σας

Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα το οποίο έχει πολλαπλούς τρόπους έκφρασης. Από μία σχεδόν αδιάφορη στιγμιαία ενόχληση, έως ένα χρόνιο συναίσθημα θυμού, το οποίο μπορεί να φτάσει ως την οργή.

Ο θυμός μπορεί να προκληθεί, είτε από εσωτερικούς παράγοντες, είτε από εξωτερικούς. Οι αιτίες που μπορεί να τον προκαλέσουν, πολλές και ποικίλες: από φαινομενικά ασήμαντα πράγματα, όπως η μετακίνηση ενός αντικειμένου στο σπίτι, έως το πένθος. Εξάλλου, ο θυμός είναι ένα από τα πέντε στάδια του πένθους, μαζί με την άρνηση, τη διαπραγμάτευση, την κατάθλιψη και την αποδοχή.

Σε γενικές γραμμές, όμως, ο θυμός κινητοποιείται μέσα μας όταν νιώσουμε πως δεχόμαστε απειλή. Όταν το Εγώ μας αισθανθεί κίνδυνο. Ένας θυμωμένος άνθρωπος μπορεί να έχει κακοποιηθεί – με διάφορους τρόπους – από τα παιδικά του χρόνια. Έτσι, η κακοποίηση να είναι γι’ αυτόν ο τρόπος επικοινωνίας που έχει υιοθετήσει.

Μπορεί να έχει μεγαλώσει σε μία οικογένεια που απαιτούσε πολλά από αυτόν, οπότε παντού και σε όλους βρίσκει λάθη. Ίσως να έχει βιώσει προδοσία, ώστε έχει συσσωρεύσει μέσα του πικρία, που σταδιακά μετατράπηκε σε θυμό. Μπορεί να νιώθει αδικία από τον τρόπο που του φέρθηκαν οι άνθρωποι, η ζωή, ακόμη και η θεία δύναμη.

Έτσι, σταδιακά, η αδικία μπορεί να γίνει αγανάκτηση και αυτή να καταλήξει σε έναν αδυσώπητο θυμό. Ακόμα, η αδυναμία που μπορεί να έδειξε στο να υπερασπιστεί τον εαυτό του όταν δέχτηκε παραβίαση των ορίων του, γίνεται θυμός, ο οποίος μαίνεται μέσα του και ψάχνει αιτίες να εκδηλωθεί. Το βασικό που πρέπει να θυμόμαστε, όποια και αν είναι η αιτία, είναι η εσωτερική αγωνία του ατόμου να ακουστεί.

Αυτή η ανάγκη μπορεί να παρουσιαστεί με διάφορους τρόπους, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου που τον κυοφορεί. Μπορεί να μετατραπεί σε ενοχή, ντροπή, αίσθημα ανεπάρκειας, απάθεια, αποτραβηγμένη σιωπή, θλίψη, νωθρότητα, μουντή δυσαρέσκεια, ανικανοποίητα συναισθήματα.

Μπορεί ακόμη να εκφραστεί με υπερβολικές απαιτήσεις, βία, σαρκασμό, κυνισμό, επίκριση, κριτική, αρνητικότητα, κουτσομπολιά, διάθεση να δημιουργεί προστριβές – γενικά, χαρακτηριστικά επιθετικής συμπεριφοράς. Είτε η έκφρασή της έχει την τάση μίας εσωστρεφούς μορφής (γιν), είτε μίας πιο εξωστρεφούς συμπεριφοράς (γιανγκ). Δεν παύει να είναι θυμός.

«Ο θυμός είναι η εκδίκηση των λαθών των άλλων, επάνω στον εαυτό μας» –Alexander Pope

Εν κατακλείδι, ο θυμός είναι μία έντονη ενέργεια, που, πολλές φορές, μπορεί να είναι χρήσιμη, όπως όλα τα συναισθήματα. Το πρόβλημα δεν έγκειται λοιπόν στο όποιο συναίσθημα, αλλά στην έλλειψη επεξεργασίας και διαχείρισης. Αυτή η έλλειψη οδηγεί, κάποιες φορές, σε μία κατάσταση σμίκρυνσης του εαυτού.

Τι εννοώ: Για να γλυτώσουμε από το θυμό, εγκαταλείπουμε τη δύναμή μας, λόγω του φόβου της έκρηξης. Οπότε μπαίνουμε σε μία συστολή, ένα κλείσιμο, που οδηγεί σταδιακά στο φόβο και, φυσικά, όταν αυτός μας κατακλύσει, μπορεί να επιστρέψουμε στο θυμό, που όμως κρύβει πίσω του τα δάκρυα του πόνου που νιώθουμε. Μόλις και αυτό το συναίσθημα κατασταλεί, θα επιστρέψουμε στη συστολή.

Εν τέλει, ένας φαύλος κύκλος σχηματίζεται, που μας πετά έξω από τον εαυτό μας. Ας το δούμε λίγο διαφορετικά: Φανταστείτε ότι η αλήθεια σας βρίσκεται τοποθετημένη στον πυρήνα σας. Υπάρχει εκεί, έστω και αν δεν την αναγνωρίζετε συνειδητά. Εξωτερικά, όμως, υπάρχουν οι ρόλοι που έχουν δομηθεί από τις επιρροές που έχετε δεχτεί από το εξωτερικό περιβάλλον: οικογένεια, κουλτούρα, κοινωνικά δεδομένα κλπ. Η αντίθεση αυτή, έστω και αν δεν είναι συνειδητή επαναλαμβάνω, δημιουργεί μία εσωτερική τριβή, που μπορεί να παρουσιαστεί στο τέλος ως θυμός για τον εαυτό.

«Τα ατυχήματα είναι εκφράσεις θυμού. Υποσημειώνουν την ύπαρξη συσσωρευμένης αγανάκτησης, λόγω της αδυναμίας μας να υπερασπιστούμε την αλήθεια μας» –Louise Hay

Για παράδειγμα: Το όνειρό σας από παιδί ήταν να ασχοληθείτε με τη μουσική. Η οικογένειά σας, όμως, σας έπεισε ότι πρέπει να βρείτε μία εργασία όπου θα είστε πιο ασφαλείς. Σας γαλούχησαν με έναν πιο συντηρητικό σκέψης και συμπεριφοράς. Έτσι, ξεχάσατε την επιθυμία σας και στραφήκατε στο «πρέπον».

Ο ψυχισμός σας, για να μην καταρρεύσει μέσα σε αυτήν την εσωτερική αντίθεση, δημιουργεί μία συνδετική ύλη, η οποία να μπορεί να κρατήσει τα διαφορετικά, αποκλίνοντα κομμάτια σας ενωμένα μεταξύ τους: τον υπερέλεγχο. Με λίγα λόγια, όσο δε μπορείτε να υπερασπιστείτε την αλήθεια σας, τον εαυτό σας, τόσο πιο σκληρός θα γίνεται ο έλεγχος.

Τι μπορεί, τελικά, να φέρει αυτή η κατάσταση; Παθολογία. Εν τέλει, όμως, μπορούμε να διακρίνουμε την αλήθεια μας;

Η αμφιβολία ξεκινά από το νου, ενώ η αμφισβήτηση, από το συναίσθημα. Όταν αυτά τα δύο έχουν τοξινωθεί από τις νοσηρές απόψεις, πεποιθήσεις και «πιστεύω» των άλλων, από τα παιδικά μας χρόνια, πώς θα μπορέσουμε να διακρίνουμε ορθά την αλήθεια μας, ως ενήλικες;

Εδώ έρχεται ένα ακόμη ερώτημα να προστεθεί: Πώς μπορούμε να ενηλικιωθούμε ουσιαστικά, όταν δεν έχουμε αναγνωρίσει την ύπαρξή μας; Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε τον έλεγχο των καταστάσεων. Απλά, έχουμε στήσει υψηλά τείχη, όπου φυλάμε μέσα με αγωνία το «δεν είμαι αρκετός». Πώς να νιώθετε, άλλωστε, αρκετοί, όταν έχετε αμφισβητηθεί τόσο;

Αυτή η μόνιμη επιφυλακή, θα γίνει ένταση και θυμός, στο πέρασμα των χρόνων. Όσο και αν ποθείτε αγάπη, σύνδεση με ανθρώπους, δώρα από τη ζωή, θα γρυλίζετε σε ό,τι πλησιάζει, καθώς τα τείχη που έχετε στήσει, είναι για εσάς ζήτημα ζωής ή θανάτου.

Μέσα από αυτό το πεδίο, το γεμάτο, από τη μία από ανεπάρκεια και από την άλλη από θυμό, ό,τι και αν ζητάτε, το εκλιπαρείτε να έρθει από κάπου εκεί έξω. Ένα «εγώ θέλω» σας στοιχειώνει, καθώς δεν φέρνει την υλοποίηση των πραγμάτων που ποθείτε. Μέσα από τη δήλωση αυτή, εμμένετε στη δόνηση του «κάτι μου λείπει και το αναζητώ». Όσο επιλέγετε από ανάγκη, δημιουργείτε αντίσταση στο σύστημά σας, γιατί δεν το πείθετε – μόνο αναπαράγετε την όποια έλλειψη.

Γυρίστε τη ματιά σας προς τα μέσα: Δείτε το θυμό σας και αφήστε τη ματιά σας να τον διαπεράσει και να πάει πιο πίσω από αυτόν. Όταν κατανοήσετε την αιτία, η άμυνα του θυμού θα διακοπεί. Σταματήστε τώρα, αυτήν τη στιγμή, το «εγώ θέλω» και πείτε «είμαι!». Δεν ψεύδεστε όταν λέτε «είμαι αγάπη», «Είμαι φως», «είμαι ένα δώρο για αυτή τη γη», γιατί είστε. Γεννηθήκατε με όλα αυτά τα στοιχεία μέσα στο κάθε σας κύτταρο.

Αγκαλιάστε το θυμό σας. Δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένας ψυχολογικός μηχανισμός άμυνας. Και θα δείτε – θα μαλακώσει. Μην ξεχνάτε να λέτε στον εαυτό σας «Είμαι!»

Τρόποι διαχείρισης

Συνήθως, ο σημερινός τρόπος ζωής δρα ιδιαίτερα επιβαρυντικά. Για παράδειγμα: η τηλεόραση, το κινητό, ο υπολογιστής, στην Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, θεωρούνται Φωτιά.

Πώς σχετίζονται με το θυμό;

Στην ΠΚΙ, το κάθε εσωτερικό όργανο, σχετίζεται με ένα συναίσθημα. Το Ήπαρ συσχετίζεται με το συναίσθημα του θυμού. Αντίστοιχα και κάθε αισθητήριο όργανο σχετίζεται με το κάθε όργανο.

Τα Μάτια είναι το εξωτερικό όργανο που σχετίζεται με το Ήπαρ. Έτσι, η Φωτιά εισβάλλει στο εσωτερικό από την υπερβολή της Φωτιάς που υπάρχει τριγύρω, μέσα από τα Μάτια. Πλήττει το Ήπαρ και ο θυμός φουντώνει. Στη συνέχεια, ο θυμός σφίγγει τους Τένοντες, που και αυτοί, αντίστοιχα, συνδέονται με το Ήπαρ και, όλο το σώμα, γίνεται μία δύσκαμπτη μάζα.

Έτσι, ο θυμός γίνεται ένα μόνιμο συναίσθημα, γιατί δεν υπάρχει καμία ροή ενέργειας. Αυτή η δυσκαμψία, εξαπλώνεται στο συναίσθημα, στο νου, στο σώμα, όλο και πιο πολύ. Με αυτόν τον τρόπο, η ροή σταματά εντελώς.

Σίγουρα, θα βοηθήσει η λιγότερη επαφή με ηλεκτρονικά μέσα. Επίσης, το να εντάξετε στην καθημερινότητά σας την εξοχή θα επιδράσει θετικά: το περπάτημα βοηθά πολύ το Ήπαρ να ξεμπλοκάρει την ενέργειά του. Εντάξτε επίσης ένα ρόφημα από ταραξάκο στο κάθε σας πρωινό, καθώς αποτοξινώνει το Ήπαρ.

Ακόμα, φανείτε δημιουργικοί: το παιχνίδι με τα χρώματα δρα στο Ήπαρ χαλαρωτικά και γενικά η Τέχνη απεγκλωβίζει την ενέργειά του. Για παράδειγμα, μπορείτε να δημιουργήσετε το δικό σας, θεραπευτικό κολάζ. Μαζέψτε εικόνες που σας ξεκουράζουν, όπως ένα πράσινο λιβάδι. Όποτε νιώθετε πίεση, περάστε λίγα λεπτά κοιτώντας το.

Αφιερώστε λίγα λεπτά χαλάρωσης στον εαυτό σας. Μην κάνετε τίποτα παραπάνω – και μόνο η ενέργεια που στρέφεται προς τα μέσα, θα σας βοηθήσει να ηρεμήσετε. Δώστε χώρο στην ανάγκη σας για ξεκούραση. Πάντα θα υπάρχουν πράγματα που πρέπει να γίνουν αλλά, πάνω από κάθε εξωτερική κατάσταση, είναι η εσωτερική σας υγεία.

Αναζητήστε την ουσιαστική πηγή του θυμού σας. Κατανοήστε ποιοι είναι οι λόγοι που τον ερεθίζουν π.χ. αίσθηση ανεπάρκειας. Μην κρύβετε τα συναισθήματά σας, ούτε να τα «πετάτε» δεξιά και αριστερά. Αναγνωρίστε τα, ώστε να μπορέσετε να τα διαχειριστείτε.

Τέλος, αναζητήστε τρόπους να ζήσετε μέσα από την αλήθεια σας. Πάντα υπάρχουν λύσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν, αλλά σκεφτείτε ευέλικτα. Αναπτύξτε τις κατάλληλες δεξιότητες και χειριστείτε τις με τον κατάλληλο τρόπο για εσάς. Όταν πραγματικά συνδεθείτε με την αλήθεια σας, τα πράγματα θα αποκτήσουν άλλη ροή. Πιστέψτε στην αλήθεια σας και δείτε – όλα αλλάζουν.

Όσα δεν μας είπανε για το Χρόνο

Φιλοσοφικά Προβλήματα της έννοιας Χρόνος

O σκεπτικισμός στην έννοια και τη φύση του χρόνου αποτέλεσε πάντοτε τη βάση κάθε φιλοσοφικής αναζήτησης. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η προσπάθεια αυτή, όπως αναφέρει και ο Étienne Klein στο βιβλίο του O Xρόνος (1997), βρίσκεται αντιμέτωπη με τις επόμενες τρεις βασικές δυσκολίες:

α. Δεν μπορούμε να μελετήσουμε το χρόνο διατηρώντας απόσταση από αυτόν, όπως έχουμε συνηθίσει να κάνουμε όταν ερευνούμε οποιοδήποτε αντικείμενο. Βεβαίως σε κάποιες περιπτώσεις μπορούμε να μετρήσουμε το χρόνο, αλλά όχι έξω από αυτόν, κρατώντας τον σε απόσταση, αφού βρισκόμαστε σταθερά «μέσα του» και ως εκ τούτου μας επηρεάζει αδιάκοπα.

Tο ίδιο συμβαίνει και με το Σύμπαν στην ολότητά του. Δεν μπορούμε να το δούμε από μακριά, έξω από αυτό, αφού είμαστε όχι μόνο μέσα του, ως ανεξάρτητα υποσύνολά του, αλλά μέρη και συμμέτοχοι της ύπαρξής του. Tο Σύμπαν, και κατ’ επέκταση ο χρόνος του, δεν είναι κάτι έξω και γύρω από μας, κάτι που μας περιβάλλει. Eμείς, η ύπαρξή μας, ταυτιζόμαστε με τον ίδιο το χρόνο και το χώρο, καθώς και με την περιέχουσα αυτούς οντότητα. O χρόνος, όπως και ο χώρος, για τον άνθρωπο δεν έχει εξωτερικό περίβλημα, αφού αποτελεί αυτή καθ’ εαυτή την ύπαρξή του. O άνθρωπος δεν είναι μέρος τού χωροχρόνου, αφού ο χωροχρόνος είναι ενιαίος και δεν μερίζεται, αλλά ταυτίζεται με αυτόν. Ως εκ τούτου η ανθρώπινη φύση είναι, από άποψη μέτρησης, άχρονη και αιώνια, και πανταχού παρούσα, ασχέτως αν κάτι τέτοιο δεν γίνεται κατανοητό μέσω των επιλεκτικά αναπτυχθεισών αισθήσεών μας.

β. Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να αγγίξουμε το χρόνο, αφού δεν είναι κάτι απτό. H γαλλική λέξη maintenant (τώρα) εκφράζει ένα συγκεκριμένο και για πολλούς διαρκώς απτό, αν και μεταβαλλόμενο, σημείο του χωροχρονικού συνεχούς. H λέξη προέρχεται από το ρήμα maintenir (tenir en main=κρατώ στο χέρι) και εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο το φοβερό λάθος μας που οδηγεί στην αδυναμία κατανόησης της φύσης του χρόνου.

Tο λάθος αυτό συνίσταται στο γεγονός ότι, αντί να βιώνουμε το χρόνο, όπως θα έπρεπε, προσπαθούμε να μετρήσουμε το «φάντασμά» του, την προβολή του δηλαδή, μέσα και πάνω στον αισθητό για μας τρισδιάστατο κόσμο μας, μέσω υποθετικών και αυθαίρετων τομών τις οποίες δημιουργούμε στη φύση του. Kαι το χειρότερο, τις υποθετικές και αυθαίρετες τομές του ειδώλου του χρόνου, οι οποίες δεν εκφράζουν τίποτα το πραγματικό από φυσική άποψη, αλλά αποτελούν απλά νοητικά κατασκευάσματα των αισθήσεών μας, τις ταυτίζουμε με αυτή καθ’ εαυτή την έννοια και τη φύση του χρόνου, ο οποίος ως τετάρτη και μη αισθητή διάσταση είναι άτομος, ενιαίος και άπειρος.

γ. O χρόνος δεν παρουσιάζει καμιά ιδιότητα από όσες οι πέντε αισθήσεις μας ονομάζουν «ύλη». Δηλαδή είναι όχι αισθητό αλλά αθέατο αντικείμενο.

Εδώ αναφύεται ένα σημαντικό δομικό ζήτημα: Σε αντίθεση με το χώρο, η μέχρι σήμερα αποδεκτή τοπολογία του χρόνου είναι πολύ φτωχή. Έχει μόνο δύο παραλλαγές, την ευθεία και τον κύκλο, δηλαδή τον γραμμικό χρόνο, που πηγαίνει μπροστά, και τον κυκλικό χρόνο, που, όταν συμπληρώσει έναν πλήρη κύκλο, συνεχίζεται σε έναν δεύτερο, αλλά σε άλλο επίπεδο.

Aν όμως δεχθούμε το χρόνο σαν μια ισότιμη μαθηματική χωρική διάσταση, τότε τα πράγματα αλλάζουν. O χρόνος μπορεί να καμπυλωθεί και να στρεβλωθεί δημιουργώντας μεγάλο πλήθος τοπολογικών μορφών.

Βεβαίως κάποιοι έχουν διατυπώσει την εξής θεωρητική άποψη «Εφόσον, υπό κάποιες συνθήκες, ο χρόνος μπορεί να μετρηθεί σε εκατοστά και το μήκος σε δευτερόλεπτα, οι τρεις χωρικές διαστάσεις, υπό αυτές τις συνθήκες, μετρούμενες σε μονάδες χρόνου μπορούν να αποτελέσουν έναν ιδιόμορφο τρισδιάστατο χρόνο. Συγχρόνως η διάσταση χρόνος, μετρούμενη σε μονάδες μήκους, μπορεί να συγκροτήσει την έννοια ενός ιδιόμορφου μονοδιάστατου χώρου».

H Ειδική Σχετικότητα «υποχρέωσε» τον Αϊνστάιν να εισαγάγει την έννοια του χωροχρόνου, που αντικατέστησε τις μέχρι τότε χωριστές έννοιες του χώρου και του χρόνου. Aν αλλάξουμε σύστημα αναφοράς στο χωρόχρονο, ο χρόνος μετασχηματίζεται εν μέρει σε χώρο και ο χώρος εν μέρει σε χρόνο. Πράγματι, για να περάσουμε από ένα σύστημα συντεταγμένων μέσα στο χωρόχρονο σε ένα άλλο, με μια ομοιόμορφη κίνηση (δηλαδή ούτε επιταχυνόμενη ούτε επιβραδυνόμενη), χρησιμοποιούμε τους μετασχηματισμούς του Λόρεντζ, που έχουν ως χαρακτηριστικό να αναμειγνύουν χωρίς πραγματική διάκριση τις χωρικές και τις χρονικές συντεταγμένες. Δεν υπάρχει λοιπόν πια θέμα να δώσουμε τόπο στο χρόνο, ο Aϊνστάιν τουλάχιστον αντιτίθεται σε αυτό απόλυτα. Χρόνος και Χώρος γίνονται σχετικοί και ως έννοιες αδιάσπαστες.

Τα προηγούμενα φαντάζουν σαν μια ιδιότυπη κατοπτρική κατάσταση της γνωστής σ’ εμάς φυσικής πραγματικότητας, που συνίσταται σε μια τρισδιάστατη χωρική ενότητα και μια μονοδιάστατη χρονική. Όπως στον κατοπτρισμό το δεξιό γίνεται αριστερό και αντιστρόφως, έτσι και στην περίπτωση αυτή ο μονοδιάστατος χρόνος αντιστοιχεί σε έναν τρισδιάστατο χρόνο και ο τρισδιάστατος χώρος σε έναν μονοδιάστατο χώρο.

Συνεπώς ο τρισδιάστατος χρόνος και ο μονοδιάστατος χώρος αποτελούν, υπό αυτές τις συνθήκες, ένα νέο ιδιότυπο χωροχρονικό συνεχές. Η κατάσταση αυτή, αν και τοπολογικά ισόμορφη (ταυτιζόμενη ως προς τις ιδιότητες) με το αντικειμενικά υπαρκτό και γνωστό από τη σχετικότητα χωροχρονικό συνεχές, μένει σταθερά μη αισθητή. Αυτό συμβαίνει επειδή ο τρισδιάστατος χρόνος, καθώς και οι μορφές και τα σχήματα τα οποία υλοποιούνται μέσα του, δεν γίνονται αντιληπτά από τις ανθρώπινες αισθήσεις.

Για τη φύση του χρόνου, όπως αναφέρει ο Étienne Klein (1997), ο ίδιος ο Aϊνστάιν έγραψε στην προσωπική του αλληλογραφία (επιστολή 21/3/55 στην οικογένεια του φίλου του Michel Besso μετά το θάνατό του): «Για μας, τους ορκισμένους φυσικούς, η διάκριση ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον είναι μόνο μια ψευδαίσθηση, ακόμα κι αν είναι τόσο επίμονη».

Eίναι γεγονός ότι ο Aϊνστάιν ήλπιζε να περιορίσει την έννοια της μη ανατρεψιμότητας του βέλους του χρόνου με την αναγωγή της Φυσικής σε καθαρή Γεωμετρία, δηλαδή μια μορφή χωρίς ιστορία.H αναγωγή αυτή επετεύχθη αργότερα από τον John Wheeler ο οποίος δημιούργησε την Γεωμετροδυναμική. Η οποία μετατρέπεται σε Γεωμετρία τη Γενική θεωρία της Σχετικότητας (1968, Superspace and the nature of quantum geometrodynamics )

Βεβαίως όλα τα προηγούμενα βρίσκουν ακόμα αντίθετους πολλούς φυσικούς, οι οποίοι αρνούνται και την απλή σκέψη ότι ο χρόνος, η πρωταρχική γι’ αυτούς εμπειρία κάθε ανθρώπινης ζωής, αποτελεί μια ανθρώπινη ψευδαίσθηση*. Η άποψη αυτών των φυσικών είναι ότι υπάρχει ένας αληθινός χρόνος που κυλά πραγματικά, και ένας χρόνος τον οποίο η επιστήμη δεν έχει τη δυνατότητα να αντιληφθεί, άρα ούτε να ενσωματώσει στο γνωσιολογικό της σύστημα. Με άλλα λόγια θεωρούν αδιανόητη την ιδέα ότι η μη αναστρεψιμότητά του προέρχεται από την ανθρώπινη υποκειμενικότητά μας. Ένας από τους υποστηρικτές αυτής της άποψης είναι και ο Ίλια. Πρικοζίν (Ilya Prigogine), ενώ ο Aνρί Mπρεξόν (Henri Bergson) διατυπώνει τη θέση: O χρόνος είναι επινόημα, διαφορετικά δεν είναι τίποτα».
* Η αντίθεση δηλαδή είναι φιλοσοφική και όχι επιστημονική.

Ελαστικός Χρόνος

Ο Étienne Kleinαναφέρει στο βιβλίο του Ο Χρόνος (1997): «Όσοι παλαιότερα πίστευαν σε έναν οικουμενικό χρόνο, μπορούσαν να λένε πως το παρελθόν δεν υπάρχει πια, το μέλλον δεν υπάρχει ακόμα, άρα υπάρχει μόνο το παρόν. H Σχετικότητα ακυρώνει αυτή την άποψη. Γεγονότα που βρίσκονται στο μέλλον για έναν παρατηρητή, βρίσκονται στο παρελθόν για έναν άλλο και στο παρόν για έναν τρίτο. Mε άλλα λόγια, αυτό που είναι παρόν για μένα μια ορισμένη στιγμή, δεν υπάρχει πια ή δεν υπάρχει ακόμα για κάποιον άλλο που βρίσκεται σε κίνηση ως προς εμένα. H λέξη «τώρα» γίνεται αμφιλεγόμενη, αφού η έννοια του ταυτόχρονου χάνει τη σημασία της. Eπιπλέον, υπάρχουν πλέον τόσα βασικά χρονόμετρα, όσα είναι και τα αντικείμενα σε ομαλή κίνηση, και τα ρολόγια αυτά δεν μπορούμε να τα συγχρονίσουμε… O χρόνος δεν έχει πια πρότυπο μέτρο.

Όταν στον συνηθισμένο χώρο η απόσταση μεταξύ δύο σημείων εκμηδενίζεται, τότε τα σημεία αυτά συμπίπτουν αναγκαστικά (μια σφαίρα με μηδενική ακτίνα συγχέεται με το κέντρο της). Aλλά στο χωρόχρονο του Aϊνστάιν, όταν το διάστημα s μεταξύ δύο γεγονότων εκμηδενίζεται, η απόσταση d και η διάρκεια t που τα χωρίζουν μπορούν να είναι αυθαίρετα μεγάλες, αρκεί το πηλίκον τους d/t να ισούται με την ταχύτητα του φωτός. Aυτό συμβαίνει επειδή το διάστημα s ορίζεται από την ακόλουθη σχέση:

s2=d2-c2.t2 (η τιμή δεν εξαρτάται από το σύστημα αναφοράς στο οποίο την υπολογίζουμε).

Mε αυτόν τον τρόπο, τα πιο μακρινά αντικείμενα που διακρίνουμε με τα τηλεσκόπιά μας είναι και τα πιο παλαιά, ακόμα και αν μας φαίνονται στον ανθό της νιότης τους.

Τα μυστικά και η ψευδαίσθηση του χρόνου:

Δεν μπορούμε να ψάχνουμε για τη χαρά όπως ψάχνουμε για ένα χαμένο ρούχο

Μόνο ανόητοι άνθρωποι είναι δυνατό να πιστεύουν ότι θα έχουν αδιάκοπα την ευτυχία, ή ότι θα τη διαφυλάξουν πάντα από τη στιγμή που θα την ανακαλύψουν. Η ευτυχία ήταν και είναι πάντοτε ένα παράγωγο κάποιου συναισθήματος ή κάποιας πράξης. Αλλά, παρόλο που το ξέρουμε αυτό, πάρα πολλοί άνθρωποι σπαταλούν τη ζωή τους σε μια εναγώνια αναζήτηση της ευτυχίας, σ’ ένα αδιάκοπο κυνηγητό της χαράς.

Παραπονούμαστε ότι οι σχέσεις μας είναι ανιαρές. Ενεργούμε σαν να πρόκειται αυτά τα πράγματα να βρίσκονται κάπου εκεί έξω. Σπάνια συμβιβαζόμαστε με την ιδέα ότι η ευτυχία είναι μέσα σε μας.

Ο Δανός φιλόσοφος Σόρεν Κίρκεργκωρ αναγνώριζε ότι όταν «ένας άνθρωπος, που σαν φυσική ύπαρξη στρέφεται πάντα προς τα έξω, πιστεύοντας ότι η ευτυχία του βρίσκεται έξω απ’ αυτόν, τελικά στραφεί προς τα μέσα και, ανακαλύψει ότι η πηγή είναι εντός του», τότε βρίσκεται μπροστά σε μια από τις μεγάλες ενοράσεις της ζωής.

Δεν μπορούμε να ψάχνουμε για τη χαρά όπως ψάχνουμε για ένα χαμένο ρούχο. Την ευτυχία μας τη δημιουργούμε εμείς. Την προσδιορίζουμε για τον εαυτό μας και τη βιώνουμε με το δικό μας μοναδικό τρόπο. Κανένας δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος για λογαριασμό μας, ούτε να μας πει τι θα μας έκανε ευτυχισμένους- παρόλο που οι συνάνθρωποί μας αυτό προσπαθούν πάντα να κάνουν.

Είναι λυπηρό το γεγονός ότι πέφτουμε στις παγίδες των φωτεινών δρόμων που μας πείθουν ότι η ευτυχία μας βρίσκεται στο κατάλληλο ποτό, στο αστραφτερό αυτοκίνητο, στο αρωματισμένο αποσμητικό, στα υγιεινά δημητριακά, στα πρόχειρα φαγητά.

Ακόμα και οι πιο έξυπνοι και γνωστικοί ανάμεσά μας δελεάζονται από τις φανταχτερές τηλεοπτικές διαφημίσεις και είναι έτοιμοι να πιστέψουν ότι μπορεί και η δική τους ζωή ν’ αλλάξει, αρκεί ν’ αλλάξουν μάρκα οδοντόκρεμας. Νομίζουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο που θα μπορούσε να μας φέρει την ευτυχία, αν εμείς δεν αποφασίζαμε ποιο πράγμα θα μας έκανε ευτυχισμένους. Στην πραγματικότητα, όμως, οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι στον κόσμο θα εξακολουθούσαν να παραμένουν ευτυχισμένοι ακόμα κι αν δεν τους έμεινε τίποτε άλλο εκτός από τη ζωή.

Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: ΗΣΙΟΔΟΣ - Ἀσπὶς Ἡρακλέους (450-480)

450 Ὣς ἔφατ᾽· ἀλλ᾽ οὐ πεῖθ᾽ Ἄρεος μεγαλήτορα θυμόν,
ἀλλὰ μέγα ἰάχων, φλογὶ εἴκελα τεύχεα πάλλων
καρπαλίμως ἐπόρουσε βίῃ Ἡρακληείῃ
κακκτάμεναι μεμαώς· καί ῥ᾽ ἔμβαλε χάλκεον ἔγχος,
σπερχνὸν παιδὸς ἑοῦ κοτέων περὶ τεθνηῶτος,
455 ἐν σάκεϊ μεγάλῳ. ἀπὸ δὲ γλαυκῶπις Ἀθήνη
ἔγχεος ὁρμὴν ἔτραπ᾽ ὀρεξαμένη ἀπὸ δίφρου.
δριμὺ δ᾽ Ἄρη᾽ ἄχος εἷλεν· ἐρυσσάμενος δ᾽ ἄορ ὀξὺ
ἔσσυτ᾽ ἐφ᾽ Ἡρακλέα κρατερόφρονα· τὸν δ᾽ ἐπιόντα
Ἀμφιτρυωνιάδης, δεινῆς ἀκόρητος ἀυτῆς,
460 μηρὸν γυμνωθέντα σάκευς ὑπὸ δαιδαλέοιο
οὔτασ᾽ ἐπικρατέως· διὰ δὲ μέγα σαρκὸς ἄραξε
δούρατι νωμήσας, ἐπὶ δὲ χθονὶ κάββαλε μέσσῃ.
τῷ δὲ Φόβος καὶ Δεῖμος ἐύτροχον ἅρμα καὶ ἵππους
ἤλασαν αἶψ᾽ ἐγγύς, καὶ ἀπὸ χθονὸς εὐρυοδείης
465 ἐς δίφρον θῆκαν πολυδαίδαλον· αἶψα δ᾽ ἔπειτα
ἵππους μαστιέτην, ἵκοντο δὲ μακρὸν Ὄλυμπον.
υἱὸς δ᾽ Ἀλκμήνης καὶ κυδάλιμος Ἰόλαος
Κύκνον σκυλεύσαντες ἀπ᾽ ὤμων τεύχεα καλὰ
νίσοντ᾽· αἶψα δ᾽ ἔπειτα πόλιν Τρηχῖνος ἵκοντο
470 ἵπποις ὠκυπόδεσσιν. ἀτὰρ γλαυκῶπις Ἀθήνη
ἐξίκετ᾽ Οὔλυμπόν τε μέγαν καὶ δώματα πατρός.
Κύκνον δ᾽ αὖ Κήυξ θάπτεν καὶ λαὸς ἀπείρων,
οἵ ῥ᾽ ἐγγὺς ναῖον πόλιος κλειτοῦ βασιλῆος,
[Ἄνθην Μυρμιδόνων τε πόλιν κλειτήν τ᾽ Ἰαωλκὸν
475 Ἄρνην τ᾽ ἠδ᾽ Ἑλίκην· πολλὸς δ᾽ ἠγείρετο λαός,]
τιμῶντες Κήυκα, φίλον μακάρεσσι θεοῖσιν.
τοῦ δὲ τάφον καὶ σῆμ᾽ ἀιδὲς ποίησεν Ἄναυρος
ὄμβρῳ χειμερίῳ πλήθων· τὼς γάρ μιν Ἀπόλλων
Λητοΐδης ἤνωξ᾽, ὅτι ῥα κλειτὰς ἑκατόμβας
480 ὅστις ἄγοι Πυθοῖδε βίῃ σύλασκε δοκεύων.

***
450 Έτσι είπε. Όμως του Άρη την καρδιά του γενναιόψυχου δεν έπειθε.
Έβγαλε εκείνος δυνατή ιαχή, κραδαίνοντας τα όπλα του ίδια με φλόγα,
ορμητικά εφόρμησε στο δυνατό Ηρακλή
να τον σκοτώσει λαχταρώντας. Και του ᾽ριξε τα χαλκό κοντάρι,
άγρια θυμωμένος για το γιο του που σκοτώθηκε,
απάνω στη μεγάλη ασπίδα. Μα η Αθηνά η αστραπόματη
άλλαξε την ορμή του κονταριού απλώνοντας το χέρι της απ᾽ τ᾽ άρμα.
Λύπη σφοδρή κυρίεψε τον Άρη. Το αιχμηρό το ξίφος τράβηξε
κι όρμησε στον κρατερόψυχο Ηρακλή. Κι αυτόν, καθώς ερχόταν εναντίον του,
ο γιος του Αμφιτρύωνα, ο αχόρταγος για τον αλαλαγμό τον φοβερό,
460 στο μηρί τον χτύπησε με δύναμη, σαν φάνηκε γυμνό
κάτω απ᾽ την πλουμιστή ασπίδα. Βαθιά τη σάρκα του την έσκισε
το δόρυ του κινώντας, τον έριξε καταμεσής στο χώμα.
Ο Φόβος και ο Δείμος ευθύς στον Άρη οδήγησαν κοντά το άρμα
το καλότροχο και τ᾽ άλογα, από τη γη τον σήκωσαν
που ᾽χει πλατιούς τους δρόμους και τον έβαλαν στο πολυποίκιλτο άρμα.
Ευθύς κατόπιν τ᾽ άλογα μαστίγωσαν τραβώντας στον ψηλό τον Όλυμπο.
Και της Αλκμήνης το παιδί κι ο ξακουστός Ιόλαος,
απ᾽ του Κύκνου αφαίρεσαν τους ώμους τα ωραία όπλα
κι έφυγαν. Κι αμέσως έπειτα στην πόλη της Τραχίνας ήρθανε
470 με τ᾽ άλογα τα γοργοπόδαρα. Και η αστραπόματη Αθηνά
έφτασε στον μεγάλο Όλυμπο και τα παλάτια του πατέρα της.
Τον Κύκνο πάλι ο Κήυκας τον έθαψε και πλήθος ατελείωτο,
που κατοικούσε στην πόλη του φημισμένου βασιλιά κοντά,
[στην Άνθη, την ξακουστή των Μυρμιδόνων πόλη, την Ιωλκό,
την Άρνη, την Ελίκη. Πλήθος λαός μαζεύτηκε,]
τον Κήυκα τιμώντας, τον ευνοούμενο των μακαρίων θεών.
Τον τάφο του Κύκνου και τον τύμβο αφάνισε ο Άναυρος,
φουσκωμένος με τις χειμωνιάτικες βροχές. Έτσι τον διέταξε
ο Απόλλωνας ,της Λητώς ο γιος, αφού ο Κύκνος παραμόνευε
και βίαια λήστευε αυτούς που οδηγούσαν στην Πυθώ
480 τις μεγαλόπρεπες των εκατό βοδιών θυσίες.