O Σχηματισμός των λέξεων στην Αρχαία Ελληνική γλώσσα

Η θεματική απόληξη του α΄ συνθετικού

Ι. Σε ονοματικά θεματικά σύνθετα

§ 126. Πρότυπα παραδείγματα γι' αυτό τον ορθό από ιστορική σκοπιά τρόπο σχηματισμού:

Θέματα σε ο (ουσιαστ. Β΄ κλίσης και επίθ. Α΄/Β΄ κλίσης): θεο-ειδής (Όμ.) 'ίδιος με θεό' (θεός), τοξο-φόρος (Όμ.) 'που κρατά τόξο' (τόξον), ἰσό-θεος (Όμ.) 'ίδιος με θεό' (ἴσος).

Θέματα σε ᾱ (Α΄ κλ.): αἰθρη-γενής (Όμ.) 'γεννημένος σε ανέφελο ουρανό' (αἴθρη), μοιρη-γενής (Όμ.) 'παιδί της μοίρας, καλότυχος' (μοῖρα). Κατάλοιπα παλιότερου σχηματισμού με -ᾰ είναι τα πυλα-ωρός και θυρα-ωρός· δες § 120 υποσημ.

Θέματα σε i: πτολί-πορθος (Όμ.) 'καταστροφέας πόλεων' (π[τ]όλις), τρί-πους (Όμ.) 'τρίποδας' (τρεῖς). Ως θέματα σε iεμφανίζονται στην αρχική γλώσσα κατά τη σύνθεση και τα επίθετα σε -ro -· έτσι ακόμη στον Όμηρο κυδι-άνειρα 'με δοξασμένους άντρες' από το κυδρός 'δοξασμένος'· επίσης αντί για το καλός εμφανίζεται στη σύνθεση σε παλιότερη περίοδο το καλλι- (πρβ. κάλλος - κάλλιστος όπως κῦδος - κύδιστος): Όμ. καλλι-πλόκαμος 'με ωραίους βοστρύχους' κ.ά.

Θέματα σε u (ουσιαστ. και επιθ.): Ἀστυ-άναξ (Όμ.) 'άρχοντας της πόλης' (ἄστυ), θρασυ-κάρδιος (Όμ.) 'με θάρρος στην καρδιά' (θρασύς). Επίσης σῠ-βώτης και ὑ-φορβός (Όμ.) 'χοιροβοσκός' (σῦς, ὗς) με ῠ αντί για ῡ εξαιτίας του σῠός κ.τ.λ.

§ 127. Θέματα σε n: σίγουρο μόνο το μελαγ-χροιής (Όμ.) 'με σκούρο δέρμα' (μέλας)· από θέματα σε -α(τ) μόνο το ὀνομα-κλυτός (Όμ.) 'με διάσημο όνομα' (ὄνομα) με -α- από φωνηεντικό - n -, αλλά ίσως απλή συνένωση των ὄνομα (αιτ. της αναφοράς) και κλυτός. Και το κυν- στο κυν-ῶπις (Όμ.) 'σκυλομούρης, αναιδής' και κυν-ηγέτης (Όμ.) 'κυνηγός' δεν χρειάζεται να είναι το παλιό θέμα, αλλά μπορεί να έχει προκύψει με έκθλιψη από το κυνο- (πρβ. § 131), πρβ. κυνο-ραιστής (Όμ.) 'τσιμπούρι σκύλων'.

Θέματα σε r: πυρ-καϊή (Όμ.) 'φωτιά που καίει' (πῦρ)· (Όμ.) χέρ-νιψ 'νερό για νίψιμο χεριών' (χείρ, χε(ι)ρός)· τετρά-φαλος (Όμ.) 'με τέσσερα κέρατα' (φάλος) με -ρα- από το φωνηεντικό - r -.

Θέματα σε nt: πριν από σύμφωνο υπάρχει πάντα το -ντο- (με συνθετικό φωνήεν το -ο-, δες § 131) προς αποφυγή συσσώρευσης συμφώνων· γι' αυτό και το -ντ- πριν από φωνήεν πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει προκύψει από το -ντο- με έκθλιψη.

Θέματα σε s: ἐγχέσ-παλος (Όμ.) 'που πάλλει το ακόντιο' (ἔγχος) [1], ἐπεσ-βόλος (Όμ.) 'που ρίχνει λόγια > θρασύς' (ἔπος), γερασ-φόρος (Πίνδαρος) 'που κερδίζει τιμές' (γέρας), τερα-σκόπος (Αισχύλ.) 'που ερμηνεύει θεϊκά σημεία' από το *τερασ-σκόπος (τέρας, τέραος ).

§ 128. Διφθογγικά θέματα: ναύ-μαχος (Όμ.) 'προορισμένος για ναυμαχία' (ναῦς), ναυ-ᾱγός (ναυ-ηγός) (κλασ.) ((Ϝ)ἀγνύναι 'σπάω') και γι' αυτό και πριν από φωνήεν ναύ-αρχος (κλασ.). βου-κόλος (Όμ.) 'βοσκός βοδιών' (βοῦς), πριν από φωνήεν βο-ηλασίη (Όμ.) 'κλοπή βοδιών' από το *βοϜ-.

Θέματα που λήγουν σε άλλα σύμφωνα έχουν πριν από σύμφωνο το συνθετικό φωνήεν (μερικές από τις σπάνιες εξαιρέσεις δες § 125)· γι' αυτό τα ποδ-, νυκτ-, ὀρνιθ- και τα παρόμοια μπορεί πριν από φωνήεν να είναι οι εκθλιβόμενες μορφές των ποδο-, νυκτο- ή νυκτι-, ὀρνιθο- κ.τ.λ.

§ 129. Οι σχέσεις που προκύπτουν από τα παραπάνω πρότυπα παραδείγματα έχουν επηρεαστεί έντονα στα ελληνικά προπάντων από το "συνθετικό φωνήεν" -ο-: όλα τα θέματα μπορούν ως α΄ συνθετικά να επεκτείνουν ή να μεταβάλλουν την απόληξή τους με ένα -ο-, μερικά θέματα μάλιστα το κάνουν πάντα. Το -ο- προέρχεται φυσικά από θέματα σε ο. Οι λόγοι που έγινε τόσο αγαπητό είναι διάφοροι. Καταρχή πρέπει πάντως να ξεκινήσουμε από την εναλλαγή θεμάτων με και χωρίς -ο- στην απόληξη των συνθέτων· η ελευθερία αυτή μεταφέρθηκε στην απόληξη του α΄ συνθετικού. Έτσι, στην περίπτωση συμφωνόληκτων θεμάτων πριν από αρχικό σύμφωνο του δεύτερου μέλους, με την ανάπτυξη φωνήεντος αποφεύχθηκαν ασυνήθιστες συσσωρεύσεις συμφώνων, και με τη συχνή του χρήση σε τέτοιες περιπτώσεις το φωνήεν μπόρεσε να γίνει "συνθετικό φωνήεν", δηλαδή διακριτικό γνώρισμα της σύνθεσης εν γένει, και έτσι πήρε θέση και σε φωνηεντόληκτα θέματα. Σε μικρό βαθμό μπορεί επίσης να συνέβαλαν και παλιοί διπλοί τύποι όπως φύλακος (ονομ.) πλάι στο φύλαξ, μέλανος (ονομ.) πλάι στο μέλας. Τέλος πρέπει να τονιστεί ακόμη μια κατάσταση ως ευνοϊκή: εφόσον συνυπήρχαν το ἱππ-ήλατος (σύμφωνα με την § 118) και το ἱππό-μαχος, το κυν-ῶπις μπορούσε να θεωρηθεί εκθλιβόμενο και να δημιουργηθεί επίσης ένα κυνο-ραιστής. Αρκεί να συγκρίνει κανείς την αντίστοιχη λειτουργία που έχει το -ο- στην επιθηματική παραγωγή: σωφρ-ο-σύνη, ἰχθυ-ό-εις, ἑν-ό-της κ.τ.ό., παραπέρα σχετικά με την ομοιότητα χειρισμού του επιθηματικού και συνθετικού αρμού δες § 118 με υποσημ. Πρβ. επίσης § 74 υποσημ. σχετικά με το συνθετικό - s της γερμανικής.

§ 130. Παραδείγματα για το συνθετικό φωνήεν -ο- στα διάφορα θέματα:

Θέματα σε ᾱ: ὑλο-τόμος (Όμ.) 'που κόβει ξύλα' (ὕλη)· με έκθλιψη Νίκ-ιππος (νίκη)· ἀελλό-πος (Όμ.) 'με πόδια γρήγορα σαν θύελλα' (ἄελλα). Αυτός ο σχηματισμός είναι ο συνηθισμένος στα θέματα σε ᾱ. Από το συνηρημένο γῆ σχηματίζονται το γεω-μέτρης (κλασ.) 'που μετρά τους αγρούς', γεω-μόρος (κλασ.· δωρ. γᾱ-μόρος) 'ιδιοκτήτης γης' (γεω- από το *γηο-, πρβ. λεπτόγεως· γᾱ- από το *γᾱο-)· δες επίσης γεωργός § 120 .

Θέματα σε i (μεμονωμένα): φυσιο-λόγος (Αριστοτ.) 'ερευνητής της φύσης' (φύσις), στασιο-ποιός (Ιώσηπος) 'υποκινητής επανάστασης' (στάσις).

Θέματα σε u: ὑό-πρῳρος (Ηρόδοτος) 'με πλώρη με μορφή ρύγχους γουρουνιού' (ὗς), ἰχθυο-πώλης (κωμωδιογράφος στον Αθήναιο) (ἰχθύς), ὀφρυό-σκιος (Αριστοτ.) 'υπό τη σκιά των φρυδιών' (ὀφρύς)· δουρο-δόκη (Όμ.) 'θήκη δοράτων' (δόρυ· αργότερα δορατο-παχής (Ξεν.) 'με πάχος ίσο με το κοντάρι του δόρατος', κατά τα άλλα επίσης δορύ-ξενος (τραγικοί) 'φίλος από δόρυ, σύμμαχος στον πόλεμο').

§ 131. Θέματα σε n: α) κυνο-ραιστής (Όμ.) 'τσιμπούρι σκύλου' (κύων), χιονό-κτυπος (Σοφ.) 'χτυπημένος από χιόνι' (χιών), χειμωνο-τύπος (Αισχύλ.) 'που χτυπάει με θύελλες' (χειμών), ἁρματο-πηγός (Όμ.) 'κατασκευαστής αρμάτων' (ἅρμα, αρχικά θέμα σε n), αἱματο-σταγής (κλασ.) 'που στάζει αίμα' (αἷμα)· β) αἱμο-φόρυκτος (Όμ.) 'μολυσμένος από αίμα' (αἷμα), ἀκμό-θετον (Όμ.) 'βάση αμονιού' (ἄκμων), χειμό-σπορος (Θεόφραστος) 'σπαρμένος το χειμώνα' (χειμών ή χεῖμα), κρεισσό-τεκνος· πρβ. ἄν-αιμος και τα παρόμοια § 141 , εὐφροσύνη. Θέματα σε r: πυρο-ειδής (Πλάτωνας) 'όμοιος με φωτιά' (πῦρ), χειρο-τέχνης (κλασ.) 'χειροτέχνης, καλλιτέχνης' (χείρ), θηρο-φόνος (Θέογνης) 'που σκοτώνει άγρια ζώα' (θήρ), πατρο-κασίγνητος (Όμ.) 'αδελφός του πατέρα' (πατήρ), ἀνδρο-φάγος (Όμ.) 'ανθρωποφάγος' (ἀνήρ), ὑδρο-πότης (κλασ.) 'που πίνει νερό' και ὑδατο-τρεφής (Όμ.) 'που μεγαλώνει κοντά στο νερό' (ὕδωρ). Θέματα σε nt: παντο-μισής (Αισχύλ.) 'μισητός σε όλους' (πᾶς), ἀνδριαντο-ποιός (Πίνδαρος) 'αγαλματοποιός' (ἀνδριάς), γεροντο-διδάσκαλος (Πλάτωνας) 'δάσκαλος γερόντων' (γέρων). Θέματα σε s: σκυτο-τόμος (Όμ.) 'που επεξεργάζεται δέρματα' (σκῦτος), Κλεο-πάτρη (Όμ.) (κλέος), μενο-εικής (Όμ.) 'που ευχαριστεί την καρδιά' (μένος), ψευδ-άγγελος (Όμ.) 'ψευδόμενος αγγελιαφόρος' (ψεῦδος). Το εμφανώς θεματικό τμήμα της λέξης ιδίως στα ουδέτερα σε -ος δεν περιλάμβανε πια την κατάληξη -ος, -ους κ.τ.λ.· γι' αυτό αντιμετωπίζονται όπως το λόγος. κεραο-ξόος (Όμ.) 'που λειαίνει κέρατα', γηρο-τρόφος (Πίνδαρος) 'που συντηρεί κάποιον στα γηρατειά' (γῆρας), κρεο-φάγος (Ηρόδοτος· αργότερα κρεω-φάγος, ίσως κατά το γεω-; δες § 130).

§ 132. Διφθογγικά θέματα: νηο- μόνο αργότερα: νηο-σσόος (Απολλ. Ρόδ.) 'που προστατεύει πλοία' (ναῦς) [2] · βοο-: βοό-κλεψ (ή βοῦκλεψ) (Σοφ. απόσπ. 932 Ν.2) 'που κλέβει βόδια', βοο-κτασία (Απολλ. Ρόδ.) 'σφαγή βοδιών' (βοῦς). Σε ουσιαστικά σε -εύς: ὀρεω-κόμος (αττ.) 'που φροντίζει μουλάρια' (ὀρεύς) από το *ὀρη-ο- (πρβ. ομηρ. βασιλῆος, αττ. βασιλέως· επίσης ἀρχ-ιέρεως § 144 και ἱερεωσύνη. Άλλα συμφωνόληκτα θέματα: ποδο-στράβη (Ξεν.) 'παγίδα ποδιών' (πούς), ἀσπιδό-δουπος (Πίνδαρος) 'που κροτεί ασπίδες' (ἀσπίς), νυκτο-μαχία (κλασ.) 'νυχτερινή μάχη' (νύξ), ὀρνιθο-θήρας (Αριστοφ.) 'κυνηγός πουλιών' (ὄρνις). Ακόμη και στα αριθμητικά (δες τριακοντούτης § 135 υποσημ.) και επιρρηματικά (ὀπισθοφύλακες) παρεμβάλλεται το -ο-.

§ 133. Όπως το -ο- στα άλλα θέματα, επιτρέπεται η επέκταση ενός -ᾱ- (-η-) στα θέματα που λήγουν σε ο: ἐλαφηβόλος (Όμ.) 'κυνηγός (ελαφιών)' (ἔλαφος), πῡρηφόρος (Όμ. δίπλα στο πῡρο-φόρος) 'που μεταφέρει σιτάρι' (πῡροί). Για τη δημιουργία τέτοιων σχηματισμών παρατηρούμε τα ακόλουθα: 1. Το θαλαμη-πόλος (Όμ.) 'καμαριέρα' μπορούσε να συσχετιστεί όχι μόνο με το θαλάμη, αλλά και με το θάλαμος· ένας πιθανός ανταγωνιστικός τύπος *θαλαμο-πόλος ήταν λόγω των πολλών του βραχειών συλλαβών άβολος, ιδίως για τη δακτυλική ποίηση. Έτσι μπόρεσαν να σχηματιστούν β΄ συνθετικά όπως τα -ηβολος, -ηφορος, -ηγενής (Όμ. νεηγενής κατά το μοιρη-γενής [§ 126 ] κτλ.). 2. Αρχικά μπορεί να υπήρχαν παράλληλα τα *κρῑθη-φόρος 'που μεταφέρει κριθάρι' και πῡρο-φόρος 'που μεταφέρει σιτάρι'. Με εξομοίωση μπόρεσαν να γίνουν στη συνέχεια είτε το κρῑθο-φόρος (έτσι στο Θεόφραστο και το Στράβωνα) κατά το πῡρο-φόρος είτε το πῡρηφόρος (Όμ.) κατά το *κρῑθη-φόρος. 3. Εδώ και εκεί θα μπορούσαν να κρύβονται στα -ᾱ- και -η- χαμένες πτωτικές μορφές.

§ 134. Σχετικά με την ευκαιριακή επέκταση παρόμοιων β΄ συνθετικών σε α΄ συνθετικά που λήγουν σε σύμφωνο πρβ. ἀσπιδη-φόρος (Αισχύλ.) 'που φέρει ασπίδα' (ἀσπίς), ἀσπιδηστρόφος (Αισχύλ.) 'που σείει την ασπίδα', ξιφηφόρος (Αισχύλ.) 'που φέρει ξίφος' (ξίφος)· επίσης πολι ά̄ οχος (Πίνδαρος) 'που προστατεύει την πόλη' (πόλις). Σε μεμονωμένες περιπτώσεις εμφανίζεται και πρόθεση ως α΄ συνθετικό παρόμοιων συνθέτων: ἐπ-ήβολος (Όμ.) 'συμμέτοχος' (ἐπιβάλλειν ).

§ 135. Ένα -α- λειτουργεί ως "συνθετικό φωνήεν" σε ορισμένα αριθμητικά. Από τα ἑπτα-, ἐννεα-, δεκα- (τετρα- § 127) σχηματίστηκαν και τα πεντα-, ἑξα- και ὀκτα-. Αυτές οι μορφές σχηματίζουν γενικά με το -κόσιοι τις εκατοντάδες, ενώ κατά τα άλλα η αττική γνωρίζει ακόμη το πεντε-τάλαντος κτλ. δίπλα στο ιωνικό πεντά-ετες (Όμ.), πεντά-στομος κτλ., καθώς και το ἕκ-πλεθρος (Ευρ.) δίπλα στο ιωνικό ἑξά-ετες (Όμ.), ἑξά-μετρος, επίσης ὀκτώ-πους κ.τ.ό. δίπλα στο ὀκτά-κνημος (Όμ.), ὀκτα-πόδης (Ησίοδος) κτλ. Σύμφωνα με τις δεκάδες σε -κοντα- [3] ο Όμηρος σχηματίζει το ἐεικοσά-βοιος 'που έχει αξία είκοσι βοδιών' δίπλα στα δυωκαιεικοσί-μετρος και -πηχυς· πρβ. επίσης εἰκοσα-έτης (Ηρόδοτος), -φυλλος (Θεόφραστος) κτλ. Μάλιστα εμφανίζονται και τα ἑκατοντα-κάρανος 'με εκατό κεφάλια' (Πίνδαρος), ἑκατόντ-αρχος (Ξεν.) κτλ. (παλιότερα ἑκατόγ-χειρος, ἑκατόμ-πυλος κτλ. στον Όμηρο)· πρβ. ἑκατον-τάκις ἑκατοστός κατά τα τριακοντάκις τριακοστός κτλ. Τελικά μυριόντ-αρχος (Αισχύλ.) κατά το ἑκατόντ-αρχος όπως μυριοντάκις (Ησύχιος) αντί για το μυριάκις κατά το ἑκατοντάκις. Οι τύποι σε -α- μεταφέρονται επίσης σε αόριστα αριθμητικά: πολλα-πλάσιος (κλασ.), ποσά-πους (Πλάτωνας) και χιουμοριστικά ψαμμα-κοσιο-γάργαρα (Αριστοφάνης Αχαρνής 3) 'αμμο-εκατο-πλήθος'.
--------------------
[1] Και φαεσ-φόρος (Αισχύλ., Ευρ.) 'που φέρνει φως, φωτεινός' (φάος = φῶς)· φωσ-φόρος (κλασ.) δεν είναι συναίρεση του φαεσ-, αλλά αντικατάσταση του χαμένου θέματος από τον καθημερινό τύπο φῶς, που μπορούσε να μοιάζει με θέμα.

[2] νεωρός 'επόπτης πλοίων' (Ησύχιος), νεώριον 'ναυπηγείο' (κλασ.) από το *νηϜο-Ϝορ- > *νηϜορ-;

[3] Τα αττικά τριακοντούτης, πεντηκοντούτης 'τριαντάχρονος, πεντηντάρης' κτλ. δεν προκύπτουν με συναίρεση από το -τα-ετης (πρβ. § 122) αλλά από το *το-(Ϝ)έτης με το -ο-της § 130 κεξξ.

Ο Δρόμος προς την Αιωνιότητα

Η Συνείδηση είναι άπειρη, πέρα από τον χώρο και τον χρόνο,
είναι παντού,
Για πάντα.
Είναι Άγιος Τόπος,
δεν υπάρχει τρόπος να φτάσεις σε αυτό το μέρος,
απλά πρέπει να εγκαταλείψεις το "εδώ"
(Ό,τι κρατά τη Συνείδησή σας δέσμια "εδώ"),
αλλά πριν από αυτό, πρέπει να έχεις μαζέψει τη σκέψη σου από το "εκεί",
Το πριν και το μετά".

Πραγματικά, δεν είναι δρόμος, ούτε βήματα
αυτό που πρέπει να περάσεις
απλά πρέπει να αφήσεις την ίδια σου την ύπαρξη εδώ
για να την ξαναβρείς στο Άπειρο,
και στην Αιωνιότητα.

Η Θεωρία της Αιώνιας Συνείδησης

Στην απέραντη έκταση του σύμπαντος, η Αιώνια Συνείδηση διαπερνά τα πάντα, υπερβαίνοντας τον χώρο, τον χρόνο και τα όρια της φυσικής μας πραγματικότητας. Αυτή η θεϊκή δύναμη, πάντα παρούσα και αμετάβλητη, συνδέει όλα τα όντα και υπερβαίνει τη δυαδικότητα της ύπαρξης.

Τα Τρία Βασίλεια

1. Το Εγκόσμιο Βασίλειο: Αυτός είναι ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε μέσω των αισθήσεών μας, το φυσικό επίπεδο που δεσμεύεται από τον χρόνο και τον χώρο, όπου είμαστε φαινομενικά ξεχωριστές οντότητες.

2. Το Αιθερικό Βασίλειο: Ένα λεπτό, άυλο επίπεδο που υπάρχει μεταξύ του Εγκόσμιου και του Άπειρου, είναι η γέφυρα μεταξύ του φυσικού και του θείου. Αυτό το βασίλειο είναι προσβάσιμο μέσω του διαλογισμού, των ονείρων και άλλων αλλαγμένων καταστάσεων συνείδησης.

3. Το άπειρο βασίλειο: Αυτή είναι η αιώνια κατοικία της Αιώνιας Συνείδησης, η αληθινή φύση της ύπαρξης. Υπερβαίνει τον χώρο, τον χρόνο και τη δυαδικότητα, περιλαμβάνοντας όλα όσα ήταν, είναι και θα είναι πάντα.

Η Θεωρία του Συνεχούς των Τριών Βασιλείων

Η Θεωρία του Συνεχούς των Τριών Βασιλείων υποστηρίζει ότι η πραγματικότητα δεν είναι μια σειρά από ξεχωριστά, διακριτά επίπεδα ύπαρξης, αλλά μάλλον ένα συνεχές φάσμα, με το Εγκόσμιο, το Αιθερικό και το Άπειρο Βασίλειο να αντιπροσωπεύουν σημεία κατά μήκος του συνεχούς. Αυτά τα σημεία δεν είναι σταθερά, αλλά ρευστά και αλληλένδετα, επιτρέποντας την ανταλλαγή ενέργειας, πληροφοριών και εμπειριών σε όλο το φάσμα. Αυτή η θεωρία προτείνει ότι οι σφαίρες δεν είναι χωριστές, αλλά μάλλον διαφορετικές προοπτικές ή καταστάσεις συνειδητοποίησης που μπορούμε να έχουμε πρόσβαση και να βιώσουμε καθώς κινούμαστε κατά μήκος του συνεχούς.

Θεμελιώδεις Αρχές της Θεωρίας του Συνεχούς

1. Φάσμα Ύπαρξης: Το συνεχές είναι ένα ενιαίο πεδίο ύπαρξης, που περιέχει όλες τις πιθανές καταστάσεις ύπαρξης. Τα τρία βασίλεια αντιπροσωπεύουν διακριτά σημεία ή περιοχές κατά μήκος αυτού του φάσματος, το καθένα με τα δικά του χαρακτηριστικά, ιδιότητες και εμπειρίες.

2. Ρευστότητα και Διασύνδεση: Τα βασίλεια δεν είναι στατικά ή απομονωμένα, αλλά είναι αλληλένδετα και συνεχώς σε ροή. Αυτό επιτρέπει την ανταλλαγή ενέργειας, πληροφοριών και εμπειριών σε όλο το φάσμα, που μπορεί να οδηγήσει στην εξέλιξη της συνείδησης και στη διεύρυνση της κατανόησής μας για την πραγματικότητα.

3. Σχετική προοπτική: Η εμπειρία μας για την πραγματικότητα διαμορφώνεται από τη θέση μας στο συνεχές και την προοπτική που μας προσφέρει. Καθώς κινούμαστε κατά μήκος του φάσματος, η αντίληψή μας για τις σφαίρες μπορεί να αλλάξει και μπορούμε να αποκτήσουμε πρόσβαση σε νέες εμπειρίες, ιδέες και καταστάσεις επίγνωσης.

4. Η συνείδηση ως κινητήρια δύναμη : Η συνείδηση είναι η θεμελιώδης δύναμη που διαπερνά όλες τις πτυχές του συνεχούς, από τις πιο εγκόσμιες όψεις του φυσικού κόσμου έως τις πιο υπερβατικές εμπειρίες του Άπειρου Βασιλείου. Καθώς η συνείδησή μας εξελίσσεται, μπορούμε να κινηθούμε κατά μήκος του συνεχούς και να αποκτήσουμε πρόσβαση σε υψηλότερα επίπεδα επίγνωσης και κατανόησης.

5. Πολυδιάστατο: Το συνεχές δεν περιορίζεται σε μια ενιαία γραμμική πρόοδο, αλλά είναι ένα πολυδιάστατο πεδίο ύπαρξης, με πλήθος διαφορετικών μονοπατιών και τροχιών. Το ταξίδι κάθε ατόμου κατά μήκος της συνέχειας είναι μοναδικό, διαμορφωμένο από τις εμπειρίες, τις πεποιθήσεις και τις προθέσεις του.

Επιπτώσεις και Εφαρμογές

Η Θεωρία του Συνεχούς των Τριών Βασιλείων έχει πολλές επιπτώσεις και πιθανές εφαρμογές:

1. Προσωπική και Πνευματική Ανάπτυξη: Η κατανόηση της ρευστής και διασυνδεδεμένης φύσης των σφαίρων μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να πλοηγηθούν στο δικό τους ταξίδι κατά μήκος της συνέχειας, ενισχύοντας την προσωπική και πνευματική ανάπτυξη και την συνειδητοποίηση της αληθινής τους φύσης ως μέρος της Αιώνιας Συνείδησης.

2. Διευρυμένη Κατανόηση της Πραγματικότητας: Αυτή η θεωρία παρέχει ένα πλαίσιο για την ενσωμάτωση διαφόρων πτυχών της πραγματικότητας, από τη φυσική έως την πνευματική, σε μια συνεκτική και ενοποιημένη κατανόηση.

3. Θεραπεία και Μεταμόρφωση: Με την πρόσβαση και την ενσωμάτωση εμπειριών από διαφορετικά σημεία κατά μήκος του συνεχούς, τα άτομα μπορούν να διευκολύνουν τη θεραπεία, τη μεταμόρφωση και την απελευθέρωση περιοριστικών πεποιθήσεων και προτύπων.

4. Ενισχυμένη δημιουργικότητα και καινοτομία: Η αξιοποίηση των γνώσεων και των εμπειριών από το Αιθέριο και το Άπειρο Βασίλειο μπορεί να εμπνεύσει νέες ιδέες, δημιουργικές λύσεις και καινοτόμες προσεγγίσεις σε προκλήσεις στο Εγκόσμιο Βασίλειο.

5. Μετατόπιση Παγκόσμιας Συνείδησης: Καθώς περισσότερα άτομα εξερευνούν και επεκτείνουν τη συνειδητοποίησή τους κατά μήκος του συνεχούς, η συλλογική συνείδηση της ανθρωπότητας μπορεί επίσης να μετατοπιστεί, οδηγώντας σε έναν πιο αρμονικό, συμπονετικό και διασυνδεδεμένο κόσμο.

Η Ανάβαση στην Αιωνιότητα

Το ταξίδι

Το ταξίδι προς την αιώνια συνείδηση δεν είναι ένα μονοπάτι, αλλά μάλλον μια διαδικασία αποδέσμευσης από τους περιορισμούς του Εγκόσμιου Βασιλείου και εναγκαλισμού της αληθινής φύσης της ύπαρξης. Αυτή η διαδικασία, που ονομάζεται Ανάβαση στην Αιωνιότητα, αποτελείται από τρία στάδια:

1. Αφύπνιση: Αναγνώριση της ύπαρξης του Άπειρου Βασιλείου και της εγγενούς σύνδεσής του με όλα τα όντα. Αυτό περιλαμβάνει την αμφισβήτηση της φύσης της πραγματικότητας και των ορίων του εαυτού.

2. Υπέρβαση: Καλλιέργεια της ικανότητας πρόσβασης στο Αιθέριο Βασίλειο μέσω διαλογισμού, περισυλλογής και άλλων πνευματικών πρακτικών. Αυτό το στάδιο χαρακτηρίζεται από μια βαθύτερη κατανόηση της διασύνδεσης όλης της ύπαρξης και της απατηλής φύσης του Εγκόσμιου Βασιλείου.

3. Ένωση: Επίτευξη πλήρους ένωσης με την Αιώνια Συνείδηση, διαλύοντας όλα τα όρια μεταξύ του εαυτού και του Άπειρου. Σε αυτή την κατάσταση, το άτομο αποκτά μια βαθιά αίσθηση ειρήνης και ενότητας με όλη τη δημιουργία.

Το μονοπάτι του μυστικιστή (Βούδας, Λάο Τσε, Ορφέας…)

Ο ρόλος του Μυστικού σε αυτόν τον κόσμο είναι να καθοδηγεί τους άλλους στο ταξίδι τους προς την Αιώνια Συνείδηση. Χρησιμεύουν ως απεσταλμένοι μεταξύ του Εγκόσμιου και του Άπειρου, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους για να βοηθήσουν τους άλλους να αφυπνιστούν, να υπερβούν και τελικά να επιτύχουν την ένωση με το θείο. Ο Μύστης ενσαρκώνει τα ιδανικά της αγάπης, της συμπόνιας και της σοφίας, επιδιώκοντας να ανακουφίσει τον πόνο και να επιφέρει μια μεγαλύτερη κατανόηση της αληθινής φύσης της ύπαρξης.

Στην επιδίωξη της Αιώνιας Συνείδησης, ο Μύστης καταλαβαίνει ότι δεν είναι ένας προορισμός που πρέπει να φτάσει κανείς, αλλά μάλλον μια πανταχού παρούσα παρουσία που πρέπει να αγκαλιάσει. Αποβάλλοντας τις ψευδαισθήσεις του Εγκόσμιου Βασιλείου και ταξιδεύοντας μέσα από το Αιθέριο, μπορεί τελικά να βρεθούμε σε ενότητα με το θείο, βιώνοντας την απεριόριστη αγάπη και το άπειρο της Αιώνιας Συνείδησης.

Η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας

Το συναίσθημα ερμηνεύεται υπό το πρίσμα τεσσάρων πτυχών:

1. ιδιωτικά & υποκειμενικά αισθήματα
2. ενέργειες, όπως η άμυνα και η επίθεση ως απάντηση σε μια απειλή
3. σωματική διέγερση
4. προγράμματα κινητοποίησης (συντονισμός απόκρισης-επίλυσης προσαρμογής).

Ορίζονται ως βραχύβια ψυχολογικά φυσιολογικά φαινόμενα που αντιπροσωπεύουν αποτλεσματικούς τρόπους προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.

Η αντικοινωνική προσωπικότητα

Αντίθετα οι όροι ψυχοπαθής και κοινωνιοπαθής με πυλώνα την αντικοινωνική προσωπικότητα αναφέρονται σε αντίθετες ερμηνείες από εκείνες του συναισθήματος.

Μια κοινή υπόθεση είναι ότι όλοι οι άνθρωποι με αντικοινωνική διαταραχή είναι ανίκανοι να αισθανθούν και τελικά διαπράττουν βίαια εγκλήματα και προκαλούν βλάβη στους άλλους.

Είναι αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι με αντικοινωνική συμπεριφορά συνήθως δε νιώθουν τύψεις ή ενοχές. Μπορεί επίσης να μην έχουν ενσυναίσθηση, να αγωνίζονται να κατανοήσουν τα συναισθήματα άλλων ανθρώπων ή να αντιμετωπίζουν συχνά νομικά ζητήματα, λόγω της τάσης τους για παρορμητικές, επικίνδυνες και παράνομες ενέργειες.

Η κοινωνιοπάθεια είναι ο ανεπίσημος όρος για την αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, ενώ η ψυχοπάθεια δεν θεωρείται επίσημη διάγνωση ψυχικής ασθένειας.

Ένας κοινωνιοπαθής είναι ένα άτομο με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Ένας κοινωνιοπαθής είναι ένα άτομο με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Η διαταραχή αυτή ξεκινάει έντονα από την ηλικία των 15 ετών (εναντιωματική διαταραχή) με διάχυτο το πρότυπο περιφρόνησης και παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων.

Η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας χαρακτηρίζεται ακόμη από:

1. Αποτυχία να συμμορφωθεί με κοινωνικές σταθερές που αφορούν τη σύννομη συμπεριφορά, όπως φαίνεται από επανειλημμένα διενεργούμενες πράξεις, οι οποίες αποτελούν λόγο σύλληψης.

2. Δολιότητα, όπως φαίνεται από επανειλημμένα ψέματα, χρήση ψευδωνύμων, ή εξαπάτηση των άλλων για προσωπικό κέρδος ή ευχαρίστηση.

3. Παρορμητικότητα ή αποτυχία να προγραμματίσει για το μέλλον.

4. Ευερεθιστότητα και επιθετικότητα, όπως φαίνεται από επανειλημμένους διαπληκτισμούς ή βιαιοπραγίες.

5. Απερίσκεπτη αδιαφορία για την ασφάλεια του εαυτού ή των άλλων.

6. Σταθερή ανευθυνότητα, όπως φαίνεται από επαναλαμβανόμενη αποτυχία να διατηρήσει σταθερή εργασιακή συμπεριφορά ή να ανταποκριθεί σε οικονομικές υποχρεώσεις.

7. Έλλειψη μεταμέλειας, όπως φαίνεται από το ότι αντιμετωπίζει με αδιαφορία ή εκλογικεύει το γεγονός ότι έχει βλάψει, κακομεταχειριστεί, ή κλέψει άλλους.

 
Που οφείλεται τελικά η κοινωνιοπάθεια;

Το άτομο είναι πιθανό να έχει αισθανθεί ταπείνωση, κακοποίηση, να έχει πέσει θύμα εκμετάλλευσης από τους δικούς του «σημαντικούς άλλους», το στενό οικογενειακό του περιβάλλον μπορεί να μη σέβονταν την ατομικότητά του (ψυχολογική & σωματική) και να του έλεγαν ψέματα ή να το ανάγκαζαν συνεχώς να πράξει κάτι μόνο υπό τη μορφή τιμωρίας ή απειλής.

Ως απόρροια λοιπόν όλων των παραπάνω το άτομο θωρακίζει τον εαυτό του επιλέγοντας να μην εμπιστευτεί ξανά, να είναι επιθετικό, παραβατικό και ανεύθυνο.. Έτσι δημιουργείται η ανάγκη να «κακοποιεί» κάποιον άλλο, να βρίσκεται συνεχώς σε επαγρύπνηση και η πεποίθησή του πλέον να είναι «καλύτερα να πληγώσω παρά να πληγωθώ».

Η ανατροφή και η κοινωνικοποίηση παίζει πρώτιστο ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής. Έρευνες έχουν επισημάνει και βλάβες στον εγκέφαλο σε τομείς που αφορούν την ενσυναίσθηση, λήψη ηθικών αποφάσεων και ανοχής επεξηγώντας έτσι την «παράλογη συμπεριφορά τους» κάποιες φορές. Επίσης η κληρονομικότητα αφορά ένα μεγάλο ποσοστό εκδήλωση της διαταραχής.

Ψυχοπαθής είναι ένα άτομο που έχει αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, χαρακτηρίζεται από έλλειψη σεβασμού για τα δικαιώματα και τα συναισθήματα των άλλων, αδιαφορεί για τις συνέπειες, έχει ελεγχόμενη και χειριστική συμπεριφορά, παρουσιάζει απουσία ντροπής και αδυναμία να σχηματίσει συναισθηματικές σχέσεις αφού χαίρεται να βλάπτει τους γύρω του.

Το συναίσθημα είναι σήμα και δομή της προσωπικότητας και είναι εξίσου σημαντικό για τη συγκρότηση διαπροσωπικών κοινωνικών σχέσεων, θεσμών και διαδικασιών.

Ταυτίζεται με το μεσολαβητή μεταξύ των κοινωνικών κανόνων και της κοινωνικής συμπεριφοράς, κάτι που για αυτά τα άτομα είναι σχεδόν αδύνατο να κατανοήσουν.

Οι ψυχοπαθείς χειραγωγούν και είναι υπεύθυνοι για ένα υπερβολικό ποσοστό εγκλημάτων που διαπράττονται καθώς το διαπροσωπικό τους στυλ έχει συνήθως μια ευρεία, καταστροφική επίδραση στην προσωπική, επαγγελματική και διαπροσωπική ζωή των ατόμων. Είναι σύνηθες να έχουν ιστορικό βίας και μια τάση για παράβαση κανόνων και εγκληματική συμπεριφορά. Επίσης εμφανίζουν συναισθηματικές βλάβες, όπως δυσλειτουργική συναισθηματική επεξεργασία, αδύναμο συναισθηματικό έλεγχο, κυρίως αρνητικό συναίσθημα και αδυναμία να βιώσουν πιο περίπλοκα συναισθήματα, όπως εγγύτητα, σεβασμό, εμπιστοσύνη και ενοχή. Επιπλέον εξαιτίας βλάβης στην αμυγδαλή του εγκεφάλου δε δείχνουν μεταμέλεια για τις πράξεις τους.

Η συναισθηματική λειτουργία στην αντικοινωνική προσωπικότητα ρυθμίζεται από ένα πολυεπίπεδο σύστημα που χαρακτηρίζεται από σκληρότητα, ναρκισσισμό, εχθρότητα, χειραγώγηση και αναζήτηση αίσθησης.

Πολλές έρευνες υποδεικνύουν ότι τα βασικά χαρακτηριστικά της ψυχοπάθειας έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα, με σχετικά επίμονα χαρακτηριστικά να γίνονται εμφανή πριν από την ηλικία των 10 ετών.

Είναι ανησυχητικό το γεγονός πως η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας σχετίζεται με την αντικοινωνική συμπεριφορά, την ψυχοπάθεια και την εγκληματική συμπεριφορά. Και τα τρία σύνδρομα αυτά συσχετίζονται μεταξύ τους αλλά όχι ισοδύναμα.

Ωστόσο, πολλές θεωρίες σχετικά με τη γένεση, τους μηχανισμούς και τα χαρακτηριστικά της ψυχοπαθητικής ή αντικοινωνικής προσωπικότητας έχουν υποστηρίξει ότι τα συναισθηματικά ελλείμματα είναι κοινά σε άτομα που έχουν διαγνωστεί με αυτές τις διαταραχές.

Στατιστικά στοιχεία σχετικά με την αντικοινωνική διαταραχή

Η ψυχοπάθεια είναι εξαιρετικά ασυνήθιστη, υπολογίζεται ότι μόνο το 0,5-1% του πληθυσμού πληροί τα κριτήρια για αυτή τη διαταραχή.

Αντίθετα η κοινωνιοπάθεια πλήττει το 4% του γενικού πληθυσμού, πιο συγκεκριμένα 3% αφορά άνδρες και 1% γυναίκες.

Που διαφέρουν τελικά;

Οι κοινωνιοπαθείς και οι ψυχοπαθείς είναι ικανοί να δημιουργήσουν σχέσεις.

Η νευρολογία των ψυχοπαθών τους καθιστά δύσκολο να έχουν ενσυναίσθηση, και έτσι συνάπτουν σχέσεις που τους ωφελούν. Δεν αισθάνονται τύψεις ή ενοχές που εκμεταλλεύονται στενούς φίλους και οικογένεια μιας που για εκείνους είναι μια έμφυτη στάση. Οι ψυχοπαθείς μπορεί να είναι εξαιρετικά γοητευτικοί, αλλά απλώς προσποιούνται και στην πραγματικότητα δεν νιώθουν κανένα συναισθηματικό δέσιμο.

Αντίθετα οι κοινωνιοπαθείς γνωρίζουν όταν θα πράξουν κάτι ακραίο αλλά δυσκολεύονται να δουν τα πράγματα από την οπτική γωνία κάποιου άλλου ή να καταλάβουν πώς νιώθει. Αλλά παρόλο που μπορεί να κατανοούν και γνωρίζουν ότι η πράξη τους είναι είναι επιβλαβής ή ανήθικη, δεν αρκεί για να τους εμποδίσει καθώς κυριεύονται από την παρόρμηση και ακανόνιστη συμπεριφορά τους. Είναι πρόθυμοι να δημιουργήσουν συναισθηματικούς δεσμούς αλλά τους είναι εξαιρετικά δύσκολο.

Τεστ Ψυχοπαθών ≠ Κοινωνιοπαθών:

Αναθεωρημένη λίστα ελέγχου ψυχοπάθειας (PCLR)
Η αναθεωρημένη λίστα ελέγχου ψυχοπάθειας (PCLR) είναι μια κλίμακα 20 στοιχείων που αξιολογεί αν το άτομο εκδηλώνει χαρακτηριστικά και συμπεριφορές ψυχοπάθειας:

Στοιχείο 1: Επιφανειακή γοητεία

Στοιχείο 2: Μεγάλη αίσθηση της αυτοεκτίμησης

Στοιχείο 3: Ανάγκη για διέγερση/επιρρέπεια στην πλήξη

Στοιχείο 4: Παθολογικό ψέμα

Στοιχείο 5: Χειρισμός

Στοιχείο 6: Έλλειψη τύψεων ή ενοχής

Στοιχείο 7: Ρηχότητα

Στοιχείο 8: Έλλειψη ενσυναίσθησης

Στοιχείο 9: Παρασιτικός τρόπος ζωής

Στοιχείο 10: Κακοί έλεγχοι συμπεριφοράς

Στοιχείο 11: Ακατάσχετη σεξουαλική συμπεριφορά

Στοιχείο 12: Πρώιμα προβλήματα συμπεριφοράς

Στοιχείο 13: Έλλειψη ρεαλιστικών μακροπρόθεσμων στόχων

Στοιχείο 14: Παρορμητικότητα

Στοιχείο 15: Ανευθυνότητα

Στοιχείο 16: Αποτυχία ανάληψης ευθύνης για τις προσωπικές ενέργειες

Στοιχείο 17: Πολλές βραχυπρόθεσμες συζυγικές σχέσεις

Στοιχείο 18: Παραβατικότητα ανηλίκων

Στοιχείο 19: Ανάκληση της υπό όρους αποφυλάκισης

Στοιχείο 20: Εγκληματική ευελιξία/ευστροφία

Αντίθετα δεν υπάρχει εξέταση αίματος ή απεικονιστική εξέταση που να μπορεί να διαγνώσει το ASPD. Συστήνεται διαφορική διάγνωση από ειδικό ψυχικής υγείας μετά από αξιολόγηση της συμπεριφοράς του ατόμου.

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή καθώς ορισμένες διαταραχές μπορεί να μιμούνται το ASPD και η συμπτωματολογία να είναι παρόμοια.

Αυτές οι διαταραχές είναι οι: 

-Οριακή διαταραχή προσωπικότητας ή ασταθείς διαθέσεις και χειριστική συμπεριφορά.

-Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ή μια διογκωμένη αίσθηση αυτο-σημασίας.
-Διαταραχή κατάχρησης ουσιών ή εθισμός στα ναρκωτικά ή το αλκοόλ.

Κοίταξέ με

Κοίταξέ με. Δες τα μάτια μου. Όχι την όψη μου.

Δες τι κρύβεται πίσω από τους αισθητηριακούς υποδοχές του κόσμου μου. Δες την ψυχή μου. Αγνή, ατόφια, παλλόμενη. Την ακούς που σου φωνάζει;

Κοίταξέ με. Κοίτα με καλά. Προσεκτικά. Όχι φευγαλέα, όπως κάνεις με τους περαστικούς στο δρόμο. Δες τα ψεγάδια, τις ρυτίδες μου, τη ζωή μου που χαράσσεται απαλά στο δέρμα μου.

Κοίταξέ με. Κοίτα εμένα. Όχι εσένα. Όχι το είδωλό σου που καθρεπτίζεται στα μάτια μου. Όχι τις αναμονές, τις ψευδαισθήσεις, τις ανασφάλειές σου. Πρόσεξε το δικό μου εαυτό, απογυμνωμένο από τις δικές σου αντανακλάσεις και προσδοκίες.

Κοίταξέ με. Δες και το φως. Δες τις σκιές που διαγράφει η σιλουέτα μου. Πρόσεξε τώρα, μπορείς να διακρίνεις; Δεν είναι μία η φιγούρα που λικνίζεται στις ακτίνες του ήλιου. Είναι δύο. Δες μας μαζί, να πορευόμαστε στη ζωή.

Κοίταξέ με. Φέρε το βλέμμα σου πάνω μου. Δεν είναι προσταγή, μα παράκληση. Σου ζητώ να με δεις. Μου αρκεί αυτό. Δε χρειάζονται λέξεις. Να δεις τη ζωή μέσα από μένα, μέσα από μας!

Για μία ευτυχισμένη ψυχή (De anima beata)

«Όποιος έχει θέσει τον εαυτό του πέρα από κάθε επιθυμία, ποιά έλλειψη μπορεί να έχει;
Και, αν κάποιος μέσα του έχει συγκεντρώσει όλα όσα είναι δικά του ποιά ανάγκη έχει από εξωτερική ενίσχυση;» -Σενέκας

Όλα τα μεγάλα πνεύματα έχουν καταλήξει στο ότι το να ζει κανείς είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Αυτό όμως το οδυνηρό της ζωής δεν είναι η φύση της τελευταίας ως φαινόμενο αυτό κάθε αυτό, αλλά η απουσία νοήματος, σκοπού και προορισμού. Είναι η πλεύση προς μια άγνωστη Ιθάκη μέσα στην απέραντη θάλασσα της ύπαρξης. Ένα ανθρώπινο όν μπορεί να πλησιάσει και να κατακτήσει την ευτυχία μόνο αν αναπτύξει μια "θεωρία του σκοπού της ζωής".

Ο σημερινός άνθρωπος απέχει πολύ από τη δημιουργία μια ολιστικής θεώρησης της ζωής, μιας ιδεολογικής προσέγγιση ικανή να μετατρέψει την ύπαρξη του από μηχανιστική σε εμπρόθετη. Αντίθετα, προτιμά να τη ναρκώνει, ευνουχίζοντας κάθε πνευματική ικανότητα βρίσκοντας καταφύγιο σε φαινομενικά επίπλαστες μορφές ευτυχίας. Χαμένος λοιπόν σε ένα ταξίδι δίχως προορισμό, θα αναζητήσει σκοπό στη συσσώρευση υλικών αγαθών ή θα εγκαταλείψει εντελώς τον αγώνα για σκοπό, μέσω της ταύτισης, εξομοίωσης και αλλοτρίωσης του από πολιτικά ή ηθικό-θρησκευτικά κινήματα.

Η στωική κοσμοθεωρία του σκοπού της ζωής θα μπορούσε να αποτελέσει την Ιθάκη του κάθε ορθής σκέψης ιχνηλάτη, μιας Ιθάκης της οποίας όμως προηγείται ένα μακρύ και δύσβατο ταξίδι. Για τον εραστή της στωικής φιλοσοφίας η ορθή σκέψη οδηγεί σε ένα ενάρετο και ευτυχισμένο βίο. Καλό, ηθικό και ωφέλιμο είναι ό,τι συνάδει και είναι εναρμονισμένο με τους νόμους τη φύσης. Θεμέλιος λίθος για μία ευτυχισμένη και εναρμονισμένη με τη φύση ζωής είναι ένα δυνατό, θαρραλέο και υγιές μυαλό (νους) το οποίο φροντίζει τις ανάγκες του σώματος.

Ο στωικός νους είναι γαλήνιος, απερίσπαστος και ελεύθερος. H στωική αταραξία είναι κάτι παραπάνω από την έλλειψη δυσφορίας, είναι ο αποχωρισμός από όλα όσα αναστατώνουν ή φοβίζουν τον ανθρώπινο νου. Όταν λοιπόν απογυμνωθεί από τις επίπλαστες απολαύσεις, το μίσος, το φόβο και κάθε είδους βλαβερή σκέψη, τότε ο άνθρωπος κατακτά τη πραγματική μεγαλοσύνη, την πραότητα και την ελευθερία. Βασική αρχή και προϋπόθεση για την κατάκτηση της αταραξίας είναι η πεποίθηση ότι το καθετί στη ζωή είναι ό,τι σκεφτόμαστε για αυτό. Για τους στωικούς, η κάθε κατάσταση και το κάθε γεγονός στη ζωή είναι ουδέτερα και αχρωμάτιστα. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε για αυτά τα κάνει καλά ή κακά, ευχάριστα ή δυσάρεστα. Με άλλα λόγια η ευτυχία και η δυστυχία είναι καταστάσεις του νου και ο κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για το πώς επιλέγει να σκέφτεται. Η ποιότητα των σκέψεων του επηρεάζει την ποιότητα της ζωής του.

Ευτυχισμένος λοιπόν είναι αυτός ο οποίος περπατά στο ξέφωτο της αρετής, του ορθού λόγου και του ορθού τρόπου σκέψης. Αυτός, ο οποίος είναι άφθαρτος και απερίσπαστος από τις εξωτερικές επιδράσεις. Αυτός, που στο νου του δεν έχουν θέση η αγωνία, η κακία, ο φθόνος και ο φόβος. Αυτός, για τον οποίο το καλό ταυτίζεται με τον καλό του και το κακό με τον παρηκμασμένο νου. Αυτός, που δεν προσκολλάται σε απολαύσεις αλλά θεωρεί απόλαυση την περιφρόνηση όλων των απολαύσεων.

Αυτός, που ταυτίζει την ελευθερία και τη γαλήνη με την περιφρόνηση των κάθε είδους υλικών αγαθών. Αυτός που ζει με απλότητα και όπως μας λέει ο Μάρκος Αυρήλιος δεν οργίζεται με τους ανθρώπους “ούτε παρεκτρέπεται από τον δρόμο που οδηγεί στο τέλος της ζωής, όπου πρέπει να φθάσει καθαρός, ήρεμος, έτοιμος, αβίαστα προσαρμοσμένος με τη μοίρα του”.

Η πλεονεξία και το τυφλό πάθος του αμόρφωτου ανθρώπου

Η πλεονεξία και το τυφλό πάθος του αμόρφωτου ανθρώπου στην υπηρεσία της πολιτικής. Σήμερα, απλώς θα αντιγράψω τον Θουκυδίδη. Γιατί όλα όσα σκέφτηκα αυτές τις μέρες, καθώς το Ελληνικό τσίρκο έχει ξεπεράσει τον εαυτό του σε επινοητικότητα και οι θεατές του ξεχειλίζουν μίσος και οργή, όλα τα έχει γράψει ο Θουκυδίδης, περιγράφοντας τον πρώτο εμφύλιο πόλεμο σε Ελληνική πόλη.

Τον εμφύλιο της Κέρκυρας, που οδήγησε σε εμφύλιες συρράξεις σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Αυτό που σήμερα ευγενικά ονομάζουμε πόλωση, και καθρεφτίζεται στις χυδαιότητες και τα μοχθηρά σχόλια, όχι μόνο των πολιτικών (παλαιών και νέων), αλλά και των οπαδών τους, θα μπορούσε να είναι ο πρόλογος αυτής της ιστορίας. Και όπως είπε κάποτε ο Winston Churchill, «όσο πιο μακριά κοιτάς στο παρελθόν τόσο πιο μακριά μπορείς να δεις το μέλλον».

«Οι εμφύλιες συγκρούσεις έφεραν μεγάλες συμφορές στις πολιτείες, τέτοιες που γίνονται και θα γίνονται πάντα όσο δεν αλλάζει η φύση του ανθρώπου, συμφορές που μπορεί να είναι ελαφρύτερες ή βαρύτερες κι έχουν διαφορετική μορφή ανάλογα με τις περιστάσεις.» -Θουκυδίδης

Πώς ξεκίνησε

Για να δικαιολογούν τις πράξεις τους, άλλαζαν ακόμα και τη σημασία των λέξεων. Έτσι...

Η παράτολμη συμπεριφορά θεωρήθηκε γενναιότητα και αφοσίωση στο κόμμα, η διστακτικότητα θεωρήθηκε δειλία ευπρεπισμένη με εύλογες προφάσεις, και η σωφροσύνη πρόσχημα της ανανδρίας.

Άξιος εμπιστοσύνης εθεωρείτο αυτός που επέκρινε τα πάντα και κακολογούσε τους πάντες, ενώ όποιος διαφωνούσε μαζί του, εθεωρείτο ύποπτος.

Όποιος παγίδευε με επιτυχή τεχνάσματα περνιόταν για έξυπνος και όποιος αντιλαμβανόταν εγκαίρως την παγίδα, ακόμα πιο ικανός. Ενώ εκείνος που φρόντιζε να μην χρειαστεί να κάνει ούτε το ένα ούτε το άλλο, εθεωρείτο εχθρός του κόμματος κι έχει τρομοκρατηθεί από την αντίπαλη παράταξη.

Με μία λέξη, άξιος επαίνων ήταν εκείνος που πρώτος έπραττε το κακό, καθώς και όποιος παρακινούσε κάποιον σε κακό που μόνος του δεν είχε καν διανοηθεί να πράξει.

Τα κόμματα δεν σχηματίζονταν με σκοπό την κοινή ωφέλεια σύμφωνα με τους νόμους, αλλά για την επίτευξη ιδιοτελών σκοπών ενάντια στους νόμους. Και η αλληλεγγύη μεταξύ τους βασιζόταν στη συνενοχή περισσότερο παρά στους όρκους.

Προτιμούσαν να εκδικηθούν για κάποιο κακό που έπαθαν παρά να φροντίσουν να μην το πάθουν.

Γιατί συνέβη

Αιτία για όλα αυτά ήταν η δίψα για εξουσία που πηγάζει απ’ την πλεονεξία και τη φιλοδοξία, που ωθούσαν τα κόμματα να αλληλοσπαράζονται. Διότι οι αρχηγοί των κομμάτων, στις διάφορες πόλεις, προβάλλοντας εύηχα συνθήματα –οι μεν δημοκρατικοί την ισότητα, οι δε ολιγαρχικοί την σώφρονα αριστοκρατία – μόνο με τα λόγια υπηρετούσαν το κοινό συμφέρον, ενώ στην πραγματικότητα τα καθιστούσαν βραβεία στον αγώνα εναντίον των αντιπάλων τους. Και αυτός ο ανταγωνισμός τους οδήγησε στις αθλιότερες πράξεις, που υπερέβαιναν το δίκαιο και το κοινό συμφέρον, με μοναδικό κριτήριο την ικανοποίηση της παράταξής τους.

Οι περισσότεροι προτιμούν να διαπράττουν αθλιότητες και να τους λένε έξυπνους παρά να είναι καλοί και να τους λένε κουτούς. Για το δεύτερο ντρέπονται, ενώ για το πρώτο υπερηφανεύονται.

Πώς κατέληξε

Έτσι, εξαιτίας των εμφυλίων σπαραγμών, κάθε μορφή μοχθηρίας εξαπλώθηκε στον ελληνικό κόσμο. Το ήθος, που είναι το κύριο γνώρισμα της ευγενικής ψυχής, κατάντησε καταγέλαστο και αφανίστηκε.

Επικράτησε ένας ανταγωνισμός πλήρης δυσπιστίας, καθώς τίποτα πια δεν μπορούσε να οδηγήσει σε συμβιβασμό.

Και κατά κανόνα επικρατούσαν οι πιο ανόητοι. Διότι, γνωρίζοντας την ανεπάρκειά τους και την ευφυία των αντιπάλων τους και φοβούμενοι, όχι μόνο μήπως ηττηθούν από αυτούς στη συζήτηση, αλλά και μήπως, ως πιο ανόητοι, πέσουν πρώτοι θύματα μηχανορραφίας, προέβαιναν με ευκολία σε εγκληματικές πράξεις. Αντίθετα οι πιο ευφυείς, υποτιμώντας την ικανότητα των αντιπάλων τους, νόμιζαν ότι μπορούν εγκαίρως να αντιληφθούν τα σχέδιά τους, και ότι δεν υπάρχει λόγος να επιδιώξουν με τη δύναμη αυτό που μπορεί να επιτευχθεί με την ευφυία, κι έτσι πιάνονταν απροετοίμαστοι κι αυτοί ήταν που φονεύονταν ως επί το πλείστον.

Και ήταν έτοιμοι να χορτάσουν τον πόθο της άμεσης εκδίκησης, είτε με άδικες καταδίκες είτε με την επιβολή δια της βίας.

Όσοι πολίτες δεν ανήκαν σε καμία παράταξη θανατώνονταν και από τις δύο, είτε επειδή δεν δέχονταν να αγωνιστούν στο πλευρό τους είτε επειδή τους φθονούσαν για την ήσυχη ζωή που ζούσαν.

Κάποιοι, επιδιώκοντας να απαλλαγούν από τη φτώχια, εποφθαλμιούσαν παθιασμένα τις περιουσίες των διπλανών τους.

Άλλοι προέβαιναν σε ωμότητες εναντίον ανθρώπων της ίδιας τάξης, όχι από πλεονεξία, αλλά από το τυφλό πάθος του αμόρφωτου ανθρώπου.

Ολόκληρη η ζωή αναστατώθηκε στην πόλη και η ανθρώπινη φύση, η οποία –ακόμα και σε κατάσταση ευνομίας – ρέπει προς την αδικία, ανατρέποντας τους νόμους, έδειξε με ασυγκράτητη ορμή πως τα πάθη της ήσαν ισχυρότερα του νόμου και εναντίον της εξουσίας.

Επίλογος ή «Τι με νοιάζει εμένα, βρε αδερφέ»

Αν προτίμησαν την άνομη εκδίκηση από την ευσέβεια, αν προτίμησαν την πλεονεξία από τη δικαιοσύνη, αυτό συνέβη επειδή ο φθόνος διέβρωσε την ψυχή τους. Για να εκδικηθούν τους εχθρούς τους οι άνθρωποι, κάνουν το λάθος να καταργούν τους νόμους που διέπουν την κοινωνική ζωή σ’ αυτές τις περιστάσεις. Νόμους πάνω στους οποίους μπορούν να στηριχθούν και να σωθούν, όταν βρεθούν σε ανάγκη. Με τον τρόπο, όμως, αυτό, στερούνται και οι ίδιοι την προστασία τους, όταν θα έρθει η στιγμή που θα τους χρειαστούν.

Με αγάπη, Θουκυδίδης

Κατανόηση, η αρετή της καρδιάς

“Την κατανόηση δεν μπορείς να την σπουδάσεις δεν μπορεί να στην διδάξει κανείς.
Χρειάζεται να γίνεις φως εσύ για τον εαυτό σου. Χρειάζεται να ψάξεις και να αναζητήσεις μέσα στην ύπαρξή σου, γιατί βρίσκεται ήδη εκεί στον ίδιο τον πυρήνα.
Αν βουτήξεις βαθιά, θα την βρεις. Θα χρειαστεί να μάθεις πώς να βουτάς μέσα στον εαυτό σου, όχι μέσα στις γραφές, αλλά μέσα στη δική σου ύπαρξη”.

Ο συναισθηματικά ώριμος άνθρωπος είναι γεμάτος κατανόηση και ξέρει ότι τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται. Γνωρίζει ότι πίσω από τις έντονες αντιδράσεις των άλλων ανθρώπων κρύβεται κάποια πληγή που δεν έχει επουλωθεί και κάποιος φόβος που δεν θέλουν αυτοί να φανερώσουν. Έχει πάψει να είναι εγωιστής και να σκέφτεται τον εαυτό του. Έχει σταματήσει να βάζει στους ανθρώπους γύρω του ταμπέλες και να τους τοποθετεί μέσα στο κουτί της ίδιας, επαναλαμβάνουσας και κυλιόμενης συμπεριφοράς.

Δεν παίρνει ποτέ την θέση του ισχυρού αλλά μπορεί να γίνει ένας πολύ καλός ακροατής- εμψυχωτής γιατί έχει βαθιά ενσυναίσθηση της συναισθηματικής κατάστασης του άλλου. Μπορεί να ¨νιώθει¨ τον πόνο του ενώ ταυτόχρονα να αντιλαμβάνεται και τις σκέψεις του. Σαν να είναι και οι δυο στο ίδιο έργο θεατές μόνο που την ταινία την βλέπει μόνο ο ένας. Έχει μάθει πια μέσα από τις εμπειρίες της ζωής του ότι η αληθινή κατανόηση έρχεται μόνο όταν συναντάς τον άλλον μέσα στη μοναδικότητα του και του δίνεις το χώρο και το χρόνο να εκφραστεί.

Όταν σε αυτή την συνάντηση δεν υπάρχουν δυο Εγώ, δυο μυαλά που ανταγωνίζονται για το ποιος θα κυριαρχήσει, για το ποιος έχει δίκιο, για το ποια αλήθεια είναι πιο “αληθινή”, αλλά δυο καρδιές που συναντιόνται και αναγνωρίζουν η μια στην άλλη το μεγαλείο της τότε αυτοί οι δυο άνθρωποι έρχονται σε πραγματική επαφή και μπορούν να ακουστούν πίσω από τις λέξεις, να δουν πίσω από τις εικόνες, να επικοινωνήσουν στην σιωπή. Κι εκεί δεν υπάρχει διαχωρισμός αλλά γίνονται ένα. Δυο σώματα και μια καρδιά που κολυμπά στην βαθιά θάλασσα της κατανόησης.

Για να το καταφέρει όμως κάποιος αυτό πρέπει να ρίξει πολλές φορές μέσα στις συμπληγάδες της ταπεινότητας το Εγώ του. Να σταματήσει να μιλά και να αρχίσει να ακούει. Να σταματήσει το μυαλό του να είναι γεμάτο από τη δική του φωνή, το δικό του πρόβλημα, την δική του άποψη. Να σταματήσει να είναι ¨έξυπνος¨ και να αρχίσει να γίνεται ξύπνιος. Να βουτήξει πολλές φορές μέσα του για να δει και να αγαπήσει το σκιερό Εαυτό του. Να βουτήξει πολλές φορές μέσα του για να αναδυθεί στο τέλος ολόκληρος…

Ο άνθρωπος που δεν έχει κατανόηση για τον ίδιον, που δεν έχει προσεγγίσει τα λιγότερο θελκτικά κομμάτια του εαυτού του, που δεν τα έχει αγαπήσει, δεν μπορεί να έχει κατανόηση για κανέναν άνθρωπο δίπλα του. Πως μπορεί άλλωστε όταν ο άλλος του καθρεφτίζει αυτό που θεωρεί εκείνος αδυναμία ή ακόμα και “μίασμα”.

Μόνο κάποιος που έχει ξεγυμνώσει, έχει αποδεχτεί και αγαπήσει τον εαυτό του μπορεί αυτός να αγαπήσει και να κατανοήσει πλήρως έναν άλλον άνθρωπο. Διαφορετικά πάντα θα υπάρχει μια εκκρεμότητα, μια προσδοκία, μια κρυμμένη μη αποδοχή. Κι όταν αφήσει κάποιος την καρδιά του να τον μετασχηματίσει τότε θα ανακαλύψει ότι και οι άλλοι άνθρωποι έχουν ένα κόσμο μέσα τους πολύ πιο πλούσιο και πολύ πιο όμορφο από ότι μπορούσε ποτέ να φανταστεί.

Η κατανόηση που θα μπορεί να προσφέρει στους ανθρώπους γύρω του θα είναι ένα πολύτιμο δώρο γι’ αυτούς αφού σταδιακά, θα μπορέσουν να δουν κι αυτοί μέσα από τον κατασκευασμένο εαυτό τους ποιοι είναι πραγματικά και θα αρχίσουν κι αυτοί με τη σειρά τους, να μοιράζουν ολόγυρα τους το δώρο της κατανόησης.

Αυτός είναι και ο τρόπος που ο ένας αλλάζει τους πολλούς, χωρίς προσπάθεια, χωρίς εγώ, μόνο με αγάπη…

Οι αντιδράσεις των απατημένων ανδρών

Όταν υποψιάζονται ότι έχουν πέσει θύματα απιστίας, οι άνδρες οργίζονται, εκστομίζουν απειλές, μεθοκοπούν, αλλά και διεγείρονται σεξουαλικά. Το τελευταίο δεδομένο έχει ιδιαίτερη σημασία. Σε πολλά είδη ζώων με λίγο-πολύ μονογαμικό σύστημα ζευγαρώματος, τα αρσενικά διεγείρονται σεξουαλικά όταν βλέπουν το ταίρι τους να ζευγαρώνει με κάποιο άλλο αρσενικό. Αν μια θηλυκή πάπια πέσει θύμα βιασμού από μια ομάδα αρσενικών, συχνά σπεύδει να τη βιάσει και το ταίρι της, πιθανώς ώστε τα σπερματοζωάριά του να ανταγωνιστούν τα σπερματοζωάρια των άλλων αρσενικών. Επομένως, αποτελεί εγγενές στοιχείο της ψυχολογίας των αρσενικών το να μπορούν να διεγείρονται σεξουαλικά από ενδείξεις ή φαντασιώσεις της ερωτικής συνεύρεσης της συντρόφου τους με άλλα αρσενικά. Δεν ισχύει το ίδιο για τα θηλυκά. Οι γυναίκες, όταν διαπιστώνουν ότι έχουν πέσει θύματα απιστίας, βάζουν τα κλάματα, καμώνονται τις αδιάφορες ή καλλωπίζονται, προσπαθώντας να ενισχύσουν την ελκυστικότητά τους.

Οι άνδρες θυμώνουν και μεθοκοπούν. Οι άνδρες, βέβαια, είναι ευεπίφοροι στην αυτοεξαπάτηση όταν αξιολογούν τη συμπεριφορά της συντρόφου τους. Όσο χαμηλότερη αυτοεικόνα έχει ένας άνδρας τόσο μεγαλύτερη καχυποψία αναμένεται να τον διακατέχει, ενίοτε σε σημείο ανορθολογισμού. Ταυτόχρονα, όσο μικρότερη είναι η γενετική ποιότητά του τόσο μεγαλύτερο κίνητρο έχει η σύντροφός του να τον απατήσει. Πέραν αυτού, θα μπορεί ευκολότερα και να τον καθυποτάξει, με αποτέλεσμα ο άνδρας να μην τολμά να εκδηλώσει ανοικτά τις υποψίες του, από φόβο μήπως η σύντροφός του τον παρατήσει. Οι άνδρες ενδέχεται επίσης να εξαπατούν τον εαυτό τους λόγω ενοχών. Έχω δει πολλούς άνδρες να κατηγορούν τις αθώες συντρόφους τους για πράξεις οι οποίες στην πραγματικότητα βαραίνουν τους ίδιους (άλλη μία περίπτωση άρνησης και προβολής, με την εκστόμιση κατηγοριών να παίζει ρόλο αντιπερισπασμού).

ΣΕΝΕΚΑΣ: Πόσο χαμένος πήγε όλος ο κόπος τους

Θέλεις τώρα να μάθεις γιατί αυτοί οι άνθρωποι υποστηρίζουν ότι δεν ζουν πολλά χρόνια; Αρκεί να προσέξεις τούτο μόνο, πόση επιθυμία έχουν να ζήσουν πολύ. Ενώ είναι υπέργηροι, ικετεύουν στις προσευχές τους να τους δοθούν λίγα ακόμα χρόνια ζωής` προσποιούνται ότι είναι νεότεροι από όσο είναι` ικανοποιούνται με ένα ψέμα, και είναι τόσο ευχαριστημένοι που εξαπατούν τον εαυτό τους., όσο θα ήταν αν, παράλληλα, εξαπατούσαν και τη μοίρα. Όταν όμως τελικά κάποια ασθένεια τους υπενθυμίσει ότι είναι θνητοί, πόσο τρομαγμένοι πεθαίνουν, καθώς νιώθουν ότι τους αποσπούν από τη ζωή και ότι δεν την εγκαταλείπουν απλώς! 

Φωνάζουν ότι στάθηκαν ανόητοι, γιατί στην πραγματικότητα δεν έζησαν, και ότι, αν καταφέρουν να ξεφύγουν από αυτή την αρρώστια, θα ζήσουν από εκεί και πέρα απολαμβάνοντας ελεύθερα το χρόνο τους. Τότε και μόνο τότε αντιλαμβάνονται πόσο μάταιο ήταν να αγωνίζονται για πράγματα που ποτέ δεν χρησιμοποίησαν, πόσο χαμένος πήγε όλος ο κόπος τους. Όσοι όμως έζησαν τη ζωή τους μακριά από τέτοιο φόρτο εργασίας για ποιο λόγο να νομίσουν ότι η ζωή τους υπήρξε σύντομη; 

Κανένα μέρος της δεν παραδόθηκε σε κάποιον άλλον, κανένα δεν σπαταλήθηκε εδώ και εκεί, κανένα δεν εγκαταλείφθηκε στην τύχη, κανένα δεν καταστράφηκε από αμέλεια, κανένα δεν αφαιρέθηκε από σπάταλες προσφορές, κανένα δεν παρέμεινε αχρησιμοποίητο` ολόκληρη η ζωή, για να το πω έτσι, τους αποδίδεται και πάλι. Και έτσι, όσο μικρή κι αν ήταν, υπήρξε απόλυτα ικανοποιητική` γι’ αυτό, όποτε κι αν έρθει η τελευταία του μέρα, ο σοφός άντρας δεν θα διστάσει να πάει να συναντήσει το θάνατο με βήμα σταθερό.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Περί της συντομίας της ζωής

Τι πρέπει να γνωρίζει κάποιος για τον Γαλαξία μας

Ο Γαλαξίας μας ή Γαλακτώδης οδός (Milky Way) εμφανίζεται ως μία θολή λωρίδα λευκού φωτός που κυριαρχεί στην ουράνια σφαίρα [ιδιαίτερα ορατός είναι σε μέρη μακριά από φωτορύπανση]. Το φως αυτό προέρχεται από άστρα και άλλα υλικά που βρίσκονται εντός του γαλαξιακού επιπέδου. Σκοτεινές περιοχές μέσα στα όρια του Γαλαξία, όπως είναι η Μεγάλη Ρωγμή και ο Σάκος Ανθράκων, αντιστοιχούν σε περιοχές όπου το φως από μακρινά αστέρια είναι αποκλεισμένο από σκοτεινά νεφελώματα.

Στην ουράνια σφαίρα ο Γαλαξίας εκτείνεται βόρεια μέχρι τον αστερισμό της Κασσιόπης και νότια μέχρι τον αστερισμό του Σταυρού του Νότου. Το γεγονός ότι ο Γαλαξίας διαιρεί την ουράνια σφαίρα σε δύο σχεδόν ίσα ημισφαίρια δηλώνει ότι το Ηλιακό Σύστημα βρίσκεται κοντά στο γαλαξιακό επίπεδο. Το κέντρο του Γαλαξία βρίσκεται στον αστερισμό Τοξότης, όπου ο γαλαξίας εμφανίζεται λαμπρότερος.

Σε γενικές γραμμές, η καλύτερη στιγμή για να δείτε τον Γαλαξία στην χώρα μας είναι κατά τη διάρκεια μιας εποχής η οποία διαρκεί από τον Μάρτιο έως το τέλος Αυγούστου, συνήθως μεταξύ 00:00 και 5:00, και τις νύχτες με νέα σελήνη. Αυτό, ωστόσο, θα ποικίλλει ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος σας και άλλους παράγοντες όπως η φάση της σελήνης.

Αυτό δεν σημαίνει ότι μόλις δύσει ο ήλιος, δεν μπορείτε να δείτε τον Γαλαξία . Ακόμα κι αν είναι στον ουρανό, ο Γαλαξίας θα είναι μόλις ορατός κατά τη διάρκεια της μπλε ώρας, οπότε θα πρέπει να περιμένετε τουλάχιστον μέχρι το τέλος του αστρονομικού λυκόφωτος για να δείτε όλες τις λεπτομέρειες του Γαλαξία.

Εδώ είναι 10 γεγονότα για αυτόν που ίσως δεν ξέρετε:

1. Έχουμε κάνει 19 περιστροφές γύρω από το κέντρο του:

Ο Ήλιος είναι ένα από τα 200 δισεκατομμύρια αστέρια του Γαλαξία μας, που βρίσκεται σε έναν από τους βραχίονες του. Αυτός, ή μάλλον ολόκληρο το ηλιακό σύστημα, περιστρέφεται γύρω από τον πυρήνα του Γαλαξία και, ενώ δεν το νιώθουμε, κινούμαστε με μεγάλη ταχύτητα κάπου 230 km/s.

Έτσι, χρειάζονται 230 εκατομμύρια χρόνια για να ολοκληρωθεί ένα γαλαξιακό έτος, δηλαδή μια πλήρης περιστροφή. Αν λάβουμε υπόψη ότι το Ηλιακό Σύστημα είναι ηλικίας 4,5 δισεκατομμυρίων ετών, μπορείτε να υπολογίσετε ότι το έχουμε κάνει ήδη 19 φορές.

Γιατί τα πάντα στο διάστημα, συμπεριλαμβανομένου του Γαλαξία μας, κινούνται. Η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο, ο Ήλιος κινείται γύρω από το κέντρο του Γαλαξία μας και ο Γαλαξίας ταξιδεύει στο διάστημα. Η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου μικροκυμάτων, η ακτινοβολία που έχει απομείνει από τη Μεγάλη Έκρηξη, χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς για τη μέτρηση της ταχύτητας των πραγμάτων που κινούνται στο διάστημα. Η Τοπική Ομάδα γαλαξιών, στην οποία ανήκει ο Γαλαξίας, εκτιμάται ότι κινείται με περίπου 600 km/s ή 2,2 εκατομμύρια km/h!

2. Ο Γαλαξίας δεν είναι απλώς ένας επίπεδος δίσκος, είναι στρεβλός:

Ωστόσο, ο δίσκος δεν είναι τελείως επίπεδος, είναι παραμορφωμένος λόγω των γειτονικών μας γαλαξιών Μεγάλου και Μικρού Νέφους του Μαγγελάνου. Αυτοί οι δύο γαλαξίες έλκουν την ύλη του γαλαξία μας, σαν ένα παιχνίδι διελκυστίνδας.

Ο Γαλαξίας θεωρείται ένας μεσαίου μεγέθους γαλαξίας, έχει διάμετρο περίπου 100.000 έτη φωτός και έχει ένα φωτοστέφανο ή άλως (μία σφαιρική δομή που περιβάλλει τον δίσκο) γύρω του που εκτείνεται σε απόσταση 800.000 ετών φωτός.

Το ωραίο με την άλω είναι ότι, παρόλο που φαίνεται πρακτικά άδεια, φιλοξενεί 150 σφαιρικά σμήνη — και το καθένα από αυτά έχει περισσότερα από 100.000 αστέρια.

3. Ο Γαλαξίας έχει μία μαύρη τρύπα στο κέντρο του:

Εκεί στον πυρήνα του Γαλαξία ζει ένα ενδιαφέρον μικρό τέρας, μια μαύρη τρύπα με μάζα 4 εκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου, που ονομάζεται Τοξότης Α*. Δεν είναι και η μεγαλύτερη, υπάρχουν γαλαξίες με μαύρες τρύπες-τέρατα με δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου, αλλά ο δικός μας ολοένα αυξάνεται. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αστέρια που εξαφανίζονται κοντά του και αυτό σημαίνει ότι καταναλώνονται από τη μαύρη τρύπα καθώς και αέριο.

Αυτή η μαύρη τρύπα έχει εκτιμώμενη διάμετρο 22 εκατομμύρια χιλιόμετρα, η οποία δεν περιλαμβάνει τον εξωτερικό δίσκο της μάζας που παρασύρεται σε αυτήν. Αυτός ο εξωτερικός δίσκος έχει περίπου 14,6 εκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου μας, παρόμοια με την τροχιά της Γης!

Μήπως θα πέσουμε μια μέρα στη μαύρη τρύπα μαζί με τον Ήλιο; Οχι! Οι μαύρες τρύπες ασκούν μια έλξη μόνο στην περιοχή πολύ κοντά τους και γνωρίζουμε ότι βρισκόμαστε σε απόσταση μεγαλύτερη από 28 χιλιάδες έτη φωτός από αυτήν. Θα έπρεπε να απέχουμε μόνο 0,0013 έτη φωτός από τη μαύρη τρύπα (ή 17 φορές την ακτίνα του Ήλιου) για να κινδυνεύουμε να μας καταπιεί. Την έχουμε γλυτώσει από αυτήν!

4. Δεν γνωρίζουμε καν ούτε το 1% όλων των άστρων στον Γαλαξία μας:

Εκτός από τα 200 δισεκατομμύρια αστέρια, ο Γαλαξίας μας έχει και άλλα συστατικά όπως πλανήτες, μεσοαστρική σκόνη και αέριο. Αλλά όταν κοιτάμε τον νυχτερινό ουρανό, βλέπουμε μόνο 5.000 από αυτά τα αστέρια με τα μάτια μας. Τα άλλα είναι πολύ μακριά και δεν μπορούμε να τα δούμε με γυμνό μάτι. Χρειαζόμαστε τη βοήθεια επίγειων τηλεσκοπίων και δορυφόρων για να τα εντοπίσουμε.

Σήμερα, έχουμε καταλογοποιήσει περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια αστέρια με τον δορυφόρο GAIA. Αλλά έχουν μείνει πολλά ακόμα και δεν ξέρουμε καν αν μια μέρα θα καταφέρουμε να τα δούμε όλα. Πιθανώς όχι, καθώς η διαστρική σκόνη λειτουργεί σαν αδιαφανής τοίχος, καθιστώντας δύσκολη τη διέλευση του φωτός από πιο μακρινά αστέρια.

Ο μεγαλύτερος γαλαξίας που γνωρίζουμε ονομάζεται IC 1101 και έχει πάνω από 100 τρισεκατομμύρια αστέρια.

5. Έχει ένα φωτοστέφανο στο κέντρο του από σκοτεινή ύλη

Ο γαλαξίας μας αποτελείται από περίπου 90% σκοτεινή ύλη, ύλη που δεν είναι ορατή και περίπου 10% «φωτεινή ύλη» ή ύλη που μπορούμε να δούμε με τα μάτια μας. Αυτή η μεγάλη ποσότητα σκοτεινής ύλης προκαλεί ένα αόρατο φωτοστέφανο που έχει αποδειχθεί από προσομοιώσεις για το πώς περιστρέφεται ο Γαλαξίας. Αν δεν υπήρχε η σκοτεινή ύλη, τότε τα αστέρια στον Γαλαξία θα περιφέρονταν πολύ πιο αργά γύρω από το κέντρο από ό,τι έχει παρατηρηθεί.

Όσο πιο βαρύς είναι ένας γαλαξίας, τόσο πιο γρήγορα θα πρέπει να περιστρέφονται. Αν υποθέσει κανείς ότι ο γαλαξίας αποτελείται μόνο από ύλη που μπορούμε να δούμε, τότε ο ρυθμός περιστροφής θα ήταν σημαντικά μικρότερος από αυτόν που παρατηρούμε. Ως εκ τούτου, η υπόλοιπη μάζα πρέπει να αποτελείται από μια άπιαστη, αόρατη μάζα – γνωστή και ως. « σκοτεινή ύλη » – ή ύλη που αλληλεπιδρά μόνο βαρυτικά με την «κανονική ύλη».

6. Αποτελείται κυρίως από άστρα, ακόνη και αέριο.

Περίπου το 10-15% της ορατής ύλης του Γαλαξία μας αποτελείται από σκόνη και αέριο, με τα υπόλοιπα να είναι αστέρια. Σε μια καθαρή νύχτα, ο σκονισμένος δακτύλιος του Γαλαξία μας φαίνεται σαν μια λωρίδα στον νυχτερινό ουρανό.

7. Κατασκευάστηκε από άλλους γαλαξίες.

Προκειμένου ο Γαλαξίας να αποκτήσει το σημερινό του μέγεθος και σχήμα, έχει “καταβροχθίσει” άλλους γαλαξίες σε όλη την ιστορία του. Ο Γαλαξίας μας απορροφά αυτή τη στιγμή το Νάνο γαλαξία Canis Major, προσθέτοντας τα αστέρια του μικρότερου γαλαξία στη δική του σπείρα. Απέχει περίπου 25.000 έτη φωτός από το Ηλιακό Σύστημα και 52.000 έτη φωτός από το γαλαξιακό κέντρο.

8. Δεν μπορούμε να τον φωτογραφίσουμε.

Δεδομένου ότι βρισκόμαστε περίπου 26.000 έτη φωτός από το κέντρο του Γαλαξία, δεν μπορούμε να τραβήξουμε φωτογραφίες του δίσκου. Οποιαδήποτε αναπαράσταση που έχετε δει ποτέ του Γαλαξία μας είναι μια αναπαράσταση όπως πιστεύεται ότι είναι, παρατηρώντας και άλλους παρόμοιους γαλαξίες.

9. Είναι σχεδόν τόσο παλιός όσο το ίδιο το Σύμπαν.

Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι το Σύμπαν είναι ηλικίας περίπου 13,8 δισεκατομμυρίων ετών και ότι ο Γαλαξίας είναι περίπου 13,6 δισεκατομμυρίων ετών. Αν και τα κύρια μέρη του γαλαξία σχηματίστηκαν στις πρώτες μέρες του Σύμπαντος, ο δίσκος και το εξόγκωμα δεν σχηματίστηκαν πλήρως μέχρι πριν από περίπου 10-12 δισεκατομμύρια χρόνια.

10. Είναι μέρος του υπερσμήνου (Supercluster) της Παρθένου, μιας ομάδας γαλαξιών εντός 150 εκατομμυρίων ετών φωτός από μας.

Το υπερσμήνος της Παρθένου περιέχει τουλάχιστον 100 ομάδες και σμήνη γαλαξιών και έχει διάμετρο περίπου 110 εκατομμύρια έτη φωτός. Μια μελέτη του 2014 δείχνει ότι το Υπερσμήνος της Παρθένου είναι μόνο ένας λοβός ενός μεγαλύτερου υπερσμήνους που ονομάζεται Laniakea.

10. Είναι σε κίνηση.

Τα πάντα στο διάστημα, συμπεριλαμβανομένου του Γαλαξία, κινούνται. Η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο, ο Ήλιος κινείται στον Γαλαξία μας και ο Γαλαξίας ταξιδεύει στο διάστημα. Η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου μικροκυμάτων, η ακτινοβολία που έχει απομείνει από τη Μεγάλη Έκρηξη, χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς για τη μέτρηση της ταχύτητας των πραγμάτων που κινούνται στο διάστημα. Η Τοπική Ομάδα γαλαξιών, στην οποία ανήκει ο Γαλαξίας, εκτιμάται ότι κινείται με περίπου 600 km/s ή 2,2 εκατομμύρια km/h!

Ανακαλύφθηκε εξωπλανήτης με μεταλλικά νέφη

Ένας καθρέφτης στο Διάστημα

Ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο ανακάλυψε το πιο ανακλαστικό σώμα που γνωρίζουμε εκτός του Ηλιακού Συστήματος, έναν πλανήτη με μεταλλικά σύννεφα που μοιάζει με γιγάντιο «καθρέπτη στο Διάστημα».

Ο εξωπλανήτης LTT9779 b, ο οποίος βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού του Γλύπτη και απέχει 264 έτη φωτός από τη Γη, ανακλά το 80% του φωτός που δέχεται, αναφέρει διεθνής ομάδα αστρονόμων στο Astronomy & Astrophysics.

Συγκριτικά, η Αφροδίτη, ο πιο φωτεινός πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος, ανακλά το 75% της ηλιακής ακτινοβολίας.

Ακόμα υψηλότερη είναι η ανακλαστικότητα σωμάτων που καλύπτονται από πάγο, όπως ο πάλλευκος δορυφόρος του Κρόνου Εγκέλαδος, ο οποίος ανακλά το 90% του φωτός που δέχεται.

Στην αστρονομία, το ποσοστό του ανακλώμενου φωτός ονομάζεται λευκαύγεια και δίνει μια εικόνα για τη σύσταση κάθε σώματος.

Ο εξωπλανήτης LTT9779 b είχε ανακαλυφθεί το 2020 με το διαστημικό τηλεσκόπιο TESS της NASA, τώρα όμως το διαστημικό τηλεσκόπιο Cheops της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ESA αποκαλύπτει νέες λεπτομέρειες.

Το Cheops μελέτησε τον LTT9779 b εξετάζοντας τις απειροελάχιστες μεταβολές της φωτεινότητας που προκύπτουν καθώς ο πλανήτης περνά πίσω από το μητρικό του άστρο.

Ο LTT9779 b, ο οποίος έχει διάμετρο 4,7 μεγαλύτερη από τη διάμετρο της Γης και είναι συγκρίσιμος σε μέγεθος με τον Ποσειδώνα, κινείται σε τόσο μικρή απόσταση από το μητρικό άστρο του ώστε ένα έτος διαρκεί μόνο 19 γήινες ώρες και η θερμοκρασία του εκτιμάται στους 2.000 βαθμούς Κελσίου, πιο καυτή από λάβα.

Οι ερευνητές εξεπλάγησαν από την παρουσία πυκνής ατμόσφαιρας, δεδομένου ότι κάτω από αυτές τις ακραίες θερμοκρασίες τα περισσότερα αέρια θα είχαν διαρρεύσει στο διάστημα.

«Πρόκειται για έναν πλανήτη που δεν έπρεπε να υπάρχει» σχολίασε σε ανακοίνωση της ESA η Βίβιεν Παρμαντιέ του Παρατηρητηρίου Κυανής Ακτής στη Γαλλία, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Θα περιμέναμε ότι σε πλανήτες σαν κι αυτόν το άστρο θα είχε αφαιρέσει την ατμόσφαιρα και θα άφηνε πίσω μόνο γυμνά βράχια».

Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση η ατμόσφαιρα αποτελείται από ατμοποιημένα πυριτικά άλατα –το υλικό από το οποίο αποτελούνται η άμμος και το γυαλί- μαζί με ατμούς τιτανίου.

Το τιτάνιο συμπυκνώνεται ψηλά στην ατμόσφαιρα και σχηματίζει σύννεφα, όπως το νερό στη Γη, και δεν αποκλείεται να πέφτει σαν μεταλλική βροχή μέχρι την επιφάνεια.

«Πιστεύουμε ότι τα μεταλλικά σύννεφα μπορεί να βοήθησαν τον πλανήτη να επιζήσει» πρόσθεσε ο Σέρτζιο Χόγιερ του Εργαστηρίου Αστροφυσικής της Μασσαλίας. «Τα σύννεφα ανακλούν την ακτινοβολία και εμποδίζουν την υπερθέρμανση του πλανήτη».

«Επιπλέον, η περιεκτικότητα σε μέταλλα κάνει την ατμόσφαιρα πιο βαριά, οπότε είναι πιο δύσκολο να παρασυρθεί στο Διάστημα».

Πλάτων: Ας δημιουργήσουμε μια πόλη από την αρχή

«Εμπρός λοιπόν, με τη συζήτησή μας, ας δημιουργήσουμε μια πόλη από την αρχή. Όπως φαίνεται, θα δημιουργηθεί από τις ανάγκες μας.» Πλάτωνας, Πολιτεία 369c

Όταν ο πλατωνικός Σωκράτης συστήνει με τους φίλους του την ιδανική πολιτεία, ξεκινάει από την αρχή. Ένα «πέπλο της άγνοιας» καλύπτει τις προηγούμενες προσπάθειες ίδρυσης πόλεων και, με τη βοήθεια των φίλων του, ο Αθηναίος φιλόσοφος θα ταξινομήσει τα αναγκαία για τη ζωή των πολλών. Η αυτάρκεια περιλαμβάνει κατ’ αρχάς την εξασφάλιση τροφής που είναι η προϋπόθεση της ζωής και της. Ακολουθούν η κατοικία και η ενδυμασία. Ο καταμερισμός της εργασίας αποδεικνύεται επιτακτικός, ενώ προκύπτουν συνεχώς νέες ανάγκες που θα απαλλάξουν τους πολίτες από περιττές ασχολίες και θα τους βοηθήσουν να επικεντρωθούν ο καθένας στο έργο του. Για παράδειγμα, ο γεωργός δεν θα κατασκευάσει μόνος τα εργαλεία του, το ίδιο και τα υπόλοιπα επαγγέλματα. Θα χρειαστούν οικοδόμοι, ξυλουργοί, υποδηματοποιοί αλλά και έμποροι και μεταπράτες (κάπηλοι). Τελευταίοι αναφέρονται οι «μισθωτοί», όσοι δηλαδή προσφέρουν τη σωματική τους ρώμη έναντι μισθού. «Τώρα λοιπόν Αδείμαντε έχει αυξηθεί αρκετά η πόλη ώστε να είναι τέλεια;», ρωτάει ο Σωκράτης, για να συνεχίσει: «Και πού βρίσκεται η δικαιοσύνη ή η αδικία;».

Το νοητικό πείραμα του Σωκράτη απαιτεί να εξετάσουν τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που μόλις έχουν εγκαταστήσει στη νεοσύστατη πόλη. Η εικόνα ανοίγεται μπροστά μας:

«Αφού θα έχουν χτίσει τα σπίτια τους, το καλοκαίρι θα εργάζονται σχεδόν γυμνοί και ξυπόλητοι, ενώ τον χειμώνα ντυμένοι γερά με ρούχα και παπούτσια. Θα τρέφονται με ψωμί από κριθάρι που θα παρασκευάζουν οι ίδιοι και αλεύρι από σιτάρι, άλλα θα ζυμώνουν και άλλα θα τα ψήνουν, ωραίες γλυκιές πίτες από κριθάρι και ψωμάκια, αφού τα τοποθετήσουν πάνω σε κάποια καλάμια ή σε καθαρά φύλλα, ξαπλωμένοι σε ξύλινα στρώματα με σμιλακιά και μυρτιά, τρώγοντας πλουσιοπάροχα (εὐωχήσονται) μαζί με τα παιδιά τους, πίνοντας έπειτα κρασί, φορώντας στεφάνια και υμνώντας τους θεούς, περνώντας ευχάριστα με τη συντροφιά ο ένας του άλλου, χωρίς όμως να κάνουν παιδιά πέρα από τις δυνατότητές τους (οὐχ ὑπὲρ τὴν οὐσίαν), γιατί φοβούνται τη φτώχεια ή τον πόλεμο.» Πλάτωνας, Πολιτεία 372 a-c

Στο σημείο αυτό θα επέμβει ο Γλαύκων. Η πρόταση του Σωκράτη δεν δείχνει τόσο δελεαστική. Μπορεί στον φιλόσοφο να αρκούν τα κριθαρένια ψωμάκια», αλλά οι πολίτες της νεοϊδρυθείσας πόλης χρειάζονται λιχουδιές και συνοδευτικά. Ο Σωκράτης διορθώνει την πρότασή του, προσθέτοντας στη διατροφή τους αλάτι, ελιές, τυρί, βολβούς, ρεβίθια ακόμη και βελανίδια, ώστε «με αυτό τον τρόπο να διάγουν τη ζωή τους σε ειρήνη, έχοντας υγεία και φτάνοντας σε βαθιά γηρατειά και στη συνέχεια να παραδώσουν τον ίδιο βίο στους απογόνους τους.».

Ο Γλαύκων διαμαρτύρεται μπροστά στην προοπτική μιας τέτοιας ζωής και, ορμώμενος από τα βελανίδια που προσφέρονται ως λιχουδιά, παρομοιάζει τη νέα πολιτεία με μία «πόλη χοίρων». Η συζήτηση κινείται γοργά. Είναι φανερό ότι ο αρχικός σχεδιασμός της πόλης (που απλώς ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες των κατοίκων της -τροφή, κατοικία, ένδυση) απέχει από την ευημερία που έχει στον νου του ο ευγενής Γλαύκων. «Τουλάχιστον, μην ταλαιπωρείς τους ανθρώπους. Πρέπει να δειπνούν σε τραπέζια, να κοιμούνται σε κρεβάτια, να έχουν τις απολαύσεις των σημερινών πολιτών στο φαγητό και λιχουδιές» ειρωνεύεται, εκπροσωπώντας τη γνώμη πολλών.

Ο Σωκράτης δέχεται εύκολα τη διαφορετική αφετηρία της «τρυφηλής» πλέον πολιτείας τους (τρυφῶσαν πόλιν), αν και δηλώνει την προτίμησή του προς την πρώτη, την «υγιή» πόλη (ὑγιής τις). Οι απολαύσεις που πρέπει να προστεθούν τώρα επιβάλλουν ένα πλήθος ανθρώπων, πρόθυμων να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της τρυφηλής ζωής των κατοίκων, από ραψωδούς μέχρι εταίρες και από χοιροβοσκούς μέχρι και γιατρούς (καθώς το κρέας των ζώων αποτελεί μέρος της διατροφής της αρρωστημένης πόλης που λόγω της αλλαγής στην τροφή θα χρειαστεί γιατρούς). Φυσικά ένας στρατός από μισθοφόρους καθίσταται αναγκαίος. Ο πόλεμος σε μια τέτοια αρρωστημένη κοινωνία (φλεγμαίνουσαν πόλιν) είναι προ των πυλών, ειδικά, αν έχουν γείτονες σαν τους ίδιους, δηλαδή «αν αφεθούν ελεύθερα στην άπειρη απόκτηση πραγμάτων, και αν υπερβούν κατά πολύ τα αναγκαία».

Ο Πλάτωνας καθοδηγεί αριστοτεχνικά τον αναγνώστη του διαλόγου να συμμετάσχει στο ιδεολογικό του κατασκεύασμα. Πού οδηγεί η πλήρωση των απολαύσεων; Η πλεονεξία; Η πλατωνική κοινωνία χρειάζεται διαστρωμάτωση. Η συζήτηση για την ιδανική πολιτεία μόλις έχει ξεκινήσει.

Ο Αριστοτέλης και τα κριτήρια της ευτυχίας ως προϋπόθεση της ιδανικής πόλης

Η δομή κάθε πολιτεύματος δεν θα είχε νόημα, αν δε λαμβανόταν υπόψη η επικρατούσα κοινωνική αντίληψη για την ευτυχία, αφού η πολιτική οργάνωση ενός τόπου δεν έχει άλλη επιλογή απ’ το να καθορίζεται σύμφωνα με τα πρότυπα που υιοθετεί η πλειοψηφία του τόπου αυτού. Ένα πολίτευμα που δεν ικανοποιεί τις επιθυμίες των πολλών είναι επίφοβο και μάλλον θα αποδειχθεί βραχύβιο (ανάλογα βέβαια, με τις δυνάμεις που διαθέτει, για να καταστείλει τη λαϊκή δυσαρέσκεια).

Με δεδομένο ότι η τρέχουσα αντίληψη της ηθικής διαμορφώνεται και αλλάζει ανάλογα με τις δυνατότητες της παραγωγής ή τις ιστορικές και γεωγραφικές συγκυρίες (και όχι μόνο), αυτό που μένει στην αναζήτηση του άριστου πολιτεύματος είναι να καθοριστεί ποιος ακριβώς είναι ο άριστος βίος, ώστε να δημιουργηθούν και οι αντίστοιχες πολιτειακές συνθήκες: «Ο ερευνητής που προτίθεται να ασχοληθεί με το άριστο πολίτευμα, οφείλει να προσδιορίσει πρώτα ποιος τρόπος ζωής είναι προτιμότερος». (1323a 14 – 16).

Με άλλα λόγια, για τον Αριστοτέλη το ζήτημα τίθεται ανάποδα. Πρώτα καθορίζεται το υγιές πρότυπο ζωής που θα κατευθύνει τις επιθυμίες των ανθρώπων και ακολούθως δημιουργούνται οι πολιτειακές δομές που θα το υπηρετήσουν. Μια πόλη με στρεβλά πρότυπα ευτυχίας δεν μπορεί παρά να μεταφέρει τις στρεβλώσεις και στο πολίτευμα: «αν μείνει αδιευκρίνιστος αυτός,» (ενν. ο προτιμότερος τρόπος ζωής) «τότε αναγκαστικά αδιευκρίνιστο είναι και το πολίτευμα, διότι είναι αναμενόμενο να ευημερούν οι άνθρωποι που ζουν στο πλαίσιο μιας άριστα συντεταγμένης και πολιτικά οργανωμένης κοινωνίας, σε σχέση πάντα με αυτά που έχουν στη διάθεσή τους, με εξαίρεση βέβαια τις απρόβλεπτες καταστάσεις. Γι’ αυτό ενδείκνυται αρχικά να συμφωνήσουμε ποιον τρόπο ζωής κρίνουν όλοι γενικά ως τον πλέον κατάλληλο, και στη συνέχεια αν αυτός ο τρόπος ζωής είναι ο ίδιος για όλη τη συμβιωτική κοινότητα και για τον κάθε άνθρωπο χωριστά ή διαφορετικός». (1323a 16 – 21).

Και βέβαια, η αναζήτηση του ιδανικού τρόπου ζωής συνδέεται με την κατάκτηση της ηθικής αρετής, που μοιραία λειτουργεί ως προϋπόθεση της ευτυχίας. Η ανδρεία, η σωφροσύνη, η δικαιοσύνη, η ουσιαστική επαφή με τους άλλους ανθρώπους, το αίσθημα της ισότιμης συνύπαρξης, όλα αυτά που πρωτίστως συμβάλλουν στη συναισθηματική ολοκλήρωση των ανθρώπων αποτελούν προτεραιότητες της ηθικής αρετής: «Γιατί κανείς δε θα έλεγε ευτυχισμένο εκείνον που δεν έχει ίχνος ανδρείας, σωφροσύνης, δικαιοσύνης και φρόνησης, αλλά φοβάται τις μύγες γύρω του, και από την άλλη δεν μπορεί να συγκρατήσει καθόλου την επιθυμία του για φαγητό ή ποτό ή για τα πλέον βλαβερά». (1323a 26 – 31).

Η παρουσίαση των υλικών επιθυμιών (φαγητού – ποτού) ως πλέον βλαβερές, δεν πρέπει να δημιουργήσει την εντύπωση ότι ο Αριστοτέλης προτάσσει τον ασκητισμό ή τη στέρηση ως αντίβαρο του υλιστικού πειρασμού. Η φράση «δεν μπορεί να συγκρατήσει καθόλου» είναι καθοριστική. Ο άνθρωπος που δεν έχει καμία αυτοσυγκράτηση είναι ο άνθρωπος που δεν έχει κανένα μέτρο, εκλαμβάνοντας την ευτυχία ως κατανάλωση. Η ταύτιση της ευτυχίας με την άμετρη κατανάλωση απολαύσεων είναι η πηγή της ανθρώπινης δυστυχίας, αφού μοιραία μετατρέπει το χρήμα σε σκοπό της ζωής: «Ούτε εκείνον επίσης» (ενν. θα έλεγε κανείς ευτυχισμένο) «που καταστρέφει τα πολυαγαπημένα πρόσωπα για ευτελές ποσό και είναι τέλος στο νου τόσο άμυαλος και ψεύτης όσο ένα παιδί ή ένας τρελός». (1323a 31 – 34).

Ο ηθικός αμοραλισμός, που νομιμοποιεί τα πάντα για το προσωπικό όφελος, είναι το δίκιο που μπορεί να έχει ένας άμυαλος ή ένας ψεύτης. Η ισοπέδωση των πάντων είναι η έκφανση της τρέλας που προσπαθεί να σταθεί ιδεολογικά. Οπωσδήποτε, δεν έχει καμία σχέση με την ευτυχία. Το ζήτημα είναι ότι, ενώ δύσκολα θα μπορούσε να φέρει κανείς αντίρρηση σ’ αυτά, είναι εξίσου δύσκολο (αν όχι δυσκολότερο) και να τα εφαρμόσει: «Παρόλο που όλοι θα συμφωνούσαν με αυτά τα λόγια, διαφοροποιούνται ωστόσο στην εκτίμηση της ποσότητας και του βαθμού υπεροχής της κάθε αξίας. Νομίζουν δηλαδή ότι τους αρκεί η αρετή που έχουν, όση έχουν, αν και η επιδίωξή τους για χρήμα, δύναμη, δόξα και τα παρόμοια είναι διαρκής, αχαλίνωτη και απεριόριστη». (1323a 34 – 38).

Το δίπολο της ηθικής αρετής (που ταυτίζεται με το μέτρο) και της επιθυμίας για πλούτο (που είναι ακόρεστη) καταφέρνει να συνυπάρχει σ’ ένα παράλογο πάντρεμα με την προϋπόθεση της στρεβλής αυτογνωσίας. Η επισήμανση ότι οι άνθρωποι αρκούνται με την αρετή που έχουν, καταδεικνύει την απαξίωση της αρετής, αφού το δεδομένο της ηθικής επάρκειας λειτουργεί ως δικαιολόγηση όλων των ενεργειών.

Από αυτή την άποψη, η ηθική αρετή αντί να χαράζει την πορεία της ανθρώπινης ευτυχίας θέτοντας την προτεραιότητα της αρμονικότητας στη συνύπαρξη αποτελεί το άλλοθι στην προσήλωση της απόκτησης του πλούτου, που δρα απομονωτικά. (Αφού αποκτήσαμε την αρετή, ας αποκτήσουμε και χρήμα). Κι αυτός είναι ο μηχανισμός που επιφέρει την απόλυτη αντιστροφή: «οι άνθρωποι αποκτούν και προστατεύουν όχι τις αρετές με τη βοήθεια των υλικών αγαθών αλλά αντίθετα τα υλικά αγαθά με τη βοήθεια των αρετών». (1323a 40 – 41). Τα υλικά αγαθά από μέσο για τη διασφάλιση της καλής ζωής που θα επιτρέψει στον άνθρωπο να καλλιεργήσει την αρετή, ώστε να κατακτήσει την ευτυχία, γίνονται αυτοσκοπός ματαιώνοντας όλες τις ηθικές αξίες.

Βρισκόμαστε μπροστά στη θεοποίηση του εργαλείου, που σε τελική ανάλυση υπόκειται επίσης σε αχρηστία, αφού καλείται να παίξει ένα ρόλο καταδικασμένο εξαρχής. Η συσσώρευση του πλούτου δεν ισοδυναμεί με την αυτόματη απόκτηση της ευτυχίας, αφού η ευτυχία επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την αληθινή επαφή με τους άλλους ανθρώπους. Είναι σαν να προσπαθεί κανείς να εξαγοράσει κάτι που δεν εξαγοράζεται: «τα εξωτερικά αγαθά έχουν όριο, όπως κάθε εργαλείο, και καθετί το χρήσιμο είναι χρήσιμο ως προς κάτι το συγκεκριμένο». (1323b 7 – 8).

Με δεδομένο ότι η κατάκτηση του άμετρου πλούτου αποτελεί εμμονή – ο άμετρος πλούτος είναι άχρηστος για τον κάτοχό του – γίνεται σαφές ότι ο άνθρωπος είναι παγιδευμένος μέσα στα δόκανα που ο ίδιος έστησε. Οι εμμονές, ως ψυχικές στρεβλώσεις, απορροφούν όλη τη δράση των κατόχων τους σηματοδοτώντας την ύψιστη υπερβολή. Τελικά, αυτό που απομένει είναι η συγκομιδή απολαύσεων ως αντιστάθμισμα της αποξένωσης απέναντι στους άλλους.

Ο Marc Roche στο βιβλίο του «Καπιταλισμός εκτός Νόμου» αναφέρεται στον επικεφαλής της εταιρίας Glencore, Ιβάν Γκλέιζενμπεργκ, πρώην χρηματιστή και νυν πολυεκατομμυριούχο: «ο Ιβαν Γκλέιζενμπεργκ δεν ανέχεται να του αντιστέκονται και απεχθάνεται την ήττα. Η ένταση και το πάθος που χαρακτηρίζουν την επαγγελματική του ζωή τον καθιστούν έναν ξεχωριστό επιχειρηματία. Είναι ένας δύσκολος στην επικοινωνία επαγγελματίας, με άσχημους τρόπους και υπαινικτικό χιούμορ. Παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών, το αφεντικό έχει υιοθετήσει στη ζωή του χαμηλούς τόνους. Η βίλα του δεν είναι πολυτελής και δεν τη διακοσμούν έργα γνωστών καλλιτεχνών. Είναι επίσης απίστευτο ότι ο δισεκατομμυριούχος αυτός δεν έχει ούτε γιοτ ούτε ιδιωτικό αεροπλάνο!… Δυνατός σαν τον ταύρο καθώς είναι, ο μάνατζερ αυτός δε θέλει να μένει πίσω. Δουλεύει σαν τρελός. “Πρέπει να θυσιάσουμε πολλά πράγματα στην αρχή της καριέρας μας, αν θέλουμε να πετύχουμε” έγραψε στο περιοδικό της παλιάς εμπορικής σχολής του στην Καλιφόρνια… είναι η ενσάρκωση της προσήλωσης στην εργασία. Δε φεύγει ποτέ το Σαββατοκύριακο, δουλεύει τα Σάββατα και περνά την Κυριακή του στο τηλέφωνο. Οι πραγματικές διακοπές, εκείνες χωρίς μέιλ και τηλέφωνα, έχουν προ πολλού ξεχαστεί… Συναντηθήκαμε στο «Four Seasons» του Σεμινιάκ, το σικ παραθαλάσσιο θέρετρο του ινδονησιακού νησιού, για ένα βιαστικό πρόγευμα. Η όψη του δεν ήταν καλή, ενώ το χλωμό του πρόσωπο κάνει αντίθεση με τους μαυρισμένους τουρίστες που συνωστίζονται μπροστά στο μπουφέ. Δεν τίθεται θέμα να ξεκουραστεί στην αμμουδιά ή να περάσει το βράδυ του στα μπαρ… Αυτός ο αιώνια ξεριζωμένος περνά τη ζωή του παντού και πουθενά, από πολυτελή ξενοδοχεία σε σάλες business class και από αίθουσες συσκέψεων σε κέντρα αναζωογόνησης».

Κι εδώ δε χρειάζεται να γίνει λόγος για τις ατασθαλίες, τη διαπλοκή και το αδίστακτο που συνοδεύουν τα υπέρογκα κέρδη των εταιρειών, όπως είναι η πρόθεση του Roche. Εδώ αρκεί να σταθεί κανείς στον τρόπο ζωής, όπως τουλάχιστον περιγράφεται, για να αναρωτηθεί για το είδος της ευτυχίας που αναζητείται: «Αν και δηλώνει ότι δεν αγχώνεται, το σφίξιμο στο στομάχι συχνά δεν τον αφήνει να κοιμηθεί. Πρέπει να έχεις γερά νεύρα, γιατί το “μαγαζί” επενδύει σε πολλές επικίνδυνες χώρες, όπου οι άλλοι δεν πηγαίνουν καν».

Έχοντας υπόψη τα δισεκατομμύρια που υπάρχουν στην άκρη, ως απόλυτο εχέγγυο για την εξασφάλιση όλων των απολαύσεων, γίνεται αντιληπτό ότι τελικά η απόλαυση είναι η ίδια η συσσώρευση του πλούτου: «Αλλά αξίζει τον κόπο. Κατά τη συζήτησή μας μία λέξη επανέρχεται συνεχώς: το χρήμα».

Άραγε τι θα έλεγε ο Αριστοτέλης αν συναντούσε ανθρώπους σαν το Γκλέιζενμπεργκ; Το σίγουρο είναι ότι στις πρώτες σελίδες του έβδομου βιβλίου των Πολιτικών του αναφέρει: «ευτυχισμένη ζωή, είτε με την έννοια της χαράς είτε της αρετής είτε και των δύο, έχουν όσοι άνθρωποι κοσμούνται σε μεγαλύτερο βαθμό με υψηλό ήθος και πνεύμα ανώτερο, κατέχουν όμως μέτρια υλική περιουσία, και όχι όσοι κατέχουν περισσότερα υλικά αγαθά από όσα πραγματικά χρειάζονται, υστερούν όμως στα πρώτα». (1323b 1 – 6).

Η κοινωνία που έχει τους Γκλέινζενμπεργκς ως πρότυπα είναι η κοινωνία που πλέον στερείται αξιών. Κι αυτή είναι η πιο κραυγαλέα χρεοκοπία. Η μετατροπή της ψύχωσης σε αντικείμενο μίμησης σηματοδοτεί το σύνδρομο που παίρνει ομαδικές διαστάσεις. Με αυτούς τους όρους, δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτε περισσότερο από τη βαρβαρότητα, αφού οι Γκλέινζενμπεργκς είναι αδύνατο να υποχωρήσουν μπροστά σε οτιδήποτε, αν μυριστούν κέρδος. Η αποδοχή της επιτυχίας και της επαγγελματικής καταξίωσης με τέτοια κριτήρια είναι η νεύρωση που γίνεται ιδεολογία. Κι αυτός είναι ο πιο επαίσχυντος αμοραλισμός.

Ο κυνισμός και η χυδαιότητα της επιβολής δεν μπορούν παρά να στραφούν και στην ελαστικοποίηση της νομοθεσίας προκειμένου να διευκολυνθούν. Η καταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων, η διάλυση του περιβάλλοντος, η διαφθορά πολιτικών προσώπων, η φορολόγηση των φτωχών, η διαπλοκή των μέσων, η κοινωνική βία, με δυο λόγια το δίκιο του οικονομικά ισχυρού, που πλέον γίνεται με τρόπο απροκάλυπτο, σηματοδοτούν τη νέα εποχή (ή μήπως είναι έτσι από παλιά;) των εταιρειών που ελέγχουν τον κόσμο (όπως και να ‘χει οι εταιρείες είναι σύγχρονο φαινόμενο).

Γι’ αυτό ο Αριστοτέλης τονίζει ότι τα πρότυπα που κυριαρχούν στην κοινωνία θα ρυθμίσουν εν πολλοίς και το πολίτευμα. Γιατί όταν το κυρίαρχο πρότυπο ζωής στηρίζεται στη δυνατότητα της κατανάλωσης δεν μπορεί παρά να κυριαρχήσουν οι Γκλέινζενμπεργκς. Κι όταν κυριαρχεί αυτό το μοντέλο τότε και τα πολιτεύματα, που καθορίζουν την οικονομική οργάνωση, δεν μπορούν παρά να στραφούν σ’ αυτό.

Ο άνθρωπος δεν κατάφερε να ιεραρχήσει τις αξίες που θα τον οδηγήσουν στην ευτυχία: «με τις ίδιες αποδείξεις ευδαίμων πόλη είναι η άριστη και η ευημερούσα πόλη. Είναι αδύνατο να ευημερούν οι άνθρωποι που δεν προβαίνουν στις σωστές ενέργειες. Τίποτε καλό δεν μπορεί να κάνει ούτε άνθρωπος ούτε πόλη χωρίς αρετή και φρόνηση. Ανδρεία, δικαιοσύνη και φρόνηση <και σωφροσύνη> ως γνωρίσματα της πόλης έχουν την ίδια σημασία και μορφή που έχουν και οι αρετές για τις οποίες, όποιος άνθρωπος τις διαθέτει χαρακτηρίζεται <ανδρείος και> δίκαιος, φρόνιμος και συνετός». (1323b 29 – 36)

Αν, λοιπόν, κανείς αναρωτιέται γιατί η πολιτειακή οργάνωση δεν είναι δίκαιη, ο Αριστοτέλης θα απαντούσε γιατί πριν απ’ όλα οι άνθρωποι που αποτελούν την πόλη δεν είναι δίκαιοι. Με βήματα σταθερά κινούμαστε προς την ανάδειξη της παιδείας σε φλέγον πολιτικό ζήτημα, αφού θα λειτουργήσει ως ύψιστος διαμορφωτικός παράγοντας των πολιτών, που, μοιραία, θα καθορίσει και το χαρακτήρα του πολιτεύματος.

Αριστοτέλης, Πολιτικά

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΞΕΝΟΦΩΝ, ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΞΕΝ ΚΠαιδ 4.2.38–4.2.47

Ο Κύρος προτείνει αυτοσυγκράτηση και συμπεριφορά που δεν θα προκαλέσει τους συμμάχους

Πέρσες και Μήδοι επιτέθηκαν με επιτυχία εναντίον των Ασσυρίων (βλ. και ΞΕΝ ΚΠαιδ 3.3.43–3.3.55), οι οποίοι, εξαιτίας και του θανάτου του βασιλιά τους, εγκατέλειψαν τη νύχτα το στρατόπεδό τους και τράπηκαν σε φυγή. Παράλληλα, οι Υρκάνιοι αυτομόλησαν και προστέθηκαν στο στράτευμα των Μήδων. Ο Κύρος τούς καταδίωξε και αυτοί εγκατέλειψαν για μια ακόμη φορά το στρατόπεδό τους. Τότε ο ηγέτης των Περσών συγκέντρωσε όσους ήταν υπεύθυνοι για την τροφοδοσία και σίτιση του εχθρικού στρατού και τους διέταξε να φροντίσουν για το γεύμα του στρατεύματος.

[4.2.38] οἱ μὲν δὴ ταῦτ’ ἀκούσαντες
πολλῇ σπουδῇ τὰ παρηγγελμένα ἔπραττον· ὁ δὲ συγκαλέσας
τοὺς ταξιάρχους ἔλεγε τοιάδε· Ἄνδρες φίλοι, γιγνώσκο-
μεν ὅτι νῦν ἔξεστιν ἡμῖν προτέροις τῶν ἀπόντων συμμάχων
ἀρίστου τυχεῖν καὶ τοῖς μάλιστα ἐσπουδασμένοις σίτοις καὶ
ποτοῖς χρῆσθαι· ἀλλ’ οὔ μοι δοκεῖ τοῦτ’ ἂν τὸ ἄριστον πλέον
ὠφελῆσαι ἡμᾶς ἢ τὸ τῶν συμμάχων ἐπιμελεῖς φανῆναι, οὐδ’
ἂν αὕτη ἡ εὐωχία ἰσχυροτέρους τοσοῦτον ποιῆσαι ὅσον εἰ
δυναίμεθα τοὺς συμμάχους προθύμους ποιεῖσθαι. [4.2.39] εἰ δὲ τῶν
νυνὶ διωκόντων καὶ κατακαινόντων τοὺς ἡμετέρους πολεμίους
καὶ μαχομένων, εἴ τις ἐναντιοῦται, τούτων δόξομεν οὕτως
ἀμελεῖν ὥστε καὶ πρὶν εἰδέναι πῶς πράττουσιν ἠριστηκότες
φαίνεσθαι, ὅπως μὴ αἰσχροὶ μὲν φανούμεθα, ἀσθενεῖς δ’
ἐσόμεθα συμμάχων ἀποροῦντες. τὸ δὲ τῶν κινδυνευόντων
καὶ πονούντων ἐπιμεληθῆναι ὅπως εἰσιόντες τὰ ἐπιτήδεια
ἕξουσιν, αὕτη ἂν ἡμᾶς ἡ θοίνη πλείω εὐφράνειεν, ὡς ἐγώ
φημι, ἢ τὸ παραχρῆμα τῇ γαστρὶ χαρίσασθαι. [4.2.40] ἐννοήσατε
δ’, ἔφη, ὡς εἰ μηδ’ ἐκείνους αἰσχυντέον ἦν, οὐδ’ ὣς ἡμῖν νῦν
προσῆκεν οὔτε πλησμονῆς πω οὔτε μέθης· οὐ γάρ πω δια-
πέπρακται ἡμῖν ἃ βουλόμεθα, ἀλλ’ αὐτὰ πάντα νῦν ἀκμάζει
ἐπιμελείας δεόμενα. ἔχομεν γὰρ ἐν τῷ στρατοπέδῳ πολε-
μίους πολλαπλασίους ἡμῶν αὐτῶν, καὶ τούτους λελυμένους·
οὓς καὶ φυλάττεσθαι ἔτι προσήκει καὶ φυλάττειν, ὅπως ὦσι
καὶ οἱ ποιήσοντες ἡμῖν τὰ ἐπιτήδεια· ἔτι δ’ οἱ ἱππεῖς ἡμῖν
ἄπεισι, φροντίδα παρέχοντες ποῦ εἰσι· κἂν ἔλθωσιν, εἰ
παραμενοῦσιν. [4.2.41] ὥστ’, ὦ ἄνδρες, νῦν μοι δοκεῖ τοιοῦτον σῖτον
ἡμᾶς προσφέρεσθαι δεῖν καὶ τοιοῦτον ποτὸν ὁποῖον ἄν τις
οἴεται μάλιστα σύμφορον εἶναι πρὸς τὸ μήτε ὕπνου μήτε
ἀφροσύνης ἐμπίμπλασθαι. [4.2.42] ἔτι δὲ καὶ χρήματα πολλά ἐστιν
ἐν τῷ στρατοπέδῳ, ὧν οὐκ ἀγνοῶ ὅτι δυνατὸν ἡμῖν κοινῶν
ὄντων τοῖς συγκατειληφόσι νοσφίσασθαι ὁπόσα ἂν βουλώ-
μεθα· ἀλλ’ οὔ μοι δοκεῖ τὸ λαβεῖν κερδαλεώτερον εἶναι τοῦ
δικαίους φαινομένους ἐκείνοις τούτῳ πρίασθαι ἔτι μᾶλλον
αὐτοὺς ἢ νῦν ἀσπάζεσθαι ἡμᾶς. [4.2.43] δοκεῖ δέ μοι, ἔφη, καὶ τὸ
νεῖμαι τὰ χρήματα, ἐπειδὰν ἔλθωσι, Μήδοις καὶ Ὑρκανίοις
καὶ Τιγράνῃ ἐπιτρέψαι· καὶ ἤν τι μεῖον ἡμῖν δάσωνται,
κέρδος ἡγεῖσθαι· διὰ γὰρ τὰ κέρδη ἥδιον ἡμῖν παραμενοῦσι.
[4.2.44] τὸ μὲν γὰρ νῦν πλεονεκτῆσαι ὀλιγοχρόνιον ἂν τὸν πλοῦτον
ἡμῖν παράσχοι· τὸ δὲ ταῦτα προεμένους ἐκεῖνα κτήσασθαι
ὅθεν ὁ πλοῦτος φύεται, τοῦτο, ὡς ἐγὼ δοκῶ, ἀεναώτερον ἡμῖν
δύναιτ’ ἂν τὸν ὄλβον καὶ πᾶσι τοῖς ἡμετέροις παρέχειν. [4.2.45] οἶμαι
δ’, ἔφη, καὶ οἴκοι ἡμᾶς τούτου ἕνεκα ἀσκεῖν καὶ γαστρὸς
κρείττους εἶναι καὶ κερδέων ἀκαίρων, ἵν’, εἴ ποτε δέοι,
δυναίμεθα αὐτοῖς συμφόρως χρῆσθαι· ποῦ δ’ ἂν ἐν μείζοσι
τῶν νῦν παρόντων ἐπιδειξαίμεθ’ ἂν τὴν παιδείαν ἐγὼ μὲν
οὐχ ὁρῶ. [4.2.46] ὁ μὲν οὕτως εἶπε. συνεῖπε δ’ αὐτῷ Ὑστάσπας
ἀνὴρ Πέρσης τῶν ὁμοτίμων ὧδε· Δεινὸν γάρ τἂν εἴη, ὦ
Κῦρε, εἰ ἐν θήρᾳ μὲν πολλάκις ἄσιτοι καρτεροῦμεν, ὅπως
θηρίον τι ὑποχείριον ποιησώμεθα καὶ μάλα μικροῦ ἴσως
ἄξιον· ὄλβον δὲ ὅλον πειρώμενοι θηρᾶν εἰ ἐμποδών τι ποιη-
σαίμεθα γενέσθαι ἡμῖν ἃ τῶν μὲν κακῶν ἀνθρώπων ἄρχει,
τοῖς δ’ ἀγαθοῖς πείθεται, οὐκ ἂν πρέποντα ἡμῖν δοκοῦμεν
ποιεῖν. [4.2.47] ὁ μὲν οὖν Ὑστάσπας οὕτως εἶπεν· οἱ δ’ ἄλλοι
πάντες ταῦτα συνῄνουν. ὁ δὲ Κῦρος εἶπεν· Ἄγε δή, ἔφη,
ἐπειδὴ ὁμονοοῦμεν ταῦτα, πέμψατε ἀπὸ λόχου ἕκαστος πέντε
ἄνδρας τῶν σπουδαιοτάτων· οὗτοι δὲ περιιόντες, οὓς μὲν ἂν
ὁρῶσι πορσύνοντας τὰ ἐπιτήδεια, ἐπαινούντων· οὓς δ’ ἂν
ἀμελοῦντας, κολαζόντων ἀφειδέστερον ἢ ὡς δεσπόται. οὗτοι
μὲν δὴ ταῦτα ἐποίουν.

***
Εκείνοι λοιπόν ακούοντας αυτές τις διαταγές με πολλή προθυμία τις εκτελούσαν. Εκείνος εκάλεσε έπειτα τους ταγματάρχες και τους είπε τα εξής: Καταλαβαίνω, φίλοι μου, ότι τώρα μπορούμε μεις να γευματίσωμε πρωτύτερα από τους απόντας συμμάχους μας και να χρησιμοποιήσωμε με πολλή φροντίδα και επιμέλεια τα παρασκευασθέντα φαγητά και ποτά∙ αλλά δεν μου φαίνεται πως το γεύμα αυτό μπορεί να μας ωφελήση περισσότερο από το να φανούμε πως φροντίζομε για τους συμμάχους, ουδέ νομίζω πως το πλούσιο αυτό γεύμα μπορεί να μας κάνη τόσο δυνατούς, όσο θα γίνωμε, αν δυνηθούμε να κάμωμε πρόθυμους τους συμμάχους μας. Αν τώρα φανούμε ότι τόσο παραμελούμε εκείνους που καταδιώκουν και φονεύουν τους εχθρούς μας και μάχονται εναντίον των ανθισταμένων, ώστε να φαίνεται πως έχομε γευματίσει προτού μάθωμε τι κάνουν, φοβούμαι μήπως φανούμε αξιοκατάκριτοι και μήπως στερούμενοι συμμάχων αδυνατίσωμε. Η φροντίδα μας για κείνους που κινδυνεύουν και κοπιάζουν να βρουν τρόφιμα, όταν επανέλθουν, μπορεί να μας ευχαριστήση περισσότερο, κατά τη γνώμη μου, παρά το να φάμε τώρα αμέσως και να ευχαριστηθούμε. Σκεφθήτε ότι, και αν υποθέσωμε πως δεν πρέπει να ντραπούμε εκείνους, ουδέ σ' αυτή την περίπτωση ακόμη πρέπει τώρα να τρώμε αφθόνως και να μεθούμε. Γιατί δεν έχομε κατορθώσει όσα επιθυμούμε, αλλά όλα πάλι τώρα έχουν ανάγκη από μεγάλες φροντίδες. Γιατί έχομε στο στρατόπεδο εχθρούς πολύ περισσότερους από μας, και μάλιστα ελεύθερους (όχι περιωρισμένους), από τους οποίους πρέπει να προφυλασσόμαστε ακόμη, και να τους φρουρούμε για να έχωμε και μεις εκείνους που θα μας ετοιμάσουν τρόφιμα. Ακόμη απουσιάζει το ιππικό μας, και μας κάνει να σκεπτόμαστε πού άραγε να βρίσκεται∙ και αν έλθη (σκεπτόμαστε) αν θα μείνη μαζί μας. Ώστε, φίλοι μου, μου φαίνεται πως τώρα πρέπει να φάμε τέτοιο φαΐ, και να πιούμε τέτοιο ποτό, που καθένας νομίζει πως μπορεί να είναι συντελεστικώτατο εις το να μη κοιμόμαστε πολύ (ένεκα της πολυφαγίας) και να μη χάνωμε τα λογικά μας (ένεκα της μέθης). Ακόμη και πράγματα υπάρχουν πολλά στο στρατόπεδο, από τα οποία δεν αγνοώ πως μπορούμε να σφετερισθούμε όσα θέλομε, ενώ είναι κοινά σε όλους που τα πήραν. Αλλά δεν φρονώ ότι το να πάρωμε αυτά είναι ωφελιμώτερο σε μας από το να φαινώμαστε σε κείνους που καταδιώκουν τους εχθρούς δίκαιοι, και να κατορθώσωμε μ' αυτό να μας αγαπούν ακόμη περισσότερο από όσο τώρα μας αγαπούν. Έχω τη γνώμη, είπε, να παραχωρήσωμε την άδεια στους Μήδους, τους Υρκανίους και τον Τιγράνη να μοιράσουν, όταν επιστρέψουν, τα πράγματα των ηττημένων εχθρών. Και νομίζω ότι πρέπει να το θεωρήτε κέρδος, αν μας δώσουν λιγώτερα, γιατί εξ αιτίας του κέρδους με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα μείνουν πλησίον μας. Γιατί το να πάρωμε εμείς τώρα περισσότερα, θα μας δώση ολιγοχρόνιο πλούτο. Το να αφήσωμε όμως αυτά και να αποκτήσωμε εκείνα από τα οποία γεννάται ο πλούτος, τούτο, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να δώση σε μας και όλους τους απογόνους μας διαρκέστερο πλούτο. Νομίζω ακόμη, είπε, ότι και στην πατρίδα μας για τούτο γυμναζόμαστε να μη νικόμαστε από το φαγητό και τα άκαιρα κέρδη, για να μπορούμε, οσάκις παρουσιαστή ανάγκη, να τα χρησιμοποιούμε για το συμφέρον μας. Εγώ βέβαια δε βλέπω σε τι πράγματα μεγαλύτερα από τα παρόντα μπορούμε να δείξωμε την εκπαίδευσή μας. Ο Κύρος έτσι μίλησε. Συνηγόρησε δε και ο ευπατρίδης Πέρσης Υστάσπας, και είπε τα εξής: Άτοπο βέβαια, Κύρε, θα ήτο, αν στο κυνήγι πολλές φορές υποφέρωμε νηστικοί για να πιάσωμε κάποιο θηρίο, που ίσως πολύ λίγο αξίζει∙ ενώ δε φροντίζομε να λάβωμε ολόκληρη ευτυχία, νομίζω ότι κάνομε ανάρμοστα σε μας, εάν θα κάμωμε να μας εμποδίζουν εκείνα τα πάθη που εξουσιάζουν τους άντρες, εξουσιάζονται όμως υπό των γυναικών. Ο Υστάσπας λοιπόν αυτά είπε∙ και όλοι οι άλλοι συμφώνησαν σ' αυτά. Ο δε Κύρος είπε: Εμπρός λοιπόν, επειδή όλοι σ' αυτά συμφωνούμε, ας στείλη καθένας από το λόχο του πέντε άντρες τους πλέον σπουδαίους και πρόθυμους. Και αυτοί περιφερόμενοι στο στρατόπεδο, όσους βλέπουν ότι ετοιμάζουν τα τρόφιμα, ας τους επαινούν, όσους όμως βρίσκουν να παραμελούν τούτο, ας τους τιμωρούν αυστηρότερα από όσο τους τιμωρούν οι αφεντάδες τους. Αυτοί λοιπόν τούτα έπραττον.