Δευτέρα 29 Δεκεμβρίου 2014

CARPE DIEM (Άδραξε τη μέρα)

Έχετε ποτέ σκεφτεί πως θα ήταν, αν είχατε τη δύναμη να πατήσετε ένα μαγικό κουμπί, να γυρίσετε πίσω το χρόνο, σε μια καθοριστική περίοδο της ζωής σας, και να αλλάξετε, σαν ένας ανάλγητος ανεμοστρόβιλος, τα πάντα; Ναι, τα πάντα εκτός από ένα μοναδικό, συγκεκριμένο γεγονός, μια απόφαση, μια πράξη; Κάτι που θα σας ακολουθούσε για όλα τα υπόλοιπα χρόνια σας, πριν το ηλιοβασίλεμα στο ταξίδι της ζωής σας. Τι θα κρατούσατε τελικά και για ποιο λόγο; Ποιον θα διώχνατε και με ποιο σκοπό;
Δεν είναι τόσο εύκολο, έτσι δεν είναι;
Όλοι, είτε λίγο είτε πολύ, είτε πιο συχνά είτε πιο σπάνια, έχουμε παραπατήσει στο μονοπάτι που έχουμε χαράξει..Έχουμε πλησιάσει λάθος άτομα, έχουμε εμπιστευτεί το θησαυροφυλάκιο της ψυχής μας σε μη έμπιστους, τελικά, φρουρούς..Ίσως, κάποιοι να πραγματοποίησαν λανθασμένες επαγγελματικές επιλογές, πιθανόν να μην εκμεταλλεύτηκαν άλλες.. Μερικοί μπορεί να πλήγωσαν, εκούσια ή μη, ανθρώπους απ’ τον περίγυρό τους..Ουδεις αλάνθαστος, αυτό είναι σίγουρο..Πολλές από αυτές τις στιγμές της ζωής μας, καθώς κοιτάμε πίσω, τις αντικρίζουμε με πόνο, πικρία, παράπονο, απογοήτευση, ακόμα και οργή..Άλλες, μάλιστα, φορές, μόνο και μόνο η ανάμνηση τους δίνει το έναυσμα για το ξέσπασμα μιας καταρρακτώδους βροχής στον ουρανό των ματιών μας…Πόσες φορές έχουμε ευχηθεί όλοι να είχαμε ένα μαγικό ραβδί και να μπορούσαμε να τις αλλάξουμε, να τις σβήσουμε;
Κι όμως, αναλογιστείτε ένα δάσος χωρίς καταιγίδες..Ναι, η ηλιοφάνεια είναι, αναμφίβολα, άκρως επιθυμητή. Αυτή η τόσο υπέροχη, ασύγκριτη όψη μιας μαγικής αυγής και, στη συνέχεια, η απαλή αίσθηση των αχτίδων του ηλίου που αγγίζουν, σαν σε αρχαία τελετουργία, κάθε εκατοστό του δέρματος σου..Κι έπειτα, ποιος δεν επιθυμεί μια τέτοια αρμονία, τη διάχυτη αγαλλίαση, το χαμόγελο, τις βόλτες, την παρατήρηση λουλουδιών και τα παιχνίδια με τα ζωάκια, κάτω από έναν καθαρό, ήρεμο ουρανό; Συχνά, ωστόσο, αδιαφορούμε για την άλλη όψη..Αν κάποιος, ξαφνικά, καταργούσε τα υπόλοιπα καιρικά φαινόμενο, η ηλιοφάνεια αυτή θα κατέληγε να καταστεί μαρτυρική..Σχεδόν ολόκληρη η χλωρίδα και η πανίδα του δάσους θα κατέρρεε σταδιακά, αλλά νομοτελειακά..Κι αυτό που θα απέμενε σ’ εμάς τους ανθρώπους θα ΄ταν πλέον ένα ερημικό, κατεστραμμένο, φτωχό οικοσύστημα..
Η φύση, κάποιος κάπου κάποτε επεσήμανε, είναι ο πιο σοφός δάσκαλος. Πράγματι, λοιπόν, με τον ίδιο τρόπο που δεν είναι δυνατόν να υφίσταται δάσος δίχως κατακρημνίσεις, έτσι και μια ζωή χωρίς σφάματα, χωρίς πόνο, είναι, όχι μόνο πλήρως ανέφικτη και ουτοπική, αλλά ανούσια. Εξάλλου, όπως ακριβως, δίχως τη βροχή, τα φυτά δε θα ανέπτυσσαν το φύλλωμα και τους καρπούς τους, έτσι και ένας άνθρωπος δε θα ήταν ο ίδιος, αν δεν είχε κληθεί να αντιμετωπίσει συγκεκριμένα προβλήματα και δυσχέρειες στο δρόμο της ζωής του. Γιατί, αυτά είναι που, σε συνεργασία με τις όμορφες, τις θετικές στιγμές, πλάθουν λιθαράκι-λιθαράκι την προσωπικότητα, την ψυχοσύνθεση, την ιδιοσυγκρασία του κάθε ατόμου. Είναι εκείνα που γεμίζουν τις μπαταρίες του οργανισμού μας με εμπειρία, με δύναμη, με υπομονή. Είναι όλα αυτά μαζί που συγκροτούν το Εγώ μας, ακόμα κι αν εμείς δεν τα επιλέξαμε.
Αν, λοιπόν, είχατε την «ευκαιρία» να τα μεταμορφώσετε όλα, τι θα επιλέγατε άραγε τελικά; Μπορείτε να συλλογίζεστε για ώρες ακαταπάυστες, μέρες, μήνες, ακόμη και χρόνια..Η απόφαση είναι, άλλωστε, αποκλειστικά και μόνο, δική σας..Μη λησμονήσετε μόνο να λάβετε υπόψιν σας ότι δε θα σβηστούν μόνο πρόσωπα, επιλογές, αναμνήσεις. Θα αλλάξετε εσείς ο ίδιος, μια μοναδική προσωπικότητα που οικοδομήσατε μέσα σε τόσους Λαβυρίνθους και τρικυμίες, καθώς ο χρόνος, ανελέητος δυνάστης, κυλούσε..Τι έχει, εν τέλει, μεγαλύτερη αξία;
Η δική μου άποψη; Δεν έχω να πώ τίποτα, νομίζω, μόνο μια ταπεινή, κλεμμένη κιόλας, συμβουλη:
CARPE DIEM!!! 
 Απολαύστε κάθε στιγμή της ζωής σας, αδράξτε το καθε δευτερόλεπτο,
λες και ήταν το τελευταίο.
Μην πασχίζετε να εξαφανίσετε τις στάλες της βροχής απ’ τη ζωή σας.
Το ουράνιο τόξο δε θα σας απογοητεύσει ποτέ.

Μαρία Ιωσηφίδου

Δεύτερη ευκαιρία; Αδράξτε τη! ή Play ιt again Sam

Τίποτα δεν χάθηκε. Όλα μπορούν να ξαναρχίσουν από την αρχή!

 Στην Καζαμπλάνκα εκείνη την κλασσική ασπρόμαυρη ταινία με τον έρωτα να κρατά την ανάσα του στη μέση του πολέμου, υπάρχει μια κλασσική επίσης σκηνή όπου ο Χάμφρευ Μπόγκαρντ στρέφεται στον πιανίστα του κλαμπ και θέλοντας να ξανακούσει το τραγούδι που ήταν γι αυτόν ορόσημο του λέει μια από τις γνωστότερες ατάκες του κινηματογράφου. “Play it again Sam”. Είναι το «πάμε απ’ την αρχή».

Πολλές φορές το έχουμε ζητήσει νοερά όλοι μας. Να μπορούσαμε να ξαναζήσουμε κάτι ξανά. Να μας δινόταν μια δεύτερη ευκαιρία. Αλλά γιατί να την εύχεστε όταν μπορείτε απλώς να την αδράξετε; Γιατί τα καλά νέα λένε πως είναι εφικτή, είναι ανά πάσα στιγμή παρούσα και τη δικαιούστε. Μπορεί να την επιζητάτε για τη σχέση σας που πέρασε από τις Συμπληγάδες μιας κρίσης. Ή για την καριέρα σας που θα θέλατε να τη στρέψετε προς νέα κατεύθυνση. Ίσως να την ονειρεύεστε για εκείνες τις σπουδές που δεν καταφέρατε κάποτε να κάνετε ή για το ταξίδι που δεν πραγματοποιήσατε και σας έμεινε απωθημένο.

Εκείνοι που υποστηρίζουν ότι αν χάσατε την πρώτη ευκαιρία δεν θα σας δοθεί άλλη, δεν έχουν καταλάβει τίποτα από τον τρόπο που παίζει χαρτιά το σύμπαν. Υπάρχουν πολλοί διαθέσιμοι άσσοι. Τα πάντα είναι εφικτά, όλες οι δυνατότητες παρούσες. Φτάνει να τις αναγνωρίσετε και να τις αξιοποιήσετε. Το μόνο που απαιτείται είναι στρατηγική . Γατί η δεύτερη ευκαιρία μπορεί μεν να σας δοθεί αλλά χρειάζεται να διασφαλίστε ότι θα πιάσει τόπο. Οι ιδέες που ακολουθούν θα σας βοηθήσουν.

1. Πιστέψτε το.

Ήρθε η ώρα να διαλύσετε το μύθο των χαμένων ευκαιριών. Αγνοείστε τις απαισιόδοξες πεποιθήσεις για το τραίνο που χάθηκε. Πρόκειται για βαθιά άγνοια και ανοησία. Η ζωή είναι μια συνεχής ροή από νέες δυνατότητες πρόθυμες να μας προσφερθούν. Πάρτε για παράδειγμα τη μετενσάρκωση. Ο βαθύτερος λόγος πίσω από αυτήν την συνεχή επιστροφή είναι να μας δοθούν νέες ευκαιρίες για να κάνουμε τις αναγκαίες διορθώσεις, να κατανοήσουμε, να ισορροπήσουμε ό,τι χρειάζεται , να μάθουμε και τελικά να εκφράσουμε το ύψιστο δυναμικό μας επιστρέφοντας στην καθολική ενότητα. Γνωρίζοντας αυτό το μυστικό οι μυημένοι στα Πυθαγόρεια και τα Ορφικά μυστήρια έκαναν συνεχείς μνημονικές ασκήσεις προκειμένου να θυμηθούν τις προηγούμενες ζωές τους και να έχουν μια συνειδητή ανάμνηση για τον τρόπο που αξιοποίησαν ή έχασαν τις ευκαιρίες που τους δόθηκαν σε προηγούμενες ενσαρκώσεις. Έτσι μπορούσαν να κινούνται συνεχώς ανελικτικά χωρίς να χρειάζεται να επαναλαμβάνουν περασμένα λάθη ούτε να κάνουν κύκλους ξαναπερνώντας από την ίδια εμπειρία ξανά και ξανά. Βέβαια, δεν είναι υποχρεωτικό να πιστεύει κανείς στη μετενσάρκωση για να αναγνωρίσει πως η ίδια κατάσταση λειτουργεί και στη διάρκεια της μιας ζωής- είτε αυτή είναι μοναδική είτε όχι. Και μάλιστα λειτουργεί πλεονεκτικά για μας επειδή μπορούμε να θυμηθούμε ποιες επιλογές μας ήταν λάθος, τι δεν λειτούργησε σωστά , ποιες ευκαιρίες πέρασαν αναξιοποίητες. Ευτυχώς όμως συνεχώς, νύχτα –μέρα, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, ανοίγονται ασταμάτητα νέες. Πιστέψετε το και τότε σαν μαγική, κρυμμένη εικόνα θα σας αποκαλυφθούν σε όλη την εντυπωσιακή ποικιλία τους.

2. Βγείτε για κυνήγι

Σε εκείνους που σπεύδουν να πουν χαιρέκακα «πάει, τόχασες το τραίνο» για μια χαμένη ευκαιρία υπάρχουν οι άλλοι που απαντούν με ήσυχη βεβαιότητα « δεν πειράζει , θα έρθει το επόμενο». Η αλήθεια είναι πως αυτό που κάνει την πρώτη ευκαιρία διαφορετική από όλες τις υπόλοιπες είναι πως έρχεται σχεδόν σαν δώρο. Και συχνά είναι αναπάντεχη. Γι αυτό μόλις τη δείτε κινηθείτε αδίστακτα. Αρπάξτε την! Από τα μαλλιά, το χέρι, το πόδι, από οπουδήποτε σας βολέψει. Αν όμως για οποιοδήποτε λόγο ολιγωρήσετε, αν έχετε αλλού στραμμένη την προσοχή σας η πρώτη ευκαιρία μοιάζει να αναπηδά ξαφνικά σαν την φουσκάλα που σκάει στην επιφάνεια της σαμπάνιας και μέχρι να την αντιληφθείτε τη χάνετε. Μπορεί να μην την συνειδητοποιήσατε καν. Ή να τη θεωρήσατε δεδομένη. Σε κάθε περίπτωση απαιτεί να της ανοίξετε τις πόρτες της ζωής σας για να μπει και να εγκατασταθεί. Σαν κακομαθημένο παιδί θα ζητήσει όλη την προσοχή σας. Όλη σας την εγρήγορση. Έτσι και κάνετε το λάθος και αδιαφορήσετε ή τη θεωρήσετε δεδομένη θα βγάλει φτερά και θα πετάξει. Οι ευκαιρίες βλέπετε είναι φτερωτά όντα. Όμως, ακριβώς γι αυτό ενώ άλλες πάνε, άλλες έρχονται. Κι άλλες φτερουγίζουν ήδη από πάνω μας. Το πλεονέκτημα με όλες τις επόμενες ευκαιρίες είναι πως μαζί τους μπορείτε να είστε συνειδητές. Δεν εμφανίζονται σχεδόν τυχαία όπως οι πρώτες αλλά έρχονται επειδή τις επιδιώκετε, τις κυνηγάτε , αγωνίζεστε γι αυτές και κυρίως τις εκτιμάτε αληθινά όταν σας δίνονται. Η ίδια η ζωή είναι μια τέτοια. Το γνωρίζουν καλά εκείνοι που κινδύνεψαν να τη χάσουν. Όσοι πέρασαν ένα σοβαρό ατύχημα ή ασθένεια και όλοι οι θανατοναύτες, εκείνοι δηλαδή που βίωσαν την εμπειρία του πρόσκαιρου θανάτου και επανήλθαν στη ζωή μετά από ένα σύντομο διάστημα στη διάρκεια του οποίου οι ζωτικές τους λειτουργίες είχαν σταματήσει. Η κοινή στάση όλων τους είναι μια βαθιά επανεκτίμηση της ζωής. Η απόλαυση κάθε νέα μέρας που ξημερώνει. Το συμπέρασμα είναι πως μερικές φορές κερδίζουμε πολύ περισσότερα αν χάσουμε την πρώτη ευκαιρία. Γινόμαστε πιο ώριμοι , καταλαβαίνουμε περισσότερα και έτσι είμαστε σε θέση να διακρίνουμε και να κρατήσουμε καλύτερα όλες τις επόμενες ευκαιρίες μετά την πρώτη. Αυτό που χρειάζεται είναι να τις μεθοδεύσετε , οργανωμένα και συνειδητά. Τώρα πια εσείς πηγαίνετε προς αυτές ξέροντας τι θέλετε και γιατί.

3. Νικήστε τη Χίμαιρα

Η Χίμαιρα ήταν ένα μυθικό τρικέφαλο τέρας δράκος, κατσίκα και λιοντάρι μαζί. Κάτι ανύπαρκτο. Κι όμως συχνά ανακατεύεται στις δουλειές μας. Εν προκειμένω στη δεύτερη ευκαιρία που θα περίμενε κανείς πως επειδή πρόκειται για μια ώριμη, συνειδητή επιλογή για την οποία μοχθήσαμε αρκετά θα στεφθεί από σίγουρη επιτυχία. Κι όμως συχνά συμβαίνει το αντίθετο. Η αιτία γι αυτό είναι ότι δεν βλέπουμε καθαρά, δεν κοιτάζουμε το τώρα αλλά το χθες. Πάρτε για παράδειγμα μια σχέση που μετά από μεγάλη κρίση καταφέρνει να οδεύσει προς μια δεύτερη ευκαιρία. Αν οι δυο σύντροφοι προσδοκούν να αναβιώσουν την πάλαι ποτέ αρχική περίοδο του μέλιτος (και του σιροπιού ) είναι σίγουρο ότι θα απογοητευτούν. «Μπορεί να ξανασυναντηθούμε αλλά εκεί που μ’ άφησες δεν πρόκειται να με ξαναβρείς ποτέ» επισημαίνει ο Μπέρτολντ Μπρεχτ . Αν στη δεύτερη ευκαιρία δεν συμπεριλάβετε όλα τα data, όλες τα δεδομένα του σήμερα μαζί με τις αλλαγές που έχουν μεσολαβήσει τότε κυνηγάτε μια Χίμαιρα κι όχι μια νέα ευκαιρία για να ξανακάνετε τη σχέση σας λειτουργική. Για να ξεπεράσετε αυτό το εμπόδιο απαιτείται ευκαμψία. Να μπορέσετε να δεχθείτε τις αλλαγές που έχουν μεσολαβήσει και να τις εντάξετε κι αυτές στο σενάριο. Αυτή η flexibilite θα σας γλιτώσει από τις εμμονές και την ακαμψία που αξιώνει η ζωή , ο άλλος και οι καταστάσεις να έχουν μια εντελώς συγκεκριμένη εκδήλωση πέρα από την οποία τίποτα άλλο δεν είναι ανεκτό. Κοιτάξτε λοιπόν καθαρά: αυτό που ζητάτε είναι εδώ τώρα ή μήπως αναπολείτε το «κάποτε» ή επιδιώκετε το ανέφικτο; Αν διαπιστώσετε κάτι τέτοιο τότε είτε θα πρέπει να βουτήξετε την πένα σας στο ρεαλισμό πριν διατυπώσετε το αίτημά σας για μια νέα ευκαιρία ή θα πρέπει να αναζητήσετε νέο στόχο.

4. Αναζητείστε την φτέρνα του Αχιλλέα

Καθώς ανοίγετε τα πανιά σας ταξιδεύοντας προς τους ορίζοντες της δεύτερης ευκαιρίας κοιτάξτε καθαρά για να βρείτε τα αδύναμα σημεία. Χρησιμοποιήστε το δώρο που σας άφησε η πρώτη ευκαιρία φεύγοντας: την πείρα. Θυμηθείτε τι δεν πήγε καλά την πρώτη φορά και ελέγξτε αν αυτός ο παράγων έχει εξαλειφθεί. Ή αν μολονότι υπάρχει δεν σας ενοχλεί πια όπως παλιά. Στην περίπτωση της νέας ευκαιρίας σε μια σχέση για παράδειγμα μην παρασυρθείτε από τον ενθουσιασμό, τις υποσχέσεις και την επιθυμία σας να πάνε τα πράγματα καλά αυτή τη φορά. Εξετάστε ποια ήταν αυτά που σας εκνεύριζαν, σας θύμωναν σας έκαναν να μην αντέχετε τη συμπεριφορά του συντρόφου σας. Υπάρχουν ακόμα; Σας ενοχλούν το ίδιο; Αν ναι, τότε μην ξεγελαστείτε, γιατί το πιθανότερο είναι πως η δεύτερη ευκαιρία που ζητάτε δεν είναι για να τα ξαναβρείτε αλλά για να τα ξαναχαλάσετε. Όποια κι αν είναι η επιδίωξή σας όπως το να σπουδάσετε από την αρχή, να συνεχίσετε τις ημιτελείς σπουδές σας , να δώσετε νέα ώθηση στη δουλειά σας ή καινούργια κατεύθυνση στην καριέρα σας, να επιδιώξετε να σμιλέψετε το σώμα των ονείρων σας ή να βρείτε τρόπο να ξαναθερμάνετε τη σχέση σας με εκείνους που ψυχραθήκατε αφιερώστε χρόνο για να προσδιορίσετε τι ακριβώς ήταν αυτό που δεν λειτούργησε καλά την πρώτη φορά. Τι ήταν αυτό που προκάλεσε το αδιέξοδο ώστε να χρειάζεστε τώρα μια δεύτερη ευκαιρία; Αν δεν εξαλειφθεί ή δεν βρεθεί τρόπος να το παρακάμψετε θα υπονομεύσει όχι τη δεύτερη αλλά και την 100 ευκαιρία που θα σας δοθεί. Βεβαιωθείτε επίσης και για κάτι άλλο σημαντικό: ότι αυτό που σας κινεί για να επιδιώξετε την νέα ευκαιρία σε κάτι ήδη δοκιμασμένο όπως λ.χ. μια υπάρχουσα σχέση είναι η χαρά και η ικανοποίηση που παίρνετε από αυτήν κι όχι ο φόβος ότι δεν θα τα καταφέρετε να δημιουργήσετε μια νέα. Ο φόβος της αλλαγής είναι κακός σύμμαχος στις δεύτερες προσπάθειες γιατί από ευκαιρίες τις μετατρέπει σε αναγκαστικούς συμβιβασμούς που φέρουν μέσα τους το σπόρο της φθοράς και μιας βαθιάς υπόγειας εχθρότητας.

5. Διώξτε το Δικαστή, φωνάξτε τον Δάσκαλο

Καθώς κάνετε την αναγκαία ανασκόπηση για τα σημεία τριβής και φθοράς της προηγούμενης ευκαιρίας θα δελεαστείτε να μπείτε στο παιχνίδι της ενοχοποίησης. «Τις πταίει;» Θα ρίχνετε τις ενοχές από τον εαυτό σας στον άλλο κι από τον άλλο , στην κοινωνία, στις συνθήκες, στο Θεό και ξανά σ’ εσάς και πάλι από την αρχή. Με αυτόν τον τρόπο μπαίνετε στη νέα σας ευκαιρία είτε με τα αυτιά κατεβασμένα σαν φοβισμένος σκύλος είτε με το σπαθί της δήθεν δικαιοσύνης για να το μπήξετε στην πρώτη ευκαιρία στον ένοχο. Το μυστικό της καλής στρατηγικής όταν εξετάζει τι δεν πήγε καλά σε μια μάχη δεν είναι να δικάσει και να καταδικάσει, δεν είναι η αναζήτηση ενόχων όσο η άντληση πολύτιμης πείρας. Απολύστε λοιπόν το δικαστή και φωνάξτε το δάσκαλο. Με λίγα λόγια στρέψτε το νου σας στην αναζήτηση των χρήσιμων μαθημάτων που πήρατε για το πώς δεν λειτουργούν τα πράγματα, για το τι κάνει τις ευκαιρίες να χάνονται και κάνετε τις απαραίτητες διορθώσεις αντί να χάνετε χρόνο , ενέργεια και στιγμές χαράς στο ιεροεξεταστήριο.

6. Επιτρέψτε το στον εαυτό σας

Φαινομενικά υπάρχουν αρκετοί λόγοι που κάνουν τους ανθρώπους να παραιτούνται και να μην επιζητούν μια νέα ευκαιρία. Όμως, όποια μορφή κι αν έχουν αυτοί οι λόγοι είτε εμφανίζονται απλώς σαν τη φωνή της λογικής και του ωμού ρεαλισμού, είτε φορούν το μανδύα της κατάθλιψης και της παραίτησης στο βάθος είναι πάντα ένας , ο ίδιος λόγος: κάτι μέσα μας δεν μας επιτρέπει τη χαρά και την επιτυχία. Μπορεί να είναι ένα είδος μαζοχιστικής ποινής που μας επιβάλλει επειδή χάσαμε την πρώτη ευκαιρία. Μπορεί να υποκινείται από μια πεποίθηση ότι δεν το αξίζουμε γι αυτό και να φρόντισε να αποτύχουμε εξ αρχής. Σε κάθε περίπτωση είναι ένας αυτοϋπονομευτικός μηχανισμός που μας κάνει να υποσυνείδητα να αισθανόμαστε ότι δεν αξίζουμε , ότι ποτέ δεν θα τα καταφέρουμε κι ότι είναι μάταιο να ονειρευόμαστε και να επιδιώκουμε να κάνουμε τα όνειρά μας αληθινά. Μην την ακούτε αυτή τη φωνή μέσα σας, όσο σιγανά κι αν ψιθυρίζει. Αγνοήστε την και στρέψτε ολόψυχα την προσοχή σας σ’ αυτό που λαχταράτε. Αποφασίστε έτσι, αυθαίρετα, χωρίς να δώσετε καν εξήγηση γι αυτό ότι και δικαιούστε και αξίζετε τη χαρά και την επιτυχία. Δικαιούστε όχι μόνο μια ,ούτε δυο αλλά άπειρες νέες ευκαιρίες . Το σύμπαν είναι ένας μεγάλος πιανίστας με πολλά κέφια. Αρκεί απλώς να το ζητήσετε σταθερά και ακλόνητα : Play it again Sam.

Είναι δυνατόν οι φιλόσοφοι να γίνουν βασιλείς;

Μία προσέγγιση της Πολιτείας του Πλάτωνα

Μετά το τέλος του τέταρτου βιβλίου της Πολιτείας του Πλάτωνα και ήδη στα μέσα του πέμπτου, ο Σωκράτης από τη μία μεριά, και ο Αδείμαντος και ο Γλαύκων από την άλλη, έχουν τελειώσει να οικοδομούν με τους λόγους τους τη «δίκαιη πόλη». Ο Γλαύκων φαίνεται να είναι ικανοποιημένος με τα πλεονεκτήματα αυτής της πόλης. Αναρωτιέται όμως αν η θεωρητική πόλη, η πόλη που έχτισαν με τους λόγους τους, θα μπορούσε να γίνει πράξη, να πραγματοποιηθεί. «Είναι δυνατόν να υπάρξει αυτό το πολίτευμα και με ποιόν τρόπο θα καταστεί κάποτε αυτό δυνατό;» (471c 10). Η περίφημη απάντηση του Σωκράτη έχει ως εξής: Αν δεν συμβεί ή να κυβερνήσουν στις πολιτείες οι φιλόσοφοι ή να ασχοληθούν με τη φιλοσοφία, ανυστερόβουλα και άξια, αυτοί τους οποίους τώρα τους αποκαλούν βασιλιάδες και άρχοντες, έτσι ώστε η πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία να συναντηθούν στο αυτό πρόσωπο, κι αν τούτος ο εσμός όσων σήμερα πορεύονται χωριστά προς τη μία η την άλλη κατεύθυνση δεν εμποδιστεί δια της βίας να το κάνει αυτό, δεν θα έχουν τελειωμό, φίλε Γλαύκων, οι συμφορές για τις πολιτείες, νομίζω ούτε και για το ανθρώπινο γένος, κι ούτε τούτο το πολίτευμα, που μόλις τώρα το περιγράψαμε θεωρητικά, πρόκειται ποτέ να λάβει…αληθινή υπόσταση και να βγει στο φως του ηλίου.

Μπορεί όμως να γίνει κάτι τέτοιο; Είναι δυνατόν; Αυτή είναι η δική μας ερώτηση, όχι του Γλαύκωνος. Είναι δυνατόν οι φιλόσοφοι να γίνουν βασιλείς ή το αντίστροφο; Θα προσπαθήσω να υποστηρίξω ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Δεν ισχυρίζομαι ότι ο Πλάτων είναι της γνώμης ότι οι φιλόσοφοι μπορούν να γίνουν βασιλείς, και ότι εγώ διαφωνώ. Μάλλον ο ισχυρισμός βασίζεται αποκλειστικά στο κείμενο. Αυτό που αποκομίζω από το κείμενο είναι ότι ο φιλόσοφος, όπως περιγράφεται στο κείμενο, δεν μπορεί να γίνει βασιλιάς, όπως αυτός περιγράφεται στο κείμενο.

Κατ’ αρχάς όμως, μερικές ερμηνευτικές παρατηρήσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο Πλάτων έγραψε την Πολιτεία, και επομένως με τον τρόπο που εδώ προσεγγίζεται το κείμενο. Αυτές οι εισαγωγικές παρατηρήσεις είναι απαραίτητες διότι θεωρείται ότι είναι εντελώς αδύνατον να ερμηνευτεί η Πολιτεία χωρίς κάποιο συμβιβασμό με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του πλατωνικού τρόπου γραψίματος.

Ι
Η ειρωνεία του Πλατωνικού Σωκράτη είναι γνωστή σχεδόν σε όλους τους αναγνώστες των διαλόγων. Σε διάφορους διάλογους υπάρχουν φορές που ο Σωκράτης δεν εννοεί αυτά που λέει, άλλες που αστειεύεται, ακόμη άλλες που υποκρίνεται. Το ότι η ειρωνεία του Σωκράτη είναι κάτι το συνηθισμένο, το υπενθυμίζει και ο ίδιος ο Θρασύμαχος καθώς, θυμωμένος, αποσύρεται από τη συζήτηση στο πρώτο βιβλίο της Πολιτείας. Στην ειρωνεία του Σωκράτη αναφέρεται βέβαια και ο μεθυσμένος Αλκιβιάδης στο Συμπόσιο.

Το ότι πρόσωπα εντός του Πλατωνικού διαλόγου αναφέρονται στην ειρωνεία του Σωκράτη, στις υπεκφυγές, στη διπλοπροσωπία του και, σε άλλες περιπτώσεις, στις ανακολουθίες και στα επιχειρήματα που δεν πείθουν, σαφώς δείχνει ότι αυτά τα στοιχεία, αυτά τα δραματικά στοιχεία, έχουν να παίξουν ένα ρόλο στο συγκεκριμένο διάλογο στον οποίο υπάρχουν. Και έχουν ένα ρόλο να παίξουν ως τέτοια, δηλαδή ως υπεκφυγές, ως επιχειρήματα που δεν πείθουν, ως αντιφάσεις, ως ειρωνείες. Στοιχεία αυτού του είδους, ενσωματωμένα σε ένα διάλογο προφανώς υπηρετούν κάποιο σκοπό. Αν δεν τα λάβουνε υπόψη σημαίνει ότι τα αφήνουμε έξω από το διάλογο- το οποίο σημαίνει ότι η απόκρισή μας προς το δεδομένο διάλογο είναι ελλιπής.

Το ότι οι παραλείψεις του Σωκράτη, οι ανακολουθίες, τα επιχειρήματα που δεν πείθουν κ.λπ., σημειώνονται από κάποιους συνομιλητές του Σωκράτη εντός του διαλόγου, υπηρετεί και έναν άλλο σκοπό. Προμηνύουν τη δυνατότητα να υπάρχουν και άλλα τέτοια στοιχεία στο δεδομένο διάλογο τα οποία πέρασαν απαρατήρητα από τους συνομιλητές. Προειδοποιούν ότι οι έγκυρες αποδείξεις του Σωκράτη, οι συνεπείς αποφάνσεις, οι σοβαροί λόγοι του, συνυφαίνονται με στοιχεία όπως τα παραπάνω και ταυτίζονται με αυτά. Στοιχεία τα οποία δεν τα συνειδητοποιούν ή δεν τα αναγνωρίζουν οι συνομιλητές εντός του διαλόγου, όπως ο Αδείμαντος ή ο Γλαύκων στην Πολιτεία. Στοιχεία, ωστόσο, τα οποία μπορούν να αποκαλυφθούν από αυτούς που, παρόλο που δεν είναι παρόντες, ο Πλάτων σίγουρα τους είχε στο μυαλό του όταν έγραφε τους διάλογους – τους αναγνώστες.

Αυτού του είδους η προειδοποίηση και η αναζήτηση και ανακάλυψη τέτοιων δραματικών στοιχείων όχι μόνο προσελκύει τον αναγνώστη στο διάλογο και τον εμπλέκει σε αυτόν, αλλά προσδιορίζει τη φύση αυτής της εμπλοκής. Η απόκριση ενός τέτοιου αναγνώστη στο Σωκράτη και τα τεκταινόμενα στο διάλογο διαφέρει από εκείνη του άμεσου συνομιλητή εντός του διαλόγου. Διαφέρει επίσης και από την απόκριση εκείνων των αναγνωστών οι οποίοι στην πλειονότητά τους παραμένουν ανίδεοι για την ύπαρξη τέτοιων δραματικών στοιχείων ή έχοντάς τα υπόψη, αρνούνται να αναγνωρίσουν τη φιλοσοφική τους σημασία. Από την άλλη μεριά, η απόκριση εκείνου του αναγνώστη που αντιλαμβάνεται αυτά τα δραματικά στοιχεία καθορίζεται όχι μόνο από την ειρωνεία του Σωκράτη, αλλά και σε μεγαλύτερο βαθμό από την ειρωνεία του Πλάτωνα. Η ειρωνεία του Πλάτωνα συντελείται σε αυτά τα δραματικά στοιχεία που όλα μαζί απαρτίζουν τη δομή του διαλόγου. Στοιχεία όπως τα κενά στο διάλογο, οι παραλείψεις, οι αμφιλογίες, οι σκόπιμες αποφυγές σημαντικών θεμάτων, οι μισές απαντήσεις κ.ο.κ.. Είναι αυτή η ειρωνεία του Πλάτωνα που λαμβάνεται υπόψη και καθορίζει την παρούσα απόκριση στο κείμενο που είναι η Πολιτεία.

Έτσι στην Πολιτεία διακρίνω δύο διάλογους. Έναν οριζόντιο διάλογο που διεξάγεται εντός του κειμένου του Πλάτωνα, μεταξύ του Σωκράτη και των άλλων συνομιλητών. Και έναν άλλον, κάθετο διάλογο που ο Πλάτων διεξάγει με τον αναγνώστη, στην προκειμένη περίπτωση μάλιστα και με αυτούς τους ανώνυμους ακροατές στους οποίους ο Σωκράτης αφηγείται όλη αυτή τη συζήτηση που είχε εκείνο το βράδυ στο σπίτι του Κέφαλου στον Πειραιά. Είναι προφανές ότι οι λέξεις με τις οποίες ανοίγει η Πολιτεία απευθύνονται σε ένα ακροατήριο εκτός του διαλόγου και ίσως εκτός Πειραιά. Ο πρώτος, οριζόντιος, διάλογος είναι άμεσος. Ο δεύτερος έμμεσος. Δημιουργεί μία απόσταση μεταξύ του συγγραφέα και των χαρακτήρων, και μια κριτική απόσταση μεταξύ χαρακτήρων και αναγνώστη. Σε αυτή την απόσταση βασίζεται η παρούσα ανάγνωση. Μία ανάγνωση που σέβεται την ανωνυμία του Πλάτωνα – το γεγονός ότι στην Πολιτεία όπως και σε όλους τους διάλογους του, ο Πλάτων ποτέ δεν παίρνει μέρος στη συζήτηση και ποτέ δεν μιλά άμεσα στους αναγνώστες propria persona. Και όσον αφορά το διάλογο που είναι η Πολιτεία, είναι δύσκολο να σκεφθεί κανείς κάποιον άλλο Πλατωνικό διάλογο, στον οποίο πολλά από αυτά που λέει ο Σωκράτης δεν αμφισβητούνται από την ίδια τη δομή του διαλόγου στον οποίο ομιλεί. Στην παρούσα εργασία δεν μπορεί να γίνει αναφορά σε όλα όσα δηλώνει ο Σωκράτης σχετικά με θέμα φιλόσοφος-βασιλιάς. Θα αρχίσω από το τέλος και κάπως απότομα. Από το τέλος του έβδομου βιβλίου όπου έχει ολοκληρωθεί η καλλίπολις με τους φιλόσοφους έτοιμους, ούτως ειπείν, να κυβερνήσουν. Ο όρος που έθεσε ο Σωκράτης για την πραγμάτωση της πόλης έχει αντιμετωπισθεί.

II
Ωστόσο και περιέργως αυτό δεν φαίνεται να αρκεί. Στην τελευταία σελίδα αυτού του βιβλίου, ένας επιπλέον όρος προστίθεται προκειμένου να πραγματοποιηθεί η καλλίπολις. Πρέπει, λέει ο Σωκράτης, οι φιλόσοφοι «όσους στην πόλη είναι μεγαλύτεροι από δέκα χρονών να τους στείλουν όλους υποχρεωτικά στα χωράφια» (540 e 5). Η δίκαιη πόλη δηλαδή, θα αρχίσει ως μία πόλη από παιδιά δέκα ετών και κάτω.

Πώς όμως κάτι τέτοιο είναι δυνατόν; Επιπλέον πως είναι δυνατόν να υπάρξει μία πόλη οι πολίτες της οποίας είναι μικρά παιδιά, ούτε καν έφηβοι; Επιπλέον, πώς είναι δυνατόν οι γονείς να απαρνηθούν όχι μόνο την πόλη τους, αλλά και τα ανήλικα παιδιά τους, και να το δεχθούν χωρίς αντίσταση; Πως είναι δυνατόν μία τέτοια διαδικασία να λάβει χώρα χωρίς την άσκηση βίας; Ο Σωκράτης φαίνεται να αποδέχεται την άσκηση βίας εκ μέρους των φιλοσόφων, όταν δηλώνει ότι οι ενήλικες θα σταλούν υποχρεωτικά εκτός πόλεως. Αυτή είναι η μία πλευρά της βίας. Η άλλη πλευρά συντελείται στην εν ψυχρώ εγκατάλειψη των πολιτών στην ύπαιθρο χωρίς προοπτική επιστροφής και χωρίς καμία υπόσχεση περαιτέρω τακτοποίησής τους. Υπάρχει επιπλέον και η πιθανότητα άσκησης βίας εκ μέρους των πολιτών που ενδεχομένως θα αρνηθούν να φύγουν από την πόλη τους και να χωριστούν από τα παιδιά τους.

Αλλά τί είδος φιλόσοφοι είναι αυτοί που είναι ικανοί να προκαλέσουν τέτοιες βίαιες και πιθανώς εμπόλεμες καταστάσεις; Τί φιλόσοφοι είναι αυτοί οι οποίοι χωρίζουν τα παιδιά από τους γονείς τους, οι οποίοι υποχρεώνουν τους γονείς-πολίτες να φύγουν από την πόλη όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, και οι οποίοι, φιλόσοφοι, παραμένουν αδιάφοροι για τη μοίρα αυτών των πολιτών; Είναι δυνατόν να είναι οι φιλόσοφοι αυτοί οι ίδιοι με εκείνους οποίοι πριν από λίγο, στο έβδομο βιβλίο, ήταν εξοικειωμένοι με την διαλεκτική και είχαν αντικρίσει τη λάμψη του αγαθού; Αυτοί οι τελευταίοι όμως δεν θέλουν να κατέβουν στο σπήλαιο και να γίνουν βασιλείς. Πρέπει, λέει ο Σωκράτης, να πεισθούν. Από ποιους;

Σύμφωνα με τον Leo Strauss, προκειμένου οι φιλόσοφοι να γίνουν βασιλείς πρέπει να εξαναγκαστούν από τους ίδιους τους πολίτες, τους κατοίκους του σπηλαίου. Προκειμένου όμως να εξαναγκάσουν τους φιλοσόφους να γίνουν βασιλείς πρέπει, σύμφωνα με τον Strauss, οι ίδιοι οι πολίτες να πεισθούν από τους φιλοσόφους να εξαναγκάσουν τους φιλοσόφους να γίνουν βασιλείς. Αυτό όμως ο Strauss το θεωρεί αδύνατο. Από τη μία οι κάτοικοι, δεσμώτες του σπηλαίου όπως είναι, δεν είναι αρκετά συνετοί και ανεκτικοί ώστε να θέλουν να πεισθούν από τους φιλοσόφους. Από την άλλη, οι φιλόσοφοι δεν έχουν καμία διάθεση να πείσουν τους κατοίκους ώστε οι κάτοικοι να τους εξαναγκάσουν να βασιλεύσουν.

Το πρόβλημα με αυτή την ερμηνεία είναι ότι δεν ανταποκρίνεται στο κείμενο. Ο Σωκράτης πουθενά δεν λέει, όπως ισχυρίζεται ο Strauss, ότι οι φιλόσοφοι δεν μπορούν να πεισθούν αλλά «μπορούν μόνο να εξαναγκαστούν να κυβερνούν τις πόλεις». Αυτό που λέει είναι ότι οι φιλόσοφοι πρέπει να εξαναγκασθούν να γίνουν βασιλείς μέσω της πειθούς. Και αυτοί που θα τους πείσουν δεν είναι οι κάτοικοι της πόλης, όπως ισχυρίζεται ο Strauss, αλλά ο Σωκράτης και οι συνομιλητές του, «οι θεμελιωτές της πόλης» (519 e8). «Θα τους πούμε σωστά πράγματα υποχρεώνοντάς τους να φροντίζουν τους άλλους» (520 a7-8).

Ωστόσο, δεν διευκρινίζεται στο κείμενο αν οι φιλόσοφοι του έβδομου βιβλίου όντως έχουν πεισθεί να γίνουν βασιλείς. Αυτός που βγήκε από το σπήλαιο και αντίκρισε το φως της πραγματικότητας δεν θα ήθελε καθόλου να επιστρέψει στο σπήλαιο ακόμη και όταν οι κάτοικοι, «οι δεσμώτες είχαν θεσπίσει κάποιες τιμές και επαίνους μεταξύ τους και βραβεία»(516 c10-11). Και σε περίπτωση που θα κατέβαινε στο σπήλαιο «για να τους ανεβάσει επάνω, αυτοί αν μπορούσαν με κάποιο τρόπο να τον πιάσουν στα χέρια τους και να τον σκοτώσουν, δεν θα το έκαναν;». «Ασφαλώς», απαντά ο Γλαύκων (517 a6). Όσοι έφθασαν έξω από το σπήλαιο και στη λάμψη του αγαθού, «δεν θέλουν να καταπιάνονται με τις συνηθισμένες ασχολίες των ανθρώπων αλλά οι ψυχές τους ποθούν να μείνουν εκεί στα ψηλά» (517 d3).

Πώς είναι δυνατόν ο Σωκράτης να τους εξαναγκάσει πείθοντάς τους να κάνουν το αντίθετο από αυτό που επιθυμούν, όταν μάλιστα ο ίδιος επαναλαμβάνει τον πόθο του φιλοσόφου για το αγαθό από τη μία και από την άλλη περιγράφει με πάθος και εκτενώς την άθλια υπόσταση του φιλοσόφου στην ίδια την Αθήνα;

ΙΙΙ
Δεν είναι μόνο ότι ο φιλόσοφος δεν θα έχει τίποτε να κάνει με το σπήλαιο. Είναι επίσης ότι έρχεται σε αντίθεση με τη δίκαιη πόλη που ο Σωκράτης και οι δύο σύντροφοί του έχουν οικοδομήσει με τους λόγους τους. Ο φιλόσοφος, του οποίου η κυβέρνηση θα πραγματοποιούσε αυτή τη δίκαιη πόλη, δεν ανήκει σε αυτήν, δεν αισθάνεται άνετα εντός αυτής. Η, για να το θέσουμε διαφορετικά, ο φιλόσοφος, η εκπαίδευση του οποίου έχει επιτευχθεί στο έκτο και έβδομο βιβλίο, αποδεικνύεται διαφορετικός από τον άρχοντα, η περιγραφή του οποίου έχει επιτευχθεί στο τέταρτο βιβλίο.

Σαφώς, κατά το επιχείρημα, ο Σωκράτης μιλάει ρητά, ως αν ο άρχοντας και ο φιλόσοφος ανήκουν στην ίδια ακολουθία, και γι’ αυτό θέτει τη σύμπτωση των δύο. Όμως, στην ίδια την πορεία της συζήτησης, σιωπηρά, υποσκάπτει την ακολουθία και καταργεί τη σύμπτωση. Δεν ισχύει λοιπόν ότι ο φιλόσοφος είναι ο άρχοντας που απλώς έχει εκπαιδευτεί περαιτέρω στα μαθηματικά και τη διαλεκτική. Μάλλον η εκπαίδευση που απαιτείται για το φιλόσοφο αναφέρεται από τον Σωκράτη ως μία «άλλη μακροτέρα και πλείων οδός» (435 d3). Ο δρόμος δεν είναι απλώς μακρύτερος και πιο επίπονος, αλλά και άλλος, δηλαδή διαφορετικός. Ένας δρόμος τον οποίο ο άρχοντας, όπως και ο Αδείμαντος, δεν είναι σε θέση να πάρει. Αυτός που παίρνει το δρόμο αυτόν είναι ερωτικός. Όπως θα διασαφηνισθεί στη συνέχεια, είναι ο έρωτας που διαρρηγνύει την υποτιθέμενη ακολουθία άρχοντας-φιλόσοφος. Γι’ αυτό το λόγο σε ό, τι θα ακολουθήσει, ο σοβαρός Αδείμαντος θα αντικατασταθεί από τον νεώτερο και παρορμητικό αδερφό του, τον Γλαύκωνα.

Κατά κάποιο τρόπο βέβαια ο άρχοντας είναι ερωτικός. Αγαπάει τους συμπολίτες του, όπως αγαπιούνται μεταξύ τους, και μαζί με αυτό αγαπάει και την πόλη. Ωστόσο ο έρωτας αυτός έχει επινοηθεί. Βασίζεται, όπως θυμόμαστε από το τρίτο βιβλίο, σε ένα ψεύδος – ότι δηλαδή όλοι οι πολίτες είναι αδέρφια αλλά με διαφορετικές ικανότητες. Άλλοι είναι φτιαγμένοι από χρυσάφι, άλλοι από ασήμι και άλλοι από χαλκό. Αυτό που κυριαρχεί στην πόλη και επομένως στην ψυχή του πολιτικού είναι το «λογιστικόν». Και αυτό το οποίο το «λογιστικόν» υπολογίζει και σταθμίζει είναι οι επιθυμίες που ανήκουν στο «αλόγιστον» μέρος της ψυχής του πολιτικού.

Η κατάσταση αλλάζει δραστικά, αν και με τρόπο ανεπαίσθητο, όταν αργότερα στο πέμπτο βιβλίο και μετά, αρχίζει να σκιαγραφείται η φύση του φιλοσόφου. Μία άλλη ψυχή αναδύεται, διαφορετική από την ψυχή του άρχοντα του τετάρτου βιβλίου. Το «λογιστικόν» το οποίο, όπως αναφέραμε, κυριαρχεί στα άλλα μέρη της ψυχής του άρχοντα, υποκαθίσταται από μία δύναμη που προωθείται από μία επιθυμία. Αυτή η άλλη δύναμη της ψυχής είναι το «φιλόσοφον» (586 e4). Το «θυμοειδές» δεν είναι πια, όπως στο τέταρτο βιβλίο, μία απλή διάθεση που συγγενεύει με το «λογιστικόν» και μαζί εποπτεύουν το «επιθυμητικόν». Τώρα το «θυμοειδές» νοείται ως μία δύναμη που συγγενεύει με την επιθυμία. Στην πραγματικότητα, όπως είναι γνωστό, όλα τα μέρη της ψυχής κατά την άλλη αυτή οδό, λειτουργούν ως επιθυμίες. Η ψυχή δηλαδή, στο πέμπτο βιβλίο και μετά, θεωρείται στην ερωτική της φύση. Και αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή η ψυχή του φιλοσόφου αναφέρεται ειδικά και επανειλημμένα στο έκτο βιβλίο με τους όρους του έρωτα.

Είναι στο πέμπτο βιβλίο που ο Σωκράτης αποφαίνεται ότι για να πραγματοποιηθεί η δίκαιη πόλη οι φύλακες πρέπει να γίνουν φιλόσοφοι. Αμέσως μετά τίθεται η ερώτηση, «Ποίοι είναι οι φιλόσοφοι;». Ο Σωκράτης ορίζει το φιλόσοφο ως αυτόν που ποθεί τη σοφία (475 d8). Και καθώς η συζήτηση εξελίσσεται στο πέμπτο βιβλίο και στη συνέχεια στο έκτο και έβδομο, γίνεται προοδευτικά έκδηλο ότι η επιθυμία, ο πόθος, ο έρωτας του φιλοσόφου συνιστά την υψηλότερη μορφή έρωτα, ότι από τα άλλα είδη εραστών μόνο η δική του επιθυμία είναι αυτή με την ολοκληρωμένη έννοια. Γιατί; Διότι είναι ο πόθος προς το όλον, η επιθυμία του όλου (475 b).

Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι πως ένας εραστής του όλου μπορεί να γίνει βασιλιάς ή το αντίστροφο, όταν ένας βασιλιάς, ένας άρχοντα, ένας πολιτικός, εκ των πραγμάτων, δεν ασχολείται με το όλον. Παρά ταύτα, ο Σωκράτης σκιαγραφώντας τη φύση του φιλοσόφου, σχεδόν πεισματικά συνεχίζει να εξομοιώνει τον φιλόσοφο με τον άρχοντα. Εξομοιώνοντας τις αρετές του πρώτου με αυτές του δεύτερου, χαρακτηρίζει τον φιλόσοφο ως κάποιον που έχει από τη φύση του «καλό μνημονικό, ευχέρεια με τη μάθηση, μεγαλοπρέπεια, χάρη, αγάπη και συγγένεια με την αλήθεια, τη δικαιοσύνη, την ανδρεία, τη σωφροσύνη» (487 a).

Ωστόσο, οι αρετές του φιλοσόφου, που σχετίζονται με την ψυχή του φιλοσόφου δεν είναι δυνατόν να εξομοιωθούν με έναν αληθινό τρόπο με τις αρετές του άρχοντα που σχετίζονται με την ψυχή του άρχοντα. που σκιαγραφείται στο τέταρτο βιβλίο. Εκεί οι αρετές του άρχοντα είναι η σοφία, η ανδρεία, η σωφροσύνη και η δικαιοσύνη. Η σωφροσύνη στο τέταρτο βιβλίο ορίζεται ως η ικανότητα χαλιναγώγησης των επιθυμιών, η διατήρηση της αρμονίας στα μέρη της ψυχής. Ωστόσο, ο φιλόσοφος, στον «απέραντο πόθο για την αλήθεια σε κάθε της μορφή» (485 d4) θα δίνει την εντύπωση στους ίδιους τους πολίτες ότι δεν διακατέχεται από σωφροσύνη. Ο πόθος του φιλοσόφου, ο απέραντος πόθος του είναι πιο κοντά στην αφροσύνη παρά στη σωφροσύνη. Μάλιστα, η αφροσύνη του συνιστά την σωφροσύνη του. Μια σωφροσύνη διαφορετική από αυτή του άρχοντα.

Επιπλέον, «από τη φύση του πλασμένος να αγωνίζεται να αγγίξει αυτό που έχει υπόσταση, το ον» (490 b), ο φιλόσοφος αψηφά κάθε κίνδυνο. Είναι ανδρείος. Αλλά η ανδρεία του δεν είναι όμοια με την ανδρεία του άρχοντα και των μελών της πόλης, αν η τελευταία ορίζεται , όπως όντως ορίζεται στο τέταρτο βιβλίο, ως η ορθοφροσύνη στο τι πρέπει και στο τι δεν πρέπει να φοβάται κανείς.

Γι’ αυτόν το λόγο δεν εκπλησσόμαστε όταν ο Σωκράτης απαριθμώντας για ακόμη μία φορά τις αρετές του φιλοσόφου δεν τις ταυτίζει με εκείνες που απαρίθμησε λίγο πριν στο 487 a . Τώρα, στο 494 b, αναφέρονται η «ευχέρεια, η μάθηση, το καλό μνημονικό, η ανδρεία, και η αρχοντιά». Η σωφροσύνη δεν συμπεριλαμβάνεται στις αρετές. Και το πιο σημαντικό, δεν υπάρχει καμία αναφορά στη δικαιοσύνη. Σε ένα διάλογο που κατ’ ουσία ασχολείται με τη δίκαιη πόλη και με τη δίκαιη ψυχή, η δικαιοσύνη ούτε καν αναφέρεται αυτή τη φορά ως μία αρετή του φιλοσόφου που υποτίθεται ότι θα κυβερνήσει μία δίκαιη πόλη.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο φιλόσοφος δεν είναι δίκαιος. Σημαίνει, όπως ήδη αναφέρθηκε, ότι η δικαιοσύνη του φιλοσόφου δεν είναι η δικαιοσύνη που προσιδιάζει στην πόλη και τους άρχοντες της. Καθώς η εκπαίδευση του φιλοσόφου πρόκειται να αρχίσει, μια εκπαίδευση που υποτίθεται ότι θα φέρει τον άρχοντα και το φιλόσοφο πιο κοντά, ο Αδείμαντος εκπλήσσεται όταν ακούει τον Σωκράτη να μιλάει αυτή τη φορά για την «υπέρτατη γνώση». «Υπάρχει άραγε και κάτι άλλο», ρωτάει, «ακόμη ανώτερο από τη δικαιοσύνη και από, όσα συζητήσαμε;»(504 d4). Ο Αδείμαντος εκπλήσσεται διότι γι’ αυτόν, όπως και για τον πολιτικό, δεν υπάρχει τίποτε σπουδαιότερο από τη δικαιοσύνη. Εξάλλου, αυτός δεν ήταν ο λόγος που άρχισε όλη αυτή η συζήτηση, για τη δικαιοσύνη στον Πειραιά;

Καθώς ο επικριτικός και, όπως τον αποκαλεί ο Σωκράτης, ερωτικός Γλαύκων αντικαθιστά το σοβαρό αδερφό του, η συζήτηση για την αρμονία της πόλης και τη δικαιοσύνη επισκιάζεται από την αρμονία του αγαθού. Δεν είναι ότι ο φιλόσοφος δεν είναι δίκαιος. Απλώς η δικαιοσύνη του πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά κάποιο τρόπο παράλληλο με αυτά τα ανώτερα ενδιαφέροντα. Η δικαιοσύνη προφανώς πρέπει να κατανοηθεί με τους όρους του αγαθού και τις βλέψεις του φιλοσόφου προς αυτό. «Το ανώτατο μάθημα», λέει ο Σωκράτης, «είναι η ιδέα του αγαθού: με τη δική της επενέργεια η δικαιοσύνη και τα παρόμοια αποβαίνουν χρήσιμα και ωφέλιμα» (505 a2-4). Όπως και να εκλάβουμε αυτή και την προηγούμενη παρατήρηση, γίνεται σαφές ότι η δικαιοσύνη δεν πηγάζει από την εμπειρία της πόλης, όπως αρχικά θεωρήθηκε, ούτε στόχος της είναι η αρμονική διευθέτηση της πόλης. Σε ό,τι αφορά τις βλέψεις προς το αγαθό η πόλη δεν έχει σημασία. Μάλιστα η φύση του φιλοσόφου που ορίζεται από τις βλέψεις προς το αγαθό, συγκρούεται με την πόλη και είναι σε δυσαρμονία με τους άρχοντές της.

Αυτή η δυσαρμονία γίνεται φανερή όχι μόνο στην περιγραφή του Σωκράτη για τη φύση του φιλοσόφου, αλλά και σχετικά με την περίφημη εκπαίδευσή του που ακολουθεί στο έβδομο βιβλίο, δηλαδή στις ανώτερες σπουδές, όπως η αριθμητική, η λογιστική, η γεωμετρία, η στερεομετρία και η αστρονομία, σπουδές που τελικά θα στρέψουν την ψυχή στο καθαυτό ον.

Ο Σωκράτης ισχυρίζεται ότι αυτές οι σπουδές είναι αναγκαίες και για τον άρχοντα και για τον φιλόσοφο ή ακριβέστερα για κάποιον που πρόκειται να είναι και άρχοντας και φιλόσοφος, υπενθυμίζοντας στον Γλαύκωνα ότι «ο δικός μας φύλακας συμβαίνει να είναι και πολεμιστής και φιλόσοφος» (525 b9). Για ακόμη μία φορά ο Σωκράτης προσπαθεί να ταυτίσει το φιλόσοφο με τον άρχοντα. Όμως στην πορεία αυτής της συζήτησης για τις ανώτερες σπουδές, το περιεχόμενο αυτών των σπουδών που έχει σχέση με τον πόλεμο ή την πόλη, σταδιακά μειώνεται. Τελικά, ο Σωκράτης και ο Γλαύκων υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν την ιδέα ότι η ανώτερη αυτή εκπαίδευση έχει να κάνει με τον πόλεμο ή με τη δραστηριότητα στην πόλη. Και αυτό διότι αυτές οι σπουδές είναι άχρηστες για τόσο πρακτικούς ανθρώπους όπως οι πολεμιστές. Έτσι στην αρχή αυτής της συζήτησης οι δύο συνομιλητές φαίνεται να συμφωνούν ότι η μελέτη της αριθμητικής και της λογιστικής χρειάζεται στον πόλεμο.

Στη συνέχεια όμως, είναι ο Γλαύκων, και όχι ο ίδιος ο Σωκράτης, που φέρνει στη συζήτηση τη συσχέτιση αυτών των ανωτέρων σπουδών με τον πόλεμο. «Το κομμάτι της γεωμετρίας, είπε, που έχει εφαρμογή στα πράγματα του πολέμου προφανώς είναι κατάλληλο (να συμπεριληφθεί, δηλαδή στις σπουδές) σε ό,τι σχετίζεται με την εγκατάσταση των στρατοπέδων, με την κατάληψη περιοχών, τη σύμπτυξη και την ανάπτυξη στρατευμάτων και οτιδήποτε άλλο στρατιωτικό σχηματισμό επάνω στη μάχη ή στην πορεία» (526 d2-4). Ο Γλαύκων βρίσκει επίσης την αστρονομία κατάλληλο μάθημα: «Γιατί το να παρατηρεί κανείς με μεγαλύτερη ακρίβεια τις χρονικές περιόδους, τους μήνες και τα χρόνια, είναι κάτι που χρειάζεται όχι μόνο στη γεωργία ή στη ναυτιλία αλλά εξίσου και στην πολεμική τέχνη»(527 d3-5).

Ο Σωκράτης χαριτολογεί με τον Γλαύκωνα για την εμμονή του Γλαύκωνα στην πολεμική τέχνη. «Μου αρέσεις», του λέει, «που δείχνεις να φοβάσαι τους πολλούς, μη τυχόν νομίσουν ότι βάζεις άχρηστα μαθήματα» (527 d7) στις σπουδές. Ο Σωκράτης εδώ κοροϊδεύει τον Γλαύκωνα, επειδή ο Γλαύκων δίνει έμφαση στις πρακτικές διαστάσεις των σπουδών, όπως ο πόλεμος. Μα αυτό το ίδιο δεν έκανε ο Σωκράτης λίγο πριν; Ο Σωκράτης εδώ κοροϊδεύει αυτά που λίγο πριν ο ίδιος υποστήριζε. Τί ακριβώς όμως υποστήριζε; Έλεγε ότι η αριθμητική και η λογιστική «θα συγκαταλέγονται στις μαθήσεις που αναζητούμε. Ένας πολεμιστής μεν είναι απαραίτητο να τα μάθει αυτά, για να ξέρει πως να παρατάσσει τα στρατεύματα, ένας φιλόσοφος δε, επειδή πρέπει να αναδυθεί πρώτα από το βυθό του γίγνεσθαι να αγγίξει έπειτα την αληθινή ουσία» (525 b4-5). Σε αυτή τη δήλωση το «μεν-δε» δεν χρησιμοποιείται για να συνδέσει αλλά, αντίθετα, για να διαχωρίσει. Το ίδιο με την αμέσως επόμενη δήλωσή του: η αριθμητική πρέπει να μελετηθεί «όχι για να την χρησιμοποιήσουμε σαν έμποροι αλλά στον πόλεμο και προς διευκόλυνση της ίδιας της ψυχής να μεταστραφεί από το γίγνεσθαι στην αλήθεια και στην ουσία» (525 c4-6). Και εδώ ο σύνδεσμος «και» δεν συνδέει αλλά διαχωρίζει. Ενώ φαινομενικά ενώνει, στην πραγματικότητα αποσυνδέει το φιλόσοφο από τον άρχοντα. Αυτό γίνεται έκδηλο όταν ο Σωκράτης υπενθυμίζει στον Γλαύκωνα ότι «για πράγματα όπως αυτά [π.χ. τον πόλεμο] θα αρκούσε ένα μικρό μέρος της γεωμετρίας και της γνώσης των υπολογισμών, αυτό που πρέπει να εξετάσουμε είναι κατά πόσο το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μάθησης και το πιο προχωρημένο κατατείνει σε εκείνο, στο να κάνει δηλαδή πιο εύκολη την θέαση της ιδέας του αγαθού… Επομένως, η γεωμετρία, αν αναγκάζει την ψυχή να θεαθεί τη γνήσια και αυθεντική πραγματικότητα, είναι κατάλληλη, αν πάλι την αναγκάζει να θεαθεί τον κόσμο του γίγνεσθαι, τότε δεν είναι κατάλληλη»(526 d6-e7). Βέβαια η ψυχή του πολεμιστή δεν μπορεί να θεαθεί τη γνήσια πραγματικότητα αλλά τον κόσμο του γίγνεσθαι. Ο πόλεμος ίσως είναι η πιο βροντερή περίπτωση αν όχι της γένεσης, σίγουρα της φθοράς. (527 b5).

Αυτό που διαπιστώνουμε λοιπόν είναι ότι στην πορεία της συζήτησης, το περιεχόμενο των ανωτέρων σπουδών που έχει σχέση με τον πόλεμο ειδικά και με τα πολιτικά γενικά, σταδιακά μειώνεται και, χωρίς να το αντιληφθεί ο Γλαύκων, εγκαταλείπουν την ιδέα ότι οι ανώτερες σπουδές έχουν να κάνουν με πρακτικά ενδιαφέροντα, με τη δράση στην πόλη, ότι δηλαδή τα ενδιαφέροντα του φιλοσόφου είναι όμοια με αυτά του άρχοντα.
IV
Στο όγδοο βιβλίο η άριστη πόλη διαλύεται και ακολουθούν τα τέσσερα ημαρτημένα πολιτεύματα που αντιστοιχούν στα τέσσερα είδη ψυχών. Η διάλυση της δίκαιης πόλης οφείλεται στην έριδα μεταξύ των επικούρων και των φιλοσόφων-αρχόντων. Η ίδια η έριδα οφείλεται στην αποτυχία των φιλοσόφων-αρχόντων να κατανοήσουν το γαμήλιο αριθμό βάσει του οποίου ρυθμίζονται τα ζευγαρώματα και οι γεννήσεις των φυλάκων.

Πώς όμως είναι δυνατόν κάτι τέτοιο να συμβεί; Πώς είναι δυνατόν οι φιλόσοφοι άρχοντες, μετά από τόσα χρόνια σπουδών, μετά την εμπειρία με τη διαλεκτική και την ενόραση του αγαθού να ξεχάσουν ή να μπερδέψουν το μοναδικό σπουδαίο πράγμα που αφορά στην αναζωογόνηση και στη διατήρηση, δηλαδή την ύπαρξη της πόλης; Τι είδος φιλόσοφοι είναι αυτοί;

Ακόμη όμως πιο σημαντικό είναι ότι ξαφνικά η δίκαιη πόλη υπάρχει στην πραγματικότητα. Και αυτό διότι προκειμένου να διαλυθεί, μία πόλη πρέπει ήδη να υφίσταται Μάλιστα στο διάλογο, στις αρχές του ογδόου βιβλίου, υποστηρίζεται ότι η δίκαιη πόλη ήταν κάποτε πραγματική. Αυτό δεν το λέει ο Σωκράτης, το λεν οι μούσες ή μάλλον οι μούσες μέσω του Σωκράτη. ‘Η, μάλλον, ο Πλάτων βάζει τον Σωκράτη να βάλει τις μούσες να πουν ή μάλλον να υπονοήσουν ότι η δίκαιη πόλη κάποτε πράγματι υπήρχε. Υπήρχε στην αρχή, δηλαδή πριν την τιμοκρατία, την ολιγαρχία, τη δημοκρατία και την τυραννία – στην αρχή, πριν εμφανιστούν αυτά τα άδικα πολιτικά καθεστώτα, αλλοιώσεις της δίκαιης πόλης. Ότι η δίκαιη πόλη πράγματι κάποτε υπήρχε υπονοείται από τις μούσες οι οποίες, λέει ο Σωκράτης στο συνομιλητή του, «παίζουν και αστειεύονται με μας σαν με παιδιά» (545 c2).

V
Μέχρι το ένατο βιβλίο όπου περιγράφονται τα τέσσερα άλλα πολιτεύματα συνεχίζεται να προωθείται η ιδέα ότι η δίκαιη πόλη είναι δυνατή. Ταυτόχρονα όμως, μετά το τέταρτο βιβλίο και την εισαγωγή του φιλοσόφου στη συζήτηση αρχίζει σταδιακά να επικρατεί μία αυξανόμενη απαισιοδοξία σχετικά με το εάν η δίκαιη πόλη είναι δυνατή. Από τη μία μεριά ο Σωκράτης συνεχίζει να υπερασπίζεται τη δυνατότητα του φιλόσοφου-άρχοντα. Όμως ταυτόχρονα και από το πέμπτο κεφάλαιο και μετά, αρχίζει να μειώνεται η εμπιστοσύνη μας στο σχέδιο για τη δίκαιη πόλη. Συγκεκριμένα, όταν, απαντώντας στην ερώτηση του Αδειμάντου σχετικά με το ποίος είναι ο φιλόσοφος στον οποίο αναφέρεται, ο Σωκράτης περιγράφει με έντονο ύφος την πραγματική σύγκρουση φιλοσοφίας και κοινωνίας στη σύγχρονη Αθήνα. Έτσι σε ένα επίπεδο ο Σωκράτης καλλιεργεί, οικοδομεί την ιδέα φιλόσοφου-βασιλιά. Σε ένα άλλο επίπεδο, η ίδια αυτή ιδέα αποδομείται από την περιγραφή της πραγματικότητας, μία περιγραφή που φέρνει στο νου την τύχη του Σωκράτη στην πραγματική Αθήνα Η αίσθηση της απαισιοδοξίας για τη δυνατότητα μίας δίκαιης πόλης που κυβερνάται από έναν φιλόσοφο-βασιλιά ή ένα βασιλιά που έγινε φιλόσοφος, οδηγεί στην περίληψη του ενάτου βιβλίου, όπου ο ίδιος ο Σωκράτης αναφέρεται έμμεσα στον εαυτό του ως πολίτη μίας πόλης που είναι εγκαταστημένη μέσα στην ψυχή του σύμφωνα με ένα υπόδειγμα που είναι στον ουρανό. Ο φιλόσοφος, λέει, σε όλη τη ζωή του θα «πράττει σύμφωνα με τους νόμους αυτής της πόλης και καμίας άλλης»(592 b5). Και αν πραγματικά νοιάζεται για την αρμονία αυτής της πόλης «δεν θα θελήσει να ασχοληθεί με τα πολιτικά» (592 a 5).

Νίτσε και Αριστοτέλης

Από την Ποιητική στη Γένεση της Τραγωδίας
Ορισμένες εισαγωγικές σκέψεις

O Φρίντριχ Νίτσε ανέκαθεν ήθελε να συγγράψει ένα κλασικό έργο, ένα βιβλίο ιστορίας, σύστημα ή ποίημα, αντάξιο των αρχαίων Ελλήνων τους οποίους είχε διαλέξει ως δασκάλους του. Δε μπόρεσε ποτέ να δώσει μορφή σ αυτή του τη φιλοδοξία.

Δε χρειάζονται ιδιαίτερα επιχειρήματα ώστε να αναδεχθεί η σημαντικότητα του νιτσεϊκού στοχασμού: αρκεί να διατρέξει κανείς το σύνολο της ιστορίας της φιλοσοφίας, ώστε να διαπιστώσει την ερμηνευτική-αναπλαστική ματιά του Νίτσε, εκκινώντας έναντι της αρχαίας ελληνικής σκέψης, δηλαδή έναντι της γενεσιουργού μήτρας του φιλοσοφείν, μέχρι τις μέρες μας και την τελευταία προσπάθεια καθιέρωσης ενός φιλοσοφικού ρεύματος, αναφερόμαστε στον μεταμοντερνισμό, ρεύμα με αγεφύρωτες εσωτερικές αντιφάσεις -και μάλιστα προγραμματικές ως μια εξαίσια περίπτωση αυτό-υπονόμευσης- οι ρίζες του οποίου συχνά αναζητούνται στο Νίτσε. Επιπλέον, το ιδιαίτερο/λογοτεχνίζον ύφος και η σκοτεινότητα του τον αναδει­κνύουν και σε πρωτοπόρο, αριθμητικώς, συνεκδοχικών ερμηνειών αλλά και στρεβλώσεων.

Η βασική ταυτότητα και συνάμα αντίφαση που εμφανίζεται ως κεντρικής σημασίας: Αριστοτέλης και Νίτσε αναγνωρίζονται αμφότεροι ως λεπτολογούντες ερευνητές της ηθικής. Παρότι οι τρόποι τους διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό, υπάρχει και μια άλλη, υποβόσκουσα συσχέτιση αυτού του ερευνητικού τους ενδιαφέροντος: ακριβώς το γεγονός πως, σε σημαντικό βαθμό, οι λόγοι περί ηθικής αναζητούνται μεταξύ άλλων και εντός του φαινομένου της τέχνης.

Στην πραγματικότητα η παραπάνω αντιπαραβολή, έτσι όπως εκδιπλώνεται κατά βάση στα δυο κομβικά έργα Περί Ποιητικής και Η γέννηση της τραγωδίας, εκβάλλει στο ερώτημα του κατά πως αρθρώνεται ένας κριτικός, διαχρονικός λόγος φιλοσοφικής υφής.

Ποιητική

Η Ποιητική, ως γνωστόν, είναι ο γενέθλιος τόπος της φιλολογικής κριτικής, του κριτικού λόγου επί της τέχνης και ασφαλώς της αισθητικής. Η σύσταση του θεωρητικού λόγου, της εξήγησης και απεικόνισης του φαινομένου της τέχνης (που, υπενθυμίζουμε, εμπεριέχει, ακόμα, και την τεχνική) συγκροτείται με εργαλεία τη μεθοδολογία, τη συστηματοποίηση, την κανονικότητα.

Κατά τη μετάβαση από την πλατωνική θέση της υποτίμηση της τέχνης, στη θεώρησή της ως το πέρασμα από τη φύση στη φιλοσοφία, η ποίηση, στενά συσχετιζόμενη με την πραγματικότητα, αποκτά ως πεδίο αναφοράς το όλον. Ποίηση και φιλοσοφία μοιράζονται το πάθος της διερεύνησης του καθ’ εαυτό και του όλου των πραγμάτων.

Βασικό στοιχείο αναδεικνύεται η μίμηση – ανισομερής και διαφέρουσα εν τούτοις, σίγουρα όχι με την πλατωνική σημασία της κακεκτυπίας, ενώ τα γενεσιουργά στοιχεία της ανθρώπινης πράξης είναι η διάνοια και το ήθος. Οι πράξεις εντός της τραγωδίας δε μιμούνται απλώς τα ήθη, αλλά συμπεριλαμβάνουν στη μίμηση και τα ήθη προς χάριν των πράξεων και εντάσσονται στην σκοποθεσία εντός του μύθου. Βασική προϋπόθεση για να συμβεί αυτό: ορισμένοι ήρωες στην τραγωδία υπάρχουν ως δράστες ενώ άλλοι ως ομιλητές.

Η αναπαραγωγή ή κατασκευή ηθών αποτελεί πράξη φέρουσα μια διττή υποκειμενικότητα: αυτή του δημιουργού και αυτή του πλασμένου χαρακτήρα. Το ερώτημα της συσχέτισης κάθαρσης και οικείας ηδονής το οποίο o Ross το συνδέει ευθέως με τη διαδικασία που επιχειρεί να προκαλέσει ένας ψυχαναλυτής. Άλλωστε η επιθυμία για την ηδονή δεν αναγνωρίζεται ως καθ’ εαυτό κακή από τον Αριστοτέλη, αλλά κριτικάρεται στην υπερβολή της.

Γένεση της Τραγωδίας

Το εγχείρημα που καλείται να αντιμετωπίσει ο Νίτσε με το εν λόγω βιβλίο είναι, με τα δικά του, μεθύστερα, λόγια, «η θέαση της επιστήμης από την οπτική του καλλιτέχνη και η θέαση της τέχνης από την οπτική της ζωής». Η αφετηριακή του θέση, παρότι χωροταξικά βρίσκεται σε προχωρημένο βάθος σελίδων της Γέννησης, είναι η διαπίστωση πως »κάθε εποχή και στάδιο της κουλτούρας σχεδόν προσπάθησε κάποια στιγμή με βαριά δυσθυμία να ελευθερωθεί από τους Έλληνες».

Παρά την αποφυγή εκ μέρους του Νίτσε των ευθείων αναφορών στην Ποιητική, ή και στον Αριστοτέλη γενικότερα, Η Γέννηση της τραγωδίας θα μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί ένα κριτικό και προεκτατικό κείμενο πάνω σε ορισμένες θέσεις της, προεξαρχόντων των αποφάνσεων περί τραγικού.

Ο εις εκ των πυλώνων της τραγωδίας, το διονυσιακό, εκφέρεται και ως τρέλα και η τρέλα «μήπως δεν είναι κατ’ ανάγκη το σύμπτωμα του εκφυλισμού, της παρακμής, της υπερώριμης κουλτούρας;». Το διονυσιακό, ως η αυθεντική έκφραση διάλυσης της μορφής συναντά το απολλώνειο και μαζί συγκροτούν την τραγωδία που εμφανίζεται, κατά Νίτσε, ως το τραγικό, ύπαρξη και αξία αισθητικής τάξης. Η τέχνη ούτως ή άλλως εμφανίζεται ως πραγματική μεταφυσική δραστηριότητα του ανθρώπου, ακόμα και έναντι της ηθικής.

Απαρχή της τραγωδίας είναι η μουσικότητα, ενώ στον Αριστοτέλη πηγές της ποίησης είναι η μουσική μαζί όμως με τη μίμηση. Η νιτσεϊκή απόφανση αναφέρεται και στον Σίλερ και την άποψή του πως πριν τη στιγμή της δημιουργίας δεν υπάρχει συγκεκριμένη σειρά εικόνων ή συγκροτημένη, αιτιώδης συνάφεια των σκέψεων αλλά περισσότερο μια μουσική διάθεση. Στη διαρκή πάλη, με ορισμένες συμφιλιώσεις, του δυισμού απολλώνειου-διονυσιακού, ή και μεταξύ μέθης-ονείρου, παρεμβάλλεται ο καλλιτέχνης.

«Η γλώσσα δεν μπορεί ποτέ να αποδώσει πλήρως την κοσμική συμβολική της μουσικής, επειδή η μουσική συνδέεται συμβολικά με την πρωταρχική αντίφαση και τον πρωταρχικό πόνο που υπάρχουν μέσα στην καρδιά της πρωταρχικής Μονάδας, και συνεπώς συμβολίζει μια σφαίρα που είναι πάνω απ’ όλα τα φαινόμενα και υπάρχει πριν απ’ όλα τα φαινόμενα». Εδώ θα ήταν ιδιαίτερη χρήσιμη μια αντιπαραβολή με την Λακανική θέση περί του αντικειμένου της ανάγκης που συντρίβεται από τη διάσταση της γλώσσας.

Ορισμένα ακόμα ενδιαφέροντα σημεία της Γένεσης: η διονυσιακή κατάσταση που εκμηδενίζει τα όρια και τους περιορισμούς της ύπαρξης. Υπάρχει μια αντίστιξη έργου τέχνης-εμπειρικής πραγματικότητας, ενώ ο θεατής υφίσταται ως εξαρτώμενη ιδιότητα από το θέαμα. Επίσης, το ζήτημα τον νοήματος και των συμβολισμών: «Η ίδια η ύπαρξη είναι ουσιαστικά μεταφορική στη φύση της και ότι, κατά συνέπεια, η μεταφορά πρέπει να έχει την πρωτοκαθεδρία στους τρόπους έκφρασής μας», ενώ σύμφωνα με τον Νίτσε, ο ποιητής αντιλαμβάνεται τη μεταφορά όχι ως ένα ρητορικό σχήμα αλλά ως μια υποκατάσταση εικόνα την οποία και βλέπει ο ίδιος αντί μιας εικόνας. Το φιλοσοφείν κατά Νίτσε είναι η επιχείρηση κατανόησης (ή μάλλον ερμηνείας) της πραγματικότητας, ένας κάβος μέσα σε μια ατέρμονη αλληλοδιαδοχή φαινομένων. Μια οδός για την τιθάσευση -στο μέτρο του δυνατού- αυτού του χάους, είναι η μεταφορά.

Μπορούμε να ανιχνεύσουμε λοιπόν ορισμένους πρώτους παραλληλισμούς στον τρόπο του σκέπτεσθαι επί της τραγωδίας:

1) Αρχικά, την ανάδειξη του φιλοσοφείν ως του μεταιχμιακού και διεμβολιστικού χώρου μεταξύ επιστήμης και τέχνης, αλλά επιπροσθέτως μεταξύ τέχνης και ζωής. Εδώ προσθέτουμε ως επισήμανση και τη δημοφιλή νιτσεϊκή απόφανση του κόσμου που υπάρχει ως αισθητικό φαινόμενο αλλά και του πεσιμισμού που εμφανίζεται συνήθως όταν δεν εμφανίζεται η τέχνη, και συνηθέστερα με τη μορφή της θρησκείας ή της επιστήμης.

2) Την έντονη κριτική στην ιδεαλιστική παντοκρατορία που προηγήθηκε (Πλάτων και Χέγκελ -κυρίως- αντιστοίχως.

3) Την αναγωγή της προέλευσης της τέχνης στη φύση, σε δυο ένστικτα: Μίμηση Ρυθμός στον Αριστοτέλη – όνειρο Διονυσιακή Μέθη στον Νίτσε.

Ταυτόχρονα, διακρίνουμε και δυο σημαίνουσες διαφοροποιήσεις:

1) Ο Νίτσε απορρίπτει το φόβο και το έλεος, όπως και την κάθαρση ως συστατικά στοιχεία του τραγικού. Τούτο σημαίνει πως απονεκρώνει σε σημαντικό βαθμό τη διδακτική θεώρηση και το σκοπό της τραγωδίας, κλίνοντας υπέρ της πρόσληψής της περισσότερο υπό αισθητικούς όρους. Έχει ενδιαφέρον πως η σαφέστερη διατύπωση αυτής της δυσθυμίας έναντι της αριστοτελικής πρόσληψης του τραγικού δε συμβαίνει στη Γένεση της τραγωδίας αλλά στη Θέληση για Δύναμη, ενώ έναντι του φόβου και του ελέους εμφανίζεται στο Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο.

2) Ο Αριστοτέλης προτάσσει το τρίπτυχο «έργο/έννοιες/κατηγορίες», ενώ ο Νίτσε το αντίστοιχο «υποκείμενο/καλλιτέχνης/δημιουργός», αλλά και εξ αντιστρόφου: αφορά δηλαδή και τον θεατή που από τις ιδιότητες «κριτικός, ηθικολόγος-παιδαγωγός», περνά σε αυτή του καλλιτέχνη, εντός του σημαίνοντος παιχνιδιού του τραγικού. Υπενθυμίζουμε εδώ τις φουκωικές αναλύσεις -ευθέως επηρεασμένες από τον Νίτσε- περί κατανόησης του ατόμου κατά βάση ως φορέα, όχημα της εξουσίας και λιγότερο ως σημείο εφαρμογής της: θα μπορούσαμε να εισηγηθούμε μια σχετική, ριζοσπαστική πρόσληψη για το άτομο ως φορέα της αισθητικής.

Τέλος, κατά αυτή την εισαγωγική αναφορά/επισήμανση ορισμένων στοιχείων των δυο έργων και σκέψεων, θα μπορούσαμε να πούμε πως ενώ ο Αριστοτέλης αναζητά σημεία αναφοράς, ερμηνείας και σταθερής αναφοράς μέσα στο χάος της φύσης και της κοινωνίας, ο Νίτσε αρέσκεται περισσότερο στο να αναδεικνύει τη σκοτεινότητα και το ακατάληπτο τους. Είναι λογικό επομένως, να υφίσταται μια διαφωνία σχετικά με την αναγωγή ενός αισθητικού φαινομένου, όπως είναι η τραγωδία στο ηθικό, καθώς με αυτό τον τρόπο δημιουργείται μια διαβάθμιση μεταξύ τους, ενώ στον Νίτσε η αισθητική δεν ανάγεται αλλά είναι η ηθική.

Καταληκτική επισήμανση που ανοίγει μια άλλη, ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση: όπως έχει επισημανθεί, στον Αριστοτέλη της Ποιητικής, ο τεχνικός λόγος μεταβάλλεται σε φιλοσοφικό. Στον Νίτσε, το γοητευτικό και συνάμα καινοτόμο είναι πως ο λόγος που εκφέρει το φιλοσοφικό νόημα είναι σε ιδιαίτερο βαθμό λογοτεχνικός, άρα θα μπορούσε και ο ίδιος αυτός να σταθεί στο μέσον μιας κριτικής, φιλοσοφικής ή λογοτεχνικής, επί του λογοτεχνικού του ύφους, δηλαδή επί της ύπαρξής τους ως επεξηγηματικό σχήμα και ταυτόχρονα αισθητικού φαινομένου.

Οι Έλληνες Σαμάνοι

Οι Έλληνες ΣαμάνοιΗ Ψυχή είναι πιο ενεργητική όταν το σώμα κοιμάται, ή καθώς πρόσθεσε ο Αριστοτέλης όταν βρίσκεται στο σημείο του θανάτου. Μια τέτοια όμως πίστη αποτελεί ένα ουσιαστικό στοιχείο του σαμανιστικού πολιτισμού που υπάρχει ακόμα και σήμερα στη Σιβηρία, κι έχει αφήσει τα ίχνη της παλιάς του ύπαρξης πάνω σε μια μεγάλη περιοχή, που εκτείνεται σ' ένα πελώριο τόξο, από τη Σκανδιναβία κατά μήκος του Ευρασιανού χώρου, έως την Ινδονησία.

Η μεγάλη έκταση στην οποία διαδόθηκε δείχνει πόσο παλιό ήταν το πρότυπο αυτό.
Μπορούμε να περιγράψουμε ένα σαμάνο, ως ένα άτομο ψυχικά ασταθές που δέχτηκε το κάλεσμα για θρησκευτική ζωή. Αποτέλεσμα αυτού του καλέσματος είναι πως ο σαμάνος περνά μια περίοδο αυστηρής εξάσκησης, που συνεπάγεται απομόνωση ή νηστεία, όπως επίσης μια ψυχολογική αλλαγή του φύλου. Από το θρησκευτικό αυτό «αναχωρητήριο», ο σαμάνος αναδύεται με μια δύναμη πραγματική ή υποθετική, ώστε να περνά με τη θέλησή του σε μια κατάσταση ψυχικού διχασμού της προσωπικότητας.

Στην κατάσταση αυτή δε θεωρείται πως κατέχεται από ένα ξένο πνεύμα, όπως η Πυθία ή ένα σύγχρονο μέντιουμ. Πιστεύουν όμως πως η ψυχή του εγκαταλείπει το σώμα και ταξιδεύει σε μακρινά μέρη, πολύ συχνότερα στον κόσμο των πνευμάτων. Στην πραγματικότητα ένας σαμάνος μπορεί να παρουσιαστεί ταυτόχρονα σε διαφορετικά μέρη. Έχει τη δύναμη της δυπαρουσίας. Από τις εμπειρίες αυτές, που τις διηγείται σε ποιήματα εκ του προχείρου, ο σαμάνoς αποκτά την επιδεξιότητά του στη μαντεία, στη θρησκευτική ποίηση και στη μαγική ιατρική και γίνεται κοινωνικά σημαντικός παράγοντας. Γίνεται το ταμείο μιας σοφίας υπερφυσικής.

Στη Σκυθία όμως, και πιθανόν στη Θράκη, οι Έλληνες είχαν έλθει σε επαφή με λαούς, που, όπως έδειξε ο Ελβετός μελετητής Meuli, είχαν επηρεαστεί από αυτόν το σαμανιστικό πολιτισμό.

Πέρα από το Βορρά, έλεγαν, ήρθε ο Άβαρης καβαλάρης, πάνω σε ένα βέλος, καθώς, όπως φαίνεται, γίνεται ακόμη με τις ψυχές στη Σιβηρία. Ήταν τόσο προχωρημένος στην τέχνη της νηστείας ώστε είχε μάθει να ζει δίχως καθόλου ανθρώπινη τροφή.

Εξαφάνισε τους λοιμούς, προέβλεψε σεισμούς, συνέθεσε θρησκευτικά ποιήματα και δίδαξε την λατρεία του βόρειου θεού του, που οι έλληνες τον αποκαλούσανυπερβόρειο Απόλλωνα. Με εντολή του ίδιου αυτού Απόλλωνα, ο Αριστέας, ένας Έλληνας από τη θάλασσα του Μαρμαρά, πήγε μέσα στο Βορρά και επέστρεψε για να διηγηθεί τις περίεργες εμπειρίες του μ' ένα ποίημα που πολύ πιθανόν είχε πρότυπο τους ψυχικούς περιπάτους των βόρειων σαμάνων. Αν το ταξίδι του Αριστέα έγινε σωματικά ή πνευματικά, δεν είναι εντελώς ξεκαθαρισμένο.

Επιπλέον η παράδοση του έχει αποδώσει σαμανιστικές δυνάμεις καταληψίας και δυπαρουσίας. Η ψυχή του με τη μορφή πουλιού, μπορούσε, όποτε ήθελε, να εγκαταλείπει το σώμα του. Πέθανε ή έπεσε σε νάρκη στην πατρίδα του, κι όμως φάνηκε στην Κύζικο. Ύστερα από πολλά χρόνια εμφανίστηκε ξανά στη μακρινή Δύση.

Το ίδιο χάρισμα είχε και ένας άλλος Ασιάτης Έλληνας, ο Ερμότιμος ο Κλαζομένιος, που η ψυχή του ταξίδευε από το ένα μέρος στο άλλο και παρατηρούσε γεγονότα σε μακρινούς τόπους, ενόσω το σώμα του βρισκόταν άψυχο στο σπίτι του.
Το πρότυπο αυτό επαναλαμβάνεται σε μερικές ιστορίες, σχετικά με τον Επιμενίδη, τον κρητικό μάντη, που καθάρισε την Αθήνα από το επικίνδυνο μίασμα, που προκάλεσε η παραβίαση του ιερού του ασύλου.

Ο Επιμενίδης καταγόταν από την Κνωσσό, και ίσως αυτό να συντέλεσε στο μεγάλο του κύρος. Ένας άνδρας που μεγάλωσε κάτω από τη σκιά του μινωικού παλατιού, θα είχε τη δυνατότητα να διεκδικήσει μια αρχαιότερη σοφία, ειδικά αφού είχε κοιμηθεί 57 χρόνια στο σπήλαιο του κρητικού μυστηριακού θεού.

Υπάρχει όμως ένας άλλος μεγαλύτερος σαμάνας που αναμφισβήτητα κατέληγε σε θεωρητικά συμπεράσματα και αναμφισβήτητα πίστευε στην αναγέννηση: Ο Πυθαγόρας.

Ο Πυθαγόρας είναι ένας άνθρωπος στον οποίο ο Εμπεδοκλής απέδιδε μια σοφία που μαζεύτηκε σε δέκα ή είκοσι ανθρώπινες ζωές. Αυτός όπως κι ο Επιμενίδης προηγουμένως είχε ακούσει για τη βόρεια δοξασία, πως η «ψυχή» ή το «πνεύμα φρουρός» ενός πρώην σαμάνου, μπορεί να εισέλθει σε ένα ζωντανό σαμάνο για να του ενισχύσει τη δύναμη και τη γνώση.

Με τον ίδιο τρόπο παρουσιάζεται κι ο Πυθαγόρας να ισχυρίζεται πως ταυτίζεται με τον πρώην σαμάνο Ερμότιμο. Φαίνεται όμως ότι ο Πυθαγόρας επεξέτεινε τη θεωρία αρκετά πέρα από τα αρχικά στενά της όρια. Γνωρίζουμε πάντως ότι ο Πυθαγόρας εγκαθίδρυσε ένα είδος θρησκευτικής τάξης, μια κοινότητα ανδρών ή γυναικών, που ο κανόνας της ζωής τους, καθοριζόταν από την προσδοκία της μέλλουσας ζωής.

Έναν αιώνα περίπου μετά το θάνατο του, κυκλοφορούσαν ιστορίες που έλεγαν με ποιο τρόπο είχε σταματήσει τους ανέμους με τα μαγικά του, πως επανέφερε στη ζωή μια γυναίκα που δεν ανέπνεε και πως ο ίδιος εξαφανίστηκε σωματικά από τούτο τον κόσμο των θνητών ή έγινε θεός. Θεωρώντας έτσι τα πράγματα βλέπουμε πως τα αποσπάσματα του Εμπεδοκλή αποτελούν την μοναδική άμεση πηγή από την οποία μπορούμε να διαμορφώσουμε κάποια αντίληψη για το πως ήταν πράγματι ένας έλληνας σαμάνας. Αυτό αποτελεί το τελευταίο δείγμα ενός είδους, που με το θάνατο του εξαλείφθηκε από τον ελληνικό κόσμο, μολονότι ανθεί σε άλλα μέρη.

Αλλά υπάρχει και ο Ορφέας. Πατρίδα του Ορφέα είναι η Θράκη, και εκεί στη Θράκη λατρεύει ή συνοδεύει ένα θεό, που οι έλληνες ταύτιζαν με τον Απόλλωνα. Συνδυάζει τις ιδιότητες του ποιητή, του μάγου, του θρησκευτικού δασκάλου ή χρησμοδότη. Όπως μερικοί μυθικοί σαμάνοι της Σιβηρίας, μπορεί με τη μουσική του να μαζεύει τα πουλιά ή τα άγρια ζώα, για να τον ακούσουν. Όπως κάνουν παντού οι σαμάνοι, επισκέπτεται τον κάτω κόσμο, και το κίνητρο του είναι πολύ κοινό για τους σαμάνες - να ξανακερδίσει μια κλεμμένη ψυχή.

Ο Ορφέας είναι μια Θρακική μορφή, που μοιάζει πολύ με το Ζάλμοξη - ένας μυθικός σαμάνος ή πρότυπο των σαμάνων.

Βλέπουμε λοιπόν με ποιόν τρόπο, η επαφή με σαμανιστικές δοξασίες και πρακτικές, μπορούσε να υποβάλει σ΄ ένα λαό τόσο στοχαστικό, όπως οι Έλληνες, τα βασικά στοιχεία μιας τέτοιας ψυχολογίας, πόσο η αντίληψη της ψυχικής εκδρομής κατά τον ύπνο ή την καταληψία να οξύνει την αντίθεση ψυχής - σώματος, πώς το σαμανιστικό "αναχωρητήριο" μπορούσε να παράσχει το πρότυπο μιας εσκεμμένης ασκήσεως, μιας συνειδητής εξάσκησης των ψυχικών δυνάμεων με την αποχή και την πνευματική δοκιμασία, πώς οι ιστορίες της εξαφάνισης και της επανεμφάνισης των σαμάνων, μπορούσαν να ενισχύουν την πίστη σ΄ ένα ακατάλυτο μαγικό ή δαιμονικό εγώ, και πώς η μετακίνηση της μαγικής δύναμης ή πνεύματος απ΄ τους νεκρούς σαμάνους προς τους ζωντανούς, μπορούσε να γενικευθεί σε μια θεωρία μετενσάρκωσης.

Η έννοια της κάθαρσης δεν ήταν κάτι καινούριο όπως είδαμε προηγουμένως, ήταν μια βασική απασχόληση των θρησκευτικών πνευμάτων κατά την αρχαϊκή εποχή. Όμως μέσα στο νέο πρότυπο της πίστης, η κάθαρση απέκτησε ένα νέο περιεχόμενο και νέα πιεστικότητα. Ο άνθρωπος πρέπει, όχι μόνο να καθαριστεί από ειδικές μολύνσεις, αλλά, όσο θα ήταν δυνατόν, απ΄ όλο το μίασμα που έδινε η σάρκα- τούτο αποτελούσε όρο της μετάνοιας του.

"'Έρχομαι εκ καθαρών χθονίων βασίλεια" λέει μια ψυχή στην Περσεφόνη στο ποίημα των χρυσών πινακίδων των Θουρίων. Το πρώτο μέσο για τη σωτηρία έχει γίνει μάλλον η αγνότητα παρά η δικαιοσύνη. Και αφού αυτό που πρέπει να καθαριστεί είναι ένα μαγικό και όχι ένα λογικό εγώ, οι τεχνικές της κάθαρσης δεν είναι λογικές αλλά μαγικές. Οι τεχνικές αυτές ίσως να συνίστανται ολοκληρωτικά από τελετουργίες, όπως φαίνεται στα Ορφικά βιβλία, που ο Πλάτωνας επικρίνει για τις ανήθικες επιπτώσεις τους. ΄Ίσως πάλι να χρησιμοποιούν τη μαγευτική δύναμη της μουσικής, όπως συνέβαινε στην κάθαρση που απέδιδαν στους Πυθαγόρειους, η οποία φαίνεται ότι προήλθε από πρωτόγονες επωδές. Ίσως τέλος, να χρησιμοποιούσαν μιαν «άσκησιν», την πρακτική ενός ιδιαίτερου τρόπου ζωής.

Σεξ στην εφηβεία: Πράγματα που δε σου λένε τα παιδιά σου!


Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση που θέλει τους εφήβους να είναι σεξουαλικά ενεργοί, μια πρόσφατη δημοσίευση σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό αποκαλύπτει ότι η συντριπτική τους πλειονότητα δεν είναι.

Οι συγγραφείς εξηγούν ότι τα πράγματα αλλάζουν όταν οι έφηβοι φτάνουν στην ηλικία 16-18. Για τους σκοπούς της έρευνάς τους χρησιμοποίησαν τα δεδομένα της εθνικής έρευνας οικογενειακής ανάπτυξης που διεξάχθηκε από το κέντρο στατιστικών ερευνών για την υγεία των ΗΠΑ. Τα δεδομένα αφορούσαν παιδιά κι εφήβους 10-19 ετών και αναφέρονταν στην έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας, στη χρήση αντισυλληπτικών μέτρων και στη συχνότητα των μη προγραμματισμένων κυήσεων.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, ήταν πολύ μικρός ο αριθμός των κοριτσιών και των αγοριών που είχαν σεξουαλικές επαφές πριν τα 13. Πιο συγκεκριμένα, σε ηλικία 10 ετών είχε σεξουαλικές επαφές το 0,6%, σε ηλικία 11 ετών το 1,1% και στην ηλικία των 13 το 2,4%. Tο ποσοστό των κυήσεων σε ηλικία μικρότερη των 12 ετών, μάλιστα, βρέθηκε πολύ μικρό.

Από τη στιγμή που τα παιδιά όμως έφταναν στο δεύτερο μισό της εφηβείας, τα δεδομένα άρχιζαν να αλλάζουν δραματικά. Το 33% των 16χρονων ήταν σεξουαλικά ενεργό, το 48% έχει σεξουαλικές επαφές στα 17, το 61% στα 18 και το 71% στα 19.

Τα παραπάνω δεδομένα ισχύουν σε γενικές γραμμές εδώ και αρκετές δεκαετίες. Κατά τα πρώτα χρόνια της εφηβείας, δηλαδή, οι έφηβοι συνήθως δεν έχουν σεξουαλικές επαφές και ξεκινούν να είναι σεξουαλικά ενεργοί μετά το δεύτερο μισό της εφηβείας, ως φυσιολογικό κομμάτι της αναπτυξιακής τους διαδικασίας.

Οι συγγραφείς, ωστόσο, παρατηρούν ότι τα τελευταία χρόνια οι έφηβοι φαίνεται να περιμένουν περισσότερο πριν ξεκινήσουν τη σεξουαλική τους ζωή. Σήμερα, η πιθανότητα να είναι ένας έφηβος, σε οποιαδήποτε ηλικία, σεξουαλικά ενεργός, είναι μικρότερος από οποιαδήποτε άλλη φάση μέσα στα τελευταία 25 χρόνια.

Μπορεί από τα μέσα ενημέρωσης να προβάλλεται ίσως για λόγους ευαισθητοποίησης των νέων η ολοένα και πιο πρώιμη έναρξη της σεξουαλικής ζωής των εφήβων, τα ερευνητικά δεδομένα όμως δείχνουν ότι οι σημερινοί έφηβοι σε σύγκριση με τους εφήβους προηγούμενων δεκαετιών καθυστερούν περισσότερο την έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής, χρησιμοποιούν συχνότερα αντισυλληπτικά μέτρα κατά τη σεξουαλική πράξη και είναι λιγότερο πιθανό να έχουν μια μη προγραμματισμένη εγκυμοσύνη.

Σχετικά με τη χρήση αντισύλληψης, μάλιστα, βρέθηκε ότι η πλειονότητα των εφήβων χρησιμοποιούσε κάποια μέθοδο κυρίως για την αποφυγή εγκυμοσύνης και των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Τα 15χρονα κορίτσια βρέθηκε να είναι το ίδιο συνεπή και προσεκτικά στη χρήση των αντισυλληπτικών μέτρων όσο και οι μεγαλύτερες σε ηλικία κοπέλες. Σύμφωνα με πιο συγκεκριμένα ευρήματα, το 80% των 16χρονων είχε χρησιμοποιήσει μια αντισυλληπτική μέθοδο κατά την πρώτη σεξουαλική επαφή, ενώ συστηματική ήταν η αντισυλληπτική προστασία που λάμβανε το 95% των εφήβων έως και 12 μήνες μετά την πρώτη επαφή. Παράλληλα, οι έφηβοι που ξεκίνησαν να έχουν σεξουαλικές επαφές στα 14, ή και πιο πριν, ήταν λιγότερο πιθανό να χρησιμοποιήσουν αντισυλληπτικά μέτρα κατά την έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής, ενώ ταυτόχρονα καθυστέρησαν την έναρξη της εφαρμογής κάποιας αντισυλληπτικής μεθόδου.

Βρέθηκε επίσης ότι τα παιδιά που είχαν την πρώτη τους σεξουαλική εμπειρία σε μικρή ηλικία δεν συναίνεσαν σε αυτή, αλλά εξαναγκάστηκαν. Η πρώτη σεξουαλική επαφή ήταν προϊόν εξαναγκασμού για το 62% των κοριτσιών που ήταν 10 ετών όταν αυτή έλαβε χώρα και για το 50% που ήταν 11 ετών.

Οι επαγγελματίες υγείας που εξειδικεύονται στην ηλικιακή ομάδα των εφήβων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιάτρων, είναι ιδανικοί για να εκπαιδεύσουν τους εφήβους σχετικά με την αντισύλληψη, πριν γίνουν σεξουαλικά ενεργοί. Εάν υπάρχει πρόσβαση στις αντισυλληπτικές μεθόδους πριν από την πρώτη σεξουαλική επαφή, θα βελτιωθεί σημαντικά η υγεία των εφήβων. Παράλληλα, οι επαγγελματίες υγείας βρίσκονται στην κατάλληλη θέση ώστε να ελέγξουν το ενδεχόμενο μη επιθυμητής σεξουαλικής δραστηριότητας σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Μια μελέτη του 2007 άλλωστε κατέληγε στο ότι η σεξουαλική συμπεριφορά των εφήβων συνδεόταν με το εάν είχαν λάβει επίσημη σεξουαλική εκπαίδευση.

Σύμφωνα με μια άλλη ενδιαφέρουσα μελέτη που συγκρίνει τη σεξουαλική υγεία των έφηβων σε Αμερική και Ευρώπη:

• Η συχνότητα γεννήσεων στις έφηβες μητέρες είναι 9 φορές υψηλότερος στις ΗΠΑ σε σύγκριση με την Ολλανδία και 4 φορές υψηλότερος σε σύγκριση με τη Γαλλία και τη Γερμανία.
• Η συχνότητα των εφηβικών διακοπών κύησης στις ΗΠΑ είναι διπλάσιος από εκείνον της Ολλανδίας και της Γερμανίας.
• Τα ποσοστά της γονόρροιας στους εφήβους των ΗΠΑ είναι 28 φορές υψηλότερα από αυτά των εφήβων στην Ολλανδία.
• Εάν το ποσοστό των γεννήσεων των εφήβων της Αμερικής ήταν ίδιος με το αντίστοιχο ποσοστό των γεννήσεων των εφήβων της Ολλανδίας θα υπήρχαν στις ΗΠΑ 617.000 λιγότερες κυήσεις εφήβων ανά έτος.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι ο λόγος για τις παραπάνω διαφορές είναι η αποτυχία των ΗΠΑ να επενδύσουν σε ένα αναλυτικό πρόγραμμα σεξουαλικής εκπαίδευσης που να απευθύνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ηλικιακής ομάδας.

Σεξ στην εφηβεία: Τι γράφουν στα ημερολόγιά τους οι νέοι

Τι έχουν κοινό οι απουσίες από το σχολείο, η αποτυχία στα τεστ και η υιοθέτηση επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών; Ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Indianna που μελέτησαν περίπου 80.000 ημερολόγια που καταγράφηκαν από νεαρές έφηβες ηλικίας 14-17 ετών.

Αν και τα ευρήματα έχουν ένα διαισθητικό χαρακτήρα, αυτή είναι η πρώτη μελέτη που εξετάζει τη σχέση των αναφορών σχετικά με τα γεγονότα της καθημερινής σχολικής ζωής με τις σεξουαλικές συμπεριφορές των κοριτσιών καθώς και τον τρόπο που αισθάνονται γι αυτές. Τα ευρήματα, τα οποία δημοσιεύτηκαν πρόσφατα σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό βασίζονται σε μια μελέτη που είχε συνολικά διάρκεια 10 χρόνια και εξέτασε τις σεξουαλικές σχέσεις και συμπεριφορές 387 έφηβων κοριτσιών. Κατά τη διάρκεια της μελέτης οι έφηβες κατέθεταν ημερήσιες αναφορές των δραστηριοτήτων τους και της διάθεσης τους.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι σχολικές απουσίες και η αποτυχία στα σχολικά διαγωνίσματα βρέθηκε να συνδέεται σημαντικά με περισσότερο κολπικό σεξ, λιγότερο συχνή χρήση προφυλακτικού, και διαφορετικά σεξουαλικά συναισθήματα μέσα στην ίδια ημέρα.

Προηγούμενες μελέτες είχαν επίσης συνδέσει την ακαδημαϊκή επιτυχία με λιγότερο επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, αλλά τα ευρήματα βασίστηκαν σε αναδρομικά δεδομένα. Η χρήση των καθημερινών αναφορών από την άλλη επιτρέπει περισσότερη οικολογική εγκυρότητα αφού εξετάζει την παραπάνω σχέση μέσα στα πλαίσια της καθημερινότητας των συμμετεχουσών. Αντί δηλαδή οι ερευνητές να στηρίζονται σε πληροφορίες σχετικά με το τι γινόταν στο παρελθόν, έχουν μια μοναδική εικόνα των γεγονότων, καθώς εξελίσσονται μέρα με την ημέρα.

Οι ρομαντικές σχέσεις συνιστούν πρωταρχικό κοινωνικό στόχο κατά τη διάρκεια της εφηβείας και το σχολείο φαίνεται να αποτελεί ιδανικό περιβάλλον, στο οποίο οι νεαρές γυναίκες συναντούν και αλληλεπιδρούν με τους συντρόφους τους. Πολλές από τις δεξιότητες μάλιστα που σχετίζονται με την ακαδημαϊκή επίδοση, όπως είναι η επικοινωνία, η συναισθηματική επίγνωση και η ρύθμιση της συμπεριφοράς συνδέονται επίσης με ότι συμβαίνει στις ερωτικές σχέσεις. Με τη χρήση της ιδέας αυτής η ερευνητική υπόθεση ήταν ότι τα συμβάντα της καθημερινής σχολικής ζωής θα μπορούσαν να επιδράσουν στο πως αισθανόταν η έφηβη σχετικά με το σύντροφό της και στις σεξουαλικές συμπεριφορές που υιοθέτησε.

Οι σχολικές συμπεριφορές που μελετήθηκαν συμπεριλάμβαναν τις απουσίες και την κακή επίδοση στα σχολικά τεστ, οι σεξουαλικές συμπεριφορές περιλάμβαναν το κολπικό σεξ και τη χρήση προφυλακτικού τη θετική ή αρνητική διάθεση, το σεξουαλικό ενδιαφέρον, την υποστήριξη ή την αρνητικότητα του συντρόφου, καθώς και το εάν η έφηβη δήλωνε ή όχι ερωτευμένη με το σύντροφό της.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συχνότητα της συνουσίας και της μη χρήσης προφυλακτικού ήταν μεγαλύτερη τις ημέρες που οι έφηβες απουσίαζαν. Η αποτυχία σε ένα τεστ δε βρέθηκε να επηρεάζει τη συχνότητα της σεξουαλικής δραστηριότητας, βρέθηκε όμως να σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα χρήσης προφυλακτικού.

Σε επίπεδο συναισθήματος, οι νεαρές γυναίκες είχαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα αρνητικής διάθεσης, σεξουαλικού ενδιαφέροντος και ερωτικού συναισθήματος καθώς και χαμηλότερα επίπεδα θετικής διάθεσης τις ημέρες που απουσίαζαν από το σχολείο, ή αποτύγχαναν σε ένα διαγώνισμα. Παράλληλα, η απουσία από το σχολείο σχετιζόταν με σημαντικά υψηλότερα επίπεδα υποστήριξης από το σύντροφο.

Οι ερευνητές εξηγούν πως ενδεχομένως οι συναισθηματικές και συμπεριφορικές εμπειρίες αναφορικά με τις ρομαντικές και σεξουαλικές σχέσης των έφηβων γυναικών, επηρεάζουν την αντίδραση τους στα συμβάντα της σχολικής ζωής. Για παράδειγμα, η χρήση προφυλακτικού είναι λιγότερο πιθανή μετά από την αποτυχία σε ένα τεστ, εάν η νεαρή γυναίκα αισθάνεται υποστήριξη και αγάπη από το σύντροφό τους. Επίσης, εάν ο σύντροφος πιέζει τη νεαρή γυναίκα να απουσιάσει από το σχολείο, η ίδια αυτή πίεση μπορεί να οδηγήσει και στη μη χρήση του προφυλακτικού τη στιγμή της σεξουαλικής πράξης.

Πρόκειται για πολύ σημαντικά ευρήματα, τα οποία δείχνουν τους στενούς δεσμούς ανάμεσα στις διαφορετικές πτυχές της καθημερινότητας των έφηβων και τον τρόπο που επιδρούν πάνω στη γενική τους υγεία και ευεξία.

Σοφά μικρά & σύντομα

-Όταν γράφεται η ιστορία της ζωής σου, μην αφήνεις κανέναν να κρατάει την πένα.
-Υπάρχουν σε όλα δύο απόψεις...Αυτό που λες εσύ, και η σωστή!
-Τα υπονοούμενα μου άρεσαν πάντα. Και μισώ τα δεδομένα
-Κλαις; -Όχι, απλά μου μπήκε ένα δεθελωναφύγεις στο μάτι.
-ΜΗΝ σπάτε τα παγκάκια... είναι τα μελλοντικά σπίτια μας...
-Μην πατάς πάνω σε άλλους για να ανέβεις. Θα τους συναντήσεις κατεβαίνοντας…
-Έκανα το μ' αγαπάει - δε μ' αγαπάει, με μαργαρίτες.
Μετά με ουίσκι.
Στο τέλος δε μ' ένοιαζε πια.
-Καμιά φορά ο έλεγχος τιμά τον ελεγχόμενο.
-Ποτέ μη μισήσεις κάποιον που αγάπησες πολύ,
γιατί το μόνο που θα καταφέρεις είναι να τον αγαπήσεις περισσότερο!
-Η μεγαλύτερη ευτυχία στη ζωή είναι να ξέρεις πως σ' αγαπούν επειδή είσαι ο εαυτός σου, ή, σωστότερα ότι σ' αγαπούν παρ' όλο που είσαι ο εαυτός σου.
-Σε μερικά πράγματα δεν παίζει ρόλο η ηλικία αλλά ο τρόπος σκέψης και η εμπειρία.
-Όλοι οι άνθρωποι κάποτε πεθαίνουν. Λίγοι όμως πραγματικά έζησαν.
-Mπορεί εύκολα να ξεχάσεις αυτόν που σε έκανε να γελάσεις μα ποτέ δεν θα ξεχάσεις αυτόν που σε έκανε να κλάψεις.
-Η εκδίκηση πηγάζει, πάντοτε, από την αδυναμία της ψυχής που δεν είναι ικανή να δεχτεί προσβολές!
-Ζήσε τη ζωή σου όπως θέλεις, χωρίς να υπολογίζεις τη γνώμη του κόσμου. Ο κόσμος είναι πολύς, η ζωή σου όμως λίγη.
-Ο αισιόδοξος πιστεύει πως βρισκόμαστε στον καλύτερο δυνατό κόσμο. Ο απαισιόδοξος φοβάται πως είναι πράγματι έτσι!
-Μην κάνεις όνειρα για την ζωή αλλά ζήσε τα όνειρά σου...
-Πάντα σκεφτόμουν τι θα έκανα για σένα αν ήσουν δικιά μου. Το λάθος μου είναι ότι δε σκέφτηκα τι πρέπει να κάνω για να γίνεις δικιά μου.
-Αν σου πει κανείς πως δε σ' αγαπά μη στεναχωρηθείς, σκέψου πως θα ήταν χειρότερο να σ' αφήσει να ελπίζεις.-Είναι λυπηρό να μην αγαπηθείς, αλλά είναι πιο λυπηρό να μην είσαι ικανός ν' αγαπήσεις ...;

Έτσι κι αλλιώς

Οι άνθρωποι είναι συχνά παράλογοι και εγωκεντρικοί, και έχουν υπερβολικές απαιτήσεις.

Συγχώρησέ τους, έτσι κι αλλιώς.

Αν δείχνεις καλοσύνη, οι άνθρωποι μπορεί να σε κατηγορήσουν για εγωιστικά, απώτερα κίνητρα.

Δείχνε καλοσύνη, έτσι κι αλλιώς.
Αν είσαι επιτυχημένος, θα κερδίσεις κάποιους ψεύτικους φίλους και κάποιους αληθινούς εχθρούς.

Να πετυχαίνεις, έτσι κι αλλιώς.

Αν είσαι και ειλικρινής, οι άνθρωποι μπορεί να σε εξαπατήσουν.

Να είσαι έντιμος και ειλικρινής, έτσι κι αλλιώς.

Αυτό που ξοδεύεις χρόνια για να χτίσεις, κάποιος μπορεί να το γκρεμίσει σε μια ημέρα.

Χτίζε, έτσι κι αλλιώς.

Αν βρεις γαλήνη κι ευτυχία, οι άνθρωποι μπορεί να σε ζηλέψουν.

Να είσαι ευτυχισμένος, έτσι κι αλλιώς.

Το καλό που κάνεις σήμερα, οι άνθρωποι μπορεί να το ξεχάσουν αύριο.

Κάνε το καλό, έτσι κι αλλιώς.

Μπορεί να δίνεις στον κόσμο ό,τι καλύτερο έχεις, αλλά να μην είναι ποτέ αρκετό.

Δίνε στον κόσμο ό,τι καλύτερο έχεις, έτσι κι αλλιώς.

"ΟΙ ΤΕΛΩΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΡΝΕΣ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΠΡΩΤΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ"

 (τι θα μπορούσε να σημαίνει σήμερα)

Οι περισσότεροι άνθρωποι ταλαντευόμαστε, τρεμοπαίζουμε... μεταξύ του καλού και του κακού, μεταξύ ηθικής και ανηθικότητας. Έτσι είναι εξαιρετικά δύσκολο, να γνωρίσουμε τον πραγματικό μας εαυτό, να γνωρίσουμε αυτό που είμαστε.
Ας μην πάμε μακριά, όλοι θα συμφωνήσουμε, γιατί κατά βάθος γνωρίζουμε, ότι ο ολοκληρωμένος άνθρωπος μοιάζει περισσότερο με ένα ώριμο παιδί. Η υπερβολική παιδικότητα ξεμωραίνει, η υπερβολική ωριμότητα μηχανοποιεί. Ο άνθρωπος είναι ένας συνδυασμός των Δύο.
Οι άνθρωποι όμως συνήθως δεν εξελισσόμαστε φυσικά, συνθετικά, ενωτικά. Η καθημερινότητα συντρίβει τον άνθρωπο και ο άνθρωπος συντρίβεται από την κοινωνία και τον άνθρωπο.
Οι άνθρωποι ανέκαθεν αναζητούν διεξόδους τόσο στα ατομικά όσο και στα κοινωνικά τους προβλήματα.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΕΚΕΙΝΟ....ΜΗΝ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟ ΑΛΛΟ....ΠΡΟΣΕΧΕ....

Ως αντιστάθμισμα των οδυνών και ως αδυναμία αντιμετώπισης τους, οι άνθρωποι εφεύραν την ευπρέπεια, τον καθωσπρεπισμό, τους νόμους, την μετάνοια, την αμαρτία, κάποια αίσθηση ηθικής, την ευτυχία και την επιτυχία. Ήταν ότι καλύτερο μπορούσαμε να κάνουμε ως άνθρωποι αλλά όπως αποδείχτηκε δεν ήταν αρκετό, και οι βάσεις άρχισαν να τρίζουν.

Οι άνθρωποι έβρισκαν κάποιου είδους αλήθεια σε όλα αυτά και πραγματικά υπάρχει κάποια αλήθεια σε όλα αυτά, αλλά οι άνθρωποι επειδή δεν είναι φτασμένοι, δεν είναι ολοκληρωμένοι άνθρωποι και επειδή ως φυσική αντίδραση προβάλλουν ως ιδανικό την ολοκλήρωση αλλά και την ματαιότητα ως το αντίθετο της, βλέπουν έννοιες που περιέχουν αλήθειες, παραγνωρίζοντας την άμεση αλήθεια του εαυτού τους, μια αλήθεια που καμία θρησκεία και καμία επιστήμη δεν μπορεί να τους προσφέρει.
Εκεί εντοπίζεται τόσο η αποτυχίας της επιστήμης, όσο και η αποτυχία της οργανωμένης θρησκείας, της αποστειρωμένης από τον άνθρωπο φιλοσοφίας, που δεν παύουν όμως να είναι πυλώνες και εν δυνάμει δρόμοι αυτογνωσίας.

Έτσι η επιστήμη πολλές φορές χρησιμοποιείται ως μέτρο βίας και χειραγώγησης και η θρησκεία αναδεικνύεται σε μέγα μπαμπούλα προκαλώντας ως δούρειος ίππος «απαγορευμένα» σύνδρομα, αποξένωση και ενοχολαγνεία στο συλλογικό ασυνείδητο.

Τώρα, ένας άνθρωπος που έχει εμποτιστεί σχεδόν ολοκληρωτικά από το σκοτάδι του εαυτού του, ή βρίσκεται σε ακατανίκητη απόγνωση δεν μπορεί να δει κάτι καλό στον κόσμο, επειδή όμως έχει άγνοια της ενέργειας που διέπει το σύμπαν, τελικά, η ίδια η αρνητική ενέργεια που εξαπολύει, θα επιστραφεί, πράγμα που μπορεί είτε να καταστρέψει ολοκληρωτικά, να τον αφανίσει, να τον σκοτώσει, είτε να τον μετουσιώσει ριζικά. Εδώ δεν μιλάμε τόσο για κάποιο εξωτερικό αποτέλεσμα αν και αυτό μπορεί να είναι μόνο η αφορμή αλλά για ένα βαθύ εσωτερικό τέλμα, μια κατακρήμνιση στην άβυσσο. Αν τα καταφέρει, ο άνθρωπος να ανασχηματίσει τα «κατεστραμμένα του νεύρα», θα έχει βρει τον εαυτό του, θα έχει κάνει την μεγάλη αρχή, την οποία όλοι οι άνθρωποι ποθούν, κατά βάθος.

Πρωτοχρονιά… για ποιους;

Η αλλαγή του χρόνου δεν λέει απολύτως τίποτα!
Σε λίγες μέρες όλος ο κόσμος θα εύχεται «Καλή Χρονιά»! Ολος; Υπερβάλλουμε μάλλον.

Επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων καθορίζουμε τις ζωές μας γύρω από το Γρηγοριανό ημερολόγιο και τα περισσότερα χριστιανικά έθνη στον κόσμο κάνουν το ίδιο, δεν σημαίνει ότι το βράδυ της 31ης Δεκεμβρίου θα το περιμένουν όλοι με τόση ανυπομονησία όσο εμείς…

Το Γρηγοριανό ημερολόγιο έχει ξεπεράσει πια τη θρησκευτική και ιδεολογική του σημασία και έχει καθιερωθεί ακόμα και σε μη χριστιανικές χώρες ως περισσότερο πρακτικό. Η αλήθεια, πάντως, για τους δύο στους τρεις κατοίκους του πλανήτη μας η δική μας αλλαγή του χρόνου δεν λέει απολύτως τίποτα!

Το Γρηγοριανό ημερολόγιο, το οποίο αποτελεί και το ντε φάκτο διεθνές σύστημα μέτρησης του χρόνου (αποτέλεσμα κυρίως πολιτικής επιρροής παρά θρησκείας, επειδή χρησιμοποιείται κυρίως στις δυτικοευρωπαΪκές χώρες και τις ΗΠΑ), είναι σχετικά νέος τρόπος υπολογισμού.

Ο πάπας Γρηγόριος ΙΓ’ το επέβαλε μόλις το 1.582 μ.Χ., όμως με την εξάπλωση του χριστιανισμού, αλλά και την διεθνή ανάγκη για κοινά σημεία στη μέτρηση του χρόνου, χρησιμοποιείται πια και από μη χριστιανικά έθνη. Με μία διαφορά: Αντί για τα «χριστιανικά» σύμβολα BC (Before Christ, Προ Χριστού) και AD (Anno Domini, Μετά Χριστόν) χρησιμοποιούνται τα πιο «κοινά» BCE (Before Common Era, Πριν την Κοινή Εποχή) και CE (Common Era, Κοινή Εποχή)!

Πριν την καθιέρωση του Γρηγοριανού ημερολογίου οι χριστιανοί του κόσμου ακολουθούσαν το Ιουλιανό ημερολόγιο, μια «χριστιανική προσαρμογή» του σεληνιακού ημερολογίου του Ιούλιου Καίσαρα, που ξεκίνησε το 46 π.Χ.).

Για λόγους πρακτικούς κυρίως όλα τα χριστιανικά έθνη έχουν υιοθετήσει πλέον το Γρηγοριανό, όμως αρκετές ανατολικές ορθόδοξες Εκκλησίες (με κυρίαρχη τη ρώσικη) χρησιμοποιούν ακόμα το Ιουλιανό για τον υπολογισμό των κινητών εορτών.

Οι μόνες περιοχές της γης που μετρούν ακόμα το χρόνο στην καθημερινή τους ζωή με βάση το Ιουλιανό ημερολόγιο είναι το Αγιο Ορος και ορισμένες νομαδικές φυλές Βέρβερων της Βόρειας Αφρικής. Η διαφορά του Ιουλιανού είναι ότι βρίσκεται 13 ημέρες «πίσω» από το Γρηγοριανό, άρα η δική τους πρωτοχρονιά θα γίνει στις 13 Ιανουαρίου.

Το ισλαμικό ημερολόγιο ξεκινάει από τη στιγμή που ο προφήτης Μωάμεθ έφυγε κυνηγημένος από τη Μέκκα και μετακόμισε στη γειτονική Μεδίνα, όπου εξαπέλυσε την ολοκληρωτική του αντεπίθεση. Η «χίτζρα», έτσι λέγεται η κίνηση αυτή, έγινε το 622 μ.Χ. σύμφωνα με τη δική μας μέτρηση και σηματοδοτεί την αρχή του ισλαμικού κόσμου.

Το ημερολόγιο έχει διάρκεια 354 ή 355 ημερών και οι μουσουλμάνοι όλης της γης βρίσκονται τώρα στο έτος 1.434. Από… τεχνικής άποψης οι μουσουλμάνοι δεν γιορτάζουν την πρωτοχρονιά, αλλά την έναρξη και το τέλος του μήνα Ραμαντάν (το γνωστό σ’ εμάς Ραμαζάνι), που είναι ο ένατος στη σειρά από τους 12. Ο χρόνος, πάντως, για τους μουσουλμάνους άλλαξε στις 14 Νοεμβρίου 2012 και θα ολοκληρωθεί στις 4 Νοεμβρίου 2013.

Το ινδουϊστικό ημερολόγιο, το οποίο έχει κι αυτό 12 μήνες αλλά 29 και 30 ημέρες (ώστε να συμβαδίζει με τις κινήσεις της Σελήνης) χρησιμοποιείται σε όλη την Ινδία και στις γειτονικές της χώρες που ασπάζονται αυτή τη θρησκεία (αν και το κράτος της Ινδίας έχει κάνει προσπάθειες να προσαρμόσει το ημερολόγιο με το Γρηγοριανό, ώστε να μην υπάρχουν διαφορές).

Σύμφωνα με το Βικράμ Σαμβάτ, το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται στα περισσότερα μέρη της Ινδίας, βρισκόμαστε στο χρόνο 2.068 κι αυτός θα αλλάξει στις 22 Μαρτίου.

Στο κινέζικο ημερολόγιο, το οποίο είναι και από τα πιο διαδεδομένα σε σχέση με τα υπόλοιπα (γιορτάζεται με ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια και παρελάσεις στην Κίνα, άσχετα αν η χώρα έχει υιοθετήσει και το Γρηγοριανό ημερολόγιο) η πρωτοχρονιά του έτους 4.709 είναι στις 23 Ιανουαρίου.

Αυτή τη στιγμή σε χρήση βρίσκονται πάνω από 30 διαφορετικά ημερολόγια για όλους τους λαούς της γης. Αν υπολογίσουμε και τα θρησκευτικά ημερολόγια τότε ξεπερνάμε τα 150!

Το πιο… παλιό απ’ αυτά είναι το Ασσυριακό (διανύουμε ήδη το έτος 6.762) και το πιο νέο το λεγόμενο ημερολόγιο Τζουτσέ, που χρησιμοποιείται επισήμως στη Βόρεια Κορέα και βρίσκεται μόλις στο έτος 101 . Το σύστημα μέτρησης είναι το ίδιο με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, όμως ως… απαρχή του κόσμου θεωρείται η ημερομηνία γέννησης του πρώτου δικτάτορα της χώρας Κιμ Ιλ Σουνγκ (15/4/1912)!

ΟΙ ΟΡΧΕΙΣ ΣΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Επειδή οι παραπάνω χρυσοστόλιστοι μητροπολίτες δεν πρόκειται ποτέ να αναλύσουν στο χριστεπώνυμο πλήρωμα της εκκλησίας τι ρόλο έπαιξαν και παίζουν οι όρχεις στην χριστιανική θρησκεία αποφάσισα να καλύψω σήμερα αυτό το κενό.
Ίσως σε πολλούς να έχει ήδη δημιουργηθεί η απορία ποια σχέση μπορεί να έχουν οι όρχεις με την θρησκεία.
Και όμως !
Αν ως ευσεβείς μελετητές της Παλαιάς Διαθήκης διαβάσουμε το 21 (16-20) Κεφάλαιο του Λευιτικού του οποίου συγγραφέας θεωρείται ο ίδιος ο Μωυσής εκεί θα διαπιστώσουμε πως ο θεός είναι μεν πάνσοφος, καλός οικτίρμων και φιλεύσπλαχνος αλλά είναι και λίγο σιχασιάρης!
΄Ετσι έδωσε εντολή στον Μωυσή να πει στον Ααρών ότι τυφλοί, κουτσοί. χωρίς μύτη, παραμορφωμένοι, με σπασμένα χέρια η πόδια, με κολοβή και με μη φυσιολογική και μικρή μύτη ή με κομμένα τα αυτιά,καμπούρηδες, ή με στίγματα ωσάν καρφιά στο πρόσωπο τους η με πρησμένα και μαδημένα βλέφαρα ή με ψώρα και λειχήνες αλλά και οιμονάρχιδοι δεν επιτρέπεται να πλησιάζουν στο θυσιαστήριο για να του προσφέρουν τροφή!


Αλλά αν στο Λευιτικό δεν επιτρέπεται να προσφέρουν τροφή στο Δευτερονόμιο τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα για όσους τους έχουν ευνουχίσει γιατί:
(23,2) Δεν επιτρέπεται εις συγκεντρώσεις ενώπιον του Κυρίου να προσέρχεται άνθρωπος, του οποίου τα απόκρυφα μέλη είναι σπασμένα η κομμένα.
Επίσης αλλοίμονο στην γυναίκα που θα πάει να σώσει τον άνδρα της από ξυλοδαρμό και ακουμπήσει κατά λάθος τους όρχεις αυτού που τον βαράει!
(25,11-12) Εάν συμπλακούν δύο άνθρωποι, Ισραηλίτης με Ισραηλίτην, και η σύζυγος του ενός δια να απαλλάξη τον σύζυγόν της από τα χέρια εκείνου που τον δέρει, πλησιάση και απλώση το χέρι της και συλλάβη τα απόκρυφα μέλη του δέροντος, θα κόψετε το χέρι της γυναικός αυτής· δεν θα την λυπηθη το μάτι σας.
Πάντως αν και στην Παλαιά Διαθήκη εύκολα κόβονται τα χέρια των γυναικών, δεν αναφέρεται σε αυτήν ότι με το κόψιμο των όρχεων εξασφαλίζεις την βασιλεία των ουρανών. Αντίθετα όμως στην Καινή, ο Ματθαίος (19:12) έγραψε στο Ευαγγέλιο του «εἰσὶν εὐνοῦχοι οἵτινες εὐνούχισαν ἑαυτοὺς διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν»

Το διάβασε αυτό ο Ωριγένης και σαν καλός χριστιανός που πίστευε ότι ο πιστός πρέπει να ακολουθεί τις λέξεις του Κυρίου του δίχως επιφυλάξεις. αυτοευνουχίστηκε σε ηλικία 25 ετών.
Έτσι απερίσπαστος από κάθε πειρασμό έκατσε μεν και έγραψε,κατά τον Επιφάνειο, 6000 θεολογικά έργα, αλλά τελικά δεν γλύτωσε τον αναθεματισμό από την η Ε΄Οικουμενική Σύνοδος το 553μΧ .

Ο μεγάλος χριστιανός θεολόγος Τερτυλλιανός επίσης ευνουχίστηκε και αυτός, και στα γραπτά του υποστηρίζει πως και ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός ήταν ευνούχος!

Αντιγράφω από την εργασία της Β. Μπελογιάννη Η βία κατά τα Βυζαντινά χρόνια :
Στο Βυζάντιο οι ακρωτηριασμού δεν ήταν ένα φαινόμενο ξένο προς την χριστιανική παράδοση. Πληθώρα ιερέων, μοναχών και πιστών προχωρούσε σε αυτοευνουχισμό, γεγονός που επιβεβαιώνεται μέσα από τα λόγια του προφήτη Ησαΐα:(...) τάδε λέγει Κύριος τοις ευνούχοις... Καθώς οι περισσότεροι θρησκευτικοί ηγέτες ήσαν ευνούχοι , ολοένα και περισσότεροι πιστοί ακολουθούσαν το παράδειγμα των της εκκλησίας, τέθηκε ζήτημα υπογεννητικότητας. Εξαιτίας αυτού, οι Σύνοδοι αναγκάστηκαν να αποδοκιμάσουν τη πράξη...
Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως στα ενδότερα της εκκλησίας ο αυτοευνουχισμός αποτελούσε ένα είδος ανομολόγητου καθήκοντος. Οι μοναχοί σε μια προσπάθεια, όχι μόνο να απαρνηθούν τις σωματικές ηδονές και να απαξιώσουν το σώμα ως κατώτερο του πνεύματος, αλλά και να υιοθετήσουν ένα αγγελικό τρόπο ζωής αυτοευνουχίζονταν θεωρώντας την κίνηση αυτή απαραίτητη ένδειξη αφοσίωσης και πίστης. Η αποκοπή του γεννητικού μορίου θα τους εξασφάλιζε την κατ΄εικόνα ταύτιση τους με τους αγγέλους (σ.σ. η κοινή χριστιανική αντίληψη θέλει τους αγγέλους άφυλους) και εν συνέχεια μια παραδεισένια μεταθανάτια ζωή. Ο ίδιος ο απόστολος Πέτρος παραδέχεται πως σε ένα ταξίδι στην Ρώμη ευνούχισε ίδιος τον Άγιο Μεθόδιο , συνθλίβοντας τα γεννητικά του όργανα κάποιο βράδυ όπου οι πειρασμοί δεν τον άφηναν να κοιμηθεί. Ο Άγιος Στέφανος ήταν επίσης ευνούχος, αγιότης ήταν η αιτία.

 Ο άγιος Ιγνάτιος, που διετέλεσε πατριάρχης της Πόλης σε δύο εξαιρετικά κρίσιμες πολιτικά περιόδους, το 847- 858 και το 867- 877, ήταν και αυτός ευνούχος είναι δε ο μοναδικός ευνούχος άγιος αναγνωρισμένος τόσο από την Ορθόδοξη όσο και από την Καθολική εκκλησία.
Στην Δύση για να απολαμβάνει ο θεός τους θρησκευτικούς ύμνους με ψιλές παιδικές φωνές ευνούχιζαν παιδιά πριν την εφηβεία και έτσι δημιουργήθηκαν οι καστράτοι. Το 1589 ο Πάπας Σίξτος Ε΄τους ενέταξε στην χορωδία της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου. Η πρακτική απαγορεύτηκε το 1902 από τον Πάπα, και ο τελευταίος καστράτο πέθανε το 1922.


Όμως επίσης και στις αρχές του 18ου αιώνα υπήρξε μια θρησκευτική σέχτα τα Λευκά Περιστέρια ή Skoptzy- που εμφανίστηκε στην Ρωσία και εξαπλώθηκε γρήγορα τη Ρουμανία και σε εδάφη της Βεσσαραβίας.
Όλα τα μέλη της ανεξαιρέτως, στηριζόμενα στην ερμηνεία του κατά Ματθαίον 19:12 που αναφέρθηκε προηγουμένως και του 18:8-9 της Καινής Διαθήκης από τον Τερτυλλιανό, αυτοευνουχίζονταν οι άνδρες, και έκοβαν τους μαστούς τους οι γυναίκες, ώστε να έρθουν πιο κοντά στην πολυπόθητη είσοδο τους στη βασιλεία των ουρανών! Μάλιστα, πίστευαν ότι η Δευτέρα Παρουσία θα έρθει μόνο όταν τα μέλη τους φτάσουν το αποκαλυπτικό νούμερο των 144.000 όπως αναγράφεται στην Αποκάλυψη (14:1,4), ωθούμενοι έτσι σε έναν επιθετικό προσηλυτισμό που έφτασε τους 100.000 πιστούς στις αρχές του 20ου αιώνα.

Οι πιο πρόσφατοι χριστιανοί ευνούχοι ήσαν 8 μέλη της σέχτας Πύλη του Παραδείσου (Heaven’s Gate) στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας οι οποίοι είχαν ευνουχιστεί στο Μεξικό. Η σέχτα οδήγησε σε ομαδική αυτοκτονία 39 ατόμα το 1997 όταν ο κομήτης Hale-Bopp πέρασε πολύ κοντά από τη γη. Όλοι αυτοί πίστευαν πως πίσω από τον κομήτη κρυβόταν ένα διαστημόπλοιο που μετέφερε τον Ιησού και αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για να πάρει μαζί του τις ψυχές τους
Παρά την λαϊκή ρήση :Είναι άχρηστος σαν τα αρχίδια του Πάπα, που υπονοεί πως ο ποντίφικας όχι μόνο δεν δικαιούται να τα χρησιμοποιεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο, αλλά η παρουσία τους αποτελεί και βάρος στον κάτοχό τους, αντίθετα από όλους αυτούς που έκοβαν τους όρχεις τους ο Πάπας έπρεπε, μετά το κάζο που είχαν πάθει με τηνΠάπισσα Ιωάννα, να μην τα έχει κόψει.
Αντιγράφω από εδώ :
Το πιο σημαντικό επιχείρημα ότι η πάπισσα Ιωάννα ήταν ιστορικά υπαρκτό πρόσωπο, αποτελεί -ίσως- η εικαζόμενη, επί πέντε μετά από αυτήν αιώνες, διαδικασία επιλογής του προκαθήμενου της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, όπως επιβεβαιώνεται από διαφορετικές πηγές, όπως έναν οδηγό της Ρώμης του 15ου αιώνα, τη μαρτυρία του Γαλάτη κληρικού Αδάμ του Ουσκ (Adam de Usk), αυτόπτη μάρτυρα της εκλογής πάπα, και πολλές άλλες σχετικές γραφές.


Σύμφωνα με τις γραφές αυτές η ολοκλήρωση της εκλογής νέου πάπα γινόταν με επιβεβαίωση του ανδρικού του φύλου από κάποιον, εντεταλμένο γι' αυτό, διάκονο ο οποίος, μετά από ψηλάφηση των γεννητικών αδένων του υποψήφιου, σε ειδικά σχεδιασμένη διάτρητη πολυθρόνα, αναφωνούσε στο κονγκλάβιο των εκλεκτόρων-καρδιναλίων τη φράση«Duos habet et bene pendentes», δηλαδή «Δύο έχει και καλά κρεμάμενους», για να εισπράξει την επιδοκιμασία των παρευρισκόμενων με τη φράση «Deo gratias», δηλαδή «Δόξα στο Θεό».
Αν πάλι ο υποψήφιος διέθετε μόνον έναν εκ των διδύμων αδένων, ο διάκονος επιβεβαίωνε το γεγονός με τη φράση:«Est unus», δηλαδή υπάρχει ένας και ο χορός των καρδιναλίων απαντούσε με τη λέξη «sufficit», δηλαδή αρκετός.
Τέλος, όταν ο ελέγχων διαπίστωνε ανυπαρξία γεννητικών αδένων στον υποψήφιο (ο ευνουχισμός ήταν συνήθης τιμωρία πολεμικών αιχμαλώτων από πειρατές οι οποίοι, την εποχή εκείνη, κυριαρχούσαν στις θάλασσες) ανακοίνωνε περίλυπος το γεγονός με τη φράση «Est nullus», δηλαδή «Ουδείς υπάρχει» για να πάρει την απάντηση των εκλεκτόρων με τη φράση: «Deus providebit», δηλαδή «Ο Θεός θα εφοδιάσει». Βέβαια, ουδέποτε και ουδένα εφοδίασε ο θεός μετά την αποκοπή, αλλά η εκκλησία δεν στέκεται σε τέτοιες λεπτομέρειες! Από την παραπάνω διαδικασία προέρχεται και η άλλη λαϊκή φράση ΄Επιασε τον Πάπα από τ΄αρχίδια! που χρησιμοποιείται για κάποιον που θεωρεί πως έχει κάνει κάτι πολύ σημαντικό, όπως ο διάκονος που έχει αυτό το καθήκον και ο οποίος γι΄αυτό γίνεται αλαζών και υπερόπτης.

Κλείνοντας το θέμα δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω ότι ο λαός μας από τήν πείρα του καί από τήν μακρόχρονη Παράδοσή μας, έχει δώσει στούς Αγίους με κάποιες "ειδικότητες" όπως ακριβώς συμβαίνει καί μέ τούς εν ζωή γιατρούς
Έτσι ο Άγιος Αρτέμιος είναι ο άγιος που ασχολείται με τις κήλες αλλά λόγω γειτνιάσεως αναγκαστικά και με τους όρχεις!
Όπως μπορεί κανείς να διαβάσει στο συναξάρι του τα θαύματα είναι πολλά και σχετικά.
Στην μία περίπτωση ενας άνθρωπος τις έχων τα δίδυμα του πολλά εξογκωμένα από το σπάσημον,του ζήτησε βοήθεια οπότε ό άγιος κύφας (έσκυψε) και πιάσας επιτήδεια μέ τάς δύο του χείρας τό σπάσιμον τών διδύμων του, έσφιγξεν αυτά όσον έδύνατο, ό δέ ασθενής πονήσας μεγάλως και φωνάξας τό, ούαί μοι,
Στην άλλη ένας που είχε τρεις κήλας (φούσκας) είς τα δίδυ­μα του ο άγιος γυμνώσας τό πάθος και ψηλαφήσας μέ τάς χείρας του, έσφράγισεν αυτό μέ τό σημείον του σταυρού και θεραπεύτηκε!
Μια άλλη άκρως πρωτότυπη θεραπεία ήταν ενός με βάρος ανυπόφορον εις τά δί­δυμα,οποτε ο άγιος του είπε ύπαγε είς τόν γείτονα σου Ίωάννην τόν χαλκέα και βάλε την κήλην τών διδύμων σου επάνω είς τόν άκμωνά του, και εάν εκείνος κτυπήση αυ­τήν δυνατά με το πυρωμένον σφυρίον του, ευθύς θά ίατρευθής. Αυτός βέβαια φοβήθηκε αλλά τελικά με τα πολλά πείστηκε επήγεν είς τόν χαλκέα καιέβαλε το σπάσιμόν του επάνω είς τόν άκμωνα εκείνου. Βλέπων δε το πυρωμένον σφυρίον ότι κατέβαινεν επάνω εις το σπάσιμόν του, ετραβίχθη οπίσω άπό τόν φόβον του, και ώ του θαύματος! ευθύς το σπάσιμόν ηφανίσθη και το σφυρίον έκτύπησεν επάνω είς τόν ξηρόν άκμωνα.
Αλλά ο άγιος δεν ανέχεται και να τον περιγελούν και έτσι όταν ένας ράπτης κορόιδεψε ένα πιστό που πήγαινε λαδάκι και κεριά στον ναό του αγίου και του είπε αδελφέ, όταν έπιστρέψης από τόν άγιον Άρτέμιον, φέρε μοι μίαν κήλην τών διδύμω, δεν φαντάστηκε τι τον περιμένει.
Όταν αυτός επέστρεφε από τον ναό ήρχισαν νά καταβαίνουν τά δίδυμα του, και επειδή έκατέβησαν πολύ και το σπάσιμόν του ηυξήθη, εννόησεν ότι διά τόν περιγελαστικόν λόγον εκείνον του ράπτου, έπαθε το πάθος αυτό.
Για να μην περιττολογούμε επήγε πίσω στον ράφτη και έσηκωσε μέ θυμόν τά φορέματα του, διά νά δείξη είς τους ορώντας το σπάσιμόν όπερ έπαθε, καί, ώ του θαύματος! αυτός μεν εύρεν εαυτόν υγιή, ό δέ ράπτης έφώναζεν, ούαί μοι! και έδειξεν εις όλους το σπάσιμόν τών διδύμων, όπερ τότε παρευθύς συνέβη είς αυτόν.