Δευτέρα 27 Αυγούστου 2018

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Ἱκέτιδες (678-709)

μηδέ τις ἀνδροκμὴς [στρ. γ]
λοιγὸς ἐπελθέτω
680 τάνδε πόλιν δαΐζων,
ἄχορον ἀκίθαριν
δακρυογόνον Ἄρη
βοάν τ᾽ ἔνδημον ἐξοπλίζων.
νούσων δ᾽ ἑσμὸς ἀπ᾽ ἀστῶν
685 ἵζοι κρατὸς ἀτερπής·
εὐμενὴς δ᾽ ὁ Λύκειος ἔ-
στω πάσᾳ νεολαίᾳ.

καρποτελῆ δέ τοι [ἀντ. γ]
Ζεὺς ἐπικραινέτω
690 φέρματι γᾶν πανώρῳ·
πρόνομα δὲ βότ᾽ ἀγροῖς
πολύγονα τελέθοι·
τὸ πᾶν τ᾽ ἐκ δαιμόνων λάχοιεν.
εὔφημον δ᾽ ἐπὶ βωμοῖς
695 μοῦσαν θείατ᾽ ἀοιδοί·
ἁγνῶν τ᾽ ἐκ στομάτων φερέ-
σθω φήμα φιλοφόρμιγξ.

φυλάσσοι τ᾽ ἀτρεμαῖα τιμὰς [στρ. δ]
τὸ δάμιον, τὸ πτόλιν κρατύνει,
700 προμαθὶς εὐκοινόμητις ἀρχά·
ξένοισί τ᾽ εὐξυμβόλους,
πρὶν ἐξοπλίζειν Ἄρη,
δίκας ἄτερ πημάτων διδοῖεν.

θεοὺς δ᾽, οἳ γᾶν ἔχουσιν, αἰεὶ [ἀντ. δ]
705 τίοιεν ἐγχωρίοις πατρῴαις
δαφνηφόροις βουθύτοισι τιμαῖς.
τὸ γὰρ τεκόντων σέβας
τρίτον τόδ᾽ ἐν θεσμίοις
Δίκας γέγραπται μεγιστοτίμου.

***
Κανείς ανθρωποφτόρος χαλασμός
να πέφτει μέσα εδώ ας μη σώνει
680 ρημάζοντας την πόλη,
κι αντίς κιθάρες και χορούς,
Άρη με δάκρυα κι οδυρμούς
κι αμάχης ντόπιας χλαλοή αρματώνει.
Το σμάρι οι αρρώστιες οι κακές
μακριά ας πετά απ᾽ τις κεφαλές
των πολιτών κι αλλού ας καθίσει
και σ᾽ όλη τους να προσγελά
τη νεολαία γκαρδιακά
ο Λύκειος ας θελήσει.

Κι ακόμη ας δίνει ο Δίας στη γης
690 άφτονες να τελειώνει τις σοδειές της
και τους καρπούς κάθ᾽ εποχής·
όλα οι θεοί ας τα ευλογούνε
και τα κοπάδια στις βοσκές
με πολλές γέννες να φτουρούνε.
Σε πανηγύρια γιορτινά
οι ψάλτες άσματα ιερά
στους βωμούς ας τονίζουν γύρα,
και στόματα παρθενικά
τραγούδια ας χύνουνε φαιδρά
με συνοδεία τη λύρα.

Έτσι πάντ᾽ ας φυλάγει απαρασάλευτα
τα δικαιώματά της η Εξουσία,
που κυβερνάει τη χώρα και προβλεπτική
700 έχει φροντίδα την κοινή ευτυχία·
και με τους ξένους καλοσύβαστοι,
πριν πόλεμο αρματώσουνε και γίνουν
όσα κακά αναπόφευγα,
με δίκες τις διαφορές ας λύνουν.

Στους ντόπιους τους θεούς πὄχουν τη χώρα τους
πάντ᾽ ας προσφέρουνε τιμή ορισμένη
από τους νόμους τους πατροπαράδοτους,
θυσίες βοδιών, δαφνοστεφανωμένοι·
γιατί, να ᾽χουμε σέβας στους πατέρες μας
αυτή έχει τρίτην εντολήν η Δίκη
στους νόμους της γραμμένη, η πανυπέρτατη,
που η πιο τιμή η μεγάλη της ανήκει.

Η ανάλυση του Θουκυδίδη ως το παράδειγμα της θεωρίας διεθνών σχέσεων

Ένας επιστημονικός κλάδος θεμελιώνεται όταν είναι προικισμένος τόσο με ένα πλέγμα θεμελιωδών γενικών νόμων (το επιστημονικό Παράδειγμα) όσο και με αξιόπιστα θεωρητικά εποικοδομήματα (τις επιμέρους θεωρίες).
 
Επιστημονική επανάσταση έχουμε, όπως συνηθίζουμε να γράφουμε, όταν αυτοί οι γενικοί νόμοι πάψουν να υπάρχουν.
 
Στην περίπτωσή μας, το Θουκυδίδειο Παράδειγμα θα χάσει μέρος της αιτιολογικής του συνάφειας μόνο αν υπάρξει μια αδιατάραχτη παγκόσμια ανθρωπολογική δομή και κατ’ επέκταση δυνατότητες ύπαρξης μιας νομιμοποιημένης παγκόσμιας εξουσίας.
 
Το ίδιο ισχύει αν υπάρξουν μη ηγεμονικές κοσμοσυστημικές δομές, για παράδειγμα, αν αναπτύσσονταν  πνευματικές, υλικές και διοικητικές δομές παρόμοιες με αυτές της Βυζαντινής Οικουμένης, σύμφωνα όμως με τις προϋποθέσεις του σύγχρονου εθνοκρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος, δηλαδή, σύμφωνα με τα τετελεσμένα των διακρατικών σχέσεων όπως εξελίχθηκαν μετά την Συνθήκη της Βεστφαλίας.
 
Στο ιστορικό-διεθνολογικό έργο Πελοποννησιακός Πόλεμος, ο Θουκυδίδης περιέγραψε με πληρότητα και οξυδέρκεια το σύνολο σχεδόν των διλημμάτων και των προβλημάτων ενός διακρατικού συστήματος κυριαρχίας-αναρχίας που περιέχει αίτια πολέμου.
 
Ως διεθνολόγος περιέγραψε με ακρίβεια τα παρεμβαλλόμενα αίτια πολέμου που αποσταθεροποιούν τις διακρατικές σχέσεις, καθώς επίσης και την ισορροπία δυνάμεων ως προϋπόθεση σταθερότητας και τον ρόλο της ισχύος στην κατανομή συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας.
 
Ο Θουκυδίδης, επιπλέον, δεν στάθηκε μόνο στις διακρατικές σχέσεις.
 
Συμπεριλαμβάνει πολύτιμες παρατηρήσεις και για τα άλλα δύο επίπεδα ανάλυσης, δηλαδή τον άνθρωπο και το κράτος.
 
Αναφερόμενος στην φύση του ανθρώπου υποβάλλει, αντίστοιχα με τον Αριστοτέλη, την αυτονόητη αλήθεια ότι η αστάθμητη ατομική ανθρωπολογική ετερότητα για να μην λειτουργεί θηριωδώς απαιτείται να είναι πολιτικά ενταγμένη.
 
Αλλαγή παραδείγματος μπορεί να συντελεστεί σταδιακά εάν τρεις προϋποθέσεις εκπληρώνονται ολοένα και περισσότερο.
 
Πρώτον, εάν και όταν ενδοκρατικά η έμμεση αντιπροσώπευση αποκτήσει ιδιότητες έμμεσης τουλάχιστον δημοκρατίας με φορά και ρυθμό κίνησης που φέρνει τα πολιτειακά συστήματα κοντά σε μια κατάσταση άμεσης δημοκρατίας η οποία στην τεχνολογικά προηγμένη εποχή μας δεν είναι πλέον αδιανόητη.
 
Κύριο αιτούμενο μιας τέτοιας κίνησης είναι η ανθρωποκεντρική μετεξέλιξη των ανθρωπολογικών και πολιτειακών δομών, ζήτημα για το οποίο η στοχαστική συνεισφορά του συναδέλφου Γιώργου Κοντογιώργη που παρευρίσκεται εδώ είναι ανεκτίμητη.  
 
Δεύτερον, εάν και όταν κοσμοσυστημικά εκπληρωθούν προϋποθέσεις που θα αποδυναμώνουν την νοηματοδότηση της πολιτικής με όρους ισχύος, κατάσταση μέσα στην οποία είμαστε σήμερα εγκλωβισμένοι λόγω των κρατικών τετελεσμένων του μοντερνιστικού καθεστώτος της κυριαρχίας που επικράτησε μετά τον 16ο αιώνα.
 
Τρίτον, εάν και όταν εξαλειφτούν ή τουλάχιστον αποδυναμωθούν τα κύρια αίτια πολέμου, κυρίως της άνισης ανάπτυξης μεταξύ περιφερειών και κρατών, τετελεσμένα στα οποία οφείλονται, επίσης στο Βεστφαλιανό καθεστώς το οποίο ανάτρεψε τις κοσμοσυστημικές δομές που κτίστηκαν από την κλασική εποχή μέχρι την Βυζαντινή Οικουμένη.
 
Μέσα από τα τετελεσμένα αυτά γεννήθηκαν
 
i) Ο συγκαιρινός ηγεμονισμός,
ii) η αποικιοκρατία,
iii) ο μοντερνιστικός διεθνιστικουλισμός (η ιδέα δηλαδή παγκόσμιας ενοποίησης υπό υλικές μόνο προϋποθέσεις, όπως υποστηρίζουν όλες οι μοντερνιστικές ιδεολογίες) και
iv)  η αδιέξοδη αλλά υπαρκτή και αληθινή ανελέητη ηγεμονική διαπάλη των ηγεμονικών δυνάμεων όπως προβάλλεται στο βάθος του ορίζοντα του 21ου αιώνα.
 
Βέβαια, για να είμαι ακριβής και επιχειρηματολογικά συνεπής, θέλω να τονίσω ότι τα πορίσματα των δικών μου θεωρήσεων του συγχρόνου διεθνούς συστήματος είναι πως δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει με ευκολία ότι η άνιση ανάπτυξη ως κύριο αίτιο πολέμου θα μπορούσε να εξαλειφτεί, τουλάχιστον όσον αφορά τις επόμενες δεκαετίες.
 
Γι’ αυτό, και στα τελευταία μου κείμενα –και κυρίως στο Κοσμοθεωρία των Εθνών– παραφράζοντας τον Καβάφη και εδρασμένος στο Θουκυδιδειο στοχαστικό κεκτημένο, επιχειρώ να περιγράψω μια εθνοκρατοκεντρική πορεία του συγκαιρινού διεθνούς συστήματος προς μια μάλλον μακρινή Ιθάκη.
 
Σ’ αυτή την μάλλον μακρά πορεία οι αμείλικτες θεωρήσεις του Θουκυδίδη για τα αίτια πολέμου θα είναι ανελέητα αληθινές και οδυνηρές για όσους δεν τις λάβουν υπόψη και δεν μεριμνήσουν να διαφυλάξουν το  κεκτημένο της εθνοκρατικής της ανεξαρτησίας την οποία με κόπο κατάφεραν να αποκτήσουν αγωνιζόμενοι ενάντια στους αποικιοκρατικούς και νέο-ηγεμονικούς κατεξουσιασμούς.
 
Το κύριο ζήτημα που τίθεται στην πορεία αυτή δεν είναι μια εσχατολογική υπόσχεση ενός μακάριου διακρατικού τερματικού, μια δηλαδή εσχατολογική υπόσχεση αντίστοιχη με αυτή όλων των υποκριτικών ή ουτοπικών διεθνιστικών ιδεολογιών περί ύπαρξης ενός τόπου χλοερού, αγαθοεργού, αλτρουιστικού και ανθρωπολογικά τρυφερού που τερματίζουν τους ανταγωνισμούς και όλα μας τα προβλήματα.
 
Το ζήτημα που πρωτίστως τίθεται είναι οι προϋποθέσεις της διαδρομής και ο προσανατολισμός της πορείας ενός διεθνούς συστήματος που αποκτά ολοένα και περισσότερο εθνοκρατοκεντρικές ιδιότητες.
 
Εδώ ακριβώς, έχουμε την λεπτή αλλά ουσιαστική διάκριση μεταξύ του κρατοκεντρικού συστήματος της Βεστφαλίας και του εθνοκρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος, όρος που καταδεικνύει την ήδη ορατή τάση μιας ολοένα μεγαλύτερης ανάπτυξης της δημοκρατίας, μιας ολοένα βαθύτερης ανθρωποκενρικά διαμορφωμένης εθνικής ανθρωπολογίας και μιας ολοένα βαθύτερης αντί-ηγεμονικής εθνοκρατοκεντρικής διεθνούς δομής.
 
Φρόνιμο είναι να τονιστεί πως ακόμη και αν επιτυγχάνονται ολοένα υψηλότερες βαθμίδες συντελεστικών κοσμοσυστημικών προϋποθέσεων, στο ορατό μέλλον η εθνοκρατοκεντρική πορεία δεν μπορεί παρά να είναι μια τρικυμισμένη θαλασσοπορία από την οποία δεν θα λείψουν οι θυμωμένοι ηγεμονικοί Κύκλωπες και Ποσειδώνες, οι ουτοπικές διεθνιστικές σειρήνες, οι διεθνικοί Λαιστρυγόνες και κάθε είδους άλλα αίτια πολέμου που στο συγκαιρινό διακρατικό σύστημα αφθονούν.
 
Η σταθερότητα – υποστηρίζω – θα συναρτάται με ολοένα βαθύτερες κοσμοσυστημικές παραδοχές γύρω από δύο άξονες:
 
Πρώτον, πνευματικών και πολιτικών κατακτήσεων που θα αποδυναμώνουν την νοηματοδότηση της πολιτικής με όρους ισχύος που μας κληρονόμησε ο μοντερνισμός των πέντε τελευταίων αιώνων, με αποτέλεσμα να ενισχυθούν πάντοτε παρούσες ηγεμονικές ιστορικές τάσεις και να αποδυναμωθούν οι προαναφερθείσες πνευματικές και πολιτικές κατακτήσεις.
 
Δεύτερον, την εμβάθυνση των πνευματικών και  πολιτικών παραδοχών που ενισχύουν την εθνική ανεξαρτησία η οποία είναι σύμφωνη με το κλασικό ιδεώδες της ανεξαρτησίας ή αντίστοιχα τις υψηλές αρχές του συγχρόνου διεθνούς δικαίου: Η κοσμοθεωρία των εθνών είναι η θεμελιώδης παραδοχή περί εθνικής ανεξαρτησίας.
 
Δηλαδή, οι θεμελιώδεις πνευματικές και πολιτικές παραδοχές των εθνοκρατών και των πολιτών τους που εάν ενισχύονται λογικό είναι στο κοσμοσυστυμικό επίπεδο να ενισχύονται τα αντί-ηγεμονικά αντανακλαστικά και οι αντί-ηγεμονικές συσπειρώσεις.
 
Η κοσμοθεωρία των εθνών, υποστηρίζεται, θα είναι ολοένα και περισσότερο κοσμοσυστημικά συναφής εάν ολοένα και περισσότερο την υιοθετούν οι κοινωνίες μεγάλων εθνών και εάν αντί ηγεμονικής εξωστρέφειας αφοσιωθούν στην δημοκρατική ανθρωπολογική διαμόρφωσή τους και στην απόλαυση της ανθρωπολογικής ετερότητάς τους.
 
Για να το πούμε διαφορετικά μια ορθολογιστική ανάλυση του διεθνούς συστήματος απαιτείται να αποφεύγει τις εξωπραγματικές ωραιοποιημένες εσχατολογίες και να αποκλείει κάθε ιδέα περί ενός επερχόμενου «παγκοσμιοποιημένου» παραδείσου αμέριμνων πλανητικών γυρολόγων ή περί ύπαρξης ενός αγαθοεργού παγκόσμιου ηγεμόνα στις αγκάλες του οποίου θα μπορούσαμε να εναποθέσουμε το μέλλον μας.
 
            Μια ορθολογιστική ανάλυση το μόνο για το οποίο μπορεί να μιλά για να είναι κοινωνικοπρακτικά συναφείς είναι για τον αγώνα δημοκρατίας, πολιτικής ελευθερίας και εθνικής ανεξαρτησίας που αναπόδραστα θα διεξάγεται εν μέσω τρικυμισμένης θαλασσοπορίας προς μια Ιθάκη απομακρυσμένη ή και αθέατη στο ορατό μέλλον.
 
            Επίσης, για ολοένα και μεγαλύτερη εμπέδωση κοσμοσυστημικών προϋποθέσεων που θα μπορούσαν να συντελέσουν σε ολοένα μεγαλύτερη σταθερότητα.
 
Άλματα που αφελώς ή υποκριτικά κάνουν λόγο για κάποιο επικείμενο παραδεισένιο παγκόσμιο τόπο άκακων και αμέριμνων κατοίκων όπου η διανεμητική δικαιοσύνη και η κατανομή των πόρων θα επιτυγχάνεται μαγικά, οδηγούν αναπόδραστα σε τραγικά στοχαστικά και πολιτικά σφάλματα.
 
Οι βασικές θεωρήσεις μέσα στον πυρήνα του Θουκυδίδειου Παραδοσιακού Παραδείγματος όπου παροικεί η καλή θεωρία διεθνών σχέσεων δεν προτείνει καμιά εξειδικευμένη ερμηνεία αναφορικά με το ένα ή το άλλο πρακτικό ζήτημα της καθημερινής διεθνούς πολιτικής.
 
Οι πολιτικός στοχασμός διεθνών σχέσεων περιγράφει την δομή, τους προσανατολισμούς, τις παθολογίες και τα διλήμματα σε αναφορά με τα οποία ο καθείς παίρνει τις αποφάσεις του.
 
Αυτό που έχει ανάγκη ο πολίτης  μέσα σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον όπου αγωνίζεται να κατακτήσει μεγαλύτερο ρόλο ως εντολέας της εντολοδόχου εξουσίας είναι μια διαυγής αντίληψη και βαθιά κατανόηση της φύσης, του χαρακτήρα και των λειτουργιών του διεθνούς συστήματος όπως πραγματικά είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι ή όπως ο ένας ή άλλος πολιτικός θεολόγος υπόσχεται ότι θα είναι .
 
Οι πρακτικές αποφάσεις είναι υπόθεση των ίδιων των κοινωνιών και αυτό διδάσκει η αυστηρά περιγραφική και ερμηνευτική Θουκυδίδεια παράδοση.
 
Μέχρι να ανατραπεί ο μοντερνιστικός κρατοκεντρικός κόσμος όπως διαμορφώθηκε μετά την αντιστροφή των ιστορικών τάσεων που προκλήθηκε λόγω παρακμής και πτώσης του Κοσμοσυστήματος της Ανατολικής Ρώμης, η συνολική αντίληψη που αποπνέουν οι περιγραφές του βασικά αλάνθαστου Θουκυδίδειου Παραδοσιακού Παραδείγματος για τη φύση και τη λειτουργία του διεθνούς συστήματος θα είναι πολύτιμες.
 
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι στο θεωρητικό κεκτημένο των μοντερνιστών αναλυτών της Θουκυδίδειας παράδοσης – ενίοτε ακούει στο όνομα Πολιτικός Ρεαλισμός, ο οποίος αφορά μόνο εκείνες τις αναλύσεις που εκπληρώνουν προϋποθέσεις περιγραφικής πληρότητας και αξιολογικής ελευθερίας –, αν και διαφορετικών θεωρητικών αφετηριών οδηγείται στο ίδιο βασικά συμπέρασμα και την πολιτική τυπολογία που διατυπώνει καθώς και τον τρόπο που συνδέει αυτή την τυπολογία με το κρατοκεντρικό σύστημα τόσο της κλασικής εποχής όσο και των Νέων Χρόνων.
 
            Συντομογραφικά, η πολιτική ωρίμανση στο επίπεδο του ανθρώπου, του κράτους και του διεθνούς συστήματος δεν σχετίζεται με την μοντερνιστική κληρονομιά που νοηματοδοτεί την πολιτική με όρους ισχύος (βαφτίζοντάς την αυθαίρετα, μάλιστα, ως «δημοκρατική»).
 
Αντίθετα συναρτάται άμεσα αφενός με την εμβάθυνση αφενός της δημοκρατίας ενδό-Πολιτειακά και αφετέρου με κοσμοσυστημικές προϋποθέσεις που ο ΓΚ καθώς και μερικοί άλλοι αναλυτές συνδέουν με το Βυζαντινό πολιτικό, πνευματικό και οργανωτικό κεκτημένο.
 
            Επιτρέψτε μου να υποστηρίξω ότι έτσι προσεγγίζοντας το σύγχρονο διεθνές σύστημα, χωρίς ακριβώς να υποτιμούνται τα ιστορικά τετελεσμένα της νεότερης κρατοκεντρικής εποχής, διανοίγεται ένα τεράστιο πεδίο στοχαστικού προβληματισμού συναφούς με την ανθρωπολογική και πολιτική συγκρότηση του κόσμου όπως αυτή πραγματικά είναι και όπως αυτή πραγματικά εξελίσσεται.
 
Θα ήταν παράλειψη να μην τονίσω ότι αυτή η κρατοκεντρική δομή των Νέων Χρόνων διαφέρει από τη κλασική στον βαθμό που κανένα σύγχρονο κράτος δεν διαθέτει τις βαθμίδες ατομικής, κοινωνικής και πολιτικής ελευθερίας που συναντούμε στην κλασική Πολιτεία. Η ανθρωπολογική, πνευματική, πολιτική διαφοροποίηση του συγχρόνου διεθνούς συστήματος και των μονάδων του είναι πολύ μεγαλύτερη σε σύγκριση με την κλασική εποχή.
 
Εξ ου και η ανάγκη για μια βάσιμη διεπιστημονική προσέγγιση της οποίας οι έλληνες θα έπρεπε λογικά να είναι πρωτοπόροι και όχι ουραγοί.
 
Εδώ λοιπόν τίθεται και ένα ζήτημα κλίμακας. Παρά το γεγονός ότι είχαμε ενδο-πολιτειακή αποκορύφωση της δημοκρατίας σωστά νοούμενης, μεταξύ άλλων, ως η άμεση σχέση, εντολέα πολίτη και εντολοδόχου εξουσίας, οι σχέσεις των δημοκρατικών πολιτειών παρέμειναν σχέσεις δύναμης, γεγονός που ερμηνεύει και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
 
Αυτό που έλειπε στην κλασική εποχή ήταν οι προϋποθέσεις μιας κοσμοσυστημικής πολιτικής και πνευματικής δομής, την οποία πολλοί πλέον αναζητούν στην Βυζαντινή Οικουμένη ως το κυριότερο ιστορικό παράδειγμα.
 
Βέβαια, εκτιμώ ότι, αν και ουσιαστικές και πρωτοπόρες, οι σχετικές μελέτες βρίσκονται ακόμη στην αφετηρία, εν μέρει τουλάχιστον λόγω κυριαρχίας των μοντερνιστικών ερμηνειών στον ακαδημαϊκό χώρο.
 
Η κυριαρχία των ξεπερασμένων πλέον μοντερνιστικών ιδεολογιών στην Ελλάδα, στην χώρα δηλαδή όπου κανείς θα ανέμενε να μελετήσουν αυτή την μεγάλη πολιτική, πνευματική και πολιτισμική κληρονομιά, όντως αποτελεί αλλόκοτο και αφύσικο παράδοξο.
 
Ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι εισερχόμενοι στον 21ό αιώνα και στην φάση της αρχής του τέλους της ηγεμονίας των πρώην μοντερνιστικών αποικιοκρατικών και ηγεμονικών δυνάμεων, η ζήτηση πολιτικού στοχασμού με ιστορική θέαση θα είναι πολύ μεγάλη.
 
Η ζήτηση αυτή θα είναι μεγάλη για ένα ακόμη σημαντικό λόγο: δεν έχουμε μόνο τα τετελεσμένα μιας διαδεδομένης αντίληψης της πολιτικής με όρους ισχύος κύριοι φορείς της οποίας είναι τα μοντερνιστικά ηγεμονικά κράτη, αλλά και αναρίθμητα αίτια πολέμου πολύ μεγαλύτερα απ’ ότι στην  κλασική εποχή διαμέσου των οποίων το διεθνές σύστημα αναπόφευκτα θα πορευτεί.
 
Τα αίτια πολέμου σήμερα είναι πολύ περισσότερα και πολύ οξύτερα σε σύγκριση με αυτά που περιέγραψε ο Θουκυδίδης.
 
Κυρίως λόγω γιγάντωσης των αιτιών πολέμου που προκάλεσε το μακραίωνο φαινόμενο της αποικιοκρατίας και λόγω της  προαναφερθείσης καθολικής νοηματοδότησης της ενδοκρατικής και διακρατικής πολιτικής με όρους ισχύος.  
 
Σε όλο το φάσμα του σύγχρονου δήθεν θεωρητικού προβληματισμού των διεθνών σχέσεων πλην των αξιολογικά ελεύθερων θεωρήσεων του Πολιτικού Ρεαλισμού, έχουμε και μια ανίερη χρήση της Θουκυδίδειας ανάλυσης.
 
Ενώ δηλαδή ο Θουκυδίδης περιγραφικά και πραγματολογικά θεμελιωμένα παρατηρεί ότι σε ένα κρατοκεντρικό σύστημα όπου υπάρχουν αίτια πολέμου «ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί και προσαρμόζεται», πολλοί στηριγμένοι σε μοντερνιστικές δαρβινιστικές νοηματοδοτήσεις της πολιτικής στηρίζουν τις πολιτικές τους πράξεις στην αντεστραμμένη ρήση «οι ισχυρός πρέπει να επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος πρέπει να προσαρμόζεται».
 
Επιστημονικά και πολιτικά αυτό είναι απαράδεκτο καθότι στρέφεται κατά της ανθρώπινης οντολογίας και των ανθρωπολογικών-πολιτικών κεκτημένων που αυτή συνεπάγεται.
 
Σε ακόμη πιο διεστραμμένες εκδοχές σε λιγότερο ισχυρά κράτη στο όνομα της μιας ή της άλλης ιδεολογικής εσχατολογίας με την οποία η εκάστοτε ηγεμονική δύναμη μεταμφιέζει ψευτο-κοσμοϊστορικά σχέδια μερικοί υποστηρίζουν ότι «ο αδύναμος πρέπει να παραμένει αδύναμος, πρέπει να συμβιβάζει την εθνική του ανεξαρτησία και πρέπει να υποχωρεί και να προσαρμόζεται στις ηγεμονικές και αναθεωρητικές αξιώσεις».
 
Έτσι λοιπόν λέμε ότι ο Θουκυδίδης διέγνωσε τα αίτια του  πολέμου και τον διαμορφωτικό ρόλο της ισχύος.
 
Όπως και με την ιατρική επιστήμη, με την καλή διάγνωση και με το καλό φάρμακο κανείς μπορεί να θεραπεύσει ή αντίστροφα να συναγάγει λάθος συνειρμούς και να σκοτώσει τον ατυχή ασθενή.   
 
Εμείς θεωρούμε ως πολιτική επιστήμη των διεθνών σχέσεων του συγχρόνου διακρατικού συστήματος τις θεωρίες εκείνες που κτίζονται πάνω στην αξιολογικά ελεύθερη και παραδειγματικά περιγραφική ανάλυση του Θουκυδίδη και πάνω στην ακλόνητη επιστημολογία του.
 
Μια ανάλυση η οποία όπως σωστά παρατηρεί η Jacqueline Rommilly στο βιβλίο της για την επιστημολογία του Θουκυδίδη:
 
· «διακρίνεται για την σχεδόν απόλυτη αντικειμενικότητα του ερευνητή»,
· την βάσιμη συνάρτηση της λεπτομέρειας με το σύνολο,
· την μνημόνευση εκείνων  που είναι σημαντικά, καθολικά και διαχρονικά ανεξαρτήτως ατομικών περιπτώσεων και
· την φροντίδα για αυστηρή ακρίβεια επί της ουσίας.
      
Προτερήματα δηλαδή που επιτρέπουν, όπως το θέτει η γαλλίδα ερευνήτρια, «να εντοπίσουμε κάτω από τις επιμέρους πράξεις την ύπαρξη τάσεων, αιτίων και λογικών αλληλουχιών, που είναι ολοένα και πιο βαθιές και μακρινές, που η αληθοφάνειά τους παίρνει έτσι έναν χαρακτήρα πιο γενικό», πιο ανεξάρτητο από τις περιστάσεις και τα πρόσωπα: αυτές οι αλληλουχίες επαναλαμβάνονται τόσο περισσότερο όσο πιο αυστηρά έχουν αναχθεί στο ουσιώδες».

Μπορούμε να βρούμε την ουσία της ζωής;

Ο καθένας από εμάς έχει αναρωτηθεί τι είναι το ουσιαστικό για τη ζωή του; Τι είναι αυτό, για το οποίο αξίζει να ζει και να παίρνει νόημα η ύπαρξή του;

Το ουσιαστικό είναι να ζει και να αγκαλιάζει τη ζωή κάθε στιγμή οπουδήποτε και να βρίσκεται. Να την αρπάζει στην αγκαλιά του με πάθος! Να την αγαπά με όλη του τη δύναμη, να την αγαπά με ό, τι αυτή περιλαμβάνει.

Είναι περιττό κανείς να κλαίει για το χθες, γιατί το χθες έχει τελειώσει. Πρέπει να συγχωρούμε το παρελθόν μας και τους ανθρώπους που μας πλήγωσαν. Δεν ωφελεί να περνάμε τις μέρες μας κατηγορώντας τους άλλους και δείχνοντάς τους με το δάκτυλο. Είναι άδικο ξόδεμα χρόνου να κλαίμε για όσα έγιναν, τη στιγμή που δεν μπορούμε να τα διορθώσουμε. Και να που βρίσκεται το ουσιαστικό: να φεύγουμε μπροστά έχοντας τη γνώση από τα παλιά μας λάθη, ώστε να μην τα επαναλαμβάνουμε στο μέλλον και να συνεχίζουμε με ελπίδα, συγχωρητικότητα και αγάπη για τον εαυτό μας, τους συνανθρώπους μας και τη ζωή.

Υπάρχει ένας κατάλογος λέξεων, οι οποίες αποτελούν ένα είδος οδηγού προς το ουσιαστικό, ένας δεκάλογος προς την ουσία της ζωής κι αυτές είναι:

Ορθή Γνώση, για να δώσει τα απαραίτητα εφόδια για το ταξίδι της ζωής.

Σοφία, για να χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος τη συσσωρευμένη γνώση του παρελθόντος, με τρόπο που θα τον βοηθήσει καλύτερα να ανακαλύψει την παρουσία του στη ζωή.

Κατανόηση, για να δέχεται ο άνθρωπος τους άλλους (που είναι διαφορετικοί) με λεπτότητα και κατανόηση.

Αρμονία, για να μπορεί καθένας να δέχεται τη φυσική ροή της ζωής.

Δημιουργικότητα, για να συνειδητοποιεί και να αναγνωρίζει νέες λύσεις και άγνωστα μονοπάτια στον δρόμο του.

Δύναμη, για να αντιστέκεται στον φόβο και να προχωρεί μπροστά, παρά τις αβεβαιότητες και χωρίς εγγυήσεις για το μέλλον.

Γαλήνη, για να στέκεται γερά στα πόδια του ο άνθρωπος.

Χαρά, για να είναι πάντα γεμάτος τραγούδια, γέλια και χορούς.

Αγάπη, ο σίγουρος οδηγός προς το υψηλότερο επίπεδο συνειδητότητας που είναι ικανός να φθάσει ο άνθρωπος.

Ενότητα, η οποία ξαναφέρνει κάποιον εκεί από όπου ξεκίνησε, δηλαδή στη θέση όπου καθένας είναι ένα με τον εαυτό του και με όλα τα άλλα πράγματα.

Ζωή μέσα στην αγάπη σημαίνει ζωή μέσα στη ζωή και ζωή μέσα στη ζωή σημαίνει ζωή μέσα στην αγάπη. Η ζωή είναι ένα δώρο της φύσης στον άνθρωπο και ο τρόπος που ζούμε τη ζωή μας είναι το δικό μας. Ας κάνουμε το δώρο αυτό υπέροχο!»

Αν αυτό δεν είναι το ουσιαστικό στη ζωή μας, τότε τι άλλο θα ήταν;

Ανθρώπινες φυσαλίδες

Οι άνθρωποι έχουν όνειρα και σκοπούς για τη ζωή. Οραματίζονται φαντασίες και γεμίζουν συνεχώς την ύπαρξή τους με νοήματα που τους τροφοδοτούν με την απαιτούμενη ενέργεια για να συνεχίσουν να σηκώνονται από το κρεβάτι τους κάθε μουντό πρωινό.

Προσηλώνονται σε ιδανικά και εφευρίσκουν κίνητρα που υπερβαίνουν τα επίγεια όρια σε μία ασύμβατη προσπάθειά τους να κερδίσουν την άνιση μάχη με την ανηλεή φθορά του χρόνου.

Οι άνθρωποι μοιάζουν με τις φυσαλίδες που πλέουν στο γαλάζιο του ουρανού, παρασυρμένες από τη δροσερή θέλησή τους για ζωή.

Ωστόσο, γεμίζουν τις αιθέριες φούσκες τους με περιττά πάθη και νοσηρές επιθυμίες, με βαρίδια που φέρουν τη χαρακτηριστική αρτηριοσκλήρωση μίας τρομοκρατημένης ψυχοσύνθεσης, μόνο και μόνο επειδή στην πραγματικότητα φοβούνται τις υψηλές πτήσεις προς την πλέρια ελευθερία.

Οι ανθρώπινες φυσαλίδες ονειρεύονται να φτάσουν ψηλότερα από τον καθένα, έχουν όμως βραχεία διάρκεια παρουσίας στα επίγεια δεινά και είναι καταδικασμένες να σκάσουν ανά πάσα στιγμή με την παραμικρή διαταραχή του αγέρα, επιβεβαιώνοντας ξανά και ξανά το εφήμερο του είναι τους.

Το μοναδικό αποτύπωμα που αφήνουν πίσω τους είναι ένας ισχνός αχός που μόλις και μετά βίας φτάνει στην επόμενη γενιά των νεότερων, μα εξίσου θνητών με τις ίδιες, φυσαλίδων.

Η ελεγεία αυτή είναι απολογητική και κρύβει θλίψη για ανεκπλήρωτους έρωτες που δε βιώθηκαν και για λανθασμένες διαδρομές που πάρθηκαν, ωστόσο δε καταφέρνει να συνταράξει τη ζωή που εξακολουθεί να κυλάει απρόσκοπτη στους δικούς της ξεχωριστούς και «μεταφυσικούς» ρυθμούς.

Οι φυσαλίδες φτάνουν στο απόγειό τους κάθε φορά που ανυψώνονται από το έδαφος, ανεμπόδιστες από τα δεσμά της αριβιστικής επιθυμίας για οικονομική καταξίωση και της ασίγαστης, μυστικιστικής δίψας για υστεροφημία.

Τα ζωτικά «καύσιμα», άλλωστε, που διαρκούν πιότερο, είναι αυτά του συντροφικού χαμογέλιου και της απελευθερωμένης ερωτοαγάπης.

Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά και οι καρδιές τους τόσο μακριά

«Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά η μία στην άλλη, όσο είναι σήμερα. Και ποτέ άλλοτε οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά η μία από την άλλη, όσο είναι σήμερα» σημειώνει πριν χρόνια ο Αντώνης Σαμαράκης σε ένα βιβλίο του με τίτλο Ζητείται Ελπίς.

Σκέφτομαι ποιοι παράγοντες απομακρύνουν τις καρδιές των ανθρώπων; Είναι πολλοί και ποικίλοι κατά περίπτωση. Ωστόσο ο παρονομαστής μπορεί να είναι κοινός. «Φοράει» κανείς τόσα σχήματα στο νου του, έχει καταγράψει έναν κώδικα από τη βρεφική ηλικία με βάση τον οποίο ζει και κινείται. Δεν είναι εύκολο να κάνει έξοδο από τα «κουτάκια» του, με αποτέλεσμα να επιμένει σε μια στάση με αφορμή μια συμπεριφορά που δέχεται.

Αξίζει να μελετήσει κανείς για να αναθεωρήσει αν θέλει, μερικές αλήθειες που προσπερνά ο σύγχρονος άνθρωπος. Θα σκεφτεί κάποιος, και ποιος είναι αυτός; Ήδη απομακρύνθηκε από τη σκέψη. Ο κάθε άλλος είναι αυτός που θέλει ή δεν θέλει κανείς να δει. Αν εγώ σε θαυμάζω, άσχετα αν συμφωνώ με τις απόψεις σου, αν είσαι «ψηλά» στα μάτια μου, η συμπάθεια θα υπερβαίνει τις όποιες μικρότητες μας χωρίζουν και μας βάζουν απέναντι. Είναι μια νόσος η ατάκα που ξεστομίζει η σκέψη του ανθρώπου σήμερα, «τι να μας πει κι αυτός τώρα» κι έτσι ο άνθρωπος παραμένει αυτιστικά απομονωμένος μέσα στην εγγύτητα.

Κάποτε θαύμασα ένα βλέμμα ενός σοφού κι έμεινα λίγες μέρες κοντά του για να ακούσω και να μάθω από τον τρόπο του. Παρατήρησα πως πολλές φορές έκρυβε την καλή του καρδιά κι οι άνθρωποι που τον επισκέπτονταν τον παρεξηγούσαν. Έπειτα πούλαγε τρέλα λέγοντας αλήθειες γι’ αυτούς σε ιστορίες από τον εαυτό του. Οι περισσότεροι κάνοντας «προβολές» όσων κουβαλούσαν εντός τους δεν έδιναν σημασία. Άλλοι πάλι με αγαθή προαίρεση και διάθεση αλληλεπιδρούσαν ευχάριστα. Εκεί έμαθα πως αυτοί που δεν υπολογίζει κανείς μπορούν να σου πουν και να ου δείξουν σπουδαίες αλήθειες.

Είδα εκείνο το διάστημα πως για να έχει αυτός ο απλός άνθρωπος αυτό το βλέμμα που σε μαγνήτιζε και σε γέμιζε αισιοδοξία αθόρυβα, πάλευε πολύ με τον εαυτό του. Στην εργασία του εξυπηρετικός κι ευγενικός με ελεύθερο πνεύμα. Στην οικογένειά του ορεξάτος, εφευρετικός και υποστηρικτικός. Με τους άλλους χαμογελαστός, ντόμπρος, συγκαταβατικός και υπομονετικός. Όλα αυτά ήταν καρποί της θέλησής του να βελτιώνεται και να είναι κοντά στον συνάνθρωπο. Για όλους είχε να πει μια καλή κουβέντα. Δεν φοβόταν, δεν αλληθώριζε, προσηλωνόταν στην ουσία. Ήξερε να τιμά τους άλλους χωρίς διακρίσεις. Όσο ήσουν διαθέσιμος, τόσο αποκάλυπτε το μεγαλείο της υπόστασής του. Έτρωγες μια σούπα στο σπίτι του και χόρταινες γιατί είχε αγάπη. Μια μέρα είπε σε κάποιον που ήταν στεναχωρημένος: «Στήνουμε τείχη με πολεμίστρες προς τους άλλους ενώ δεν υπάρχει λόγος».

Αυτός ο τρόπος που δεν έχει αγκάθια προς τον άλλον αλλά κατανόηση και παραδοχή παρατηρώ πως είναι πολλές φορές ένας δρόμος που έχει χορταριάσει γιατί ο άνθρωπος της εποχής μας δεν επιλέγει να τον βαδίσει. Σίγουρα δεν ταιριάζουν όλοι με όλους, σαφώς τα συμφέροντα συγκρούονται, αλλά μήπως αυτό είναι κάποιες φορές μια πρόφαση που εφησυχάζει τα σχήματα που έχει κάποιος στη σκέψη του για να παραμένει μακριά από τους άλλους; Αυτή η τροποποίηση παρέχει λύσεις ώστε να μην είμαστε διχασμένοι. Όταν αλλάξει αυτή η σκέψη που θεωρεί σωστό μόνο τον εαυτό της θα αλλάξει ο άλλος, θα αλλάξει ο κόσμος. Παράδειγμα; Αν εγώ στέκομαι από τη μια πλευρά θα βλέπω 6 ενώ ο απέναντι θα λέει πως είναι 9. Αν πάω στη θέση του θα την δω αλλιώς. Αλλά ποιος μπαίνει τώρα στη θέση του άλλου; Να έρθει αυτός εδώ! Οι ανθρώπινες σχέσεις χρειάζονται έμπρακτη αυτοθυσία και γενναιοδωρία για να μειωθούν οι αποστάσεις της καρδιάς. Αυτά τα καταγράφω για να τα μοιράζομαι και να τα υπενθυμίζω με τη σειρά μου στον εαυτό μου.

Nietzsche: Θέληση για Δύναμη – Η εύρεση ενός δρόμου προς την απόλυτη Ελευθερία

Ο Νίτσε έλεγε ότι για να γίνεις αυτό που είσαι, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μάθεις ποιος είσαι. Το "γνώθι σαυτόν", όμως, ν' ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το να ξεχνά κανείς τον εαυτό του, να τον παρανοεί, να τον μειώνει, να περιορίζει τους ορίζοντες του και να τον καθιστά μέτριο θα ήταν η συνταγή για την καταστροφή του. Ενώ παράλληλα τονίζει ότι αγαπάει ό,τι μας κάνει μεγαλύτερους από αυτό που είμαστε.

Η φιλοσοφία του δεν είναι οδηγός που επιβάλλει τη σκέψη του, αλλά που ενθαρρύνει την ανεξάρτητη σκέψη.

Η επιρροή του έφερε χαλάρωση των παγιωμένων ιδεών και την ιδέα της απόλυτης ελευθερίας.

Θα 'ρθει μια εποχή που οι άνθρωποι θα πάψουν να φοβούνται τη γνώση, που δε θα μεταμφιέζουν την αδυναμία σε «ηθικό νόμο», που θα βρουν το θάρρος να σπάσουν τα δεσμά του «πρέπει».

Η υπέρβαση όλων των αξιών είναι η φόρμουλά μου, για την υπέρτατη επανεξέταση εκ μέρους της ανθρωπότητας.

Κάθε αληθινή πίστη είναι αλάνθαστη. Εκτελεί όσα ο πιστός ελπίζει να βρει σε αυτή, αλλά δεν προσφέρει τη βάση για την εδραίωση μιας αντικειμενικής αλήθειας.

Αν θες να επιτύχεις ηρεμία και ευτυχία, έχε πίστη.

Αν θες να γίνεις οπαδός της αλήθειας… ψάξε!

Δεν είναι η αλήθεια ιερή, ιερή είναι η αναζήτηση της αλήθειας του καθενός μας! Μπορεί να υπάρχει πιο ιερή πράξη από την αυτοαναζήτηση;

Αυτός που αναζητάει την αλήθεια πρέπει να υποστεί μια προσωπική ψυχολογική ανάλυση - την ονομάζει «ηθική ανατομία»… Και για να το κάνει αυτό, πρέπει πρώτα ν΄ απομακρυνθεί από την εποχή του και τη χώρα του και τότε να εξετάσει τον εαυτό του από μακριά!

Ο ίδιος ο εαυτός σου είναι θέληση για δύναμη. Η αποστολή σου είναι να γνωρίσεις τον εαυτό σου. Ένα είδος αυτογνωσίας που δεν είναι απλά πνευματική ή αφηρημένη. Η γνώση έχει τις ρίζες της στο σώμα. Η αυτογνωσία είναι η απόκτηση όσο το δυνατόν περισσότερης γνώσης σχετικά με το ανθρώπινο σώμα, το σώμα σου, ανατομία-ψυχολογία.

Η ανθρωπότητα είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί και προτείνει το ιδανικό της υπέρβασης του εαυτού. Ένα ιδανικό που αποκαλεί «ο Υπεράνθρωπος». Όχι καταφεύγοντας σε ένα μεταφυσικό βασίλειο έξω από το ανθρώπινο, αλλά εντός των ανθρώπινων δυνατοτήτων.

Ο άνθρωπος βρίσκεται μεταξύ ζώου και υπεράνθρωπου. Η πρόκληση είναι να γίνεις υπεράνθρωπος, όχι να παραμείνεις άνθρωπος ή να εκπέσεις σε ζώο.

Καθήκον μας είναι να τελειοποιήσουμε τη φύση, να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας, την κουλτούρα μας, την οικογένεια, τον σαρκικό πόθο μας, την ωμή κτηνώδη μας φύση, να γίνουμε αυτοί που είμαστε, να γίνουμε ό,τι είμαστε.

Οι μεγάλοι διανοητές πάντα επιλέγουν τη συντροφιά του εαυτού τους και σκέφτονται τις δικές τους σκέψεις, ανενόχλητοι από τον όχλο.

Αντιπαθώ τους άλλους που μου κλέβουν την μοναχικότητά μου χωρίς να μου προσφέρουν αληθινή συντροφιά.

Ξέρω τη μοίρα μου. Κάποια μέρα το όνομά μου θα συνδεθεί με κάτι φοβερό. Μια άνευ προηγουμένου κρίση στη γη. Την πιο βαθιά αλλαγή συνειδήσεων, ενάντια σε όσα πίστευαν μέχρι πρότινος. Ενώ εσείς βλέπετε ιδανικά, εγώ βλέπω τι είναι ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο.

Η μεγαλύτερη αρετή του σπουδαίου στοχαστή είναι η μεγαλοψυχία με την οποία, σαν γνώστης, χωρίς φόβο, συχνά με κάποια αμηχανία, συχνά εν μέσω χλευασμών, προσφέρει τον εαυτό του και τη ζωή του ως υπέρτατη θυσία.

Ένα ντοκιμαντέρ του BBC για έναν από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους όλων των εποχών:


H. Ginott: Τα παιδιά είναι σαν το υγρό τσιμέντο. Ότι πέφτει πάνω τους αφήνει αποτύπωμα

Ο Haim G. Ginott, ήταν ένας κορυφαίος εκπαιδευτικός, παιδοψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής και σύμβουλος γονιών.

Το δε βιβλίο του Between Parent and Child έγινε αμέσως best seller και παραμένει δημοφιλές μέχρι σήμερα, καθώς μέσω αυτού δίνονται συγκεκριμένες συμβουλές για βασικές αρχές της επικοινωνίας που θα καθοδηγήσουν τους γονείς να ζουν με τα παιδιά τους σε πλαίσιο αμοιβαίου σεβασμού και αξιοπρέπειας.

Από όλα όσα αναφέρει, συλλέξαμε τα σπουδαιότερα που πιστεύουμε ότι θα φανούν πολύτιμα στον κάθε γονιό:

1.«Έχω φτάσει στο τρομακτικό συμπέρασμα, ότι εγώ είμαι ο καθοριστικός παράγοντας. Είναι η προσωπική μου προσέγγιση που δημιουργεί το κλίμα. Είναι η καθημερινή μου διάθεση που φτιάχνει τον καιρό. Κατέχω τρομερή ισχύ για να κάνω τη ζωή μου δυστυχισμένη ή ευχάριστη. Μπορώ να γίνω όργανο βασανιστηρίων ή εργαλείο έμπνευσης, μπορώ να ταπεινώσω ή να διασκεδάσω, να πληγώσω ή να ανακουφίσω. Σε κάθε περίπτωση, είναι η δική μου αντίδραση που θα καθορίσει αν μια κρίση θα κλιμακωθεί ή όχι, και αν ένας άτομο θα γίνει περισσότερο ή λιγότερο άνθρωπος. Αν φερόμαστε στους ανθρώπους όπως είναι, τους κάνουμε χειρότερους. Αν φερόμαστε στους ανθρώπους όπως θα έπρεπε να είναι, τους βοηθάμε να γίνουν όσα είναι ικανοί να γίνουν.»

2. «Αν θέλετε τα παιδιά σας να βελτιωθούν, αφήστε τα να ακούσουν τα ωραία πράγματα που λέτε για εκείνα στους άλλους»

3. «Τι λέμε σε έναν καλεσμένο μας που ξέχασε την ομπρέλα του; Τρέχουμε πίσω του και λέμε:” Τι σου συμβαίνει; Κάθε φορά που με επισκέπτεσαι ξεχνάς κάτι. Αν δεν είναι το ένα, θα είναι το άλλο. Γιατί δεν μπορείς να είσαι σαν την αδερφή σου; Όταν εκείνη επισκέπτεται, ξέρει πώς να συμπεριφερθεί. Είσαι 44 ετών! Δεν θα μάθεις ποτέ; Δεν είμαι σκλάβος σου να τρέχω εγώ για εσένα. Ακόμα και το κεφάλι σου θα ξέχναγες αν δεν ήταν κολλημένο στους ώμους σου!”; Δεν μιλάμε ποτέ έτσι σε έναν καλεσμένο. Του λέμε: “Ορίστε η ομπρέλα σου”, χωρίς να προσθέσουμε “ανόητε”. Οι γονείς πρέπει να αρχίσουν να μιλάνε στα παιδιά τους, όπως μιλάνε στους καλεσμένους τους.»

4. «Μπορεί οι γονείς να κατέχουν το γνήσιο κλειδί για τις εμπειρίες του παιδιού τους, όμως και οι δάσκαλοι έχουν ένα αντικλείδι. Και εκείνοι μπορούν να ανοίξουν και να κλείσουν τα μυαλά και τις καρδιές των παιδιών.»

5. «Η κακή συμπεριφορά και η τιμωρία δεν είναι αντίθετα που ακυρώνουν το ένα το άλλο –αντίθετα, θρέφουν και ενισχύουν το ένα το άλλο.»

6. «Όπως ένας καλά εκπαιδευμένος χειρουργός που προσέχει πού κόβει, έτσι και οι γονείς χρειάζεται να γίνουν πιο ικανοί στη χρήση των λέξεων. Γιατί τα λόγια είναι σαν μαχαίρια. Μπορούν να προκαλέσουν, αν όχι σωματικές, σίγουρα πολλές ψυχικές πληγές.»

7. «Η επικοινωνία με τα παιδιά θα πρέπει αν βασίζεται στον σεβασμό και την επιδεξιότητα: Απαιτεί (α) το μήνυμα να διαφυλάττει τον αυτοσεβασμό του παιδιού και του γονιού και (β) οι δηλώσεις κατανόησης να προηγούνται των δηλώσεων συμβουλών ή οδηγιών.»

8. «Η επιβράβευση είναι περισσότερο βοηθητική και απολαυστική όταν δεν ανακοινώνεται από πριν, αλλά έρχεται ως έκπληξη. Όταν αντιπροσωπεύει αναγνώριση και εκτίμηση.»

9. «Ένας τρόπος με τον οποίον οι γονείς μπορούν να αποτρέψουν τα παιδιά από το να λένε ψέματα είναι να αποφεύγουν να τα ρωτούν “γιατί”. Κάποτε το “γιατί” χρησιμοποιούνταν στις ανακρίσεις. Αυτό πλέον έχει σταματήσει. Για τα παιδιά το “γιατί” δείχνει την αποδοκιμασία των γονιών, την απογοήτευσή τους και την δυσαρέσκειά τους. Προκαλεί την ηχώ από παλαιότερες κατακρίσεις. Ακόμα και ένα απλό “Γιατί το έκανες αυτό;” μπορεί να υπονοεί “Γιατί έκανες κάτι τόσο ανόητο;”»

10. «Ποιος είναι ο στόχος των γονιών; Να βοηθούν ένα παιδί να μεγαλώνει και να γίνεται ένας αξιοπρεπής Άνθρωπος, ένα άτομο με συμπόνια, με δέσμευση και ενδιαφέρον για τους άλλους.»

11. «Όπως ο εκπαιδευμένος χειρουργός που προσέχει σε ποιο σημείο θα κάνει την τομή, έτσι και οι γονείς πρέπει να εκπαιδευτούν στη χρήση λέξεων. Γιατί οι λέξεις είναι σαν μαχαίρια. Μπορεί να προκαλέσουν πολλά, αν όχι σωματικά, συναισθηματικά τραύματα».

12. «Ένα παιδί, μόνο αν αισθάνεται καλά μπορεί να σκεφτεί σωστά».

13. «Οι έφηβοι διψάνε για ανερξαρτησία. Όσο πιο αυτάρκεις τους κάνουμε να νιώθουν, τόσο λιγότερο εχθρικοί θα είναι απέναντί μας».

14. «Αν συμπεριφερόμαστε στους ανθρώπους όπως είναι, τους κάνουμε χειρότερους. Αν τους συμπεριφερόμαστε όπως θα έπρεπε να είναι, τους βοηθάμε να γίνουν αυτό που είναι ικανοί να γίνουν».

15. «Οι γονείς συχνά μιλάνε για τη νεώτερη γενιά σαν να μην είχαν καμία σχέση με αυτή».

16. «Οι σοφοί γονείς γνωρίζουν ότι η μάχη με έναν έφηβο, όπως η μάχη με την παλίρροια, είναι καταδικασμένη ιστορία».

17. «Το να μεγαλώνεις παιδιά είναι μία ατέλειωτη σειρά από μικρά γεγονότα, περιοδικές συγκρούσεις, και ξαφνικές κρίσεις που απαιτούν απόκριση. Η απόκριση δεν είναι ποτέ χωρίς συνέπεια: επηρεάζει την προσωπικότητα προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο».

18. «Έχω μεγάλη πίστη στους «συνηθισμένους γονείς». Ποιος θέλει περισσότερο το καλό του παιδιού από τον συνηθισμένο του γονιό; Η εμπειρία μου είναι ότι όταν στους γονείς δοθούν οι δεξιότητες να βοηθήσουν, όχι μόνο μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις δεξιότητες, αλλά προσθέτουν μια ζεστασιά και ένα στυλ που είναι μοναδικά».

19. «Η εφηβεία μπορεί να είναι εποχή αναβρασμού και αναταραχής, στρες και καταιγίδας. Η επανάσταση εναντίον της εξουσίας και του καθεστώτος πρέπει να αναμένεται και να γίνεται ανεκτή για το καλό της μάθησης και της ανάπτυξης».

20. «Τα παιδιά είναι σαν το υγρό τσιμέντο. Οτιδήποτε πέφτει πάνω τους αφήνει αποτύπωμα».

Το μυαλό μπορεί να αποτελέσει εξαιρετικό εργαλείο αυταπάτης

Το μυαλό μας έχει την ανάγκη να μειώνει την πληροφορία και γι’ αυτό τον λόγο είναι πιθανότερο να προσπαθήσουμε να στριμώξουμε ένα φαινόμενο σε κάποια γνωστή κατηγορία (ακρωτηριάζοντας το άγνωστο) παρά να καταργήσουμε την κατηγοριοποίηση και να το κάνουμε πιο χειροπιαστό. Χάρη στην ικανότητά μας να ανιχνεύουμε ανύπαρκτα μοτίβα αλλά και πραγματικά, το τυχαίο θα φαίνεται λιγότερο τυχαίο και πιο βέβαιο – ο υπερδραστήριος εγκέφαλός μας είναι πιθανότερο να επιβάλει τη λανθασμένη, απλοϊκή αφήγηση παρά καμία απολύτως αφήγηση.

Το μυαλό μπορεί να αποτελέσει εξαιρετικό εργαλείο αυταπάτης – δεν σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίζει πολυπλοκότητες και μη γραμμικές αβεβαιότητες. Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, περισσότερη πληροφορία σημαίνει και περισσότερες αυταπάτες: η ικανότητά μας να εντοπίζουμε ανύπαρκτα μοτίβα αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο ως παρενέργεια της νεωτερικότητας και της εποχής της πληροφορίας: υπάρχει μια ασυμβατότητα μεταξύ του μπερδεμένου τυχαίου του πλούσιου σε πληροφορία σύγχρονου κόσμου μας, με όλες τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις του, και των ερμηνειών που δίνουμε εμείς στα γεγονότα, που προέρχονται από ένα απλούστερο προγονικό περιβάλλον. Η δομή του μυαλού μας βρίσκεται σε συνεχώς αυξανόμενη ασυμφωνία με τον κόσμο στον οποίο ζούμε.

Από την εποχή του Διαφωτισμού, στη μεγάλη διαμάχη μεταξύ ορθολογισμού (πώς θα θέλαμε να είναι τα πράγματα ώστε να βγάζουν νόημα) και εμπειρισμού (πώς είναι τα πράγματα), κατηγορούμε τον κόσμο, επειδή δεν χωρά στα κρεβάτια των «ορθολογικών» μοντέλων, προσπαθούμε να αλλάξουμε τους ανθρώπους ώστε να ταιριάξουν στην τεχνολογία, παραποιούμε την ηθική μας ώστε να ταιριάξει με την ανάγκη μας για εργασία, ζητάμε από την οικονομική ζωή να χωρέσει στις θεωρίες των οικονομολόγων και από την ανθρώπινη ζωή να στριμωχτεί σε μια αφήγηση.

Είμαστε στιβαροί όταν τα λάθη στην αναπαράσταση του αγνώστου και στην κατανόηση των τυχαίων γεγονότων δεν οδηγούν σε δυσμενή αποτελέσματα – διαφορετικά είμαστε ευάλωτοι.

Όπως καταλαβαίνει ο αναγνώστης από τους αφορισμούς μου, σέβομαι τις μεθόδους στιβαρότητας της μητέρας φύσης (το πέρασμα δισεκατομμυρίων χρόνων επιτρέπει στα περισσότερα από τα αδύναμα να καταστραφούν)· η κλασική σκέψη είναι πιο στιβαρή (στον σεβασμό της απέναντι στο άγνωστο, στην επιστημονική ταπεινότητα) απ’ ό,τι ο σύγχρονος, μετα-διαφωτιστικός, αφελής, ψευτο-επιστημονικός αυτισμός. Έτσι, οι κλασικές μου αξίες με κάνουν να υποστηρίζω το τρίπτυχο ευρυμάθεια, φινέτσα και θάρρος, έναντι της ψευτιάς, των σπασίκλων και του φιλισταϊσμού της σύγχρονης εποχής.

Η τέχνη είναι στιβαρή· η επιστήμη όχι πάντα (για να το θέσω λεπτά). Κάποιες Προκρούστειες κλίνες δίνουν νόημα στη ζωή: η τέχνη και η πιο ισχυρή από όλες, ο ποιητικός αφορισμός.

Τίποτα δεν είναι πειστικότερο από τα δικά μας πιστεύω

Ρωτάτε απευθείας τη συνείδησή σας. Εννοείται, εντελώς αμερόληπτα. Τουλάχιστον αυτό πιστεύετε.

Όμως, πόσο ανόθευτη και ειλικρινής είναι η ενδοσκόπηση; Ο Σουηδός ψυχολόγος Πέττερ Γιόχανσον παρουσίασε σε εθελοντές δύο πορτρέτα, γρήγορα κι από απόσταση, ζητώντας να του πουν ποιο από τα δύο πρόσωπα έβρισκαν πιο ευχάριστο. Έπειτα τους έδειξε από κοντά τη φωτογραφία που είχαν προτιμήσει ζητώντας τους να εξηγήσουν γιατί έβρισκαν αυτό το πρόσωπο πιο συμπαθητικό. Αλλά, την τελευταία στιγμή, ταχυδακτυλουργικά, άλλαξε τις φωτογραφίες. Οι περισσότεροι εθελοντές δεν πρόσεξαν το κόλπο και δικαιολόγησαν λεπτομερώς γιατί αυτή η φωτογραφία (η ψεύτικη) τους άρεσε περισσότερο. Συμπέρασμα: Η ενδοσκόπηση δεν είναι αξιόπιστη. Όταν κάνουμε ενδοσκόπηση για να εξερευνήσουμε τα βάθη της ψυχής μας, κατασκευάζουμε κάτι.

Η πεποίθηση ότι με την αυτοεξέταση βρίσκουμε το αληθινό και το σωστό ονομάζεται Ψευδαίσθηση της ενδοσκόπησης. Και δε γλιτώνει κανείς απ’ αυτή. Επειδή είμαστε τόσο σίγουροι για τις πεποιθήσεις μας, όταν κάποιος δε μοιράζεται την οπτική μας πάνω στα πράγματα παρουσιάζουμε τριών ειδών αντιδράσεις:

Αντίδραση 1: Η «υπόθεση της άγνοιας» – ο άλλος απλούστατα δεν έχει τις αναγκαίες πληροφορίες. Αν ήταν ενημερωμένος, θα συμφωνούσε μαζί μας. Πρέπει απλώς να τον διαφωτίσουμε πάνω στο ζήτημα. Έτσι σκέφτονται οι ακτιβιστές – νομίζουν ότι μπορούν να πείσουν τους άλλους πληροφορώντας τους.

Αντίδραση 2: Η «υπόθεση της ηλιθιότητας» – παρόλο που ο άλλος διαθέτει τις αναγκαίες πληροφορίες, ο εγκέφαλός του δεν έχει αναπτυχθεί αρκετά, πράγμα που τον εμποδίζει να εξάγει τα σωστά συμπεράσματα. Απλούστατα, ο άλλος είναι βλαξ. Αυτή η αντίδραση είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη στους γραφειοκράτες που θέλουν να προστατέψουν τους «ηλίθιους» καταναλωτές από τον εαυτό τους.

Αντίδραση 3: Η «υπόθεση της κακίας» – ο άλλος έχει τις σωστές πληροφορίες, τις καταλαβαίνει, αλλά επιζητεί την αντιπαράθεση. Έχει κακές προθέσεις. Έτσι αντιμετωπίζουν πολλοί πιστοί τους άπιστους: οι άπιστοι είναι οι εκλεκτοί του διαβόλου.

Συμπέρασμα: Τίποτα δεν είναι πειστικότερο από τα δικά μας πιστεύω. Το να επιμένεις στις θέσεις σου πάση θυσία είναι φυσικό αλλά και επικίνδυνο. Η ενδοσκόπηση, αυτό το βλέμμα προς τα ενδότερά μας, είναι εν πολλοίς κατασκευή. Αν έχετε υπερβολική εμπιστοσύνη στον εαυτό σας για μεγάλο χρονικό διάστημα, υπάρχει κίνδυνος το ξύπνημα να είναι πολύ οδυνηρό. Κατά συνέπεια, όσο πιο ισχυρές είναι οι πεποιθήσεις σας, άλλο τόσο πιο κριτικός πρέπει να είστε απέναντι στον εαυτό σας. Ο έξυπνος άνθρωπος δεν έχει ανάγκη από δόγματα και γίνεται ο αυστηρότερος κριτής του εαυτού του.

Ελευθερία σημαίνει να είναι κανείς φως του εαυτού του

Πρέπει να είναι κανείς φως του εαυτού του. Αυτό το φως είναι ο νόμος. Δεν υπάρχει άλλος νόμος.

Όλοι οι άλλοι νόμοι κατασκευάζονται από τη σκέψη κι έτσι είναι αντιφατικοί και κομματιασμένοι. Να είναι κανείς το φως του εαυτού του σημαίνει να μην ακολουθεί το φως κάποιου άλλου, οσοδήποτε λογικό, ορθολογιστικό, ιστορικά δικαιωμένο ή πειστικό κι αν είναι. Δεν μπορείς να είσαι το φως του εαυτού σου αν βρίσκεσαι κάτω από τη σκοτεινή σκιά της αυθεντίας, του δόγματος, του συμπεράσματος.

Η ηθική δε φτιάχνεται από τη σκέψη. Δεν είναι αποτέλεσμα πιέσεων του περιβάλλοντος. Δεν ανήκει στο χτες, στην παράδοση. Η ηθική είναι παιδί της αγάπης και η αγάπη δεν είναι επιθυμία και ευχαρίστηση. Η σεξουαλική απόλαυση ή η απόλαυση των αισθήσεων δεν είναι αγάπη.

Ελευθερία σημαίνει να είναι κανείς φως του εαυτού του. Μόνο τότε δεν είναι αφηρημένη έννοια, ταχυδακτυλουργία της σκέψης. Η πραγματική ελευθερία είναι ελευθερία από την εξάρτηση, την προσκόλληση, από την επιθυμία για εμπειρίες. Ελευθερία από την ίδια δομή της σκέψης σημαίνει ότι είναι κανείς φως του εαυτού του.

Κάθε δραστηριότητα γίνεται κάτω από αυτό το φως κι έτσι δεν είναι ποτέ αντιφατική. Αντίφαση υπάρχει μόνο όταν αυτός ο νόμος, το φως, είναι κάτι χωριστό από την πράξη, όταν αυτός που πράττει είναι χωρισμένος από τις πράξεις του. Τα ιδανικά, οι αρχές, είναι η άγονη κίνηση της σκέψης και δεν είναι δυνατόν να συνυπάρχουν με αυτό το φως. Το ένα αναιρεί το άλλο. Αυτό το φως, αυτός ο νόμος, είναι τώρα κάτι χωριστό από σένα κι εκεί όπου υπάρχει ο παρατηρητής αυτό το φως αυτή η αγάπη δεν υπάρχει.

Η δομή του παρατηρητή φτιάχνεται από τη σκέψη, η οποία δεν είναι ποτέ φρέσκια, ποτέ ελεύθερη. Δεν υπάρχει κανένα “πώς”, κανένα σύστημα, καμιά πρακτική. Υπάρχει μόνο το να βλέπεις, πράγμα που είναι και η πράξη. Πρέπει να δεις αλλά όχι με τα μάτια κάποιου άλλου. Αυτό το φως αυτός ο νόμος, δεν είναι ούτε δικός σου ούτε κανενός άλλου. Υπάρχει μόνο φως. Αυτό είναι αγάπη.

Οι τρεις μορφές της Αρχής της ισοδυναμίας

Αν χρησιμοποιήσουμε το 2ο νόμο του Νεύτωνα τότε η μάζα του σώματος στο νόμο αυτό λέγεται αδρανειακή. Αν όμως χρησιμοποιήσουμε το παγκόσμιο νόμο της βαρύτητας (ανάμεσα στη Γη και ένα σώμα) τότε η μάζα του σώματος στο νόμο της βαρύτητας, λέγεται βαρυτική.
 
Είναι όμως οι δύο μάζες (αδρανειακή και βαρυτική) ίσες; Αυτό ήταν ένα ερώτημα που βασάνισε αρχικά το Νεύτωνα και ύστερα το Γαλιλαίο με αυτή όμως την διατύπωση: Άραγε σώματα με διαφορετική μάζα επιταχύνονται εξίσου στο βαρυτικό πεδίο της Γης;.
 
Τα δύο αυτά ερωτήματα είναι ισοδύναμα. Ο νόμος βαρύτητας του Νεύτωνα δείχνει ότι η επιτάχυνση ενός σώματος, που βρίσκεται σε συγκεκριμένο σημείο του βαρυτικού πεδίου της Γης, εξαρτάται μόνο από τη μάζα της Γης, δηλαδή είναι η ίδια για κάθε σώμα με οποιαδήποτε μάζα που θα βρεθεί στο σημείο αυτό.
 
Η πρώτη εκδοχή
Με βάση τα παραπάνω, διατυπώθηκε η πρώτη από τις τρεις εκδοχές της Αρχής της Ισοδυναμίας, η γνωστή κι ως Ασθενής Αρχή της Ισοδυναμίας, η οποία εμφανίζεται υπό δύο ισοδύναμες μορφές: Την Αρχή Ισοδυναμίας του Γαλιλαίου «Σώματα με διαφορετική μάζα επιταχύνονται εξίσου εντός βαρυτικού πεδίου», (γι' αυτό και ονομάστηκε και ως «Αρχή της Ομοιόμορφης Ελεύθερης Πτώσης») και την Αρχή Ισοδυναμίας του Νεύτωνα «Η αδρανειακή και η βαρυτική μάζα κάθε σώματος είναι ίσες μεταξύ τους».
 
Η αρχή της ισοδυναμίας βαρύτητας και αδράνειας, που προβλέπει την ισότητα της βαρυτικής και της αδρανειακής μάζας, εκτός του Γαλιλαίου (1610) και Νεύτωνα (1680) είχε και έχει γίνει προσπάθεια πειραματικής επαλήθευσης και από άλλους: από τον Ιωάννη το Φιλόπονο της Αλεξανδρείας (490-570 μ.Χ.), τον Simon Stevin (1586), τον Friedrich Wilhelm Bessel (1832),  μέχρι τον Loránd Eötvös (1908) που βρήκε ισότητα με ακρίβεια 1 προς 1 δισεκατομμύριο, τους Roll, Krotkov και Dicke (1964) με ακρίβεια 1 προς 100 δισεκατομμύρια και άλλους πολλούς, φτάνοντας σήμερα στη φανταστική ακρίβεια του 1 προς 1 τρισεκατομμύριο. 
 
Η δεύτερη εκδοχή
Η ισοδυναμία αδρανειακής και βαρυτικής μάζας που στη θεωρία του Νεύτωνα ήταν μια απλή σύμπτωση, ενοχλούσε τον Αϊνστάιν. Ο Αϊνστάιν στήριξε τη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας στην αρχή της ισοδυναμίας σύμφωνα με την οποία, δεν υπάρχει πείραμα που να μπορεί να διακρίνει ένα πεδίο βαρύτητας από μια ισοδύναμη ομαλή επιτάχυνση. Δηλαδή το ίδιο φυσικό φαινόμενο αποδίδεται είτε στην επιτάχυνση του συστήματος αναφοράς είτε στην επίδραση της βαρύτητας ανάλογα με το σύστημα αναφοράς. Έτσι ένα διαστημόπλοιο που περιστρέφεται στο διάστημα, δημιουργεί συνθήκες τεχνητής βαρύτητας.
 
Η προηγούμενη όμως Αρχή της Ισοδυναμίας, όπως την διατύπωσε ο Αϊνστάιν, είναι η δεύτερη εκδοχή, γνωστή και ως Ενδιάμεση (ή Μετρίως Ισχυρή) Αρχή της Ισοδυναμίας η οποία αναφέρεται από πολλούς συγγραφείς ως Αρχή Ισοδυναμίας του Αϊνστάιν, έχοντας συνδεθεί με τη θεωρία του. Βεβαίως στη θεωρία του ισχύει και η Ασθενής Αρχή της Ισοδυναμίας και ότι κάθε μη βαρυτικό φαινόμενο της Φυσικής, παρατηρούμενο από τοπικά αδρανειακό σύστημα αναφοράς, είναι ανεξάρτητο από το σημείο του σύμπαντος στο οποίο ευρίσκεται το εν λόγω σύστημα.
 
Ας τονιστεί ότι στην δεύτερη Αρχή της Ισοδυναμίας του Αϊνστάιν ή την Ενδιάμεση Αρχή δεν περιορίζεται μόνο στα φαινόμενα της κίνησης, όπως στην περίπτωση της Ασθενούς Αρχής, αλλά επεκτείνεται και σε άλλα, όπως εκείνα του ηλεκτρομαγνητισμού ή της σωματιδιακής φυσικής (όχι όμως, ακόμα, σε όλα!)
 
Η τρίτη εκδοχή
Υπάρχει όμως και η τρίτη εκδοχή της Αρχής της Ισοδυναμίας: η Ισχυρή Αρχή της Ισοδυναμίας. Το περιεχόμενο της είναι ίδιο με την 2η εκδοχή (Ενδιάμεση Αρχή της Ισοδυναμίας), μόνο που αναφέρεται όχι μόνο στα μη βαρυτικά φαινόμενα της φυσικής, αλλά σε όλα τα φαινόμενα της φυσικής. Γι αυτό, η 3η Αρχή αφορά και φαινόμενα όπως, για παράδειγμα, μια πειραματική διάταξη για τη μέτρηση της βαρυτικής έλξης μεταξύ δύο σωμάτων προς επαλήθευση του Νόμου της Παγκόσμιας Ελξης (Ζυγός του Cavendish) ή τη βαρυτική έλξη μεταξύ των στοιχειωδών σωματιδίων που συγκροτούν τους πυρήνες των ατόμων ενός σώματος (Ενέργεια βαρυτικής Σύνδεσης) φαινόμενο μεγάλου ενδιαφέροντος σε ό,τι αφορά τον πειραματικό έλεγχο της Αρχής της Ισοδυναμίας.
 
Επιπτώσεις της Αρχής Ισοδυναμίας του Αϊνστάιν
Η Αρχή της Ισοδυναμίας (κυρίως η δεύτερη) έχει ορισμένες επιπτώσεις που έχουν επιβεβαιωθεί πειραματικά και άλλαξαν δραστικά τις απόψεις μας για την υπόσταση της βαρύτητας ως αλληλεπίδρασης.
 
Ένα φαινόμενο το οποίο προβλέπεται από την 2η Αρχή της Ισοδυναμίας είναι η καμπύλωση μιας φωτεινής ακτίνας εξαιτίας της βαρύτητας. Το 1919. αστρονομικές παρατηρήσεις της θέσης των άστρων που βρίσκονται κοντά στον Ήλιο έδειξαν ότι πραγματικά υπάρχει μια καμπύλωση της τροχιάς των φωτεινών ακτίνων που έρχονται από τα άστρα αυτά λόγω της βαρυτικής έλξης του Ηλίου. Το φαινόμενο αυτό το συναντάμε στις φωτεινές ακτίνες των μακρινών κβάζαρ όταν διέρχονται κοντά από ένα γαλαξία, οπότε οι ακτίνες κάμπτονται.
 
Υπάρχει όμως κι ένα άλλο επακόλουθο της αρχής της ισοδυναμίας: είναι η επίδραση της βαρύτητας στο χρόνο. Για να το καταλάβουμε ας θεωρήσουμε έναν κυκλικό δίσκο που περιστρέφεται γύρω από άξονα συνδεδεμένο με τη Γη. Στην περιφέρεια του δίσκου αυτού έχει τοποθετηθεί ένα ρολόι, ενώ ένα δεύτερο στον άξονα περιστροφής.
 
Τότε ο παρατηρητής που βρίσκεται στη Γη βλέπει το ρολόι της περιφέρειας να πηγαίνει πιο αργά από το ρολόι του άξονα περιστροφής, που είναι ακίνητο στο σύστημα αναφοράς της Γης. Ο παρατηρητής στη Γη δικαιολογεί τη διαφορά στις ενδείξεις των δύο ρολογιών από την ταχύτητα του ρολογιού, που κινείται με τον δίσκο και, άρα, υφίσταται το φαινόμενο της διαστολής του χρόνου που προβλέπει η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας.
 
Η δικαιολογία όμως αυτή δεν ισχύει για τον παρατηρητή που κινείται μαζί με το δίσκο. Γι’ αυτόν κανένα ρολόι δεν κινείται. Το κινούμενο ρολόι όμως υφίσταται, λόγω της κυκλικής κίνησης, μια φυγόκεντρο δύναμη, που δεν ασκείται στο ρολόι που βρίσκεται στον άξονα περιστροφής. Έτσι ο κινούμενος με το ρολόι παρατηρητής δικαιολογεί τη διαφορά χρόνου των δύο ρολογιών στο γεγονός ότι αυτά βρίσκονται υπό την επίδραση διαφορετικών πεδίων δυνάμεων. Σύμφωνα με αυτήν, ρολόγια που βρίσκονται σε ισχυρά βαρυτικά πεδία προχωρούν βραδύτερα από ρολόγια που βρίσκονται σε ασθενέστερα πεδία. Το φαινόμενο αυτό της επίδρασης της βαρύτητας πάνω στο χρόνο, γνωστό ως βαρυτική μετατόπιση, διαπιστώθηκε και πειραματικά με τη μετατόπιση των φασματικών γραμμών προς μικρότερες συχνότητες (προς το ερυθρό) εξαιτίας του πεδίου βαρύτητας της Γης ή του Ήλιου, ανάλογα στο πεδίο που γίνεται.
 
Νέα πειράματα επαλήθευσης της Αρχής της Ισοδυναμίας
Πειράματα επαλήθευσης – παρόλη την φανταστική ακρίβεια που έχουν πετύχει οι φυσικοί – εκτελούνται ακόμα στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, που έχουν τοποθετήσει όρια στη διαφορική επιτάχυνση των αντικειμένων προς τη Γη, τον Ήλιο και ως προς τη σκοτεινή ύλη στο γαλαξιακό κέντρο. Κάποια μελλοντικά δορυφορικά πειράματα – STEP (Δορυφορική Δοκιμή της Αρχής Ισοδυναμίας), Galileo Galilei, και MICROSCOPE (Μικροδορυφόρος για την Παρατήρηση της Αρχής της Ισοδυναμίας) – θα εξετάσουν την Ασθενή Αρχή Ισοδυναμίας στο διάστημα, με πολύ πιο υψηλή ακρίβεια.
 
Η ανάγκη να συνεχιστεί η πειραματική επιβεβαίωση της θεωρία της βαρύτητας του Einstein μπορεί να φαίνεται περιττή, δεδομένου ότι είναι κατά πολύ η πιο κομψή γνωστή θεωρία της βαρύτητας, και ότι είναι συμβατή με σχεδόν όλες τις παρατηρήσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα (εκτός από την περίπτωση της ανωμαλίας του Pioneer). Εντούτοις, δεν ξέρουμε καμία κβαντική θεωρία της βαρύτητας, και οι περισσότερες από τις προταθείσες θεωρίες παραβιάζουν μία από τις Αρχές Ισοδυναμίας σε κάποιο επίπεδο. Η θεωρία χορδών, η υπερβαρύτητα ακόμη και η πεμπτουσία, παραδείγματος χάριν, φαίνονται να παραβιάζουν την Αρχή της Ασθενούς Ισοδυναμίας, επειδή αυτές περιέχουν πολλά ελαφρά βαθμωτά πεδία με μακρά μήκη κύματος Compton. Αυτά τα πεδία πρέπει να παραγάγουν μια πέμπτη δύναμη (σε αντίθεση με τις τέσσερις δυνάμεις της Γενικής Σχετικότητας) και μια μεταβολή των θεμελιωδών σταθερών. Βέβαια, έχουν προταθεί από τους φυσικούς διάφοροι μηχανισμοί για να μειώσουν αυτές τις παραβιάσεις της Αρχής Ισοδυναμίας κάτω από τα αισθητά επίπεδα.
 
Πειράματα στο εργαστήριο για την Αρχή της Ισοδυναμίας υποστηρίζονται από την παρατήρηση του δυαδικού πάλσαρ PSR J0737-3039. Ο πυρήνας σε ένα άστρο νετρονίων μπορεί να αποτελείται από μια παράξενη ύλη, συμπύκνωση πιονίων, υπερόνιο Λάμδα, Δέλτα, ή ύλη από ελεύθερα κουάρκ.

Πώς η αρχή της ισοδυναμίας λειτουργεί στην κβαντική πραγματικότητα

Εδώ και δεκαετίες οι φυσικοί αγωνίζονται να μάθουν για το πώς η αρχή της ισοδυναμίας του Αϊνστάιν λειτουργεί στην κβαντική σφαίρα. Τώρα δύο ερευνητές ίσως έχουν τελικά καταλάβει το κλειδί που θα μας επιτρέψει να λύσουμε αυτό το μυστήριο. Οι φυσικές θεωρίες του Αϊνστάιν έχουν δοκιμαστεί πλήρως στον μακρόκοσμο. Αλλά όταν κατεβαίνετε στις πολύ μικρότερες κλίμακες – στην κβαντική σφαίρα – τα πράγματα αρχίζουν να συμπεριφέρονται λίγο περίεργα.
 
Το γεγονός είναι ότι δεν είναι ξεκάθαρο πώς η θεωρία της γενικής σχετικότητας και της κβαντικής μηχανικής του Αϊνστάιν συνεργάζονται. Οι νόμοι που διέπουν τις δύο σφαίρες είναι ασύμβατοι μεταξύ τους και οι προσπάθειες επίλυσης αυτών των διαφορών δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα. 
 
Αλλά η αρχή της ισοδυναμίας – ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της σύγχρονης φυσικής – είναι ένα σημαντικό μέρος της γενικής σχετικότητας. Και αν μπορεί να επιλυθεί μέσα στην κβαντική σφαίρα, τούτο μπορεί να μας δώσει ένα όραμα για την επίλυση της γενικής σχετικότητας και της κβαντικής μηχανικής.
 
Η αρχή της ισοδυναμίας, με απλά λόγια, σημαίνει ότι η βαρύτητα επιταχύνει όλα τα αντικείμενα εξίσου, όπως μπορεί να παρατηρηθεί στο διάσημο πείραμα του φτερού και του σφυριού που διενεργήθηκε στη Σελήνη από τον David Scott στην αποστολή Apollo 15.
 
Σημαίνει επίσης ότι η βαρυτική μάζα και η αδρανειακή μάζα είναι ισοδύναμες ή για να το πούμε απλά, εάν βρισκόσασταν σε έναν ανελκυστήρα, δεν θα είσαστε σε θέση να πείτε αν η δύναμη έξω από το θάλαμο ήταν από την βαρύτητα ή επιτάχυνση ισοδύναμη με τη βαρύτητα. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο.
 
«Η αρχή της ισοδυναμίας του Αϊνστάιν υποστηρίζει ότι η μάζα αδρανείας και η βαρυτική μάζα οποιωνδήποτε αντικειμένων είναι ισοδύναμες, δηλαδή όλα τα σώματα πέφτουν με τον ίδιο τρόπο όταν υπόκεινται σε βαρύτητα», εξήγησε ο φυσικός Magdalena Zych του Κέντρου για τα Μηχανικά Κβαντικά Συστήματα στην Αυστραλία.
 
«Οι φυσικοί συζητούν για το αν η αρχή αυτή ισχύει για τα κβαντικά σωματίδια, έτσι ώστε να μεταφραστεί στον κβαντικό κόσμο που χρειαζόμαστε για να μάθουμε πώς αλληλεπιδρούν τα κβαντικά σωματίδια με τη βαρύτητα.
 
«Συνειδητοποιήσαμε λοιπόν ότι για να το κάνουμε αυτό έπρεπε να δούμε τη μάζα».
 
Σύμφωνα με τη σχετικότητα, η μάζα είναι ισοδύναμη με την ενέργεια. Αλλά στη κβαντική μηχανική, αυτό είναι λίγο περίπλοκο. Ένα κβαντικό σωματίδιο μπορεί να έχει δύο διαφορετικές καταστάσεις ενέργειας, με διαφορετικές αριθμητικές τιμές, γνωστές ως υπέρθεση.
 
Και επειδή έχει μια υπέρθεση ενεργειακών καταστάσεων, έχει επίσης και μια υπέρθεση αδρανειακών μαζών.
 
Αυτό σημαίνει – θεωρητικά, τουλάχιστον – ότι θα πρέπει επίσης να έχει μια υπέρθεση βαρυτικών μάζων. Αλλά η υπέρθεση των κβαντικών σωματιδίων δεν εξηγείται από την αρχή της ισοδυναμίας.
 
«Συνειδητοποιήσαμε ότι έπρεπε να δούμε πώς συμπεριφέρονται τα σωματίδια σε τέτοιες κβαντικές καταστάσεις της μάζας για να καταλάβουμε πώς ένα κβαντικό σωματίδιο βλέπει γενικά τη βαρύτητα», δήλωσε ο Zych.
 
«Η έρευνά μας λοιπόν διαπίστωσε ότι για τα κβαντικά σωματίδια σε κβαντικές υπερθέσεις διαφορετικών μαζών, η αρχή ισοδυναμίας συνεπάγεται πρόσθετους περιορισμούς που δεν υπάρχουν για τα κλασικά σωματίδια – αυτό δεν είχε ανακαλυφθεί πριν.
 
Αυτή η ανακάλυψη επέτρεψε στην ομάδα να επαναδιατυπώσει την αρχή της ισοδυναμίας για να υπολογίσει την υπέρθεση των τιμών σε ένα κβαντικό σωματίδιο.
 
Η νέα διατύπωση δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί πειραματικά. αλλά, λένε οι ερευνητές, ανοίγει μια πόρτα σε πειράματα που θα μπορούσαν να δοκιμάσουν τους πρόσφατα ανακαλυμμένους περιορισμούς.
 
Και προσφέρει ένα νέο πλαίσιο για τον έλεγχο της αρχής της ισοδυναμίας στην κβαντική σφαίρα. 

Για πρώτη φορά οι φυσικοί ξέρουν πως να μετρήσουν την δύναμη του φωτός

Πόση πίεση ασκεί το φως πάνω στην ύλη με την οποία αλληλεπιδρά;

Πρόκειται για πρόβλημα που μπερδεύει τους φυσικούς για σχεδόν 150 χρόνια – και τώρα μπορεί να έχει μια λύση. Μια ομάδα ερευνητών έχει καταλήξει σε μια μέθοδο μέτρησης της επίδρασης ενός φωτονίου πάνω στην ύλη. 

Παρόλο που ένα φωτόνιο δεν έχει μάζα, έχει όμως ορμή, η οποία μπορεί να οριστεί στο πλαίσιο της ειδικής σχετικότητας.
 
Και αυτή η ορμή ασκεί μια δύναμη. Όλα ξεκίνησαν το 1619 από τον Johannes Kepler που υπέθεσε ότι το φως από τον Ήλιο εξασκεί μια πίεση. Και αυτός ήταν ο λόγος που η ουρά ενός κομήτη πάντα έχει αντίθετη κατεύθυνση από τον Ήλιο.
 
Και το 1873 ο σκωτσέζος φυσικός James Clerk Maxwell υπέθεσε ότι αυτό συνδέεται με την ορμή.
Ο Maxwell – του οποίου η εργασία παρείχε μια κρίσιμη βάση για το έργο του Αϊνστάιν σχετικά με τη σχετικότητα – υποθέτει ότι το φως είναι μια μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που μεταφέρει ορμή και ασκεί έτσι πίεση.
 
Αλλά η ορμή – και επομένως η πίεση της ακτινοβολίας – ενός φωτονίου είναι πολύ μικρή, πράγμα που σημαίνει ότι η μέτρηση της είναι άμεσα δύσκολη.
 
«Μέχρι τώρα, δεν είχαμε καθορίσει πώς η ορμή αυτή μετατρέπεται σε δύναμη ή κίνηση», εξήγησε ο μηχανικός Kenneth Chau.
 
«Επειδή η ποσότητα της ορμής που μεταφέρεται από το φως είναι πολύ μικρή, δεν είχαμε εξοπλισμό αρκετά ευαίσθητο για να το λύσουμε αυτό».
 
Αλλά ο Chau και οι συνεργάτες του από τη Σλοβενία ​​και τη Βραζιλία έχουν βρει έναν τρόπο να μετρήσουν τα αποτελέσματα της ορμής ενός φωτονίου.
 
Η συσκευή τους είχε γύρω της ένα κάτοπτρο και ήταν προστατευμένη από εξωτερικές παρεμβολές με μία θωράκιση θέρμανσης, ενώ ήταν εξοπλισμένη με ευαίσθητους ακουστικούς αισθητήρες.
 
Οι παλμοί λέιζερ που κτύπησαν το κάτοπτρο έστειλαν ελαστικά κύματα στην επιφάνεια και οι ακουστικοί αισθητήρες υπολόγισαν την πίεση της ακτινοβολίας που ασκείται από την ορμή των φωτονίων.
 
«Δεν μπορούμε να μετρήσουμε άμεσα την ορμή των φωτονίων, οπότε η προσέγγισή μας ήταν να ανιχνεύσουμε την επίδρασή τους σε ένα κάτοπτρο» ακούγοντας «τα ελαστικά κύματα που διέρρευσαν μέσω αυτού», δήλωσε ο Chau.
 
«Τότε ήμασταν σε θέση να εντοπίσουμε τα χαρακτηριστικά αυτών των κυμάτων μέσα στο κάτοπτρο, που ανοίγει την πόρτα για να καθορίσουμε τελικά την ορμή του φωτός μέσα στα υλικά».
 
Αλλά αυτό δεν είναι μόνο μια πολύ καθαρή επιστήμη – θα μπορούσε να έχει και σημαντικές πρακτικές εφαρμογές.
 
Για παράδειγμα, η ικανότητά του να υπολογίζει με ακρίβεια την πίεση ακτινοβολίας θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την καλύτερη τεχνολογία ηλιακών ιστίων – μια μέθοδος προώθησης χωρίς προωθητές για διαστημικά σκάφη, που χρησιμοποιεί την ηλιακή ακτινοβολία σε ένα ιστίο αντί του ανέμου.
 
Θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει την κατασκευή καλύτερων οπτικών λαβίδων, μια μέθοδο παγίδευσης και χειρισμού απίστευτα μικρών σωματιδίων – κάτω και από την κλίμακα ενός μόνο ατόμου.
 
«Δεν είμαστε ακόμα εκεί,» είπε ο Chau, «αλλά η ανακάλυψη που έγινε είναι ένα σημαντικό βήμα και είμαι ενθουσιασμένος που βλέπω που θα μας οδηγήσει στη συνέχεια.»

Ένας νέος τρόπος μέτρησης της ταχύτητας του Γαλαξία μας μέσα στο σύμπαν

Η κίνηση οποιουδήποτε αντικειμένου είναι σχετική. Στη Γη τείνουμε να το αγνοούμε, επειδή το τεράστιο υπόβαθρο του εδάφους μας δίνει ένα φαινομενικά σταθερό και απόλυτο πλαίσιο αναφοράς. Μας φαίνεται ότι δεν κινούμαστε, αφού τα πάντα γύρω μας μοιάζουν να είναι ακίνητα. Αλλά φυσικά η Γη στρέφεται στον άξονά της και περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο με 30 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο και ο Ήλιος κινείται ταχύτατα μέσω του Γαλαξία. Κινούμαστε μέσα στον Κόσμο με μεγάλη ταχύτητα, παρόλο που δεν το αισθανόμαστε. Τι συμβαίνει όμως με τον Γαλαξία μας; Σίγουρα κι αυτός κινείται μέσα στο διάστημα. Αλλά ως προς τι; Και πώς μπορούμε να την μετρήσουμε;
 
Μια πρόταση για τη μέτρηση της κίνησης του Γαλαξία. 
Ένας τρόπος είναι να χρησιμοποιήσετε το Κοσμικό Μικροκυματικό Υπόβαθρο (CMB). Ακριβώς όπως η Γη παρέχει ένα μεγάλο υπόβαθρο στο οποίο μπορούμε να μετρήσουμε την προσωπική μας κίνηση, η CMB παρέχει ένα κοσμικό σκηνικό κατά το οποίο μπορούμε να μετρήσουμε την κίνηση του Γαλαξία. Βλέπουμε την CMB ως μια εξασθενημένη λάμψη μικροκυμάτων που προέρχεται από όλες τις κατευθύνσεις. Προκαλείται από την πρωταρχική πύρινη μπάλα του Big Bang, οποία όμως έχει ψυχθεί για δισεκατομμύρια χρόνια εξαιτίας της κοσμικής επέκτασης και διαστολής.
 
Εκτός από μικρές διακυμάνσεις, η θερμοκρασία την CMB είναι πολύ ομοιόμορφη. Αλλά από τη στιγμή που ο Γαλαξίας επιταχύνεται μέσα στον χώρο, το φως από την CMB είναι μετατοπισμένο προς το μπλε κατά την κατεύθυνση της κίνησης του Γαλαξία και είναι μετατοπισμένο προς το ερυθρό αν κινείται ο Γαλαξίας κατά την αντίθετη κατεύθυνση. Παρατηρώντας την CMB, γνωρίζουμε ότι ο Γαλαξίας και οι άλλοι κοντινοί γαλαξίες κινούνται περίπου με 630 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο σε σχέση με το κοσμικό υπόβαθρο.
 
Η ακρίβεια αυτής της ταχύτητας περιορίζεται από τα συνολικά δεδομένα του CMB. Αυτό καθιστά δύσκολη την ακριβέστερη μέτρηση ή τη μέτρηση της μεταβολής της ταχύτητας του Γαλαξία μας με την πάροδο του χρόνου.
 
Αλλά πρόσφατα υπήρξε μια πρόταση για έναν νέο τρόπο μέτρησης της κοσμικής ταχύτητάς μας. Η ιδέα είναι ότι αντί να χρησιμοποιήσετε την CMB, κοιτάξτε αντ' αυτής τους αμέτρητους μακρινούς γαλαξίες. Δεδομένου ότι κάθε γαλαξίας είναι μια συγκεκριμένη πηγή φωτός και όχι ένα κοσμικό υπόβαθρο, μπορούμε να μετρήσουμε την ταχύτητά μας σε σχέση με αυτήν με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια.
 
Αλλά επειδή ένας μόνο γαλαξίας κινείται επίσης σε σχέση με το κοσμικό υπόβαθρο, δεν μπορούμε απλώς να χρησιμοποιήσουμε τα δεδομένα ενός γαλαξία. Θα έπρεπε να λάβουμε κατά μέσο όρο εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια γαλαξίες που μπορούμε να παρατηρήσουμε. Θα ήταν παρόμοιο με τη μέτρηση της ταχύτητάς μας σε σχέση με τη Γη, μετρώντας την ταχύτητά μας σε σχέση με τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η μέτρηση μόνο μερικών δεν θα ήταν πολύ ακριβής, αλλά εάν μετρήσαμε την κίνηση δισεκατομμυρίων ανθρώπων, θα αποτελούσε ένα εξαιρετικό μέτρο της ταχύτητάς μας.
 
Και επειδή θα μετρούμε γαλαξίες, το αποτέλεσμα μας δεν θα εξαρτάται από την υπόθεση ότι η CMB είναι ομοιόμορφη στη θερμοκρασία.
 
Η ιδέα αυτή είναι απλώς μια πρόταση. Η ποσότητα των γαλαξιακών δεδομένων που θα χρειαζόμασταν είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτό που έχουμε σήμερα. Αλλά όταν τα τηλεσκόπια της έρευνας μιας μεγάλης περιοχής του ουρανού θα αρχίσουν να δουλεύουν, όπως το Large Synoptic Survey Telescope ή το Square Kilometer Array(και τα δύο κατασκευάζονται σήμερα) θα μπορούσαμε να συλλέξουμε αρκετά δεδομένα για να κάνουμε την ιδέα αυτή εφικτή.
 
Εάν το πετύχουμε, θα είχαμε όχι μόνο ένα νέο μέτρο της γαλαξιακής μας κίνησης, θα είχαμε και μια καλύτερη κατανόηση του κοσμικού μικροκυματικού υποβάθρου.