Τετάρτη 1 Αυγούστου 2018

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Εὐμενίδες (778-807)

ΧΟ. ἰὼ θεοὶ νεώτεροι, παλαιοὺς νόμους [στρ. α]
καθιππάσασθε κἀκ χερῶν εἵλεσθέ μου.
780 ἐγὼ δ᾽ ἄτιμος ἁ τάλαινα βαρύκοτος
ἐν γᾷ τᾷδε, φεῦ,
ἰὸν ἰὸν ἀντιπενθῆ μεθεῖσα καρδίας
σταλαγμὸν χθονὶ
ἄφορον· ἐκ δὲ τοῦ
785 λιχὴν ἄφυλλος ἄτεκνος, ἰὼ δίκα,
πέδον ἐπισύμενος
βροτοφθόρους κηλῖδας ἐν χώρᾳ βαλεῖ.
στενάζω; τί ῥέξω;
γελῶμαι· δύσοιστ᾽ ἐν
790 πολίταις ἔπαθον·
ἰὼ μεγάλατοι κόραι δυστυχεῖς
Νυκτὸς ἀτιμοπενθεῖς.

ΑΘ. ἐμοὶ πίθεσθε μὴ βαρυστόνως φέρειν.
795 οὐ γὰρ νενίκησθ᾽, ἀλλ᾽ ἰσόψηφος δίκη
ἐξῆλθ᾽ ἀληθῶς, οὐκ ἀτιμίᾳ σέθεν·
ἀλλ᾽ ἐκ Διὸς γὰρ λαμπρὰ μαρτύρια παρῆν,
αὐτός θ᾽ ὁ χρήσας αὐτὸς ἦν ὁ μαρτυρῶν,
ὡς ταῦτ᾽ Ὀρέστην δρῶντα μὴ βλάβας ἔχειν.
800 ὑμεῖς δ᾽ ἐμεῖτε τῇδε γῇ βαρὺν κότον;
σκέψασθε, μὴ θυμοῦσθε, μηδ᾽ ἀκαρπίαν
τεύξητ᾽, ἀφεῖσαι δαιμόνων σταλάγματα,
βρωτῆρας αἰχμὰς σπερμάτων ἀνημέρους.
ἐγὼ γὰρ ὑμῖν πανδίκως ὑπίσχομαι
805 ἕδρας τε καὶ κευθμῶνας ἐνδίκου χθονὸς
λιπαροθρόνοισιν ἡμένας ἐπ᾽ ἐσχάραις
ἕξειν, ὑπ᾽ ἀστῶν τῶνδε τιμαλφουμένας.

***
ΧΟΡΟΣ
Α, θεοί, νέοι θεοί, τους νόμους τους παλιούς μου
ποδοπατάτε και μου παίρνετ᾽ απ᾽ τα χέρια.
780 Και καταφρονεμένη και βαριογομισμένη
η μαύρη εγώ, στη χώρα τούτη, αλί!
θα στάξω φθορά,
θα χύσω φαρμάκι, θα χύσω,
τ᾽ άχτι να βγάλω απ᾽ την καρδιά,
κι απ᾽ το φαρμάκι θ᾽ απλώσει στη γης
σε φύλλα και σπόρους παντού φυλλοξέρα
—ω εκδίκησ᾽ εκδίκηση! — ν᾽ αφήσει εδώ πέρα
περνώντας θανάτου φθορά.
Στενάζω· τί κάνω;
790 βαριά στους ανθρώπους θα πέσω·
αλί μας! μεγάλα που πάθαμ᾽ εμείς
με το άτιμο πένθος,
αλίμονο, κόρες της Νύχτας.

ΑΘΗΝΑ
Εμέν᾽ ακούτε, μην το παίρνετε το πράμα
κατάκαρδα έτσι, και δεν είστε σεις χαμένες·
με ισοψηφία μόνο και χωρίς νοθείες
κρίθηκε η δίκη, κι όχι για ταπείνωσή σας·
μα ήταν του Δία οι ολότρανες οι μαρτυρίες
κι ο ίδιος εδώ τις έφερε που στον Ορέστη
έδωσε το χρησμό, πως τίποτα δεν έχει
κακό να πάθει, αν έκανε ό,τι έχει κάμει.
800 Μα εσείς στη χώρ᾽ αυτή βαριά χολή ξερνάτε·
σκεφτείτε, μη σας παίρν᾽ η οργή, μηδέ τους κάμπους
κάμετ᾽ άκαρπους στάζοντας αφρό απ᾽ το στόμα
μ᾽ αχνούς καυτούς που ανήμερα τις σπορές φτείρουν.
Γιατ᾽ άφευχτα σας τάζω εγώ, πως στη γη τούτη
θενά ᾽χετ᾽ άδυτα άξιά σας να κατοικείτε
και στους λιπαροθρόνους σας βωμούς επάνω
θα σας τιμά με σεβασμό βαθύ ο λαός μου.

Ο Καρλ Μαρξ, οι τράπεζες και οι καπιταλιστικές κομπίνες

Το να συζητάμε τους λόγους καταφυγής στην τράπεζα είναι προφανώς περιττό. Δεν υπάρχει ούτε ένας άνθρωπος που να μην γνωρίζει ότι οι τράπεζες χορηγούν δάνεια. Δεν υπάρχει ούτε ένας επιχειρηματίας που να μην γνωρίζει ότι οι τράπεζες είναι αυτές που θα συμπληρώσουν το κεφάλαιό του ώστε να κάνει την επιχείρησή του λειτουργική, δηλαδή παραγωγική, δηλαδή κερδοφόρα. Δεν υπάρχει κανείς που να αγνοεί ότι οι τράπεζες ζητούν πάντοτε πίσω περισσότερα χρήματα από αυτά που δάνεισαν, ως τόκο. Φυσικά, οι τράπεζες δεν απευθύνονται μόνο σε επιχειρηματίες, αλλά σε όλους τους πολίτες που ζητούν δάνεια για τις καθημερινές τους καταναλωτικές ανάγκες. Τα γνωστά καταναλωτικά δάνεια που ίσχυαν μέχρι πρότινος αποτελούσαν τεράστια επιχειρηματική δραστηριότητα των τραπεζών και μάλιστα με πρωτοφανή επιθετικότητα. Παρακολουθήσαμε την περίοδο της απόλυτης δανειακής ασυδοσίας, όπου με ελάχιστα εχέγγυα – ή και καθόλου – μπορούσε ο καθένας με μια υπογραφή να πάρει καταναλωτικά δάνεια για οποιοδήποτε λόγο.
 
Παρακολουθήσαμε τα διακοποδάνεια, το αχαλίνωτο στις πιστωτικές κάρτες, μέχρι και ποδοσφαιροδάνεια, αν ήθελε κανείς να παρακολουθήσει από κοντά το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά, με τα χιλιάδες υπερχρεωμένα νοικοκυριά, τα δάνεια για να πληρωθούν οι τόκοι των προηγούμενων δανείων, τους ανθρώπους που έχασαν τα σπίτια τους και τον εκτός κάθε ορίου καταναλωτισμό που χαρακτήρισε την ελληνική κοινωνία. Οι επιθετικότητα των τραπεζών δεν περιορίστηκε στη διαφήμιση των δανειακών τους προγραμμάτων, αλλά προχώρησε στο έσχατο σημείο των προσωπικών τηλεφωνημάτων σε σπίτια που προωθούσαν δάνεια και κάρτες. Υπήρξαν και περιστατικά που βγάζανε ή αναβαθμίζανε πιστωτικές κάρτες ενημερώνοντας τον κάτοχο κατόπιν εορτής, ο οποίος, εάν δεν ήθελε την κάρτα, όφειλε να πάει στην τράπεζα και να την ακυρώσει, αφού αλλιώς θα έμπαινε σε λειτουργία ως τετελεσμένο γεγονός. Οι τράπεζες δείξανε τέτοιο ζήλο που πολλοί λένε ότι έφτασαν στα όρια της νομιμότητας. Όταν έσκασε η φούσκα των υπερχρεωμένων νοικοκυριών η τηλεόραση έκανε λόγο για την ανευθυνότητα και την απερισκεψία των πολιτών που φορτώνονταν με δάνεια που δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν αφήνοντας τις τραπεζικές πρακτικές στο απυρόβλητο. Σήμερα, τα δάνεια αποτελούν μια μάλλον δύσκολη υπόθεση, αφού οι τράπεζες, λόγω της οικονομικής κρίσης, μεριμνούν επισταμένως για τα εχέγγυα αποπληρωμής που έχει κάποιος. Θα λέγαμε ότι παρακολουθούμε ένα οξύμωρο σχήμα όπου οι τράπεζες σκορπούσαν το χρήμα όταν ο κόσμος δεν το χρειαζότανε και το κρατούν σφιχτά τώρα που ο κόσμος αντιμετωπίζει ξεκάθαρα προβλήματα επιβίωσης.
 
Βέβαια, η ουσία των δανείων βρίσκεται στα δάνεια που έχουν κεφαλαιοκρατικό χαρακτήρα. Στα δάνεια δηλαδή που χορηγούνται ως κεφάλαιο, ως χρηματική μορφή των επενδυτικών δραστηριοτήτων. Με άλλα λόγια στα δάνεια που χορηγούνται σε επιχειρηματίες που τα ρίχνουν στη δουλειά τους επεκτείνοντάς την, με την προσδοκία μεγαλύτερων κερδών. Το χρήμα λειτουργεί ως κεφάλαιο μόνο με την προϋπόθεση ότι μπαίνει στον παραγωγικό μηχανισμό που θα γεννήσει καινούργιο χρήμα, που θα παράγει δηλαδή νέα αξία, η οποία οφείλει να ξεπερνά τα έξοδα λειτουργίας της επιχείρησης (πρώτες ύλες, μισθοί κτλ.). Η διαφορά που απομένει είναι τα κέρδη του επιχειρηματία – κατόχου του κεφαλαίου. Από τη στιγμή που το χρήμα λειτουργεί ως κεφάλαιο, θα λέγαμε ότι χάνει την καθαρή χρηματική του υπόσταση, αφού δεν λειτουργεί ως ενδιάμεσος κρίκος μιας συναλλαγής, αλλά ως εργαλείο για την παραγωγή νέου χρήματος. Η τράπεζα, ως κάτοχος του χρήματος που μπορεί να μετατραπεί σε κεφάλαιο, δεν είναι παρά ο κάτοχος του εργαλείου που ανά πάσα στιγμή μπορεί να το δανείσει στον ενδιαφερόμενο επιχειρηματία, ενισχύοντας το κεφάλαιό του, ενισχύοντας δηλαδή την ποσότητα των κερδών του (ή την επιβίωσή του στην αγορά, ανάλογα με τις περιστάσεις). Ο τόκος που ζητά η τράπεζα από τον επιχειρηματία δεν είναι παρά ένα μερίδιο επί των κερδών που θα παραχθούν. Έτσι, ο κεφαλαιοκράτης παύει να είναι αυτόνομος. Για την ακρίβεια βρίσκεται σε σχέση εξάρτησης από την τράπεζα, αφού η ίδια η ταχύτητα της καπιταλιστικής παραγωγής και της τεχνολογικής εξέλιξης τον εξαναγκάζει να ενισχύει την επιχείρησή του για όλο και μαζικότερη παραγωγή, που σημαίνει επεκτάσεις που αφορούν την ποσότητα της παραγωγής και μεταφράζονται σε επιπλέον έξοδα τόσο σε πρώτες ύλες όσο και σε νέα μηχανήματα (ίσως και σε προσωπικό), αφού αν μείνει πίσω θα αφανιστεί από τον ανταγωνισμό. Έτσι βρισκόμαστε ανάμεσα σε δύο κεφαλαιοκράτες, τον κεφαλαιοκράτη διεκπεραιωτή της παραγωγικής διαδικασίας (επιχειρηματία – εργοστασιάρχη) και τον κεφαλαιοκράτη – κάτοχο του χρήματος (τράπεζα). Το επιτόκιο δεν είναι παρά η συμφωνία της μοιρασιάς ανάμεσα στους δύο κεφαλαιοκράτες για τα κέρδη που θα γεννηθούν. Αν αναλογιστούμε την πάγια θέση του Μαρξ ότι το κέρδος του κεφαλαιοκράτη στηρίζεται στην υπεραξία των εργατών, δηλαδή στην απλήρωτη εργασία, τότε διαπιστώνουμε ότι οι δύο συνέταιροι (εργοστασιάρχης – τράπεζα) συντηρούνται από την εκμετάλλευση της εργασίας. Η σχέση αυτή του διεκπεραιωτή κεφαλαιοκράτη και του δανειστή κεφαλαιοκράτη γεννούν έναν βασικό οικονομικό όρο που ονομάζεται Πίστη. Η Πίστη δεν είναι τίποτε άλλο από τη σχέση εμπιστοσύνης ότι ο δανειζόμενος θα επιστρέψει το χρήμα που δανείστηκε (συν τους τόκους). Ο ακρογωνιαίος λίθος της σχέσης αυτής είναι τα εχέγγυα από την πλευρά του δανειζόμενου ότι μπορεί να επιστρέψει τα λεφτά που πήρε, τα οποία δεν είναι τίποτε άλλο από τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει. Η πολυτελής ζωή, τα ακριβά σπίτια, αυτοκίνητα κλπ συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε Πίστη. Ο καπιταλισμός που χτίστηκε πάνω στο δόγμα της εγκράτειας, αφού μόνο η εγκράτεια αποτελούσε εχέγγυο για τη συσσώρευση του χρήματος που θα λειτουργούσε ως κεφάλαιο, εξελίσσεται και μεταλλάσσεται καθιστώντας την εγκράτεια απολύτως περιττή, καθώς η επίδειξη του πλούτου και η σπατάλη είναι το νέο κριτήριο της Πίστης: «Εξίσου άνοστη γίνεται η φράση για την καταγωγή του κεφαλαίου από τις οικονομίες, γιατί αυτός αυτό ακριβώς ζητάει, να κάνουν οικονομίες άλλοι γι’ αυτόν… Όσο για την άλλοι φράση σχετικά με την εγκράτεια, αυτή την χτυπάει κατάμουτρα η πολυτέλεια που προσιδιάζει στο κεφάλαιο και που με τη σειρά της γίνεται τώρα μέσο Πίστης».
 
Τον ίδιο ρόλο παίζει η Πίστη και στις συναλλαγματικές που λειτουργούν ως πίστωση στις πληρωμές. Η κύκληση του κεφαλαίου στην ανεπτυγμένη κεφαλαιοκρατική παραγωγή πρέπει να γίνεται άμεσα και όσο το δυνατό πιο σύντομα. Το χρήμα που καταβάλλεται ως κεφάλαιο για την απόκτηση πρώτων υλών, συντήρηση κτιρίων, πληρωμές κλπ, πρέπει να μεταβάλλεται όσο το δυνατό γρηγορότερα σε προϊόν (να αλλάξει δηλαδή μορφή), το οποίο οφείλει να πουλιέται επίσης το γρηγορότερο δυνατό ώστε το χρήμα που δαπανήθηκε ως κεφάλαιο να επαναμετατρέπεται σε χρήμα (να ολοκληρώσει δηλαδή την κύκληση), που φυσικά περιέχει το αρχικό κεφάλαιο που κατατέθηκε συν το κέρδος. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην κύκληση του κεφαλαίου είναι καθαρή ζημιά και πρέπει να αποφευχθεί. Το κρισιμότερο σημείο της κύκλησης δεν είναι άλλο από τη φάση της πώλησης του προϊόντος, από τη φάση δηλαδή της μετατροπής του εμπορεύματος σε χρήμα. Οι άλλες δύο φάσεις (μετατροπή κεφαλαίου σε πρώτες ύλες και μισθούς και μετατροπή των πρώτων υλών σε προϊόν) εφόσον υπάρχει χρηματικό κεφάλαιο κρίνονται δεδομένες (εκτός εκτάκτων συνθηκών που μπορεί να επιφέρουν έλλειψη πρώτων υλών ή εργατών κτλ.). Οι συναλλαγματικές δεν είναι παρά η διευκόλυνση της τελευταίας κρίσιμης φάσης, όπου, μέσω της Πίστης, το εμπόρευμα επαναμετατρέπεται σε χρήμα (θα λέγαμε εικονικής μορφής), που όμως δεν υπάρχει προς ώρας, πριν δηλαδή από την πώλησή του (προϊόντος). Η ταχύτητα της παραγωγής και της διακίνησης προϊόντων δημιουργεί μια ολόκληρη αλυσίδα συναλλαγματικών (από τον εργοστασιάρχη που χρωστάει για τις πρώτες ύλες μέχρι το χονδρέμπορο που χρωστάει τα εμπορεύματα που διακινεί στην αγορά) και η Πίστη είναι ο εγγυητής και ο ρυθμιστής όλης αυτής της διακίνησης του ανύπαρκτου προς ώρας χρήματος που όμως θα εμφανιστεί με την τελική πώληση των προϊόντων. Φυσικά η επικινδυνότητα της διαδικασίας είναι εξόφθαλμα ορατή, αφού ο παραμικρός κλυδωνισμός στις τελικές πληρωμές δημιουργεί μια ολόκληρη αλυσίδα οικονομικών απωλειών, που για πολλούς θα αποβεί μοιραία. Εννοείται ότι όσο περισσότεροι δεν αντέξουν τόσο περισσότερο θα διευρύνεται το ντόμινο της οικονομικής καταστροφής. Η τραπεζικές παρεμβάσεις είτε με τη μορφή κεφαλαιοκρατικού δανεισμού είτε με τη μορφή της εγγύησης στην πίστωση των πληρωμών είναι η μετάλλαξη του παλαιού τύπου κεφαλαιοκράτη που διαχειριζότανε την ατομική του ιδιοκτησία στον κεφαλαιοκράτη νέου τύπου που λειτουργεί ως διεκπεραιωτής ξένου κεφαλαίου μέσω της Πίστης. Όμως το κεφάλαιο που δίνεται από την τράπεζα, δεν είναι παρά ο κοινωνικός πλούτος της χώρας. Ο νέου τύπου κεφαλαιοκράτης επί της ουσίας επενδύει τον κοινωνικό πλούτο, που τον διαχειρίζεται σαν δικό του, και οι τράπεζες αποφασίζουν σε ποιους θα εμπιστευτούν τον κοινωνικό πλούτο, επίσης σαν να είναι δικός τους. Η εξέλιξη αυτή, πέρα από το γεγονός ότι γεννά τη διαπλοκή, δημιουργεί συμπεριφορές ασυδοσίας, αφού σε τελική ανάλυση τα λεφτά που επενδύονται δεν ανήκουν στον επενδυτή, αλλά στην κοινωνία που τα καταθέτει στις τράπεζες και στους μετόχους που ρίχνουν τα χρήματά τους σε επιχειρήσεις ακολουθώντας τον ίδιο νόμο της Πίστης.
 
Η διαχείριση ξένου χρήματος είναι βέβαιο, σχεδόν μαθηματικά, ότι θα οδηγήσει σε κερδοσκοπικές συναλλαγές υψηλού ρίσκου, στις οποίες ο παλιός ατομικός κεφαλαιοκράτης δεν θα υπέκυπτε σε καμία περίπτωση, αφού δεν θα ήταν διατεθειμένος να τζογάρει τα δικά του χρήματα. Ο Μαρξ γράφει: «Αυτή η απαλλοτρίωση, όμως, εκφράζεται μέσα στα πλαίσια του ίδιου του κεφαλαιοκρατικού συστήματος με αντιφατική μορφή, σαν ιδιοποίηση από λίγους της κοινωνικής ιδιοκτησίας. Και η Πίστη δίνει σ’ αυτούς τους λίγους όλο και περισσότερο τον χαρακτήρα καθαρών ιπποτών της τύχης. Και επειδή η ιδιοκτησία υπάρχει εδώ με τη μορφή της μετοχής, η κίνησή της και η μετάβασή της γίνεται καθαρό αποτέλεσμα του χρηματιστηριακού παιχνιδιού, όπου τα μικρά ψάρια καταβροχθίζονται από τους καρχαρίες και τα πρόβατα από τους λύκους του χρηματιστηρίου».
 
Και προσθέτει: «Αν το πιστωτικό σύστημα εμφανίζεται σαν κύριος μοχλός της υπερπαραγωγής και της κερδοσκοπίας στο εμπόριο, αυτό γίνεται μόνο και μόνο γιατί το προτσές αναπαραγωγής, που από τη φύση του είναι ελαστικό, εντείνεται εδώ ως τα ακρότατα όρια και εντείνεται μάλιστα για το λόγο ότι ένα μεγάλο μέρος του κοινωνικού κεφαλαίου χρησιμοποιείται από τους μη ιδιοκτήτες του, που γι’ αυτό ρίχνονται στην επιχείρηση εντελώς διαφορετικά από τον ιδιοκτήτη που, όσο καιρό δρα ο ίδιος, υπολογίζει με φόβο τα όρια του ατομικού του κεφαλαίου». Ο Ένγκελς προκειμένου να καταστήσει απολύτως σαφές το μηχανισμό της απάτης αναφέρει την υπόθεση της «αγυρτείας του Παναμά»: «Μεγάλη υπόθεση απάτης, στην οποία είχαν αναμιχθεί Γάλλοι πολιτικοί παράγοντες, δημόσιοι υπάλληλοι και ο Τύπος. Ο μηχανικός και επιχειρηματίας Φερντινάντ ντε Λεσέψ ίδρυσε το 1879 στη Γαλλία μια ανώνυμη εταιρία που θα χρηματοδοτούσε την κατασκευή της σχεδιασμένης διώρυγας στον ισθμό του Παναμά. Στα τέλη του 1888 η εταιρία χρεοκόπησε. Η συνέπεια ήταν η μαζική καταστροφή των μικρομετόχων και η πτώχευση πολλών επιχειρήσεων. Αργότερα, το 1892, έγινε γνωστό ότι η εταιρία για να αποκρύψει την πραγματική οικονομική κατάστασή της δωροδόκησε με μεγάλα ποσά πολλές προσωπικότητες, ανάμεσα στις οποίες και τρεις πρώην πρωθυπουργούς της Γαλλίας τους Φρεσινέ, Ρουβιέ και Φλοκέ, χρησιμοποιώντας για το σκοπό αυτό τα χρήματα που πλήρωσαν οι μέτοχοι. Η υπόθεση αυτή, γνωστή με το όνομα σκάνδαλο του Παναμά. συγκαλύφτηκε από την αστική δικαιοσύνη. Περιορίστηκε μονάχα στην καταδίκη του επικεφαλής της εταιρίας, του Λεσέψ και μερικών προσώπων δεύτερης κατηγορίας».
 
Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο

Η κριτική για τους άλλους προδίδει το χαρακτήρα μας

Αν δεν θέλετε να κάνουν και οι άλλοι το ίδιο σε εσάς, δεν πρέπει να κρίνετε τους άλλους προτού τους δώσετε μια ευκαιρία να αποδείξουν ποιοι πραγματικά είναι. Η προκατάληψη συχνά μας εμποδίζει από το να γνωρίσουμε θαυμάσιους ανθρώπους.

Η κριτική και οι κρίσεις για τους άλλους γίνονται σχεδόν σαν να κάνουμε το αγαπημένο μας χόμπι. Κατά κάποιον τρόπο, είναι κάτι που κάνουμε όλοι μας, ακόμα και χωρίς να το καταλαβαίνουμε.

Κριτικάρουμε σχεδόν ό,τι μας περιτριγυρίζει επειδή κατορθώνουμε να ελέγξουμε σε κάποιο βαθμό την πραγματικότητα και να την αξιολογήσουμε.

«Αυτό είναι σωστό, εκείνο είναι λάθος. Μπορώ να εμπιστευτώ αυτό το άτομο, αλλά καλύτερα να κρατήσω αποστάσεις από το άλλο…»

Είναι εύκολο να εγκλωβιστούμε σε στερεότυπα και κλισέ πριν καν προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε κάποιον.

Ασφαλώς, δεν ενεργούν όλοι οι άνθρωποι με αυτόν τον τρόπο. Κάποιοι αποφεύγουν να σχολιάζουν τους άλλους επειδή δεν θέλουν να γίνουν και οι ίδιοι αντικείμενο κριτικής. Πρέπει όλοι να υιοθετήσουμε αυτή τη στάση. Με αυτόν τον τρόπο, ο στόχος είναι να δημιουργήσουμε μια πιο ανεκτική και αρμονική κοινωνική συμβίωση.

Σας παροτρύνουμε να σκεφτείτε αυτό ακριβώς σήμερα μαζί μας.

Η κριτική των άλλων: ένα δίκοπο μαχαίρι προς αποφυγή

Μην ασκείτε κριτική στους άλλους. Προσπαθήστε το έστω για σήμερα. Αντικρίστε τον κόσμο χωρίς προκαταλήψεις. Περιορίστε τον εαυτό σας στο μότο «ζω και αφήνω και τους άλλους να κάνουν το ίδιο».

Χωρίς αμφιβολία, θα ήταν υπέροχο αν όλοι μας προσπαθούσαμε να εφαρμόσουμε αυτή τη μικρή συμβουλή κάθε μέρα. Οι ανθρώπινες σχέσεις θα είχαν περισσότερο σεβασμό και οι έριδες θα μειώνονταν δραματικά.

Το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι οι κοινωνικές μας δεξιότητες καθορίζονται και εξουσιάζονται από την ανάγκη να κάνουμε βιαστικές κρίσεις για ανθρώπους και πράγματα.

Αυτό κατηγοριοποιεί όλες τις πληροφορίες και τα ερεθίσματα που δεχόμαστε, τα οποία διασταυρώνονται με την προσωπικότητα και τις πρότερες εμπειρίες μας.
  • Να ένα παράδειγμα. Πείτε πως στο Λύκειο είχατε έναν καθηγητή που σας συμπεριφερόταν άσχημα και έκανε τα χρόνια σας στο Λύκειο πραγματική κόλαση. Σήμερα, μπορείτε ακόμα να θυμηθείτε τις εκφράσεις, το πρόσωπο και τη φωνή του. Κάθε φορά που συναντάτε κάποιον με τα ίδια χαρακτηριστικά, προβάλλετε πάνω του την απόρριψη που είχατε νιώσει τότε από τον καθηγητή σας.
  • Πολλές από τις προηγούμενες εμπειρίες μας, ακόμα και πτυχές της προσωπικότητάς μας, καθορίζουν τις κατηγορίες που βάζουμε τους άλλους ανθρώπους. Αυτές οι κατηγορίες, όμως, προκύπτουν από ιδεοληψίες που δεν ανταποκρίνονται σχεδόν ποτέ στην πραγματικότητα.
Επομένως, το να μην κρίνει κανείς όταν όλοι οι άλλοι βγάζουν βιαστικά συμπεράσματα και για τον ίδιο, είναι κάτι που απαιτεί λίγη προσπάθεια.

Απαιτεί από εμάς να μπορέσουμε να ελέγξουμε μια αυτόματη διαδικασία που ενεργοποιεί ο εγκέφαλός μας για να κατηγοριοποιήσει ό,τι βλέπει και για να το εντάξει σε όσα ήδη γνωρίζει από τις προηγούμενές μας εμπειρίες.

Φερθείτε έξυπνα: Αν κρίνετε τους άλλους, κρίνετε και τον εαυτό σας

Αν αποφεύγετε τις συναναστροφές με τους γείτονές σας γιατί θεωρείτε πως ανήκουν σε άλλο κοινωνικό επίπεδο ή έχουν άλλα πολιτιστικά χαρακτηριστικά από εσάς, κάθε κρίση που κάνετε για αυτούς, στην πραγματικότητα, χαρακτηρίζει εσάς τους ίδιους. Είναι πολύ πιθανό να χαρακτηριστείτε ως στενόμυαλος ρατσιστής.

Ο άντρας που κρίνει μια γυναίκα από το μέγεθος του μπούστου της κρίνει την ίδια στιγμή τον εαυτό του και την αρρενωπότητά του.
  • Κάθε φορά που κριτικάρουμε κάποιον, πρέπει να προσπαθούμε να διερευνούμε σε βάθος αυτή μας την κρίση, ρωτώντας τον εαυτό μας το εξής:
    «Γιατί το σκέφτηκα αυτό; Γιατί πιστεύω πως αυτός ο άνθρωπος θα προσπαθήσει να με ληστέψει, μόνο και μόνο επειδή έχει τατουάζ και το παντελόνι του είναι σκισμένο;»
  • Φερθείτε έξυπνα, ηρεμήστε, ανακτήστε τη συγκρότησή σας. Προσπαθήστε να κοιτάξετε τα πράγματα αντικειμενικά μέχρι να εξοικειωθείτε με κάθε λεπτομέρεια και πτυχή που θα σας βοηθήσουν να βγάζετε σωστότερα συμπεράσματα. Πριν το κατορθώσετε αυτό, μην κρίνετε ποτέ.

 

Μη βασίζετε τις κρίσεις σας σε στερεότυπα. Βασίστε τες στην πραγματικότητα

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως όλοι έχουμε το δικαίωμα να διατηρούμε και να υπεραμυνόμαστε τις κρίσεις που κάνουμε. Αυτές, όμως, οι κρίσεις πρέπει να βασίζονται στην πραγματικότητα, όχι σε κλισέ.

Όταν γνωρίζουμε κάποιον πολύ καλά, έχουμε τη σοφία που μπορεί μονάχα η εμπειρία να μας χαρίσει. Αυτή είναι που μας κάνει να αποφασίζουμε αν μας αρέσει κάποιος ή όχι, αν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας ή αν τις διαψεύδει.

Πρέπει να έχετε στο μυαλό σας πως όσοι βασίζουν τις κρίσεις τους σε επουσιώδη στοιχεία είναι βέβαιο πως χάνουν μερικά από τα σημαντικότερα πράγματα στη ζωή.

Αν χαρακτηρίζετε το συνάδελφό σας εχθρικό ή ψυχρό επειδή κάθεται συνέχεια μόνος του, μπορεί να χάνετε την ευκαιρία να γνωρίσετε έναν άνθρωπο πραγματικά εξαιρετικό.

Οι κρίσεις μπορεί να σας εμποδίσουν από το να βιώσετε τις καλύτερες εμπειρίες της ζωής σας, απλώς και μόνο επειδή αρνείστε. Αρκεί να επιτρέπαμε στον εαυτό μας να ταξιδέψει εκεί με ανοιχτό πνεύμα, απαλλαγμένο από προκαταλήψεις.

Τα καλύτερα πράγματα, άνθρωποι και γεγονότα συνήθως περνούν απαρατήρητα γιατί έχουμε αφήσει τις προειλημμένες κρίσεις μας να μας παροδηγήσουν.

Μόνο όσοι διατηρούν ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά μπορούν πραγματικά να ζήσουν όλα τα συναρπαστικά πράγματα που έχει να μας προσφέρει η ζωή.

Κανόνας του Έρικσον: Για να μεγαλουργήσεις δεν χρειάζεται ταλέντο αλλά να αφιερώσεις πάνω από 10.000 ώρες σκόπιμης εξάσκησης

Ο Κανόνας του Έρικσον. «Για να μεγαλουργήσεις δεν χρειάζεται ταλέντο αλλά να αφιερώσεις πάνω από 10.000 ώρες σκόπιμης εξάσκησης». Γι΄αυτό, σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο Μότσαρντ και ο Μάικλ Τζάκσον έγιναν μουσικές ιδιοφυΐες.

Όταν σκεφτόμαστε ανθρώπους με εξαιρετικές επιδόσεις σε κάτι, όπως Ολυμπιονίκες και διάσημους μουσικούς- το εύκολο συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να έχουν γεννηθεί με ένα μοναδικό χάρισμα.

Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες του ψυχολόγου Άντερς Έρικσον, ο καθένας μπορεί να γίνει πολύ ικανός σε κάτι αρκεί να είναι διατεθειμένος να εξασκηθεί όσο χρειάζεται.

Πόσο χρειάζεται λοιπόν; Μελέτες με αντικείμενο κορυφαίους μουσικούς, αθλητές, σκακιστές δείχνουν ότι απαιτούνται τουλάχιστον 10.000 ώρες εξάσκησης σε μια περίοδο μεγαλύτερη των 10 χρόνων.

Επιπλέον, δεν αρκεί οποιοδήποτε είδος εξάσκησης. Ο Έρικσον πιστεύει ότι χρειάζεται αυτό που ονομάζει «σκόπιμη εξάσκηση», όπου δεν επαναλαμβάνουμε απλώς όσα ξέρουμε, αλλά προσπαθούμε διαρκώς να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας.

Αναπόφευκτα, αυτό προϋποθέτει σκληρή αυτοκριτική, επαναλαμβανόμενες αποτυχίες και ισχυρή θέληση ώστε να μην το βάζουμε κάτω. Μια διαδικασία που δεν είναι ευχάριστη και απέχει πολύ από τη χαλαρή εξάσκηση.

Παρόλο που η θεώρηση του Έρικσον απορρίπτει την ιδέα του έμφυτου χαρίσματος, η έννοια της σκόπιμης εξάσκησης απαιτεί φυσικά ένα σπάνιο μείγμα, καλής υγείας και ευκαιριών.

Με άλλα λόγια ο κανόνας των 10.000 ωρών του Έρικσον, σημαίνει ότι για να μεγαλουργήσετε σε έναν τομέα, δεν χρειάζεται έμφυτο ταλέντο αλλά σκληρή αυτοκριτική και ατελείωτη ψυχαναγκαστική εξάσκηση.

Για παράδειγμα οι περισσότερες μουσικές ιδιοφυΐες, όπως ο Μότσαρτ και ο Μάικλ Τζάκσον, ξεκίνησαν την εξαντλητική εξάσκηση από μικρή ηλικία.

Πέρα όμως από τη σκληρή εξάσκηση, μερικοί ακόμα παράγοντες που φαίνεται να μας βοηθούν να μεγαλουργήσουμε είναι να έχουμε γεννηθεί τον Ιανουάριο, έχοντας έτσι το πλεονέκτημα να είμαστε οι μεγαλύτεροι στην τάξη και στο γήπεδο και να έχουμε γεννηθεί σε μια πόλη με λιγότερους από 500.000 κατοίκους, κάτι που μας δίνει την ευκαιρία να δοκιμάσουμε πολλές διαφορετικές δραστηριότητες καλλιεργώντας έτσι γενικές δεξιότητες όπως η αυτοπειθαρχία και ο συντονισμός.

Δεν σου αρέσει εκεί που βρίσκεσαι; Κουνήσου, δεν είσαι δέντρο

Τις περισσότερες φορές ρίχνουμε το φταίξιμο στους άλλους, τόσο για πράγματα που ονειρευτήκαμε, τα οποία δεν υλοποιήσαμε όσο και για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε την συγκεκριμένη περίοδο. Μια κατάσταση είτε οικονομική είτε αφορά την προσωπική μας ζωή, η οποία μας έχει βουτήξει στην δυστυχία και αντί να αναλογιστούμε την ευθύνη που έχουμε, μένουμε άπραχτοι ρίχνοντας τα βέλη μας κατά παντός υπευθύνου.

Έχετε αναρωτηθεί γιατί μπαίνουμε σε αυτήν την διαδικασία η οποία μας κρατά στάσιμους; O κύριος λόγος της συμπεριφοράς μας αυτής είναι ότι δεν έχουμε την θέληση και το πείσμα να παλέψουμε και προσπαθούμε να καθησυχάσουμε τον εαυτό μας με το ότι απλά δεν ήταν εφικτό. Δεν υπάρχει όμως καμία δικαιολογία.

Διότι δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω. Αν δεν σου αρέσει η δουλειά σου, η προσωπική σου ζωή, τα οικονομικά σου προβλήματα, κουνήσου, δεν είσαι δέντρο! Είσαι μια ανθρώπινη ύπαρξη η οποία με λίγη θέληση και αρκετό πείσμα μπορείς να καταφέρεις τα πάντα.

Μένεις σε μια δουλειά που δεν σου αρέσει; Μείνε εκεί μέχρι να βρεις κάτι άλλο. Ψάξε όμως. Κυνήγησέ το. Δεν μπορείς να βρεις δουλειά και έχεις οικονομικά προβλήματα που σε έχουν γονατίσει; Σκέψου εάν έχεις υψηλές προσδοκίες και απορρίπτεις οποιαδήποτε επάγγελμα επειδή δεν αρμόζει στις σπουδές σου. Η δουλειά δεν είναι ντροπή.

Είσαι δυστυχισμένος σε μια σχέση ή σε ένα γάμο; Όλα είναι στο χέρι σου. Μην ρίχνεις τις ευθύνες στον σύντροφό σου, στους γονείς ή ακόμη και στη μοίρα. Εσύ καθορίζεις τη μοίρα σου. Με τις πράξεις σου. Το μόνο που χρειάζεται είναι να το πάρεις απόφαση. Ξεκίνα λοιπόν.

Εμπιστεύσου με. Για να πετύχεις όμως, εμπιστεύσου πρώτα εσένα

Εμπιστεύσου με. Κάντο. Μπορείς. Για να πετύχεις, όμως και να το αντέξεις, εμπιστεύσου πρώτα εσένα. Πράγμα που δεν έκανες μέχρι σήμερα. Ή τουλάχιστον δεν το έκανες όσο θα έπρεπε.

Εμπιστοσύνη. Το παν στις ανθρώπινες σχέσεις. Στο σύμπαν ολόκληρο. Το παν για να επέλθει και να εγκατασταθεί η ψυχική γαλήνη που ζητάς και που τόσο έχεις ανάγκη. Η καχυποψία που τόσο σε κούρασε, τόσο σε τρόμαξε.

Σε κατανοώ. Έχεις καταπατηθεί από λίγες έως πολλές φορές στη ζωή αυτή. Ακούς τη λέξη εμπιστοσύνη και την φοβάσαι. Ένα ξάφνιασμα, ένα εσωτερικό ρίγος σε διαπερνά.

Μα τι λέξη κι αυτή. Να κρύβει τόσο τρόμο μέσα σε 11 μόνο γράμματα. Σε δικαιολογώ. Και ναι και όχι. Αν αναλογιστούμε ότι την ευθύνη των πράξεών μας την επωμιζόμαστε εμείς και μόνο εμείς, τότε οι επιλογές μας σε κάθε τομέα της ζωής μας, φροντίζουν την αντίδρασή μας στο άκουσμα της λέξης αυτής.

Κι αν πονάει ή όχι. Κι αν φαντάζει καχύποπτη, πάλι οι μόνοι υπεύθυνοι είμαστε εμείς. Κι αν όμως ήμασταν μέσα στην άγνοια; Κι αν η πληροφορία δεν είχε έρθει την κατάλληλη στιγμή και κάναμε το λάθος; Κι αν απλά δεν ξέραμε; Δεν γνωρίζαμε;

Όχι! Ένα μεγάλο Όχι είναι η μοναδική απάντηση. Αν είναι να πάρεις την πληροφορία, θα την πάρεις όταν είναι η ώρα. Αλλιώς θα καταλήξει να σου είναι αχρείαστη. Σκοπός είναι να μάθεις. Και θα μάθεις μέσα από τα λάθη. Το λάθος άνθρωπε συγχωρείται και μας πάει παρακάτω. Όταν όμως παίζει διαρκώς μια επανάληψη στο παρασκήνιο, σε αφήνει στάσιμο. Και πρέπει ξανά να αναλογιστείς και να ξαναπεράσεις το μάθημα.

Εμπιστοσύνη. Για ξανασκέψου, για αναλογίσου και πάλι. Με ποια γεγονότα, ποιες θύμησες την συνδέεις; Είναι όπως όταν θυμώνεις. Οφείλεις να θυμώσεις για τον σωστό λόγο, την κατάλληλη στιγμή, στο σωστό μέρος. Αν μπορείς να ελέγξεις αυτό, τότε επανέλαβε την λέξη «εμπιστοσύνη»!

Ξαναδές και ξαναγράψε την. Σου λέει, σου φωνάζει, σου υποδεικνύει κάτι άλλο τώρα; Αντιμετώπισέ την με ευλάβεια και σκέψου ότι είναι ευλογία να έχεις την ικανότητα να εμπιστεύεσαι. Όλα γύρω σου αν κοιτάξεις είναι εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη στον Δημιουργό.

Αυτήν που πρώτα οφείλεις να δείξεις στον εαυτό σου που δείλιασε στο άκουσμά της. Στο επανειλημμένο αντίκρυσμά της σ’αυτό το άρθρο. Στην επανειλημμένη αναφορά της. Εμπιστεύσου για να βαδίζεις σωστά. Γιατί η ζωή έχει βάλει δύσκολα μονοπάτια στον προορισμό σου.

Και προορισμός σου είναι η εξέλιξη και η εύρεση του μοναδικού σκοπού σου. Εμπιστεύσου για να κατορθώσεις την επίτευξή του. Τίποτα δεν προχωρά και τίποτα δεν στεριώνει χωρίς αγάπη και εμπιστοσύνη. Λοιπόν; Θα με εμπιστευτείς;

Διεκδίκησε το όνειρό σου και μην τα παρατάς μέχρι να πετύχεις

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε όνειρα. Όλοι οι άνθρωποι θέλουμε κάτι το οποίο γεμίζει την ψυχή μας. Αλλά πρόσεξε να δεις τι γίνεται. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ανθρώπων:

– Η πρώτη κατηγορία, είναι η κατηγορία η οποία έχει ένα όνειρο αλλά δεν ξεκίνησε ποτέ.

– Η δεύτερη κατηγορία είναι αυτή που έχει ένα όνειρο αλλά έκανε κάτι και εγκατέλειψε πολύ γρήγορα γιατί πίστεψε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει πραγματικότητα.

– Η τρίτη κατηγορία, είναι εκείνη η κατηγορία που έχει ένα όνειρο, έχει προσπαθήσει ξανά και ξανά και ξανά και δεν έχει το αποτέλεσμα που θέλει. Αυτό το άρθρο απευθύνεται σε αυτή την κατηγορία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αν ανήκεις σε μία από τις άλλες δύο κατηγορίες, δεν μπορείς να βρεις αξία σε αυτό το άρθρο, αλλά αν ανήκεις στις άλλες κατηγορίες, το πρώτο που θα σου σύστηνα είναι να περάσεις σε αυτή την κατηγορία. Γιατί; Γιατί η δράση φέρνει τα αποτελέσματα.

Κι εσύ που ανήκεις στην τρίτη κατηγορία μπορεί να λες τώρα «Εγώ έχω δράση, έχω δράση, έχω δράση αλλά δεν έχω κανένα αποτέλεσμα. Έχω κουραστεί. Έχω απογοητευτεί. Δεν αντέχω άλλο. Θέλω να τα παρατήσω». Και είναι απόλυτα λογικό αυτό να το νιώθεις. Πρόσεξε να δεις τι γίνεται: Καταρχήν να σου πω πως τώρα είναι το σημείο που πρέπει να δώσεις γκάζι και να βάλεις το μεγαλύτερο δυναμικό που έχεις μέσα σου εκεί έξω, στον στόχο που θέλεις να πετύχεις. Να σου φέρω ένα παράδειγμα:

Προχωράς στον δρόμο, κι εκεί που προχωράς ανέμελα, ξαφνικά κάποιοι άνθρωποι έρχονται για να σε κλέψουν. Ή να σε ενοχλήσουν. Έχεις τρεις επιλογές. Η μία είναι να τους πεις «Πάρτε τα όλα», η δεύτερη είναι να αντισταθείς λίγο και να τους τα δώσεις και η τρίτη είναι να αντισταθείς συνέχεια, συνέχεια, συνέχεια… Ασταμάτητα.

Τι γίνεται τώρα; Εάν αντισταθείς πάρα πολύ, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να κουραστούν και να φύγουν (Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. Εάν συμβεί στο δρόμο δεν σου συστήνω απαραίτητα να αντισταθείς. Καλύτερα άστα, δώσ’ τα να φύγουν). Χρησιμοποιώ όμως αυτό το παράδειγμα για να καταλάβεις τι θα ήθελα να σου πω, τι θα ήθελα να σου μεταφέρω.

Η κούραση των αντιστάσεών σου

Ή να σου δώσω ένα άλλο παράδειγμα: Λένε πως ακόμα και συναγερμό να βάλεις στο σπίτι σου δεν είναι απαραίτητο ότι αν θέλουν να σε κλέψουν δεν θα σε κλέψουν. Τι κάνεις όμως βάζοντας συναγερμό; Να κάνεις πιο δύσκολη την δουλειά αυτών που θέλουν να σε κλέψουν. Αν την κάνεις πολύ δύσκολη, ή δεν θα σου έρθουν ή αν έρθουν μπορεί να κουραστούν και να φύγουν.

Αυτό το πράγμα θέλω να σου πω. Εάν συνεχίζεις να επιμένεις τώρα που λες «Δεν μπορώ», «Δεν αντέχω», «Κουράστηκα», «Δεν γίνεται», θέλω να θυμάσαι πως υπάρχουν πολλές πιθανότητες να κουραστούν οι αντιστάσεις σου. Να κουραστεί όλο αυτό το σύστημα που βλέπεις και δεν βλέπεις και να σε αφήσει στην ησυχία σου για να κάνεις το όνειρό σου πραγματικότητα.

Μπορεί να ακούγεται ουτοπικό. Μπορεί να ακούγεται δύσκολο. Μπορεί να ακούγεται εξωπραγματικό. Αλλά πίστεψε με, δέξου την κάθε γνώση που σου δίνω σαν ένα παπούτσι. Πας λοιπόν, φοράς ένα παπούτσι, το δοκιμάζεις και αν δεν σου αρέσει το αφήνεις. Έτσι δεν είναι; Δεν μπορείς να ξέρεις από την αρχή εάν σου αρέσει ή εάν δεν σου αρέσει ή εάν κάτι σου κάνει λίγο κλικ. Λογικό δεν είναι;

Έτσι λοιπόν, αυτό που σου προτείνω είναι να δοκιμάζεις όλες τις πληροφορίες που μοιράζομαι μαζί σου, όλες αυτές που σου κάνουν κλικ, να βλέπεις εάν λειτουργούν ή αν όχι. Αν λειτουργούν, κράτησέ τες. Αν δεν λειτουργούν, άφησέ τες και περίμενε την επόμενη.

Έτσι λοιπόν αν έχεις φτάσει στο σημείο να έχεις προσπαθήσει πάρα πολύ και να βλέπεις ότι το όνειρο σου δεν πραγματοποιείται, οι στόχοι σου δεν γίνονται πραγματικότητα… Αν βλέπεις ότι οι δυσκολίες, η μία μετά την άλλη όλο και μεγαλώνουν, τότε είναι η στιγμή να προσπαθήσεις ακόμα περισσότερο. Μέχρι όλα αυτά να καταρρεύσουν και να ανοίξουν διάπλατα οι δρόμοι προς τα όνειρά σου. Προς τη ζωή που αξίζεις.

Γιατί είσαι υπέροχος. Είσαι μοναδικός. Και να θυμάσαι ότι πρέπει να Αγαπάς τον Εαυτό σου και να Ζεις με Πάθος!

Στα κόκκινα φανάρια

Σε έχω δει που βιάζεσαι. Το πρόσωπό σου είναι συνήθως αγχωμένο και το σώμα σου αντιδρά σπασμωδικά. Το χαμόγελό σου, όχι ψεύτικο, αλλά βεβιασμένο. Και το βλέμμα σου στα χαμένα. Κάπου θες να πας. Κάπου να πας. Αρκεί να γίνει γρήγορα.

Στις τράπεζες, στις στάσεις του τρένου, στην ουρά για τον καφέ, ο χρόνος σού φαίνεται πως κυλά μαρτυρικά αργά. Το πόδι σου χτυπά ρυθμικά το πάτωμα και αδημονείς πάντα. Ξεφυσάς. Και σπρώχνεις με την ανάσα σου πιο γρήγορα τις στιγμές. Να φύγουν. «Να προχωράμε. Να τελειώνουμε» λες.

Το φαγητό σου είναι γρήγορο. Ο καφές σου επίσης. Στα πεταχτά, τα τηλεφωνήματα σε γνωστούς και φίλους. Στα πεταχτά και τα φιλιά. Κοιτάς. Και δε βλέπεις.

Κοιτάς συνήθως εκεί που περπατάς. Όχι εκεί που θες να πας. Και το κεφάλι μένει σκυμμένο. Υποταγμένο. Και συνήθως βαρυγκωμάς και βρίζεις. Τις στιγμές. Που δεν προχωράνε για να πάμε παρακάτω.

Εναντίον σου τα νούμερα του ρολογιού, εναντίον σου και το μποτιλιάρισμα στους δρόμους. Νούμερα και δείκτες συνωμοτούν εναντίον σου και τα λεπτά δεν περνούν. Ή περνούν πολύ γρήγορα. Ο χρόνος δεν είναι με το μέρος σου. Δεν είναι σύμμαχός σου. Δεν ήταν ποτέ κανενός. Και κανείς δεν τον συμπάθησε. Για τον ίδιο λόγο.

Αλλά μια μέρα, στο φανάρι σε είδα σκεφτικό. Νομίζω είδα μία ελπίδα να πετιέται από τα μάτια σου. Γιατί είχες τον χρόνο να σκεφτείς, όσο το φανάρι δεν άναβε πράσινο. Όσο νόμιζες πως μένεις στάσιμος σε ένα κομμάτι του δρόμου, είχες τον χρόνο να παρατηρήσεις τα δέντρα. Τους ανθρώπους. Τη θάλασσα. Τα κτίρια.

Είχες τον χρόνο να μιλήσεις στο τηλέφωνο. Είχες τον χρόνο όλο δικό σου. Χαμογέλασες, κι εγώ μαζί σου, γιατί κάπου εκεί κατάλαβες ότι χρόνος είναι οι στιγμές που αξιοποιείς. Όχι αυτές που φεύγουν νεκρές και άδειες. Μην τον ψέγεις τον χρόνο και μη βιάζεσαι. Κάτι μαθαίνεις όσο τα κόκκινα φανάρια σε κρατάνε στο ρελαντί.

Η εξισορρόπηση των αντιθέσεων αυτού του κόσμου είναι υπόθεση όλων μας

Η καθημερινότητά μας όλη, είναι ένα παζλ από άπειρα αντιθετικά ζεύγη, ένα ψηφιδωτό από κομμάτια που καλούμαστε να συνθέσουμε αρμονικά. Το φως και το σκοτάδι, η ζωή και ο θάνατος, η ευτυχία και η δυστυχία, η αλήθεια και το ψέμα, η γνώση και η άγνοια, η ειλικρίνεια και η υποκρισία, η ευθύνη και η ανευθυνότητα, η υγεία και η νόσος, το «φαίνεσθαι» και το «είναι», η θνητότητα του σώματος και η αιωνιότητα της ψυχής.

Το φως, πηγή δύναμης κι αισιοδοξίας, ταυτισμένο με τη δυσεύρετη αλήθεια και την προσδοκία για ζωή, με την εκπλήρωση των ονείρων και των επιθυμιών, που συνιστούν την ευτυχία – ανάλογα με το πώς την αντιλαμβάνεται ο καθένας – αποτελεί επιδιωκόμενο αγαθό για τον άνθρωπο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τον προστατεύει από το σκοτάδι του θανάτου – έτσι όπως τον αναπαριστούν στο νου τους οι άνθρωποι – , από το σκοτάδι της άγνοιας και του ψεύδους, από τα ταπεινά συναισθήματα και τα πάθη, που απομυζούν την ψυχή του και την καταδικάζουν στη δυστυχία.

Η ζωή είναι η ευκαιρία που δίνεται στον καθένα μας να αναζητήσει την αληθινή ευτυχία, να αποκτήσει εμπειρίες, να γνωρίσει τόπους, ανθρώπους, συμπεριφορές, να υιοθετήσει αξίες και να πορευτεί με αρετές, όπως εκείνη της ανιδιοτέλειας και της ειλικρίνειας. Είναι η ευκαιρία που του δίνεται να φροντίσει για το «είναι» του και τον εσωτερικό του κόσμο κι όχι μόνο για το προσωπείο του, για το «φαίνεσθαι».

Είναι η ευκαιρία του να βρεθεί στη δίνη του έρωτα, να αγαπήσει και να αγαπηθεί με όλη τη δύναμη της ψυχής του και να το πετύχει αυτό σε τέτοιο βαθμό, ώστε να καταφέρει να ξεπεράσει τα πάθη του, να νικήσει κάθε εμπόδιο που φέρνει δυστυχία, να υπερβεί το θάνατο, κρατώντας μέσα του ζωντανούς όσους «έφυγαν» είτε νωρίς και βιαστικά είτε όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Ο αγώνας του ανθρώπου να κρατηθεί στη ζωή, όσο γίνεται περισσότερο, η καθημερινή του μάχη ενάντια σε καθετί που μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη στην πορεία του, να πλήξει την υγεία του και να τον φέρει πιο κοντά στην απειλή του θανάτου, αναδεικνύει και τη μεγάλη αξία της.

Ωστόσο, ενδέχεται η ζωή να είναι για κάποιους αργός θάνατος, καθώς σαν ζωντανοί-νεκροί διατηρούν μεν το σφρίγος και την κινητικότητα του σώματος, νοσούν όμως αθεράπευτα στην ίδια τους την ψυχή. Και η νόσος της ψυχής είναι η χειρότερη όλων. Προσβάλλει κυρίως ανθρώπους οι οποίοι κατακλύζονται από το πάθος του φθόνου και της υστεροβουλίας και αδυνατούν να νιώσουν τη χαρά της ζωής. Επιτρέπουν στην υποκρισία να διέπει τις σχέσεις τους, ψεύδονται ασύστολα και ζουν στον μικρόκοσμο που χτίζουν με τα ψεύδη τους.

Ματαιοπονούν, πασχίζοντας διαρκώς να καλύψουν την ασχήμια της ψυχής τους και τις ρωγμές που τους προκαλεί η τοξικότητα που εκπέμπουν. Άλλοτε θρασείς και προκλητικοί, με διάθεση να σπιλώσουν την υπόληψη εκείνων από τους οποίους νιώθουν ότι απειλούνται, εξαιτίας της λάμψης του φωτός που εκπέμπει η ψυχή τους κι άλλοτε άβουλοι και «μοιραίοι», ανδρείκελα που άγονται και φέρονται, έρπουν στην οδό που χάραξε για αυτούς η ανίατη νόσος της ψυχής τους.

Μπροστά στην εικόνα αυτού του αποκρουστικού ψηφιδωτού, που τείνει αποκτήσει η εποχή μας, του ψηφιδωτού που συγκεντρώνει στον υπέρτατο βαθμό το αρνητικό, το διαβρωτικό σκέλος των αντιθετικών ζευγών που διέπουν τη ζωή μας, έχουμε χρέος να μη μείνουμε αδρανείς. Οφείλουμε να αφυπνιστούμε και να αναλάβουμε δράση όλοι μας, αλλά και το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί.

Είτε γιατί επιτρέψαμε στον εαυτό μας να γίνουμε μέρος αυτού του ψηφιδωτού, είτε γιατί ανεχτήκαμε τη σύνθεσή του και αδιαφορήσαμε, ώστε αυτό να εκτείνει τα όριά του σε απειλητικό βαθμό. Έχουμε ευθύνη όλοι μας.  Ας έχουμε, λοιπόν, πάντα στο μυαλό μας την παρακάτω ρήση του Ν. Καζαντζάκη :
« Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη Γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω» –Νίκος Καζαντζάκης

Κρίνοντας επίσης με πολλή ευθυκρισία πως οι δυνάμεις μου δεν ήταν ικανές για μεγάλα πράγματα

Έχω ψυχή που ανήκει ολότελα στον εαυτό της, συνηθισμένη να συμπεριφέρεται κατά τον τρόπο της. Μη έχοντας ως ετούτη τη στιγμή κανέναν να μου δίνει διαταγές ούτε αφεντικό πάνω από το κεφάλι μου, προχώρησα τόσο μακριά και με το βηματισμό που μου άρεσε. Αυτό ακριβώς με έκαμε νωθρό και άχρηστο να υπηρετήσω άλλους· με έκαμε καλό για τον εαυτό μου και μόνο. Και για να υπηρετήσω τον εαυτό μου, δεν υπήρξε ανάγκη να βιάσω αυτό το βαρύ, τεμπέλικο και νωθρό φυσικό μου. Γιατί, καθώς βρέθηκα από γεννησιμιού μου σε τέτοιο βαθμό τύχης, ώστε είχα κάθε λόγο να είμαι ικανοποιημένος με αυτά που έχω, και με τόσο μυαλό όσο χρειαζόταν για να εκτιμήσω αυτό το γεγονός, δεν ζήτησα τίποτα και ούτε πήρα τίποτα.

Το μόνο τάλαντο που μου χρειάστηκε ήταν να είμαι ευχαριστημένος με τον εαυτό μου, πράγμα που αν το κατανοήσει κανείς σωστά, σημαίνει τη ρύθμιση της ψυχής, κάτι εξίσου δύσκολο υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και που στην πράξη βλέπουμε να βρίσκεται ευκολότερα εκεί όπου υπάρχει ανέχεια παρά όπου υπάρχει αφθονία, ίσως επειδή, όπως συμβαίνει επίσης με όλα τα άλλα πάθη μας, η πείνα του πλούτου οξύνεται περισσότερο από τη χρήση του παρά από την έλλειψή του και η αρετή της μετριοπάθειας είναι σπανιότερη από την αρετή της αντοχής. Ό,τι χρειάστηκα δεν ήταν άλλο παρά να απολαμβάνω ήρεμα τα καλά που ο Θεός με την απλοχεριά του μου έχει βάλει στα χέρια. Δεν δοκίμασα ποτέ κανενός είδους βασανιστική εργασία. Δεν είχα να διαχειριστώ παρά πολύ λίγα πράγματα εκτός από τα δικά μου ζητήματα· ή αν είχα να κάνω οτιδήποτε άλλο, αυτό γινόταν υπό συνθήκες που μου επέτρεπαν να διαχειρίζομαι τα πράγματα στην ώρα μου και με τον τρόπο μου, διορισμένος από ανθρώπους που μου είχαν εμπιστοσύνη και που δεν με πίεζαν και με γνώριζαν. Γιατί οι έμπειροι άνθρωποι ξέρουν να αντλούν κάποια εξυπηρέτηση ακόμα και από άλογο δύστροπο και ασθματικό.

Επειδή δεν έχω αρκετή αποφασιστικότητα, ώστε να ανέχομαι την όχληση των ανάποδων περιστάσεων στις οποίες όλοι υποκείμεθα και επειδή δεν μπορώ να αντέξω την ένταση που δημιουργεί η ρύθμιση και τακτοποίηση των υποθέσεών μου, εγκαταλείποντας ολοκληρωτικά τον εαυτό μου στην τύχη, καλλιεργώ μέσα μου όσο μπορώ τη γνώμη που βλέπει τα πράγματα από τη χειρότερη πλευρά τους. Και τότε παίρνω την απόφαση να φορτωθώ το χειρότερο ήρεμα και υπομονετικά. Σε αυτό και μόνο καταγίνομαι και αυτός είναι ο σκοπός όπου κατευθύνω όλους τους λογισμούς μου.

Αντιμέτωπος με κάποιον κίνδυνο, δεν σκέφτομαι τόσο πώς θα ξεφύγω αλλά πόσο λίγο έχει σημασία να ξεφύγω. Αν παρέμενα σε κίνδυνο, τι θα πείραζε; Μια και δεν μπορώ να ελέγξω τα γεγονότα, ελέγχω τον εαυτό μου: προσαρμόζομαι στα γεγονότα, αν τα γεγονότα δεν προσαρμόζονται σε εμένα. Δεν κατέχω καμία από τις τέχνες να γνωρίζω πώς να κοροϊδεύω την τύχη και πώς να της ξεφεύγω ούτε πώς να της επιβάλλομαι και να τακτοποιώ και να κατευθύνω τα πράγματα προς τον σκοπό που έχω θέσει με σωφροσύνη.

Έχω μάλιστα ακόμα λιγότερες δυνάμεις υπομονής, ώστε να αντέξω τη δύσκολη και επίμοχθη φροντίδα που χρειάζεται γι’ αυτό. Και η πιο δυσάρεστη κατάσταση για μένα είναι να βρίσκομαι μετέωρος ανάμεσα σε πράγματα που επείγουν και να κλυδωνίζομαι μεταξύ φόβου και προσδοκίας.

Στα γεγονότα φέρομαι αντρίκια· στο χειρισμό τους, παιδιάστικα. Η φρίκη να στραβοπατήσω μου φέρνει δυνατότερο πυρετό παρά να πέσω κατάχαμα. Το πράγμα δεν αξίζει τόση κουβέντα: ο σφιχτοχέρης υποφέρει χειρότερα από το πάθος του παρά ο φτωχός και ο ζηλιάρης σύζυγος χειρότερα από τον κερατωμένο.

Και συχνά, μικρότερο κακό είναι να χάσεις το αμπέλι σου παρά να πας για δαύτο στο δικαστήριο. Το χαμηλότερο σκαλί είναι το στερεότερο.

Είναι η έδρα της σταθερότητας. Εκεί, δεν έχεις ανάγκη παρά τον εαυτό σου.

Η σταθερότητα εκεί εδράζεται και ακουμπάει ολάκερη στον εαυτό της.

Όσο για την φιλοδοξία, που είναι γειτόνισσα της αλαζονείας ή μάλλον αδερφή της, θα είχε χρειαστεί, για να με προωθήσει η Τύχη, να έρθει να με πάρει από το χέρι. Γιατί το να μπω στον κόπο για μιαν αβέβαιη προσδοκία και να υποταχθώ σε όλες τις δυσκολίες που συνοδεύουν όσους αποζητούν να σπρώξουν τον εαυτό τους στην εύνοια στην αρχή της σταδιοδρομίας τους, δεν θα είχα ποτέ καταφέρει να το κάμω.

Δεν πληρώνω μετρητοίς κάποια μελλοντική ελπίδα. (ΤΕΡΕΝΤΙΟΣ)

Και ύστερα, σπανίως φτάνει κανείς σε τέτοια προαγωγή [με τη βοήθεια της Τύχης], εκτός αν πρώτα διακινδυνέψει ό,τι έχει. Και είμαι της γνώμης πως αν, αυτό που έχει κανείς, αρκεί να διατηρήσει τον τρόπο ζωής στον οποίο γεννήθηκε και ανατράφηκε, είναι παραφροσύνη να το παρατήσει από τα χέρια του με την αβεβαιότητα να το αυγατίσει. Εκείνος που υ Τύχη τού αρνείται να στηρίξει το πόδι του κάπου και να τακτοποιήσει μια ήσυχη και αναπαυμένη ζωή, δικαιολογείται αν ποντάρει στη μοίρα ό,τι έχει, αφού έτσι και αλλιώς η ανάγκη τον στέλνει να αναζητήσει [μέσα επιβίωσης]:

στην κακοτυχία επικίνδυνο δρόμο πρέπει να πάρεις. (ΜΑΡΚΟΣ ΑΝΝΑΙΟΣ ΣΕΝΕΚΑΣ)

Βρήκα πράγματι τον συντομότερο και ευκολότερο δρόμο, χάρη στη συμβουλή καλών μου φίλων του παρελθόντος, απαλλάσσοντας τον εαυτό μου από το βάρος τέτοιων επιθυμιών και μένοντας ήρεμος.

Όπως εκείνος που κερδίζει τον γλυκό κότινο δίχως τη σκόνη του αγώνα (ΟΡΑΤΙΟΣ)

Κρίνοντας επίσης με πολλή ευθυκρισία πως οι δυνάμεις μου δεν ήταν ικανές για μεγάλα πράγματα,
Ντροπή να φορτώνεσαι στο κεφάλι βάρος που δεν σηκώνεις και σε λίγο να λυγίζεις τα γόνατα και να το βάζεις στα πόδια. (ΠΡΟΠΕΡΤΙΟΣ)

ΜΙΣΕΛ ΝΤΕ ΜΟΝΤΑΙΝΙ, ΔΟΚΙΜΙΑ

Να ζεις με αγάπη, με ομορφιά, με αλήθεια

Είναι αναγκαίο να προκαλέσει κανείς μια τεράστια, μια ριζική επανάσταση όχι απλώς εξωτερικά, αλλά μέσα του. Αν δεν αλλάξεις, αν δεν πάψεις εντελώς να είσαι ό,τι άλλο, φέρνοντας μόνο κάποιες μεταρρυθμίσεις, αλλάζοντας κάποια πρότυπα εδώ κι εκεί, δεν πρόκειται να μπει καθόλου ειρήνη στην ανθρωπότητα, Αν δεν υπάρξει μια ψυχολογική, μια εσωτερική επανάσταση στον τρόπο που ζεις τη ζωή σου, στον τρόπο που σκέφτεσαι, στην καθημερινές ανήθικες δραστηριότητές σου, δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα για μια πραγματικά βαθιά, ισχυρή κοινωνική αλλαγή.

Μπορείτε να δείτε τι συμβαίνει: υπάρχει βία παντού παρόλο που οι θρησκείες λένε, να μην σκοτώνετε, να μην κάνετε πολέμους, να μην πληγώνετε κάποιον άλλον, να είστε ευγενικοί, γενναιόδωροι, να ανοίγετε την καρδιά σας στους άλλους. Το λένε και διάφορα βιβλία, αλλά αυτό δεν έχει καμιά αξία. Εκείνο που έχει σημασία είναι αυτό είστε. Το γεγονός είναι ότι ο κόσμος είστε εσείς, όχι θεωρητικά αλλά στην πράξη· τον κόσμο, το έθνος, την κοινωνία, τον πολιτισμό όπου έχετε ανατραφεί, τα έχει οικοδομήσει μέσα από τον χρόνο ο άνθρωπος. Είστε το αποτέλεσμα αυτού του πράγματος και για να φέρει κανείς μια αλλαγή στο οικοδόμημα της εδραιωμένης διεφθαρμένης κατάστασης, πρέπει να αλλάξει ολοκληρωτικά ο ίδιος εσωτερικά. Αυτό είναι ένα λογικό, εύλογο, ολοφάνερο γεγονός. Και η βία θεωρείται ως μέσο για την αλλαγή της κοινωνίας.

Παρουσιάζεται ως μία γρήγορη αλλαγή που μπορεί να μπει στην κοινωνία και έτσι, σε μερικά μέρη του κόσμου, οι άνθρωποι δικαιώνουν τη βία. Αλλά μπορεί κανείς να δει λογικά, συνετά ότι ίσως η βία φέρει μία επιφανειακή αλλαγή στην κοινωνική τάξη, αλλά αυτή η υλική αλλαγή καταλήγει αναπόφευκτα σε δικτατορία ή σε γραφειοκρατία ή σε χάος που σε συνέχεια φέρνει τυραννία. Κι αυτό είναι επίσης ένα ολοφάνερο γεγονός. Αυτό που θα κάνουμε, είναι να κατανοήσουμε το τεράστιο, πολύπλοκο ανθρώπινο πρόβλημα, όχι το πώς θα αλλάξετε τις κυβερνήσεις σας ή πώς θα θρέψετε άμεσα τους φτωχούς, ούτε πώς θα σταματήσετε άμεσα την αποκρουστική σκληρότητα και διαφθορά, αλλά να δούμε το σύνολο του προβλήματος, όχι ένα ιδιαίτερο κομμάτι του. Επειδή η ζωή δεν είναι να πηγαίνεις στη δουλειά σου για σαράντα χρόνια, αλλά το να κατανοήσεις τον εαυτό σου, την οικογένειά σου, να κατανοήσεις αυτό που ονομάζεται σεξ και που έχει γίνει εξαιρετικά σημαντικό· είναι το να κατανοήσεις τις συγκρούσεις του ανθρώπου, τόσο εξωτερικά όσο και μέσα του· μαζί θα κατανοήσουμε αν υπάρχει δυνατότητα να ζεις σε αυτόν τον κόσμο με ειρήνη, όχι με το να αποσυρθείς από αυτόν, όχι με το να γίνεις μοναχός, αλλά να ζεις σε αυτήν την υπέροχη γη που είναι δική μας, με αγάπη, με ομορφιά, με αλήθεια.

Για να το ανακαλύψεις αυτό πρέπει να μπορείς να ακούς όχι με το μυαλό, αλλά με την καρδιά σου· να ακούς για να κατανοήσεις, να προσπαθείς να ανακαλύψεις, επειδή έχεις να μάθεις πράγματα από τον εαυτό σου και όχι από κάποιον άλλον. Κανένα βιβλίο δεν μπορεί να σε διδάξει για τον εαυτό σου. Κανένας καθηγητής, φιλόσοφος ή ψυχολόγος δεν μπορεί να σας διδάξει για τον εαυτό σας. Αυτό που μπορούν να σας διδάξουν είναι εκείνο που νομίζουν ότι είστε ή εκείνο που νομίζουν ότι θα πρέπει να γίνετε· κι αυτό είναι η δική τους άποψη, το δικό τους συμπέρασμά, η δική τους αντίληψη, που δεν έχουν καμία σχέση με εσάς. Έχετε αποδεχτείτε για αιώνες την αυθεντία άλλων, την αυθεντία των γκουρού σας, την αυθεντία της παράδοσής σας, όσων έχουν πει κάποιοι άλλοι. Γι’ αυτό δεν έχετε ενέργεια· γι’ αυτό είστε ξεροκέφαλοι, αναίσθητοι· γι’ αυτό είστε άνθρωποι από δεύτερο χέρι. Ξέρω ότι γελάτε, αλλά όταν γελάτε είναι ένδειξη ότι όλα αυτά δεν σας αγγίζουν. Είναι όπως με ένα νέο άνθρωπο που πάει στο Κολλέγιο, παίρνει ένα πτυχίο και βρίσκει κάποια δουλειά και για πάντα μετά νοιώθει ασφαλής. Γι’ αυτό σας έχουν καταστρέψει οι αυθεντίες· σας έχουν καταστρέψει οι θρησκείες. Σας παρακαλώ δείτε το πραγματικά αυτό.

Μια γέφυρα που την «αγκαλιάζουν» δυο χέρια

Μία γέφυρα έξω από το Ντα Νανγκ στο Βιετνάμ, εντυπωσιάζει τους επισκέπτες με το κομψό σχεδιασμό της – φαινομενικά κρατιέται ψηλά από δύο γιγαντιαία χέρια.

Γνωστή ως «Χρυσή Γέφυρα» έχει ύψος 1.400μ. και βρίσκεται στους λόφους Μπα Να, προσφέροντας μαγευτική θέα στη γύρω περιοχή.

Ο «χρυσός» διάδρομος είναι στολισμένος με μωβ λουλούδια και εκτείνεται σε μήκος 150 μέτρων. Ωστόσο, τα γλυπτά χέρια που «αγκαλιάζουν» τη γέφυρα είναι που την κάνουν πιο εντυπωσιακή.

Η δομή αποτελεί μέρος μιας επένδυσης ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων με στόχο να προσελκύσει περισσότερους από 1,5 εκατομμύριο, κι από ό,τι μαρτυρούν οι αριθμοί των τουριστών που καθημερινά επισκέπτονται τη γέφυρα, δεν θα είναι δύσκολο να γίνει πραγματικότητα.

Μακκαβαίοι: Οι Σφαγείς των Ελλήνων που… Γιορτάζουμε

Είναι θλιβερό όταν οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν την ιστορία τους, αλλά ούτε καν τα όποια θρησκευτικά πιστεύω τους και τις γιορτές τους. Είναι σχήμα οξύμωρο, αν όχι παρανοϊκό, να θεωρείς τον εαυτό σου Έλληνα, απόγονο των αρχαίων Ελλήνων αλλά και χριστιανό, όταν η πίστη σου γιορτάζει τους σφαγείς των προγόνων σου…

O Αριστίων μας γράφει:

Στις 13 Αυγούστου είναι η επέτειος της μητέρας όλων των μαχών που διεξήχθη στον Μαραθώνα το 490 π.α.χ.χ. Ακολουθεί στις 20 Αυγούστου η επέτειος της μάχης των Θερμοπυλών του 480 π.α.χ.χ όπου απεδείχθη κατά τον Ηρόδοτο ότι «άνθρωποι πολλοί, άνδρες ελάχιστοι». Στις 29 Αυγούστου ακολουθεί η επέτειος της μάχης των Πλαταιών το 479 π.α.χ.χ, όπου θάφτηκε το «όνειρο» των περιούσιων για εξαφάνιση της Ελλάδος και των αξιών της μαζί με τον εκπρόσωπό τους Μαρδοχάι-Μαρδόνιο. Και έναν μήνα αργότερα 28 Σεπτεμβρίου του 480 η μναυμαχία των ναυμαχιών όπου διεσώθη ολόκληρος η Ευρώπη και ο πανανθρώπινος πολιτισμός.

Και όμως! Οι ναζωραίοι κατακτητές «φρόντισαν», όλα αυτά να «ξεχαστούν». οι τύμβοι των ηρώων να καταντήσουν σκουπιδότοποι και ονόματα όπως Μιλτιάδης, Λεωνίδας, Παυσανίας, Θέρσιππος, Κυναίγειρος, Ευχίδας, Σκιλίας, Διηνέκης, Αριστόδημος, Θεμιστοκλής, Αμεινίας και τόσα άλλα Ελλήνων Ηρώων, να «αμαυρωθούν» (μην ξεχνάτε εκείνον τον γελοίο που απεκάλεσε τους 300 του Λεωνίδα «κιναιδικά ζευγάρια» κρίνοντας ίσως εξ ιδίων τα αλλότρια και «ξεχνώντας» εντέχνως τον αιμομίκτη «προπάτορα» του Λωτ και όλα τα μπουμπούκια του κοπαδιού της ερήμου) επιβάλλοντας τις δικές τους «εορτές» και «ήρωες» που τους αποκαλούν «αγίους».

Είδατε κάποιον «υπερπατριώτη» ιουδαιοχριστιανό απ’ αυτούς που το «παίζουν» ελληνάρες, να προτείνει επαναφορά των εορτών αυτών; Το δε χείριστο όλων, είναι ότι αυτοί που θέλουν να ονομάζονται Έλληνες. τρέχουν με τα τέσσερα στα ιουδαιομαντριά και προσκυνούν (αν είναι δυνατόν» τους σφαγείς των αντί να φωνάξουν με όλη την δύναμη της ψυχής τους. «ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ ΠΟΥ ΑΚΟΜΑ ΕΙΜΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΑΠΟΚΑΛΟΥΜΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ». Μόλις το καταλάβουν τα ιουδαιχριστιανικά πρόβατα που τρέχουν στα μαντριά με τα τέσσερα γιορτάζοντας τους σφαγείς των, τότε θα αρχίσει και η πραγματική απελευθέρωση της Ελλάδος!

Σήμερα, όπως κάθε χρονιά την 1η Αυγούστου, η Ορθόδοξη Εκκλησία και το σύνολο του ποιμνίου της, δίχως έως σήμερα μία ελάχιστη έστω φωνή διαμαρτυρίας ή απλή ένσταση, εορτάζουν την μνήμη των «Αγίων» 7 Μακκαβαίων. Εορτάζουν την μνήμη 7 Ιουδαίων αδελφών, φανατικών όσο και φανταστικών (αφού η πραγματική πηγή γι’ αυτούς είναι το προπαγανδιστικό, γραμμένο από την ιουδαϊκή διασπορά στα ελληνικά, «Β' βιβλίο των Μακκαβαίων»), που υποτίθεται ότι εκτελέστηκαν από τον Έλληνα βασιλιά της Συρίας Αντίοχο τον Δ' τον Επιφανή λίγο πριν την εξέγερση του Ιούδα Μακκαβαίου (167 – 160) επειδή αρνήθηκαν να φάνε… θυσιασμένο χοιρινό!

Οι πραγματικοί, ιστορικά υπαρκτοί Μακκαβαίοι ή Ασμοναίοι (δηλαδή ο Ματαθίας Ασμοναίος και οι απόγονοί του) τιμώνται ωστόσο από τους μονοθεϊστές Ιουδαίους ως εθνικοί και θρησκευτικοί ήρωες, πράγμα λογικό, αφού με την άγρια τρομοκρατία τους κατόρθωσαν να αποτρέψουν την ολοκληρωτική εξαφάνιση της λατρείας του Θεού Ιαχωβά και την πλήρη αφομοίωση των ομοφύλων τους από τον κυρίαρχο τότε Ελληνισμό, αφού όλοι σχεδόν οι αξιόλογοι Ιουδαίοι της εποχής είχαν εξελληνισθεί. Για τους μονοθεϊστές Ιουδαίους, οι πραγματικοί Μακκαβαίοι, που κατέσφαξαν τόσο τους Έλληνες Εθνικούς όσο και τους υπερπολλαπλάσιους των Ελλήνων ελληνίζοντες ομοφύλους τους, απετέλεσαν έκτοτε το υπέρτατο σύμβολο της απόλυτης πειθαρχίας στον μωσαϊκό νόμο, της πεισματώδους αντίστασης και της πέρα από τα αναμενόμενα επιβίωσης.

Όλα αυτά είναι συνεπώς απολύτως λογικά όσο και σεβαστά, ασχέτως της εκ των πραγμάτων αντιπαλότητας προς το έθνος των Ελλήνων: κάποιοι τιμούν, στην εορτή που ονομάζουν «χανουκά», τους όχι ομοφύλους τους (αφού ο μακκαβαϊκός πόλεμος στο μεγαλύτερο τμήμα του ήταν εμφύλιος), αλλά ομοϊδεάτες και ομοθρήσκους τους, που δίχως εκείνους, σήμερα αυτοί οι κάποιοι απλώς… δεν θα υπήρχαν.

Αντίθετα, ο παραλογισμός, η ανηθικότητα και το σκάνδαλο αναβλύζουν από την εθνοκάπηλη και πατριδοκάπηλη (αφού αυτό που εκπροσωπεί μισεί τα έθνη και τις πατρίδες) Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία τιμά την μνήμη των, όχι απλώς «ηρώων» άλλα «αγίων» και όχι ιστορικά πραγματικών αλλά φανταστικών, Μακκαβαίων, την ίδια ώρα που τόσο η ίδια όσο και η πολύμορφη «παραγοντική» συντεχνία που την προσκυνάει και την στηρίζει σε βάρος του βιοτικού και πνευματικού επιπέδου του ελληνικού λαού, εξακολουθητικά κάνουν απατεωνίστικα λόγο για «εθνική συνοχή». «Τίνος έθνους;» θα ρωτήσουμε εμείς. Γιατί όσο και να στηρίζεται η χριστιανική κατοχή του τόπου μας στην κατάρριψη κάθε κανόνα της Λογικής και την πλήρη αντιστροφή των αξιών και της ιστορικής πραγματικότητας, η τιμή από το παπαδαριό και τους πολιτικούς υπηρέτες τους που παριστάνουν τους «Έλληνες» προς 7 μέλη, έστω και φανταστικά, ενός ιστορικά υπαρκτού ωστόσο κινήματος που κάποτε κατέσφαξε Έλληνες, σπάζει κάθε προηγούμενο φράγμα τρέλας ή θρασύτητας.

Σήμερα, 1η Αυγούστου, όπως και κάθε χρόνο, η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει με κάθε ξεδιαντροπιά την μνήμη των 7 υποτιθέμενων «αγίων» του 2ου προχριστιανικού αιώνα, τους οποίους μάλιστα εξυμνεί ως «επτάριθμο δήμο των Μακκαβαίων», «προ Μαρτύρων μεγίστους Μάρτυρες», «καλλιμάρτυρας Χριστού», «επταρίθμους στύλους Σοφίας Θεού», «θείου φωτός επταφώτους λυχνίας» και «φρουρούς και φύλακας των του (μωσαϊκού) Νόμου δογμάτων». Ουσιαστικά εορτάζει τους ίδιους τους πραγματικούς, ιστορικά υπαρκτούς Μακκαβαίους, τους εθνικοθρησκευτικούς ήρωες του ιουδαϊκού μονοθεϊσμού και σφαγείς των Ελλήνων και των ελληνιστών, τους αναστηλωτές του Ιαχωβά και ακυρωτές του εξελληνισμού της Παλαιστίνης του 2ου προχριστιανικού αιώνα.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει ουσιαστικά την μνήμη των θρησκευτικών της προγόνων, δίχως τους οποίους αυτή δεν θα είχε ποτέ υπάρξει γιατί απλώς κανείς δεν θα μπορούσε να παραστήσει τον «ενσαρκωμένο Ιαχωβά» μέσα σε πληθυσμούς που είχαν ήδη προ δύο αιώνων υιοθετήσει την ελληνική κοσμοθέαση και παιδεία. Καλά κάνει λοιπόν και εορτάζει τους «Μακκαβείμ». Τον Ελληνισμό μόνο να μην πιάνει στο στόμα της, όπως και τους όρους «έθνος» και «πατρίδα».

«Πᾶν γὰρ ἑρπετὸν πληγῇ νέμεται»
(Τα ερπετά κουμαντάρονται με πλήγματα)
Μέγας Ηράκλειτος, DK B11.
 
Γεννήθηκε γαμώφιδο στου Αβραάμ το γένος
Σφάζει αρχαίες πατριές με γυναικείο μένος.
Όλο τον κόσμο διαιρεί δύο χιλιάδες χρόνια
Τα έθνη κάνει αχταρμά, τα δίνει σε κλεφτρόνια.
Πουλάει φτηνιάρικο καλό, μούφα ελεημοσύνη
Πίνει το αίμα με μπουρί, γαμεί νοημοσύνη.

Σφαγή, πουστιά και διχασμός, αιώνες προμελέτης
Τοκογλυφία, τεκτονισμός και λείπει ο ηγέτης.
Ισλάμ, Μεσσίας, παπαδαριά, της μήτρας εφευρέσεις,
Των δούλων τα αποχέσματα χυσοβολούν αιρέσεις.
Η αστροπύλη άνοιξε σε δράκους άλλης Γης,
Φυλάξτε τα κουλούρια σας, ΤΟ ΠΕΟΣ ΓΑΡ ΕΓΓΥΣ!!!

Από την συλλογή «Ο Αντίχυστος ήρθε και την έχει μεγάλη»

Μια εξαιρετικά απλή απάντηση στο ερώτημα “Γιατί υπάρχουμε; Γιατί υπάρχει ζωή;

Πόσες φορές έχετε αναρωτηθεί για ποιο λόγο υπάρχετε; Ποιο είναι το νόημα και ο σκοπός της ζωής; Ο πλανήτης Γη γιατί να υπάρχει; Τα αστέρια και το σύμπαν; Να υπάρχει άραγε κάτι πιο υπερβατικό απ’ όσα μας γίνονται αντιληπτά μέσω των αισθήσεων και των επιστημονικών οργάνων; Κανείς δε γνωρίζει. Συχνά, μάλιστα, έχω την αίσθηση, ότι όσοι με περισσή αυτοπεποίθηση κηρύσσουν την ‘αλήθεια’, μέσα τους εξακολουθούν να θρέφουν μια ανομολόγητη αμφιβολία. Είναι όμως παρηγορητικό ότι μπορούμε να παρακάμψουμε το μεταφυσικό γιατί, απαντώντας στο πώς. 
Σε έναν κόσμο, λοιπόν, όπου η αβεβαιότητα μοιάζει να είναι η μόνη βεβαιότητα και τα μεταφυσικά ερωτήματα παραμένουν αιώνια αναπάντητα, η συνειδητοποίηση κάποιων απλών απαντήσεων σε πιο προσεγγίσιμα, θετικά ερωτήματα ίσως είναι μια παρηγοριά. Είναι παρηγορητικό ότι μπορούμε να παρακάμψουμε το μεταφυσικό γιατί, απαντώντας στο πώς.
Σε έναν κόσμο, λοιπόν, όπου η αβεβαιότητα μοιάζει να είναι η μόνη βεβαιότητα και τα μεταφυσικά ερωτήματα παραμένουν αιώνια αναπάντητα, η συνειδητοποίηση κάποιων απλών απαντήσεων σε πιο προσεγγίσιμα, θετικά ερωτήματα ίσως είναι μια παρηγοριά. Είναι παρηγορητικό ότι μπορούμε να παρακάμψουμε το μεταφυσικό γιατί, απαντώντας στο πώς. Παραδείγματος χάριν, μπορούμε να ανταλλάξουμε το μεταφυσικό ερώτημα: «Γιατί υπάρχει το φαινόμενο της ζωής;» με το θετικό: «Πώς προέκυψε το φαινόμενο της ζωής;».
 
Ναι, σε αυτά τα ερωτήματα έχουμε απαντήσεις ή, τουλάχιστον, είμαστε σε θέση να διατυπώσουμε λογικές υποθέσεις με επιστημονικά ελέγξιμη βάση. Μια βάση που είναι τοπoθετημένη σε πλαίσιο κατανοητό από την προσωρινή και ταπεινή μας ύπαρξη. Μπορεί, λοιπόν, η επιστήμη να προσφέρει κάποια χρήσιμη και ουσιώδη απάντηση στο ερώτημα «Πώς προέκυψε το φαινόμενο της ζωής;»;
 
Ο εξελικτικός βιολόγος Richard Dawkins, συγγραφέας του βιβλίου ‘Το Εγωιστικό Γονίδιο’
 
Νομίζω πως ναι. Τη διατυπώνει με άνεση και ευστοχία ένας εξαιρετικός εκλαϊκευτής της δαρβινικής εξέλιξης, ο Βρετάνος βιολόγος Richard Dawkins, στο βιβλίο που τον έκανε διάσημο: το Εγωιστικό Γονίδιο. Καθώς προχωρούσα στην ανάγνωση του, έβλεπα τα κομμάτια του παζλ να συναρμόζονται ένα-ένα και δε θα ξεχάσω ποτέ το γνωστικό/συγκινησιακό αποτύπωμα που μου άφησε η αφομοίωση του εξής λογικού σχήματος:
  • 4,1 έως 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, και ενώ η αρχέγονη χημική σούπα της Γης ακόμη αναμοχλευόταν, κάποια μόρια εμφανίστηκαν με την εξής απλή, αλλά σημαντική, ιδιότητα: να αυτο-αντιγράφονται. Να αναπαράγονται δηλαδή με βάση το ‘καλούπι’ τους. [Το ένα αποτελούσε ‘καλούπι’ για τη σύνθεση του άλλου.]
  • Η ιδιότητα αυτή οδήγησε τον αρχικό πληθυσμό τους σε εκθετική αύξηση, έως ότου ο ρυθμός επέκτασης περιορίστηκε σημαντικά από τις κρατούσες συνθήκες του περιβάλλοντος.
  • Όσα εξ αυτών έφεραν χημικές/δομικές παραλλαγές ικανές να εξασφαλίζουν ακόμη πιο γρήγορη, αποδοτικότερη αυτο-αντιγραφή, ‘επελέγησαν’ και αναπόφευκτα αύξησαν τον αριθμό τους.
  • Στο πέρασμα του χρόνου, οι εν λόγω αυτο-αντιγραφόμενες δομές έγιναν περιπλοκότερες, επιστρατεύοντας επιπλέον μοριακούς μηχανισμούς, ώστε να εξασφαλίζουν την αναπαραγωγή τους σε μία ευρύτερη ποικιλία συνθηκών του εξωτερικού περιβάλλοντος.
  • Σε κάποια φάση, τα αυτο-αντιγραφόμενα μόρια προσαρμόστηκαν τόσο, ώστε κατάφεραν να κατευθύνουν με μοναδική φυσικοχημική μαεστρία τη σύνθεση εκλεπτυσμένων δομών/μηχανισμών που τα περιέβαλλαν, τα προστάτευαν, εξασφάλιζαν την παροχή ενέργειας/χημικών συστατικών και προήγαν την αυτο-αντιγραφή τους.
 
Κάπως έτσι καταλήξαμε σε αυτό που ονομάζουμε γενετικό υλικό και κυτταρικό περιβάλλον. Τα κύτταρα, δηλαδή, προέκυψαν από αυτο-αντιγραφόμενες δομές που κωδικοποιούσαν τις οδηγίες σύνθεσης των ‘οχημάτων’ που τις μετέφεραν και εξυπηρετούσαν καλύτερα το μοναδικό σκοπό τους. Να αυτο-αντιγράφονται.
 
Όλα τα βιολογικά εφευρήματα, που μελετούν και θαυμάζουν οι επιστήμονες, αποτελούν ουσιαστικά οχήματα μεταφοράς των αυτο-αντιγραφόμενων μορίων. Εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα, μετά την πρώτη εμφάνιση των πρόδρομων μορίων των νουκλεϊκών οξέων, η οικονομία της φύσης -δίχως την αναγκαιότητα παρέμβασης καμίας ευφυούς μεταφυσικής οντότητας- εξόπλισε τα βιολογικά όντα με τους πιο αξιοθαύμαστους μηχανισμούς επιβίωσης και αναπαραγωγής. Όποιον κλάδο του δέντρου της ζωής και αν εξετάσουμε θα συναντήσουμε εξαιρετικά προσαρμοσμένους στο περιβάλλον τους οργανισμούς, να εξυπηρετούν τη διηνεκή μεταβίβαση/αναπαραγωγή των αυτο-αντιγραφόμενων μορίων στο διάνυσμα του χρόνου.
 
Σοκαριστικό; Δε μοιάζει σαν όλοι οι οργανισμοί να είμαστε σκλάβοι αυτών των εγωιστικών μορίων; Από μια σκοπιά, ναι. Απ’ την άλλη, μπορούμε να το σκεφτούμε και ως εξής: μια τόσο απλή ιδιότητα οδήγησε σε έναν απερίγραπτο πλούτο σύνθετης ποικιλομορφίας με μοναδικά και αξιοθαύμαστα χαρακτηριστικά στο σύμπαν – αυτό που ονομάζουμε φαινόμενο της ζωής!
-------------------- 
Υ.Γ.: Περιγράφοντας αυτά τα μόρια ως εγωιστικά δεν εννοούμε ότι φέρουν κάποιο εγγενές μεταφυσικό κίνητρο ή επιθυμία. Απλώς, χρησιμοποιούμε μια ανθρωπομορφική μεταφορά για να κατανοήσουμε καλύτερα τις συνέπειες που επιφέρουν οι φυσικοχημικές τους ιδιότητες.

Οι 7 θεωρίες για την προέλευση της ζωής

Σχετική εικόναΗ ζωή στη Γη άρχισε πάνω από 3 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, ξεκινώντας από τον πιο βασικό μονοκύτταρο οργανισμό και φθάνοντας σε μια εκθαμβωτική σειρά πολυπλοκότητας κατά τη διάρκεια των χρόνων που πέρασαν. Αλλά πώς αναπτύχθηκαν από την αρχέγονη σούπα οι πρώτοι οργανισμοί στο μόνο γνωστό χώρο για τη ζωή στο σύμπαν;
 
Εδώ είναι οι επτά επιστημονικές θεωρίες για την προέλευση της ζωής πάνω στη Γη.
  • Ηλεκτρικός σπινθήρας
Οι ηλεκτρικοί σπινθήρες μπορούν να παραγάγουν τα αμινοξέα και τα σάκχαρα από μια ατμόσφαιρα γεμάτη με νερό, μεθάνιο, αμμωνία και υδρογόνο, όπως παρουσιάστηκε στο διάσημο πείραμα των Miller-Urey το 1953, προτείνοντας ότι η αστραπή μπορεί να έχει βοηθήσει στην δημιουργία των βασικών δομικών μονάδων της ζωής στη Γη στις πρώτες ημέρες της. Μετά δε από πολλά εκατομμύρια χρόνια, μπόρεσαν να σχηματιστούν μεγαλύτερα και πιο σύνθετα μόρια . Αν και η έρευνα από τότε έχει αποκαλύψει ότι η πρώιμη  ατμόσφαιρα της Γης ήταν στην πράξη φτωχή σε υδρογόνο, οι επιστήμονες έχουν προτείνει ότι ηφαιστειογενής προέλευσης νέφη στην πρώιμη ατμόσφαιρα  μπορεί να είχαν γεμίσει την ατμόσφαιρα με μεθάνιο, αμμωνία και υδρογόνο και να ενώθηκαν με την αστραπή.
  • Κοινότητα αργίλου
Τα πρώτα μόρια της ζωής μπορεί να έχουν συναντηθεί στην άργιλο, σύμφωνα με μια ιδέα που διαμορφώθηκε από τον οργανικό χημικό Alexander Graham Cairns-Smith στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. Αυτές οι επιφάνειες όχι μόνο μπορεί να είχαν συγκεντρώσει αυτές τις οργανικές ενώσεις μαζί, αλλά και τις βοήθησαν να οργανωθούν σε μοτίβα σαν τα γονίδιά μας τώρα.
 
Ο κύριος ρόλος του DNA είναι να αποθηκεύει πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο άλλα μόρια πρέπει να διευθετούνται ή να οργανώνονται. Οι γενετικές ακολουθίες στο DNA είναι ουσιαστικά οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο τα αμινοξέα πρέπει να οργανώνονται στις πρωτεΐνες. Ο Cairns-Smith προτείνει ότι ορισμένοι ορυκτοί κρύσταλλοι στην άργιλο θα μπορούσαν να έχουν οργανώσει τα οργανικά μόρια σε οργανωμένα σχέδια. Μετά από εκεί, τα οργανικά μόρια ανάλαβαν αυτήν την δουλειά και αυτο-οργανώθηκαν.
  • Υποθαλάσσιοι διέξοδοι αερίων
Η θεωρία των υποθαλάσσιων αεραγωγών προτείνει ότι η ζωή μπορεί να είχε ξεκινήσει σε υποβρύχιες υδροθερμικές διεξόδους, που ανέβλυζαν τα βασικά μόρια πλούσια σε υδρογόνο απαραίτητα για τη ζωή. Οι βραχώδεις κρυψώνες τους θα μπορούσαν έπειτα να έχουν συνενώσει αυτά τα μόρια, προσφέροντας τους ορυκτούς καταλύτες για τις κρίσιμες αντιδράσεις. Ακόμα και τώρα, αυτές οι υδροθερμικές υποθαλάσσιες διέξοδοι, πλούσιες σε χημική και θερμική ενέργεια, στηρίζουν δραστήρια οικοσυστήματα.
  • Ψυχρό ξεκίνημα
Ο πάγος μπορεί να είχε καλύψει τους ωκεανούς πριν 3 δισεκατομμύριο χρόνια, δεδομένου ότι ο ήλιος ήταν τότε κατά ένα τρίτο λιγότερο φωτεινός από ότι είναι τώρα. Αυτό το στρώμα του πάγου, με πάχος ενδεχομένως λίγες εκατοντάδες μέτρα, μπορεί να είχε προστατεύσει τις εύθραυστες οργανικές ενώσεις κάτω στο νερό από το υπεριώδες φως και την καταστροφή από τις επιδράσεις των κοσμικών ακτίνων. Το κρύο μπορεί να είχε βοηθήσει, επίσης, αυτά τα μόρια α επιζήσουν περισσότερο, επιτρέποντας έτσι να γίνουν οι βασικές αντιδράσεις.
  • Κόσμος RNA
Σήμερα οι πρωτεΐνες χρειάζονται το DNA προκειμένου να φτιαχτούν, και το DNA τις πρωτεΐνες για να σχηματιστεί, γι αυτό και οι επιστήμονες απορούν πώς μπόρεσαν αυτά τα δύο να έχουν σχηματιστεί το ένα χωρίς το άλλο; Η απάντηση γι αυτό το ζήτημα μπορεί να είναι το RNA, που μπορεί να αποθηκεύσει πληροφορίες όπως και το DNA, να παίξει το ρόλο ενός ενζύμου, όπως οι πρωτεΐνες, και να βοηθήσει στην δημιουργία τόσο του DNA όσο και των πρωτεϊνών. Αργότερα το DNA και οι πρωτεΐνες  διαδέχθηκαν αυτόν τον «RNA κόσμο,» επειδή αυτά είναι περισσότερο αποδοτικά. Το RNA υπάρχει ακόμα και εκτελεί διάφορες λειτουργίες στους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης και της δράσης του ως on-off διακόπτης για μερικά γονίδια. Μα ένα ερώτημα παραμένει ακόμα: πώς ξεκίνησε το RNA; Και ενώ μερικοί επιστήμονες νομίζουν ότι το μόριο θα μπορούσε να έχει προκύψει αυθόρμητα στη Γη, άλλοι λένε ότι ήταν πολύ απίθανο να έχει συμβεί αυτό.
Άλλα νουκλεϊκά οξέα που έχουν προταθεί επίσης εκτός από το RNA, είναι το εσωτερικό PNA ή TNA.
  • Απλή εκκίνηση
Αντί η ζωή να αναπτυχθεί από σύνθετα μόρια όπως είναι το RNA, μπορεί να έχει ξεκινήσει με μικρότερα μόρια αλληλεπιδρώντας το ένα με το άλλο σε κύκλους αντιδράσεων. Αυτά μπορεί να είχαν βρεθεί μέσα σε απλές κάψες, συγγενείς με τις μεμβράνες των κυττάρων, και με τον χρόνο θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί κάποια πιο σύνθετα μόρια, που εκτελούσαν αυτές τις αντιδράσεις καλύτερα από όσο τα μικρότερα, σενάρια που ονομάστηκαν  μοντέλα «πρώτα ο μεταβολισμός», σε αντιδιαστολή με το μοντέλο «πρώτα το γονίδιο» της υπόθεσης του RNA κόσμου.
  • Πανσπερμία
Ίσως η ζωή να μην  άρχισε στη Γη, αλλά να παρουσιάστηκε εδώ ερχόμενη από κάπου αλλού στο διάστημα, μια ιδέα γνωστή ως πανσπερμία. Παραδείγματος χάριν, βράχοι σε τακτικά διαστήματα εκτινάσσονται από τον Άρη λόγω κοσμικών συγκρούσεων, και αρκετοί Αρειανοί μετεωρίτες έχουν βρεθεί στη Γη, και έτσι μερικοί ερευνητές έχουν κάνει αμφιλεγόμενες προτάσεις ότι έφεραν μικρόβια εδώ, κάνοντας μας ενδεχομένως όλους να έχουμε Αρειανή προέλευση. Άλλοι επιστήμονες έχουν προτείνει ακόμη και ότι η ζωή μπορεί να έχει κάνει ωτοστόπ στους κομήτες από άλλα συστήματα άστρων. Εντούτοις, ακόμα κι αν αυτή η άποψη ήταν αληθινή, το θέμα για το πώς άρχισε η ζωή πάνω στη Γη μεταφέρεται στο πώς άρχισε η ζωή αλλού στο διάστημα.

65 χρόνια από τη δημιουργία της αρχέγονης σούπας της ζωής Τα αμινοξέα δημιουργούνται στο εργαστήριο

Στις 15 Μαίου του 1953, ένας σπουδαστής του Πανεπιστημίου του Σικάγου, ο Stanley Miller (γεννημένος το 1930), εργαζόμενος στο εργαστήριο του Harold Urey (Νόμπελ Χημείας 1934), γύρισε έναν διακόπτη στέλνοντας ηλεκτρικό ρεύμα μέσα σε ένα θάλαμο που περιείχε έναν συνδυασμό μεθανίου, αμμωνίας, υδρογόνου και νερού. Ανόργανα συνηθισμένα αέρια. Το αποτέλεσμα ήταν να φτιαχτούν οργανικές ενώσεις συμπεριλαμβανομένων και αμινοξέων, τις δομικές μονάδες της ζωής, και να δημιουργηθεί ένας καινούργιος επιστημονικός τομέας, γνωστός ως εξωβιολογία.
 
Φαίνεται ότι το 1953 είναι μεγάλο ορόσημο για τη ζωή. Τον Απρίλιο του 1953 ο Άγγλος φυσικός Francis Crick και ο Αμερικανός βιοχημικός James Watson δημοσίευσαν στο περιοδικό Nature άρθρο που περιέγραφε τη δομή του DNA με τη μορφή του διπλού έλικα. Αποκαλύφθηκε έτσι ο κρίσιμος ρόλος των βασικών οργανικών ενώσεων. Αποκάλυψαν επίσης έναν τρόπο με τον οποίο μερικές ενώσεις — τα νουκλεϊνικά οξέα — θα μπορούσαν να ξαναδιπλώσουν και να κρατήσουν τη συνέχεια της ζωής. Τα ζεύγη των βάσεων μέσα στο DNA, που μεταφέρουν στη πράξη το γενετικό κώδικα, γίνονται με τη βοήθεια απλών χημικών ενώσεων βασισμένων στο άζωτο. 
 
Είκοσι μέρες αργότερα, αλλά στο περιοδικό Science, ο 23χρονος Αμερικανός εξηγούσε πως κατάφερε να παρασκευάσει αμινοξέα, από τα οποία αποτελούνται οι πρωτεΐνες. Μέσα σε συνθήκες όμοιες με εκείνες της πρωτόγονης ατμόσφαιρας, με τη βοήθεια ενός ηλεκτρικού σπινθήρα (αναπαράγοντας τις αστραπές) κατόρθωσε να φτιάξει τα απαραίτητα συστατικά της ζωής. 
 
Στις αρχές του αιώνα επιστήμονες δέχονταν ότι 1 δισεκατομμύριο χρόνια μετά τη δημιουργία της Γης, πρέπει να εξελίχθηκαν έμβια όντα από άβιες χημικές ουσίες. Αυτοί οι πρώτοι οργανισμοί έπρεπε να αναπτύχθηκαν από τα μόρια που αποτελούσαν το τεράστιο νεφέλωμα του κονιορτού και αερίων, από το οποίο σχηματίστηκε το Ηλιακό μας Σύστημα.
 
Επομένως, επειδή το βασικό στοιχείο τότε ήταν το υδρογόνο καθώς και το άζωτο, το οξυγόνο, πυρίτιο, σίδηρος και ο άνθρακας, αυτά θα σχηματίσουν χημικές ενώσεις. Έτσι θα έπρεπε να υπήρχαν στη Γη και στην ατμόσφαιρα της πρωτόγονης Γης, μεθάνιο, αμμωνία, υδρογόνο, νερό και υδρόθειο. 
Οι θεωρίες ήθελαν να υπάρχει στο φλοιό της Γης ένα στρώμα νερού πάνω από το οποίο υπήρχαν σαν ατμόσφαιρα τα προαναφερθέντα αέρια: υδρόθειο, μεθάνιο και αμμωνία.
 
Οι απλές αυτές ενώσεις δέχονταν την ηλιακή ακτινοβολία, ιδίως υπεριώδη ακτινοβολία, και με την επίδραση αυτής αλλά και των αστραπών άρχισαν να σχηματίζονται πιο πολύπλοκες ενώσεις, ώστε κάποια στιγμή να σχηματίστηκαν τόσο πολύπλοκες που μπορούσαν να χαρακτηριστούν έμβιες.
 
Ο Miller προσπάθησε να αναπαραγάγει στο εργαστήριο του Harold Urey, τις συνθήκες αυτής της πρωτόγονης ατμόσφαιρας. Ξεκίνησε με ποσότητα νερού που την είχε καθαρίσει και αποστειρώσει με προσοχή. Έπειτα πρόσθεσε υδρογόνο, αμμωνία και μεθάνιο σαν ατμόσφαιρα. Κατόπιν προκάλεσε ηλεκτρική εκκένωση στην ατμόσφαιρα, για να προσφέρει ενέργεια. Το πείραμα διήρκεσε μια εβδομάδα. Στη συνέχεια ανέλυσε το διάλυμα και έκπληκτος ανακάλυψε ότι είχαν σχηματιστεί οργανικές ενώσεις αλλά και αμινοξέα. Οι ενώσεις αυτές είχαν σχηματιστεί από άβιες ενώσεις δηλαδή χωρίς τη παρουσία έμβιας ύλης.
 
Εν συνεχεία άλλοι συνέχισαν τα πειράματα με άλλες, διάφορες, ενώσεις και πιο πολύπλοκες. Φυσικά σχηματίστηκαν και πάλι οργανικές ενώσεις αλλά δεν δείχθηκε με ποιο ακριβή τρόπο φτιάχτηκε η ζωή. Δείχθηκε όμως ότι η ζωή φτιάχτηκε με χημικές διεργασίες και τη βοήθεια των τότε αρχέγονων φυσικών συνθηκών.
 
Σήμερα ο Miller είναι 73 ετών και βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Σαν Ντιέγκο. Προσπαθεί να φτιάξει νουκλεϊνικά οξέα απλούστερα από το RNA αντικαθιστώντας τη ριβόζη είτε με άλλο σάκχαρο όπως τη πυρανόζη είτε με άλλα συστατικά, όπως η γλυκερόλη ή κάποιο πεπτίδιο.
 
Από την ιστορία
 
Το 1929 ο Βρετανός βιοχημικός John Haldane (1892-1964) έβαλε εμπρός τη θεωρία ότι η πρωταρχική ατμόσφαιρα της Γης δεν περιείχε κανένα ελεύθερο οξυγόνο. Ο Haldane και ο σοβιετικός βιοχημικός Aleksander Oparin (1894-1980) πρότειναν και οι δύο ότι όλα τα συστατικά για τη ζωή υπήρξαν στη Γη από την αρχή και ότι η ενέργεια από τον ήλιο και κάποια άγνωστη διαδικασία είχε δώσει έναρξη της ζωής.
 
Το 1952 ο Αμερικανός χημικός Harold Urey (1893-1981) δημοσίευσε μια επεξεργασία της θεωρίας Haldane, στην οποία πρότεινε ότι η Γη είχε σχηματιστεί από ένα ψυχρό αστρικό νέφος σκόνης. Η πρωταρχική ατμόσφαιρά της ήταν έπειτα, κατά προσέγγιση, παρόμοια με αυτήν του υπολοίπου Σύμπαντος — δηλαδή είχε κατά πλειοψηφία υδρογόνο με ίχνη άλλων στοιχείων. Ο Urey λογάριασε ότι το οξυγόνο, το άζωτο, και άνθρακας θα δημιουργούσαν χημικές ενώσεις με το υδρογόνο και θα φτιαχνόταν νερό, αμμωνία, και μεθάνιο. Με τόσο πολύ υδρογόνο γύρω, το ελεύθερο οξυγόνο δεν θα μπορούσε να υπάρξει (θα ήταν για πάντα δεσμευμένο με το υδρογόνο στο νερό). Αλλά καθώς ο χρόνος περνούσε (αρκετός βέβαια χρόνος), πολλά από τα εξαιρετικά ελαφρά άτομα υδρογόνου δραπέτευσαν στο εξωτερικό διάστημα έως ότου άλλαξε η ισορροπία. Χωρίς την  υπερβολική παρουσία του υδρογόνου, το ελεύθερο οξυγόνο θα μπορούσε να υπάρξει και να συσσωρευτεί βαθμιαία στη γήινη ατμόσφαιρα.
 
Ο Stanley Miller, που ήταν ένας διδακτορικός σπουδαστής που εργαζόταν με τον Urey στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, ερευνούσε τα πιθανά περιβάλλοντα της αρχικής Γης. Το 1953 συνδύασε τις ιδέες του Urey και του Oparin σε ένα σύντομο κι απλό πείραμα.
 
Αναπαρήγαγε την τότε ατμόσφαιρα της Γης, που πρότεινε ο Urey, με τη δημιουργία ενός θαλάμου μόνο με υδρογόνο,  νερό, μεθάνιο, και αμμωνία. Για να επιταχύνει το «γεωλογικό χρόνο» στο πείραμά του, έβρασε το νερό και αντί της έκθεσης του μίγματος στο φως υπεριωδών ακτίνων χρησιμοποίησε μια ηλεκτρική εκκένωση, κάτι σαν την αστραπή. Μετά από μια εβδομάδα ακριβώς, ο Miller είχε τα αποτελέσματά του. Ο Miller βρήκε το αμινοξύ γλυκίνη, την αλανίνη, το ασπαρτικό και το γλουταμινικό οξύ, και άλλα. Δεκαπέντε τοις εκατό του άνθρακα από το μεθάνιο είχε φτιάξει οργανικές ενώσεις. Είχε μείνει κατάπληκτος μόλις ανακάλυψε πόσο εύκολα είχαν σχηματιστεί τα αμινοξέα.
 
Το 1960 ο Juan Juan Oró σύνθεσε την αδενίνη, τη μία από τις τέσσερις βάσεις του DNA και επίσης ένα βασικό συστατικό του ATP, το ενεργειακό νόμισμα στα κύτταρα.
 
Η εργασία του Miller έδειξε ότι οι ενώσεις οι απαραίτητες για τη ζωή θα μπορούσαν να έχουν σχηματιστεί σε ένα περιβάλλον χωρίς ελεύθερο οξυγόνο, κάτι που επιβεβαιώνει τη θεωρία του Haldane. Η δημιουργία των αμινοξέων από  γήινα ακατέργαστα υλικά μπορεί να είναι το πρώτο βήμα της εξέλιξης. Κι ανοίγει επίσης τη πιθανότητα (δεδομένου ότι η προτεινόμενη ατμόσφαιρα βασίστηκε στις αναλογίες των στοιχείων στο Σύμπαν) ότι παρόμοια άτομα και αμινοξέα θα μπορούσαν να έχουν σχηματιστεί κι αλλού, στους πλανήτες που σχηματίζονται με τον ίδιο τρόπο με τη Γη.

Πώς εμφανίστηκε η ζωή στη Γη

Αποτέλεσμα εικόνας για ερεβοκτονος προσωκρατικοιΕίναι η ύπαρξη ζωής στη Γη κάποια παραξενιά της τύχης ή μια αναπόφευκτη συνέπεια των φυσικών νόμων; Είναι εύκολο να εμφανιστεί ζωή σε ένα νεοσύστατο πλανήτη, ή είναι ένα σχεδόν αδύνατο να συμβεί αποτέλεσμα μιας σειράς απίθανων γεγονότων; Η σημερινή επιστημονική γνώση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ζωή δεν μπορεί να είναι μοναδικό προνόμιο του πλανήτη Γη, αλλά αυτό μένει να αποδειχτεί στην πράξη ανακαλύπτοντας ζωή – έστω και της απλούστερης μορφής – σε κάποιο άλλο ουράνιο σώμα, ή δημιουργώντας ζωή στο εργαστήριο.
 
Πρόοδοι σε διάφορους τομείς, όπως στην αστρονομία, στη μελέτη των πλανητών και τη χημεία δίνουν την αίσθηση ότι βρισκόμαστε πιο κοντά στην απάντηση. Αν αποδειχτεί ότι η ζωή έχει εμφανιστεί πολλές φορές στο Γαλαξία, όπως ελπίζουν ότι θα ανακαλύψουν οι επιστήμονες, το μονοπάτι για την εμφάνισή της δεν πρέπει να είναι και τόσο δύσβατο. Και βέβαια, αν το πέρασμα από την ανόργανη χημεία στη βιολογία αποδειχτεί εύκολο, τότε το σύμπαν πρέπει να είναι γεμάτο ζωή.
 
Η ανακάλυψη χιλιάδων εξωπλανητών έχει πυροδοτήσει μια «Αναγέννηση» στον τομέα της μελέτης προέλευσης της ζωής. Παραδόξως, όλα τα πλανητικά συστήματα που έχουν ανακαλυφθεί φαίνονται πολύ διαφορετικά από το δικό μας. Σημαίνει άραγε αυτό ότι το δικό μας, με την ιδιαιτερότητά του, ευνοεί την εμφάνιση της ζωής; Η ανίχνευση σημείων ζωής σε έναν πλανήτη που περιφέρεται γύρω από κάποιο μακρινό άστρο δεν πρόκειται να είναι εύκολη υπόθεση, αλλά η τεχνολογία για την αναγνώριση ανεπαίσθητων «βιοϋπογραφών» αναπτύσσεται τόσο ραγδαία, που με λίγη τύχη ίσως εντοπίσουμε μακρινή ζωή μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες.
 
Για να καταλάβουμε πώς μπορεί να αρχίζει η ζωή, πρέπει να συμπεράνουμε με ακρίβεια πώς σχηματίζονται οι πλανήτες και από ποια υλικά. Μια νέα γενιά ραδιοτηλεσκοπίων δίνουν ωραίες εικόνες πρωτοπλανητικών δίσκων και χαρτογραφούν τη χημική τους σύνθεση. Αυτές οι πληροφορίες τροφοδοτούν νέα μοντέλα για το σχηματισμό των πλανητών από τη σκόνη και τα αέρια ενός δίσκου. Οι μη επανδρωμένες αποστολές σε κομήτες του δικού μας πλανητικού συστήματος ίσως δώσουν σημαντικές πληροφορίες για τη σύνθεση των υλικών από τα οποία φτιάχτηκε η Γη.
 
Το κλασικό πείραμα των Miller και Urey τη δεκαετία του 1950 για την παραγωγή οργανικών ουσιών από ανόργανα υλικά σε συνθήκες παρόμοιες με της αρχέγονης Γης, και μόνο υπό την επίδραση ενός συνεχούς ηλεκτρικού σπινθήρα στη θέση των κεραυνών, επιβεβαίωσε τη θεωρητική δουλειά του Σοβιετικού βιοχημικού Αλεξάντρ Οπάριν, ήδη από το 1922, αποδεικνύοντας ότι τα αμινοξέα, δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών, είναι εύκολο να σχηματιστούν. Ωστόσο άλλα μόρια της ζωής αποδείχτηκε πιο δύσκολο να συντεθούν από ανόργανα υλικά με τον τρόπο αυτό και φαίνεται ότι ίσως οι επιστήμονες πρέπει να ξαναδούν από την αρχή την όλη διαδικασία για το πέρασμα από τη χημεία στη ζωή. Ο βασικός λόγος είναι ο ρόλος που φαίνεται να παίζει το RNA, ένα πολύ μακρύ μόριο που παίζει πολλαπλούς καθοριστικούς ρόλους σε όλες τις γνωστές μορφές ζωής. Οχι μόνο μπορεί να λειτουργήσει ως ένζυμο, αλλά μπορεί να αποθηκεύσει και να μεταδώσει πληροφορία. Ολες οι πρωτεΐνες σχηματίζονται υπό την καταλυτική επίδραση του RNA που βρίσκεται στα ριβοσώματα των κυττάρων. Το γεγονός αυτό κάνει πολλούς επιστήμονες να θεωρούν ότι το RNA έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στο πρώτο στάδιο εξέλιξης της ζωής. Αλλοι επιστήμονες θεωρούν ότι η ζωή εμφανίστηκε με τη συμμετοχή απλούστερων μορίων και στην πορεία εμφανίστηκε το RNA.
 
Από τη δουλειά στο ερευνητικό πεδίο της διαδικασίας σχηματισμού RNA προκύπτει ότι πολλές από τις ενδιάμεσες χημικές ενώσεις θα μπορούσαν να κρυσταλλώνονται μέσα από μείγματα αντιδρώντων και προϊόντων πολύπλοκων χημικών αντιδράσεων, να αυτοκαθαρίζονται και να αποθηκεύονται με τη μορφή οργανικών ορυκτών – δεξαμενών υλικού που όταν προκύψουν οι κατάλληλες συνθήκες θα μπορούσε να δημιουργήσει ζωή. Πέρα από το πώς εμφανίστηκε το RNA πρέπει να απαντηθεί και πώς άρχισε να αντιγράφεται μέσα στα πρωτοκύτταρα. Αν οι επιστήμονες καταφέρουν να βρουν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, τότε ίσως μπορέσουν να κατασκευαστούν στο εργαστήριο αυτοαντιγραφόμενα τεχνητά κύτταρα βασισμένα στο RNA, επιτρέποντάς μας να διερευνήσουμε πειραματικά τις οδούς προέλευσης της ζωής.
 
Ορισμένοι επιστήμονες ήδη αναρωτιούνται αν η ζωή όπως εμφανίστηκε στη Γη μπορεί να προέλθει από μια μοναδική διαδρομή, ή υπάρχουν πολλές τέτοιες διαδρομές από τα ανόργανα υλικά, στη βασισμένη στο RNA ζωή και στη βιολογία του σημερινού κόσμου. 'Αλλοι πάλι διερευνούν πιθανούς τρόπους εμφάνισης ζωής εντελώς διαφορετικής από τη γήινη (τη βασισμένη στον άνθρακα).
 
 

Προ-σωκρατικοί: προς έναν δημιουργικό τρόπο ζωής

ΛΟΓΟΣ, ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟ-ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ

§1

      I. Οι πρώτοι φιλόσοφοι, οι λεγόμενοι προ-σωκρατικοί, έχουν χαρακτηρισθεί ως φυσικοί φιλόσοφοι, αφού οι γραπτές μαρτυρίες και μεταγενέστεροι μελετητές τους θέλουν να ασχολούνται κυρίως με ερωτήματα που ανήκουν στην περιοχή της φυσικής φιλοσοφίας και της κοσμολογίας[1]. Η αξία ωστόσο της προ-σωκρατικής σκέψης δεν εντοπίζεται ούτε εξαντλείται εδώ· είναι αποδεδειγμένο πλέον πως αντλείται θεμελιωδώς από το ενδιαφέρον της για ερωτήματα σχετικά με το πώς θα έπρεπε να ζει ο άνθρωπος, ποιο ήθος και ποιες αρχές πρέπει να τον διέπει, ποιος τρόπος σκέψης τον εκπολιτίζει κ.λ.π. Κάθε προσέγγιση λοιπόν αυτής της αρχέγονης περιόδου του φιλοσοφικού στοχασμού δεν μπορεί να λαμβάνεται, έτσι απλοϊκά, ως επιλεκτική επανάληψη ή πρόσληψη, έστω με ιστορικο-φιλοσοφικό τρόπο, μιας γνώσης που ανήκει σε ένα απόμακρο παρελθόν, αλλά αξίζει να αντιμετωπίζεται, κυριολεκτικά και ουσιαστικά, ως μια επι-στροφή στο θεμέλιο (Rückkehr in den Grund) του δυτικού ‒και όχι μόνο‒ σκέπτεσθαι. Γενικώς, η επι-στροφή στο θεμέλιο παραπέμπει πάντοτε στη ρεαλιστική δυνατότητα του ανθρώπου[2] να αναζητεί το ήθος της παροντικού του κόσμου στην πραγματοποιημένη του ουσία.
  
     ΙΙ. Εάν το ήθος δεν νοείται απλώς ως χαρακτήρας ή ηθική συμπεριφορά, με την τρέχουσα έννοια, αλλά ως ο δαίμων του ανθρώπου, όπως λέει ο Ηράκλειτος και συναφώς μεθερμηνεύει ο Heidegger: ως διαμονή του ανθρώπου πάνω στη Γη και μέσα στην Πόλιν [=κοινότητα], διαμονή οντολογικά κατανοούμενη, τότε ποια είναι η ως άνω ουσία; Είναι το παρ-ελθόν υπό τη μορφή αυτού που έχει συμβεί και έχει έλθει σε μας· με ποιο τρόπο έχει έλθει; Ως ένα παρ-όν, στον πυρήνα του οποίου τοποθετείται ο Λόγος (Vernunft). Πρόκειται για μια προσδιορισμένη κατάσταση του πραγματικού μας κόσμου, που μέσα της περικλείει την αξία μιας ορισμένης υλικής και εν ταυτώ πνευματικής τάξης, προοριζόμενης να αναζωογονεί τη συνολική μας σκέψη για το Είναι[3]. Ένα τέτοιο παρ-όν μας είναι «γνωστό αλλά όχι ακόμα εγνωσμένο» (Hegel): η εκάστοτε έλευσή του φαντάζει τις περισσότερες φορές γνώριμη, π.χ. όλοι οι άνθρωποι ανεξάρτητα από γνωσιακές επιδόσεις οικειώνονται με αυτό που τους βρίσκει· η παρεύρεσή του όμως, δηλαδή αυτό που μας βρίσκει, μας αλλάζει χωρίς να είναι εύκολα κατανοήσιμο ούτε πάντοτε προσπελάσιμο. Μας υποχρεώνει, κατ’ αυτόν τον τρόπο, να προεκτείνουμε την ερμηνευτική μας δυνατότητα στις παρελθοντικές του ρίζες· με άλλα λόγια, μας αναπέμπει σε εκείνες τις πρωταρχικές πηγές του στοχασμού, όπου μπορούμε να γνωρίζουμε θεμελιώδεις αρχές και να μιλάμε για αυτές, χωρίς να διαψεύδεται ο λόγος μας ή να αυταπατάται η συνείδησή μας.

§2

     Ι. Η αναπομπή στην προσωκρατική σκέψη βοηθάει το δικό μας θολό παρόν να εκτίθεται «στην απέραντη δραστηριότητα του γίγνεσθαι»[4] και να καθιστά προσιτή μια βαθύτερη συσχέτιση του εαυτού του με εκείνη την ευτυχή στιγμή του φιλοσοφικού στοχασμού, όπου η ουσία του ανθρώπου για πρώτη φορά εναρμονίζεται με τη δια-λεκτική κίνηση του Λόγου και χαράσσει τη γραμμή της διαφάνειας και του ήθους. Αν και τα ενδιαφέροντα των Προσωκρατικών ποικίλουν κατά περίπτωση, ο γενικός τους προσανατολισμός είναι ανανεωτικός και εδραιώνει τη συνειδητή σχέση του φυσικού κόσμου με τον χρόνο[5]. Στα όρια αυτής της σχέσης μαρτυρείται γενικότερα η απαρχή της φιλοσοφίας: αυτοί οι πρώτοι διανοητές χρησιμοποιούν την παρατήρηση και τη λογική για να προχωρήσουν πέρα από την αυθεντία της θρησκευτικο-μυθολογικής παράδοσης· αναλαμβάνουν να προωθήσουν την ανθρώπινη σχέση[6] στην επιφάνεια του Λόγου και να εγκαινιάσουν διεργασίες γνώσης, οι οποίες δεν αφήνουν περιθώρια για ευδοκίμηση μιας αυτάρεσκης όσο και αυθαίρετης στάσης ζωής του ανθρώπου. Έτσι ωθούν τον τελευταίο να τίθεται αντιμέτωπος με το πεπρωμένο του Είναι του. Ο άνθρωπος έχει τώρα τη δυνατότητα να «ακούσει τον Λόγο»[7] ‒που σημαίνει να εγκαταλείψει το Χάος της υποκειμενικής γνώμης για να ανοιχτεί στο Φάος του αληθινού, κατανοητικού Λόγου‒ και να αρχίσει συγκεκριμένο διάλογο με τα καθιερωμένα ήθη και τις παραδοσιακές αξίες. Με ένα τέτοιο τρόπο άρχεται το φαινόμενο της γνώσης να γίνεται το πρώτο συμβαίνον της ανθρώπινης ύπαρξης[8] εντός του φυσικού της σύμπαντος.

     ΙΙ. Δεν μιλάμε λοιπόν γενικά για αντικατάσταση του μύθου από τον λόγο, γιατί οι εν λόγω διανοητές δεν είχαν ως κίνητρο της σκέψης τους –ούτε μπορούσαν αντικειμενικά– την αντικατάσταση συλλήβδην του μυθολογικού λόγου με τον φιλοσοφικό· απεναντίας ξεκίνησαν να σκεφτούν τον κόσμο υπό τη δεδομένη αίγλη της «κοινωνικής οργάνωσης της πόλης»[9] και αναλογικά προχώρησαν σε μια χωρίς προηγούμενο ριζοσπαστική ανατροπή στον τρόπο σκέψης και ύπαρξης του ανθρώπου: η ύλη, που είναι εγκατεστημένη στην καρδιά του μυθολογικού λόγου και συνιστά το περιεχόμενο του κόσμου, μετουσιώνεται σε ποιοτικό πλούτο μιας μείζονος εν πολλοίς στοχαστικής συνείδησης, που τείνει να κατανοήσει τα φαντασιακά πλάσματα ή αντίστοιχες μορφές της λαϊκής δοξασίας υπό την ισχύ της μη-λήθης, ήτοι της λελογισμένης α-λήθειας. Κατά την α-λήθεια τούτη, ό,τι είχε πάρει ως τότε μια σχετικά ή απόλυτα θεϊκή μορφή και λειτουργούσε για την κοινή συνείδηση ως συμπαντικός νόμος, βαθμιαία μεταμορφώνεται σε ορθολογική εμπειρία ζωής και σε αντικείμενο κριτικής ανάλυσης εκ μέρους του ανθρώπινου πνεύματος[10]. Όλα τα πράγματα και τα φαινόμενα ερμηνεύονται τώρα ως φυσικά και όχι ως υπερφυσικά φαινόμενα ή συμβάντα.

§3

     Ι. Αλλά ποια σημασία εκπέμπει μια τέτοιας υφής α-λήθεια για την εμπειρική ύπαρξη (Dasein) του ανθρώπου και τι είδους νοήματα δύνανται να έλθουν στο φως; Μια πρωταρχικής αξίας σημασία είναι η γνωριμία με προτεραιότητες που θέτει ο λόγος ως λέγειν: αυτό που λέγεται είναι «ο άλλος τρόπος της [προσωκρατικής] σκέψης, να βρίσκεται και να ξαναβρίσκεται μέσα σε εκείνο που δίνει αξία στον κόσμο της»[11]. Απ’ αυτή την άποψη, ακόμη κι αν οι πρώτοι φιλόσοφοι επέμεναν στην περιγραφή εξελίξεων στη φύση, οι καθέκαστες παρατηρήσεις τους απέβλεπαν σε μια ενιαία αρχή που θα λαμβανόταν ως βάση για την εξήγηση του κόσμου εν όλω. Μια τέτοια εξήγηση μπορεί να μην ήταν επαληθεύσιμη αλλ’ ωστόσο διαμόρφωσε ένα εννοιολόγιο εν είδει θεωρητικού-αποφθεγματικού λόγου, ο οποίος υποσημαίνει την αξία του ανθρώπου ως του όντος που πέπρωται να επιζητεί μια φωτεινή παρουσία στον κόσμο. Τι σημαίνει όμως φωτεινή παρουσία στον κόσμο; Σημαίνει τη μη συσχέτιση της σκέψης με το μυστικιστικό, με το αδρανές επέκεινα που ο αφιλοσόφητος νους αναζητούσε στον αιθέρα και τελετουργικά αποδεχόταν ως τον θεό του. Και περαιτέρω μια αναστοχαστική θεώρηση όλων εκείνων των στοιχείων που συγκροτούσαν τους κοινούς λόγους του πλήθους και εν πολλοίς καθόριζαν τη ρέουσα πραγματικότητα ανθρώπων και πραγμάτων[12].                

     ΙΙ. Γι’ αυτό και εκείνη η εξήγηση αξιολογείται ως μια πρώτη –χρονολογικά και λογικά– μεθοδολογική αρχή έρευνας εν γένει και, καθόσον τέτοια, γίνεται αποκαλυπτική της προσωκρατικής σοφίας ως φιλοσοφίας. Αν και ο όρος φιλοσοφία δεν είχε αναπτυχθεί εκείνη την περίοδο ως όρος με περιούσιο περιεχόμενο, πλανιόταν στον ορίζοντα ως μια πρώτη διερευνητική «στάση της σκέψης (Stellung des Gedankes) απέναντι σ’ αυτό που υπάρχει»[13]. Στη συνάφεια τούτη έδειχνε να απηχεί ένα πνευματικό κίνημα, που ήθελε, πέρα από ψευδαισθήσεις συντεταγμένης «προόδου», να αντικρίσει κυριολεκτικά την ανθρώπινη πραγματικότητα ως την στοχαστική αξία του σύμπαντος. Έτσι ενσάρκωνε την ανάγκη να ελαχιστοποιείται η επίδραση της προκατάληψης ή του φόβου μπροστά στο άγνωστο, να ενθαρρύνεται η σύζευξη θεωρείν και πράττειν, να κατακτιέται ένας ανθρώπινος βίος που ιδιάζει στη φύση μιας εύτακτης κοινωνίας και αποτελεί θεμέλιο για κάθε ατομική βίωση. Από εδώ προκύπτει πως οι πρώτοι φιλόσοφοι διανοίγονταν και σε προβληματισμούς, που δεν τους απέκοπταν από τις συγκεκριμένες εκλογικεύσεις των πολλών παρά μόνο τους κατακύρωναν ως ενεργητικές μονάδες σοφών που μπορεί να έχουν λόγο και για νομικά, πολιτικά, ηθικά και άλλα ζητήματα, χωρίς να είναι εγγεγραμμένοι στη συνείδηση των απλών πολιτών ως επαγγελματίες νομικοί ή πολιτικοί ή ακόμη ως ηθικολόγοι εμπειριστές κ.λπ.

§4

     Ι. Δεν μπορεί συνεπώς να παραβλέψει κανείς ότι οι Προ-σωκρατικοί ασχολήθηκαν ουσιωδώς με τον ηθικό στοχασμό, ανεξάρτητα εάν δεν ανέπτυξαν κάποια ειδικότερη αντίληψη περί ηθικής. Εξάλλου οι παντοειδείς κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές-πνευματικές συνθήκες δεν είχαν δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για αποκλειστικές εξειδικεύσεις· αυτό όμως δεν τους εμπόδισε να εμβαθύνουν πολύ πρωτότυπα στο ηθικό πρόβλημα και να το σκεφτούν έμμεσα ή άμεσα σε συνδυασμό με το κοσμολογικό και υπό την αναγκαιότητα ενός υποδειγματικού τρόπου ζωής. Εφεξής οι άνθρωποι δεν μπορούν, για δικά τους αμαρτήματα ή παραλείψεις, να μέμφονται τους θεούς, γιατί δεν υπάρχει άλλη ηθική έξω από τους ηθικο-κοινωνικούς κανόνες οργάνωσης της ζωής τους. Ορισμένοι μάλιστα σύγχρονοι μελετητές προσπαθούν να συνδέσουν άμεσα την προσωκρατική ηθική με τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές στο επίπεδο της πόλης-κράτους. Ο Rohls, για παράδειγμα, συνηγορεί υπέρ μιας τέτοιας ηθικής και οδηγείται, όχι πάντοτε σωστά, να κρίνει τον κάθε τρόπο οργάνωσης της ζωής –που προτείνει ο ένας ή ο άλλος προσωκρατικός στοχαστής– με αυστηρά κοινωνικοπολιτικά κριτήρια μονοσήμαντης, ορισμένες φορές, πνοής: συντηρητισμός ή δημοκρατισμός[14]. Τέτοια κριτήρια χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη, αλλά κυρίως στη συγχρονική τους ισχύ και όχι υπό την ισχύ ενός διαμελισμένου λόγου σε ένα εξίσου διαμελισμένο παρόν, του οποίου η μόνη σύνθεση είναι η συρρίκνωση των ανοικτών θεωρήσεων σε αποστεωμένους ιδεολογισμούς.

      ΙΙ. Σε κάθε περίπτωση, οι Προσωκρατικοί αναδεικνύουν την έννοια του βίου σε κεντρική έννοια στο πλαίσιο της όλης πρωταρχικής προβληματικής και την συνδέουν άρρηκτα με τη γνώση του φυσικού κόσμου και με την ύπαρξη του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος. Χαρακτηριστικό αυτής της επιδίωξης είναι το ότι από άποψη αρχής επιχείρησαν να θέσουν σε κάποια απόσταση την ανθρώπινη σκέψη από μυθολογικές ή άλογες δοξασίες και να χαράξουν έναν ιστορικό-πνευματικό ορίζοντα του ελληνικού τρόπου ύπαρξης (griechisches Dasein), με άμεση προτεραιότητα «την ανάπτυξη μιας νέας αγωγής του ανθρώπου με βάση τη φιλοσοφική γνώση»[15]. Αυτός ο ιστορικο-πνευματικός ορίζοντας ήταν ουσιαστικά ορίζοντας μιας πρώτης φιλοσοφικής κατανόησης της πραγματικότητας, μιας πρώτης γνωσιο-οντο-λογικής σύλληψης της κατάστασης του ανθρώπου, έστω και αν το πολιτισμικό επίπεδο του πλήθους δεν διευκόλυνε προς μια ακώλυτη περαιτέρω επεξεργασία αυτής της πρωταρχικής σύλληψης.

       ΙΙΙ. Εάν στην εποχή του Hegel η φιλοσοφία λογιζόταν για τον κοινό νου ένας ανεστραμμένος κόσμος, ακόμη περισσότερο ίσχυε αυτός ο χαρακτηρισμός για την εποχή που μας ενδιαφέρει εδώ: κατ’ αυτή την περίοδο, η εμπειρία του κοινού νου δεν προχωρεί πέρα από την παραδοσιακή του υπαγωγή στα στερεότυπα της ανθρωπομορφικής σύλληψης των θεών και της προσωποποίησης βασικών εννοιών, όπως η Μοίρα, Δίκη, Θέμις κ.α. Όλοι αυτοί οι τρόποι σκέψης με τις καθορισμένες αντίστοιχα στάσεις ζωής είναι εκδηλώσεις ή εξωτερικεύσεις της θεμελιώδους αντίληψης ότι ο κόσμος συνιστά μια τάξη, που υπερβαίνει τα ανθρώπινα μέτρα και γι’ αυτό διασαλεύεται ή παραβιάζεται μόνο με ευθύνη των ατομικών πράξεων ή συνειδήσεων. Έτσι εξηγείται καλύτερα γιατί ο απλός πολίτης ανάγει την αξία των προσωπικών του εμπειριών και των ηθικών του αρχών σε δομές σκέψεων και σε λέξεις-έννοιες που ισχύουν για τον φυσικό κόσμο. Όταν λοιπόν οι Προσωκρατικοί ασχολούνται με τον φυσικό κόσμο, δεν αντιπαραθέτουν, έτσι απλοϊκά, την ιδέα του κόσμου ως τάξης στις παραδοσιακές αντιλήψεις παρά αναγνωρίζουν πως αυτή η τάξη εφεξής γίνεται αρχή, δυνάμει της οποίας το πρακτικό πεδίο της ανθρώπινης ζωής, δηλαδή η κοινωνική και πολιτική της δομή οφείλει να διεκδικεί την αρμονία της. Αν τώρα όλα αξιολογούνται σε επίπεδο αρχής, ανεξάρτητα από το πώς την ονομάζει ο ένας ή ο άλλος προσωκρατικός διανοητής, εξακολουθούν εν τούτοις να κρίνονται με μέτρο την κατ’ έθος πρόσληψή τους και να αποκτούν ύψιστη εγκυρότητα, σε ευθεία αναλογία με τη δυνατότητα του ανθρώπου να υπερβαίνει τον ηθικό του σκεπτικισμό για χάρη μιας ανώτερης ηθικο-θρησκευτικής τάξης.

§5

     Ι. Βλέπουμε λοιπόν να συμβαίνει μια διάνοιξη σε έναν καινούριο κόσμο, του οποίου οι αξίες μετρούνται με αντικειμενικά, λογικά κριτήρια. Αυτό που υπάρχει είναι μια τάξη εννοιολογικών, ήτοι φιλοσοφικών κατηγοριών, που απηχούν στάσεις του υπάρχοντος και αξίες της ανθρώπινης ζωής:

    1. Στους τρεις Μιλησίους, μεταξύ των άλλων, συναντάμε αυτή την τάξη να μορφοποιείται σε ορθό τρόπο ζωής, σ’ αυτό που ονομάζουμε βίο του σοφού: συνύφανση θεωρίας και πράξης, συσχέτιση ύλης και πνεύματος[16], φύση και άνθρωπος δύνανται να γίνουν αντικείμενα γνώσης, άρα δεν υπάρχει τυφλή μοίρα παρά ευθύνη για τις πράξεις και για την εναρμόνιση με τη φύση μέσω των τεχνών – π.χ. της αστρονομίας, ναυσιπλοϊας κ.λπ.– τα επιτεύγματα των οποίων συνιστούν εξέλιξη του πολιτισμού.

     2. Στον Ξενοφάνη δεσπόζει η κριτική στις παραδοσιακές αντιλήψεις των θνητών για τους θεούς: οι άνθρωποι φαντάζονται τους θεούς σύμφωνα με την εικόνα που έχουν οι ίδιοι γι’ αυτούς[17]. Ο κολοφώνιος σοφός θεωρεί πως αυτές οι αντιλήψεις δεν είναι μόνο γνωσιακά λαθεμένες, αλλά και ηθικά σκανδαλώδεις. Γι’ αυτό και στρέφεται με οξύτητα ενάντια στις ανθρωπομορφικές θεωρίες του Ομήρου και του Ησιόδου. Διατυπώνει την άποψη περί ενός υπέρτατου όντος, με το οποίο οι άνθρωποι δεν μοιάζουν ούτε στη μορφή, δηλαδή στο σώμα, ούτε στη νόηση ή στο πνεύμα. Η ηθική του συμβολή εστιάζεται, ανάμεσα στα άλλα, στον εξορθολογισμό της θεολογικής σκέψης, σύμφωνα με τον οποίο ηθικό νόημα δεν έχει κυρίως «η αριθμητική κατάδειξη του ενός θεού, αλλά η εσωτερική του αρμονία»[18]. Ο κοινωνικός βίος των ανθρώπων συνιστά μια πραγματικότητα που στηρίζεται σε ορισμένες ηθικές αρχές και η οποία ανατιμάται, όταν αυτές οι αρχές εφαρμόζονται. Στο πλαίσιο της γνωσιοθεωρίας του επιτίθεται στους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων, γιατί η δική τους ρώμη όπως και η ρώμη των αλόγων δεν αξίζει τίποτα μπροστά στη γνώση του σοφού.

     3. Στον Πυθαγόρα και τους Πυθαγόρειους κυρίαρχη, προς τη φορά της ως άνω τάξης, είναι η έννοια της αθάνατης ψυχής, η οποία σε αντίθεση με το φθαρτό σώμα, παίζει πρωταρχικό ρόλο στη στάση ζωής του ανθρώπινου ατόμου. Το πώς επιμελείται κανείς την ψυχή του και αντιστοίχως το σώμα του αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ηθική συμπεριφορά του απέναντι στον εαυτό του και στην κοινότητα των ανθρώπων. Η ευθύνη των πράξεων ανήκει στο άτομο: εξαρτάται εν πολλοίς από το ίδιο να διαμορφώνει την ηθική του εξέλιξη με βάση αρχές που υπερβαίνουν την υποκειμενικότητά του. Έτσι ο Πυθαγόρας επιχείρησε να δώσει πρακτικό νόημα σε βασικές έννοιες και να αναδείξει την καθολική τους αξία. Τέτοιες είναι, μεταξύ των άλλων, η πνευματική «κάθαρσις», η φιλία, η εγκράτεια, η περισυλλογή, η αυτοσυνείδηση ως μετεξέλιξη της έννοιας της ψυχής, η αίσθηση της ατομικής ευθύνης, η αρμονία, η παιδεία[19], η οικογενειακότητα κ.α.

     4. Στον Ηράκλειτο η προαναφερθείσα τάξη σχετίζεται με τον Λόγο. Αυτός διέπει την εξέλιξη του κόσμου αλλά είναι και η γνώση του σοφού για το σύμπαν. Επίσης είναι η άρθρωση σε γλώσσα αυτής της γνώσης και η εσωτερική επιταγή για αυτογνωσία[20].

        ΙΙ. Ο Λόγος προσανατολίζει τον σοφό να μιλήσει για την αρχή της ακατάπαυστης μεταβολής της πραγματικότητας. Στην περιοχή της ηθικής, αυτή η αρχή σημαίνει πως το καλό και το κακό δεν είναι δυο εξωτερικά αντίθετα, απόλυτα καθορίσιμα το ένα απέναντι στο άλλο, αλλά αλληλο-συμπλέκονται από τις συνεχείς μεταβολές των αντιλήψεων περί καλού και αισχρού. Πώς μπορούμε να πετύχομε το καλό και να περιορίσουμε ή να εξαλείψουμε το κακό; Ο σοφός, στηριζόμενος στην αρχή της ενότητας των αντιθέτων, απαντά: μέσα από την καταπολέμηση του κακού, η οποία εξισορροπεί την παρουσία του αγαθού και την καθιστά εφικτή. Όσοι βρίσκονται μακριά από την τάξη του Λόγου, είναι ξένοι και προς τις ως άνω διαδικασίες, γενικότερα είναι αστόχαστοι, δεν σκέφτονται, δεν καταλαβαίνουν και δεν γνωρίζουν πως η θεία δύναμη που κατευθύνει τις πράξεις μας είναι το ήθος[21]. Έτσι δεν μπορούν να επιλέξουν τον κατάλληλο τρόπο για να ζήσουν παρά μόνο παραδίδονται «στις σωματικές απολαύσεις»[22] και «αρκούνται να χορταίνουν σαν τα ζώα»[23]. Η απόληξη είναι να διάγουν βίο αισθησιακό έως και απερίραπτα έκλυτο και να πιστεύουν, εντελώς ανεστραμμένα, πως διαβιούν με τρόπο ηθικό. Τούτο οφείλεται στο ότι στηρίζονται μόνο στα δεδομένα των αισθήσεων, στο απλώς αισθητό και αφομοιώνουν επιφανειακές γνώσεις· στερούνται μια πιο διεισδυτική κατανόηση της πραγματικότητας. Ως προκύπτει, οι αντιλήψεις του Ηράκλειτου περί ηθικής συνδέονται στενά με την θεωρία του για το Είναι και για τη γνώση. Χαρακτηριστικό, απ’ αυτή την άποψη, είναι το νόημα που έδωσε στην έννοια φύση. Αυτή εδώ συνιστά την αληθινή ουσία και ως τέτοια φανερώνεται και αποκρύπτεται αναλόγως: όσο ο στοχασμός προχωρεί στο βάθος των πραγμάτων, τόσο η εσωτερική φύση των πραγμάτων γίνεται ορατή δια της γλώσσας, δια των λεκτικών συμβόλων και σημάνσεων. Από άποψη αρχής, η φύση είναι κρυμμένη και η αρμονία δεν απαντά σ’ αυτό που είναι ορατό αλλά στο μη-ορατό. Όμως μπορεί να δηλώνεται μέσα από τις υπαινικτικές σημασίες που περιέχουν τα φαινόμενα. Στην αναλογία τούτη οι αξίες της αισθητής πραγματικότητας έχουν σχετική εγκυρότητα συγκριτικά με τις δια-νοηματικές.
--------------------------
[1] Ο K. Popper για παράδειγμα πιστεύει πως οι Προσωκρατικοί ασχολήθηκαν κυρίως με κοσμολογικά ζητήματα. Βλ. σχετικά K. Popper, O. Gigon, Κ.Π. Μιχαηλίδης: Πίσω στους Προσωκρατικούς Αθήνα 1984, σσ. 10, 19-20, 37.
[2] E. Fink: Grundfragen der antiken Philosophie, Würzburg 1985, σσ. 19-20.
[3] Ό.π., σσ. 20-21.
[4]G.W.F. Hegel: Differenz des Fichteschen und Schellischen Systems der Philosophie. Werke in zwanzig Bänden, B. 2, σ. 22.
[5] E. Fink, ό.π., σ.11.
[6] R. Horton, “Tradition and Modernity revisited”, στο: S. Lukes, M. Hollis (eds): Rationality and Relativism, Oxford 1982, σ. 240.
[7] Ηράκλειτος, απ. 1, 2.
[8] B. Williams: Ethics and the Limits of Philosophy, London 1985, σ. 108.
[9] R. Tarnas: Idee und Leidenschaft, München 1997, σ. 26.
[10] Ό.π.
[11] Th. Buchheim: Die Vorsokratiker, München 1994, σ.15.
[12] Ό.π., σ. 32.
[13] Ό.π., σ. 14.
[14] J. Rohls: Geschichte der Ethik, Tübingen 1991, σ. 39 κ.εξ.
[15] W. Jaeger: Paideia, Berlin 1989, σ.210.
[16] Το πνεύμα εδώ είναι η πνοή, που δίνει στα υλικά στοιχεία ζωή και κίνηση.
[17] Ξενοφάνης, απ. Β 11, 14, 15, 16.
[18] A.A. Long: Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, Αθήνα 2005, σ. 308.
[19] Πλάτων, Πολιτεία 600 Β.
[20] Ηράκλειτος, απ.116.
[21] Ηράκλειτος, απ. 119.
[22] Απ. 4.
[23] Απ. 29.