Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Εἰρήνη (180-235)

ΕΡΜΗΣ
180 πόθεν βροτοῦ με προσέβαλ᾽; ὦναξ Ἡράκλεις,
τουτὶ τί ἐστι τὸ κακόν; ΤΡ. ἱπποκάνθαρος.
ΕΡ. ὦ μιαρὲ καὶ τόλμηρε κἀναίσχυντε σὺ
καὶ μιαρὲ καὶ παμμίαρε καὶ μιαρώτατε,
πῶς δεῦρ᾽ ἀνῆλθες, ὦ μιαρῶν μιαρώτατε;
185 τί σοί ποτ᾽ ἔστ᾽ ὄνομ᾽; οὐκ ἐρεῖς; ΤΡ. μιαρώτατος.
ΕΡ. ποδαπὸς τὸ γένος δ᾽ εἶ; φράζε μοι. ΤΡ. μιαρώτατος.
ΕΡ. πατὴρ δέ σοι τίς ἐστιν; ΤΡ. ἐμοί; μιαρώτατος.
ΕΡ. οὔτοι μὰ τὴν Γῆν ἔσθ᾽ ὅπως οὐκ ἀποθανεῖ,
εἰ μὴ κατερεῖς μοι τοὔνομ᾽ ὅ τι ποτ᾽ ἐστί σοι.
190 Τ Ρ. Τρυγαῖος Ἀθμονεύς, ἀμπελουργὸς δεξιός,
οὐ συκοφάντης οὐδ᾽ ἐραστὴς πραγμάτων.
ΕΡ. ἥκεις δὲ κατὰ τί; ΤΡ. τὰ κρέα ταυτί σοι φέρων.
ΕΡ. ὦ δειλακρίων, πῶς ἦλθες; ΤΡ. ὦ γλίσχρων, ὁρᾷς
ὡς οὐκέτ᾽ εἶναί σοι δοκῶ μιαρώτατος;
195 ἴθι νυν κάλεσόν μοι τὸν Δί᾽. ΕΡ. ἰὴ ἰὴ ἰή,
ὅτ᾽ οὐδὲ μέλλεις ἐγγὺς εἶναι τῶν θεῶν·
φροῦδοι γάρ· ἐχθές εἰσιν ἐξῳκισμένοι.
ΤΡ. ποῖ γῆς; ΕΡ. ἰδοὺ γῆς. ΤΡ. ἀλλὰ ποῖ; ΕΡ. πόρρω πάνυ,
ὑπ᾽ αὐτὸν ἀτεχνῶς τοὐρανοῦ τὸν κύτταρον.
200 ΤΡ. πῶς οὖν σὺ δῆτ᾽ ἐνταῦθα κατελείφθης μόνος;
ΕΡ. τὰ λοιπὰ τηρῶ σκευάρια τὰ τῶν θεῶν,
χυτρίδια καὶ σανίδια κἀμφορείδια.
ΤΡ. ἐξῳκίσαντο δ᾽ οἱ θεοὶ τίνος οὕνεκα;
ΕΡ. Ἕλλησιν ὀργισθέντες. εἶτ᾽ ἐνταῦθα μὲν
205 ἵν᾽ ἦσαν αὐτοὶ τὸν Πόλεμον κατῴκισαν,
ὑμᾶς παραδόντες δρᾶν ἀτεχνῶς ὅ τι βούλεται·
αὐτοὶ δ᾽ ἀνῳκίσανθ᾽ ὅπως ἀνωτάτω,
ἵνα μὴ βλέποιεν μαχομένους ὑμᾶς ἔτι
μηδ᾽ ἀντιβολούντων μηδὲν αἰσθανοίατο.
210 ΤΡ. τοῦ δ᾽ εἵνεχ᾽ ἡμᾶς ταῦτ᾽ ἔδρασαν; εἰπέ μοι.
ΕΡ. ὁτιὴ πολεμεῖν ᾑρεῖσθ᾽ ἐκείνων πολλάκις
σπονδὰς ποιούντων· κεἰ μὲν οἱ Λακωνικοὶ
ὑπερβάλοιντο μικρόν, ἔλεγον ἂν ταδί·
«ναὶ τὼ σιώ, νῦν Ὡττικίων δωσεῖ δίκαν.»
215 εἰ δ᾽ αὖ τι πράξαιτ᾽ ἀγαθόν, Ἁττικωνικοί,
κἄλθοιεν οἱ Λάκωνες εἰρήνης πέρι,
ἐλέγετ᾽ ἂν ὑμεῖς εὐθύς· «ἐξαπατώμεθα,
νὴ τὴν Ἀθηνᾶν.—νὴ Δί᾽, οὐχὶ πειστέον.—
ἥξουσι καὖθις, ἢν ἔχωμεν τὴν Πύλον.»
220 ΤΡ. ὁ γοῦν χαρακτὴρ ἡμεδαπὸς τῶν ῥημάτων.
ΕΡ. ὧν οὕνεκ᾽ οὐκ οἶδ᾽ εἴ ποτ᾽ Εἰρήνην ἔτι
τὸ λοιπὸν ὄψεσθ᾽. ΤΡ. ἀλλὰ ποῖ γὰρ οἴχεται;
ΕΡ. ὁ Πόλεμος αὐτὴν ἐνέβαλ᾽ εἰς ἄντρον βαθύ.
ΤΡ. εἰς ποῖον; ΕΡ. εἰς τουτὶ τὸ κάτω. κἄπειθ᾽ ὁρᾷς
225 ὅσους ἄνωθεν ἐπεφόρησε τῶν λίθων,
ἵνα μὴ λάβητε μηδέποτ᾽ αὐτήν. ΤΡ. εἰπέ μοι,
ἡμᾶς δὲ δὴ τί δρᾶν παρασκευάζεται;
ΕΡ. οὐκ οἶδα πλὴν ἕν, ὅτι θυείαν ἑσπέρας
ὑπερφυᾶ τὸ μέγεθος εἰσηνέγκατο.
230 ΤΡ. τί δῆτα ταύτῃ τῇ θυείᾳ χρήσεται;
ΕΡ. τρίβειν ἐν αὐτῇ τὰς πόλεις βουλεύεται.
ἀλλ᾽ εἶμι· καὶ γὰρ ἐξιέναι, γνώμην ἐμήν,
μέλλει· θορυβεῖ γοῦν ἔνδοθεν. ΤΡ. οἴμοι δείλαιος.
φέρ᾽ αὐτὸν ἀποδρῶ· καὶ γὰρ ὥσπερ ᾐσθόμην
235 καὐτὸς θυείας φθέγμα πολεμιστηρίας.

***
ΕΡΜΗΣ, από μέσα.
180 Πλάσμα θνητό μού μύρισε, αλλά πούθε;
Προβάλλει στην πόρτα.
Πωπώ, Ηρακλή μου, τί κακό είναι τούτο;
ΤΡΥ., ατάραχος.
Αλογοσκάθαρο. ΕΡΜ. Α, μωρέ βρομιάρη,
απόκοτε, ξετσίπωτε, βρομιάρη,
πρώτε μες στους βρομιάρηδες βρομιάρη,
πώς ήρθες εδώ πάνω, αρχιβρομιάρη;
Ποιό τ᾽ όνομά σου; Μίλα. ΤΡΥ. Αρχιβρομιάρης.
ΕΡΜ. Τόπος καταγωγής; ΤΡΥ. Ο Αρχιβρομιάρης.
ΕΡΜ. Πατέρας σου είναι ποιός; ΤΡΥ. Ο Αρχιβρομιάρης.
ΤΡΥ. Πες τ᾽ όνομά σου· αλλιώς, είσαι χαμένος,
ναι, μά τη Γη. ΤΡΥ. Τρυγαίος, από το δήμο
190 της Αθμονίας, αμπελουργός πολύ άξιος·
όχι ανακατωσούρης, καταδότης.
ΕΡΜ. Κι ήρθες γιατί; ΤΡΥ. Να, κρέας για να σου φέρω.
ΕΡΜ., αλλάζοντας ύφος.
Καημενούλη, πώς ήρθες; ΤΡΥ. Α, λιχούδη!
Δε σου φαίνομαι τώρα αρχιβρομιάρης;
Κάλεσε εδώ το Δία. ΕΡΜ. Ουχού! Πού ζούμε;
Απ᾽ τους θεούς πολύ μακριά ᾽σαι· δώθε
χτες όλοι μετακόμισαν και πάνε.
ΤΡΥ. Σε ποιά μεριά της γης; ΕΡΜ. Της γης! ΤΡΥ. Πού, πότε;
ΕΡΜ. Κάτω από τ᾽ ουρανού το θόλο· πέρα.
200 ΤΡΥ. Κι εσένα εδώ πως σ᾽ άφησαν μονάχο;
ΕΡΜ. Φυλάω κάτι συγύρια που είχαν μείνει,
δισκάκια, κανατάκια, τσουκαλάκια.
ΤΡΥ. Και ποιός ο λόγος που έχουν μετοικήσει;
ΕΡΜ. Θύμωσαν με τους Έλληνες και βάλαν
τον Πόλεμο γι᾽ αυτό στα σπίτια τούτα
και του είπαν ό,τι θέλει να σας κάνει·
κι εκείνοι παν να κατοικήσουν στα ύψη,
να μη σαν βλέπουν πια να πολεμάτε,
τις ικεσίες σας πια να μην ακούνε.
210 ΤΡΥ. Κι αυτό γιατί μας το ᾽καμαν; για πες μου.
ΕΡΜ. Γιατί πολλές φορές σας είχαν σπρώξει
συνθήκη πια να κάμετε, κι εσείς
να πολεμάτε προτιμούσατε· έτσι,
λίγο οι Λακωνικοί να ξεπερνούσαν,
φώναζαν: «μα τους δυο μας θεούς, ήρθ᾽ η ώρα
να τα πλερώσουν οι Αττικοί·» αν ερχόταν
στους Αττικωνικούς μια επιτυχία
κι οι Λάκωνες σας πρότειναν ειρήνη,
λέγατ᾽ ευθύς: «ζητούν να μας τη σκάσουν,
ναι, μα την Αθηνά·» «να μη δεχτούμε,
ναι, μα το Δία·» «μια κι έχουμε την Πύλο,
θά ᾽ρθουν ξανά». ΤΡΥ. Η αλήθεια είναι πως έχει
220 του τόπου μας τη βούλα αυτή η κουβέντα.
ΕΡΜ. Γι᾽ αυτό κι εγώ δεν ξέρω αν πια ποτέ σας
θα δείτε την Ειρήνη. ΤΡΥ. Πού έχει πάει;
ΕΡΜ. Σε μια βαθιά σπηλιά την έχει ρίξει
ο Πόλεμος. ΤΡΥ. Σε ποιά; ΕΡΜ. Σ᾽ αυτή εδώ κάτω·
και βλέπεις πόσες μάζεψε από πάνω
πέτρες ώστε ποτέ να μην τη βρείτε.
ΤΡΥ. Αλλά για μας σαν τί ετοιμάζει; πες μου.
ΕΡΜ. Δεν ξέρω· είδα μονάχα μια τεράστια
καυκιά που ᾽μπασε σπίτι χτες το βράδυ.
230 ΤΡΥ. Και την καυκιά που λες τί θα την κάμει;
ΕΡΜ. Θα κοπανίσει μέσα εκεί τις πόλεις.
Μα πάω· γιατί μου φαίνεται πως βγαίνει·
ακούεται κρότος μέσαθε. ΤΡΥ. Αχ ο δόλιος·
φεύγω να μη με δει· γιατί και ο ίδιος
καυκιάς πολεμικής ακούω το βρόντο.
Παραμερίζει, ενώ από το σπίτι βγαίνει ο Πόλεμος, κρατώντας την τεράστια καυκιά.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ - ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ

ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ

Ο Δευκαλίων διαδέχτηκε τον πατέρα του Μίνωα. Μητέρα του ήταν η Πασιφάη. Πήρε μέρος στο κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου. Παντρεύτηκε και απέκτησε παιδιά, τον Ιδομενέα, την Κρήτη και τον νόθο Μόλο από μια εταίρα.
 
Μυθολογείται ότι έκλεισε ειρήνη με τους Αθηναίους, έγινε φίλος με τον Θησέα και του έδωσε για γυναίκα την αδελφή του Φαίδρα.
 
Σύμφωνα με άλλη παραλλαγή, με στόλο έφτασε στην Αθήνα και ζήτησε από τους Αθηναίους να του παραδώσουν τον Δαίδαλο, διαφορετικά θα σκότωνε τους επτά νεαρούς Αθηναίους και τις επτά νεαρές Αθηναίες που κρατούνταν ως αθηναϊκός φόρος στην Κρήτη. Οι Αθηναίοι αρνήθηκαν, γιατί ο Δαίδαλος ναυπηγούσε γι' αυτούς στόλο, στον οποίο πρώτοι κυβερνήτες ήταν Κρήτες φυγάδες, μια και οι Αθηναίοι δεν εγνώριζαν την τέχνη της ναυσιπλοΐας. Με αυτό τον στόλο μπήκαν κρυφά στο επίνειο της Κνωσού και κατέλαβαν την πόλη χωρίς αντίσταση, μια και οι Κρητικοί θεώρησαν ότι ο στόλος που έβλεπαν ήταν εμπορικός. Ο Θησέας συνάντησε τον Δευκαλίωνα μπροστά στον Λαβύρινθο και τον σκότωσε. Εκεί ο Αθηναίος ήρωας συνάντησε και την Αριάδνη που διαδέχθηκε τον αδελφό της στον θρόνο και συνθηκολόγησε με τον Θησέα.
 
ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ
 
Ο Ιδομενέας ήταν γιος του Δευκαλίωνα, εγγονός του Μίνωα. Παντρεύτηκε τη Μήδα και απέκτησαν παιδιά, μια κόρη και τρεις γιους· Κλεισιθήρα, Λύκος, Ορσίλοχος, Ίφικλος ήταν τα ονόματά τους.
 
Ο Ιδομενέας στην Τροία
Μαζί με τον ανεψιό του Μηριόνη από τον αδελφό του Μόλο, νόθο γιο του πατέρα Μίνωα, συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο εξαιτίας του όρκου που είχαν δώσει ως υποψήφιοι μνηστήρες της Ελένης να συνδράμουν το ζεύγος σε κάθε δυσκολία. Εξάλλου, όπως μαρτυρεί η Ελένη, Ο Ιδομενέας είχε φιλοξενηθεί επανειλημμένα στο παλάτι του Μενέλαου και της Ελένης στη Σπάρτη (Γ 230-23).
 
Ως αρχηγός των Κρητών πήγε στην Τροία με ογδόντα ή ενενήντα πλοία από τις πόλεις Κνωσό, Γόρτυνα, Λυκτό, Μίλητο, Λύκαστο, Φαιστό, Ρύτιο.
 
Αν και «μεσαιπόλιος» δηλαδή μισοασπρομάλλης (Ν 361) πολεμούσε γενναία. Ήταν ένας από τους εννέα υποψήφιους μονομάχους με τον Έκτορα, όταν προτάθηκε αυτή η λύση για τη λήξη του πολέμου. Δηίφοβος και Αινείας ήταν οι κυριότεροι Τρώες αντίπαλοί του. Θα χτυπούσε τον Έκτορα στη μάχη γύρω από το σώμα του Πατρόκλου αλλά εκείνος πρόλαβε και σκότωσε τον ηνίοχο του Μηριόνη Κοίρανο, οπότε ο Ιδομενέας τράπηκε σε φυγή. Εφόνευσε και άλλος γενναίους πολεμιστές των Τρώων, όπως τον Φαίστον απ' την Τάρνην // την μεγαλόσβολην, υιόν του Βώρου Μαιονίδου (Ε 43-44), τον Οθρυονέα, μνηστήρα της Κασσάνδρας. Στους ταφικούς αγώνες προς τιμή του Αχιλλέα, στα μετά την Ιλιάδα έπη, νίκησε στην πυγμαχία, μπήκε και αυτός στον Δούρειο Ίππο μαζί με άλλους γενναίους Αχαιούς, υπήρξε κριτής στην κρίση των όπλων του Αχιλλέα. Ωστόσο, έχοντας επίγνωση των δυνατοτήτων που φέρνει το βάρος της ηλικίας του, ζήτησε βοήθεια από συντρόφους του Αχαιούς πολεμιστές, για να αντιμετωπίσει τον Αινεία, τον ακούραστο ανθρωποφόνο που διαθέτει της νεότητας το θάρρος και την ρώμην (Ν 482-484).
 
Αν και, λόγω και της ηλικίας του, ανήκει στην ομάδα των γερόντων των Παναχαιών, αν και θαυμάζεται για τη σύνεσή του, καυγαδίζει με τον Αίαντα του Οϊλέα για το ποιος θα βγει πρώτος στον αγώνα αρματοδρομίας προς τιμή του νεκρού Πατρόκλου. Ο Αίαντας τον αποκαλεί επανειλημμένως φαφλατά και η φραστική αντιπαράθεση, επικίνδυνη για τις προεκτάσεις της σε σωματική σύγκρουση, λήγει με παρέμβαση του Αχιλλέα.
 
Ο Ιδομενέας στην Κρήτη
Σύμφωνα με τον Όμηρο και άλλους συγγραφείς, ο Ιδομενέας επέστρεψε στην Κρήτη σώος, χωρίς περιπέτειες στο δρόμο του, διαφυλάσσοντας την επιστροφή και των υπολοίπων Κρητών συντρόφων του, κάτι που δεν κατόρθωσε ο Οδυσσέας. Μαζί με τον Μηριόνη έζησαν καλά στην Κνωσό, όπου και πέθαναν. Εκεί έδειχναν για αιώνες τον κοινό τους τάφο.
 
Ο Βιργίλιος παραδίδει μια διαφορετική εκδοχή για την επιστροφή του Ιδομενέα στην Κρήτη (Αινειάδα III, 400). Προκειμένου να σώσει τους πολεμιστές του από τους κινδύνους της θάλασσας και να τους οδηγήσει σώους στην Κρήτη ζήτησε αρωγό τον Ποσειδώνα με αντάλλαγμα να θυσιάσει στον θεό το πρώτο έμψυχο που θα έβλεπε φτάνοντας στην πατρίδα. Είδε τον γιο του Ορσίλοχο ή την κόρη του Μήδα και τέλεσε ή προσποιήθηκε ότι τέλεσε τη θυσία. Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο Ποσειδώνας έστειλε λοιμό και ο βασιλιάς εξορίστηκε για να καταπραϋνθούν οι θεοί για την απάνθρωπη στάση του. Εγκαταστάθηκε στην Καλαβρία, όπου ίδρυσε τον πρώτο ναό της Αθηνάς, ύστερα πήγε στη Μ. Ασία και έμεινε στην Κολοφώνα. Ενδιαφέρθηκε για τη λατρεία του Απόλλωνα και ενίσχυσε τα τοπικά θρησκευτικά κέντρα.
 
Άλλη εκδοχή επιφυλάσσει εναντίον του Ιδομενέα τύχη παρόμοια με του Αγαμέμνονα από τη γυναίκα του Μήδα και τον εραστή της Λεύκο, γιο του Τάλου, στον έρωτα του οποίου η Μήδα είχε ενδώσει παρασυρμένη από τον Ναύπλιο που είχε βάλει σκοπό της ζωής του να διαφθείρει τις γυναίκες των Ελλήνων στρατηγών, προκειμένου να εκδικηθεί τον θάνατο του γιου του Παλαμήδη.
 
Και ο Λεύκος, όπως και ο Αίγισθος, υπήρξε έκθετο παιδί, ο Ιδομενέας τον ανέθρεψε, τον έκανε γαμπρό του δίνοντάς του για γυναίκα την κόρη του Κλεισιθήρα, και του εμπιστεύτηκε τα του οίκου του όσο έλειπε στην Τροία. Ο Λεύκος σκότωσε τη Μήδα και την κόρη της και γυναίκα του Κλεισιθήρα. Όταν ο Ιδομενέας ξαναπήρε την εξουσία στα χέρια του, τύφλωσε τον Λεύκο. Κατά άλλους ο Λεύκος δεν ήταν παντρεμένος με την Κλεισιθήρα, και μάλιστα σκότωσε τη Μήδα, που ουδέποτε σύναψε σχέσεις μαζί του παραμένοντας πιστή στον Ιδομενέα, καθώς και τα παιδιά του βασιλικού ζεύγους, αν και είχαν προσφύγει ικέτες στον ναό της Αθηνάς. Ο Λεύκος βεβήλωσε τον ιερό χώρο, έδιωξε τον Ιδομενέα και έγινε τύραννος σε δέκα πόλεις της Κρήτης. (Το παράλληλο ανάμεσα στους Ατρείδες και τους Κρήτες ίσως να οφείλεται στη διάδοση του μύθου του Ορέστη και του Παλαμήδη, για να εξηγηθούν διάφορα συμβάντα μετά τα Τρωικά.
Η εκδοχή του Βιργιλίου ενέπνευσε τον Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ να συνθέσει την όπερα Ιδομενέας σε λιμπρέτο του Αντουάν Ντανσέ και διασκευή του εφημέριου της Αυλής του Σάλτσμπουργκ Τσιαμπατίστα Βαρέσκο. Το έργο παρουσιάστηκε το 1780).

Ο Ιδομενέας εξόριστος
Ο Ιδομενέας με στόλο έφυγε προς την Αδριατική και μαζί με τους Λοκρούς του Αίαντα εποίκισαν μια περιοχή της Καλαβρίας, τη Σαλεντινή, όπου έχτισαν περικαλλή ναό προς τιμή της Αθηνάς, τον παλαιότερο στην περιοχή: τοὺς δὲ Σαλεντίνους Κρητῶν ἀποίκους φασίν· ἐνταῦθα δ᾽ ἐστὶ καὶ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς ἱερὸν πλούσιόν ποτε ὑπάρξαν (Στρ. 6.3.5.8-10).
 
Τέλος, λεγόταν ότι στο τέλος της ζωής του κατέφυγε στην Κολοφώνα που είχε ιδρυθεί παλιά από Κρήτες και ότι εκεί πέθανε (Παυσ. 7.3.1).
 
Μία μικρή λεπτομέρεια ακόμη στον μύθο του Ιδομενέα που τον αναδεικνύει για μια ακόμη φορά κριτή, όπως στην κρίση των όπλων του Αχιλλέα. Λεγόταν ότι Θέτις και Μήδεια όρισαν τον Ιδομενέα ως κριτή για την ομορφότερη και ότι ο Ιδομενέας διάλεξε τη Θέτιδα. Οργισμένη η Μήδεια δήλωσε ότι όλοι οι Κρήτες είναι ψεύτες και καταράστηκε τη γενιά του Κρήτα βασιλιά να μη λέει ποτέ την αλήθεια.

Απλά, τελείωσε ο έρωτας

Ποιο το νόημα; Αναρωτήθηκε η λογική.

Πρέπει να μάθω, αποκρίθηκε η καρδιά, να καταλάβω πως ήρθαν έτσι τα πράγματα.

Πώς κύλησε το νερό έτσι γρήγορα στο ποτάμι; Χάθηκε στα μάτια μας το νερό ξαφνικά ή άλλαξε χρώμα ο τρόπος που κοιτάζουμε το ποτάμι: Λειψυδρία η ετυμηγορία. Τι έγινε, δεν έβρεξε καθόλου φέτος; Γιατί άδειασε το ποτάμι; Έχει νόημα; Αναρωτήθηκε πάλι η λογική. Θέλω να μάθω, να βάλω τα πράγματα σε μια τάξη, να ξεκινήσω από την αρχή, την αρχή της γνωριμίας μας.

Θυμάμαι το συναίσθημα όταν σε είδα. Χαρά, αυτό ένιωσα. Προσπαθώ να αναπολήσω, να βάλω το συναίσθημα σε σειρά. Χαρά, έκπληξη, λαχτάρα, ευχαρίστηση, έρωτας, απογοήτευση, λύπη, κενό. Αυτή είναι ακριβώς η σειρά, είπε η λογική. Αλλά πάλι δεν μπορώ να καταλάβω το νόημα. Τελείωσε ο έρωτας, άδειασε το ποτάμι.

Γιατί; Συνέχισε να επιμένει η καρδιά. Γιατί να τελειώσει ο έρωτας: Όσα συναισθήματα μπορούσαν να χωρέσουν μέσα μου, χώρεσαν και ακόμα παραπάνω. Όσα ταξίδια μπόρεσα να κάνω με το νου και την φαντασία, τα έκανα κι ακόμα παραπέρα. Πόσο προσπάθησα να κάνω τα δάκρυά μου βροχή, για να γεμίσει το ποτάμι. Πόσο προσπάθησα να κάνω το σκοτάδι φως και το κλάμα γέλιο.

Οι έρωτες χάνονται, απάντησε η λογική. Σβήνουν σαν τα αστέρια. Φεύγουν τόσο γρήγορα, όπως τα καλοκαίρια. Προσπάθησε η καρδιά να τα μπαλώσει, να καταλάβει, να μην ξεχάσει. Προσπάθησε να κρατήσει τις μνήμες ζωντανές. Όμως, όσο και να πάλεψε, δεν τα κατάφερε. Δεν σημάδευε σωστά και πάντα η λογική χτύπαγε κουδούνι.

Τελείωσε ο έρωτας, μην ρωτάς γιατί, δεν έχει νόημα. Δεν γυρνάει πίσω ο χρόνος κι αν γυρίσει, ποτέ δεν θα είναι ο ίδιος. Θα γυρίσει πιο απαιτητικός, πιο άγριος, που δεν θα σου αρέσει. Και ξέρεις γιατί δεν θα σου αρέσει; Γιατί μαζί με τον χρόνο που πέρασε, πήρε μαζί του και τις αναμνήσεις κι όταν γυρίσει, θα γυρίσουν και οι αναμνήσεις μαζί. Δεν θα έχουν μέσα έρωτα. Θα έχουν μέσα λύπη, απογοήτευση. Γιατί η λογική έχει επιλεκτική μνήμη. Κρατάει μόνο τα άσχημα και πετάει τα όμορφα.

Όσο και να προσπάθησε η καρδιά να εξηγήσει, να αναπολήσει μνήμες, να κάνει τον χρόνο σύμμαχο, να βρει τα λάθη και να τα διορθώσει, πάντα η λογική ήταν ένα βήμα μπροστά. Δεν έχει νόημα να ρωτάς το γιατί. Απλά τελείωσε ο έρωτας, της έλεγε και την άφηνε βουβή να ελπίζει, ότι κάπου, κάποιος, κάποτε θα την ακούσει. Κάπου, κάποιος, κάποτε θα ακολουθήσει την καρδιά του και όχι την λογική.

Η αυτοπεποίθηση είναι σιωπηλή, η ανασφάλεια κάνει θόρυβο

Η ανασφάλεια είναι ένα κομμάτι του εαυτού μας που πηγάζει από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση η οποία καλλιεργείται από την παιδική ηλικία. Αν ένα παιδί το μείωναν οι γονείς του, είναι φυσικό μεγαλώνοντας να έχει ανασφάλειες οι οποίες εκδηλώνονται στις διαπροσωπικές του σχέσεις με διάφορους τρόπους.

Ένας από αυτούς είναι να προσπαθεί να δείξει στον περίγυρο του πόσο σπουδαίος και ικανός είναι, δημοσιοποιώντας τα επιτεύγματά του και παινεύοντας ο ίδιος τον εαυτό του. Δηλαδή τα άτομα αυτά προσπαθούν να κερδίσουν τον θαυμασμό των άλλων με κάθε τρόπο, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι όλη η προσπάθειά τους αυτή καταλήγει να γίνεται γελοία και να χλευάζεται από το κοινωνικό σύνολο στο οποίο απευθύνονται.

Το άτομο το οποίο έχει κάνει σπουδαία πράγματα στη ζωή του δεν συστήνεται με τον τίτλο σπουδών του ή της εργασιακής του θέσης και η ταπεινότητα είναι το κύριο χαρακτηριστικό του. Ακόμη η ανασφάλεια κραυγάζει σε κάποια άτομα όταν προσπαθούν, παριστάνοντας τους νταήδες ή τους σκληρούς να φοβίσουν τους άλλους, κερδίζοντας με τον τρόπο αυτό τον σεβασμό τους.

Επίσης, η ανασφάλεια γίνεται αισθητή όταν εκδηλώνεται στην εμφάνιση κάποιων ατόμων με τρόπο μη ευπρεπή για τα κοινωνικά δεδομένα. Όπως είχε δηλώσει ο Οscar Wilde «Πολύ μακιγιάζ και λίγα ρούχα, αποτελούν πάντα ένα αλάνθαστο σημάδι απελπισίας σε μια γυναίκα».

Και πράγματι όσο και αν προσπαθούν οι γυναίκες αυτές να μας πείσουν ότι έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση αναδεικνύοντας τα δυνατά τους σημεία, η ανασφάλεια «φωνάζει» απεγνωσμένα δίχως εκείνες να το καταλαβαίνουν. Το ίδιο ισχύει και για τους άντρες οι οποίοι προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή στην εμφάνισή τους βάζοντας σκουλαρίκια, μακραίνοντας τα μαλλιά τους καθώς και άλλα.

Εν κατακλείδι, η προσπάθεια κάποιων ατόμων να παραστήσουν τους σπουδαίους οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα τα οποία επισκιάζουν τα όποια επιτεύγματα έχουν καταφέρει στη ζωή τους. Ο χλευασμός και η αρνητική κριτική θα τους ακολουθούν για την μετέπειτα ζωή τους αν δεν αλλάξουν και συνειδητοποιήσουν ότι η ταπεινότητα είναι εκείνο το χαρακτηριστικό το οποίο μπορεί να τους οδηγήσει στην κορυφή.

Κάποιος που δεν ξέρει πώς να κλαίει δεν θα ξέρει και πώς να γελάει

Όταν περνάς από τη χαρά στη λύπη και από τη λύπη στη χαρά, υπάρχει μια στιγμή απόλυτης σιωπής, ακριβώς στο μέσον. Απολαύστε την και αυτήν επίσης.

Η ζωή πρέπει να βιώνεται σε όλες της τις διαστάσεις· μόνο τότε είναι πλούσια. Ο αριστερός είναι φτωχός, ο δεξιός είναι φτωχός, και ο μέσος είναι νεκρός! Όταν είσαι ζωντανός δεν είσαι ούτε δεξιός, ούτε αριστερός, ούτε καν ενδιάμεσος. Είσαι σε συνεχή κίνηση, σε διαρκή ροή.

Ποιος είναι ο λόγος που επιθυμούμε να είμαστε στην ενδιάμεση κατάσταση; Φοβόμαστε τη σκοτεινή πλευρά της ζωής, δεν θέλουμε να είμαστε λυπημένοι, δεν θέλουμε να είμαστε σε κατάσταση αγωνίας. Αλλά κάτι τέτοιο είναι πιθανό μόνο αν, είσαι έτοιμος να απορρίψεις την πιθανότητα να είσαι σε έκσταση.

Η ζωή περιλαμβάνει και τα δύο. Φέρνει μεγάλο πόνο, αλλά φέρνει και μεγάλη ευχαρίστηση. Ο πόνος και η χαρά είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Αν αποκλείσεις το ένα, θα πρέπει να αποκλείσεις και το άλλο. Αυτή υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες παρανοήσεις όλων των εποχών, ότι μπορείς δηλαδή να απαλλαγείς από τον πόνο και να κρατήσεις την ευχαρίστηση, ότι μπορείς να αποφύγεις την κόλαση και να κρατήσεις τον ουρανό, ότι μπορείς να αποφύγεις το αρνητικό και να κρατήσεις μόνο το θετικό. Αυτή είναι μια μεγάλη πλάνη. Η ίδια η φύση των πραγμάτων καθιστά κάτι τέτοιο ανέφικτο. Το θετικό και το αρνητικό είναι μαζί, αναπόφευκτα μαζί. Είναι οι δύο όψεις της ίδιας ενέργειας. Θα πρέπει να τις αποδεχτούμε και τις δύο.

Συμπερίλαβε τα πάντα, γίνε τα πάντα. Όταν βρίσκεσαι στα αριστερά μην χάσεις τίποτε, απόλαυσέ το! Το να είσαι στα αριστερά έχει τη δική του ομορφιά, μια ομορφιά που δεν θα τη βρεις όταν θα είσαι στα δεξιά. Θα είναι ένα διαφορετικό σκηνικό. Και ναι, το να είσαι στο ενδιάμεσο διάστημα χαρακτηρίζεται από μία σιωπή, μία ειρήνη την οποία δεν πρόκειται να βρεις σε κανένα άκρο. Οπότε απόλαυσέ τα όλα. Συνέχισε και πλούτισε τη ζωή σου.

Μπορείς να διακρίνεις κάποια ομορφιά στη λύπη; Αναλογίσου το λίγο. Την επόμενη φορά που θα είσαι λυπημένος μην προσπαθήσεις να το πολεμήσεις. Μην αναλώνεσαι στην προσπάθεια να το καταπολεμήσεις, αποδέξου το, καλωσόρισέ το, δέξου τη λύπη σαν φιλοξενούμενή σου. Περίβαλέ την με αγάπη, με φροντίδα, να είσαι σωστός οικοδεσπότης! Και θα εκπλαγείς, θα εκπλαγείς περισσότερο απ’ ότι νομίζεις. Η λύπη έχει κάποιες ομορφιές που δεν τις έχει η χαρά. Η λύπη έχει βάθος και η χαρά είναι ρηχή. Η λύπη έχει δάκρυα, και τα δάκρυα μπορεί να εισχωρήσουν πιο βαθιά από κάθε γέλιο. Η λύπη έχει μια σιωπή από μόνη της, μια μελωδία την οποία η χαρά δεν μπορεί να έχει ποτέ. Η χαρά θα έχει το δικό της τραγούδι, αλλά θα είναι πιο θορυβώδες και όχι τόσο σιωπηλό.

Εκείνο που λέω δεν είναι ότι πρέπει να επιλέξουμε τη λύπη. Λέω απλά ότι θα πρέπει να την αποδεχτούμε και να την αφομοιώσουμε κι αυτήν. Όταν είσαι χαρούμενος, απόλαυσε τη χαρά. Κολύμπα στην επιφάνεια, και μερικές φορές βούτηξε βαθιά μέσα στο ποτάμι. Είναι το ίδιο ποτάμι. Στην επιφάνεια συναντάς το παιχνίδισμα των κυμάτων, και τις αχτίδες του ηλίου και τον άνεμο.Η επιφάνεια έχει τη δική της ομορφιά. Το να βουτάς βαθιά μέσα στο νερό έχει κι αυτό τη δική του χάρη, τη δική του περιπέτεια, τους δικούς του κινδύνους.

Και μην προσκολλάσαι υπερβολικά σε τίποτε. Υπάρχουν, άνθρωποι οι οποίοι έχουν προσκολληθεί υπερβολικά στη στενοχώρια, οι ψυχολόγοι τους γνωρίζουν, είναι οι λεγόμενοι μαζοχιστές. Δημιουργούν συνεχώς καταστάσεις στο πλαίσιο των οποίων τους δίνεται η δυνατότητα να παραμένουν δυστυχισμένοι για πάντα. Η δυστυχία είναι το μόνο πράγμα που απολαμβάνουν. Φοβούνται την ευτυχία. Με τη δυστυχία νιώθουν οικεία.

Η δική μου προσέγγιση ταυτίζεται με εκείνη του Λάο Τσε. Ζήσε τη ζωή με όλους τους πιθανούς τρόπους, μην επιλέγεις το έναν έναντι του άλλου, και μην προσπαθείς να είσαι στο μέσον. Μην προσπαθείς να εξισορροπήσεις· η ισορροπία δεν είναι κάτι το οποίο καλλιεργείται. Η ισορροπία είναι κάτι που προκύπτει μέσα από την εμπειρική βίωση όλων των διαστάσεων της ζωής. Η ισορροπία είναι κάτι το οποίο συμβαίνει, δεν είναι κάτι στο οποίο θα σε οδηγήσουν οι προσπάθειές σου. Εάν την επιφέρεις με τις προσπάθειές σου θα είναι ψευδής, καταναγκαστική. Και θα εξακολουθείς να είσαι σε ένταση, δεν θα χαλαρώσεις, γιατί πώς μπορεί ένας άνθρωπος που προσπαθεί να ισορροπήσει στο μέσον να είναι χαλαρός; Θα φοβάσαι πάντοτε ότι αν χαλαρώσεις μπορεί να αρχίσεις να κινείσαι προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά. Το πιο πιθανό είναι να παραμείνεις αγχωμένος, και το να μείνεις αγχωμένος ισοδυναμεί με το να χάσεις την ευκαιρία σου, να χάσεις το δώρο της ζωής.

Μην είσαι τσιτωμένος. Μην ζεις τη ζωή σύμφωνα με αρχές. Ζήσε τη ζωή στην πληρότητά της, πιες τη ζωή στην πληρότητα της! Ναι, μερικές φορές η γεύση της είναι πιο πικρή· ε, και λοιπόν; Αυτή η γεύση της πικρίας θα σε βοηθήσει να αντιληφθείς και τη γλυκύτητα της. Θα είσαι σε θέση να εκτιμήσεις τη γλυκύτητα της ζωής μόνο αν έχεις γευτεί την πικρία της.Κάποιος που δεν ξέρει πώς να κλαίει δεν θα ξέρει και πώς να γελάει.

Κύριος σε κάθε τι είναι αυτός που έχει τη δύναμη να παρέχει ή να απομακρύνει αυτό που ο ίδιος θέλει ή δεν θέλει

Σε αυτά το αποσπάσματα από το Εγχειρίδιό του, ο Επίκτητος θεμελιώνει μια σημαντική σχέση ανάμεσα στις επιθυμίες, την ελευθερία και την επιλογή, προτρέποντας να φροντίζουμε μόνο εκείνο που είναι στις δυνάμεις μας.

Εάν επιθυμείς τα παιδιά σου, η γυναίκα σου και οι φίλοι σου να ζουν για πάντα, είσαι ανόητος: θέλεις τα πράγματα που δεν είναι στον έλεγχό σου, να είναι, και εκείνα που είναι ξένα, να γίνουν δικά σου. Με τον ίδιο τρόπο, εάν θέλεις ο σκλάβος σου να μη σφάλλει, είσαι τρελός, γιατί θέλεις το ελάττωμα να μην είναι ελάττωμα, αλλά κάτι άλλο. Αλλά αν θέλεις να μην αποτυγχάνεις όταν επιθυμείς κάτι, αυτό μπορείς να το καταφέρεις. Να ασκείσαι, λοιπόν, σε αυτό που μπορείς. Κύριος σε κάθε τι είναι αυτός που έχει τη δύναμη να παρέχει ή να απομακρύνει αυτό που ο ίδιος θέλει ή δεν θέλει. Όποιος, λοιπόν, θέλει να είναι ελεύθερος, δεν επιθυμεί και δεν αφαιρεί κάτι που βρίσκεται στον έλεγχο άλλων: διαφορετικά. αναπόφευκτα είναι σκλάβος.

Παρατήρησε πως όταν βλέπεις αξιότιμους ή ισχυρούς άντρες ή τον τρόπο με τον οποίο είναι φημισμένοι και δοξασμένοι, η εμφάνισή τους δεν σου κάνει εντύπωση ώστε να θεωρήσεις ότι είναι περιπετειώδεις και ευτυχισμένοι. Γιατί, αν η ουσία του καλού βρίσκεται στα πράγματα που είναι στην ευχέρειά μας, δεν πρέπει να υπάρχουν ούτε ο φθόνος ούτε η ζήλια. Κι εσύ, σε ό,τι σε αφορά, δεν θα θέλεις να είσαι ούτε αρχηγός στρατού ούτε πρόεδρος συμβουλίου ούτε πρόξενος, αλλά ελεύθερος: και προς αυτό υπάρχει μόνο ένας δρόμος, που είναι να μην ασχολούμαστε με τα πράγματα που δεν ανήκουν στη δύναμή μας.

Η συνείδηση έχει άραγε την πηγή της στη φύση του ανθρώπου;

Μπορεί κανείς ν’ αμφιβάλλει γι' αυτό. Αν μη τι άλλο, υπάρχει και μία νόθος συνείδηση, conscientia spuria, την οποία συχνά συγχέει κανείς με την αληθινή. Η αγωνία και η μεταμέλεια που προκαλούνται από τις πράξεις μας δεν είναι συνήθως τίποτε άλλο παρά ο φόβος των συνεπειών. Η παραβίαση ορισμένων εξωτερικών κανόνων, αυθαίρετων, ακόμη και γελοίων, ξυπνάει ηθικούς ενδοιασμούς απολύτως ανάλογους με τις τύψεις συνειδήσεως. Έτσι, ορισμένοι Εβραίοι αισθάνονται βασανιστικά άβολα στη σκέψη ότι κάπνισαν στο σπίτι τους πίπα το Σάββατο, αντίθετα με την εντολή του Μωυσή, κεφάλαιο XXXV, § 3: «Δεν θ’ ανάψετε κανενός είδους φωτιά τη μέρα του Σαββάτου στις οικίες σας».

Ο τάδε ευπατρίδης, ο τάδε αξιωματικός δεν παρηγορείται με τίποτα λόγω του ότι σε κάποια περίπτωση δεν τήρησε τους κανόνες αυτού του κώδικα των τρελών, που αποκαλείται ζήτημα τιμής, σε σημείο που ορισμένοι, μην μπορώντας να κρατήσουν τον λόγο τους ή να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις του κώδικα τιμής, τίναξαν τα μυαλά τους στον αέρα (έχω υπόψη μου σχετικά παραδείγματα). Ωστόσο, ο ίδιος αυτός άνθρωπος κάθε μέρα, ελαφρά τη καρδία, θα παραβαίνει τον λόγο του, αρκεί να μην χαρακτηρίζεται η πράξη του από τη μοιραία λέξη ''σιμπολέτ'' της Παλαιάς Διαθήκης που σημαίνει λόγω τιμής. Γενικά, κάθε ασυνέπεια εκ μέρους μας, κάθε απρονοησία, κάθε ενέργεια αντίθετη στα σχέδιά μας, στις αρχές μας, στις συμβατικές μας υποχρεώσεις, όποιες κι αν είναι αυτές, κι ακόμη κάθε αδιακρισία μας, κάθε αδεξιότητα, κάθε ηλιθιότητα αφήνουν πίσω τους ένα σκουλήκι που μας σιγοτρώει αθόρυβα, ένα αγκάθι μπηγμένο στην καρδιά. Πολλοί άνθρωποι θα ξαφνιάζονταν αν έβλεπαν από ποια στοιχεία απαρτίζεται αυτή η συνείδηση, για την οποία έχουν μια τόσο μεγαλειώδη ιδέα: περίπου κατά το 1/5 από τον φόβο των ανθρώπων 1/5 από θρησκευτικούς φόβους· 1/5 από προκαταλήψεις· 1/5 από ματαιοδοξία· 1/5 από συνήθεια. Θα άξιζε έτσι να πούμε όπως αυτός ο Άγγλος:

Ι cannot afford to keep a conscience (δεν μπορώ να προσφέρω στον εαυτό μου την πολυτέλεια να συντηρεί μια συνείδηση)

ARTHUR SCHOPENHAUER, ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Μάθε να ρωτάς

Πόσες υποθέσεις κάνεις τη μέρα; Πόσα φανταστικά σενάρια γεμίζουν το μυαλό σου και καθορίζουν όσα αισθάνεσαι; Πόσες φορές το μυαλό σου δεν βρήκε χίλιες δυο ανυπόστατες δικαιολογίες;

Ρωτάμε αυτό που θέλαμε για να πάρουμε τις απαντήσεις που χρειαζόμαστε. Διερωτόμαστε πράγματα και ανακαλύπτουμε χωρίς υποθέσεις και παρεξηγήσεις.

Τώρα;

Ξέχασες να ρωτάς και να διερωτάσαι;. Σταμάτησες να κάνεις αυτό το σημαντικό που ίσως και να σου φέρει χαρά, ευτυχία ή έστω αγαλλίαση και ψυχική ηρεμία. Αντάλλαξες κάτι τόσο ουσιώδες με στρες, μαύρες σκέψεις, καταθλιπτικά σενάρια που δεν πραγματοποιούνται ποτέ και βασανιστήρια που εκτυλίσσονται στον κινηματογράφο του μυαλού, μόνο και μόνο επειδή αρνήθηκες τη δεξιότητα του να ρωτάς απλά και όμορφα, δίχως φόβο μην τυχόν και παρεξηγηθείς, εκτεθείς και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο.

Δυστυχώς, σταματήσαμε να κάνουμε ερωτήσεις ακόμα και στον πιο σημαντικό άνθρωπο της ζωής μας, τον εαυτό μας. Μόνο που οι ερωτήσεις είναι σημαντικό κομμάτι του διαλόγου και εκεί που παύει να υπάρχει διάλογος σταματά να υπάρχει και επικοινωνία. Πώς θα φτάσεις όμως στην Πηγή χωρίς επικοινωνία; Πώς θα βρεις τι θέλεις και τι ονειρεύεσαι ψηλαφώντας στο σκοτάδι για ενδείξεις και στοιχεία;

Ίσως να είναι από φόβο. Ίσως απλά να μην τολμάς να ρωτήσεις γιατί δεν έχεις το θάρρος να λάβεις απαντήσεις. Για κάποιους είναι αρκετό, να μένουν στα υποθετικά σενάρια και προτιμούν να βασανίζουν τον εαυτό τους παρά να ξέρουν. Εκτός και δεν ξέρουν από πού να αρχίσουν.

Δεν είναι όμως τελικά και τόσο δύσκολο να ξεκινήσεις. Το μόνο που χρειάζεται είναι να βρεις την πρώτη ερώτηση – ας είναι σχετικά ουδέτερη, κι ας φαίνεται αβλαβής. Είναι το πρώτο βήμα για ένα ταξίδι που μια ζωή καταπίεζες ενώ αισθανόσουν κάπου βαθιά πως έπρεπε να κάνεις.

Κάπως έτσι ανοίγει το κουτί της Πανδώρας. Ίσως ξεπηδήσουν από μέσα πράγματα τρομακτικά. Ίσως πάλι να πρόκειται μόνο για κεκαλυμμένες ευλογίες. Αν δεν το κάνεις δε θα μάθεις ποτέ. Μόνο που αν δε φροντίσεις να βρεις το θάρρος να ρωτήσεις πρώτα τον εαυτό σου, δε θα καταφέρεις να βρεις από κανέναν άλλον εκείνα που σε καίνε επί της ουσίας. Αν δε μάθεις από την αρχή να ρωτάς τον εαυτό σου για να πάρεις τις απαντήσεις που μόνο εκείνος μπορεί να δώσει, το μόνο που θα καταφέρεις είναι να καταλήγεις μια ζωή να ρωτάς τους άλλους λάθος πράγματα και θα περιμένεις πάντα μια αλλαγή και κάποιον άλλο να σε σώσει.

Αντέχεις;

Smart Microrobots θα διοχετεύουν στο μέλλον τα φάρμακα μέσα στο σώμα

Smart microrobots τα οποία μπορούν να προσαρμοστούν στο περιβάλλον τους και να αλλάζουν το σχήμα τους όταν έρχονται σε επαφή με υγρά, ανέπτυξαν οι ερευνητές.

Πρόκειται για εξαιρετικά προηγμένα μικροσκοπικά έξυπνα ρομπότ που έχουν σχεδιαστεί από βιοσυμβατά νανοσύνθετα υδρογέλης που περιέχουν νανομαγνήτες που μπορούν να ελεγχθούν από ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο.

Ο έξυπνος σχεδιασμός τους επιτρέπει να κολυμπήσουν μέσα από διάφορα υγρά, αλλάζοντας το σχήμα ανάλογα με τις ανάγκες. Η μοναδική δομή και σύνθεση τους προάγει την ταχύτητα και τον εύκολο ελιγμό. Αυτό τους επιτρέπει να ρίχνουν γρήγορα τα τριχοειδή αγγεία και τα σύνθετα δίκτυα.

Η ερευνητική ομάδα αποδίδει το σχεδιασμό τους στην παρατήρηση του μετασχηματισμού βακτηριακού σχήματος υπό την ώθηση της αλλαγής περιβάλλοντος.

Όπως ανέφεραν οι ερευνητές, τα ρομπότ είναι συνήθως μεγάλα συστήματα με αισθητήρες, ενεργοποιητές, ηλεκτρονικά κυκλώματα και μπαταρίες, αλλά όταν πρόκειται για microrobots, είναι απαραίτητο να αποφύγουν αυτά τα ογκώδη συστήματα. Στο τρέχον έργο, χρησιμοποίησαν μια τεχνική δίπλωσης με βάση την ιαπωνική μέθοδο αναδίπλωσης χαρτιού που ονομάζεται origami. Αυτό παράγει το νέο τρόπο κίνησης που χρησιμοποιείται από αυτά τα microrobots.

Όπως εξήγησαν οι προγραμματιστές Selman Sakar και Bradley Nelson τα ρομπότ αυτά έχουν μια ειδική σύνθεση και δομή που τους επιτρέπουν να προσαρμόζονται στα χαρακτηριστικά του υγρού που κινούνται. Για παράδειγμα, αν αντιμετωπίσουν μια αλλαγή στο ιξώδες ή στην οσμωτική συγκέντρωση, αλλάζουν το σχήμα τους για να διατηρήσουν την ταχύτητα και την ευελιξία τους χωρίς να χάσουν τον έλεγχο της κατεύθυνσης της κίνησης.

Η μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στο Science Advances, περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η ομάδα επέτυχε τον εξωτερικό προγραμματισμό του ρομπότ για να του επιτρέψει να διασχίσει διάφορα υγρά, είτε ρέουν με υψηλή ταχύτητα, είτε πυκνά κολλώδη ρευστά. Η δέσμευση των αλλαγών σχήματος επιτρέπει εκ των προτέρων τη λειτουργία των microrobots σε μέγιστη χωρητικότητα, αποφεύγοντας την ανάγκη για αισθητήρες και ενεργοποιητές.

Αυτός ο τύπος ρύθμισης μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός ηλεκτρομαγνητικού πεδίου ή επιτρέποντας στους microrobots να κάνουν τον δικό τους δρόμο μέσα από τους χώρους του σώματος χρησιμοποιώντας τη δυναμική της ροής ενός ρευστού. Και στις δύο περιπτώσεις, θα αποκτήσουν ένα αποτελεσματικό σχήμα. Αυτά τα μαλακά microrobots που αλλάζουν σχήμα δεν είναι μόνο πιο αποτελεσματικά αλλά μπορούν να παραχθούν εύκολα με προσιτό κόστος.

Οι επιστήμονες επί του παρόντος επικεντρώνονται στην ενίσχυση της απόδοσης αυτών των microrobots έτσι ώστε να κολυμπούν αποτελεσματικά μέσω πολύπλοκων υγρών όπως τα υγρά του ανθρώπινου σώματος.

Τι είναι οι σφαιρικοί κεραυνοί;

Ένα από τα πιο παράξενα και μυστηριώδη φαινόμενα που συναντάμε κατά τη διάρκεια των καταιγίδων, είναι οι σφαιρικοί κεραυνοί. Μοιάζουν με κινούμενες φωτεινές σφαίρες, διαστάσεων περίπου 30 εκατοστών ή το μέγεθος ενός πορτοκαλιού και κινούνται για 30 δευτερόλεπτα. Ενώ είχαν παρατηρηθεί από πολύ παλιά (από το Μεσαίωνα) άρχισαν να μελετώνται επιστημονικά μόλις το 1930.

Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος έκανε διάφορες προσπάθειες για να παρατηρήσει αυτό το μυστήριο φαινόμενο πάνω από 200 χρόνια πριν. Σε ένα πείραμα του προσπάθησε να φτιάξει σφαιρικό κεραυνό από το συνηθισμένο κεραυνό – που το εμπνεύστηκε από τις αναφορές ενός Ρώσου συγχρόνου του που είχε σκοτωθεί από μια τέτοια σφαίρα στο εργαστήριό του.

Αλλά και το 1754 κάποιος προσπάθησε να επαναλάβει το πείραμα του Βενιαμίν Φραγκλίνου με το χαρταετό. Ενώ προσπαθούσε να ολοκληρώσει τη διαδικασία, μετά από ένα συνηθισμένο χτύπημα κεραυνού πάνω στη μεταλλική ράβδο, σχηματίστηκε μια μπάλα φωτιάς που τον χτύπησε στο κεφάλι, σκοτώνοντάς τον ακαριαία και αφήνοντας ένα κόκκινο σημάδι στο κούτελό του καθώς και δυο τρύπες από φωτιά στις σόλες των παπουτσιών του.
 
Σε μια άλλη περίπτωση η φωτεινή αυτή σφαίρα άφησε μια τρύπα σε μέγεθος μιας μπάλας στη πόρτα όταν μπήκε σε ένα σπίτι στο Oregon. Αφού κινήθηκε ως το υπόγειο κατέστρεψε μια παλιά μηχανή για το στύψιμο των ρούχων. Το 1998, το πλήρωμα ενός αεροπλάνου είδε μπάλες φωτιάς να σχηματίζονται μέσα στην άτρακτο.

Έχουν καταγραφεί χιλιάδες περιπτώσεις σφαιρικών κεραυνών και φαίνονται αρκετές για να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη του μυστηριώδους αυτού φαινομένου. Μάλιστα δεν είναι λίγοι αυτοί που το θεωρούν αυταπάτη παρόλο που υπάρχουν εντυπωσιακές φωτογραφίες του.
Αλλά τι είναι οι σφαιρικοί κεραυνοί;

Είναι μια επιπλέουσα φωτεινή σφαίρα που παρατηρείται μερικές φορές μετά από τον συμβατικό κεραυνό σε απόσταση λίγων μέτρων από το έδαφος, όμως κάποιες φορές έχουν παρατηρηθεί να δημιουργούνται κοντά στο έδαφος με απουσία κεραυνού. Τέλος σφαιρικοί κεραυνοί έχουν παρατηρηθεί να αιωρούνται σε μεγάλη απόσταση από το έδαφος ή ακόμα και να πέφτουν από ένα σύννεφο προς το έδαφος.

Ο σφαιρικός κεραυνός μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε χρώμα, αλλά είναι συνήθως λευκός ή κίτρινος  κι έχει μια φωτεινότητα συγκρίσιμη με αυτήν ενός λαμπτήρα 100 βάτ. Μπορεί να φανεί καθαρά στο φως της ημέρας ενώ κινείται συνήθως οριζόντια με μια ταχύτητα μερικών μέτρων ανά δευτερόλεπτο. Αλλά δεν ανέρχονται, όπως θα συνέβαινε αν ήταν σφαίρες θερμού αέρα σε ατμοσφαιρική πίεση και υπό την επίδραση μόνο της βαρύτητας. Πολλές αναφορές ακόμα τους περιγράφουν να περιστρέφονται κατά την κίνηση τους ή ακόμη και να αναπηδούν σε στερεά σώματα, όπως πολλές φορές το έδαφος.

Υπάρχουν περιγραφές ότι οι σφαιρικοί κεραυνοί έκαψαν αχυρώνες και έλιωσαν σύρματα όπως και ότι τον είδαν να πέφτει σε μια λίμνη νερού και να συνοδεύεται από ένα θόρυβο ανάλογο με αυτόν που ακούγεται όταν βυθίζεται ένα καυτό σιδερένιο αντικείμενο σε νερό. Επίσης έχει αναφερθεί μια χαρακτηριστική άσχημη μυρωδιά να συνοδεύει το σφαιρικό κεραυνό, σαν τη μυρωδιά του όζοντος, του καιγόμενου θείου ή του νιτρικού οξέος.

Αλλά, πολλοί επιστήμονες επιχείρησαν να αναπαράγουν το φαινόμενο αυτό και στο εργαστήριο. Έτσι, ασχολήθηκαν με αυτό το φαινόμενο οι Nikola Tesla, Sam Barros, Yoshi-Hiko Ohtsuki και πολλοί άλλοι.

Εξηγήσεις του φαινομένου
Μετά το 1930, ο νομπελίστας Pyotr Kapitsa προσπάθησε να λύσει το αίνιγμα του σφαιρικού κεραυνού. Ο Kapitsa πρότεινε ότι κατά τη διάρκεια των καταιγίδων στάσιμα κύματα υψηλής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, με υψηλή συχνότητα, μπορούν να σχηματιστούν μεταξύ των σύννεφων και του εδάφους μετατρέποντας κεραυνούς σε μια μπάλα πλάσματος. Η θεωρία του Kapitsa έδωσε το έναυσμα για την ανάπτυξη της θεωρίας μέιζερ (maser) και σολιτονίων.

Η Θεωρία του Handel (1975) είναι σήμερα μια προσέγγιση που αναφέρεται σε μια εκκένωση πολύ υψηλής συχνότητας. Σύμφωνα με αυτή ο σφαιρικός κεραυνός προκαλείται από ένα ατμοσφαιρικό μηχανισμό ενίσχυσης μικροκυμάτων (maser) φαινόμενο ανάλογο του laser που όμως λειτουργεί με πολύ λιγότερη ενέργεια και έχει μια ένταση πολλών κυβικών χιλιομέτρων.

Υπάρχουν δε περιπτώσεις που το μέιζερ μπορεί να δημιουργήσει ένα εντοπισμένο ηλεκτρικό πεδίο ή σολιτόνιο το οποίο επιφέρει το σφαιρικό κεραυνό.

Ακολούθησαν οι ερμηνείες και άλλων επιστημόνων, όπως οι John Abrahamson και ο James Dinniss (2002) από το Πανεπιστήμιο του Canterbury της Νέας Ζηλανδίας, που προτείνουν ότι οι σφαιρικοί κεραυνοί εμφανίζονται όταν οξειδώνεται το πυρίτιο στην ατμόσφαιρα μετά από ένα κεραυνό. Τους περιγράφουν δε σαν «σφαίρες φλεγόμενης σιλικόνης που δημιουργούνται από κανονικές αστραπές όταν χτυπούν στο έδαφος».

Οφείλονται λοιπόν, σύμφωνα με τους Abrahamson και Dinnissσε, σε ατμοποιημένους ορυκτούς κόκκους από το έδαφος, που έχουν βρεθεί στην ατμόσφαιρα από ένα κτύπημα κεραυνού. Αυτά τα νανοσωματίδια συνδέονται μαζί κάνοντας αλυσίδες για να σχηματίσουν έτσι μια ‘χνουδωτή’ σφαίρα πυριτίου που μεταφέρεται υψηλά από τα ρεύματα του αέρα. Οι κόκκοι αυτοί αντιδρούν με το οξυγόνο στον αέρα και καίγονται αργά ενώ στη συνέχεια ελευθερώνουν φως.

Αλλά αφού είναι τόσο καυτός γιατί δεν κατευθύνεται προς τα πάνω, όπως συμβαίνει σε ένα μπαλόνι ζεστού αέρα, αλλά κινείται κοντά στο έδαφος; Η απάντηση είναι ότι τα μόρια του πυριτίου έχουν την κατάλληλη πυκνότητα για να εξουδετερώσουν την ανοδική τάση και συγχρόνως ασκείται μια δύναμη από τα ηλεκτρικά πεδία που δημιουργούν οι κεραυνοί.

Έχει βρεθεί όμως ότι αυτή η σφαίρα σχηματίζεται σε σχετικά χαμηλή θερμοκρασία, γύρω στους 1200ο C, και αρχίζει να πυρακτώνεται στο τέλος της σύντομης ζωής της. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει τις περιπτώσεις που ο σφαιρικός κεραυνός δημιουργείται ακριβώς μετά το χτύπημα κεραυνού, αλλά καθίστανται ορατοί μόνο αργότερα.

Όταν όμως ο Abrahamson δημιούργησε ένα κεραυνό στο εργαστήριο του και τον έριξε σε δείγμα εδάφους, δημιουργήθηκε το αερόλυμα, αλλά όχι και ο σφαιρικός κεραυνός. Ύστερα ανέβασε τη δύναμη των κεραυνών σε πιο πραγματικά επίπεδα, όμως τότε το δείγμα του χώματος καταστρεφόταν εντελώς πριν να σχηματιστούν ικανοποιητικές ποσότητες ατμού πυριτίου.

Σύμφωνα με τους Abrahamson και Dinniss, η νέα θεωρία τους μπορεί να εξηγήσει τις περισσότερες ιδιότητες του σφαιρικού κεραυνού αλλά δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί παρατηρείται μόνο μέσα από τα αεροσκάφη.

Ο John Gilman του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες πρότεινε ότι μία από τις ιδιότητες του σφαιρικού κεραυνού  – η συνοχή που συγκρατεί τη σφαίρα ενωμένη για δεκάδες δευτερόλεπτα – μπορεί να εξηγηθεί με τη βοήθεια των ατόμων Rydberg.

Γενικά θεωρείται ότι ο σφαιρικός κεραυνός, από ορισμένους επιστήμονες, είναι μια σφαίρα από πλάσμα και θεωρούν ότι είναι παρόμοια με τους ιδιαίτερα φωτεινούς δίσκους πλάσματος που σχηματίζονται όταν πυροδοτούνται τα εκρηκτικά.

Είναι λοιπόν ένα είδος πλάσματος, ένα υπερβολικά ζεστό αέριο που συνδέεται με μια αστείρευτη πηγή πλάσματος πάνω στη Γη, τις καταιγίδες με κεραυνούς. Το πλάσμα παράγεται κατά τη διάρκεια που πέφτουν κεραυνοί γιατί τότε συσσωρεύεται ρεύμα αρκετών χιλιάδων Ampere και  αναπτύσσονται θερμοκρασίες της τάξης των 30.000οC.

Ο Gilman προτείνει ότι η σφαίρα του πλάσματος έχει μια πολύ χαμηλή πυκνότητα – συγκρίσιμη με την πυκνότητα του αέρα – και φτιάχνεται από άτομα Rydberg. Αυτά είναι άτομα των οποίων το ηλεκτρόνιο σθένους έχει διεγερθεί σε μια τροχιά μεγαλύτερου κβαντικού αριθμού. Υπολογίζεται ότι η ακτίνα ενός τέτοιου τροχιακού θα μπορούσε να είναι μερικά εκατοστά, και ότι το μέσο άτομο θα είχε έτσι πολύ μεγάλη ικανότητα πόλωσης. Οι ελκτικές δυνάμεις Van der Waals  – που αυξάνονται καθώς αυξάνεται η πόλωση των ατόμων – θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνες για τη συνοχή μεταξύ των ατόμων. Υπολογίζεται ότι η συνεκτική ενέργεια ανά άτομο είναι περίπου το ένα εκατοστό ενός μετάλλου. Έτσι με αυτόν τον τρόπο η σφαίρα του πλάσματος έχει συνοχή.

Ερευνητές πάλι στην Κίνα αναφέρουν ότι κατέγραψαν σε βίντεο έναν σφαιρικό κεραυνό και η φασματοσκοπική ανάλυση συμφωνεί μάλιστα με μια πρόσφατη θεωρία, σύμφωνα με την οποία οι πύρινες σφαίρες δημιουργούνται όταν ένας κανονικός κεραυνός εξαερώσει τη σκόνη στο έδαφος.

Η θεωρία αυτή δείχνει να ενισχύεται από την κινεζική μελέτη του 2012. Ο Ζιανιόνγκ Τσεν και οι συνεργάτες του παρατηρούσαν μια καταιγίδα με βιντεοκάμερες και φασματογράφους. Κατά τύχη, ο εξοπλισμός τους κατέγραψε μια φωτεινή σφαίρα, διαμέτρου πέντε μέτρων, η οποία σηκώθηκε από το έδαφος και κινήθηκε για περίπου 15 μέτρα. Το όλο συμβάν κράτησε μόλις 1,6 δευτερόλεπτα.

Η φασματική ανάλυση έδειχνε ότι τα κυριότερα χημικά στοιχεία μέσα στη σφαίρα ήταν τα ίδια με αυτά του εδάφους: πυρίτιο, ασβέστιο και σίδηρος. Θα μπορούσε λοιπόν να υποθέσει κανείς ότι η ακραία θερμότητα που απελευθερώνει ένας κεραυνός εξαερώνει το διοξείδιο του πυριτίου αλλά και τον άνθρακα που μπορεί να υπάρχει στο έδαφος από πεσμένα φύλλα. Ο άνθρακας κλέβει το οξυγόνο από το διοξείδιο του πυριτίου, αφήνοντας πίσω του ατμό στοιχειακού πυριτίου. Το πυρίτιο αυτό αντιδρά ακαριαία με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας, και καθώς καίγεται εκπέμπει φως.

Οι φασματικές παρατηρήσεις συνηγορούν στη θεωρία του εξαερωμένου εδάφους, αν κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι αυτό που καταγράφηκε ήταν πράγματι σφαιρικός κεραυνός. Οι ίδιοι οι ερευνητές, εξάλλου, επισημαίνουν ότι υπάρχουν και άλλοι μηχανισμοί που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τις παρατηρήσεις τους. Η μελέτη λοιπόν ίσως είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα, όμως το μυστήριο του σφαιρικού κεραυνού δεν έχει ακόμα λυθεί.

Τέλος, μια άλλη θεωρία με επικεφαλής τον John Lowke του CSIRO επικεντρώνεται στο πώς ο σφαιρικός κεραυνός συμβαίνει σε σπίτια και αεροπλάνα – και πώς μπορεί να περάσει μέσα από το γυαλί. Η θεωρία του προτείνει επίσης να προκαλείται σφαιρικός κεραυνός όταν τα πυκνά κατάλοιπα ιόντων σαρώνουν στο έδαφος ακολουθούμενα από ένα κτύπημα κεραυνού.

Ο Lowke προτείνει ότι σφαιρικοί κεραυνοί συμβαίνουν σε σπίτια και αεροπλάνα όταν ένα ρεύμα ιόντων συσσωρεύεται στο εξωτερικό ενός γυάλινου παραθύρου και το ηλεκτρικό πεδίο που προκύπτει από την άλλη πλευρά διεγείρει τα μόρια του αέρα για να σχηματίσει μια ηλεκτρική σφαιρική εκκένωση. Η αποφόρτιση απαιτεί ένα ηλεκτρικό πεδίο περίπου ενός εκατομμυρίου βολτ.

«Άλλες θεωρίες υποδηλώνουν ότι ο σφαιρικός κεραυνός δημιουργείται από αργή καύση σωματιδίων πυριτίου που σχηματίζονται σε μια αστραπή, αλλά αυτό είναι λανθασμένο. Μια από τις παρατηρήσεις αυτού του φαινομένου συνέβη όταν δεν υπήρχε καταιγίδα και δημιουργήθηκε από ιόντα από το ραντάρ του αεροσκάφους, που λειτουργούσε με μέγιστη ισχύ κατά τη διάρκεια μιας πυκνής ομίχλης.

Ακόμη όμως καμία από τις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί δεν έχει γίνει κοινώς αποδεκτή. Πιστεύεται μάλιστα ότι για να εξηγηθεί το φαινόμενο θα χρειαστεί η συνδυασμένη γνώση περισσοτέρων από δέκα επιστημονικών πεδίων, από τη φυσική των μέιζερ μέχρι την ανόργανη χημεία.

Πολλαπλές εικόνες από κβάζαρ χρησιμοποιούνται για μια νέα εκτίμηση της σταθεράς Hubble

Το ερώτημα για το πόσο γρήγορα επεκτείνεται το σύμπαν υποκινεί τους αστρονόμους, επί σχεδόν έναν αιώνα τώρα, να ερευνούν το σύμπαν για απαντήσεις στο ζήτημα αυτό. Μερικοί δε ερευνητές αναρωτιούνται αν έχουν έως τώρα παραβλέψει έναν βασικό μηχανισμό που να καθοδηγεί την διαστολή του Κόσμου.  Τώρα μια ομάδα με επικεφαλής  αστρονόμους του UCLA έκανε ένα βήμα προς την επίλυση αυτού του προβλήματος, για το πόσο γρήγορα διαστέλλεται ο Κόσμος. 
 
Στην καρδιά της διαμάχης αυτής είναι η σταθερά του Hubble, ένας αριθμός που συνδέει τις αποστάσεις με την μετατόπιση προς το ερυθρό των γαλαξιών – το πόσο πολύ είναι τεντωμένο το φως καθώς ταξιδεύει προς τη Γη μέσω του διαστελλόμενου σύμπαντος. Οι εκτιμήσεις για τη σταθερά Hubble κυμαίνονται από τα 67 έως τα 73 km/sec και ανά megaparsec απόστασης, γεγονός που σημαίνει ότι δύο σημεία στο διάστημα που απέχουν 1 megaparsec (3,26 εκατομμύρια έτη φωτός) απομακρύνονται μεταξύ τους με ταχύτητα μεταξύ 67 και 73 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο. 
 
Τα δεδομένα του διαστημικού σκάφους Planck της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας βρήκαν το ρυθμό διαστολής του πρώιμου σύμπαντος μελετώντας την μικροκυματική ακτινοβολία του κοσμικού υποβάθρου, αυτή που έμεινε αμέσως μετά την Μεγάλη Έκρηξη πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Το Planck λοιπόν έχει δείξει ότι το μέγιστο ανώτατο όριο της σταθεράς Planck Ho  είναι 69 χιλιόμετρα  ανά δευτερόλεπτο και ανά Megaparsec.
 
Ενώ η μεγαλύτερη τιμή της σταθεράς Hubble (73 km/sec και ανά megaparsec ) προκύπτει από μεταβλητούς κηφείδες, σουπερνόβες τύπου Ια  αλλά και από άλλες μεθόδους.
   
«Η σταθερά του Hubble υποδηλώνει τη φυσική κλίμακα του σύμπαντος», δήλωσε ο Simon Birrer του UCLA και επικεφαλής της μελέτης. Χωρίς να είναι ακριβής η σταθερά του Hubble, οι αστρονόμοι δεν μπορούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια τα μεγέθη των απομακρυσμένων γαλαξιών, την ηλικία του σύμπαντος ή την ιστορία διαστολής του Κόσμου.
 
Οι περισσότερες μέθοδοι για την εξαγωγή της σταθεράς Hubble έχουν δύο συστατικά: την απόσταση από κάποια πηγή φωτός και την ερυθρή μετατόπιση της πηγής του φωτός. Αναζητώντας μια πηγή φωτός που δεν είχε χρησιμοποιηθεί σε υπολογισμούς άλλων επιστημόνων, οι Birrer και οι συνεργάτες του στράφηκαν στα κβάζαρ, πηγές ακτινοβολίας που τροφοδοτούνται από μαύρες τρύπες. Και για την έρευνά τους, οι επιστήμονες επέλεξαν ένα συγκεκριμένο υποσύνολο κβάζαρ – εκείνων των οποίων το φως έχει καμφθεί από τη βαρύτητα ενός παρεμβαλλόμενου γαλαξία, ο οποίος παράγει δύο παράλληλες εικόνες του κβάζαρ στον ουρανό.
 
Το φως από τις δύο εικόνες κάνει διαφορετικές διαδρομές προς τη Γη. Όταν η φωτεινότητα του κβάζαρ μεταβάλλεται, οι δύο εικόνες τρεμοπαίζουν η μία μετά την άλλη, κι όχι ταυτόχρονα. Η καθυστέρηση στο χρόνο μεταξύ αυτών των δύο τρεμοπαίξεων, μαζί με τις πληροφορίες σχετικά με το βαρυτικό πεδίο του γαλαξία στο προσκήνιο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανίχνευση της διαδρομής του φωτός και από εκεί την εξαγωγή των αποστάσεων που έχουν από τη Γη τόσο ο ενδιάμεσος γαλαξίας στο προσκήνιο όσο και το κβάζαρ. Η γνώση των ερυθρών μετατοπίσεων του κβάζαρ και του γαλαξία επέτρεψε έτσι στους επιστήμονες να εκτιμήσουν πόσο γρήγορα επεκτείνεται το σύμπαν.
 
Η ομάδα του UCLA, ως μέρος της διεθνούς συνεργασίας H0liCOW, είχε προηγουμένως εφαρμόσει την τεχνική αυτή για να μελετήσει τετραπλές εικόνες ενός κβάζαρ, στις οποίες εμφανίζονται τέσσερις εικόνες του ίδιου κβάζαρ γύρω από έναν γαλαξία που βρίσκεται στο προσκήνιο. Αλλά οι τετραπλές εικόνες δεν είναι τόσο συνηθισμένες στον Κόσμο – ενώ τα διπλά είδωλα ενός κβάζαρ πιστεύεται ότι είναι περίπου πέντε φορές περισσότερες από τα τετραπλάσια είδωλα.
 
Για να αποδείξουν αυτή την τεχνική, η ομάδα του UCLA μελέτησε ένα διπλά εικονιζόμενο κβάζαρ γνωστό ως SDSS J1206 + 4332. Αυτοί βασίστηκαν σε δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, τα παρατηρητήρια Gemini και WM Keck και από το δίκτυο COSMOGRAIL, ένα πρόγραμμα που διευθύνεται από το Πολυτεχνείο της Λωζάννης,  που αποσκοπεί στον προσδιορισμό της σταθεράς του Hubble.
 
Ο Tommaso Treu, καθηγητής φυσικής και αστρονομίας του UCLA δήλωσε ότι οι ερευνητές έπαιρναν φωτογραφίες του κβάζαρ κάθε μέρα για αρκετά χρόνια για να μετρήσουν με ακρίβεια την χρονική καθυστέρηση μεταξύ των δύο εικόνων. Στη συνέχεια, για να πάρουν την καλύτερη δυνατή εκτίμηση της σταθεράς Hubble, συνένωσαν τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από αυτό το quasar με δεδομένα που είχαν συγκεντρωθεί προηγουμένως από τη συνεργασία H0liCOW με τρία τετραπλά απεικονιζόμενα κβάζαρ.
 
«Η ομορφιά αυτής της μέτρησης είναι ότι είναι ιδιαίτερα συμπληρωματική και ανεξάρτητη από τις άλλες», ανέφερε ο Treu.
 
Η ομάδα που ηγείται η UCLA παρουσίασε την εκτίμηση της για τη σταθερά Hubble, ότι αυτή είναι περίπου 72,5 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο και ανά megaparsec, τιμή που αντιστοιχεί σε αυτό που άλλοι επιστήμονες είχαν προσδιορίσει στην έρευνα που χρησιμοποίησε  αποστάσεις έως τα σουπερνόβα (αστέρια που έχουν εκραγεί) σε απομακρυσμένους γαλαξίες – ως το κλειδί της μέτρησης. Ωστόσο, και οι δύο εκτιμήσεις είναι περίπου 8% υψηλότερες από αυτές που βασίζονται στην λάμψη που μας έρχεται από όλο τον ουρανό, το κοσμικό μικροκυματικό υπόβαθρο, την ακτινοβολία λείψανο που μας έρχεται 380.000 χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, όταν το φως άρχισε να ταξιδεύει ελεύθερα μέσα στο διάστημα για πρώτη φορά.
 
«Εάν υπάρχει μια πραγματική διαφορά μεταξύ αυτών των τιμών, αυτό σημαίνει ότι το σύμπαν είναι λίγο πιο περίπλοκο», ανέφερε ο Treu.
 
Από την άλλη πλευρά, λέει ο Treu, θα μπορούσε επίσης να ισχύει ότι μία μέτρηση – ή και οι τρεις – είναι λάθος.
 
Οι ερευνητές αναζητούν τώρα περισσότερα κβάζαρ για να βελτιώσουν την ακρίβεια της μέτρησης της σταθεράς του Hubble. Ο Treu λέει ότι ένα από τα πιο σημαντικά διδάγματα της νέας εργασίας είναι ότι τα διπλά είδωλα των κβάζαρ δίνουν στους επιστήμονες πολύ πιο χρήσιμες πηγές φωτός για τους υπολογισμούς της σταθεράς του Hubble. Προς το παρόν, όμως, η ομάδα με επικεφαλής το UCLA επικεντρώνει την έρευνά της σε 40 τετραπλές εικόνες κβάζαρ, λόγω της δυνατότητάς τους να παράσχουν ακόμη πιο χρήσιμες πληροφορίες απ ‘ότι τα διπλά είδωλα.

Nietzsche: Η Διαφθορά του Λογικού

«Λυκόφως των ειδώλων»
Παρατηρήστε τα συμπτώματα αυτών των κοινωνικών περιστάσεων, πού είναι απαραίτητα κάπου – κάπου και πού τα ονομάζουν «διαφθορά».

Από τη στιγμή πού εισχωρεί κάπου ή διαφθορά, βλέπεις να βασιλεύει μια πολλαπλή δεισιδαιμονία πού απέναντι της ή πίστη πού έχει υιοθετήσει γενικά ο λαός, εξασθενίζει και γίνεται ανίκανη, γιατί ή δεισιδαιμονία είναι ένας ελεύθερος στοχασμός δεύτερης τάξεως, Όποιος τού παραδίνεται διαλέγει ορισμένα σχήματα, ορισμένες φόρμουλες πού του αρέσουν. Δίνει στον εαυτό τον το δικαίωμα να διαλέγει. O προληπτικός έχει κάτι το πιο «προσωπικό» από τον πιστό. Προληπτική κοινωνία θα είναι εκείνη όπου θα βρίσκουμε κιόλας πολλά άτομα και πολλή ευχαρίστηση για κάθε τι το ατομικό. Απ’ αυτή την άποψη ή δεισιδαιμονία δείχνει πάντα μια πρόοδο απέναντι στην πίστη, εκδηλώνει πώς ή νόηση απελευθερώνεται και απαιτεί τα δικαιώματά της.

Τότε οι οπαδοί της παλιάς θρησκείας και της παλιάς θρησκευτικότητας παραπονιούνται ότι υπάρχει διαφθορά — μα αυτοί ακριβώς προσδιόριζαν ως τα τώρα τη χρήση της στον τρόπο πού εκφράζονται και πού έδωσαν στη δεισιδαιμονία την κακή της φήμη, ακόμα και στους κύκλους, των πιο ελεύθερων πνευμάτων.

Ας μάθουμε, λοιπόν, πώς ή δεισιδαιμονία είναι σύμπτωμα της χειραφέτησης.
Ακόμα κατηγορούν για χαλάρωση την κοινωνία εκείνη όπου εγκατασταίνεται ή διαφθορά: πραγματικά, το γόητρο τού πολέμου και τού πολεμικού ενθουσιασμού παθαίνουν φανερή πτώση», στην κοινωνία αυτή, ποθούν τις διασκεδάσεις της ζωής με το ίδιο πάθος πού επιδίωκαν άλλοτε τις στρατιωτικές ή τις γυμναστικές τιμές· Αλλά οι παρατηρητές αμελούν γενικά να παρατηρήσουν πώς εκείνη, ή παλιά δραστηριότητα, εκείνο το παλιό πάθος του έθνους πού φανέρωναν με τόσο πομπόίδικο τρόπου, μεταμορφώθηκε ·σε άπειρα ιδιωτικά πάθη και απ’ αυτό δεν έκανε άλλο παρά να γίνει λιγότερο φανερό.

Είναι πιθανό, μάλιστα, πώς, στην κατάσταση της «διαφθοράς», το έθνος στο έξης ξοδεύει μια δύναμη, μια βιαιότητα ενέργειας πολύ μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά, και πώς το άτομο ξοδιάζει αυτή; την ενέργεια πολύ πιο σπάταλα απ’ όσο μπορούσε πρωτύτερα, τότε πού ακόμα δεν ήταν αρκετά πλούσιο! Στις εποχές, λοιπόν, ακριβώς τής «χαλάρωσης», τρέχει ή τραγωδία στους δρόμους και στα σπίτια, και βλέπουμε να γεννιέται ο μεγάλος έρωτας, το μεγάλο μίσος, και ή φλόγα τής γνώσης αναπηδάει πυρωμένη προς τον ουρανό·

Τρίτο: Ισχυρίζονται πώς, επειδή, με κάποιο τρόπο συμψηφίζουν την κατηγορία της δεισιδαιμονίας και της χαλάρωσης πού μπορούν να προκαλέσουν στις εποχές της διαφθοράς, τα ήθη, γίνονται ηπιότερα σ’ αυτές τις περιόδους, πώς ή σκληρότητα ελαττώνεται σημαντικά σε σχέση με τις προηγούμενες εποχές, πού είχαν πιότερη πίστη, και δύναμη. Δεν θα μπορούσα να υπογράψω σ’ αυτό το εγκώμιο, όπως δεν υπέγραψα και στην προηγούμενη μομφή, το μόνο πού παραδέχομαι, είναι πώς ή σκληρότητα σταθεροποιείται και πώς το καινούργιο γούστο απεχθάνεται τις παλιές της μορφές, αλλά, από την άλλη μεριά, ή τέχνη του να πληγώνουμε, να βασανίζουμε με το λόγο ή με τη ματιά, φθάνουν, στις εποχές της διαφθοράς, στην υπέρτατη τελειοποίησή τους, τότε μονάχα γεννιούνται ή πονηριά και ή ευχαρίστηση τού να είμαστε κακοί. Οι άνθρωποι των διεφθαρμένων εποχών είναι πνευματώδεις, συκοφάντες και ξέρουν, ακόμα, πώς γίνεται πιστευτό ο τι είναι καλά ειπωμένο.

Τέταρτο, όταν «διαφθείρονται τα ήθη», είναι ή στιγμή όπου ξεπετιούνται εκείνα τα όντα πού ονομάζονται «τύραννοι» είναι οι προάγγελοι, είναι, ας πούμε, οι πρώιμοι προπομποί τού ατόμου· Άλλη μια στιγμή υπομονή, κι’ αυτό το φρούτο θα κρεμαστεί επιτέλους, ώριμο και χρυσωπό, στο δέντρο ενός λαού μόνο γι’ αυτόν υπάρχει αυτό το δέντρο! Σαν φτάνει στο απόγειο ή αποσύνθεση, όπως κι ο αγώνας των κάθε λογής τυράννων, βλέπουμε πάντα να ‘ρχεται ο Καίσαρας, ο οριστικός τύραννος πού καταφέρνει τη χαριστική βολή στον εξασθενισμένο αγώνα αυτών πού ανταγωνίζονται για την υπεροχή βάζοντας την κόπωση να δουλέψει για λογαριασμό του.

Και σαν έρχεται, το άτομο, γενικά, βρίσκεται στη στιγμή τής τέλειας ωριμότητάς του κι ο «πολιτισμός», κατά συνέπεια, στο ζενίθ της γονιμότητας του, μα αυτό δε γίνεται χάρη σ’ αυτόν, από το γεγονός δηλαδή τού τυράννου, μ’ όλο πού τούς πολύ καλλιεργημένους ανθρώπους αρέσει να κολακεύουν τον Καίσαρα λέγοντας πώς είναι έργο του. Ή αλήθεια είναι πώς χρειάζονται εξωτερική γαλήνη γιατί έχουν μέσα τους την ανησυχία τους, γιατί ή δουλειά τους είναι εσωτερικό πράγμα.

Είναι η μεγάλη στιγμή της προδοσίας, του ευδιάφθορου
Γιατί, ή αγάπη για το φρεσκοανακαλυπτόμενο εγώ είναι τότε πολύ πιο ισχυρή από την αγάπη για την «πατρίδα», πού είναι παλιά και φθαρμένη έννοια, θαμμένη κάτω από λεξιλογικές υπερβολές, και ή ανάγκη να εξασφαλιστούν απέναντι στις φοβερές ιδιοτροπίες της τύχης, ανοίγει ακόμα και τα πιο ευγενικά χέρια από τη στιγμή πού βρίσκεται ένας πλούσιος και ισχυρός άνθρωπος έτοιμος να ρίξει μέσα χρυσάφι.

Το μέλλον είναι τόσο αβέβαιο πού οι άνθρωποι ζούνε μέρα με τη μέρα, κι’ αυτή ή ψυχική κατάστασή, δίνει θαυμάσιες ευκαιρίες στους κάθε λογής πειρατές. Γιατί, κι’ όταν αποπλανιόμαστε και διαφθειρόμαστε, τo κάνουμε μόνο «για μια μέρα», και φυλάμε την αρετή για το μέλλον. Ξέρουμε πώς το άτομο, αυτός ο πραγματικός «καθαυτό» άνθρωπος, σκέφτεται πολύ περισσότερο τα πράγματα της στιγμής από τον αντίποδα του, τον άνθρωπο της αγέλης, γιατί δεν πιστεύει πώς μπορεί να βασίζεται στον εαυτό του περισσότερο απ’ όσο βασίζεται στο μέλλον.

Όμοια, προσηλώνεται στους τυράννους, γιατί πιστεύει πώς είναι ικανός για πράξεις και για έρευνες, πού δεν μπορούν να υπολογίζουν ούτε στην νοημοσύνη, ούτε στη συγγνώμη του πλήθους ενώ ο τύραννος ή ο Καίσαρας καταλαβαίνει το ατομικό δίκαιο, ακόμα κι’ ως τις φρικαλεότητες του, γιατί αυτός, έχει συμφέρον να επιτρέπει μια τολμηρότερη προσωπική ηθική, και μάλιστα να της δίνει και το χέρι του.

Γιατί για τον εαυτό του πιστεύει, και θέλει να πιστεύουν και οι άλλοι, εκείνο πού είχε εκφράσει μια μέρα ο Ναπολέοντας μ’ εκείνη την κλασσική έκφραση πού του ήταν χαρακτηριστική: «Έχω το δικαίωμα ν’ απαντήσω σ’ όλα σας τα παράπονα: μ’ ενα αιώνιο εγώ. Είμαι ξέχωρος απ’ όλο τον κόσμο και δε δέχομαι τούς όρους κανενός. Πρέπει να υποταχθεί τε σε όλες μου τις ιδιοτροπίες και να το βρίσκετε απλό το ότι διασκεδάζω μ’ αυτό το τρόπο». Αυτά είπε στην σύζυγό του μια μέρα πού εκείνη είχε λόγους να αμφιβάλλει για την πίστη του. Εποχές διαφθοράς είναι εκείνες πού τα μήλα πέφτουνε από τα δένδρα: δηλαδή, τα άτομα, εκείνα, πού φέρουν μέσα τους το σπέρμα του μέλλοντος, οι πρωτεργάτες του πνευματικοί αποικισμού, εκείνοι πού θέλουν ν’ αλλάξουν τούς δεσμούς του Κράτους και της Κοινωνίας. Ή λέξη διαφθορά δεν είναι άλλο παρά ένας υβριστικός όρος των φθινοπώρων ενός λαού.

Μεγάλα λάθη που κάνουν οι άνθρωποι
*Το λάθος της σύγχυσης αιτίας και αποτελέσματος. Δεν υπάρχει πιο επικίνδυνο λάθος από το μπέρδεμα της αιτίας με το αποτέλεσμα. Το ονομάζω πραγματική διαφθορά του λογικού. Κι όμως τούτο το λάθος εντάσσεται στις αρχαιότερες και στις νεότερες συνήθειες της ανθρωπότητας: είναι καθαγιασμένο και φέρει το όνομα της «θρησκείας» ή της «ηθικής». Οποια πρόταση διατυπωθεί από τη θρησκεία και την ηθική το περιέχει. Οι ιερείς και οι νομοθέτες ηθικών κανόνων είναι οι γεννήτορες τούτης της διαφθοράς του λογικού.

*Το λάθος της ψευδούς αιτιότητας. Οι άνθρωποι πάντα πίστευαν ότι γνωρίζουν τί είναι μια αιτία: από που παίρναμε όμως τη γνώση μας – ή ακριβέστερα, την πίστη μας ότι είχαμε αυτήν τη γνώση; Από τη σφαίρα των περίφημων «εσωτερικών γεγονότων», από τα οποία κανένα δεν αποδείχτηκε μέχρι σήμερα πως είναι όντως γεγονός. Πιστεύαμε ότι είμασταν αιτιώδεις στην πράξη της θέλησης: νομίζαμε πως τουλάχιστον εδώ συλλαμβάναμε την αιτιότητα επί το έργον. Δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία πως όλα τα προηγούμενα μιας πράξης, οι αιτίες της, έπρεπε να αναζητηθούν στη συνείδηση, και πως θα βρίσκονταν εκεί αν πράγματι αναζητούνταν – με τη μορφή «κινήτρων»: αλλιώς κανείς δεν θά ‘ταν ελεύθερος και υπεύθυνος για την πράξη αυτή. Τέλος, ποιος θα αρνιόταν ότι μια σκέψη προκαλείται από μια αιτία; Ότι το εγώ γίνεται αίτιο της σκέψης;

*Το λάθος των φανταστικών αιτιών. Για να αρχίσουμε με τα όνειρα: κατόπιν εορτής, μια αιτία τοποθετείται λαθραία κάτω από μια αίσθηση (λόγου χάρη, την αίσθηση που δημιουργείται από το μακρινό πυροβολισμό ενός κανονιού) – συχνά η αιτία αυτή είναι ένα ολοκληρωμένο μυθιστόρημα όπου κεντρικό πρόσωπο είναι ακριβώς αυτός που ονειρεύεται. Η αίσθηση διαρκεί στο μεταξύ, μ’ ένα είδος αντήχησης: περιμένει, ώσπου να της επιτρέψει το αιτιώδες ένστικτο νά ‘ρθει στην πρώτη σειρά, όχι πια σαν τυχαίο συμβάν, αλλά σαν «νόημα». Ο πυροβολισμός του κανονιού παρουσιάζεται μ’ έναν αιτιώδη τρόπο, μέσα σε μια φαινομενική αντιστροφή του χρόνου. Αυτό που είναι πραγματικά τελευταίο, το κίνητρο, βιώνεται πρώτο -συχνά με εκατοντάδες λεπτομέρειες που περνούν σαν αστραπή – και ο πυροβολισμός ακολουθεί. Τι συνέβη; Οι παραστάσεις που δημιουργήθηκαν από μια ορισμένη κατάσταση θεωρήθηκαν λανθασμένα αιτίες της.

Το λάθος της ελεύθερης θέλησης. Σήμερα δε νιώθουμε καμιά λύπηση για την έννοια της «ελεύθερης θέλησης» ξέρουμε πολύ καλά τι είναι – το πιο ολοκληρωμένο κατασκεύασμα των θεολόγων που θέλει να κάνει «υπεύθυνη» την ανθρωπότητα με τη δική τους έννοια, δηλαδή να την κάνει να εξαρτάται απ’ αυτούς. Δίνω εδώ μόνο την ψυχολογία κάθε «απόπειρας υπευθυνοποίησης».

Παντού όπου αναζητούνται ευθύνες, εκείνο που λειτουργεί συνήθως είναι το ένστικτο της επιθυμίας για κρίση και για τιμωρία. Το γίγνεσθαι χάνει την αθωότητά του όταν οποιοσδήποτε συγκεκριμένος τρόπος ύπαρξης αποδίδεται στη θέληση, σε σκοπούς, σε υπεύθυνες πράξεις: η θεωρία της θέλησης επινοήθηκε ουσιαστικά για το σκοπό της τιμωρίας, δηλαδή της επιθυμίας για εύρεση ενόχων. Ολόκληρη η παλιά ψυχολογία, η ψυχολογία της θέλησης, καθορίστηκε από το γεγονός ότι οι προπάτορές της, οι ιερείς που ήταν επικεφαλής των παλιών κοινοτήτων, ήθελαν να δημιουργήσουν για τους εαυτούς τους το δικαίωμα να τιμωρούν – ή ήθελαν νά δημιουργήσουν τούτο, το δικαίωμα για το Θεό. Οι άνθρωποι θεωρούνταν «ελεύθεροι» ώστε να μπορούν να κρίνονται και να τιμωρούνται – ώστε να μπορούν να γίνονται ένοχοι, κατά συνέπεια, κάθε πράξη έπρεπε να θεωρηθεί ηθελημένη και η καταγωγή κάθε πράξης έπρεπε να θεωρηθεί πως βρισκόταν μέσα στη συνείδηση.

Τι μπορεί νά ‘ναι η θεωρία μας; Η θεωρία μας είναι ότι κανείς δεν απονέμει στον άνθρωπο τις ιδιότητες του – ούτε ο Θεός, ούτε η κοινωνία, ούτε οι γονείς και οι πρόγονοί του, ούτε ο εαυτός του. Η ανοησία της τελευταίας ιδέας διδάχτηκε ως «νοητή ελευθερία» από τον Καντ ή ίσως κι από τον Πλάτωνα. Κανείς δεν είναι λοιπόν υπεύθυνος για το ότι είναι έτσι, για το ότι είναι φτιαγμένος με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ή για το ότι βρίσκεται σ’ αυτές τις συνθήκες ή σ’ αυτό το περιβάλλον. Η αδυσώπητη μοίρα της ουσίας του δεν πρέπει να διαχωρίζεται από την αδυσώπητη μοίρα αυτού που υπήρξε και αυτού που θα υπάρξει. Ο άνθρωπος δεν είναι το αποτέλεσμα κάποιας ειδικής επιδίωξης, μιας θέλησης, ενός σκοπού, ούτε είναι το αντικείμενο μιας απόπειρας προσέγγισης ενός «ιδανικού ανθρώπου» ή μιας «ιδανικής ευτυχίας» ή μιας «ιδανικής ηθικής». Είναι παράλογο να θέλουμε να αναθέσουμε την ουσία κάποιου στον ένα ή στον άλλο σκοπό. Επινοήσαμε την έννοια του «σκοπού»: στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σκοπός.

Η θεωρία του Σκοπού της Ζωής
Κάθε άνθρωπος με το να κάνει το καλό ή το κακό, εξασκεί τη δύναμή του σε άλλους και δεν ζητά τίποτε περισσότερο. Κάνοντας το κακό, εξασκείς τη δύναμή σου σ’ όλους εκείνους που είσαι αναγκασμένος να τους κάνεις να τη νιώσουν, να την αισθανθούν, γιατί το κακό, ο πόνος δηλαδή, για τον σκοπό αυτό είναι ένα μέσο περισσότερο αισθητό από την ηδονή. Ο πόνος πάντοτε ζητά να μάθει την αιτία του, ενώ η ηδονή έχει την τάση να κλείνεται στον εαυτό της και να μη γυρίζει να κοιτάξει προς τα πίσω.

Κάνοντας το καλό, ή με το να επιθυμούμε το καλό των άλλων, εξασκούμε τη δύναμή μας σε όλους εκείνους που, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, εξαρτώνται κιόλας από μας (δηλ. που έχουν συνηθίσει να μας σκέπτονται σαν αιτία τους). Προσπαθούμε να αυξήσουμε την δύναμή τους γιατί έτσι μεγαλώνουμε και τη δική μας δύναμη, ή θέλουμε να τους αποδείξουμε πόσο κερδισμένοι είναι που βρίσκονται στην εξουσία μας. Έτσι θα τους ικανοποεί περισσότερο η κατάστασή τους, θα κάνουν εχθρούς, τους εχθρούς της δικής μας δύναμης και θα είναι περισσότερο έτοιμοι να τους πολεμήσουν.

Το γεγονός ότι κάνουμε θυσίες για το καλό ή το κακό, ακόμα κι αν παίζουμε κορώνα-γράμματα τη ζωή μας, όπως ο μάρτυρας κάνει θυσία για το πιστεύω του, για την εκκλησία του, και τότε πάλι κάνουμε θυσίες για την ανάγκη μας για δύναμη, ή για να διατηρήσουμε το συναίσθημα της δύναμής μας. Αν συλλαμβάναμε σε όλη του την έκταση το «κατέχω την αλήθεια», πόσα και πόσα αγαθά δεν θα αφήναμε στην άκρη, για να διατηρήσουμε το συναίσθημα αυτό!

Πόσα και πόσα πράγματα δεν θα ρίχναμε στο «ποτάμι», για να μπορέσουμε να σταθούμε στην επιφάνεια, να σταθούμε δηλαδή πάνω απ’ όλους εκείνους που στερούνται την αλήθεια. Βέβαια, είναι πολύ σπάνιο, η κακή πράξη να είναι το ίδιο ευχάριστη με κείνη την πράξη του καλού. Αυτό είναι ένα δείγμα που φανερώνει πως μας λείπει ακόμα δύναμη ή που εκδηλώνει το πείσμα μας γι’ αυτή τη φτώχεια. Είναι ο προάγγελος για νέους κινδύνους ή για νέες αβεβαιότητες στο κεφάλαιο της δύναμης που διαθέτουμε. Είναι ο προάγγελος του ορίζοντά μας που τον σκεπάζουν προοπτικές εκδίκησης, τιμωρίας, αποτυχίας, εμπαιγμού. Μονάχα οι πιο ευέξαπτοι άνθρωποι, οι πιο άπληστοι για το αίσθημα της δύναμης, μπορούν να νιώσουν κάποια ευχαρίστηση, όταν αποτυπώνουν τη σφραγίδα της κυριαρχίας τους σ’ έναν δύστροπο άνθρωπο. Το ίδιο συμβαίνει και με κείνους που βλέπουν μόνο ανία και βάρος στο αντίκρισμα ενός πλάσματος που έχει πλέον υποδουλωθεί, που έγινε, δηλαδή, αντικείμενο καλοσύνης.

Πρέπει να ξέρουμε τι «καρυκεύματα» μας αρέσει να βάζουμε στη ζωή μας; Πρέπει να ξέρουμε, αν θέλουμε το αργό ή το απότομο μεγάλωμα της δύναμής μας; Το σίγουρο, ή το επικίνδυνο και παράτολμο; Είναι πλέον ζήτημα γούστου. Γυρεύουμε το ένα ή το άλλο καρύκευμα, ανάλογα με την κλίση της ιδιοσυγκρασίας μας. Για τις αγέρωχες φύσεις, η εύκολη λεία είναι κάτι το ευκολοκαταφρόνητο. Μονάχα στο αντίκρισμα ολοκληρωμένων ανθρώπων που θα μπορούσαν να γίνουν εχθροί τους, νιώθουν ένα αίσθημα ευεξίας, καθώς επίσης και στο αντίκρισμα απρόσιτων αποκτημάτων.

Πολλές φορές, είναι σκληροί για όποιον υποφέρει, γιατί δεν τον θεωρούν άξιο για την προσπάθεια και την περηφάνια τους, ενώ δείχνουν ευγένεια στους όμοιούς τους, που μ’ αυτούς η πάλη θα ήταν σίγουρα τιμητική αν παρουσιαζόταν η ευκαιρία. Κάτω από την εντύπωση του συναισθήματος της ευεξίας που τους δίνει την προοπτική, οι άνθρωποι της ιπποτικής κάστας έχουν συνηθίσει να συμπεριφέρονται ο ένας στον άλλο με πολύ λεπτή ευγένεια.

Ο οίκτος είναι το πιο ευχάριστο συναίσθημα σε κείνους που δεν είναι αρκετά υπερήφανοι και που δεν έχουν πιθανότητες να κάνουν μεγάλες κατακτήσεις. Η εύκολη λεία -και κάθε άνθρωπος που υποφέρει είναι εύκολη λεία- είναι ένα πράγμα που τους χαροποιεί. Επαινούν τον οίκτο σαν αρετή των πρόστυχων γυναικών.

Να μην σκέφτεσαι πια τον εαυτό σου
Θα έπρεπε να σκεφτούμε σοβαρά: γιατί πηδούμε στο νερό για να ανασύρου­με κάποιον που βλέπουμε να πνίγεται, ενώ δεν τρέφουμε καμιά συμπάθεια γι’ αυτόν; Από έλεος, εδώ δεν σκέφτεσαι πια παρά τον πλησίον σου, απαντά ο παραλογισμός. Η αλήθεια είναι ότι στον οίκτο -εννοώ σ’ αυτό που συνήθως αποκαλούμε εσφαλμένα οίκτο – δεν σκεπτόμαστε πια τον εαυτό μας συ­νειδητά, αλλά τον σκεφτόμαστε πολύ έντονα με ασυνείδητο τρόπο, όπως όταν το πόδι μας γλιστρά και κάνουμε ασυνείδη­τα τις αντίθετες κινήσεις που αποκαθιστούν την ισορροπία μας, χρησιμοποιώντας καταφανώς όλη μας τη λογική.

Το ατύ­χημα ενός άλλου προσώπου μας προσβάλλει γιατί μας κάνει να νιώσουμε την αδυναμία μας, ίσως και τη δειλία μας, αν δεν τον βοηθήσουμε. Ή μάλλον αυτό προκαλεί ήδη από μόνο του μείωση της τιμής μας μπροστά στους άλλους ή και στον ίδιο τον εαυτό μας. Ακόμη περισσότερο βρίσκουμε στο ατύχημα και στον πόνο ένα σήμα κινδύνου που παραμονεύει για μας. Και ήδη αυτές οι ενδείξεις της ανθρώπινης αβεβαιότητας και αδυ­ναμίας μπορούν να μας προκαλέσουν οδυνηρές συνέπειες. Απωθούμε αυτό το είδος αθλιότητας και προσβολής και απα­ντούμε σ’ αυτό με μια πράξη συμπόνιας που μπορεί να κρύβει μια λεπτή άμυνα και ακόμη μια εκδίκηση.

Μαντεύει κανείς ότι στο βάθος σκεφτόμαστε πολύ τον εαυτό μας, όταν βλέπει την απόφαση που παίρνουμε σε όλες τις περιπτώσεις όπου μπο­ρούμε να αποφύγουμε το θέαμα του άλλου που πάσχει, που στερείται, που οδύρεται: αποφασίζουμε να μην το αποφύγου­με όταν μπορούμε να το πλησιάζουμε ως άνθρωποι δυνατοί και συμπονετικοί, σίγουροι για την επιδοκιμασία, θέλοντας να νιώσουμε την αντίθεση της δικής μας ευτυχίας, ή καλύτερα ελ­πίζοντας να διασκεδάσουμε την πλήξη μας.

Οδηγούμε στην παραπλάνηση όταν αποκαλούμε οίκτο (Mitleid) την οδύνη (Leid) που μας προκαλεί ένα τέτοιο θέαμα και που μπορεί να είναι πολύ ποικιλόμορφο, επειδή σε κάθε περίπτωση, είναι μια οδύνη από την οποία λυτρώνεται αυτός που υποφέρει μπρο­στά μας: αυτό είναι δικό μας, όπως εκείνου είναι δικός του ο πόνος του. Όταν λοιπόν επιδιδόμαστε σε συμπονετικές πρά­ξεις, απαλλασσόμαστε μόνο από τον προσωπικό πόνο. Ωστό­σο, δεν ενεργούμε ποτέ έτσι από ένα μόνο κίνητρο: όπως είναι βέβαιο ότι θέλουμε να λυτρωθούμε από ένα πόνο, το ίδιο βέ­βαιο είναι ότι, για την ενέργεια, υποχωρούμε σε μια παρόρμηση ευχαρίστησης – και η ευχαρίστηση προκαλείται από το θέα­μα μιας κατάστασης αντίθετης με τη δική μας, επειδή η σκέψη της δύναμης να βοηθούμε μόνο αν θέλουμε, αποσκοπεί σε επαίνους και σε αναγνώριση στην περίπτωση που θα βοηθού­σαμε, με την πράξη της ίδιας της βοήθειας, εφόσον η πράξη πετυχαίνει (και όπως πετυχαίνει προοδευτικά, προκαλεί από μόνη της χαρά στον εκτελεστή της), αλλά κυρίως από το αί­σθημα ότι η παρέμβασή μας θέτει ένα όρο σε μια εξοργιστική αδικία (η εκτόνωση της οργής αρκεί ήδη για να ανακουφίσει).

Όλα αυτά μαζί με πολλά ακόμη λεπτότερα στοιχεία, είναι «οί­κτος» («Mitleid»): -πόσο αδέξια επιτίθεται η γλώσσα μας μ’ αυ­τή τη λέξη για ένα τόσο περίπλοκο οργανισμό! – Το ότι, αντίθε­τα, η συμπόνια είναι ταυτόσημη με την οδύνη που την προκα­λεί η θέα της, ή το ότι έχει γι’ αυτό μια ιδιαίτερα διεισδυτική και ευαίσθητη κατανόηση – αυτά αντιτίθενται στην εμπειρία, κι εκείνος που έχει εγκωμιάσει τον οίκτο μ’ αυτές τις δύο σχέ­σεις, στερείται αρκετής πείρας στο ηθικό πεδίο.

Γι’ αυτό μου εγείρονται αμφιβολίες όταν διαβάζω τα απίστευτα πράγματα που αναφέρει ο Σοπενχάουερ για την ηθική: αυτός που θα ήθε­λε με όλα αυτά να μας πείσει να πιστέψουμε στην μεγάλη και­νοτομία της εφεύρεσής του, ότι δηλαδή ο οίκτος – αυτός ο οί­κτος που παρατηρεί τόσο επιπόλαια και που περιγράφει τόσο αδέξια – είναι η πηγή κάθε ηθικής πράξης για το παρόν και για το μέλλον – ακριβώς εξαιτίας των ικανοτήτων που αυτός πρώ­τος επινόησε γι’ αυτόν.

Στο κάτω- κάτω, τι ξεχωρίζει τα άτομα χωρίς έλεος από τα συμπονετικά άτομα;
Πριν απ’ όλα -για να δώσουμε ακόμη ένα σκίτσο με αδρές γραμμές- δεν έχουν την ευερέθιστη φαντασία που προκαλεί ο φόβος, ούτε την επιδεξιότητα να προαισθάνονται τον κίνδυνο. Έτσι, η ματαιοδοξία τους πληγώνεται πιο αργά αν γίνει κάτι που θα μπορούσαν να το είχαν αποφύγει (για να διαφυλαχτεί η περηφάνια τους, τους προστάζει να μην αναμιχτούν ανώφελα σε υποθέσεις των άλ­λων και μάλιστα, εφόσον ενεργούν έτσι, τους αρέσει να βοη­θά ο καθένας τον εαυτό του και να παίζει με τα δικά του χαρ­τιά). Επιπλέον, έχουν συνηθίσει γενικά να υπομένουν περισσό­τερα βάσανα απ’ όσο οι συμπονετικοί άνθρωποι, και δεν τους φαίνεται άδικο να υποφέρουν οι άλλοι εφόσον έχουν υποφέ­ρει κι αυτοί οι ίδιοι.

Στο κάτω-κάτω, το θέαμα των ευαίσθητων αισθημάτων τους προκαλεί τον ίδιο πόνο που προκαλεί το θέα­μα της στωικής απάθειας στους συμπονετικούς ανθρώπους. Κι έχουν για τις ευαίσθητες καρδιές περιφρονητικά λόγια και φοβούνται ότι το αρρενωπό πνεύμα τους και η ψύχραιμη ανδρεία τους κινδυνεύουν: μπροστά στους άλλους κρύβουν τα δάκρυά τους και όταν είναι μόνοι τους τα σφουγγίζουν οργι­σμένοι με τον ίδιο τους τον εαυτό. Αυτοί ανήκουν σε ένα άλλο είδος εγωιστών από τους συμπονετικούς ανθρώπους. Αλλά με το να τους χαρακτηρίσουμε κακούς με διακριτική σημασία και να αποκαλέσουμε τα συμπονετικά άτομα καλούς, δεν σημαίνει τίποτα άλλο από μια ηθική της μόδας: ακριβώς όπως είχε η αντίθετη μόδα στην εποχή της, μια πολύ μακρόχρονη εποχή!

Friedrich Nietzsche

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Η ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΗ, Πλαστική

Τα πιο γνωστά έργα της αρχαίας ελληνικής πλαστικής, τα μαρμάρινα αγάλματα, δεν υπάρχουν στα μυκηναϊκά χρόνια. Ως «μνημειακή» γλυπτική μπορεί έτσι να χαρακτηριστούν μόνο οι πρώιμες, του 16ου αι. π.Χ., επιτύμβιες στήλες που χρησιμοποιούνταν ως σήματα στους κάθετους λακκοειδείς τάφους των Ταφικών Κύκλων των Μυκηνών και τα λιγοστά, μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού στην ουσία, και αποσπασματικά αρχιτεκτονικά ανάγλυφα. Το πιο γνωστό ανάμεσά τους, το οποίο έχει αναδειχθεί και σε σύμβολο του μυκηναϊκού πολιτισμού είναι το ανάγλυφο της Πύλης των Λεόντων. Δυο λιοντάρια έχουν σκαλιστεί στην πέτρα, το ένα απέναντι στο άλλο, και πατούν επάνω σε δυο βωμούς που στηρίζουν έναν κίονα. Η παράσταση πρέπει να έχει εραλδικό χαρακτήρα και μπορεί να αποτελεί σύμβολο της μυκηναϊκής εξουσίας. Είναι, όμως, αξιοπερίεργο ότι δεν έχει παράλληλά της στον ελληνικό χώρο, ενώ κάτι ανάλογο μπορεί να θεωρηθεί πως υπάρχει στην πρωτεύουσα των Χετταίων, τη Χαττούσα, που βρίσκεται στη σημερινή κεντρική Τουρκία. Τα μόνα άλλα πιθανά ανάγλυφα που έχουν εντοπιστεί είναι κάποια σπαράγματα από την πρόσοψη και την διακοσμητική επένδυση του θολωτού τάφου των Μυκηνών που είναι γνωστός ως «Θησαυρός του Ατρέα», καθώς και τμήματα της οροφής από το παράπλευρο δωμάτιο του επίσης θολωτού «Θησαυρού του Μινύα» στον Ορχομενό της Βοιωτίας.
 
Στοιχεία ανάγλυφου συναντώνται, επιπλέον, στις περίφημες λίθινες ταφικές, επιτύμβιες στήλες (16ος αι. π.Χ. ) που βρέθηκαν στους ταφικούς περιβόλους Α και Β των Μυκηνών και θεωρούνται μυκηναϊκής έμπνευσης τεχνουργήματα. Το υλικό τους είναι από μαλακό αμμόλιθο και η μεγαλύτερη από αυτές έχει ύψος 1.80μ. Άλλες είναι απλές εγχάρακτες και άλλες είναι επιπεδόγλυφες, οι παραστάσεις που φέρουν, δηλαδή, εξέχουν ελάχιστα από την πέτρα. Στις παραστάσεις αυτές περιλαμβάνονται γεωμετρικά θέματα, σπείρες κυρίως, αλλά και κάποια σχηματικά εικονιστικά θέματα όπως σκηνές κυνηγιού ή αρματοδρομίες, αλλά και αφηγήσεις όπως η επίθεση λιονταριών σε κοπάδι ζώων. Παρατηρείται, πάντως, μια λογική στην οργάνωση των διακοσμητικών θεμάτων τα οποία τοποθετούνται σε παράλληλες ζώνες, ενώ όπου υπάρχει διακόσμηση καταλαμβάνει ολόκληρη τη στήλη σαν ο τεχνίτης να φοβάται να αφήσει κενά. «Φόβο του κενού», "horror vacui" τον ονομάζουν οι ειδικοί. Οι παραστάσεις τους, των πολεμιστών πάνω σε άρματα που σέρνουν άλογα -στη στάση του λεγόμενου «ιπτάμενου καλπασμού»- και κατατροπώνουν τους εχθρούς τους, θεωρείται πως συμβολίζει τη «δόξα» των θαμμένων στους τάφους μελών της ηγεμονικής τάξης.
 
Στην κατηγορία της πλαστικής μπορεί να ενταχθούν και αντικείμενα που είναι από άλλους λίθους ή από πηλό ή από μέταλλα. Ένα μικροσκοπικό, πολυτελές σκεύος (κύμβη) σε σχήμα πάπιας, από ορεία κρύσταλλο (ορυκτό κρύσταλλο) από τον ταφικό περίβολο Β των Μυκηνών (16ος αι. π.Χ.) είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα στην πρώτη περίπτωση. Πολυτελή αγγεία, μη χρηστικά, προφανώς, αλλά αντικείμενα κύρους, κατασκευάζονται και από άλλες πέτρες, εγχώριες, και εισαγμένες όπως η αιγυπτιακή ορεία κρύσταλλος με εμφανείς τις μινωικές και κυκλαδικές επιρροές, πιθανόν και τις Ανατολικές, καθώς μπορεί να μιμούνται παρόμοια αγγεία από αυτήν την περιοχή. Χρησιμοποιούνται έτσι αλάβαστρο, ασβεστόλιθος, πορφυρίτης και ο λακωνικός βασάλτης, ο γνωστός επιστημονικά ως Lapis Lacaedemonious.
 
Κάποια πήλινα ή από κονίαμα περίοπτα κεφάλια που χρονολογούνται στον 13ο αι. π.Χ. προσφέρουν μια εικόνα πλαστικής τέχνης σε άλλα υλικά. Ξεχωρίζει ανάμεσά τους μια γυναικεία κεφαλή από ασβεστοκονίαμα που βρέθηκε στο λεγόμενο Θρησκευτικό Κέντρο των Μυκηνών (13ος αι. π.Χ.) και ανήκει, πιθανόν, σε θεά ή σφίγγα. Η μορφή φοράει πώλο (κάλυμμα του κεφαλιού), ενώ διαγράφονται οι βόστρυχοι της κόμμωσής της. Στα μάγουλα και στο πηγούνι είναι ζωγραφισμένη με ζωηρό κόκκινο ή μαύρο χρώμα.
 
Στην κατασκευή ειδωλίων, στην ειδωλοπλαστική, ανήκουν και κάποια πήλινα ειδώλια με ιδιαίτερα, υπερτονισμένα, αλλά εμφανώς σχηματικά, χαρακτηριστικά από τις Μυκήνες, την Ασίνη, την Τίρυνθα και τη Μιδέα της Αργολίδας που συσχετίζονται, συνήθως, με θρησκευτικές τελετουργίες. Η θρησκευτική χρήση τους, παρά την κάποια καλλιτεχνική επιδίωξη, παρότι κρίνουμε την καλλιτεχνική τους αξία με βάση τη σημερινή αντίληψη για το ωραίο αισθητικά, φαίνεται πως καθορίζει και τη μορφή τους. Υπάρχει, παράλληλα, μια ποικιλία μικρότερων μυκηναϊκών ειδωλίων που με βάση το σχήμα τους διακρίνονται σε «τύπου φ», «τύπου ψ», «τύπου τ» και σε κάποια σύνθετα που περιλαμβάνουν περισσότερες μορφές ή παριστάνουν μητέρες με μωρά στην αγκαλιά («κουροτρόφοι»). Τα μυκηναϊκά ειδώλια απεικονίζουν, σίγουρα, όψεις του μυκηναϊκού κόσμου. Η εύρεσή τους σε τάφους και σε χώρους που θεωρούνται «ιεροί» οδήγησε στο να συνδεθούν, κυρίως, με μεταθανάτιες δοξασίες και θρησκευτικές τελετουργίες.
 
Ειδικού τύπου σκεύη, όπως τα ρυτά, βρέθηκαν στους τάφους που περιέχονταν στους ταφικούς περιβόλους των Μυκηνών. Μια σφυρήλατη χρυσή λεοντοκεφαλή του 16ου αι. π.Χ. ή μια ασημένια ταυροκεφαλή με επιχρυσωμένα κέρατα αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η χρήση τους σε τελετουργίες, ίσως σχετιζόμενες με τα ταφικά έθιμα πιθανολογείται έντονα.