Σάββατο 18 Μαΐου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Λυσιστράτη (115-156)

115 ΜΥ. ἐγὼ δέ γ᾽ ἄν, κἂν ὡσπερεὶ ψῆτταν δοκῶ,
δοῦναι ἂν ἐμαυτῆς παρατεμοῦσα θἤμισυ.
ΛΑ. ἐγὼν δὲ καί κα ποττὸ Ταΰγετον ἄνω
ἔλσοιμ᾽ ὅπα μέλλοιμί γ᾽ εἰράναν ἰδῆν.
ΛΥ. λέγοιμ᾽ ἄν· οὐ δεῖ γὰρ κεκρύφθαι τὸν λόγον.
120 ἡμῖν γάρ, ὦ γυναῖκες, εἴπερ μέλλομεν
ἀναγκάσειν τοὺς ἄνδρας εἰρήνην ἄγειν,
ἀφεκτέ᾽ ἐστὶ— ΚΛ. τοῦ; φράσον. ΛΥ. ποήσετ᾽ οὖν;
ΚΛ. ποήσομεν, κἂν ἀποθανεῖν ἡμᾶς δέῃ.
ΛΥ. ἀφεκτέα τοίνυν ἐστὶν ἡμῖν τοῦ πέους.
125 τί μοι μεταστρέφεσθε; ποῖ βαδίζετε;
αὗται, τί μοιμυᾶτε κἀνανεύετε;
τί χρὼς τέτραπται; τί δάκρυον κατείβεται;
ποήσετ᾽ ἢ οὐ ποήσετ᾽; ἢ τί μέλλετε;
130 ΚΛ. οὐκ ἂν ποήσαιμ᾽, ἀλλ᾽ ὁ πόλεμος ἑρπέτω.
ΜΥ. μὰ Δί᾽ οὐδ᾽ ἔγωγ᾽ ἄν, ἀλλ᾽ ὁ πόλεμος ἑρπέτω.
ΛΥ. ταυτὶ σὺ λέγεις, ὦ ψῆττα; καὶ μὴν ἄρτι γε
ἔφησθα σαυτῆς κἂν παρατεμεῖν θἤμισυ.
ΚΛ. ἄλλ᾽, ἄλλ᾽ ὅ τι βούλει. κἄν με χρῇ, διὰ τοῦ πυρὸς
ἐθέλω βαδίζειν. τοῦτο μᾶλλον τοῦ πέους·
135 οὐδὲν γὰρ οἷον, ὦ φίλη Λυσιστράτη.
ΛΥ. τί δαὶ σύ; ΜΥ. κἀγὼ βούλομαι διὰ τοῦ πυρός.
ΛΥ. ὦ παγκατάπυγον θἠμέτερον ἅπαν γένος.
οὐκ ἐτὸς ἀφ᾽ ἡμῶν εἰσιν αἱ τραγῳδίαι·
οὐδὲν γάρ ἐσμεν πλὴν Ποσειδῶν καὶ σκάφη.
140 ἀλλ᾽, ὦ φίλη Λάκαινα, —σὺ γὰρ ἐὰν γένῃ
μόνη μετ᾽ ἐμοῦ, τὸ πρᾶγμ᾽ ἀνασωσαίμεσθ᾽ ἔτ᾽ ‹ἄν›, —
ξυμψήφισαί μοι. ΛΑ. χαλεπὰ μὲν ναὶ τὼ σιὼ
γυναῖκας ὑπνῶν ἐστ᾽ ἄνευ ψωλᾶς μόνας.
ὅμως γα μάν· δεῖ τᾶς γὰρ εἰράνας μάλ᾽ αὖ.
145 ΛΥ. ὦ φιλτάτη σὺ καὶ μόνη τούτων γυνή.
ΚΛ. εἰ δ᾽ ὡς μάλιστ᾽ ἀπεχοίμεθ᾽ οὗ σὺ δὴ λέγεις, —
ὃ μὴ γένοιτο, —μᾶλλον ἂν διὰ τουτογὶ
γένοιτ᾽ ἂν εἰρήνη; ΛΥ. πολύ γε νὴ τὼ θεώ.
εἰ γὰρ καθῄμεθ᾽ ἔνδον ἐντετριμμέναι,
150 κἀν τοῖς χιτωνίοισι τοῖς Ἀμοργίονις
γυμναὶ παρίοιμεν δέλτα παρατετιλμέναι,
στύοιντο δ᾽ ἅνδρες κἀπιθυμοῖεν σπλεκοῦν,
ἡμεῖς δὲ μὴ προσιείμεθ᾽, ἀλλ᾽ ἀπεχοίμεθα,
σπονδὰς ποήσαιντ᾽ ἂν ταχέως, εὖ οἶδ᾽ ὅτι.
155 ΛΑ. ὁ γῶν Μενέλαος τᾶς Ἑλένας τὰ μᾶλά πα
γυμνᾶς παραϊδὼν ἐξέβαλ᾽, οἰῶ, τὸ ξίφος.

***
ΜΥΡ. Κι εγώ κόβω σα σφήκα το κορμί μου
στα δυο, για να χαρίσω το μισό.
ΛΑΜ. Κι εγώ στην κορυφή του Ταϋγέτου
θ᾽ ανέβω να ξαμώσω την ειρήνη.
ΛΥΣ. Τότε λοιπόν κι εγώ θα φανερώσω
το μυστικό μου· δεν το κρύβω πια:
120 Αν θέλουμε, ω γυναίκες, ν᾽ αναγκάσουμε
τους άντρες μας να φιλιωθούνε, πρέπει
να κάνουμε αποχήν… ΚΛΕ. Από τί πράμα;
Γρήγορα λέγε! ΛΥΣ. Θα το κάνετε όμως;
ΚΛΕ. Μετά χαράς! Και τη ζωή μας δίνουμε!
ΛΥΣ. Θα κάνουμε αποχήν απ᾽ το εργαλείο!
(Οι γυναίκες ταράζονται και κάνουνε να φύγουν)
Ε;… τις πλάτες γυρνάτε;… Και για πού
το βάλατε; Γιατί μου κατσουφιάσατε;
Γιατί με το κεφάλι κάνετε «όχι»;…
Σας κόπηκε το χρώμα και βουρκώσανε
τα μάτια σας!… Τί στέκεστε σαν κούτσουρα;
ΚΛΕ. Δεν το δέχομαι! Ας πάει να σούρνει ο πόλεμος!
130 ΜΥΡ. Ούτε κι εγώ κι ας πάει να σούρνει ο πόλεμος!
ΛΥΣ. Και συ, ρε σφήκα, που ᾽λεες τώρα δα,
πως το κορμί σου θα ᾽κοβες στα δυο;
ΚΛΕ. Ό,τι άλλο θες, ό,τι άλλο κι όχι αυτό!
Άκου με, προτιμώ να περπατήσω
ξυπόλυτη σε κάρβουν᾽ αναμμένα
παρά να στερηθώ τ᾽ αντρός τη γλύκα.
ΛΥΣ. (Στη Μυρρίνη)
Και συ τί προτιμάς; ΜΥΡ. Κι εγώ τα κάρβουνα!
ΛΥΣ. Ρε τί κωλογενιά ᾽μαστε οι γυναίκες!
Καλά μας συγυρίζουνε στα θέατρα!
Για τίποτα δεν κάνουμε παρά
για καβάλα και γέννες. Αν ερθείς
140 με το μέρος μου εσύ, καλή Σπαρτιάτισσα,
υπάρχει ελπίδα τότ᾽ εμείς να σώσουμε
την κατάσταση! Δώσε μου την ψήφο σου!
ΛΑΜ. Το ξέρεις πόσο δύσκολο η γυναίκα
να πέφτει στο κρεβάτι χωρίς άντρα!…
Για να τον έχει, πρέπει να ᾽ναι ειρήνη.
ΛΥΣ. Γεια σου λεβέντρα, η μόνη άξια γυναίκα!
ΚΛΕ. Κι αν κάνουμε αποχή απ᾽ αυτό που λες
(ο Θεός φυλάξoι!) πώς αυτή η θυσία
θα φέρει την ειρήνη; ΛΥΣ. Δίχως άλλο.
Και νά το πώς, μά τους θεούς: Αν όλες
στο σπίτι μας καλοβαμμένες σειόμαστε,
150 καταδιάφανη ρόμπ᾽ αχνοφορώντας,
το τουρλωτό να φαίνεται αποκοίλι μας,
καλά αποτριχωμένο, θα κορώναν
οι άντρες μας, θα χιμούσαν ορεξάτοι
να μας ανασκελώσουν· τότ᾽ εμείς
θα τους σπρώχναμε πέρα: «Ή σταματάτε
τον πόλεμο ή δεν… έχει!» Δίχως άλλο
ανακωχή θα τρέχανε να κλείσουν!
ΛΑΜ. Όμοια το ᾽παθε κάποτε ο Μενέλας.
Σα χίμηξε να σφάξει την Ελένη
κι αντίκρισε τ᾽ αφράτα της κυδώνια
γυμνά, πέταξε πέρα το σπαθί του!

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΑΝΤΕΙΣ - ΑΜΦΙΑΡΑΟΣ

Ο Αμφιάραος ήταν γιος του Οϊκλή (ή και του ίδιου του θεού της μαντικής Απόλλωνα) και της Υπερμνήστρας, δισέγγονος του Μελάμποδα (Παυσ., 6.17.6), από τον οποίο και κληρονόμησε την τέχνη της μαντικής, όπως και άλλες γνώσεις, Ιατρικής και Φαρμακολογίας.
 
Από την Εριφύλη, αδελφή του Άδραστου, απέκτησε δύο γιους, τον Αλκμαίωνα και τον Αμφίλοχο, και δύο κόρες, την Ευρυδίκη και τη Δημώνασσα. Ο ποιητής Άσιος προσθέτει και την Αλκμήνη (Παυσ. 5.17.8), ενώ άλλες παραδόσεις του αποδίδουν γιους τρεις ήρωες της ιταλικής μυθολογίας, τον Τίβουρο, τον Κόρα, τον Κάτιλλο, ιδρυτές της πόλης Τίβουρα ή Τίβυρα, κοντά στη Ρώμη (το σημερινό Τίβολι).

Εκτός από μάντης, προστατευόμενος του Δία και του Απόλλωνα, ήταν πολεμιστής, έντιμος, ανδρείος, θεοσεβής. Πήρε μέρος στους επιτάφιους αγώνες προς τιμή του Πελία (Παυσ. 5.17.9 και λάρνακα του Κύψελου). Στην αρχή της βασιλείας του στο Άργος, για να αντιμετωπίσει εσωτερικούς αντιπάλους και έριδες ενδοοικογενειακές για την εξουσία, σκότωσε τον ξάδελφο του παππού του και πατέρα του Άδραστου Ταλαό και εξόρισε τον μικρανεψιό του Άδραστο στη Σικυώνα, όπου ο Πόλυβος του έδωσε την κόρη του για σύζυγο και το βασίλειό του. Αργότερα, και με δύναμη στα χέρια τους και οι δύο άνδρες, συμφιλιώθηκαν με τη συμφωνία να επιλύουν στο εξής τις διαφορές τους με τη διαιτησία της Εριφύλης, την οποία παντρεύτηκε ο Αμφιάραος. Ο γάμος και η συμφωνία οδήγησαν στον θάνατο του Αμφιάραου μπροστά στις πύλες της Θήβας. Πιο συγκεκριμένα: Ο Άδραστος, αφού πάντρεψε τον εξόριστο από τη Θήβα Πολυνείκη με την κόρη του Αργείη, δέχθηκε να τον βοηθήσει για να αποκατασταθεί στον θρόνο των Θηβών στη θέση του αδελφού του Ετεοκλή. Ανάμεσα στις άλλες συμμαχίες που έκανε, ζήτησε και από τον Αμφιάραο να πάρει μέρος στην εκστρατεία. Όμως εκείνος, χάρη στις μαντικές του ικανότητες, προέβλεψε το ατυχές τέλος της εκστρατείας εναντίον των Θηβών και προσπάθησε να αποτρέψει τον πόλεμο από τον οποίο μόνο ο Άδραστος θα επέστρεφε ζωντανός. Ο Πολυνείκης, ύστερα από συμβουλή του Ίφη, γιου του Αλέκτορα, προσέφερε στην Εριφύλη ως δώρο το περιδέραιο της Αρμονίας, πολύτιμο δώρο των θεών στους γάμους της με τον Κάδμο, με την προϋπόθεση να πείσει τον άνδρα της να πάρει μέρος στον πόλεμο. Η Εριφύλη, διαιτητεύοντας ανάμεσα στον άνδρα της και στον αδελφό της, παρότρυνε τον σύζυγό της να εκστρατεύσει μαζί με τους υπόλοιπους, για να αποκτήσει δόξα και τιμή. Πιστός στη συμφωνία που είχε κάνει ο Αμφιάραος, ακολούθησε τους άλλους στην εκστρατεία που έγινε γνωστή ως «Επτά επί Θήβας». Πριν φύγει για τον πόλεμο του χαμού του, όρκισε τα παιδιά του να σκοτώσουν τη μητέρα τους, για να εκδικηθούν τον θάνατό του, και να οργανώσουν μια δεύτερη εκστρατεία εναντίον των Θηβών, νικηφόρα αυτή, των «Επιγόνων».
 
Στον δρόμο προς τη Θήβα, στη Νεμέα, εμφανίστηκε σημάδι για την κακή έκβαση της εκστρατείας, όπως τουλάχιστον το ερμήνευσε ο Αμφιάραος και όπως αποδείχθηκε τελικά. Δηλαδή: Οι πολεμιστές δίψασαν και ζήτησαν από την Υψιπύλη, παλιά βασίλισσα στη Λήμνο, τώρα δούλα παραμάνα του Οφέλτη, γιου του βασιλιά της Νεμέας Λυκούργου και της Ευρυδίκης, να τους δείξει μια πηγή. Για να τους απαντήσει, άφησε κάτω το παιδί, ξεχνώντας τον χρησμό που όριζε ότι το παιδί δεν θα έπρεπε να το αφήσουν κάτω πριν περπατήσει. Φίδι που παραφυλούσε στην πηγή, το έπνιξε και ο Αμφιάραος αποκάλυψε τη σημασία του οιωνού για την εκστρατεία τους. Η απόφαση, ωστόσο, που πάρθηκε ήταν να συνεχίσουν την πορεία τους, αφού πρώτα οργανώσουν αγώνες προς τιμή του παιδιού που μετονόμασαν σε Αρχέμορο (=αρχή της Μοίρας). Ο Αμφιάραος διακρίθηκε στο άλμα και τη δισκοβολία και μεσολάβησε, ώστε να καταπραϋνθεί η οργή των γονιών του μικρού Οφέλτη για την Υψιπύλη, την οποία αρχικά ήθελαν να σκοτώσουν. Σύμφωνα με τον Ευριπίδη στην ομώνυμη τραγωδία Υψιπύλη, εμφανίστηκαν εκείνη την ώρα τα παιδιά της Υψιπύλης, ο Εύνεος και ο Θόαντας που αναζητούσαν τη μητέρα τους, και ο Αμφιάραος προκάλεσε την αναγνώριση χάρη σε ένα χρυσό κλαδί αμπελιού που είχε χαρίσει ο Διόνυσος στον παππού τους Θόαντα. Μετά την αναγνώριση ο Αμφιάραος έπεισε το βασιλικό ζεύγος να αφήσουν την Υψιπύλη να ακολουθήσει τους γιους της στη Λήμνο.
 
Φθάνοντας στη Θήβα, οι Επτά παρατάχθηκαν με τις δυνάμεις τους μπροστά στις ισάριθμες πύλες της πόλεως. Ο Αμφιάραος πολεμούσε μπροστά από τις Ομολωίδες ή Προιτίδες πύλες. Όταν ο Τυδέας, ένας από τους Επτά, πληγώθηκε στην κοιλιά από τον Μελάνιππο, ο Αμφιάραος τον σκότωσε, τον αποκεφάλισε και πήγε το κομμένο κεφάλι στον τραυματισμένο Τυδέα. Εκείνος το άνοιξε και έφαγε το μυαλό του. Η Αθηνά, που σκόπευε να χαρίσει την αθανασία στον Τυδέα, από αποτροπιασμό για την πράξη του, παραιτήθηκε από τον σκοπό της.
 
Μετά τη μονομαχία των δύο αδελφών Ετεοκλή και Πολυνείκη και τον αμοιβαίο θάνατό τους, οι Θηβαίοι καταδίωξαν τους πολιορκητές που τράπηκαν σε φυγή. Ο Αμφιάραος κατά την υποχώρησή του έφτασε μέχρι τις όχθες του Ισμηνού, όπου τον πρόφτασε ο Θηβαίος Πολυκλύμενος. Ο Δίας, θέλοντας να αποτρέψει αυτό το πεπρωμένο, έριξε κεραυνό που άνοιξε στη γη μεγάλο χάσμα, όπου έπεσε ο Αμφιάραος, το άρμα, τα άλογα και ο ηνίοχός του Βάτων (Πίνδ., Ολυμπιόν. 6.12-17). Στη συνέχεια ο Δίας τον έκανε αθάνατο και ο Αμφιάραος εξακολουθούσε να χρησμοδοτεί στον Ωρωπό της Αττικής (Παυσ. 1.34.1-4)*.
 
Στην εποχή του Παυσανία ακόμη έδειχναν τον τόπου όπου χάθηκε ο ήρωας στις όχθες του Ισμηνού. Λεγόταν ότι εκεί όπου ανοίχθηκε το χάσμα κτίσθηκε αργότερα περίβολος με κολώνες στις οποίες ποτέ δεν πήγαιναν να καθίσουν πουλιά και τα ζώα απέφευγαν να βοσκήσουν εκεί. Αργότερα, όταν διαδόθηκε η λατρεία του Αμφιάραου σε πολλά άλλα μέρη, διεκδίκησαν και αυτά την τιμή αυτή, να βρίσκεται δηλαδή το χάσμα στα μέρη τους.
 
Η φήμη του Αμφιάραου ως μάντη είχε υπερβεί τα όρια της Ελλάδας. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως πρέσβεις του βασιλιά των Λυδών Κροίσου κατέφυγαν στο χρηστήριό του στον Ωρωπό για να τον συμβουλευθούν αν έπρεπε να εκστρατεύσουν κατά των Περσών (1.46).
 
Εκτός από μάντης ο Αμφιάραος είναι θεός θεραπευτής, όπως ο Ασκληπιός. Στο Αμφιάρειο του Ωρωπού οι ασθενείς υποβάλλονταν σε εγκοίμηση, για να τους επισκεφθεί ο Αμφιάραος υπό μορφή ιερού φιδιού και να τους θεραπεύσει, κατά το πρότυπο του Ασκληπιού.
 
Ο μύθος του Αμφιάραου αντανακλά δυναστικές έριδες, ο ρόλος της Εριφύλης θυμίζει τον ρόλο της Αερόπης ή της Κλυταιμνήστρας στη δυναστεία των Ατρειδών, κατάλοιπο της κυριαρχίας του θηλυκού στοιχείου, ενώ η καταβύθιση του άρματος σε χάσμα της γης παραπέμπει σε παλαιά χθόνια θεότητα της Αργολίδας πριν την κυριαρχία της Ήρας στην περιοχή και του Διόνυσου (πρβ. τη λεπτομέρεια της αναγνώρισης της Υψιπύλης και των δυο παιδιών της).
 
[Για την εκστρατεία των Επτά στη Θήβα, τη συμμετοχή του Αμφιάραου σε αυτήν και τον ρόλο της Εριφύλης, τέλος για την εκστρατεία των Επιγόνων βλ. Απολλόδωρος 3.57-3.77** και Διόδ. Σ. 4.65-67)***.
--------------------------------
*Ο θάνατος του Αμφιάραου και το Αμφιάρειο
1. Στην εποχή μας οι Αθηναίοι κατέχουν την περιοχή του Ωρωπού, ανάμεσα στην Αττική και στην Ταναγρική γη, που αρχικά ήταν Βοιωτική· πολέμησαν πολλές φορές γι' αυτή, αλλά ποτέ δεν την εξασφάλισαν, μέχρι που ο Φίλιππος τους την παραχώρησε, όταν κατέλαβε τη Θήβα. Η πόλη είναι παραθαλάσσια. Δεν έχει τίποτα το εξαιρετικό, για να το αναφέρω. Υπάρχει ωστόσο σε απόσταση δώδεκα σταδίων από εκεί ένα ιερό του Αμφιάραου.
2. Λέγεται ότι τον Αμφιάραο, καθώς έφευγε από τη Θήβα, άνοιξε η γη στα δυο και τον κατάπιε μαζί με το άρμα του. Λένε πως αυτό δεν συνέβη εδώ αλλά στο λεγόμενο Άρμα, στον δρόμο από τη Θήβα στη Χαλκίδα. Οι κάτοικοι του Ωρωπού ήταν οι πρώτοι που πίστεψαν ότι ο Αμφιάραος ήταν θεός, αλλά έπειτα το πίστεψε όλη η Ελλάδα. Μπορώ ν' αναφέρω κατάλογο πολλών ανθρώπων της εποχής εκείνης, που τιμώνται στην Ελλάδα ως θεοί. Σε μερικούς, μάλιστα, έχουν αφιερωθεί και πόλεις. Ο Ελαιούντας στη Χερσόνησο αφιερώθηκε στον Πρωτεσίλαο, η Βοιωτική Λεβάδεια στον Τροφώνιο, ενώ στον Ωρωπό υπάρχει ναός του Αμφιάραου με άγαλμα από λευκό μάρμαρο.
3. Ο βωμός είναι χωρισμένος σε διάφορα τμήματα. Το ένα είναι του Ηρακλή, του Δία και του Παιώνα [θεραπευτή] Απόλλωνα, ενώ το άλλο των ηρώων και των συζύγων τους. Στο τρίτο τιμούν την Εστία, τον Ερμή, τον Αμφιάραο και τους γιους του Αμφιλόχου. Ο Αλκμαίωνας, εξαιτίας της αδικίας προς την Εριφύλη, δεν τιμάται ούτε με τον Αμφιάραο ούτε δίπλα στον Αμφίλοχο. Το τέταρτο τμήμα του βωμού είναι αφιερωμένο στην Αφροδίτη, στην Πανάκεια, στην Ιασώ, στην Υγεία και στην Αθηνά Παιωνία [θεραπεύτρια]. Το πέμπτο είναι αφιερωμένο στις Νύμφες, στον Πάνα και στους ποταμούς Αχελώο και Κηφισό. Για τον Αμφίλοχο οι Αθηναίοι έχουν βωμό και στην πόλη και στον Μαλλό της Κιλικίας υπάρχει το πιο αλάνθαστο μαντείο της εποχής μου.
4. Κοντά στον ναό στον Ωρωπό υπάρχει πηγή, που τη λένε του Αμφιάραου. Δεν θυσιάζουν ποτέ εκεί ούτε εξαγνίζονται ούτε χρησιμοποιούν το νερό της για εξαγνισμό με πλύσιμο των χεριών. Όταν όμως κάποιος θεραπεύεται από αρρώστια σύμφωνα με τον χρησμό του μαντείου, τότε ρίχνει στην πηγή ασημένια και χρυσά νομίσματα, επειδή πιστεύουν ότι από εκεί ξεπρόβαλε ο Αμφιάραος ως θεός. (Παυσ. 1. 34.1-4)
 
**Αμφιάραος, Εριφύλη, Άδραστος
Διωγμένος ο Πολυνείκης από τη Θήβα, κατέφυγε στο Άργος παίρνοντας μαζί του το περιδέραιο και το πέπλο [της Αρμονίας]. Τότε βασιλιάς του Άργους ήταν ο Άδραστος, ο γιος του Ταλαού· νύχτα πλησίασε ο Πολυνείκης στα ανάκτορά του και ήρθε στα χέρια με τον Τυδέα, τον γιο του Οινέα, εξόριστο από την Καλυδώνα. Και όπως ακούστηκαν άξαφνα φωνές φάνηκε ο Άδραστος και τους χώρισε· τότε θυμήθηκε κάποιο μάντη που του είχε πει ότι θα παντρέψει τις θυγατέρες του με κάπρο και λιοντάρι και τους πήρε και τους δυο για γαμπρούς του· γιατί πάνω στις ασπίδες τους είχαν ο ένας προτομή κάπρου, ο άλλος λιονταριού. Και ο μεν Τυδέας πήρε για γυναίκα του τη Δηιπύλη, ο δε Πολυνείκης την Αργείη, ενώ ο Άδραστος υποσχέθηκε και στους δύο να τους επαναφέρει στις πατρίδες τους. Και έσπευσε να εκστρατεύσει καταρχάς εναντίον των Θηβών και για τον σκοπό αυτό συγκέντρωνε τα παλικάρια.
Αλλά ο Αμφιάραος, ο γιος του Οϊκλέα, που ήταν μάντης και ήξερε ότι ήταν γραφτό όλοι όσοι συμμετάσχουν στην εκστρατεία να πεθάνουν εκτός από τον Άδραστο, δίσταζε να πάρει μέρος και απέτρεπε και τους υπόλοιπους. Και ο Πολυνείκης κατέφυγε στον Ίφι, τον γιο του Αλέκτορα, και ζητούσε να μάθει πώς ο Αμφιάραος θα εξαναγκαζόταν να εκστρατεύσει· και εκείνος του απάντησε ότι προϋπόθεση ήταν να πάρει το περιδέραιο η Εριφύλη. Ο Αμφιάραος λοιπόν απαγόρευσε στην Εριφύλη να δεχτεί δώρα από τον Πολυνείκη, ο Πολυνείκης όμως, αφού της έδωσε το περιδέραιο, απαιτούσε από αυτήν να πείσει τον Αμφιάραο να εκστρατεύσει. Γιατί ήταν στο χέρι της· γιατί, όταν κάποτε ανέκυψε μια διαφορά ανάμεσα σε αυτόν και τον Άδραστο και εκείνη τη διευθέτησε, ορκίστηκε σε μελλοντικές διαφορές με τον Άδραστο να βάλει την Εριφύλη κριτή. Όταν λοιπόν ήταν να γίνει η εκστρατεία εναντίον των Θηβών, και ο Άδραστος συνηγορούσε, ενώ ο Αμφιάραος ήταν αντίθετος, η Εριφύλη, αφού πήρε το περιδέραιο, τον έπεισε να εκστρατεύσει μαζί με τον Άδραστο. Και ο Αμφιάραος, εξαναγκασμένος πια να εκστρατεύσει, έδωσε εντολή στα παιδιά του, όταν ενηλικιωθούν να σκοτώσουν τη μητέρα τους και να εκστρατεύσουν εναντίον των Θηβών.
Και ο Άδραστος, αφού συγκέντρωσε στρατό με επτά αρχηγούς επικεφαλής, επιτάχυνε τον πόλεμο εναντίον των Θηβών. Και οι αρχηγοί ήταν οι εξής: ο γιος του Ταλαού Άδραστος, ο Αμφιάραος, γιος του Οϊκλή, ο Καπανέας, γιος του Ιππόνοου, ο Ιππομέδοντας, γιος του Αριστόμαχου, άλλοι πάλι λένε ότι ήταν του Ταλαού. Αυτοί ήταν από το Άργος, ενώ ο Πολυνείκης, ο γιος του Οιδίποδα από τη Θήβα, ο Τυδέας, γιος του Οινέα, από την Αιτωλία, ο Παρθενοπαίος, γιος του Μελανίωνα, από την Αρκαδία. Ορισμένοι δεν συμπεριλαμβάνουν τον Τυδέα και τον Πολυνείκη, ενώ συγκαταλέγουν τον γιο του Ίφι Ετέοκλο και τον Μηκιστέα.
Όταν ήρθαν στον Κιθαιρώνα, έστειλαν τον Τυδέα να μηνύσει στον Ετεοκλή να παραδώσει την εξουσία στον Πολυνείκη, όπως είχαν συμφωνήσει. Αλλά ο Ετεοκλής αγνόησε το μήνυμα, και θέλοντας ο Τυδέας να δοκιμάσει τους Θηβαίους τους προκαλούσε έναν έναν σε μονομαχία και τους νίκησε όλους. Και αυτοί όπλισαν πενήντα άνδρες και του έστησαν ενέδρα την ώρα που αποχωρούσε· αλλά αυτός τους σκότωσε όλους, εκτός από τον Μαίονα [γιο, σύμφωνα με τη χαμένη τραγωδία του Ευριπίδη «Αντιγόνη» της Αντιγόνης και του Αίμονα]· ύστερα γύρισε στο στρατόπεδο. Οι Αργείοι, αφού οπλίσθηκαν, πλησίασαν στα τείχη, και καθώς οι πύλες ήταν επτά, ο Άδραστος τοποθετήθηκε μπροστά στις Ομολωίδες, ο Καπανέας στις Ωγυγίες, ο Αμφιάραος στις Προιτίδες, ο Ιππομέδων στις Ογκαΐδες, ο Πολυνείκης στις Υψίστες, ο Παρθενοπαίος στις Ηλέκτρες, ο Τυδέας στις Κρηνίδες. Όπλισε και ο Ετεοκλής τους Θηβαίους, και αφού όρισε ισάριθμους αρχηγούς, τους παρέταξε αντίστοιχα· στη συνέχεια ζήτησε χρησμό πώς θα μπορέσει να νικήσει τους εχθρούς. Μάντης στους Θηβαίους ήταν ο Τειρεσίας, γιος του Εύρη και της νύμφης Χαρικλώς, από τη γενιά του Οιδαίου του Σπαρτού, που είχε χάσει το φως του. Στους Θηβαίους, λοιπόν, που τον ρώτησαν έδωσε χρησμό ότι θα νικήσουν αν ο Μενοικέας, ο γιος του Κρέοντα, προσφέρει τον εαυτό του θυσία στον Άρη. Μόλις τ' άκουσε αυτό ο γιος του Κρέοντα, ο Μενοικέας, σφάχτηκε με το ίδιο του το χέρι μπροστά στις πύλες. Στη μάχη που ακολούθησε, οι Καδμείοι εκδιώχθηκαν μέχρι τα τείχη, και ο Καπανέας άρπαξε μια σκάλα και άρχισε να σκαρφαλώνει στα τείχη, όμως ο Δίας τον κατακεραύνωσε. Ύστερα από αυτό οι Αργείοι τράπηκαν σε φυγή. Και επειδή οι απώλειες ήταν μεγάλες, αποφάσισαν και τα δύο στρατόπεδα να μονομαχήσουν ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης για τη βασιλεία, και σκοτώνονται και οι δυο. (Απολλόδωρος (3.57-3.77)
 
***Επτά επί Θήβας, Αμφιάραος, Επίγονοι
65. Όταν τα παιδιά [ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης] αντρώθηκαν και τα ανοσιουργήματα αυτού του οίκου έγιναν γνωστά, o Οιδίποδας αναγκάσθηκε απ' τα παι­διά του να παραμένει έγκλειστος απ' τη ντροπή του, και οι νεαροί παρέλαβαν τη βασιλεία και συμφώνησαν μεταξύ τους να βασιλεύουν εναλλάξ, τη μια χρονιά ο ένας, την άλλη ο άλλος. Ο Ετεοκλής που ήταν μεγαλύτερος, ήταν ο πρώτος που ανέλαβε τη βασι­λεία και, όταν πέρασε ο χρόνος, δεν ήθελε να παραδώσει την ε­ξουσία. 2. Ό Πολυνείκης επικαλούμενος τη συμφωνία απαιτούσε το θρόνο. Κι επειδή ο αδελφός του δεν συμμορφωνόταν με την απαί­τηση, έφυγε και πήγε στο Άργος, στον βασιλιά Άδραστο.
Τον καιρό που συνέβαιναν αυτά ο Τυδέας, λένε, ο γιος του Οινέα, που σκότωσε τα ξαδέρφια του, τον Αλκάθοο και τον Λυκωπέα στην Καλυδώνα, έφυγε απ' την Αιτωλία στο Άργος. 3. Ό Άδραστος τους υποδέχθηκε φιλικά και τους δύο και υπακούοντας σε κάποιο χρησμό πάντρεψε τις θυγατέρες του μαζί τους, την Αργεία με τον Πολυνείκη και τη Δηιπύλη με τον Τυδέα. Και, καθώς τα παιδιά είχαν μεγάλη εκτίμηση και κέρδισαν την αγά­πη του βασιλιά σε μεγάλο βαθμό, λένε, ότι ο Άδραστος, ως ένα δείγμα της εύνοιας του υποσχέθηκε να αποκαταστήσει και τους δύο στην πατρίδα τους. 4. Και πρώτα αποφάσισε να επαναφέρει τον Πολυνείκη, κι έστειλε τον Τυδέα αγγελιοφόρο στη Θήβα να διαπραγματευτεί με τον Ετεοκλή την επάνοδο. Τότε, λένε, ο Τυ­δέας, που του είχε στήσει στο δρόμο ενέδρα ο Ετεοκλής με πενήν­τα άντρες, τους σκότωσε όλους και προς γενική κατάπληξη έφθασε σώος στο Άργος κι ο Άδραστος, όταν έμαθε τα συμβάντα, έκα­νε τις ετοιμασίες του για την εκστρατεία κι έπεισε να μετάσχουν στον πόλεμο τον Καπανέα και τον Ιππομέδοντα και τον Παρθενοπαίο, τον γιο της Αταλάντης, θυγατέρας του Σχοινέα. 5. Ο Πολυ­νείκης, επίσης, προσπαθούσε να πείσει τον μάντη Αμφιάραο να εκστρατεύσει μαζί τους εναντίον των Θηβών. Κι επειδή δεν συμφω­νούσε, γιατί γνώριζε από πριν ότι θα σκοτωθεί αν μετάσχει στην εκστρατεία, λένε, ότι ο Πολυνείκης έδωσε στη γυναίκα του Αμ­φιάραου το χρυσό περιδέραιο που, κατά τη μυθολογία, δώρισε η Αφροδίτη στην Αρμονία. Και τούτο για να πείσει τον σύζυγό της να πάρει μέρος στην εκστρατεία.
6. Τον καιρό που ο Αμφιάραος φιλονικούσε με τον Άδρα­στο για τη βασιλεία, συμφώνησαν κι οι δυο ν' αναθέσουν στην Εριφύλη να κρίνει τελικά τις διαφορές τους. Αυτή ήταν γυναί­κα του Αμφιάραου και αδελφή του Αδράστου. Κι όταν η Εριφύ­λη έδωσε τη νίκη στον Άδραστο και έκρινε ότι πρέπει ο σύζυ­γος της να λάβει μέρος στην εκστρατεία εναντίον των Θηβαίων, τότε ο Αμφιάραος με τη σκέψη ότι ή γυναίκα του τον πρόδωσε, συμφώνησε βέβαια να μετάσχει στην εκστρατεία, έδωσε όμως εντολή στον γιο του Αλκμαίωνα μετά τον θάνατό του να σκοτώσει την Εριφύλη. 7. Ό Άλκμαίων αργότερα εκτελώντας την εντολή του πατέρα του σκότωσε τη μητέρα του, αλλά συναισθανόμενος ότι διέπραξε πράξη μιαρή, καταλήφτηκε από μανία. Κι ο Αγα­στός, ο Πολυνείκης κι ο Τυδέας παίρνοντας μαζί τους τέσσερις αρχηγούς, τον Αμφιάραο και τον Καπανέα και τον Ιππομέδοντα,. καθώς και τον Παρθενοπαίο, τον γιο της Αταλάντης, θυγατέρας του Σχοινέα, εκστράτευσαν εναντίον των Θηβών με αξιόλογη στρατιωτική δύναμη. 8. Ύστερα από αυτά ο Ετεοκλής κι ο Πολυνείκης σκοτώθηκαν μεταξύ τους, ενώ ο Καπανέας σκοτώθηκε σε μιαν έφο­δο, καθώς ανέβαινε στο τείχος με μια σκάλα. Όσο για τον Αμφι­άραο, άνοιξε η γη και τον κατάπιε μαζί με το άρμα του. 9. Όταν και οι άλλοι αρχηγοί χάθηκαν, εκτός απ' τον Άδραστο, και σκο­τώθηκαν πολλοί στρατιώτες, οι Θηβαίοι δεν τους επέτρεψαν να σηκώσουν τους νεκρούς τους, και ο Άδραστος, αφήνοντας τους νε­κρούς άταφους, επέστρεψε στο Άργος. Καθώς έμεναν λοιπόν άτα­φα τα σώματα των πεσόντων μπροστά στην Καδμεία και κανείς δεν τολμούσε να τα θάψει, οι Αθηναίοι, που διακρίνονταν απ' όλους τους άλλους για τη δικαιοσύνη και την ευσέβειά τους, έθαψαν όλους όσοι έπεσαν στους πρόποδες της Καδμείας.1
66. Οι «Επτά επί Θήβας» λοιπόν είχαν αυτό το τέλος. Αλλά οι γιοι τους, που έμειναν γνωστοί ως Επίγονοι, θέλοντας να λά­βουν εκδίκηση για τον θάνατο των πατέρων τους, αποφάσισαν να εκστρατεύσουν από κοινού εναντίον των Θηβών, αφού έλαβαν χρη­σμό απ' τον Απόλλωνα να πολεμήσουν αυτήν την πόλη έχοντας αρχηγό τον Αλκμαίωνα, τον γιο του Αμφιάραου. 2. Ό Αλκμαίων, όταν εκλέχθηκε στρατηγός τους, ρώτησε τον θεό για την εκστρατεία εναντίον των Θηβών και για την τιμωρία της μητέρας του Εριφύλης. 3. Κι ο Απόλλων του απάντησε ότι πρέπει να τα πράξει και τα δυο, γιατί η Εριφύλη δεν δέχθηκε μόνο το χρυ­σό περιδέραιο με τίμημα την απώλεια του πατέρα του, άλλα γιατί έλαβε επίσης κι έναν πέπλο ως ανταμοιβή για να προκαλέσει τον θάνατο του γιου της. Γιατί η Αφροδίτη, όπως λένε, τα παλιά χρόνια είχε δωρίσει στην Αρμονία, τη θυγατέρα του Κάδμου, το περιδέραιο και τον πέπλο. Και τα δύο όμως τα πήρε η Εριφύλη, το περιδέραιο δώρο απ' τον Πολυνείκη και τον πέπλο απ' τον γιο του Πολυνείκη, τον Θέρσανδρο, για να πείσει τον γιο της να εκστρατεύσει εναντίον των Θηβών. Ό Αλκμαίων λοιπόν συγκέντρωσε στρατό όχι μόνο απ' το Άργος, αλλά κι απ' τις γειτονικές πόλεις και με αξιόλογη δύναμη εκστράτευσε εναντίον των Θηβών. 4. Οι Θηβαίοι αντιτάχτηκαν και έγινε σκληρή μάχη, στην όποια νί­κησε ο στρατός του Αλκμαίωνα. Κι οι Θηβαίοι, που ηττήθηκαν στη μάχη κι έχασαν πολλούς απ' τους πολίτες τους, βρέθηκαν σε απελπιστική κατάσταση. Κι επειδή δεν ήταν πλέον σε θέση να προβάλουν αντίσταση, συμβουλεύθηκαν τον μάντη Τειρεσία, που τους συνέστησε να φύγουν απ' την πόλη. 5. Μόνο μ' αυτόν τον τρόπο θα σωθούν. Οι Καδμείοι, λοιπόν, σύμφωνα με τη συμβουλή του Τει­ρεσία, εγκατέλειψαν την πόλη και μέσα στη νύχτα κατέφυγαν όλοι μα­ζί σ' ένα μέρος της Βοιωτίας, που ονομάζονταν Τιλφωσσαίο. Έ­πειτα οι Επίγονοι κυρίευσαν την πόλη και τη λεηλάτησαν, πήραν αιχμάλωτη τη Δάφνη, θυγατέρα του Τειρεσία, και την αφιέρωσαν στους Δελφούς ως επίλεκτη προσφορά στον θεό, σύμφωνα με κάποιο τάμα. 6. Αυτή η κοπέλα, που δεν υστερούσε καθόλου απ' τον πατέρα της στη μαντική, στη διάρκεια της παραμονής της στους Δελφούς ανέπτυξε περισσότερο την τέχνη της. Κι όπως ήταν προι­κισμένη με αξιοθαύμαστα φυσικά χαρίσματα, έγραψε χρησμούς παντός είδους, που διακρίνονταν για την κομψή τους σύνθεση. Και λένε ότι κι ο ποιητής Όμηρος πήρε απ' αυτήν πολλούς στίχους και κόσμησε μ' αυτούς τη δική του ποίηση. Κι όπως καταλαμβά­νονταν συχνά από ένθεη μανία και χρησμοδοτούσε, λένε ότι ονο­μάσθηκε Σίβυλλα. Γιατί το να καταλαμβάνεται κανείς από θεία έμπνευση αποδίδεται σε κάποια γλώσσα με τη λέξη «σιβυλλαίνειν».
67. Οι Επίγονοι, ύστερα από μια ένδοξη εκστρατεία, επέστρε­ψαν στις πατρίδες τους με πολλά λάφυρα. Απ' τους Καδμείους, που κατέφυγαν στο Τιλφωσσαίο, ο Τειρεσίας πέθανε κι οι Καδ­μείοι τον έθαψαν με λαμπρότητα και τον τίμησαν με θεϊκές τιμές. Και οι ίδιοι εγκατέλειψαν την πόλη και εκστράτευσαν εναντίον των Δωριέων, τους νίκησαν στη μάχη, έδιωξαν τους κατοίκους απ' τη χώρα τους κι εγκαταστάθηκαν για κάμποσα χρόνια εκεί και άλλοι έμειναν οριστικά, ενώ άλλοι επέστρεψαν στη Θήβα, όταν ήταν βασιλιάς ο Κρέων, ο γιος του Μενοικέα. (Διόδωρος Σ., 4. 65-67)
 
Σημείωση
1. Κατά την παράδοση των Αθηναίων ο Θησέας εκστράτευσε εναντίον των Θηβών για να πάρει τα σώματα των Εφτά στρατηγών, τα όποια έθαψε στην Ελευσίνα.

Είναι δύναμη το να μπορείς να γελάς

Αποτέλεσμα εικόνας για ερεβοκτονοσ πιΤίποτα δεν είναι απόλυτο. Όλα αλλάζουν, κινούνται, τα πάντα περιστρέφονται, τα πάντα πετούν και φεύγουν μακριά.

Ο λόγος που οι άνθρωποι έπρεπε να επινοήσουμε ή να φανταστούμε ήρωες και θεούς, είναι ο φόβος. Ο φόβος της ζωής και ο φόβος του θανάτου.

«Συνήθιζα να σκέφτομαι ότι ήμουν το πιο παράξενο άτομο στον κόσμο, αλλά μετά σκέφτηκα ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι, που πρέπει να υπάρχει κάποιος σαν εμένα. Κάποιος που να αισθάνεται παράξενος και ελαττωματικός, όπως κι εγώ. Προσπαθούσα πολύ να φανταστώ αυτό το άτομο, και φανταζόμουν ότι και αυτό με σκεφτόταν πολύ. Λοιπόν, αν είσαι εκεί έξω και διαβάζεις αυτό, να ξέρεις ότι, ναι, είμαι στ’ αλήθεια εδώ, και είμαι εξίσου περίεργος όπως κι εσύ.

Είμαι η μούσα του εαυτού μου. Εγώ είμαι το θέμα που γνωρίζω καλύτερα. Το θέμα που θέλω να γνωρίζω καλύτερα.

Ποτέ δεν ζωγράφισα όνειρα. Ζωγράφισα τη δική μου πραγματικότητα

Πόδια, τι σας χρειάζομαι από τη στιγμή που έχω φτερά για να πετάξω;

Δεχτείτε έναν εραστή που σας κοιτάζει λες και είστε ένα μπισκότο με ουίσκι.

Τίποτε δεν αξίζει περισσότερο από το γέλιο. Είναι δύναμη το να μπορείς να γελάς, να αφήνεις τον εαυτό σου να νιώθει ελαφρύς. Η τραγωδία είναι το πιο γελοίο πράγμα.

Ο πόνος, η χαρά και ο θάνατος δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια διαδικασία για την ύπαρξη. Η επαναστατική πάλη σε αυτή τη διαδικασία είναι μια πόρτα ανοιχτή για την ευφυΐα.

Μόνο ένα βουνό μπορεί να γνωρίζει τον πυρήνα ενός άλλου βουνού.

Στο τέλος της ημέρας, μπορούμε να αντέξουμε πολλά περισσότερο από ό,τι νομίζουμε ότι μπορούμε

Η επιστήμη του γιατί δεν πιστεύουμε την επιστήμη

Πώς μας κοροϊδεύει το μυαλό μας για την κλιματική αλλαγή, τον Δημιουργισμό και τη σχέση εμβολιασμού-αυτισμού. «Ένας Πεπεισμένος Άνθρωπος είναι ο άνθρωπος που δύσκολα αλλάζει. Πες του ότι διαφωνείς και σε αποστρέφεται. Δείξ' του γεγονότα ή σχήματα, και αμφισβητεί τις πηγές σου.

Απευθύνσου στη λογική του και δεν θα καταλάβει αυτό που θες να πεις». Αυτά έγραψε ο Leon Festinger, βραβευμένος ψυχολόγος του Πανεπιστημίου του Stanford, σε μία ενότητα που θα μπορούσε να σχετίζεται με την μη αποδοχή της κλιματικής αλλαγής -την επίμονη απόρριψη από πολλούς ανθρώπους σήμερα, αυτού που γνωρίζουμε για την υπερθέρμανση του πλανήτη και τις ανθρωπογενείς αιτίες της.

Ο Festinger και διάφοροι συνάδελφοί του είχαν διεισδύσει στην ομάδα 'the Seekers', μια σέχτα του Chicago στην Αμερική της οποίας τα μέλη πίστευαν ότι επικοινωνούν με εξωγήινους, συμπεριλαμβανομένου του «Sananda», τον οποίον πίστευαν ως την πνευματική ενσάρκωση του Ιησού Χριστού. Η ιδρυτής της σέχτας αυτής ήταν η Dorothy Martin, αφοσιωμένη στη μεταφυσική θεωρία της Διανόησης, η οποία μετέφερε τα διαγαλαξιακά μηνύματα από τους εξωγήινους μέσω πνευματικής και αυτόματης γραφής.

Μέσω της Dorothy Martin, οι εξωγήινοι είχαν ανακοινώσει την ακριβή ημερομηνία της καταστροφής του κόσμου: 21 Δεκεμβρίου 1954. Κάποιοι από τους οπαδούς της Martin παραιτήθηκαν από τις δουλειές τους και πούλησαν την περιουσία τους, περιμένοντας να σωθούν από έναν ιπτάμενο δίσκο όταν η αμερικανική ήπειρος θα διαλύονταν και μια καινούρια θάλασσα θα κατάπινε το μεγαλύτερο τμήμα της. Κάποιοι υπερέβαλαν τόσο που έβγαλαν τα σουτιέν και ξήλωσαν τα φερμουάρ τους –πίστευαν ότι το μέταλλο θα δημιουργούσε πρόβλημα στο διαστημόπλοιο.

Ο Festinger και οι συνεργάτες του ήταν με τη σέχτα όταν η προφητεία δεν επαληθεύτηκε. Αρχικά, «τα παιδιά από ψηλά» (όπως συχνά ονομάζονται οι εξωγήινοι) δεν εμφανίστηκαν να διασώσουν τους οπαδούς 'the Seekers' της σέχτας. Στη συνέχεια, έφτασε η 21η Δεκέμβρη χωρίς να συμβεί το μοιραίο γεγονός. Αυτή ήταν και η στιγμή που ο Festinger περίμενε: πώς θα αντιδρούσαν οι άνθρωποι που είχαν επενδύσει συναισθηματικά τόσο πολύ σε μία πεποίθηση, η οποία τώρα ήταν καταφανώς λανθασμένη;

Στην αρχή η ομάδα πάσχιζε να βρει μια εξήγηση. Μετά ξεκίνησε η προσπάθεια αιτιολόγησης με λογικά επιχειρήματα: Ένα νέο μήνυμα είχαν δεχθεί, που ανακοίνωνε ότι η ανθρωπότητα είχε σωθεί τελευταία στιγμή. Ο Festinger συνοψίζει την επίσημη ανακοίνωση των εξωγήινων ως εξής: «Αυτή η μικρή ομάδα πιστών, αγρυπνώντας όλη νύχτα, διέχυσε τόσο φως που ο Θεός έσωσε τον κόσμο από την καταστροφή». Η θέλησή τους να πιστέψουν στην προφητεία έσωσε τη Γη από αυτήν!

Από εκείνη την ημέρα και μετά, οι 'the Seekers', αν και αρχικά διστακτικοί με τον Τύπο καθώς και αδιάφοροι προς την κατήχηση, άρχισαν να προσηλυτίζουν. «Η αίσθηση της εσωτερικής τους δύναμης ήταν τεράστια», έγραψε ο Festinger. Η κατάρριψη όλων αυτών που πίστευαν τους έκανε ακόμα πιο σταθερούς στα ίδια «πιστεύω».

Στα χρονικά της Άρνησης ως πνευματικής κατάστασης, τα πράγματα δεν έχουν υπάρξει πολύ πιο ακραία από την περίπτωση των 'the Seekers'. Οι άνθρωποι αυτοί έχασαν τις δουλειές τους, γελοιοποιήθηκαν από τον Τύπο και έγιναν προσπάθειες να κρατηθούν μακριά από επιρρεπή νεαρά μυαλά. Αν και η περίπτωση αυτή αγγίζει τα όρια της ανθρώπινης αυταπάτης, υπάρχουν πολλές, λιγότερο κραυγαλέες αλλά, παρόμοιες συμπεριφορές.

Από την εποχή του Festinger και μετά, ένα φάσμα ανακαλύψεων στον τομέα της ψυχολογίας και των νεύρο-επιστημών έδειξε ότι περισσότερο τα προϋπάρχοντα «πιστεύω» μας και πολύ λιγότερο τα γεγονότα του παρόντος, είναι ικανά να διαμορφώνουν τις απόψεις μας και να επηρεάζουν ακόμα και τα πιο προφανή λογικά συμπεράσματα.

Η τάση αυτή που ονομάστηκε «υποκινούμενη αιτιολόγηση» (η επεξεργασία μιας πληροφορίας με σκοπό να υπηρετηθεί μια ειλημμένη πεποίθηση ή συμπέρασμα) βοηθά στο να εξηγήσουμε το γιατί υπάρχουν ομάδες ανθρώπων τόσο πολωμένης αντίληψης σε ζητήματα που οι αποδείξεις είναι τόσο αδιαμφισβήτητες: κλιματική αλλαγή, εμβόλια, «Ομάδες Θανατικής Καταδίκης», ο τόπος γέννησης και το θρήσκευμα του Προέδρου Obama της Αμερικής και πολλά άλλα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το να περιμένουμε από τους ανθρώπους να πεισθούν από τα γεγονότα, αντικρούεται από τα γεγονότα.

Η θεωρία της υποκινούμενης αιτιολόγησης αποτελεί το κλειδί για τις σύγχρονες νευρό-επιστήμες: το συναίσθημα διαπερνά (ή «επηρεάζει», σύμφωνα με τους ερευνητές) την αιτιολόγηση. Τα δύο αυτά δεν είναι απλώς αδιαχώριστα, αλλά το θετικό ή το αρνητικό μας συναίσθημα προς τους ανθρώπους, τα πράγματα και τις ιδέες έρχεται στην επιφάνεια πολύ πιο γρήγορα απ' ότι οι συνειδητές μας σκέψεις –σε μερικά μιλι-δευτερόλεπτα - τόσο ακαριαία ώστε να μπορεί να ανιχνευθεί μέσω ηλεκτρο-εγκεφαλογραφήματος, αλλά πολύ πριν το αντιληφθούμε εμείς οι ίδιοι.

Αυτό δεν θα 'πρεπε να εκπλήσσει: η θεωρία της εξέλιξης υπαγορεύει στιγμιαίες αντιδράσεις σε ένα εξωτερικό ερέθισμα –πριν από τη συνειδητή μας απόφαση για δράση. Πρόκειται για «βασική ικανότητα επιβίωσης του ανθρώπου», εξηγεί ο πολιτικός επιστήμων Arthur Lupia του πανεπιστημίου του Michigan. Απωθούμε μακριά την απειλητική και τραβάμε κοντά την φιλική προς εμάς πληροφορία. Εφαρμόζουμε την αντανακλαστική τακτική «μάχη ή αποχώρηση» όχι μόνο στα απειλητικά όντα αλλά και στα απειλητικά δεδομένα και πληροφορίες.

Δεν αγόμαστε και φερόμαστε μόνο από τα συναισθήματα, φυσικά, αλλά και από τη λογική και τη σκέψη. Αλλά η λογική έπεται, λειτουργεί σε πιο αργούς ρυθμούς –και ακόμη και τότε, δεν λαμβάνει χώρα εντός μιας 'συναισθηματικά κενής περιοχής' του εαυτού μας. Αντίθετα, τα ακαριαία συναισθήματά μας, μας θέτουν εντός ενός έντονα προκατειλημμένου τρόπου σκέψης, ιδιαίτερα πάνω σε ζητήματα που μας ενδιαφέρουν πολύ.

Σκεφθείτε έναν άνθρωπο που άκουσε για ένα επιστημονικό εύρημα, το οποίο έρχεται σε σύγκρουση με τα πιστεύω του σχετικά με τη Θεϊκή προέλευση της Ζωής – για μία νέα εξελικτική αλυσίδα, ας πούμε, που επιβεβαιώνει τις ανθρώπινες ρίζες. Αυτό που λαμβάνει χώρα στη συνέχεια, εξηγεί ο πολιτικός επιστήμων Charles Taber του Πανεπιστημίου του Stony Brook της Νέας Υόρκης, είναι μία υποσυνείδητη δυσάρεστη αντίδραση σ' αυτή τη νέα πληροφορία – και αυτή η αντίδραση, με τη σειρά της, καθοδηγεί τον τύπο των σκέψεων και των συνάψεων που θα σχηματίσει ο συνειδητός νους. «Ο άνθρωπος αυτός θα δημιουργήσει σκέψεις συμβατές με τα υπάρχοντα πιστεύω του», εξηγεί ο Taber, «και θα τις καθοδηγήσει στο να χτίσουν επιχειρήματα τα οποία θα αμφισβητούν αυτό που μόλις άκουσε».

Με άλλα λόγια, όταν νομίζουμε ότι σκεφτόμαστε με τη λογική, αντ΄ αυτού πιθανώς προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε τη στάση μας με λογική επιχειρηματολογία. Ή κατ' αναλογία, μέσω του ψυχολόγου του Πανεπιστημίου της Virginia Jonathan Haidt: Πιθανώς νομίζουμε ότι γινόμαστε επιστήμονες, αλλά κατ' ουσία γινόμαστε δικηγόροι.

Η λογική μας επιχειρηματολογία χρησιμοποιείται ως μέσο για το προκαθορισμένο τέλος «να κερδίσουμε την υπόθεση» και είναι γεμάτη με προκαταλήψεις. Αυτές περιέχουν «επιβεβαιωτικά σφάλματα», στα οποία δίνουμε μεγαλύτερη βάση θεωρώντας τα ως αποδείξεις και επιχειρήματα που ενισχύουν τα «πιστεύω» μας και «μη επιβεβαιωτικά σφάλματα», στα οποία ξοδεύουμε πολύ λιγότερη ενέργεια προσπαθώντας να τα αποδείξουμε ως λανθασμένα, εφόσον μας είναι δυσάρεστα.

Παρόλο που τα παραπάνω περιέχουν πολλούς επιστημονικούς όρους, σε όλους είναι κατανοητοί οι μηχανισμοί αυτοί στο επίπεδο των διαπροσωπικών σχέσεων. Εάν κάποιος δεν θέλει να πιστέψει ότι ο σύντροφός του τον απατά, ή ότι το παιδί του είναι τραμπούκος, μπορεί να φτάσει στα άκρα προσπαθώντας να υποβιβάσει συμπεριφορές που φαίνονται προφανείς σε οποιονδήποτε άλλον – ή τέλος πάντων, σε όποιον δεν έχει επενδύσει συναισθηματικά στο να αποδεχθεί την αλήθεια. Η δήλωση αυτή δεν υποδηλώνει ότι δεν μας ενδιαφέρει να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο όπως αληθινά είναι –μας ενδιαφέρει.

Ούτε ότι ποτέ δεν μπορεί να αλλάξουμε γνώμη –αλλάζουμε. Αυτό που συμβαίνει όμως είναι πως έχουμε και άλλες αξίες εκτός της αλήθειας –συμπεριλαμβανομένων της ατομικής επιβεβαίωσης και της αυτοπροστασίας- και συνήθως αυτές οι επιδιώξεις, μας κάνουν πολύ αντιδραστικούς στο να αλλάξουμε τα πιστεύω μας, ακόμα και όταν τα γεγονότα το υπαγορεύουν.

Λιαντίνης: Η επιταγή της ζωής σου

Ρωτάς: ποια είναι η χρέωση, και ποια είναι η σπατάλη μου;

Μα είναι η ίδια η ζωή. Η ζωή η δική σου που έζησες, με όλες τις χαρές που σου ‘δειξε.

Ότι είδες τον ήλιο το πρωί, και τη θάλασσα τον Ιούλιο. Ότι περπάτησες σε μια ρεματιά το Μάη μ’ ένα κορίτσι στο πλάι σου, κι ακούσατε τ’ αηδόνι.

Ότι δίψασες, και ήπιες το κρύο νερό της πηγής. Αυτά πληρώνεις την ώρα που πεθαίνεις.

Εκείνη, λοιπόν, τη στιγμή της ανεκλάλητης χρείας και της φρικτής εγκατάλειψης είναι ακριβώς που εδιάλεξε η εκκλησία να φορτώσει τον αφελή χριστιανό με τους αιώνιους τρόμους της Κόλασης:

Θα ζεις, του λέει, αιώνια κλεισμένος σ΄ έναν πύρινο τάφο.

Θα περνάς τους αιώνες με το αίσθημα του ραγδαίου ιλίγγου ενός ανθρώπου που γκρεμίζεται από τον τριακοστό όροφο.

Θα περπατάς γυμνός σε άδεντρο τόπο, κάτου από ένα ορμητικό φλογοβρόχι.

Θα σε ρίχνουν χωρίς σταματημό σ΄ ένα βαθύ πηγάδι γιομάτο με κόκκινα, και μαύρα, και κίτρινα φίδια. Κόμπρες, οχιές, κροταλίες.

Θα βουτάς σε βόθρους. Και θα πνίγεσαι επαναληπτικά και ακαταύπαστα μπουκωμένος στα περιττώματα.

Μυτερώνυχοι διάβολοι θα σε καρφώνουν ανάσκελα με τεράστιες πηρούνες.

Θα’ σαι φυτεμένος αιώνια στους πάγους, και θα σε φυσάει κατάγυμνο ο δρεπανηφόρος Καικίας.

Θα μεταμορφώνεσαι σε δέντρο, σε φίδι, σε τέρας. Θα ζεις, δηλαδή το μαρτύριο της αλλαγής της σάρκας σου.

Και όλα αυτά τα φρικώδη στους αιώνες των αιώνων. Χωρίς την ελπίδα της παύλας. Ο Δάντης εκείνους που διαβαίνουν την πύλη της Κόλασης τους βάζει να διαβάζουν μια επιγραφή που δεν παρηγοριέται με τίποτα:

Την πάσα ελπίδα αφήστε όσοι περνάτε!

Να φορτώνεις λοιπόν τον άνθρωπο τον αφελή και τον αθώο κάπου, γιατί είναι το μεγάλο σου θύμα, με τέτοιες φρικτές φαντασίες την πανίερη και την υπέρτατη και τη φοβερή ώρα που ψυχομαχεί την ώρα που δίνει την πιο άγρια μάχη – τι’ ναι μπροστά της τα Γαυγάμηλα και οι Κάννες και η Μάχη των Εθνών! – να βγει η ψυχούλα του για να λυτρωθεί από την αγωνία του θανάτου. Ερωτώ: ποιος σατανάς, ποιο ανθρώπινο τέρας, ποιος αρχιτέκτονας του σκότους και του ουαί θα μπορούσε να δείξει αγριότερο μίσος και να επινοήσει χειρότερο μαρτύριο για τους ανθρώπους;
 
Δημήτρης Λιαντίνης, Τα Ελληνικά

Η ομορφιά των αριθμών


Η ομορφιά των αριθμών: Ένα animation video βασισμένο στον αινιγματικό αριθμό π = 3,14...
 
H παρουσία του στη ζωή μας, τα ατελείωτα ψηφία του, οι εφαρμογές του στην επιστήμη...
 

Αποκτώντας προσωπική ελευθερία, σεβόμαστε και την ελευθερία των άλλων

Ως άτομα, επωφελούμαστε σε τεράστιο βαθμό όταν δεν προβληματιζόμαστε από συναισθήματα όπως ο φθόνος, η ζήλια, ο φόβος και ο θυμός, και έχουμε τις αντίστοιχες αρετές της υπομονής και του αυτοελέγχου (Εγχειρίδιον 10). Η ηρεμία είναι ένα προφανές καλό για τον ήρεμο άνθρωπο, αλλά τα οφέλη της συμβάλλουν εξίσου στις οικογένειές μας, στους φίλους και στους συναδέλφους μας, γιατί τα αρνητικά συναισθήματα συχνά υποκινούν επιθετική ή βλαβερή συμπεριφορά.

Στη σύγχρονη ζωή μας η «ηθική» συνήθως αφορά περιπτώσεις όπου παραβιάζονται κανόνες συμπεριφοράς, είτε στον εργασιακό χώρο είτε στη σεξουαλική συμπεριφορά ή στη διατάραξη της ειρήνης. Η αγωγή της ελευθερίας του Επίκτητου ικανοποιεί την ηθική επιταγή του να μη βλάπτουμε κανέναν.

Πώς είναι άραγε να ακολουθούμε θετικές ηθικές επιταγές και όχι απλά να αποφεύγουμε τη ζημία, και να συμπεριφερόμαστε σκόπιμα στους άλλους με προσοχή και ενδιαφέρον; Μπορεί το ενδιαφέρον μας για ελευθερία και ηρεμία να μας κινητοποιήσει ώστε να είμαστε φιλικοί και φιλάνθρωποι;

Οι στωικοί φιλόσοφοι κατά παράδοση ισχυρίζονταν ότι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης που διαθέτουμε συνδυάζεται με ισχυρά κοινωνικά ένστικτα, αρχής γενομένης από την οικογενειακή ζωή, που στη συνέχεια επεκτείνονται στην τοπική κοινότητα κι ακόμη παραπέρα.

Ο Επίκτητος δεν αναφέρει τη διδασκαλία αυτή ρητά στο υλικό του παρόντος βιβλίου, αλλά η επιδοκιμασία της είναι εμφανής σε πολλές σελίδες του. Προϋποθέτει το ενδιαφέρον για την υποστήριξη των φίλων και της χώρας μας υπό τον όρο ότι διατηρούμε έναν τίμιο χαρακτήρα όταν πράττουμε κάτι τέτοιο (Εγχειρίδιον 24, 32).

Έχει πολλά να πει σχετικά με το θεμιτό «παιχνίδι ρόλων» στις οικογενειακές σχέσεις, με έμφαση σε ό,τι είναι δεσμευτικό για κάποιον, σε αντιδιαστολή με ό,τι μπορεί κάποιον να περιμένει ως αντάλλαγμα (Εγχειρίδιον 17, 24, 30, 32, 43). Και εδώ η εστίασή του στην ελευθερία από ανασταλτικά συναισθήματα έρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, με τον φονικό καβγά ανάμεσα στους γιους του Οιδίποδα, που διεκδικούν τον θρόνο, ο οποίος αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αντι-παραδείγματα (Εγχειρίδιον 31, Διατριβαί 5).

Επίκτητος, Ο δρόμος για την ελευθερία

Να συγχωρείς. Αλλά μην ξεχνάς, η πολλή καλοσύνη γεννά αχάριστους

Ανέχτηκες πράγματα στο όνομα της αγάπης.
Μηδένισες τον εαυτό σου για να αποκτήσουν πυγμή κάποιοι άλλοι.
Και όλα αυτά με την αιτιολογία μην στεναχώρησεις, μην πληγώσεις, μην πονέσεις τους άλλους.
Κι ας πόναγες εσύ κάθε μέρα.
Κι ας έπνιγες τα δάκρυα στο μαξιλάρι σου κάθε βράδυ, μην ακουστούν οι λυγμοί σου.
Ας ξυπνούσες κάθε πρωί με κόκκινα μάτια από το κλάμα για να παίξεις τον καραγκιόζη σε όλους αυτούς που στηρίζονταν πάνω σου.
Κι ας απαντούσες όλα καλά στην ερώτηση τι κάνεις.
Κι όλα αυτά γιατί;
Για να κλέβουν δύναμη από τη δύναμη σου.
Για να παίρνουν χαρά από τη χαρά σου.
Για να σε στραγγίσουν ψυχικά, συναισθηματικά και να στέκεσαι άψυχη πια να ατενίζεις το κενό.
Ένα κενό που ήταν το αντάλλαγμα στο καλό που τους έκανες.
Και όταν ήρθε η στιγμή που αποκαμωμένη πια έπεσες, δεν ήταν εκεί κάνεις να σε σηκώσει.
Δεν ήταν κανείς εκεί να σε πάρει αγκαλιά να σε ηρεμήσει.
Και τώρα που πάλεψες, τα κατάφερες και σηκώθηκες πάλι στα πόδια σου, φάνηκαν πάλι γιατί χωρίς εσένα είναι ένα τίποτα.
Κλείσε τους την πόρτα στη μούρη.
Αυτό τους αξίζει.
Μην κάνεις βήμα πίσω, μην απλώσεις το χέρι να τους κρατήσεις γιατί θα στο δαγκώσουν πάλι.
Σφίξε τη γροθιά σου, αναρωτήσου πόσα πέρασες εξαιτίας τους για να φτάσεις εδώ που είσαι.
Συχώρα τους αλλά μην ξεχάσεις.
Γιατί σαν αφεθείς πάλι θα σε γονατίσουν.
Όχι επειδή είναι αυτοί πιο δυνατοί, αλλά επειδή εσύ συνεχίζεις να είσαι άνθρωπος.
Και αυτή είναι η διαφορά μεταξύ σας.
Εκείνοι είναι δίπλα σου για να σε εκμεταλλευτούν κι εσύ είσαι δίπλα τους για να τους βοηθήσεις.
Τίποτα.

Συγχωρα μα μην ξεχνάς τούτο. Η πολλή καλοσύνη βλάπτει. Γεννά αχάριστους. Κι όσο πιο πολύ τους ταΐζεις τόσο πιο πολύ πεινάνε.

Ξόδευε τον χρόνο σου και πρόσφερε σε αυτούς που αξίζουν. Σε αυτούς που αναγνωρίζουν την προσφορά σου και έμειναν επάξια δίπλα σου.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Μήπως προτιμήθηκε κάποιος άλλος από σένα σε συμπόσιο;

Να θυμάσαι ότι πρέπει πάντα στη ζωή να συμπεριφέρεσαι όπως σε ένα συμπόσιο. Περιφέρεται γύρω σου κάποιος δίσκος; Τέντωσε το χέρι και πάρε ευγενικά μια μερίδα.

Περνάει στον επόμενο; Μην τον σταματήσεις. Δεν ήρθε ακόμα σ’ εσένα; Συγκράτησε την όρεξή σου και περίμενε να φτάσει σ’ εσένα. Το ίδιο κάνε με τα παιδιά σου, τη γυναίκα σου, τις αρχές και τον πλούτο. Έτσι, κάποτε θα είσαι άξιος συνδαιτυμόνας των θεών. Και αν δεν πάρεις πράγματα, όταν βρεθούν μπροστά σου, και τα περιφρονήσεις, όχι μόνο θα είσαι συνδαιτυμόνας των θεών αλλά και συνάρχοντας. Έτσι κάνοντας ο Διογένης και ο Ηράκλειτος και οι όμοιοί τους ήταν επάξια θείοι και έτσι τους αποκαλούσαν.

Μήπως προτιμήθηκε κάποιος άλλος από σένα σε συμπόσιο ή σε προσφώνηση ή για να παράσχει συμβουλές; Αν αυτά τα πράγματα είναι καλά, πρέπει να χαίρεσαι που έτυχαν σ’ εκείνον. Κι αν είναι κακά, μη στενοχωριέσαι, αφού δεν έτυχαν σ’ εσένα. Να θυμάσαι ότι δεν μπορείς να απαιτείς ίση μεταχείριση σε όσα δεν εξαρτώνται από εμάς χωρίς να κάνεις τα ίδια με όσα έχουν κάνει άλλοι. Αν δεν συχνάζεις στην πόρτα κάποιου ή δεν τον συνοδεύεις παντού ή δεν τον κολακεύεις, πώς να έχεις ίση μεταχείριση με εκείνον που κάνει αυτά τα πράγματα; Αν δεν πληρώσεις το τίμημα έναντι του οποίου πωλούνται αυτά και θέλεις να τα αποκτήσεις δωρεάν, θα ήσουν άδικος και άπληστος.

Πόσο κοστίζουν τα μαρούλια; Ίσως έναν οβολό. Αν κάποιος δώσει έναν οβολό και αποκτήσει τα μαρούλια, κι εσύ δεν τον δώσεις και δεν τα αποκτήσεις, μη σκεφτείς ότι έχεις λιγότερα από εκείνον που τα πήρε. Εκείνος έχει τα μαρούλια αλλά εσύ τον οβολό σου. Το ίδιο ισχύει και σε αυτή την περίπτωση. Δεν σε κάλεσαν σε ένα γεύμα; Είναι γιατί δεν πλήρωσες στον οικοδεσπότη το αντίτιμο του δείπνου. Και το πουλάει για εγκώμιο ή για να προσελκύσει την προσοχή. Πλήρωσε, λοιπόν, το ανάλογο αντίτιμο, αν θεωρείς ότι αξίζει. Αλλά αν θέλεις να το αποκτήσεις χωρίς να πληρώσεις, είσαι άπληστος και ανόητος. Άρα δεν σου έμεινε τίποτα αντί για το γεύμα; Φυσικά και σου έμεινε, το ότι δεν εγκωμίασες εκείνον που δεν ήθελες και δεν αντιμετώπισες το πλήθος στην πόρτα του.

Ακόμα και ένα πούρο είναι μια καλή λύση για να μην απασχολήσουν το μυαλό τους

«Πόσο άθλιες είναι οι χαμένες ώρες των αδαών ανθρώπων!». Αυτό που απασχολεί περισσότερο τους απλούς ανθρώπους είναι το πώς θα περάσουν τον χρόνο τους· οι χαρισματικοί προσπαθούν να τον χρησιμοποιήσουν.

Ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι περιορισμένων πνευματικών ικανοτήτων πλήττονται συχνά από ανία είναι ότι η ευφυΐα τους δεν εξυπηρετεί παρά μόνο την κινητήρια δύναμη της βούλησης· και όταν δεν υπάρχει τίποτε συγκεκριμένο για να την κινητοποιήσει, η βούληση αδρανεί, διότι, όπως και η ευφυΐα, έχει ανάγκη από κάποιον εξωτερικό παράγοντα για να αφυπνιστεί.

Το αποτέλεσμα είναι μια άθλια αποτελμάτωση όλων των δυνάμεων του ανθρώπου – με μια λέξη, πλήξη. Για να εξουδετερώσουν αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα, οι άνθρωποι προσφεύγουν σε φαύλες δραστηριότητες που προσφέρουν πρόσκαιρη απόλαυση, ελπίζοντας με τον τρόπο αυτόν να κινητοποιήσουν τη βούλησή τους και να την ενεργοποιήσουν, ενεργοποιώντας έτσι και την ευφυΐα τους- διότι η ευφυΐα είναι εκείνη η οποία πρέπει να θέσει σε λειτουργία τα κίνητρα της βούλησης.

Σε σύγκριση με τα αληθινά και φυσικά κίνητρα, τα κίνητρα αυτά είναι σαν χαρτονομίσματα απέναντι σε χρυσό, διότι η αξία τους δεν είναι παρά αυθαίρετη – χαρτοπαίγνια και τα συναφή, ασχολίες που επινοήθηκαν γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Και αν δεν υπάρχει τίποτε να κάνουν, θα παίζουν με τους αντίχειρές τους ή θα χτυπούν νευρικά τα δάχτυλά τους. Ακόμα και ένα πούρο είναι μια καλή λύση για να μην απασχολήσουν το μυαλό τους…

Γι’ αυτό και σε όλες τις χώρες η κύρια κοινωνική ασχολία είναι τα χαρτοπαίγνια- αυτά δείχνουν την αξία της κοινωνίας και φανερώνουν τη χρεοκοπία της σκέψης. Οι άνθρωποι δεν έχουν σκέψεις να μοιράσουν μεταξύ τους, μοιράζουν τα τραπουλόχαρτα και προσπαθούν να κερδίσουν τα χρήματα των άλλων. Τι ανόητοι, αλήθεια!

ΑΡΤΟΥΡ ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ, Η ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Ασταθές το 1/4 του πάγου της δυτικής Ανταρκτικής

Συνδυάζοντας δορυφορικά δεδομένα 25 ετών της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) επιστήμονες ανακάλυψαν πως η θέρμανση των υδάτων του ωκεανού έχουν κάνει τον πάγο να λεπτύνει τόσο γρήγορα, που πλέον επηρεάζεται το 24% του πάγου στη δυτική Ανταρκτική. Σε επιστημονικό άρθρο περιγράφεται πώς το Βρετανικό Κέντρο για την Πολική Παρατήρηση (CPOM) χρησιμοποίησε πάνω από 800 εκατομμύρια μετρήσεις ύψους των παγετώνων της Ανταρκτικής από όργανα των δορυφόρων ERS-1, ERS-2, Envisat και CryoSat μεταξύ του 1992 και του 2017.

Στο πλαίσιο της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν επίσης προσομοιώσεις χιονοπτώσεων κατά την ίδια περίοδο, που δημιουργήθηκαν από το κλιματικό μοντέλο RACMO. Μαζί, αυτές οι μετρήσεις επιτρέπουν τον διαχωρισμό των αλλαγών στο ύψος του παγετώνα μεταξύ αυτών που προκαλούνται από μετεωρολογικά φαινόμενα, όπως το χιόνι, και αυτών που προκαλούνται από πιο μακροπρόθεσμες αλλαγές στο κλίμα, που επηρεάζουν τους πάγους.

Ο παγετώνας έχει λεπτύνει μέχρι και 122 μέτρα σε κάποια σημεία, με τις πιο δραστικές αλλαγές να παρατηρούνται στη δυτική Ανταρκτική, όπου προκαλούνται ανισορροπίες και αστάθειες στους παγετώνες. Όπως εξηγεί ο Andy Shepherd, διευθυντής του CPOM, «τμήματα της Ανταρκτικής έχουν λεπτύνει σε ασυνήθιστο βαθμό. Οπότε πάμε να δείξουμε πόσο από αυτό οφειλόταν σε αλλαγές στο κλίμα και πόσο στον καιρό».

Όπως διαπιστώθηκε, οι διακυμάνσεις στις χιονοπτώσεις τείνουν να προκαλούν μικρές αλλαγές ύψους σε μεγάλες περιοχές για μερικά χρόνια τη φορά, τη στιγμή που οι πιο έντονες αλλαγές στο πάχος του πάγου συμπίπτουν με σήματα ανισορροπιών στον πάγο που φαίνονται να «επιμένουν» για δεκαετίες.

«Το να ξέρουμε πόσο χιόνι έχει πέσει μας βοήθησε πραγματικά να απομονώσουμε την ανισορροπία παγετώνα στα δορυφορικά αρχεία. Μπορούμε τώρα να δούμε ξεκάθαρα πως ένα κύμα λέπτυνσης έχει εξαπλωθεί ταχύτατα ανά τους πιο ευάλωτους παγετώνες της Ανταρκτικής, και ότι οι απώλειές τους ανεβάζουν τη στάθμη της θάλασσας ανά τον πλανήτη.

«Μετά από 25 χρόνια, το μοτίβο της λέπτυνσης πάγων έχει εξαπλωθεί ανά το 24% της δυτικής Ανταρκτικής, και τα μεγαλύτερα ρεύματα πάγου της (Pine Island, Thwaites Glaciers) τώρα χάνουν πάγο πέντε φορές πιο γρήγορα από ό,τι τη δεκαετία του 1990.

«Μαζί, οι απώλειες πάγου από την ανατολική και τη δυτική Ανταρκτική πρόσθεσαν 4,6 χιλιοστά νερού στη στάθμη της θάλασσας διεθνώς από το 1992».

Επιστήμονες δημιούργησαν τεχνητή μορφή ζωής το Syn61 με συνθετικό DNA

Επιστήμονες στο Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου του Cambridge δημιούργησαν μια τεχνητή «έκδοση» του γνωστού βακτηρίου E.coli, που βασίζεται σε μια εντελώς συνθετική μορφή DNA. Παράλληλα ο γενετικός κώδικας του «Syn61» έχει επανασχεδιαστεί σημαντικά, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που αναμένεται να ανοίξει τον δρόμο για ειδικά σχεδιασμένα βακτήρια που θα επιτρέπουν τη δημιουργία νέων φαρμάκων, πρωτεϊνών, υλικών κ.α.

Το όλο εγχείρημα ήταν μια προσπάθεια δύο ετών και στο πλαίσιό του οι επιστήμονες «διάβασαν» και επανασχεδίασαν το DNA του E.Coli (Escherichia coli) πριν δημιουργήσουν κύτταρα με μια συνθετική έκδοσή του. «Το βακτηριακό χρωμόσωμα είναι τόσο μεγάλο, που χρειαζόμασταν μια προσέγγιση που θα μας επέτρεπε να δούμε τι θα είχε πάει στραβά, εάν σημειώνονταν λάθη στην πορεία» είπε ο Jason Chin, επικεφαλής των ερευνητών.

Το τεχνητό γονιδίωμα διαθέτει 4 εκατομμύρια ζεύγη βάσης, με τις μονάδες του γενετικού κώδικα να υποδεικνύονται από τα γράμματα G,A,T και C. Εκτυπωμένες σε κόλλες Α4, πιάνουν 970 σελίδες, καθιστώντας το γονιδίωμα το μεγαλύτερο που έχουν φτιάξει μέχρι τώρα επιστήμονες.

«Ήταν εντελώς ασαφές κατά πόσον θα ήταν δυνατόν να φτιάξουμε ένα γονιδίωμα τόσο μεγάλο και εάν θα ήταν δυνατόν να το αλλάξουμε τόσο πολύ» σημείωσε ο Jason Chin.

Το DNA που βρίσκεται μέσα σε ένα κύτταρο περιέχει τις οδηγίες που χρειάζονται για τη λειτουργία του. Όταν, για παράδειγμα, το κύτταρο χρειάζεται περισσότερη πρωτεΐνη για να αναπτυχθεί, διαβάζει το DNA που κωδικοποιεί τη σωστή πρωτεΐνη. Τα «γράμματα» του DNA διαβάζονται σε τριάδες ονόματι κωδικόνια, πχ TCG και TCA. Οι περισσότερες μορφές ζωής χρησιμοποιούν 64 κωδικόνια, ωστόσο πολλά από αυτά κάνουν τις ίδιες δουλειές. Συνολικά, 61 κωδικόνια (Codons) συνθέτουν 20 φυσικά αμινοξέα, που μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους σαν χάντρες σε κορδόνι προκειμένου να δημιουργήσουν οποιαδήποτε πρωτεΐνη στη φύση. Τρία επιπλέον κωδικόνια αποτελούν «πινακίδες stop»: Λένε στο κύτταρο πότε η πρωτεΐνη έχει τελειώσει.

Η ομάδα του Κέμπριτζ ανέλαβε να επανασχεδιάσει το E.coli αφαιρώντας κάποια από τα περιττά κωδικόνια. Δουλεύοντας σε υπολογιστή, οι επιστήμονες ανέλυσαν το DNA του βακτηρίου. Όποτε έβρισκαν το κωδικόνιο TCG, ένα κωδικόνιο που φτιάχνει ένα αμινοξύ, το ξαναέγραφαν ως AGC, που κάνει την ίδια δουλειά. Οι ερευνητές αντικατέστησαν άλλα δύο κωδικόνια με παρόμοιο τρόπο. Πάνω από 18.000 τροποποιήσεις αργότερα, οι επιστήμονες είχαν εξαφανίσει τα τρία αυτά κωδικόνια από το γονιδίωμα του βακτηρίου. Το αποτέλεσμα είναι ένα μικρόβιο με εντελώς συνθετικό και δραστικά τροποποιημένο κώδικα DNA. Το Syn61 είναι λίγο πιο μακρύ από ό,τι είναι φυσιολογικό, και αναπτύσσεται βραδύτερα, αλλά επιζεί.

Σύμφωνα με τον Τσιν, τέτοιου είδους μορφές ζωής θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμες: Λόγω διαφορετικού DNA, οι ιοί θα δυσκολεύονταν να εξαπλωθούν μέσα τους, καθιστώντας τες ιδιαίτερα ανθεκτικές. Σημειώνεται πως το E.coli χρησιμοποιείται ήδη στη φαρμακευτική βιομηχανία για τη δημιουργία ινσουλίνης για διαβήτη και άλλες ουσίες για αντικαρκινικές θεραπείες, καρδιοπάθειες κ.α.

Το 2010 Αμερικανοί επιστήμονες είχαν ανακοινώσει τη δημιουργία του πρώτου οργανισμού στον κόσμο με συνθετικό γονιδίωμα. Το βακτήριο, Mycoplasma mycoides, έχει μικρότερο γονιδίωμα από το E.coli- περίπου ένα εκατομμύριο ζεύγη βάσης- και δεν είχε επανασχεδιαστεί δραστικά. Σχολιάζοντας τη νέα έρευνα, ο Κλάιντ Χάτσισον, της αμερικανικής ομάδας, είπε πως η έκταση της αντικατάστασης γονιδιώματος σε αυτή την περίπτωση είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε έχει αναφερθεί μέχρι τώρα.

Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: Ἰλιάς (αποσπάσματα), Ἰλιὰς Α 1-7

Το προοίμιο της Ιλιάδας

 
Η επική σύμβαση θέλει τα ηρωικά έπη να μην αρχίζουν κατευθείαν με την αφήγηση των γεγονότων, αλλά να προτάσσεται ένα προοίμιο. Στο προοίμιο ο επικός ποιητής, που έχει να χειριστεί ένα δυσεπισκόπητο υλικό και αντλεί τη νομιμοποίησή του από τη Μούσα, της οποίας ο ίδιος είναι το φερέφωνο, επικαλείται τη συνδρομή της για να μπορέσει να ανταποκριθεί στην ποιητική του αποστολή. Mε τον τρόπο αυτό η αφήγησή του εξυψώνεται και πιστώνεται με το κύρος της Μούσας.

Τα προοίμια των δύο ομηρικών επών παρουσιάζουν οφθαλμοφανείς ομοιότητες, που πιθανώς οφείλονται σε άμεση εξάρτηση. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι και στα δύο έπη το θέμα δηλώνεται εμφατικότατα ήδη με την πρώτη λέξη (μῆνιν,ἄνδρα) και ότι η επίκληση της Μούσας απαντά στον πρώτο κιόλας στίχο. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Ιλιάδα ως θέμα του ποιήματος ορίζεται από τον ποιητή όχι ο Τρωικός πόλεμος αλλά μια συναισθηματική αντίδραση, η οργή (μῆνις) του Αχιλλέα, η οποία αποτελεί τον άξονα γύρω από τον οποίο αναπτύσσεται η δράση του έπους.

Ἰλιὰς Α 1-7
Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος
οὐλομένην, ἣ μυρί᾽ Ἀχαιοῖς ἄλγε᾽ ἔθηκε,
πολλὰς δ᾽ ἰφθίμους ψυχὰς Ἄϊδι προΐαψεν
ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν
5 οἰωνοῖσί τε πᾶσι, Διὸς δ᾽ ἐτελείετο βουλή,
ἐξ οὗ δὴ τὰ πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε
Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καὶ δῖος Αχιλλεύς.

***
Τη μάνητα, θεά, τραγούδα μας του ξακουστού Αχιλλέα,
ανάθεμά τη, πίκρες που ᾽δωκε στους Αχαιούς περίσσιες
και πλήθος αντρειωμένες έστειλε ψυχές στον Άδη κάτω
παλικαριών, στους σκύλους ρίχνοντας να φάνε τα κορμιά τους
5 και στα όρνια ολούθε -έτσι το θέλησε να γίνει τότε ο Δίας-
απ᾽ τη στιγμή που πρωτοπιάστηκαν και χώρισαν οι δυο τους,
του Ατρέα ο γιος ο στρατοκράτορας κι ο μέγας Αχιλλέας.