Δευτέρα 30 Οκτωβρίου 2017

ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τῶν πρὸς Ἀλέξανδρον συνθηκῶν (26-30)

[26] Τὸ μὲν οὖν περὶ τὰ πλοῖα πρὸς τοῖς ἄλλοις τοῖς προειρημένοις ὁ Μακεδὼν τηλικοῦτον παρέβη· τὸ δὲ ὑβριστικώτατον καὶ ὑπεροπτικώτατον τῶν Μακεδόνων τὸ πρώην γεγενημένον ἐστί, τὸ τολμῆσαι εἰσπλεῦσαι εἰς τὸν Πειραιᾶ παρὰ τὰς κοινὰς ἡμῖν πρὸς αὐτοὺς ὁμολογίας. καὶ τοῦτ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οὐχ ὅτι μία τριήρης ἦν, μικρὸν ὑποληπτέον, ἀλλ᾽ ὅτι ἀπόπειρα ἐγένετο, εἰ περιοψόμεθα, ἵνα μετὰ πλειόνων αὐτοῖς ἐγγένηται τοῦτο πράττειν, καὶ ὅτι οὐκ ἐφρόντισαν τῶν κοινῶν δογμάτων, καθάπερ οὐδὲ τῶν προειρημένων.

[27] ἐπεὶ ὅτι γε τοῦτο παράδυσις ἦν κατὰ μικρὸν καὶ ἐθισμὸς τοῦ ἀνέχεσθαι ἡμᾶς τοὺς τοιούτους εἴσπλους, κἀκεῖθεν δῆλον· τῷ γὰρ τὸν τότε ἐπὶ τῆς νεὼς εἰσπλεύσαντα, ὃν ἔδει εὐθὺς μετὰ τῆς τριήρους ὑφ᾽ ὑμῶν ἀπολωλέναι, αἰτεῖσθαι ναυπηγήσασθαι μικρὰ πλοῖα ἐν τοῖς ἡμετέροις λιμέσι πῶς οὐ καταφανὲς ὅτι ἀντὶ τοῦ εἰσπλεῖν τὸ εὐθὺς ἔνδον εἶναι ἐμηχανῶντο; καὶ εἰ λεπτὰ πλοῖα ὑπομενοῦμεν, ὀλίγον ὕστερον καὶ τριήρεις· καὶ εἰ τὸ πρῶτον ὀλίγας, μικρῷ ὕστερον πολλάς.

[28] οὐ γὰρ δὴ ἔστι γ᾽ εἰπεῖν ὡς Ἀθήνησι μὲν ἀφθόνων ὄντων τῶν ναυπηγησίμων ξύλων, τῶν μόγις καὶ πόρρωθεν εἰσκομιζομένων, ἐν δὲ τῇ Μακεδονίᾳ ἐπιλελοιπότων, τῇ καὶ τοῖς ἄλλοις τοῖς βουλομένοις εὐτελέστατα καθισταμένῃ, ἀλλ᾽ ᾤονθ᾽ ἅμα τε ναυπηγήσεσθαι ἐνταῦθα καὶ πληρώσεσθαι ἐν τῷ λιμένι [τῷ προειρημένῳ], ἐν ταῖς κοιναῖς ὁμολογίαις διειρημένον μηδὲν τοιοῦτον εἰσδέχεσθαι, καὶ τοῦτ᾽ ἐξέσεσθαι ἐπὶ πλέον ἀεὶ ποιεῖν.

[29] οὕτω πανταχόθεν καταπεφρονηκότως ἐκεῖνοι τῇ πόλει χρῶνται διὰ τοὺς ἐντεῦθεν διδασκάλους τοὺς ὑπαγορεύοντας αὐτοῖς ἃ δεῖ ποιεῖν· οὕτω δὲ κατεγνώκασι μετὰ τούτων ἀδιήγητόν τινα τῆς πόλεως ἔκλυσιν καὶ μαλακίαν, καὶ οὔτε πρόνοιαν περὶ τῶν μελλόντων εἶναι, οὔτε λογισμὸν οὐδένα παραγίγνεσθαι τίνα τρόπον χρῆται ὁ τύραννος ταῖς κοιναῖς ὁμολογίαις.

[30] αἷς ἐγὼ διακελεύομαι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πείθεσθαι, καθάπερ ἐδίδαξα, καὶ διαβεβαιωσαίμην ἄν, ὡς τοῦθ᾽ ἡλικίας ἔχων, ἅμα καὶ τῷ δικαίῳ ἡμᾶς ἀνεγκλήτως καὶ τοῖς καιροῖς ἀσφαλέστατα χρήσεσθαι τοῖς ἐπὶ τὸ συμφέρον κατεπείγουσιν. καὶ γὰρ ἔτι προσγέγραπται ‹ἐν› ταῖς συνθήκαις, «ἐὰν βουλώμεθα τῆς κοινῆς εἰρήνης μετέχειν»· τὸ δ᾽ «ἐὰν βουλώμεθα» ἐστὶν ἅμα καὶ τοὐναντίον, εἰ ἄρα ποτὲ δεῖ παύσασθαι αἰσχρῶς ἑτέροις ἀκολουθοῦντας, ἢ μηδ᾽ ἀναμνησθῆναι μηδεμιᾶς φιλοτιμίας τῶν ἐξ ἀρχαιοτάτου καὶ πλείστων καὶ μάλιστα πάντων ἀνθρώπων ἡμῖν ὑπαρχουσῶν. ἐὰν οὖν κελεύητ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, γράψω, καθάπερ αἱ συνθῆκαι κελεύουσι, πολεμεῖν τοῖς παραβεβηκόσιν.

***
[26] Εκτός από τις άλλες περιπτώσεις που έχω προαναφέρει, το επεισόδιο με τα πλοία ήταν μεγάλη παραβίαση της συνθήκης εκ μέρους του Μακεδόνα βασιλιά. Αλλά η πιο αλαζονική και υπεροπτική ενέργεια των Μακεδόνων είναι αυτή που έχει γίνει προσφάτως, το θράσος τους δηλαδή να μπουν στο λιμάνι του Πειραιά, παραβιάζοντας τις κοινές συνθήκες που έχουμε συνάψει με αυτούς. Το γεγονός, Αθηναίοι, ότι ήταν μία μόνο τριήρης, δεν πρέπει να θεωρηθεί σαν ένα ασήμαντο επεισόδιο, αλλά ότι έγινε μια δοκιμή να δουν αν θα αδιαφορήσουμε, για να το επαναλάβουν σε μεγαλύτερη κλίμακα (: με περισσότερα πλοία), και έδειξε ακόμη ότι δεν λογάριασαν τις κοινές αποφάσεις, όπως ακριβώς αδιαφόρησαν και για όσα ανέφερα προηγουμένως.

[27] Το ότι η ενέργεια αυτή ήταν μια προσπάθεια παρείσδυσης και ένας σταδιακός εθισμός, ώστε να ανεχόμαστε τέτοιες εισόδους πλοίων στα λιμάνια μας, γίνεται φανερό από το ακόλουθο περιστατικό: το ότι ο άνθρωπος του πλοίου που μπήκε στο λιμάνι μας, τον οποίο έπρεπε να τον είχατε αφανίσει μαζί με το πλοίο του από την πρώτη κιόλας στιγμή, ζήτησε την άδεια να ναυπηγήσει εμπορικά πλοία μικρής χωρητικότητας στα λιμάνια μας, αυτό το πράγμα δηλαδή δεν καθιστά ολοφάνερο ότι με αυτές τις κομπίνες απέβλεπαν όχι απλώς να μπουν στο λιμάνι μας αλλά ότι θα βρίσκονται σ᾽ αυτό από την πρώτη στιγμή; Και, αν στην αρχή ανεχθούμε μικρά εμπορικά πλοία, λίγο αργότερα θα ανεχθούμε και πολεμικά· και, αν στην αρχή λίγα, ύστερα από λίγο πολλά.

[28] Γιατί δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως στην Αθήνα υπάρχει άφθονη ναυπηγήσιμη ξυλεία, την οποία φέρνουμε με δυσκολία και από μακριά, ενώ στη Μακεδονία, η οποία προμηθεύει πάμφθηνα την ξυλεία της σε όσους θέλουν να την χρησιμοποιήσουν, ενέσκηψε τελευταία έλλειψη. Όχι, αλλά φαντάζονται ότι θα μπορούν να ναυπηγούν εδώ τα πλοία τους και ταυτόχρονα να βρίσκουν και πληρώματα στο λιμάνι μας, παρόλο που έχει διατυπωθεί ρητά στις κοινές συμφωνίες ότι δεν επιτρέπεται κάτι τέτοιο, και ότι θα μπορούν όλο και περισσότερο να κάνουν αυτό συνεχώς και στο μέλλον.

[29] Με τόση περιφρόνηση από κάθε άποψη συμπεριφέρονται εκείνοι προς την πόλη μας, αφού έχουν τους καθοδηγητές τους, οι οποίοι από εδώ τους υπαγορεύουν όσα πρέπει να κάνουν. Με την υποστήριξη αυτών έχουν γνωματεύσει σε βάρος της πόλης μας ότι βρίσκεται σε κατάσταση έκλυσης και νωθρότητας, τέτοια που δεν περιγράφεται, και ότι δε λαμβάνεται καμιά πρόνοια για το μέλλον ούτε καταλήγουμε σε καμιά σκέψη για το πώς αντιλαμβάνεται ο τύραννος τις κοινές συμφωνίες.

[30] Όπως ακριβώς σας εξήγησα, Αθηναίοι, συνεχίζω να σας προτρέπω να τηρείτε αυτές τις συμφωνίες, και, στην ηλικία που βρίσκομαι, θα μπορούσα να σας διαβεβαιώσω ότι και το δίκαιό μας θα διεκδικήσουμε, χωρίς τον κίνδυνο να κατηγορηθούμε, και ταυτόχρονα θα μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε με τον πλέον ασφαλή τρόπο τις περιστάσεις (: ευκαιρίες), που μας πιέζουν ασφυκτικά στην εξασφάλιση των συμφερόντων μας. Πράγματι, έχει προστεθεί στις συνθήκες ένας ακόμη όρος: «αν επιθυμούμε να συμμετέχουμε στην κοινή ειρήνη». Αυτό το «εάν επιθυμούμε» σημαίνει ταυτόχρονα και το αντίθετο, αν ίσως κάποτε πρέπει να παύσουμε να ακολουθούμε κατά τρόπο δουλικό τις εντολές άλλων ή αν μας υποχρεώνουν να μη θυμόμαστε κανένα από εκείνα τα υψηλά ιδεώδη, που υπήρχαν σε μας σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από όλους τους άλλους ανθρώπους. Αν λοιπόν με προτρέπετε, Αθηναίοι, θα προτείνω και εγγράφως, όπως ακριβώς υπαγορεύουν οι συνθήκες, να κηρύξουμε πόλεμο εναντίον αυτών που τις παραβιάζουν.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΙ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ


'Eνας μύθος για τη ζωή και το θάνατο
 
Διάλεξα τους ομηρικούς και τους Ορφικούς μύθους πρώτα από όλα, για να σας μιλήσω για τη δημιουργία του κόσμου.

Ο Όμηρος λοιπόν μας λέει, ότι οι Θεοί και όλα τα πλάσματα της γης, προήλθαν από το ρεύμα του Ωκεανού που περιζώνει τον κόσμο, και ότι η Τηθύς ήταν η μητέρα όλων των παιδιών του.

Οι Ορφικοί μύθοι πάλι λένε , πως ο Άνεμος ξελόγιασε τη μαυροφτέρουγη Νύχτα, τη θεά που ακόμα και ο Δίας σεβόταν και αυτή τότε γέννησε ένα ασημένιο αυγό μέσα στους κόλπους του σκότους και ότι από αυτό το αυγό βγήκε ο Έρωτας και έβαλε σε κίνηση το Σύμπαν.

Ο Έρωτας είχε διπλό φύλο, χρυσά φτερά και τέσσερα κεφάλια και εκείνη, η Νύχτα, ζούσε μαζί του σε ένα σπήλαιο προβάλλοντας η ίδια σα τριάδα, δηλαδή σαν Νύχτα, σαν Τάξη και σαν Δικαιοσύνη. Και ο Έρωτας δημιούργησε τη γη, τον ουρανό, τον ήλιο και τη σελήνη» (Ρομπερτ Γκρειβς ).

Διάλεξα να μιλήσω για τη Δήμητρα και την Περσεφόνη γιατί πιστεύω ότι μέσα σε αυτό το μύθο εμπεριέχονται όλα τα παραπάνω. Και όπως μας λέει ο Κακριδής, ο μύθος έχει μέσα του ένα κόσμο που άλλοτε είναι εν μέρει λογικός και άλλοτε είναι άλογος. Ο μύθος, λέει, δεν έγινε για να είναι αισθητικά ωραίος αλλά για να ανταποκρίνεται σε άλλες έξεις της συνείδησης. Απλώς μπορεί να είναι και ωραίος.

Ο μύθος στον οποίο θα αναφερθώ είναι πολύ ωραίος, γιατί μέσα του περιέχει όλη τη διαδρομή του ανθρώπου, δηλαδή τη γέννηση και το θάνατο.

Και είναι αλήθεια πως το νήμα του κόσμου το κρατά ο Έρωτας και έπονται η τάξη και η δικαιοσύνη. Γιατί μέσα στη Νύχτα βρίσκεται το μυστικό του ανθρώπου, είναι αυτή η μαγική λειτουργία του σκοτεινού σημείου που δίδει τη κίνηση στο κόσμο, και όπως γνωρίζομε μέσα από το σκοτάδι ερχόμαστε και στο σκοτάδι πηγαίνουμε.

Από το σκοτάδι της Νύχτας, από το Έρεβος, βγήκε το πεπρωμένο, το γήρας, ο θάνατος, η εγκράτεια, ο ύπνος, τα όνειρα.

Η Δήμητρα, κόρη της Ρέας και του Κρόνου, Γη- Δα- Μήτηρ, Μητέρα Γη που κρύβει τα σπέρματα. Η λέξη Δα ήταν ένα πανάρχαιο όνομα για τη Γα- Γαία. Η Θεά αυτή λεγόταν Δα- μήτηρ ή Δα- μάτερ. Τη Δήμητρα την έλεγαν Θεσμοφόρο, γιατί έθετε τους θεσμούς, Λουσία και Ερυνία γιατί λούστηκε στο Λάδωνα για να της περάσει η οργή για τον Ποσειδώνα που τη βίασε. Την έλεγαν ακόμα Όμπνια που σημαίνει τροφή και ευδαιμονία.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μας πληροφορεί ότι είναι η μόνη που μάζευε το άγριο σιτάρι από τη γη όταν οι άνθρωποι δεν το γνώριζαν και τους έδωσε τους νόμους για να μπορούν να είναι δίκαιοι.

Η Δήμητρα είναι η οργωμένη γη, η γόνιμη. Δε θεωρήθηκε κατάλληλη για σύζυγος, όπως η Ήρα και δεν είναι ισότιμη με το πνεύμα. Είναι η αθάνατη πηγή της ζωής, είναι μια θεά ειρηνική με καλοσύνη και φροντίδα. Είναι όμως και μια θεά που αν δεν έχει τον έλεγχο οργίζεται τόσο πολύ που οι Θεοί τη φοβούνται.

Η Δήμητρα, από τον αδελφό της Δία γέννησε την Κόρη που όταν την έκλεψε ο Άδης απέκτησε όνομα και ονομάστηκε Περσεφόνη γιατί μόνο τότε έγινε γυναίκα.

Περσεφόνη σημαίνει αυτή που φέρει το Φόνο, αυτή που φέρνει την καταστροφή.

Περσεφάττα είναι από το Πτέρσις και εφάπτω δηλαδή αυτή που ρίχνει τη καταστροφή.

Και πράγματι η απαγωγή της έφερε την καταστροφή στη γη, γιατί ο πόνος της μάνας της τη ξέρανε.

Ο Ομηρικός ύμνος στη Δήμητρα λέει:

» Τη Δήμητρα την ομορφόμαλλη σεμνή θεά να ψάλλω αρχίζω, και τη λιγνοστράγαλη μαζί της θυγατέρα, που ο βροντερόφωνος Δίας άφηκε τον Άδη να αρπάξει, την ώρα που έπαιζε με τις πλουσιόστηθες κόρες του Ωκεανού μαζεύοντας λουλούδια σε λιβάδι ρόδα, κρόκους, μενεξέδες, κρίνους, υάκινθους κι ένα νάρκισσο που η Γη για να πλανέψει τη ροδόχρωμη παρθένα και να ευχαριστήσει τον αχόρταγο Άδη έφτιαξε, με τη θέληση του Δία τόσο εξαίσιο που δύσκολα θα αντιστεκόταν θνητός ή αθάνατος στην ομορφιά του. Και από τη ρίζα του ξεφύτρωσαν εκατό λουλούδια κι από τη γλυκιά ευωδιά του ολόκληρος ο πλατύς ουρανός που μας σκεπάζει και ολόκληρη η γη αναγάλλιασαν όπως και η αλμυρή άβυσσο της θάλασσας.»

Σε αυτό το πανέμορφο λουλούδι δεν αντιστάθηκε η κόρη και έτσι έγινε η βασίλισσα του Κάτω Κόσμου.

Κανείς δεν έλεγε στη μητέρα Δήμητρα πού πήγε η κόρη της. Μονάχα η Εκάτη την παρηγόρησε κι έψαχνε μαζί της να τη βρει.

Οργίστηκε η Δήμητρα και η γη ξεράθηκε. Γιατί αυτός ο αποχωρισμός είναι ίδιος με το θάνατο. Και αυτός ο αποχωρισμός είναι που θα κάνει την Κόρη, Περσεφόνη. Τότε θα γίνει ο απέραντος θρήνος, και θα βυθίσει στην κατάθλιψη τη μάνα και στο θρήνο την κόρη. Πόσο δύσκολος είναι ο αποχωρισμός από το αντικείμενο! Μέχρι τότε η παρθενικότητα της Κόρης δεν είχε θρήνο. Η αθωότητα δε σκέφτεται το θάνατο. Με αυτή τη βίαιη αρπαγή διαλύεται η σχέση μάνας-κόρης και θα μπορούσαμε πράγματι να σκεφτούμε πως η αλλαγή αντικειμένου είναι μια βίαιη πράξη.

Και πήρε ο Άδης την Κόρη μαζί του μέσα στα Τάρταρα, ο Άδης ο γιος των Τιτάνων, του Κρόνου και της Ρέας.

Ο Άδης, Άιδης ή Αιδωνεύς, «σπίτι του Άιδου» λεγόταν ο κάτω κόσμος που αργότερα ονομάστηκε Άδης. Άις Αιδης θα πει πολύ πιθανόν αόρατος, σε αντίθεση με τον ήλιο που είναι ορατός. Και Αίδιος που σημαίνει αιώνιος. (Karl Kerenyi Η Μυθολογία των Ελλήνων σελ 218)

Είχε βγει από την κοιλιά της μητέρας του, βρέθηκε στο στομάχι του πατέρα του, μαζί με τα αδέλφια του, και μετά συμφώνησαν και πήρε το βασίλειο του Κάτω Κόσμου. Στο Έρεβος.

Εκεί στο Έρεβος έγινε το παλάτι του Άδη και της Περσεφόνης. Είναι η Υποχθόνια περιοχή που στη μυθική γλώσσα είναι το σύμβολο του υποσυνείδητου και ο άρχοντάς του είναι ο Πλούτωνας.

Εκεί οι σκιές ψυχές των νεκρών έφταναν είτε συνοδευμένες από τον Ερμή ή μόνες τους. Έφταναν στη πεδιάδα με τους ασφοδέλους που ήταν πάντα σκεπασμένη με πάχνη μουντή. Ποτάμια τη διαπερνούσαν. Ο Αχέροντας το ποτάμι χωρίς χαρά, η πηγή της Λήθης που ήταν δίπλα στο λευκό κυπαρίσσι και, εάν έπινες από το νερό της, ξέχναγες την ιστορία και τη ζωή σου.

Στην Ελληνική μυθολογία υπάρχει επίσης μία θεότητα που έχει το όνομα μιας ψυχολογικής λειτουργίας. Είναι η Μνημοσύνη και αυτή στο βασίλειο του Άδη, μια πηγή που τη σκίαζε μια άσπρη λεύκα, από όπου έπιναν οι μυημένες ψυχές, σύμφωνα με τα λίγα που γνωρίζουμε για τα Ελευσίνια μυστήρια. Η Μνημοσύνη, ήταν η μητέρα των Μουσών. Είναι η θεότητα που προστατεύει την ποιητική λειτουργία των ποιητών. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο ποιητής είναι ο αντιπρόσωπος της παιδικής μας ηλικίας, από την οποία θα βρούμε τη λύση των συγκρούσεών μας. Η Μνημοσύνη γνωρίζει, όπως μας λέει ο Ησίοδος, και τραγουδά τα περασμένα, τα τωρινά, και τα μελλούμενα. Είναι η ποιητική λειτουργία που τόσο μοιάζει με την Ψυχαναλυτική. Ο ποιητής είναι κυρίως το παρελθόν που είναι η αφετηρία του κόσμου.

Ο μύθος της Περσεφόνης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια συμβολική αναπαράσταση της περιπέτειας της εσωτερικής ζωής που, για να γνωρίσει, θα βυθιστεί στο πένθος, για να μπορέσει κατόπιν να ανθοφορήσει. Καθρεφτίζει τη δύναμη της αλλαγής. Γιατί οι άνθρωποι δε θα μπορέσουν να βιώσουν τις αλλαγές των εποχών αν δεν πενθήσουν. Μόνο έτσι θα αποκτήσουν παρελθόν. Και το παρελθόν είναι αναπόσπαστο μέρος του κόσμου.

Είναι ακόμη, ο μόνος μύθος που κανένας ιστορικός δεν μπόρεσε να εξοστρακίσει, όπως έχει γίνει με άλλους μύθους και αυτό γιατί ο συμβολισμός του υπονοεί τη γέννηση της ζωής. Είναι το στάρι που θα πεθάνει, θα μπει στη γη για να ξαναγεννηθεί. Είναι η έννοια του πεπρωμένου. Γιατί, όπως μας λέει και ο Caston Bachelart, χαρακτηριστικό του ανθρώπου δεν είναι η φύση του, είναι η ιστορία του που θέλει να τη ζήσει, να τη δραματοποιήσει, για να την κάνει πεπρωμένο.(Caston Bachelart)

Κανείς όμως από τους μελετητές δεν μπορεί να εξηγήσει το γιατί η Περσεφόνη πρέπει να εγκαταλείψει τον άντρα της όσο χθόνιος και αν είναι και να βρεθεί πάλι στην αγκαλιά της μητέρας της. Λέγεται λοιπόν από τον Walter Burkert ότι είναι κάτι που μόνο στον Ελληνικό μύθο βρίσκουμε.

Η Περσεφόνη φεύγοντας από την αγκαλιά της μητέρας της θα γνωρίσει τον έρωτα του Άδη και θα τον αγαπήσει, γιατί θα φάει τα σπόρια από το ρόδι που θα της δώσει για να είναι πια μετά από αυτό για πάντα δική του.

Το ρόδι είναι τροφή για τους νεκρούς. Η ροδιά, η ανεμώνα είχαν φυτρώσει από το αίμα του Άδωνη. Ο Άδης έδωσε στην Περσεφόνη, πριν φύγει για να συναντήσει τη μητέρα της, επτά σπόρους από το ρόδι και λέγεται ότι αυτοί οι σπόροι αντιπροσώπευαν τις επτά φάσεις της σελήνης, φάσεις που οι γεωργοί περιμένουν για να εμφανιστούν τα πρώτα βλαστάρια των καρπών.

Γύρισε λοιπόν ξανά στην αγκαλιά της μητέρας της και αμέσως βλάστησαν οι κρυμμένοι μέσα στη γη σπόροι. To πένθος είχε περάσει.

Οι μύθοι εκφράζονται μόνο με συμβολική γλώσσα, εξ αιτίας όμως της οδύνης και της οργής που μπορούν να προκαλέσουν μπορούν να εξιδανικευτούν.

Η εξιδανίκευση της αγάπης που η Δήμητρα έτρεφε για την κόρη της δεν ήταν τίποτε άλλο από τη διχοτομημένη πλευρά του εαυτού της. Έβλεπε στο πρόσωπό της κόρης της ένα κομμάτι του εαυτού της, που όμως δεν μπορούσε να καταλάβει, γιατί αυτή η σχάση που δημιουργούνταν ήταν η απαγόρευση του έρωτα που θεωρούσε πως θα ήταν η βασική αιτία για να χάσει τη κόρη της. Έγινε έτσι δέσμια αυτού του αρχαϊκού και ανελέητου υπερεγώ της. Πιθανόν αυτό που την τρόμαζε να ήταν το κομμάτι του σκότους, που αυτή δεν άντεχε, το κομμάτι της νύχτας που εμπεριέχει τον Έρωτα και τα βάσανα που έχει ο ναρκισσισμός. Ο Paul Diel λέει, ότι ο μύθος της Δήμητρας συμβολίζει ένα ακόμα στοιχείο: τους πολλαπλούς μύθους του ανθρώπου, που είναι εκτεθειμένοι στο διεστραμμένο πειρασμό.

Η Περσεφόνη, εγκλωβισμένη μέσα σε αυτή τη σχάση, αναγκάστηκε να ανεβοκατεβαίνει ανάμεσα στη επιθυμία και στον ατελή αποχωρισμό από την αρχαϊκή δύναμη της μητέρας της.

Η Περσεφόνη ακόμα, δεν είναι σύμβολο ανεξαρτησίας, όπως ήταν π.χ η Αφροδίτη και δεν μπορούσε να εκφραστεί χωρίς τη μεσολάβηση της μητέρας της και του συζύγου της. Γι’ αυτό το λόγο πιθανόν αντέγραφε τη μητέρα της με το να ελέγχει τον Κάτω Κόσμο, τιμωρούσε δε ανελέητα τις εκάστοτε ερωμένες του Άδη. Δεν είναι τόσο αθώα όπως πιθανόν να θέλαμε.

Και τώρα θα σας πω μια άλλη ιστορία.

Η Άννα λοιπόν υπέφερε από πανικούς. Δεν μπορούσε να κυκλοφορήσει μόνη της, ένιωθε να πνίγεται και να χάνει τον κόσμο. Ήταν μια όμορφη γυναίκα, παντρεμένη, με δύο γιους. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό το πρόβλημά της.

Δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί ο άνδρας της θύμωνε μαζί της, επειδή εκείνη ήθελε δύο μήνες να μένει μαζί με τη μητέρα της, που κατοικούσε σε μια γειτονιά κοντινή με τη δική της.

«Τους φροντίζω, αλλά το βράδυ γυρίζω στη μητέρα μου. Είναι πολύ δύσκολο να την αποχωριστώ. Για μένα είναι μια πάρα πολύ καλή μάνα».

Αρνιόταν να αποχωριστεί μια τόσο καλή μάνα. Και πράγματι, αντικειμενικά, η μητέρα της ήταν μια πολύ καλή μάνα. Είχε φροντίσει πολύ τα παιδιά της. Είχε δύο κόρες κι ένα άντρα που ήταν πνιγμένος στα χρέη και έπρεπε πάντα να βρίσκεται κάπου κρυμμένος.

Η γυναίκα του αδιαμαρτύρητα, χωρίς ποτέ να τον κατηγορήσει, του συμπαραστάθηκε μέχρι το θάνατό του. Μετά βοήθησε τις κόρες της να σπουδάσουν και να μορφωθούν και εκείνες τη λάτρευαν. Έμεναν λοιπόν εκ περιτροπής μαζί της Δυο μήνες η μία και δύο μήνες η άλλη.

«Δεν ήταν αρκετό έλεγαν, αλλά οι άντρες τους είχαν αντιρρήσεις για περισσότερο. Μετά ήλθαν για την Άννα οι πανικοί και κάτι την έπνιγε και της έκοβε τη λαλιά και εκείνη δεν ήξερε γιατί. Η σεξουαλική της ζωή ήταν ικανοποιητική, αλλά εκείνη δε μπορούσε να βγει και να πάει μια εκδρομή με τον άνδρα της και την οικογένειά της. Το μόνο που ήθελε ήταν να πάει στη μητέρα της.

Η έννοια της πολύ καλής μάνας!

Η Δήμητρα ήταν μια πολύ καλή μάνα. Λάτρευε την κόρη της. Το στοιχείο που υπάρχει σαν χαρακτηριστικό στη Μυθολογία για τη λατρεία της είναι της θεάς που παρέχει τους καρπούς της γης, τους κρυμμένους μέσα στη γη, δηλαδή στο σκοτεινό κόσμο του θανάτου και ότι είναι αχώριστη από την Κόρη.

Είναι όμως αυτό η ευτυχία;

Πόση ελευθερία μπορεί να υπάρχει σε μια τέτοια σχέση, μια σχέση τόσο πολύ συγχωνευμένη; Μια τόσο απόλυτη σχέση που μπορεί να πάρει τη μορφή ενός καταδιωκτικού αντικειμένου γιατί είναι παντοδύναμη και ελεγκτική. Γιατί όσο η μάνα χαίρεται για αυτή της την Ζωοδότρα εξουσία, τόσο πιο πολύ μπορεί να γίνει θανατηφόρα η δύναμή της. Η έννοια της αντρικής παρουσίας είναι χωρίς νόημα γι’ αυτήν. Μέχρι και ο Δίας σκιάχτηκε μαζί της.

Η μητέρα είναι η αρχή της ζωής. Γιατί πριν γεννηθεί η αγάπη και ο έρωτας προς το πατέρα, υπήρχε η δυνατή προσήλωση προς τη μητέρα.

Η ενδοβολή μιας αρκετά καλής μητέρας είναι απαραραίτητη για την καλή ανθοφορία της ζωής μας.

Ο χωρισμός η ματαίωση και μετά ο θρήνος και το πένθος είναι ο μόνος δρόμος για την ικανοποίηση.

Η Περσεφόνη θα γυρίσει από τον Άδη, αλλά θα είναι μια άλλη. Θα έχει γευθεί το ρόδι και θα έχει γνωρίσει τον έρωτα και τα μυστήρια του σκότους. Θα είναι ο οδηγός για όλους που θα επισκεφτούν το Βασίλειό της,, που συμβολίζει το χθόνιο, το υπόγειο, το κρυφό, τον κόσμο της υπόγειας διαδρομής, του ασυνείδητου.

Είναι και τα όνειρα. Που είναι οι μύθοι των ανθρώπων, όπως και η ιστορία του κάθε ενός χωριστά.

Η προέλευση του ονείρου έχει βάση στο μύθο, και η βάση τους βρίσκεται στο ασυνείδητο. Ο Freud αισιοδοξούσε ότι ο λόγος θα έφερνε στο φως της ανθρωπότητας τους μύθους, οι οποίοι, εκφράζουν τις επιθυμίες της παιδικής ηλικίας, που κυρίως είναι οι αιμομικτικές επιθυμίες, και η Μυθολογία είναι γεμάτη από αυτές.

Έτσι θα τελειώσω πρώτα με το όνειρο μιας κόρης

«Βρισκόμουν σε ένα ξερό βουνό. Περπατούσα μέσα από καμένα δάση. Δεν υπήρχε ποτάμι ούτε πηγή στο δρόμο μου. Νόμιζα πως βρισκόμουν στο φεγγάρι που πάντα το φανταζόμουν τρομακτικό. Έψαχνα με αγωνία ένα φυλλαράκι πράσινο. (σιωπή) Σκεφτόμουν τη μητέρα μου. Ξαφνικά βρέθηκα μπροστά σ’ ένα τοπίο που ήταν πολύ μακρινό, που φαινόταν η θάλασσα. Άρχισα να κατηφορίζω τρέχοντας».

Το πληγωμένο παιδί μέσα μας

Αν εξοργίζομαι επειδή αργείς, μπορεί, το να έρχεσαι στην ώρα σου να μην αρκεί για την επίλυση του προβλήματός μου. Θα έπρεπε να δω τι είναι αυτό που με πειράζει τόσο, ποια ερμηνεία δίνω στην αργοπορία σου, τι είναι αυτό που χρειάζομαι από σένα, τι σου ζητάω απαιτώντας ακρίβεια…

Να μου αποδείξεις ότι νοιάζεσαι για μένα; Να με εκτιμάς; Να με λάβεις υπόψη σου; Τι θέλω να πω όταν αντιδρώ έτσι;

Όταν επικεντρωνόμαστε υπερβολικά στον εαυτό μας, δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει στον άλλον και γινόμαστε εγωκεντρικοί.

Γι’ αυτόν που βλέπει απ’ έξω, η συμπεριφορά μας μοιάζει τουλάχιστον υπερβολική – αν όχι εντελώς παράλογη. Και πιθανότατα είναι, γιατί αυτές οι τόσο πρωτόγονες αντιδράσεις προέρχονται στην πραγματικότητα από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, από τους τρόπους συμπεριφοράς που μάθαμε για να προστατευόμαστε από τα τραύματα της παιδικής ηλικίας…

Αυτή η ανάμνηση του πρωτογενούς τραύματος μπορεί να ονομαστεί «το πληγωμένο παιδί». Αυτό το πληγωμένο παιδί που φέρουμε μέσα μας είναι που μας κάνει να αντιδρούμε έτσι.

Κουβαλάμε τους πόνους που δεν μπορέσαμε να εκφράσουμε στην παιδική μας ηλικία και τους εξωτερικεύουμε μέσω των αντιδράσεών μας, χωρίς να το συνειδητοποιούμε.

Αυτό σημαίνει πως τοποθετούμαστε πριν καλά καλά μπορέσουμε να σκεφτούμε. Αυτού του είδους οι αντιδράσεις είναι που δημιουργούν τα περισσότερα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Δυστυχώς, όταν βιώνουμε μία σχέση, τους πόνους και τους θυμούς που δεν βρήκαν διέξοδο στο παρελθόν, τους αναπλάθουμε στο παρόν μας, εμπλέκοντας και τον άλλον στις αντιδράσεις μας.

Γενικά, αυτοί οι παλιοί πόνοι δεν εμφανίζονται μέχρι να βρεθούμε σε μία ερωτική σχέση. Η σχέση και ο γάμος ξύνουν αυτές τις παλιές πληγές και υποθέτουμε πως είναι ο σύντροφός μας που τις προκαλεί.

Συνήθως αυτό δε συμβαίνει από την αρχή, αλλά σιγά σιγά, όσο αισθανόμαστε πραγματικά δεμένοι με τον άλλον. Αυτό το πληγωμένο παιδί που κουβαλάμε μέσα μας είναι σαν μία μαύρη τρύπα που ρουφάει τα πάντα, σαν ένας πονόδοντος.

Όταν παρουσιάζεται στη ζωή μας δεν μπορούμε να σκεφτούμε τίποτε άλλο, ο πόνος κυριαρχεί στη ζωή μας. Σε πολλές περιπτώσεις χωρισμού, το πρόβλημα δεν βρίσκεται στη σχέση μεταξύ των δύο, αλλά σε άλυτα θέματα του παρελθόντος ενός από τους δύο (ή και των δύο).

Η αντίδρασή μου προκαλεί τη δική σου, κι έτσι ο ένας επηρεάζει αρνητικά τον άλλον. Όταν κουβαλάμε μέσα μας το πληγωμένο παιδί, έχουμε την αίσθηση πως ποτέ δεν βρισκόμαστε στο παρόν.

Πάντα αντιδρούμε για πράγματα που μας συνέβησαν πριν πολλά χρόνια. Αυτό καθιστά τη σχέση με τον άλλον αδύνατη. Όσο δεν ασχολούμαι με το πληγωμένο παιδί, αυτό θα συνεχίσει να αντιδρά και να επιδεινώνει τις προσωπικές μου σχέσεις, καθώς ο μόνος που μπορεί να το ακούσει είμαι εγώ ο ίδιος όταν σκύβω πάνω στη θλίψη και την οργή του. Τότε μόνο το παιδί παύει να αντιδρά, γιατί τότε μόνο το στηρίζω.

Το πληγωμένο παιδί ζητάει την επικύρωση του πόνου του. Μόνο όταν ένας άνθρωπος αισθάνεται επιβεβαίωση μέσα στον πόνο του, μπορεί να τον εκφράσει και να τον ξεπεράσει.

Για να αγγίξω το σημείο που με πονάει είναι απολύτως απαραίτητο να σταματήσω να κατηγορώ τον άλλον και να παρατηρήσω μέσα από τις αντιδράσεις μου τι είναι αυτό που μου συμβαίνει.

Στις χειρότερες περιπτώσεις, όταν ένα ζευγάρι νιώθει αυτό το κενό που δεν μπορεί να γεμίσει με τους δυο, αποφασίζει να κάνει ένα παιδί… καθώς κι αυτοί που δείχνουν ενήλικοι, δεν είναι παρά δύο απελπισμένα παιδιά που ψάχνουν σωτηρία στο κοινό παιδί τους.

Υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να είναι λαμπροί ως ενήλικες, αλλά όταν αποτραβιούνται στην οικειότητα των πιο στενών τους σχέσεων δεν είναι παρά παιδιά, που χρειάζονται διαρκώς βοήθεια και αντιδρούν στην έλλειψη στοργής, προσοχής ή αναγνώρισης.

Να μάθουμε να εκμεταλλευόμαστε κάθε δυσκολία που συναντάμε στο δρόμο μας, για να εμβαθύνουμε περισσότερο και να έρθουμε σε ουσιαστικότερη επαφή, όχι μόνο με τον σύντροφό μας, αλλά και με την δική μας προσωπική κατάσταση, ως ζωντανά πλάσματα.

Νίκησε τον φόβο, δέξου την αλλαγή, ζήσε ό,τι ονειρεύτηκες!

Μη φοβάσαι την αλλαγή!

Η αλλαγή είναι ένα αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής μας, που σίγουρα τη στιγμή που έρχεται προκαλεί μια αστάθεια κι έναν φόβο, δεδομένου πως είναι κάτι άγνωστο.

Χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά βιώνουν στεναχώριες και καταθλίψεις, αλλά αδυνατούν να πάνε παρακάτω. Είναι αυτό που οι ειδικοί λένε πως «χίλιες φορές σε μια κατάσταση που δεν είμαι καλά, αλλά τη γνωρίζω και νιώθω ασφάλεια, παρά να προχωρήσω στο άγνωστο που κανείς και τίποτα δε μου εξασφαλίζει πού θα μ᾽ οδηγήσει».

Να ξέρεις πως σε καταλαβαίνω. Κάθε άνθρωπος που ζει σε μια τέτοια κατάσταση, είναι ένας φοβισμένος άνθρωπος που έχει περάσει δύσκολα. Που έχει βιώσει κάτι άσχημο και που παραλύει με την ιδέα και μόνο της αναβίωσης της απόρριψης ή της απώλειας.

Φόβος που παραμένει μέσα σου και σ᾽ αποθαρρύνει απ᾽ το να ξεφύγεις, να ζήσεις, να χαρείς, να βιώσεις νέες κι όμορφες εμπειρίες. Είμαστε έτσι πλασμένοι, να αγχωνόμαστε για το άγνωστο ώστε να προσέχουμε για την ασφάλειά μας. Όμως, κάνουμε τελικά λάθος χρήση του φόβου της ασφάλειας. Τον χρησιμοποιούμε ολοκληρωτικά για ν᾽ ακινητοποιηθούμε.

Έτσι έκανες κι εσύ. Χρησιμοποίησες τον φόβο αυτό, μ᾽ αποτέλεσμα να γεμίσεις τη ζωή σου μ᾽ ανούσια πράγματα που προσφέρουν ασφάλεια, υποκρινόμενος πως έχεις όλα όσα θέλεις και πως είσαι καλά.

Φοβάσαι να παραδεχθείς πως αυτά που έχεις, δε σε καλύπτουν. Πως άλλα κι αλλού ήταν τα όνειρά σου. Φοβάσαι πως είναι αργά. Όμως, το κενό στα μάτια σου, φανερώνει το κενό της ψυχής σου. Επιμένεις να ζεις στην ασφάλεια των οικείων, όσο οδυνηρών κι αν είναι, αποφεύγοντας ένα νέο βήμα, αποφεύγοντας την ίδια τη ζωή.

Τη βλέπεις να περνάει μέσα απ᾽ τα χέρια σου και φοβάσαι να την αγγίξεις, φοβάσαι πως δε σου αξίζει, πως δε θα τα καταφέρεις. Ζεις μια ζωή άδεια από στιγμές, νομίζοντας πως μ᾽ αυτόν τον τρόπο, παραμένεις ασφαλής. Το μόνο που καταφέρνεις, είναι να παραμένεις στα οικεία κι ήδη γνωστά, χωρίς να δημιουργείς.

Έχεις ξεχάσει πως η δημιουργία είναι δύναμη. Πως η δημιουργία είναι η τροφή της ίδιας της ζωής. Δεν ξέρω πολλούς ανθρώπους καταθλιπτικούς που να είναι δημιουργικοί.

Αντιθέτως η κατάθλιψη χτυπάει, κυρίως, ανθρώπους που ζουν μια ζωή που δεν τους αντιπροσωπεύει και δεν τους αρέσει. Ανθρώπους που ζουν με τα «πρέπει» των άλλων, που φοβούνται να μπουν σε σχέση μην πονέσουν. Που αρνούνται ν᾽ αφήσουν την καρδιά τους να χτυπήσει δυνατά, μήπως τρομάξουν. Ανθρώπους που δε δημιουργούν τίποτα! Που δεν κάνουν ούτε μισό βήμα στο άγνωστο.

Ανθρώπους που προτιμούν να μην τζογάρουν στ' αύριο, προσέχοντας μην πληγωθούν στο μέλλον, μ᾽ αποτέλεσμα να πληγώνονται καθημερινά απ᾽ τη θλίψη τους στο σήμερα. Ένα σήμερα για το οποίο δεν είμαστε ποτέ σίγουροι και δεν είναι ποτέ δεδομένο.

Άκουσέ με. Το μόνο δεδομένο είναι οι στιγμές που ζούμε κι οι ευκαιρίες που αρπάζουμε. Να βγεις εκεί έξω και να ζήσεις ό,τι ονειρεύτηκες. Να ακολουθήσεις τα όνειρά σου και να κάνεις εκείνο που πραγματικά επιθυμεί η ψυχή σου. Χωρίς περιορισμούς, χωρίς πεποιθήσεις, χωρίς κανέναν να σου υποδεικνύει το σωστό και το λάθος. Μόνο εκείνο που πραγματικά επιθυμεί η καρδιά σου.

Ποτέ και τίποτα δεν άλλαξε για κακό. Πόσες φορές δεν αγχώθηκες ή φοβήθηκες ένα νέο βήμα, είτε επαγγελματικό, είτε προσωπικό; Πόσα μερόνυχτα σε τυραννούσε;

Για θυμήσου, όμως! Στο τέλος τα κατάφερες. Αν γυρίσεις και κοιτάξεις πίσω, το πέρασες και τελικά είδες πως δεν άξιζε τον κόπο τόσος άγχος. Πως ο φόβος σου δεν ήταν βάσιμος.

Το ίδιο χρειάζεται να κάνεις και τώρα.
Τον νιώθω τον φόβο σου, σε καταλαβαίνω αλλά χρειάζεται να καταλάβεις κι εσύ πως ποτέ και τίποτα δεν κατακτήθηκε μέσα στην ασφάλεια.

Τίποτα απολύτως δεν κατακτήθηκε χωρίς τη σκέψη: «θα το κάνω και ό,τι βγει».

Σκέψου πόσα όμορφα πράγματα έχεις ζήσει που ποτέ δεν προγραμμάτισες, που ποτέ δεν ήξερες πού θα έβγαιναν.

Έτσι είναι η ζωή. Γεμάτη εκπλήξεις που ομορφαίνουν τη ζωή και την καθημερινότητά μας.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απογοήτευση απ᾽ το να λες μεθαύριο στα εγγόνια σου τι θα μπορούσες να είχες κάνει, αλλά δεν το έκανες. Τι θα μπορούσες να είχες ζήσει, μα προτίμησες να μείνεις γαντζωμένος στη δήθεν ασφάλειά σου.

Έχεις μόνο μια ζωή να ζήσεις, γι᾽ αυτό ζήσε την καλά. Βγες έξω, ρίσκαρε, κινητοποιήσου, ζήσε.

Κάνε αυτό που φοβάσαι περισσότερο και ζήσε το μ᾽ όλη τη δύναμη της ψυχής σου.

Γιατί έτσι μόνο αξίζει: Όταν ζεις στ᾽ αλήθεια!

Μάθε να διεκδικείς αυτό που θες, αλλιώς μάθε να το χάνεις

Να διεκδικείς τα θέλω σου, ακούς;
Να μη σωπαίνεις, να μη φοβάσαι, να μη διστάζεις.
Να τα φωνάζεις δυνατά τα θέλω σου, σημαία να τα κάνεις και να αγωνίζεσαι γι΄ αυτά.
Μη δέχεσαι τους ρόλους που σου δίνουν να παίξεις.
Μη στριμώχνεις τα όνειρά σου σε καλούπια που άλλοι έφτιαξαν για σένα.

Να διεκδικείς αυτό που λαχταράει η ψυχή σου και ποτέ να μην αρκείσαι σ’ αυτό που απλά είναι διαθέσιμο, σ’ αυτό που περισσεύει, σ’ αυτό που κάποιοι άλλοι αποφάσισαν ότι σου είναι αρκετό.

Μονάχα εσύ να ορίζεις το δικό σου το πολύ. Να μην αρκείσαι στο σχεδόν και στο περίπου, να μη συμβιβάζεσαι με τίποτα λιγότερο από αυτό που λαχταράς.

Να διεκδικείς σημαίνει να αγωνίζεσαι για τα δικά σου ιδανικά. Να μην κάνεις εκπτώσεις στα όνειρά σου. Να κυνηγάς αυτό που θες, ακόμα κι αν σου μοιάζει ακατόρθωτο κι αδύνατο. Ποτέ δεν ξέρεις τι μπορείς να καταφέρεις, παρά μόνο αν τολμήσεις.

Μη σε τρομάζουν τα εμπόδια, μήτε εκείνοι που θα θελήσουν να σε σταματήσουν. Και μη φοβάσαι μήπως χάσεις, ούτε μήπως εκτεθείς. Χαμένος είναι μοναχά όποιος ποτέ του δε διεκδίκησε το δικαίωμα να ζήσει τα όνειρά του.

Να διεκδικείς ακόμα και στον έρωτα. Να φωνάζεις τα «σ’ αγαπώ» και τα «σε θέλω» μέχρι να φτάσουν σ’ εκείνον που αγαπάς. Μα να θυμάσαι, μην παρακαλάς, και μην αρκείσαι σε μια σχέση που δε δίνει παρά μόνο παίρνει. Να διεκδικείς τον έρωτα με περηφάνια και να ξέρεις να φεύγεις από εκεί που δε χωράς. Γιατί δε σου αξίζει να στριμώχνεσαι ούτε να συμβιβάζεσαι με κάποιον που την αξία σου δεν την εκτιμάει.

Αν νιώθεις πως σε αδικούν, να διεκδικείς το δίκιο σου με όλη τη δύναμή σου. Μη σκύβεις το κεφάλι και μην υποχωρείς. Να μη σωπαίνεις όταν θέλεις να μιλήσεις.

Και μην αφήνεις τους δειλούς να βάζουν τρικλοποδιές στα όνειρά σου. Δεν έχουν μάθει να ονειρεύονται και δε θα μπορέσουν ποτέ να σε ακολουθήσουν.

Μη σε τρομάζουν όσοι απλά δε σε καταλαβαίνουν. Και μην αλλάξεις για να μην τους ξεβολέψεις. Να διεκδικείς το δικαίωμά σου να είσαι πάντα ο εαυτός σου και να σε σέβονται όπως σου αξίζει.

Είναι στο χέρι σου να κάνεις τη ζωή σου όπως τη θες. Αρκεί να μη δειλιάσεις, να μην συμβιβαστείς. Κι αν στη αρχή αυτό σου φαίνεται ακατόρθωτο, μη σταματήσεις μέχρι να κάνεις τα αδύνατα δυνατά.

Μάθε να ονειρεύεσαι και να παλεύεις για το δικό σου όνειρο.
Μάθε να διεκδικείς αυτό που θες, αλλιώς μάθε να το χάνεις.

Η χαρά δεν έρχεται γιατί είναι πάντα εδώ

Από πού έρχεται η χαρά; Ξέρεις; Από ένα μικρό μέρος, κρυφό μήπως; Από μια μεγάλο φως, αστραφτερό; Ίσως από έναν δρόμο μυστικό, ή από ένα ξεκάθαρο μονοπάτι. Μπορεί από τους άλλους κι όχι από εμάς. Ή μοναχά από εμάς.  Έρχεται μέσα στα φιλιά που παίρνεις. Αυτό νομίζεις. Στα μυστικά που μοιράζεσαι. Στην ασφάλεια ή στο ριψοκίνδυνο. Είναι κλεισμένη μέσα σε μια σφιχτή αγκαλιά πιστεύεις. Σε μια χειραψία δυνατή. Σε ένα νεύμα αναπάντεχο. Σε λίγα λόγια ήρεμα ή ξεσηκωτικά.

Από πού ακριβώς έρχεται όμως η χαρά; Δε ξέρεις με σιγουριά να πεις. Ξέρεις μόνο πότε τη νιώθεις και πόσο μετράς το γέλιο σου, το χαμόγελο ή το ξεκάρδισμα. Ξέρεις τον τρόπο και το πότε, το πολύ και το λίγο, αλλά το πού το ψάχνεις. Νομίζεις πως αν το ανακαλύψεις θα την κάνεις δική σου, σύντροφό σου, σύμμαχο παντοτινή. Όμως δε ξέρεις από πού έρχεται. Κανείς δε ξέρει που κρύβεται και μπορεί τόσο ξαφνικά και μας κατακλύζει.

Για τη λύπη ξέρεις… Μπορείς να απαριθμήσεις εκατομμύρια μέρη όπου θα την βρεις. Ξέρεις πού κάθεται και πού μοιρολογά. Ξέρεις από πού έρχεται και έχεις μάθει να την προσδοκάς με φόβο. Και για το θυμό ξέρεις. Τον έχεις γνωρίσει στα λημέρια του, χέρι με χέρι με την κακία, με την αδικία, με την άγνοια. Καταστροφή παντού γράφει πάνω του και τον αναγνωρίζεις από μακριά. Πριν πας ξέρεις πως θα τον βρεις.

Για τη χαρά όμως τι ξέρεις, πέρα από αυτό που νιώθεις; Ξέρεις το υπέροχο μπέρδεμα όταν φοβάσαι και χαίρεσαι την ίδια στιγμή. ‘Όταν έχεις νιώσει απέραντη αγάπη κι ευτυχία μαζί. Η χαρά σου μπορεί άλλοτε να σε θυμώνει και άλλοτε να σε απογειώνει. Μπορεί να μπλέξει όλα τα συναισθήματα μέσα της. Από όπου κι αν έρχεται μπορεί να ναι παρέα με τον πόνο για να τον αλλάξει. Να ‘ρθει ξαφνικά μες στη λύπη και να σε συνεπάρει. Δίπλα σου κλάμα κι εσύ ευτυχία. Το ‘χεις νιώσει. Μόνη της δεν έρχεται η χαρά. Πάνω σε λόγια ή πίσω από χάδια έρχεται, μαζί με άλλα πολλά. Με αγωνία και ανακούφιση, με πείσμα και κόπο, με τύχη, με έρωτα, με το τίποτα και με τα πάντα.

Από πού ακριβώς όμως δεν ξέρω να σου πω, γιατί κάτι μου λέει πως είναι παντού – κι ας είναι τόσο πολύ δυσεύρετη. Δεν «έρχεται» γιατί απλά είναι πάντα εδώ κι ας την παρατηρούμε σπάνια. Την ποθούμε και τη χλευάζουμε μαζί. Πολλές φορές δεν την κοιτάμε καν κι ας τη μελετάμε και την μακαρίζουμε.
  
Νομίζω πως είναι κάτω από κάθετί και δίπλα στον καθένα. Είναι όμως παράξενη πολύ, όπως είσαι κι εσύ, κι εγώ, και όλοι μας. Τρομάζει εύκολα κι εξαφανίζεται, κι εκεί που τη βλέπεις έχει πάλι κρυφτεί. Όπου την τσακώνεις εσύ ίσως δεν μπορώ να τη διακρίνω εγώ. Κι όταν ψιθυρίζει σε εμένα ίσως εσύ να την περιφρονείς. Η βροχή που κάνει εμένα να γελώ μπορεί να φέρνει δάκρυα στα δικά σου μάτια. Είναι παντού όμως πιστεύω, πάντα εδώ, κι όσο απλώνεται γύρω μας, τόσο πιο δυσδιάκριτη γίνεται. Ακριβοθώρητη, σκιά του φόβου μας, συχνά εξαφανίζεται πίσω του μέχρι να την ξετρυπώσεις και πάλι. Να λες ότι τη θες κι αυτή να ναι δίπλα σου να σε κοιτά στα μάτια… Να ‘ναι στην αγάπη που δεν κυνήγησες, στην πίστη που δεν υπερασπίστηκες, στη βοήθεια που δεν έδωσες, στην υπερηφάνεια που κατάπιες. Η χαρά δεν έρχεται χαρά μου. Είναι πάντα εδώ…

Μάθαμε να ζούμε στο παραμύθι που φτιάξαμε

Μάθαμε να ζούμε στο δικό μας παραμύθι. Μάθαμε να ζούμε στο παραμύθι, με τους δράκους, τα θηρία, την κακιά μητριά της Σταχτοπούτας, την νεράιδα του χιονιού. Μάθαμε να ζούμε στο παραμύθι, το δικό μας όμως παραμύθι. Που σε αυτό, όλοι προσπαθούν να βλάψουν τους ήρωες. Που όλοι αποκτούν ύπουλες μαγικές δυνάμεις και δεν αφήνουν τίποτα όρθιο, μέχρι να έλθει μια δύναμη ή ένας σωσίας να σώσει τους ήρωες. Και πραγματικά, οι ύπουλες δυνάμεις ήταν πολλές, πάρα πολλές.

Στο παραμύθι αυτό, πρωταγωνιστές ήμασταν εμείς. Και βυθιστήκαμε εκεί, μετατρέψαμε την ζωή μας ένα ατέλειωτο παραμύθι. Διότι ξέραμε πως δεν θα τα βγάζαμε πέρα αλλιώς. Γι΄ αυτό θεωρήσαμε την ζωή μας, ένα παραμύθι, διότι ξέραμε και είχαμε την πεποίθηση ότι θα σωθούμε. Όχι από κάποιον σωσία αλλά μόνο από εμάς τους ίδιους! Δεν είχαμε όμως πολλές δυνάμεις. Δεν μπορούσαμε να βγάλουμε φωτιές ώστε να πολεμήσουμε τα θηρία, ούτε μπορούσαμε να πετάξουμε ψηλά ή να αποκτήσουμε ειδικές δυνάμεις. Είχαμε μόνο ένα μα μόνο ένα όπλο. Την αγάπη μας.

Η αγάπη μας έκανε το παραμύθι να τελειώνει με την νίκη του ήρωα, να αποκτά ένα όμορφο τέλος και τα παιδιά να κοιμούνται χαρούμενα στο κρεβάτι τους. Οποιαδήποτε παιδιά αλλά κυρίως τα δικά μας. Που τους μετατρέπαμε την ζωή παραμύθι για να τα μεγαλώσουμε μέσα στην θαλπωρή και να τους προστατεύουμε από τους κακούς, ξέροντας τα ίδια πως απλά ήταν οι συνηθισμένοι κακοί που υπήρξαν στο κάθε παραμύθι. Στο παραμύθι της ζωής μας. Με αυτό τον τρόπο τα μάθαμε να μεγαλώνουν και να περιμένουν υπομονετικά το κάθε εμπόδιο που αντιμετωπίζαμε. Να έχουν πίστη και επιμονή ότι κάθε φορά που μπαίναμε σε νέο κεφάλαιο, σε νέο παραμύθι με διαφορετική ιστορία, θα βγαίναμε όλοι κερδισμένοι.

Από την αρχή τα θηρία ήταν μεγάλα και δύσκολα, λες και είχαμε να αντιμετωπίσουμε τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή. Τους πολεμήσαμε όλους μαζί, κυρίως εμείς οι δυο.  Στην συνέχεια, μάθαμε πως το να πολεμάμε όσο πιο σκληρά γίνεται, πάντα θα βγαίναμε νικητές. Έτσι κάθε φορά, σε όλη μας τη ζωή, έστω με κάποια μικροκόστη, βγαίναμε νικητές και δεν μας εμπόδιζαν τόσο πολύ πλέον κακοί της υπόθεσης, διότι δυναμώναμε κάθε φορά και εμείς οι δύο μάθαμε να πολεμάμε μαζί.

Το φάρμακο που σου προσφέρει η ζωή είναι τα συναισθήματά σου

Δες τον εαυτό σου σαν μαθητή στη σχολή της Γης. Σε αυτήν τη σχολή σου δίνονται διαρκώς ευκαιρίες να ανακαλύψεις τις δυναμικές των συναισθημάτων σου και να μάθεις από αυτά.

Έχεις προϋπάρχουσες κλίσεις προς συγκεκριμένες εμπειρίες υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Αυτές οι κλίσεις είναι πρότυπα συναισθηματικών αντιδράσεων, τα οποία υπάρχουν ανεξάρτητα από τις συνθήκες που τα ενεργοποιούν. Αυτό που σε διδάσκει η σχολή της Γης είναι να παραμείνεις εστιασμένος σε αυτά τα συναισθηματικά πρότυπα τη στιγμή που ενεργοποιούνται και καθ΄ όλη τη διάρκεια που ενεργούν. Αυτό δεν μπορείς να το κάνεις, όταν εστιάζεις στις συνθήκες που τα δημιουργούν. Αυτές οι συνθήκες είναι απλώς τα εναύσματα που θέτουν σε λειτουργία τα πρότυπα αντιδράσεων τα οποία εσύ βιώνεις ως συναισθήματα.

Όταν στρέφεις την προσοχή σου προς τα μέσα και προς αυτά τα πρότυπα συναισθηματικής αντίδρασης, αρχίζεις να βλέπεις τα ίδια επώδυνα συναισθήματα να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά, παρότι τα εναύσματα που τα ενεργοποιούν είναι διαφορετικά. Η συναισθηματική αντίδραση – όχι το έναυσμα – παραμένει η ίδια. Η εξάλειψη του εναύσματος δεν λύνει το πρόβλημα. Οι περισσότεροι άνθρωποι σπαταλούν την ενέργειά τους προσπαθώντας να αλλάξουν τις συνθήκες οι οποίες προκαλούν επώδυνα συναισθήματα. Αλλάζουν δουλειές, φίλους και συζύγους. Διαλέγουν νέες καριέρες και σπίτια. Η αλλαγή των εξωτερικών συνθηκών δεν αλλάζει τα αυστηρά πρότυπα των συναισθηματικών αντιδράσεων. Αυτό απαιτεί να μελετήσεις τα ίδια τα πρότυπα.

Με αυτούς τους τρόπους αποσπάται η προσοχή από τα συναισθήματα και στρέφεται προς άλλους ανθρώπους, συνθήκες και δραστηριότητες. Με αυτούς τους τρόπους αποφεύγουν επίσης τη θεραπεία που χρειάζεται για να εξαλείψουν εντελώς τα επώδυνα συναισθήματα, όπως ένα παιδί βρίσκει τρόπους να αποφύγει ένα φάρμακο που δεν του αρέσει. Το φάρμακο που σου προσφέρει η ζωή είναι τα συναισθήματά σου. Η χρήση αυτού του φαρμάκου απαιτεί να αποκτήσεις μεγάλη οικειότητα με τα συναισθήματά σου – με τις αισθήσεις που νιώθεις στο σώμα σου και τις σκέψεις που τις συνοδεύουν. Με άλλα λόγια, το φάρμακο που θα σε θεραπεύσει είναι να παρακολουθείς το ενεργειακό σου σύστημα κάθε στιγμή.

Σε αυτό το τμήμα θα αναγνωρίσεις τους τρόπους που χρησιμοποιείς για να αποφύγεις τα συναισθήματά σου, όπως επίσης και τρόπους που ίσως απλά νομίζεις πως δεν εφαρμόζεις. Διάβασέ τους όλους. Μελέτησε τους τρόπους που χρησιμοποιείς εσύ. Αυτό θα σε βοηθήσει να στρέψεις την προσοχή σου στους τρόπους με τους οποίους εμποδίζεις τον εαυτό σου να νιώσει τα συναισθήματά του.

Μελέτησε επίσης τους τρόπους που δεν εφαρμόζεις. Αυτό θα σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις τους τρόπους που χρησιμοποιούν άλλοι άνθρωποι για να μη βιώνουν τα συναισθήματά τους. Όταν καταλάβεις τη συναισθηματική δυναμική κάποιου άλλου ανθρώπου και πώς εκείνος προσπαθεί να την αποφύγει, θα μπορέσεις να έχεις μια πιο αντικειμενική άποψη για το πώς αντιμετωπίζεις εσύ τη συναισθηματική δυναμική σου. Μπορεί επίσης να εκπλαγείς, όταν αντιληφθείς πως ορισμένους τρόπους αποφυγής των συναισθημάτων που νόμιζες ότι δεν εφαρμόζεις ο ίδιος, στην πραγματικότητα τους χρησιμοποιείς.

Οι ψυχολόγοι ονομάζουν τους τρόπους αποφυγής των συναισθημάτων αμυντικούς μηχανισμούς ή μορφές άρνησης. Δεν χρειάζεται να ξοδέψεις χρόνια για να εξερευνήσεις τους αμυντικούς μηχανισμούς σου ή τις μορφές άρνησης. Μπορείς να μάθεις να τους αναγνωρίζεις κι έπειτα να χρησιμοποιήσεις αυτήν τη γνώση για να στρέψεις την προσοχή σου προς τα μέσα, προς τα πρότυπα αντίδρασης – τα επώδυνα συναισθήματα – που σου παρουσιάζονται επανειλημμένα. Τα πρότυπα συναισθηματικής αντίδρασης λειτουργούν ανεξάρτητα από την εκάστοτε εξωτερική συνθήκη.

Η παρακολούθηση αυτών των προτύπων είναι το πρώτο βήμα προς την πνευματική ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει να προσπερνάς όλα όσα σου αποσπούν την προσοχή, προκειμένου να δεις καθαρά την ουσία του ζητήματος, η οποία είναι η πνευματική σου ανάπτυξη. Οι συνθήκες που σου προκαλούν επώδυνα συναισθήματα είναι ατέλειωτες. Θα εξακολουθήσεις να συναντάς συνθήκες οι οποίες σου προκαλούν επώδυνα συναισθήματα, μέχρις ότου κοιτάξεις πέρα από αυτές και αντιληφθείς την εσωτερική δύναμη που σου δημιουργεί συναισθηματικό πόνο. Όταν το κάνεις αυτό, ξεκινάς το ταξίδι για το οποίο γεννήθηκες.

Δε κλαίω γιατί είμαι αδύναμος! Κλαίω γιατί είμαι ζωντανός

Ναι κλαίω. Κλαίω γιατί δεν είναι «ντροπή», επειδή δεν «εκτίθεμαι» όταν το κάνω όπως εσύ υποστηρίζεις. Κλαίω γιατί τα χω καλά με τον εαυτό μου κι έχω μάθει να μην τον καταπιέζω μόνο και μόνο για να μπορώ να εντάσσομαι στην κάθε κοινωνική νόρμα που θέλει τους «δυνατούς» αναίσθητους.

Κλαίω γιατί δεν είμαι αναίσθητος και επιλέγω να μην μηδενίζω τον ανθρώπινο συναισθηματισμό και την πηγαία δύναμη ξεσπάσματος που έχω μέσα μου και που όσο κι αν εσένα σου φαίνεται περίεργο, θέλει πολλά κουράγια να καταφέρεις να βγάλεις προς τα έξω.

Γιατί όταν αυτή η δύναμη απελευθερώνεται μένει εκεί για να σε ξυπνήσει, να σε κινητοποιήσει και να κατευθύνει την συνείδησή σου εκεί που έχεις ξεχάσει πώς να πάς.

Εκεί που είσαι άνθρωπος και εκφράζεσαι με ειλικρίνεια και θάρρος, όχι απέναντι στους άλλους αλλά απέναντι στον ίδιο σου τον εαυτό.

Εκεί που κοιτάς κατάματα την ψυχή σου και της ζητάς παραπονεμένα το λόγο που σ’ αφήνει να ζεις όπως σου λένε οι άλλοι. Εκεί που ο πόνος, η συγκίνηση, η αγανάκτηση , η χαρά είναι και πάλι μέρος του εαυτού σου κι όχι απαγορευμένες, ξεχασμένες καταστάσεις του είναι σου.

Και ναι έφτασα εκεί. Και ήταν δύσκολο να αντιμετωπίσω τον εαυτό μου, μάλλον, ήταν δύσκολο να τον βρω γιατί συνεχώς τον έχανα ψάχνοντάς τον πίσω από καλώς δημιουργημένα, κοινωνικώς αποδεκτά προσωπεία.

Κι όταν τον βρήκα επιτέλους φοβήθηκα, κι άρχισα να τρέχω με πανικό για να μην συνειδητοποιήσω άλλα. Και μακριά από αυτόν έτρεχα κι από όλους τους άλλους, που μου έδιναν ρηχά διδάγματα επιβίωσης και επέμεναν πως είμαι αδύναμος και πως πρέπει να «σκληρύνω» και να κρύψω τον εαυτό μου για να επιβιώσω.

Στο τέλος όμως σταμάτησα. Γιατί ήταν μάταιο και γιατί κουράστηκα. Σταμάτησα αποφασιστικά, γύρισα προς τα πίσω, είδα τον εαυτό μου, του χαμογέλασα, τον πήρα αγκαλιά και μαζί πήραμε τον δρόμο του γυρισμού. Και μαζί ήμασταν πιο δυνατοί απέναντι στους άλλους. Και δυσκολευτήκαμε και συναντήσαμε εμπόδια αλλά δεν είχε πλέον σημασία γιατί είμαι πλέον ζωντανός! Κι όταν αισθάνομαι το κάνω με όλη την έννοια της λέξης!

Κι αν θέλω να κλάψω θα το κάνω, ακόμη κι αν είναι με μια μικρή λεπτομέρεια που με συγκίνησε και βελτίωσε ολιγόλεπτα την βαρετή καθημερινότητα που έχετε δημιουργήσει, και που ευτυχώς πλέον βιώνω ως απλός παρατηρητής. Και ευτυχώς δεν είμαι μόνος μου. Υπάρχουν κι άλλοι σαν κι εμένα και θα υπάρξουν ακόμη περισσότεροι.

Θα κλάψω γιατί είμαι ζωντανός και αν ο λόγος δεν σας αρκεί και θέλετε κάτι πιο «λογικό», θα κλάψω για σας και τον χαμένο σας συναισθηματισμό. Όχι για να σας θρηνήσω αλλά για να σας κάνω να θυμηθείτε τι θα πει «είμαι ζωντανός».

Σας χαιρετώ,
Ένας ζωντανός άνθρωπος!

Δημιουργικότητα

Να θυμάσαι ότι η δημιουργικότητα δεν έχει να κάνει με κάποια συγκεκριμένη δουλειά. Η δημιουργικότητα έχει να κάνει με την ποιότητα της συνειδητότητάς σου. Οτιδήποτε κάνεις, μπορεί να γίνει δημιουργικό. Οτιδήποτε κάνεις, μπορεί να γίνει δημιουργικό, αν ξέρεις τι σημαίνει δημιουργικότητα.

Δημιουργικότητα σημαίνει να απολαμβάνεις οποιαδήποτε δουλειά σαν διαλογισμό, να κάνεις οποιαδήποτε δουλειά με βαθιά αγάπη. Αν καθαρίζεις με αγάπη αυτό το πάτωμα, τότε είναι δημιουργικό. Αν δεν το αγαπάς, τότε ασφαλώς είναι μια αγγαρεία, είναι ένα καθήκον που πρέπει να κάνεις, είναι ένα βάρος. Τότε θα ήθελες να είσαι δημιουργικός κάποια άλλη στιγμή. Τι θα κάνεις εκείνη την άλλη στιγμή; Μπορείς να βρεις κάτι καλύτερο να κάνεις; Θεωρείς ότι αν ζωγραφίζεις, θα αισθάνεσαι δημιουργικός;

Η ζωγραφική όμως είναι κάτι τόσο συνηθισμένο, όσο και το καθάρισμα του πατώματος. Θα πετάς χρώματα πάνω σε ένα καμβά, εδώ καθαρίζεις το πάτωμα. Τι διαφορά έχει; Μιλάς σε κάποιον, σε ένα φίλο, και θεωρείς ότι χάνεις το χρόνο σου. Εσύ θα ήθελες να είσαι συγγραφέας, να γράψεις ένα σπουδαίο βιβλίο και θεωρείς ότι τότε θα είσαι δημιουργικός. Έχει έρθει όμως ένας φίλος! Λίγη φλυαρία είναι πολύ όμορφη – και δημιουργική!

Όλα τα μεγάλα κείμενα δεν είναι τίποτε άλλο από φλυαρίες δημιουργικών ανθρώπων. Κι εγώ τι νομίζεις ότι κάνω εδώ; Φλυαρώ. Το απολαμβάνω όμως και μπορώ να το συνεχίζω αιώνια. Εσείς μπορεί να κουραστείτε μια μέρα τόσο, που να εξαφανιστείτε και να μην υπάρχει κανένας εδώ, όμως εγώ θα εξακολουθώ να μιλάω. Αν αγαπάς πραγματικά κάτι, τότε είναι δημιουργικό.

Αυτό όμως συμβαίνει στον καθένα. Πολλοί άνθρωποι λένε: «Δώσε μας να κάνουμε οποιαδήποτε δουλειά — ακόμη και καθάρισμα!» Αυτό ακριβώς λένε: «Ακόμη και καθάρισμα! Φτάνει να είναι δική σου δουλειά κι εμείς θα είμαστε ευτυχισμένοι.» Κι υστέρα από λίγες μέρες, έρχονται και μου λένε: «Φτάνει πια με το καθάρισμα! Θα θέλαμε να κάνουμε μια δημιουργική δουλειά.».

ΑΝ

Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι ψηλά όταν γύρω σου όλοι
τον εαυτό τους εχάσαν δειλά, και για τούτο μαζί σου τα βάζουν,
στον εαυτό σου αν μπορείς να ‘χεις πίστη όταν όλοι για σένα αμφιβάλλουν
μα κι αδιάφορος να ‘σαι κι ορθός στις δικές τους μπροστά αμφιβολίες,
αν μπορείς να υπομένεις χωρίς ν’ αποστάσεις ποτέ καρτερώντας,
ή μπλεγμένος με ψεύτες, μακριά να σταθείς, αν μπορείς απ’ το ψέμα
κι αν γενείς μισητός, να μη δείξεις στρατί στο δικό σου το μίσος,
κι ούτε τόσο καλός να φανείς κι ούτε τόσο σοφά να μιλήσεις,

αν μπορείς να ονειρεύεσαι δίχως να γίνεις του ονείρου σου σκλάβος,
αν μπορείς να στοχάζεσαι δίχως τη σκέψη να κάνεις σκοπό σου,
αν μπορείς την λαμπρήν ανταμώνοντας Νίκη ή τη μαύρη φουρτούνα,
να φερθείς με τον ίδιο τον τρόπο στους δυο κατεργάρηδες τούτους,
αν μπορείς να υποφέρεις ν’ ακούς την αλήθεια που ο ίδιος σου είπες,
στρεβλωμένη από αχρείους, να γενεί μια παγίδα για ηλίθιους ανθρώπους,
ή αν τα όσα η ζωή σού έχει δώσει αντικρίσεις συντρίμμια μπροστά σου,
κι αφού σκύψεις, ν’ αρχίσεις ξανά να τα χτίζεις με σκάρτα εργαλεία,

αν μπορείς να σωριάσεις μαζί τ’ αγαθά και τα κέρδη σου όλα,
κι αν τολμήσεις με μια σου ζαριά όλα για όλα να παίξεις
και να χάσεις τα πάντα και πάλι απ’ την πρώτη σου αρχή να κινήσεις,
και να μην ψιθυρίσεις ποτές ούτε λέξη για τα όσα έχεις χάσει,
κι αν μπορείς ν’ αναγκάσεις με βία, την καρδιά σου, τα νεύρα, το νου σου,
να δουλέψουν για σέναν ακόμα κι αφού τσακιστούνε στο μόχθο,
και ν’ αντέξεις σ’ αυτό σταθερά όταν τίποτε εντός σου δεν θα ‘χεις
άλλο εξόν απ’ τη θέληση που όρθια θα κράζει σε τούτα «Κρατάτε»,

αν μπορείς να μιλάς με τα πλήθη κι ακέριος στο ήθος να μένεις,
ή αν βρεθείς με ρηγάδες χωρίς τα μυαλά σου να πάρουν αέρα,
κι αν ποτέ, ούτε οι φίλοι ούτε οι εχθροί να σε κάνουν μπορούν να πονέσεις,
τον καθένα αν ζυγιάζεις σωστά και κανέναν πιο πρόσβαρα απ’ άλλον,
αν μπορείς να γεμίζεις το αμείλιχτο ένα λεφτό της κάθε ώρας
στην αξία των εξήντα μοιραίων δευτερόλεφτων της διαδρομής του,
τότε θα ‘ναι όλη η Γη σα δικιά σου, ως και κάθε που υπάρχει σε τούτη,
και —περισσότερο ακόμα— θε να ‘σαι ένας άνθρωπος πλέριος, παιδί μου.

Ράντυαρντ Κίπλινγκ

Το μονοπάτι των φιλοσόφων

Κύρια επιδίωξη των μεγάλων πνευμάτων του παρελθόντος ήταν η κατάκτηση της σοφίας. Κανείς τους δεν σπατάλησε τη ζωή του σε πράγματα μικρά και ασήμαντα.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΝΤΑ ΘΝΗΤΑ. Το γένος των βροτών ανθρώπων. Πλάσματα με συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης. Αφού λοιπόν έτσι έχουν τα πράγματα, θα έπρεπε κανονικά να εκμεταλλευτούμε το δώρο της ζωής και να ασχοληθούμε με τα κύρια και τα ουσιώδη. Ποια είναι αυτά; Σίγουρα κάθε άνθρωπος έχει να προτείνει και κάτι διαφορετικό. Για κάποιον πρωταρχική αξία μπορεί να έχουν τα χρήματα, για έναν άλλον η υγεία και οι καλές συνθήκες της ζωής, για έναν τρίτο το ουσιώδες μπορεί να βρίσκεται στην οικογένεια ή στο πολιτικό του κόμμα. Άλλοι θα προτείνουν άλλα πράγματα. Όμως υπερβαίνοντας το ατομικό και το περιορισμένο και αναζητώντας έναν κοινό για όλους παρονομαστή, κανείς δεν θα διαφωνήσει πως ένα από τα υπέρτατα αγαθά είναι η επιδίωξη της σοφίας.

Ο άνθρωπος, λοιπόν, θα έπρεπε να επιδιώκει πώς θα γίνει πιο ολοκληρωμένος και σοφός. Όπως το θέτει ο Αναξαγόρας, «σκοπός της ζωής είναι η θεώρηση [της σοφίας] και η ελευθερία που απορρέει από αυτήν».

Αυτός τουλάχιστον ήταν ο κοινός τόπος όλων των μεγάλων στοχαστών της ανθρωπότητας· ιδίως εκείνων που άκμασαν στον ελλαδικό χώρο πριν, κατά τη διάρκεια και ύστερα από την εποχή του Σωκράτη. Οι στοχαστές αυτοί, έχοντας αναζητήσει και κατακτήσει την ύψιστη εκείνη γνώση, με την οποία εμβαθύνει κανείς στα μυστήρια του σύμπαντος, μας πρόσφεραν ένα δώρο. Κάθισαν και την κατέγραψαν, με τη μορφή λογικού συστήματος, ώστε να μπορέσουν να ωφεληθούν τόσο οι συγκαιρινοί τους όσο και οι μεταγενέστεροι. Αφαιρώντας καθετί σκοτεινό και γριφώδες, μας έδωσαν τον διαυγή και απαστράπτοντα εκείνο θησαυρό που αργότερα ονομάστηκε «μονοπάτι των φιλοσόφων».

Όμως, στο διάβα των αιώνων, πολλά τμήματα αυτού του δρόμου σκεπάστηκαν από βρύα και λειχήνες, άλλα χάθηκαν και άλλα μετατράπηκαν σε βαλτοτόπια, απωθώντας ή παγιδεύοντας τους κατοπινούς στοχαστές. Άλλοι πάλι πίστεψαν ότι ο δρόμος δεν υπήρχε καθόλου κι ότι κάθε αναφορά σ’ αυτόν ήταν αποκύημα φαντασίας. Παρ’ όλα αυτά, ο δρόμος υπάρχει και μεταμορφώνει όποιον τον ακολουθεί από συνηθισμένο άνθρωπο σε σοφό. Καταλήγει δε στην Πύλη της Ελευθερίας που καταργεί τη νομοτέλεια αυτού του κόσμου και οδηγεί τον άνθρωπο κατευθείαν στον μαγικό κόσμο.

Η σοφία είναι ευδαιμονία
Αλλά τι ακριβώς κάνει η σοφία και για ποιο λόγο να την επιδιώκει κανείς; Ο Δημόκριτος μας πληροφορεί ότι «πληθαίνει τις πηγές της χαράς και κάνει την ηδονή πιο μεγάλη». Για τους Στωικούς ήταν η ύψιστη ευδαιμονία. Όμως πώς γίνεται να συνδέεται η σοφία με τις απολαύσεις και τις ηδονές τη στιγμή που όλοι τις αναζητούμε στην ύλη; Την απάντηση τη δίνει ο Ηράκλειτος: «Αν η ευτυχία κρυβόταν στις σωματικές απολαύσεις, θα έπρεπε να λέμε ευτυχισμένα τα βόδια όταν βρίσκουν μπιζέλια για να φάνε».

Πολλοί όταν αναφέρονται στη σοφία εννοούν την πείρα. Όμως η πείρα είναι αποτέλεσμα είτε της μαθητείας σε έναν ή περισσότερους τομείς της ζωής είτε η μυαλοσύνη που έρχεται από τα διάφορα παθήματα είτε το καταστάλαγμα μετά από έναν ταραχώδη βίο. Η σοφία είναι κάτι πλατύτερο. Είναι συνδεδεμένη με το συμπαντικό.

Η σοφία είναι ασύνορη. Μήπως τότε είναι συγκέντρωση γνώσεων; Αλλά όσες γνώσεις κι αν συλλέξει κανείς, πάντοτε θα υπάρχει κάτι που θα του διαφεύγει. Γι’ αυτό άλλωστε και όταν αντιμετωπίζουμε κάτι άγνωστο καταφεύγουμε στα φώτα των ειδικών.

Αν και θέλει μελέτη, όπως η εκμάθηση μιας τέχνης, η σοφία δεν είναι κάτι ανάλογο με τις σπουδές· ούτε πάλι σχετίζεται με κάποιο ιδεολογικό ή επιστημονικό σύστημα. Αντίθετα, είναι μάλλον απελευθέρωση από κάθε λογής ιδεολογικά ή γνωσιολογικά πλαίσια. Είχε δίκιο επομένως ο Δημόκριτος που τόνιζε ότι «πρέπει να επιδιώκει κανείς όχι τις πολλές γνώσεις, αλλά την καλλιέργεια του Νου». (Πολυνοΐην, ου πολυμαθίην ασκέειν χρη).

Ας σταθούμε λίγο σε αυτό το σημείο. Σήμερα υπάρχουν διάφορα γνωστικά ή πνευματικά συστήματα, που υπόσχονται τη σοφία και τη φώτιση, αλλά δεν είναι η σοφία αυτοπροσώπως. Αυτό πολλοί το ξεχνούν. Η αδυναμία να κάνουμε αυτή την απλή διάκριση, οδηγεί σε πλήθος παρεξηγήσεων.

Το ίδιο συνέβη και με τα μεγαλειώδη φιλοσοφικά συστήματα που έφτιαξαν οι μεγάλοι στοχαστές του παρελθόντος. Επειδή είχαν δύναμη και ομορφιά και περιέκλειαν μέσα τους τη μέθοδο (επιστήμην), τον ορθολογισμό και τη διαλεκτική, οι μεταγενέστεροι –κυρίως οι Δυτικοί– θαμπωμένοι από τους θησαυρούς της αρχαίας ελληνικής γνώσης, άρχισαν να οικειοποιούνται τα διάφορα τμήματά της, συλλέγοντας ο καθένας για τον εαυτό του εκείνο που του ταίριαζε καλύτερα. Κανείς όμως δεν περπάτησε το δρόμο μέχρι το τέλος. Εκείνο που τους ενδιέφερε ήταν να σταθούν και να απολαύσουν τα λάφυρά τους.

Τι είναι σοφία
Αρχικά η σοφία ήταν σύνθεση ζωής, άτμητη, ενιαία και αδιαίρετη. Περιέκλειε μέσα της την κοσμολογία, τη μεταφυσική και την ηθική. Με τον όρο «κοσμολογία» εννοούσαν τη γνώση του φυσικού κόσμου και του διαστήματος, και κατ’ επέκταση τον δημιουργικό Λόγο, μέσω του οποίου ήρθε σε ύπαρξη ο κόσμος (Ηράκλειτος)∙ με άλλα λόγια, τον Νου που έβαλε τάξη στο χάος και διακόσμησε το σύμπαν (Αναξαγόρας)∙ η «μεταφυσική» αφορούσε την έρευνα του Αδιάγνωστου, όπου μόβο τα τολμηρά πνεύματα εισχωρούν· τέλος, η «ηθική», με την έννοια της απόκτησης μιας αρετής, ήταν ο θεμέλιος λίθος για την γνώση της Αλήθειας και την είσοδο στον κόσμο του πνεύματος.

Στα κατοπινά χρόνια αυτά τα τρία διασπάστηκαν: από την κοσμολογία προέκυψαν οι φυσικές επιστήμες, η μεταφυσική εκφυλίστηκε σε μαγεία και η ηθική ντύθηκε με τα άμφια της θρησκείας. Έτσι σήμερα έχουμε τις διάφορες επιστήμες, τα επιμέρους φιλοσοφικά συστήματα και τα παράγωγά τους, αλλά, έχοντας αποκόψει ο άνθρωπος τη σύνδεσή του με τη σοφία, οδηγήθηκε στην παρακμή. Η πτώση αυτή δεν επήλθε με τον ευρωπαϊκό μεσαίωνα, την επικράτηση του χριστιανισμού, του σχολαστικισμού ή έστω αργότερα με τη Βιομηχανική Επανάσταση. Αυτά ήταν απλά επιφαινόμενα. Η απώλεια ήταν κάτι ήδη ορατό από τον πρώτο αιώνα μ.Χ. Όπως παρατηρεί με σπάνια διορατικότητα ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας:

quae philosophia fuit philologia factaest (Ό,τι κάποτε ήταν φιλοσοφία τώρα έγινε φιλολογία).
Η φιλοσοφία από μέσο έγινε αυτοσκοπός.

Πρέπει επομένως όχι μόνο να ξεχορταριάσουμε το δρόμο, αλλά και να αποκαταστήσουμε τα πράγματα στην αληθινή διάστασή τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι φιλόσοφος είναι “αυτός που αγαπάει τη σοφία και επιδιώκει την κατάκτησή της’’. Αυτή η θέση δεν είναι μια στατική κατάσταση. Κρύβει μέσα της την ένταση και το πάθος ενός εραστή και την εκπαίδευση ενός αστροναύτη.

Το άδειασμα της κλεψύδρας
Η σοφία δεν είναι καταστάλαγμα ζωής, η πείρα που συσσωρεύεται στον άνθρωπο με τα χρόνια. Φίλοι της τρίτης ηλικίας είναι οι ασθένειες και τα γηρατειά, η εξασθένηση και ο μαρασμός. Η απόκτηση της σοφίας είναι μια μάχη απέναντι στον κόσμο και απέναντι στον εαυτό: χρειάζεται στρατηγική και σχεδιασμό, αλλά και δυνάμεις ικανές να παραταχθούν απέναντι στον εχθρό. Κατά συνέπεια, ο άνθρωπος θα πρέπει να την αναζητά όσο είναι ακόμη στα σωστά του, όσο είναι ακμαίος και δεν έχει εξοντωθεί. Το γιατί, θα αναπτυχθεί στα επόμενα άρθρα αυτής της σειράς. Το μόνο που θα πούμε εδώ είναι ότι ο άνθρωπος χρειάζεται όλες του τις δυνάμεις αν θέλει να διαβεί επιτυχώς την Πύλη της Ελευθερίας.

Το πέρασμα της Πύλης είναι εφικτό κάτω από δυο προϋποθέσεις: να είμαστε ζωντανοί και να έχουμε ακέραιες τις δυνάμεις μας. Κάποιοι, παρεξηγώντας τα πράγματα, πιστεύουν πως τέτοιου είδους θέματα αφορούν το μεταθανάτιο στάδιο ύπαρξης. Στηριζόμενοι σε κάποιες θεωρίες του παρελθόντος, πιστεύουν πως η είσοδος σε έναν καλύτερο και ανώτερο κόσμο γίνεται περνώντας μέσα από τον τάφο. Τώρα, τι σε περιμένει άμα μπεις στον τάφο, ας μην το κουβεντιάσουμε καλύτερα. Είναι αξιέπαινο να πιστεύει κανείς στην αθανασία της ψυχής, αλλά είναι γελοίο όταν την έχει κοντά του όσο ζει –την ψυχή δηλαδή– να μην της δίνει καμιά σημασία.

Μια τέτοια στάση δεν διαφέρει σε πολλά από εκείνη των υλιστών. Πόσοι και πόσοι, ύστερα από μια ζωή κραιπάλης, δεν μεταμελούνται στα υστερνά τους και το ρίχνουν στα θεία; Ο άνθρωπος είναι μάστορας στο να εξαπατά τον εαυτό του πιστεύοντας ότι υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα της μεταστροφής και της σωτηρίας. Όμως τι μπορεί να κάνει, όταν θα έχει πια φθαρεί;

Κάποιοι άλλοι μπερδεύονται και προβάλλουν ως δικαιολογία ότι πρέπει πρώτα να λύσουν το βιοποριστικό τους πρόβλημα και μετά να ασχοληθούν με τον πνευματικό κόσμο. Τελικά, εμπλέκονται τόσο πολύ στον κόσμο της ύλης και των συναλλαγών, ώστε όταν αποφασίσουν να ασχοληθούν με τον εαυτό τους είναι πια αργά:

Μες στα παληά τα σώματά των τα φθαρμένα
κάθονται των γερόντων η ψυχές.
Τι θλιβερές που είναι η φτωχές
και πώς βαρυούνται την ζωή την άθλια που τραβούνε.
Πώς τρέμουν μην την χάσουνε και πώς την αγαπούνε
η σαστισμένες κι αντιφατικές ψυχές,
που κάθονται –κωμικοτραγικές–
μες στα παληά των τα πετσιά τ’ αφανισμένα.

Αυτά λέει ο Καβάφης για τις ψυχές εκείνων που έχουν γεράσει. Τότε είναι που αναπτύσσονται εκείνες οι σωτηριολογικές θεωρίες για κολάσεις και παραδείσους. Τέτοιου είδους δοξασίες είναι η ελπίδα των απόμαχων και των παροπλισμένων. Το στερνό τους καταφύγιο. Αλλά τι να την κάνεις την ελπίδα όταν πια έχουν στερέψει οι χυμοί της ζωής; Αποδοχή των γηρατειών είναι στην ουσία αποδοχή του θανάτου. Αλλά για να παραμείνει ο άνθρωπος αλώβητος, χρειάζεται να κάνει προσεκτική και μετρημένη χρήση του χρόνου του.

Δεν είμαστε αρκετά σφιχτοχέρηδες. Μοιράζουμε τον χρόνο μας απλόχερα· ίσως γιατί ποτέ δεν συνειδητοποιούμε ότι είναι το ίδιο πράγμα με τη ζωή και την ενέργειά μας. Ο λόγος και πάλι στον Καβάφη:

Και συλλογιέται η Φρόνησις πώς τον εγέλα
και πώς την εμπιστεύονταν πάντα –τι τρέλλα!–
την ψεύτρα που έλεγε: «Αύριο. Έχεις πολύν καιρό».

Tempus fugit
Δεν είναι τραγικό να συμπεριφερόμαστε ως αθάνατοι; Να ενεργούμε λες και έχουμε στη διάθεσή μας ολάκερη την αιωνιότητα; Να ξεχνάμε ότι η ζωή είναι σύντομη; Ότι δεν υπάρχει χρόνος; Ένα δέντρο ελιάς, για παράδειγμα, δεν έχει τέτοιους περιορισμούς – μπορεί να ζήσει μερικές χιλιάδες χρόνια. Εμείς, πώς υιοθετούμε τέτοιες αντιλήψεις; Τόσο πολύ μας θαμπώνουν τα υλικά πράγματα και μας κάνουν να παραβλέπουμε τα κύρια και τα ουσιώδη και να στρέφουμε την προσοχή μας στα δευτερεύοντα και μηδαμινά; Ή ήδη από νωρίς έχουμε αποδεχτεί το μοιραίο; Εάν κάποιος μας πει ότι οι άνθρωποι γαντζώνονται από τη ζωή, επειδή φοβούνται το θάνατο, θα του απαντήσουμε ότι μια τέτοια στάση είναι το λιγότερο παιδιάστικη.

Με όλα αυτά δεν εννοούμε ότι ο άνθρωπος είναι ανεύθυνος ή ότι δεν παίρνει τη ζωή στα σοβαρά· απλώς, τονίζουμε το γεγονός ότι η εσωτερική ωριμότητα και περίσκεψη σπάνια συμβαδίζει με την βιολογική ηλικία. Ο άνθρωπος φαίνεται να “κολλάει’’ στη χρυσή περίοδο των 18-20 χρόνων του. Ίσως γιατί τότε ζούμε ξέγνοιαστα, ή επειδή εκείνα τα χρόνια κάνουμε τα πιο τρελά όνειρά μας. Αλλά έρχεται η μέρα που ανακαλύπτουμε ότι… συνταξιοδοτηθήκαμε! Τότε συνειδητοποιούμε έντρομοι ότι ο χρόνος παρήλθε αμετάκλητα και μαζί μ’ αυτόν έφυγαν και η ζωή και τα όνειρά μας. Μας πιάνει έντονη νοσταλγία για τη χαμένη νιότη μας και παράλληλα η τάση να γλεντήσουμε τα λίγα χρόνια που μας απομένουν:

«Πού είσαι νιότη που ’λεγες πως θα γινόμουν άλλος».
Ουδείς τελικά σκέπτεται πως ό,τι είμαστε ή επιδιώκουμε να γίνουμε, ό,τι κάναμε ή κάνουμε, θα έρθει κάποια στιγμή που σαν μόριο σκόνης θα σαρωθεί από τον κοσμικό άνεμο. Και μόνο γι’ αυτό θα έπρεπε να τιμάμε το αγαθό της ζωής. Όμως εμείς τι κάνουμε; Αν και γνωρίζουμε ότι αυτό που λέμε θάνατος ισοδυναμεί με την πλήρη και οριστική εκμηδένισή μας, συνεχίζουμε να σπαταλάμε τη ζωή μας σε ανοησίες: στο κυνήγι του έρωτα· της επιδίωξης να μας αγαπούν· στις ανάγκες της επιβίωσης· στη συσσώρευση πλούτου· στην εξόντωση των εχθρών μας· στην απόκτηση φήμης και δόξας· στις απολαύσεις· στην υστεροφημία. Όπως παρατηρεί πάλι ο Καβάφης:

Κι οι μέρες μας περνούν γεμάτες μέριμνα.

Πρέπει να παλεύουμε να γίνουμε καλύτεροι επαγγελματίες, μάγοι, δάσκαλοι, εραστές, γονείς κτλ., πρέπει όμως να γίνουμε και καλύτεροι άνθρωποι. Αν η ανθρώπινη ιδιότητα έχει κάποια ουσιαστική και διαχρονική αξία, σίγουρα όλα τα προηγούμενα δεν εμπίπτουν σ’ αυτή. Και ο χρόνος φεύγει. Σαν τους κόκκους της άμμου, γλιστράει από τα δάχτυλά μας, όσο σφαλιστά κι αν πασχίζουμε να τα κρατήσουμε. Είναι τραγικό.

Μερικοί, συγκλονισμένοι ίσως από την απώλεια κάποιου προσφιλούς τους προσώπου, βγαίνουν ξαφνικά από τη μακαριότητα που βρίσκονταν και ανακαλύπτουν ότι η ζωή είναι σύντομη. Τι κάνουν τότε; Αρχίζουν να μεριμνούν για την υστεροφημία τους! Διότι τελευταία το είδαμε κι αυτό. Την εξαγορά της υστεροφημίας με χρήματα, όπως παλιά αγόραζαν τάφο οι μεγαλόσχημοι στο Α΄ Νεκροταφείο.

Ζώντας έτσι ανόητα, επιβεβαιώνουμε συνεχώς την περίφημη δημοκρίτεια ρήση που λέει: «Οι άνθρωποι, στην προσπάθειά τους ν’ αποφύγουν το θάνατο, τον επιδιώκουν». (Άνθρωποι τον θάνατον φεύγοντες διώκουσιν).

Όταν ρωτούν κάποιον διάσημο αν θα έπραττε διαφορετικά στην περίπτωση που άρχιζε ξανά τη ζωή του, δηλώνει συνήθως με στόμφο ότι όχι, δεν θα άλλαζε απολύτως τίποτε! Θα έκανε δηλαδή ξανά τις ίδιες βλακείες. Βέβαια δεν μπορείς να φανερώσεις δημόσια τη συντριβή σου. Στο βάθος όλοι γνωρίζουμε ότι θα θέλαμε να είχαμε ζήσει διαφορετικά, να είχαμε κάνει λιγότερα λάθη, να είχαμε αφιερώσει τη ζωή μας σε πιο ουσιώδη πράγματα. Όταν όμως είχαμε τον απαραίτητο χρόνο,

σε σκοτεινά πλανιόμασταν ρουμάνια
τι ήταν ο δρόμος ο σωστός χαμένος

όπως λέει εύστοχα ο Δάντης. Ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον να ισοφαρίσουμε το άδειασμα της κλεψύδρας λέγοντας όχι πόσο καλά ζήσαμε, αλλά ότι ζήσαμε ουσιαστικά· ότι η ζωή μας δικαιώθηκε όχι επειδή κάναμε όνομα, σπίτια, λεφτά ή παιδιά, αλλά επειδή τιμήσαμε με έργα την ανθρώπινή μας υπόσταση. Ότι φεύγουμε καλύτεροι απ’ ότι γεννηθήκαμε. Ο Νέλσον Μαντέλα έβγαλε τη χώρα του από τη σκλαβιά και την οδήγησε αναίμακτα στον 21ο αιώνα. Αυτό είναι δικαίωση. Ας δώσουμε λοιπόν μεγαλείο στη ζωή μας, αποκτώντας διαχρονικές αξίες κι όχι εφήμερες.

Ξοδεύουμε τη ζωή μας αλόγιστα, δίχως κάποιον ουσιαστικό σκοπό, ρίχνοντας νερό σ’ ένα τρύπιο βαρέλι. Και ο χρόνος κυλά και φεύγει…

Οι πίθοι των Δαναΐδων
Πολλοί πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται να κοπιάσει κανείς αναζητώντας τη σοφία, αφού η ίδια η ζωή είναι ένα απέραντο σχολείο. Πραγματικά, η ζωή είναι ένα απέραντο σχολείο, με αιώνια στάσιμους μαθητές. Οι τύποι αυτοί υποδιαιρούνται σε δυο κατηγορίες: σ’ εκείνους που σπαταλούν όλη τους τη ζωή προσπαθώντας να γνωρίσουν όσο το δυνατόν πιο πολλούς ανθρώπους και να αποκτήσουν όσο μπορούν πιο πολλές εμπειρίες, και σ’ εκείνους που γυρνούν από δάσκαλο σε δάσκαλο σαν άδεια δοχεία που ζητούν ένα πλαίσιο στήριξης. Όπως το θέτει ο Καβάφης στο ποίημα “Από την σχολήν του περιωνύμου φιλοσόφου”*:

Έμεινε μαθητής του Αμμωνίου Σακκά δυο χρόνια
αλλά βαρέθηκε και την φιλοσοφία και τον Σακκά…
Την περιέργειάν του είλκυσε
κομμάτ’ η Εκκλησία· να βαπτισθεί
και να περάσει Χριστιανός. Μα γρήγορα
τη γνώμη του άλλαξε…
Τουλάχιστον για δέκα χρόνια ακόμη
η καλλονή του θα διαρκούσεν. Έπειτα
ίσως εκ νέου στον Σακκά να πήγαινε.
Κι αν εν τω μεταξύ απέθνησκεν ο γέρος,
πήγαινε σ’ άλλου φιλοσόφου ή σοφιστού…
Ή τέλος, δυνατόν και στα πολιτικά
να επέστρεφεν… ενθυμούμενος
τες οικογενειακές του παραδόσεις,
το χρέος προς την πατρίδα, κι άλλα ηχηρά παρόμοια.

Αλλά ο σοφός το μόνο που έχει να στηριχθεί είναι ο εαυτός του. Το πρώτο βήμα στην κατάκτηση της σοφίας είναι η απόκτηση εκείνης της εσωτερικής ωριμότητας, που εξοβελίζει από μέσα μας κάθε παιδιάστικη ιδιοτροπία.

Το παιδί μέσα μας
Οι ψυχολόγοι μπορεί να μην ανακάλυψαν την ψυχή μέσα στον άνθρωπο, βρήκαν όμως κάτι εξίσου σπουδαίο: το παιδί μέσα μας! Μήπως, όμως αυτό είναι η πηγή όλων των προβλημάτων μας; Μήπως δηλαδή πάσχουμε από άκρατο παιδισμό; Είναι αλήθεια ότι ακόμη και σε μεγάλη ηλικία πολλοί από εμάς μωρουδίζουνε. Σαν παιδιά στεκόμαστε μ’ ανοιχτό στόμα μπροστά στα μεγάλα κοσμολογικά μυστήρια και στα θαύματα της φύσης. Τσεβδίζουμε ευχαριστίες όταν μας προσφέρουν κάποιο δώρο.

Σαλιαρίζουμε σαν είμαστε ερωτευμένοι. Μαϊμουδίζουμε φραστικά κλισέ. Δεν θέλουμε να μας πληγώνουν και το παιδί μέσα μας προσβάλλεται όταν δεν του κάνουν τα χατίρια. Αλλά ενώ έχουμε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας, όταν μας συμβεί κάτι επαχθές, τα χάνουμε και τρομοκρατημένοι –όπως είναι φυσικό σε παιδιά– ζητάμε βοήθεια, συγχώρεση, έλεος τραυλίζοντας. Κλαίμε για να μας αγαπούν. Υποφέρουμε όταν δεν το κάνουν. Μουτρώνουμε όταν δεν ικανοποιούν τις ανάγκες μας.

Και στα γηρατειά γινόμαστε το αλογάκι των εγγονών μας. Καθαρός παλιμπαιδισμός!

Θα ’λεγε κανείς πως ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου περικλείεται μέσα σε τρεις μόνο φράσεις: γεννιόμαστε κλαίγοντας, ζούμε μπουσουλώντας και τελικά πεθαίνουμε αβοήθητοι στο διάδρομο ενός νοσοκομείου ψελλίζοντας ασυναρτησίες.

Σε όλα μιμούμαστε τα παιδιά, εκτός από ένα: την αθωότητά τους.

Μα, θα πει κάποιος, c’est la vie!

Μήπως εδώ θα έπρεπε να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στη ζωή και στο πώς τη ζούμε; Σε έναν αρχαιοελληνικό διάλογο, που είναι γνωστός ως Ο Πίναξ του Κέβητος και στον οποίο γίνεται λόγος για τις αρετές, διαβάζουμε: «Η ζωή δεν είναι κακό, αλλά η κακή ζωή». Ίσως θα έπρεπε να προσθέσουμε και «η ανόητη ζωή». Εκτός πια κι αν κάποιος πιστεύει ότι επειδή ανήκουμε στο γένος του Homo sapiens sapiens αυτό ισοδυναμεί με κατάκτηση της σοφίας!

Η ανθρώπινη φυσιολογία
Για τους Στωικούς υπήρχαν δυο είδη όντων: οι σοφοί και οι φαύλοι. Προσέξτε τη διατύπωση: όχι κοινοί ή απλοί άνθρωποι, αλλά «φαύλοι». Οι σοφοί είναι αυτάρκεις, με αντικειμενική γνώση (το ισοδύναμο της αλήθειας), ελεύθεροι από έξωθεν επιρροές, ελεύθεροι από τις αδυναμίες που μας υποβιβάζουν. Οι φαύλοι, από την άλλη μεριά, ονομάζονται έτσι επειδή είναι δούλοι των παθών και των επιθυμιών τους. Έχουν αγελαίο ένστικτο και η σκέψη τους είναι καθαρός υποκειμενισμός∙ τους ενδιαφέρουν μόνο οι ικανοποιήσεις, καθώς και τα μέσα που τους παρέχουν αυτή τη δυνατότητα. Και αποκαλούν τη φαυλότητα «αξιοπρέπεια». Η γνώση τους είναι ψευδής, ένα συμπίλημα αποτελούμενο από τις ιδέες και τα πιστεύω άλλων ανθρώπων. Σε ποιον από τους δυο τύπους θα τοποθετούσατε τον εαυτό σας;

Ένας άλλος όρος για τον καθαρό υποκειμενισμό είναι η λέξη Εγώ. Εκτός από παιδισμό υποφέρουμε και από τη φοβερή νόσο της εγωμανίας. Σαν θεριά ανήμερα πολεμάμε ο ένας τον άλλο, όταν νιώθουμε ότι θίγεται το Εγώ μας, το μικροσκοπικό και ασήμαντο Εγώ. Δεν περνάει καθόλου από το μυαλό μας η σκέψη να βελτιωθούμε σαν ανθρώπινα όντα – και όχι μόνο σαν κοινωνικά· να απαλλαγούμε από τα κατώτερα στοιχεία του εαυτού μας, από τις αδυναμίες που μας υποβιβάζουν.
Αντίθετα, αυτό που τελικά υπερισχύει στις δύσκολες συνθήκες είναι ο παλαιός ερπετικός εγκέφαλος που διέπει τις επιθετικο-αμυντικές συγκινήσεις και σχετίζεται, μέσω της συμπαθητικής διαίρεσης του αυτόνομου νευρικού συστήματος, με την αυτοσυντήρηση και τη διαιώνιση του είδους. Πρόκειται για την κλασική τριάδα “πείνα-θυμός-φόβος”.

Σε κανονικές συνθήκες αφήνουμε να κυριαρχεί ο νεοεγκέφαλος – το πολιτισμένο κομμάτι του εαυτού μας, το κοινωνικό επίστρωμα, «η μπατιστένια απ’ τα σαλόνια» όπως το αποκαλεί ο Μαγιακόφσκι. Σε καταστάσεις όμως προσβολής του Εγώ αναλαμβάνει την εξουσία το μεσολόβιο σύστημα. Πρόκειται για τους δύο αρχαίους εγκεφάλους που κληρονόμησε ο άνθρωπος κατά το πέρασμά του μέσα από το ζωικό βασίλειο. Ο ένας έχει στοιχεία ερπετού· ο άλλος πρωτόγονου θηλαστικού. Ο κροκόδειλος μέσα μας είναι πάντα έτοιμος να χύσει κάποιο κροκοδείλιο δάκρυ, και το άλογο μέσα μας είναι πάντοτε έτοιμο να χρεμετίσει ή να τσινήσει.

Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί πως μόλις ενθαρρυνθούν τα ζωικά αυτά στοιχεία να ανοίξουν τις καρδιές τους και να πούνε με λόγια το πρόβλημά τους, αδυνατούν να το πράξουν. Το άλογο μέσα μας μπορεί να χλιμιντρίσει, αλλά αδυνατεί να αρθρώσει λέξεις. Από την άλλη μεριά, ο ερπετικός εγκέφαλος όχι μόνο είναι ανίκανος να εκφραστεί, αλλά αισθάνεται άβολα μπροστά σε οποιαδήποτε καινοτόμο κατάσταση. Μπροστά στο άγνωστο φοβάται. Γεμάτος από παλιές μνήμες, πάσχει από μια νευρωτική προσκόλληση σε κάποιο προγονικό υπερ-Εγώ.

Βλέπουμε λοιπόν ότι το Εγώ είναι αφενός το πιο ανώριμο τμήμα του εαυτού μας και αφετέρου ότι έχει ζωική προέλευση και καταγωγή.

Σε άρθρο του με τίτλο “Το άγγιγμα του πνευματικού”, ο Ανδρέας Τσάκαλης γράφει: «Είναι αλήθεια ότι έχουμε δυαδική φύση. Μέσα μας συναντάται το θεϊκό και το ζωώδες. Είμαστε σαν τους δίδυμους ήρωες, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη· ο ένας παγιδεύτηκε στη γη· ο άλλος περιπλανιέται στους κόσμους των θεών.

»Ο εσωτερικός εαυτός μας είναι μαγικός, φωτεινός, αιώνιος. Αν και είναι πολύ λεπτοφυής και αδιόρατος, μπορεί και διατηρεί το σώμα και το νου στη ζωή για 80 ή και 100 χρόνια. Συνιστά ένα συνεκτικό ενεργειακό πεδίο μέσα μας, το οποίο περιβάλλεται από πλήθος στρωμάτων – ένα κρεμμύδι που καλύπτεται από αλλεπάλληλες φλούδες: άγχος, ανησυχία, επιθυμίες, οδύνη, υποχρεώσεις, οφειλές, φιλοδοξίες, συνήθειες, αγάπες κτλ.

»Συχνά ξεγελιόμαστε και νομίζουμε ότι είμαστε αυτά τα περιβλήματα και έτσι παγιδευόμαστε σε ένα κοινωνικο-ψυχολογικό κατεστημένο. Η απαλλαγή από αυτή τη “σιδηρά πανοπλία” είναι το έργο που ακολουθεί μετά την αυτογνωσία».

Αθηνά Τριτογένεια
Υπάρχει ένα νόστιμο περιστατικό με τον Σωκράτη. Κάποια φορά, όπως συζητούσαν, ο Αθηναίος φιλόσοφος “κόλλησε” στον τοίχο έναν συνομιλητή του. Εκείνος, επειδή δεν είχε άλλα επιχειρήματα, σηκώθηκε εκνευρίστηκε και κλώτσησε τον Σωκράτη. Οι παριστάμενοι έμειναν άναυδοι. Περίμεναν από τον φιλόσοφο να αντιδράσει. Εκείνος έμεινε απαθής. Όταν τον ρώτησαν γιατί δεν κάνει κάτι, απάντησε: «Δηλαδή αν με κλωτσούσε ένας γάιδαρος θα έπρεπε να του ανταποδώσω το χτύπημα;»

Αλήθεια, πόσοι άνθρωποι διαθέτουν σήμερα μια τέτοια ανεξαρτησία πνεύματος; Στην ουσία ο άνθρωπος βρίσκεται παγιδευμένος σε μια κόλαση που δημιούργησε ο ίδιος και τη συντηρεί με τις σκέψεις και τις πράξεις του. Και καθώς η εξέλιξη τις δυο τελευταίες χιλιετίες μοιάζει να έχει σκαλώσει κάπου και να αρνείται να προχωρήσει χωρίς μηχανική υποστήριξη, δεν βλέπουμε πουθενά κάποια οδό διαφυγής. Έχουμε κολλήσει σε ένα οδυνηρά τραγικό σημείο. Σκεφτόμαστε σαν ήρωες, αλλά συμπεριφερόμαστε σαν ζώα. Όπως όμως το έθεσε κάποτε κάποιος δάσκαλος, δεν μπορεί κανείς να υπηρετεί ταυτόχρονα δύο κυρίους. Είναι στο χέρι μας να δώσουμε τέλος σ’ αυτή την αέναη ταλάντωση του εκκρεμούς.

Το μονοπάτι του φιλοσόφου. Με αυτό το εξόχως σημαντικό θέμα θα καταπιαστεί αυτή τη σύντομη σειρά άρθρων που εγκαινιάζουμε σήμερα. Θα δείξουμε ότι η μεταμορφωτική διαδικασία από τον άνθρωπο-ζώο στον σοφό περνάει μέσα από τον επαναπροσδιορισμό των αξιών και την καλλιέργεια της αρετής. Ότι ο φιλόσοφος δεν είναι επεξεργαστής διανοημάτων ή θαμώνας φιλολογικών σαλονιών, αλλά το μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στον άνθρωπο και στον ήρωα. Και με τον όρο “ήρωας” δεν εννοούμε τον γενναίο πολεμιστή, αλλά εκείνον που είχε το θάρρος να μεταμορφώσει την ανθρώπινη φύση του. Διαφορετικά πώς ελπίζει κανείς να λύσει το μυστήριο της ζωής και να εισέλθει στον μαγικό κόσμο;

Από την ενασχόληση με τη σοφία, όπως λέει ο Δημόκριτος, προκύπτουν τρία αποτελέσματα:

α) Να σκεφτόμαστε ορθά
β) Να μιλούμε ορθά, και
γ) Να πράττουμε αυτά που πρέπει.

Έτσι ετυμολογούσε το όνομα Τριτογένεια που έδιναν οι αρχαίοι στην θεά Αθηνά, σύμβολο της σοφίας. Πίστευε ότι οι τρεις αυτές καταστάσεις (το ευ λογίζεσθαι, το ευ λέγειν και το πράττειν α δει) περικλείουν μέσα τους όλη την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Αυτή η τριάδα αποτελεί το λεγόμενο “μονοπάτι του φιλοσόφου’’. Θα δείξουμε ότι το μονοπάτι αυτό βγάζει σε ένα απέραντο πεδίο ελευθερίας από το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να διαλέξει κατά βούληση τη μετάβασή του –ολόκληρος με τα τσαρούχια του– στον μαγικό κόσμο – ή σε άλλους.

Οι κόσμοι αυτοί είναι το ίδιο αληθινοί όπως αληθινό αισθανόμαστε το δικό μας χωροχρονικό συνεχές. Στο τέλος αυτής της πορείας θα κάνουμε την ενδελεχή περιγραφή τους. Στη διάρκειά της θα έχουμε, όπως είπαμε, οδηγούς εκείνα τα πνεύματα που λαμπρύνουν με την παρουσία τους το χώρο της προσωκρατικής φιλοσοφίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι στοχαστές αυτοί ήταν, εκτός των άλλων και περίφημοι κοσμολόγοι. Για όσους δεν κατάλαβαν, θα επιχειρήσουμε να κλέψουμε τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων, πατώντας σε ώμους γιγάντων!
--------------
Σημειώσεις
* Πρόκειται για τον Αμμώνιο Σακκά, στη σχολή του οποίου πήγε ο ήρωας του καβαφικού ποιήματος. Ο Αμμώνιος Σακκάς ήταν περίφημος νεοπλατωνικός φιλόσοφος και δίδαξε στην Αλεξάνδρεια τον 3ο αιώνα μ.Χ. Μαθητές του υπήρξαν ο Πλωτίνος και ο Ωριγένης.

Τι προσπαθεί να σας πει το υποσυνείδητό σας με βάση τις συνήθειες που σας σαμποτάρουν

Αποτέλεσμα εικόνας για luke gram photographyΣκεφτήκατε ποτέ πως το υποσυνείδητό σας προσπαθεί να σας πει κάτι;

Όλοι αγωνιζόμαστε στο να ξεπεράσουμε τις καθημερινές δυσκολίες, κάτι το οποίο σίγουρα μοιραζόμαστε με τους άλλους. Τα προβλήματα μας ίσως να είναι διαφορετικά, αλλά όλοι βασικά περνάμε λίγο-πολύ τα ίδια, να το πω έτσι. Το χειρότερο, ωστόσο είναι το αυτο-σαμποτάζ που κάνουμε στον εαυτό μας. Οπότε συνεχίστε να διαβάζετε για να ανακαλύψετε τι θέλει το υποσυνείδητό σας να ξέρετε με βάση τον τρόπο που σαμποτάρετε τον εαυτό σας.

Ο χειρότερος εχθρός
Κάποιες φορές εμείς είμαστε ο χειρότερος εχθρός μας. Αντί οι άλλοι να προσπαθούν να μας σαμποτάρουν εμείς το κάνουμε στον εαυτό μας. Χάρη στον κατάλογο των σκέψεων υπάρχει τώρα ένας περιεκτικός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε καλύτερα αυτό το ζήτημα κοιτώντας στο υποσυνείδητό μυαλό μας ώστε να ανακαλύψουμε τις καλύτερες συστάσεις του και να βοηθήσουμε τον εαυτό μας.

Η αρνητική επιστροφή
Είναι ασφαλές να πούμε πως αρκετοί από εμάς έχουμε βρεθεί σε μίζερες σχέσεις. Αυτό που επίσης αληθεύει είναι ότι πολλοί από εμάς έχουμε την τάση να επιστρέφουμε σε αυτούς τους ανθρώπους μετά τον χωρισμό ενώ ξέρουμε ότι δεν είναι καλοί για εμάς. Θυμόμαστε τις καλές στιγμές, αλλά ποτέ τις κακές και ως αποτέλεσμα καταλήγουμε να υποφέρουμε.

Η απάντηση
Το υποσυνείδητό σας θέλει να συνειδητοποιήσετε πως δεν είναι καλή κίνηση από μέρος σας. Αν απολαμβάνετε το να είστε με κάποιον που σας πληγώνει, τότε ίσως το θέμα να είναι κάτι πιο σοβαρό. Ίσως αισθάνεστε πως πρέπει να τιμωρήσετε τον εαυτό σας με αυτούς τους ανθρώπους, ακόμα και αν στην πραγματικότητα δεν κάνατε τίποτα κακό.

Ο δεσμευτικός τύπος
Όταν ξεκινάμε μια σχέση, είναι σημαντικό να βρούμε ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να δεσμευτούν. Ωστόσο, αν συνεχίζετε να έλκεστε από ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι ικανοί ή απρόθυμοι να δεσμευτούν, τότε ίσως πρέπει να αναρωτηθείτε γιατί το κάνετε αυτό στον εαυτό σας.

Πληγωμένοι άνθρωποι
Τείνετε να φέρνετε ανθρώπους στην ζωή σας οι οποίοι είναι υπερβολικά «σπασμένοι» για να δεσμευτούν αληθινά και το κάνετε αυτό επειδή νομίζετε πως κι εσείς είστε έτσι. Η αλήθεια είναι, ότι το υποσυνείδητο σας θέλει να ξέρετε πως αυτό δεν συμβαίνει. Δεν είστε «σπασμένοι». Ίσως είστε τρομαγμένοι ή φοβισμένοι αλλά όχι σπασμένοι.

Δυστυχία
Δεν υπάρχει κάτι αφύσικο στο να νιώθετε δυστυχισμένοι. Συμβαίνει και στους καλύτερους από εμάς και ακόμα και αν πονάει είναι εντάξει. Αν συνεχίζετε να επιμένετε πως είστε δυστυχισμένοι, ακόμα και αν τίποτα δεν είναι λάθος, τότε υπάρχουν βαθύτερα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσετε και το υποσυνείδητο σας είναι εδώ για να βοηθήσει.

Από μέσα σας
Το μεγαλύτερο πρόβλημα εδώ είναι πως πιστεύετε ότι μια εξωτερική πηγή θα παίξει κάποιο ρόλο και θα σας βοηθήσει. Περιμένετε τις αλλαγές να έρθουν σε εσάς, όταν στην πραγματικότητα, δεν λειτουργεί έτσι. Πρέπει να έχετε ένα δραστήριο ρόλο στο να βελτιώσετε τον εαυτό σας και να συνειδητοποιήσετε πως έχετε την ικανότητα να αλλάξετε το μυαλό και τον σκοπό σας.

Απομάκρυνση
Το τελευταίο πράγμα που θέλετε να κάνετε είναι να απομακρύνετε τους ανθρώπους από την ζωή σας, ειδικότερα όταν είναι θετικά στοιχεία για εσάς. Αν συνειδητοποιήσετε πως αυτό είναι κάτι που κάνετε, τότε είναι προφανές πως σαμποτάρετε τον εαυτό σας. Πρέπει να ακούτε το υποσυνείδητο σας και να κάνετε αυτό που στ΄ αλήθεια θα σας ωφελήσει.

Απώλεια
Θέλετε αγάπη και επαφή, αλλά φοβάστε τόσο πολύ την απώλεια, που δεν αποδέχεστε καν τις θετικές σχέσεις της ζωής σας. Νιώθετε πιο ασφαλείς όταν απομακρύνετε τους ανθρώπους, αλλά αυτός είναι ένας πολύ ανθυγιεινός τρόπος ζωής. Θα έχετε θέματα όπου θα χάσετε ανθρώπους, αλλά όχι όλους. Δεν θα σας αφήσουν όλοι.

Παράξενες εικασίες
Είναι σαν να καταπίνετε μια δηλητηριώδης κάψουλα όταν πείθετε τον εαυτό σας για κάτι που δεν ισχύει καν. Το κάνουμε αυτό στον εαυτό μας συνέχεια και καταλήγουμε να κάνουμε τις καταστάσεις χειρότερες από ότι χρειάζεται να είναι. Σκέφτεστε κάτι, υποθέτετε ότι είναι αλήθεια και τότε δεν αποδέχεστε ποτέ πως η αλήθεια είναι κρυμμένη κάπου αλλού.

Πεποιθήσεις
Αμφιβάλλετε πολύ για τους ανθρώπους. Φοβάστε πως οι άνθρωποι είναι για να σας σαμποτάρουν και πως είστε οι μοναδικοί με τις σωστές απαντήσεις. Ως αποτέλεσμα, καταλήγετε να αγχώνεστε για το τίποτα. Βάζετε τον εαυτό σας στον λάκκο της απογοήτευσης, ακόμα και όταν ο λάκκος είναι εντελώς περιττός και υπάρχει μόνο και μόνο γιατί εσείς τον δημιουργήσατε.

Κακές διατροφικές συνήθειες
Όλοι ξέρουμε πως το κακό φαγητό είναι κακό για εμάς και γνωρίζουμε ακριβώς ποια είναι τα κακά φαγητά… ανεξαρτήτως από το πώς προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας για το αντίθετο. Αν δεν θέλετε να τρέφεστε άσχημα, αλλά το κάνετε ούτως ή άλλος, τότε υπάρχει ένα βαθύτερο πρόβλημα που το υποσυνείδητο σας θέλει να αναγνωρίσετε.

Φαγητό λόγω άγχους
Ειλικρινά, ίσως είστε απλώς αγχωμένοι ή καταβεβλημένοι. Άτομα λένε πως στρέφονται στο φαγητό για παρηγοριά όταν είναι αγχωμένοι ή θλιμμένοι και αυτό γιατί όντως το φαγητό είναι παρηγοριά. Ίσως χρειάζεται να κάνετε ένα διάλειμμα κάθε τόσο.

Προχωρώντας μπροστά
Αν θέλετε να προχωρήσετε στην ζωή, πρέπει να κάνετε την κατάλληλη δουλειά. Ωστόσο, αν αρνηθείτε να το κάνετε, τότε μόνο θα πληγώσετε τον εαυτό σας. Αρνείστε τις ευκαιρίες οι οποίες θα μπορούσαν να σας κάνουν να προχωρήσετε σε μια πιο άνετη κατάσταση στην ζωή σας. Το να μην κάνετε αυτό που χρειάζεται θα σας κάνει να νιώθετε κολλημένοι και ανίκανοι.

Αυτό που θέλουμε
Αν αυτό είναι κάτι στο οποίο μπορείτε να συσχετιστείτε, τότε πιθανότατα συμβαίνει επειδή είστε σε ένα μονοπάτι για το οποίο δεν είστε βέβαιοι. Ίσως να μην θέλετε αυτό που νομίζετε ότι θέλετε. Ίσως πρέπει να σκάψετε λίγο περισσότερο. Ίσως πρέπει να βρείτε την αληθινή σας αγάπη.

Ανακαλύφθηκε εξωπλανήτης που «χιονίζει» ... αντηλιακό!

Αστρονόμοι - μεταξύ των οποίων ένας Έλληνας- ανακάλυψαν με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble έναν ασυνήθιστο καυτό εξωπλανήτη όπου «χιονίζει» διοξείδιο του τιτανίου, τη βασική δραστική ουσία των αντηλιακών.

Ο εξωπλανήτης είναι ο Κέπλερ-13Ab, σε απόσταση 1.730 ετών φωτός από τη Γη, ένας από εξαπλωνήτες με την υψηλότερη θερμοκρασία που έχουν ποτέ βρεθεί, καθώς φθάνει τους 2.700 βαθμούς Κελσίου στη φωτεινή πλευρά που βλέπει μόνιμα στο μητρικό άστρο.

Στην αντίθετη πλευρά, τη μόνιμα σκοτεινή, που είναι πολύ πιο κρύα, μεταφέρεται με τους ανέμους οξείδιο του τιτανίου, το οποίο συμπυκνώνεται σε κρυσταλλικές νιφάδες, σχηματίζει νέφη και τελικά πέφτει στην επιφάνεια με την μορφή χιονιού.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή αστρονομίας Τόμας Μπίτι του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας "The Astronomical Journal". Μεταξύ των ερευνητών ήταν ο 'Αγγελος Τσιάρας του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL).

Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων βασίζονται στις φασματοσκοπικές παρατηρήσεις που έκαναν με την κάμερα ευρέος πεδίου του Hubble στην ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη, στο μήκος κύματος του εγγύς υπέρυθρου.

Παράξενο αντικείμενο πιθανότατα ήρθε από άλλο ηλιακό σύστημα

Ένα μικρός αστεροειδής ή κομήτης ο οποίος εντοπίστηκε να κινείται με μεγάλη ταχύτητα στο ηλιακό μας σύστημα, είναι πιθανό να έχει προέλθει από άλλο ηλιακό σύστημα, υποστηρίζουν αμερικανοί επιστήμονες. Αν κάτι τέτοιοι ισχύει θα είναι η πρώτη φορά που ένας τέτοιος διαστρικός «επισκέπτης» παρατηρείται από τη γη.
 
Αυτή η εικόνα δείχνει τη μοναδική διαδρομή του περίεργου αντικειμένου – A/2017 U1 – μέσα στο ηλιακό μας σύστημα τους τελευταίους μήνες.
 
Το μυστηριώδες αντικείμενο, που είναι γνωστό μέχρι στιγμής ως A/2017 U1, ανακαλύφθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα από έναν ερευνητή που χρησιμοποίησε ένα εξελιγμένο τηλεσκοπικό σύστημα στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης το οποίο ερευνά διαρκώς το διάστημα για τέτοιου είδους φαινόμενα.
«Περιμέναμε αυτή τη μέρα εδώ και δεκαετίες», δήλωσε ο Paul Chodas, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Αεροναυτικής και Διαστημικής Διοίκησης για μελέτες αντικειμένων κοντά στη Γη, στο Εργαστήριο Jet Propulsion Laboratory στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια.
 
Το αντικείμενο που έχει διάμετρο 400 μέτρα, αμέσως ξεχώρισε για τους ερευνητές προερχόμενο από την κατεύθυνση του αστερισμού Λύρα, σχεδόν ακριβώς πάνω από το ελλειπτικό επίπεδο όπου οι πλανήτες και οι άλλοι αστεροειδείς περιστρέφονται γύρω από τον ήλιο.
 
Πέρασε ακριβώς δίπλα από την τροχιά του Ερμή στις 2 Σεπτεμβρίου, πριν αναγκαστεί να κάνει μία μεγάλη στροφή κάτω από το ηλιακό μας σύστημα, λόγω της μεγάλης βαρύτητας του ήλιου. Η κοντινότερη απόσταση που είχε από τη Γη ποτέ, ήταν στις 14 Οκτωβρίου, όταν βρισκόταν 15 εκατομμύρια μίλια μακριά.
 
«Πηγαίνει πολύ γρήγορα και διαγράφει τέτοια πορεία που μπορούμε να πούμε σίγουρα ότι αυτό το αντικείμενο κινείται για να βγει εκτός του ηλιακού μας συστήματος και να μην επιστρέψει», δήλωσε ο Davide Farnocchia από τη ΝΑΣΑ.
 
Οι αστρονόμοι παρακολουθούν το A/2017 U1 με τηλεσκόπια προσδοκώντας να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα που καταγράφουν για να επιβεβαιώσουν την προέλευση του αντικειμένου και να μάθουν ότι μπορούν για τη σύνθεσή του.

Ο πρωτότυπος κινητήρας Hall για αποστολή στον Άρη βελτιώνεται

Ένας προηγμένος διαστημικός κινητήρας που προορίζεται για επανδρωμένες αποστολές στον Άρη έσπασε μια σειρά ρεκόρ για μηχανή του είδους της (το οποίο είναι γνωστό ως κινητήρες Hall). Η ανάπτυξη του Hall γίνεται στο Πανεπιστήμιο του Michigan, ενώ παρέχει ιδιαίτερα αποτελεσματική και αποδοτική προώθηση, χρησιμοποιώντας ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία: Μάλιστα, μπορούν να επιτύχουν υψηλότατες ταχύτητες με ένα κλάσμα του καυσίμου που απαιτείται σε «συμβατικούς» χημικούς πυραύλους.
 
Οι αποστολές στον Άρη είναι πλέον στον ορίζοντα, και ξέρουμε ήδη πως οι κινητήρες Hall λειτουργούν καλά στο διάστημα. Μπορούν να βελτιστοποιηθούν είτε για τη μεταφορά εξοπλισμού με ελάχιστη ενέργεια και προωθητικό κατά τη διάρκεια ενός έτους, είτε για ταχύτητα- για να μπορεί ένα πλήρωμα να φτάσει πιο γρήγορα στον Άρη..
 
Η μεγάλη πρόκληση είναι αυτοί οι κινητήρες να γίνουν μεγαλύτεροι και πιο ισχυροί: Ο Χ3, ένας κινητήρας Hall που σχεδιάστηκε από ερευνητές στο Μίσιγκαν, της NASA και της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας, έσπασε το προηγούμενο ρεκόρ κινητήρα Hall, με 5,4 Newton ισχύος έναντι 3,3. Η βελτίωση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική όσον αφορά σε επανδρωμένες αποστολές, καθώς σημαίνει μεγαλύτερες επιταχύνσεις και μικρότερους χρόνους ταξιδιού. Επίσης, ο Χ3 σημείωσε και άλλα ρεκόρ, όσον αφορά στην ενέργεια.
 
Ο συγκεκριμένος κινητήρας είναι ένας από τρεις πρωτότυπους «κινητήρες για τον Άρη» που θα μετατραπούν σε πλήρη συστήματα προώθησης, με χρηματοδότηση από τη NASA.

J.G.Herder: η ιδέα του έθνους χτες και σήμερα

Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ: 1744–1803

Έθνος και λαϊκή κοινότητα

     Ποιος είναι ο Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ; Είναι Γερμανός διανοητής, που καλλιέργησε το πολύπτυχο ταλέντο του στη φιλοσοφία, στη λογοτεχνία και ποίηση, στη θεωρία λογοτεχνίας, στη θεολογία και σε παρεμφερείς τομείς, με σημαντικές μελέτες στο ενεργητικό του. Πρωτοποριακή, μεταξύ των άλλων, είναι η συμβολή του στη φιλοσοφική σύλληψη της έννοιας του Έθνους, του λαού, της πατρίδας. Αυτή η συμβολή του έχει διαχρονικό χαρακτήρα και ισχύει ως ένα αεί παρόν για αυτές τις έννοιες, όπως και για την έννοια της γλώσσας.

     Η ανθρώπινη ύπαρξη κάνει αισθητή την παρουσία της, θεμελιωδώς, καθ’ όλη την ιστορική εξέλιξη με μορφές κοινού, ομαδικού βίου. Εντός της ομαδικότητας ή κοινοτικότητας ακριβώς καλείται να δημιουργεί, να διεκδικεί την ευτυχία της, να υπερασπίζεται τη μοναδικότητά της, να κατακτά την ελευθερία της. Σε τέτοιες μορφές κοινού βίου, εξ αντικειμένου αναγκαίες, συγκαταλέγεται και η μορφή του Έθνους.

Σύμφωνα με τον Χέρντερ, το έθνος ιστορικά καταξιώνεται ως η πιο έγκυρη και η πιο ανθεκτική μορφή κοινοτικού βίου, ως ένα ιδιαίτερο είδος λαϊκής κοινότητας με τις δικές της πολιτισμικές παραδόσεις και με διασφαλισμένες τις δυνατότητες για ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων με άλλες παρόμοιες κοινότητες. Η οντολογική υφή μιας τέτοιας κοινότητας παραπέμπει στην έννοια της πατρίδας και στην κοινή γλώσσα, που με την εσωτερική της δυναμική καθιστά τη γενέθλια γη εστία φανέρωσης της ζωής. Στην εποχή της αστικής κυριαρχίας, όμως, ο κοινοτικός βίος, η λαϊκή κοινότητα, μετατρέπεται σε κοινωνικό συναγελασμό και το έθνος ταυτίζεται με το κράτος ως μηχανή καταστολής.

     Έτσι η αστική κοινωνία, προϊόντος του χρόνου, εκφυλίζεται περαιτέρω σε μια μαζική κοινωνία αγελαίων σχέσεων και συμπεριφορών με μόνο συνεκτικό στοιχείο τον υπολογιστικό προγραμματισμό και την απρόσωπη-άτεγκτη οργάνωση της παραγωγής. Όλα τα σχετικά με το Είναι του ανθρώπου σε αυτή την κοινωνία έχουν καταψυχθεί. Στη συνάφεια τούτη, το έθνος εν είδει κράτους, όπως ρητά καταθέτει ο Χέρντερ, προβάλλει ως εξουσιαστική αρχή, ως αντιπατριωτικό, αντεθνικό κρατικό μόρφωμα με τερατώδεις ηγετικές ομάδες στην κορυφή, που η μόνη «ποιητική μούσα» τους είναι η δόλια κάρπωση του ιδρώτα του άλλου και η μόνη πολιτική τους μούσα ο δεσποτισμός.

     Ακριβώς αυτός ο δεσποτισμός είναι η ωμή δικτατορική διακυβέρνηση που εργάζεται για μια ψυχαναγκαστική σύμμειξη εθνικών πολιτισμών. Μια τέτοια σύμμειξη εκριζώνει τους λαούς από τις εθνικές τους εστίες και παραδόσεις και πολτοποιεί τις ευαίσθητες γραμμές κάθε αυθύπαρκτου πολιτισμού υπό έναν αφηρημένο, γενικό, επιτηδευμένο σχηματισμό, αυτόν που σήμερα γνωρίζουμε ως παγκοσμιοποίηση, Ευρωπαϊκή Ένωση, ολοκλήρωση κ.λπ. Με όρους του Χάιντεγκερ πρόκειται για την πλανητική εποχή, όπου όλες οι εκφάνσεις της δοτής εξουσίας συνεχώς μηχανορραφούν, χειραγωγούν με υπολογιστικό/τεχνικό τρόπο την ουσία του ανθρώπου και τελικά τη μετατρέπουν σε απρόσωπη μάζα.

     Προφητικά μιλούσε στην εποχή του ο Χέρντερ για τον σημερινό εξανδραποδισμό των λαών, που γίνεται υπό τη μορφή της πολυπολιτισμικότητας. Οι μαζικές μεταναστεύσεις των λαών στους καιρούς μας, ενώ παρουσιάζονται ως λύτρωση από διάφορα οπισθοδρομικά πολιτικά σχήματα και σχίσματα, στην πράξη καταδικάζουν ολόκληρους πολιτισμούς και λαούς σε αφανισμό. Τέτοιοι ξεριζωμοί αποτιμώνται από τα εν λόγω σχήματα ως «δημιουργικά» φαινόμενα μιας νέας τάξης πραγμάτων, όπου δεν έχει θέση το έθνος παρά η «ευρωπαϊκή» συνεννόηση και συνένωση των λαών.

     Για τον Χέρντερ, μια τέτοια κατεύθυνση, πέραν του εθνοπροδοτικού της χαρακτήρα, είναι αποτυχημένη εξ υπαρχής, γιατί ομιλεί τη γλώσσα της εξωτερικής επιβολής, της υπολογιστικής ταξινόμησης, που αποτρέπει αναγκαστικά τη βαθιά γνωριμία με τον ένα ή άλλο πολιτισμό.

     Τι μας λέει η νεοελληνική εμπειρία επί όλων αυτών; Πως οι αυθαίρετες γενικεύσεις, κυρίως από τους απαίδευτους μισθοφόρους της πολιτικής, από εκείνους δηλαδή τους αδίστακτους ολετήρες, που χωρίς στοιχειώδη πνευματική ευστροφία για τη διάβαση του «Ρουβίκωνα» αντιποιούνται την αρχή του Έθνους, είτε με την απόχρωση του Εξευρωπαϊσμένου «φιλελευθερισμού» είτε με εκείνη του επίσης Εξευρωπαϊσμένου «σοσιαλισμού» ή «κομμουνισμού», γενικώς «προοδευτισμού», οδηγούν έναν πολύπαθο –και γι’ αυτό σημαίνοντα– ιστορικό λαό στο βάραθρο.

     Η παραγνώριση του οργανικού χαρακτήρα των κοινωνιών και ως εκ τούτου η ισοπέδωση των τελευταίων, η ισοπεδωτική εξίσωση ανθρώπων και πραγμάτων κάτω από τη θεσμισμένη, σε κεντρική εξουσία, μετριότητα ‒μετριότητα σε επίπεδο είτε εθνικό είτε πλανητικό‒ μπορεί να είναι έργο μόνο εντεταλμένων του Πολιτικού, οι οποίοι, κατά την ρήση του Ηράκλειτου, ενεργούν και ομιλούν, ως καθεύδοντες (απ. 73).