Σάββατο 11 Ιουλίου 2020

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡρακλῆς Μαινόμενος (275-315)

275 ΜΕ. γέροντες, αἰνῶ· τῶν φίλων γὰρ οὕνεκα
ὀργὰς δικαίας τοὺς φίλους ἔχειν χρεών.
ἡμῶν δ᾽ ἕκατι δεσπόταις θυμούμενοι
πάθητε μηδέν. τῆς δ᾽ ἐμῆς, Ἀμφιτρύων,
γνώμης ἄκουσον, ἤν τί σοι δοκῶ λέγειν.
280 ἐγὼ φιλῶ μὲν τέκνα· πῶς γὰρ οὐ φιλῶ
ἅτικτον, ἁμόχθησα; καὶ τὸ κατθανεῖν
δεινὸν νομίζω· τῶι δ᾽ ἀναγκαίωι τρόπωι
ὃς ἀντιτείνει σκαιὸν ἡγοῦμαι βροτῶν.
ἡμᾶς δ᾽, ἐπειδὴ δεῖ θανεῖν, θνήισκειν χρεὼν
285 μὴ πυρὶ καταξανθέντας, ἐχθροῖσιν γέλων
διδόντας, οὑμοὶ τοῦ θανεῖν μεῖζον κακόν.
ὀφείλομεν γὰρ πολλὰ δώμασιν καλά·
σὲ μὲν δόκησις ἔλαβεν εὐκλεὴς δορός,
ὥστ᾽ οὐκ ἀνεκτὸν δειλίας θανεῖν σ᾽ ὕπο,
290 οὑμὸς δ᾽ ἀμαρτύρητος εὐκλεὴς πόσις,
ὃς τούσδε παῖδας οὐκ ἂν ἐκσῶσαι θέλοι
δόξαν κακὴν λαβόντας· οἱ γὰρ εὐγενεῖς
κάμνουσι τοῖς αἰσχροῖσι τῶν τέκνων ὕπερ·
ἐμοί τε μίμημ᾽ ἀνδρὸς οὐκ ἀπωστέον.
295 σκέψαι δὲ τὴν σὴν ἐλπίδ᾽ ἧι λογίζομαι·
ἥξειν νομίζεις παῖδα σὸν γαίας ὕπο;
καὶ τίς θανόντων ἦλθεν ἐξ Ἅιδου πάλιν;
ἀλλ᾽ ὡς λόγοισι τόνδε μαλθάξαιμεν ἄν;
ἥκιστα· φεύγειν σκαιὸν ἄνδρ᾽ ἐχθρὸν χρεών,
300 σοφοῖσι δ᾽ εἴκειν καὶ τεθραμμένοις καλῶς·
ῥᾶιον γὰρ αἰδοῖ σ᾽ ὑποβαλὼν φίλ᾽ ἂν τέμοις.
ἤδη δ᾽ ἐσῆλθέ μ᾽ εἰ παραιτησαίμεθα
φυγὰς τέκνων τῶνδ᾽· ἀλλὰ καὶ τόδ᾽ ἄθλιον
πενίαι σὺν οἰκτρᾶι περιβαλεῖν σωτηρίαν,
305 ὡς τὰ ξένων πρόσωπα φεύγουσιν φίλοις
ἓν ἦμαρ ἡδὺ βλέμμ᾽ ἔχειν φασὶν μόνον.
τόλμα μεθ᾽ ἡμῶν θάνατον, ὃς μένει σ᾽ ὅμως.
προκαλούμεθ᾽ εὐγένειαν, ὦ γέρον, σέθεν·
τὰς τῶν θεῶν γὰρ ὅστις ἐκμοχθεῖ τύχας
310 πρόθυμός ἐστιν, ἡ προθυμία δ᾽ ἄφρων·
ὃ χρὴ γὰρ οὐδεὶς μὴ χρεὼν θήσει ποτέ.
ΧΟ. εἰ μὲν σθενόντων τῶν ἐμῶν βραχιόνων
ἦν τίς σ᾽ ὑβρίζων, ῥαιδίως ἔπαυσά τἄν·
νῦν δ᾽ οὐδέν ἐσμεν. σὸν δὲ τοὐντεῦθεν σκοπεῖν
315 ὅπως διώσηι τὰς τύχας, Ἀμφιτρύων.

***
ΜΕΓ. Ω γέροντες, σας επαινώ· τι για τους φίλους
οι φίλοι να οργίζονται δίκαια πάντα πρέπει·
μα με τον βασιλιά για μας σεις θυμωμένοι
μην πάθετε κάνα κακό! Και συ, Αμφιτρύων,
τη γνώμη μου άκουσε, αν θαρρείς πως κάτι λέγω.
280 Αγαπώ τα παιδάκια μου· γιατί πώς όχι,
αφού τα γέννησα και πόνεσα; και το ᾽χω
φριχτό το να πεθάνουνε· μα στην ανάγκη
οπού αντιστέκεται, θαρρώ, τρελός πως είναι.
Και μια το να πεθάνουμε ανάγκ᾽ είναι, πρέπει
να μη μας κάψουν στη φωτιά για να γελούνε
οι εχθροί, κι αυτό χειρότερο απ᾽ τον θάνατο είναι.
Γιατί πολλές τιμές χρωστούμε στο παλάτι·
εσύ μεν έλαβες καλή δόξα στη μάχη,
ώστε δεν πρέπει ν᾽ αποθάνεις φοβισμένος·
290 και φανερό είναι πως ο δοξασμένος μου άντρας
δεν θα θελήσει να τα σώσει τα παιδιά του
ατιμασμένα, γιατί οι ευγενικοί πατέρες
για των παιδιώνε τους πονούν την ατιμία,
κι εγώ τον άντρα μου να μιμηθώ μου πρέπει.
Και ιδές πώς τις ελπίδες σου εγώ τις ξετάζω.
Θαρρείς πως θά ᾽ρθει απ᾽ τη γη πίσω πάλι ο γιος σου·
και ποιός νεκρός ξανάρθε πίσω από τον Άδη;
ή θα τον μαλακώσουμε αυτόν με τα λόγια;
Καθόλου! απ᾽ τον σκληρόν εχθρό πρέπει να φεύγεις
300 και στους σοφούς να υποχωρείς και αναθρεμμένους
καλά, γιατί ευκολότερα έτσι ό,τι σου αρέσει
θα το πετύχεις στο φιλότιμο αν τους φέρεις.
Και τώρα μου ᾽ρθε αν πρέπει με τα παρακάλια
των παιδιών να ζητήσουμε την εξορία,
αλλά κακό κι αυτό, τη σωτηρία να ντύσεις
με φτώχεια· τι μη βρίσκοντας οι ξένοι φίλους,
μια μέρα μόνο, λεν, γι᾽ αυτούς μπορεί να φέξει.
Τόλμα με μας τον θάνατο που σε προσμένει!
Ω γέρο, σου θυμίζω την καλή γενιά σου·
κι όποιος ζητάει τους θεούς να βιάσει να του δώσουν
310 την ευτυχία, ανόητ᾽ είναι η επιθυμιά του·
τι δεν μπορεί κανείς ν᾽ αλλάξει την ανάγκη.
ΧΟΡ. Αν είχα δυνατά τα μπράτσα και κανένας
σ᾽ έβριζε, θα τον έκαμνα μεμιάς να παύσει·
τώρα δεν είμαι τίποτε· από δω και πέρα
την τύχη σκέψου μόνος σου να οικονομήσεις.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής

3.4. Η τέχνη της υστεροαρχαϊκής εποχής

3.4.1. Η αρχή του ερυθρόμορφου ρυθμού

Ο μελανόμορφος ρυθμός έφτασε στο αποκορύφωμά του στην Αττική με το έργο του Εξηκία και του «ζωγράφου του Άμαση», στη δεκαετία 540-530 π.Χ. Αλλά ήδη στην περίοδο αυτή εμφανίζονται πειραματισμοί με νέες τεχνικές στη διακόσμηση των αγγείων. Μέσα στην επόμενη δεκαετία οι καινοτομίες και οι αναζητήσεις οδηγούν τους Αθηναίους αγγειογράφους σε μια σημαντική ανακάλυψη, που ανοίγει νέες προοπτικές στην τέχνη τους: τον ερυθρόμορφο ρυθμό. Ο νέος αυτός ρυθμός οφείλει το όνομά του στο γεγονός ότι οι μορφές αφήνονται στο χρώμα του πηλού (που στην περίπτωση των αττικών αγγείων είναι ερυθρωπό), ενώ οι υπόλοιπες επιφάνειες του αγγείου καλύπτονται με το βερνίκι, που κατά το ψήσιμο αποκτά γυαλιστερό μαύρο χρώμα. Η κύρια διαφορά του ερυθρόμορφου από τον μελανόμορφο ρυθμό είναι ότι οι λεπτομέρειες δεν αποδίδονται με χάραξη, αλλά με λεπτές σκούρες γραμμές που είναι δύο ειδών: η ανάγλυφη, που γίνεται με πυκνό βερνίκι και έχει σκούρο χρώμα, και η επίπεδη, που είναι πιο ανοιχτόχρωμη. Με τον τρόπο αυτό ο αγγειογράφος έχει στη διάθεσή του περισσότερες σχεδιαστικές δυνατότητες, ενώ η χρήση του αραιωμένου βερνικιού τού δίνει την ευχέρεια να αποδώσει τη φωτοσκίαση και την κύρτωση των επιφανειών.

Ο ερυθρόμορφος ρυθμός βοηθάει, επομένως, την αγγειογραφία να πλησιάσει τη μεγάλη ζωγραφική. Άλλωστε, οι τολμηρές καινοτομίες που βλέπουμε στα έργα των αγγειογράφων του ερυθρόμορφου ρυθμού οδηγούν στη σκέψη ότι η υιοθέτηση της νέας τεχνικής σχετιζόταν με την επιδίωξή τους να αξιοποιήσουν τις κατακτήσεις της μεγάλης ζωγραφικής. Πρέπει να πούμε ότι ο μελανόμορφος ρυθμός δεν εγκαταλείφθηκε, αλλά εξακολούθησε να χρησιμοποιείται ευρύτατα έως και την πρώτη εικοσαετία του 5ου αιώνα π.Χ. Στα χρόνια αυτά όμως η παλιά τεχνική φθίνει και περιορίζεται σιγά σιγά στα μικρότερα και φθηνότερα αγγεία, καθώς οι καλύτεροι αγγειογράφοι στρέφονται πλέον οριστικά στη νέα.

Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα τον εφευρέτη του ερυθρόμορφου ρυθμού. Ωστόσο, τα πρώτα γνωστά παραδείγματα της νέας τεχνικής είναι έργα ενός αγγειογράφου που τον ονομάζουμε «ζωγράφο του Ανδοκίδη», επειδή αρκετά από τα αγγεία που διακόσμησε έχουν την υπογραφή του κεραμέα Ανδοκίδη. Ένα από τα πρωιμότερα δείγματα του ερυθρόμορφου ρυθμού είναι ένας αμφορέας του «ζωγράφου του Ανδοκίδη», σήμερα στο Βερολίνο, ο οποίος χρονολογείται στη δεκαετία 530-520 π.Χ. και εικονίζει ένα θέμα σχετικό με το ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς, την αρπαγή του Δελφικού τρίποδα από τον Ηρακλή. Όταν κάποτε ο Ηρακλής πήγε στους Δελφούς για να ζητήσει χρησμό, η Πυθία, από φόβο μήπως αντιδράσει βίαια αν η απάντησή της δεν τον ικανοποιούσε, αρνήθηκε να του τον δώσει. Τότε ο Ηρακλής άρπαξε τον τρίποδα και πήγε να φύγει, θέλοντας να ιδρύσει αλλού δικό του μαντείο. Ο Απόλλων όμως πρόλαβε τον κλέφτη και προσπάθησε να του αποσπάσει τον τρίποδα. Τους δύο αντιπάλους τούς χώρισε τελικά ο Δίας και ο μαντικός τρίποδας παρέμεινε βέβαια στους Δελφούς.

Την ισότιμη συνύπαρξη του ερυθρόμορφου ρυθμού με τον μελανόμορφο στα πρώτα χρόνια μετά την ανακάλυψή του μας τη δείχνουν ξεκάθαρα ορισμένα αγγεία που τα αποκαλούμε δίγλωσσα, επειδή έχουν στη μία τους πλευρά μελανόμορφη παράσταση και στην άλλη ερυθρόμορφη. Τα αγγεία αυτά είναι σχετικά λίγα, αλλά παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί οι δύο παραστάσεις έχουν συχνά το ίδιο θέμα και είναι ζωγραφισμένες από τον ίδιο αγγειογράφο. Η σύγκριση των δύο πλευρών των δίγλωσσων αγγείων μάς βοηθάει να αντιληφθούμε καλύτερα τις διαφορές ανάμεσα στις δύο τεχνικές. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ένα αγγείο του «ζωγράφου του Ανδοκίδη» στο Μόναχο με την παράσταση του Ηρακλή ως συμποσιαστή, που χαιρετάει την προστάτιδά του Αθηνά τρώγοντας και πίνοντας ξαπλωμένος επάνω σε πολυτελή κλίνη.

Να φεύγεις αν σε κάνουν να νιώθεις λίγος

Σίγουρα, μπορούμε να πούμε πως οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι απλά μαθηματικά. Τίποτα δεν είναι σίγουρο και δεν μπορεί να υπολογιστεί μελλοντικά με απόλυτη ακρίβεια, αφού ο άνθρωπος κι οι πράξεις του είναι απρόβλεπτες, καθώς διαρκώς αλλάζουν τα δεδομένα και οι συνθήκες.

Επομένως, ο δικός μας τρόπος, όσο ευγενικός και καλοσυνάτος κι αν είναι, δεν μπορεί να καθορίσει και τον τρόπο που θα μας φερθεί ο άλλος. Απλώς ελπίζουμε να είναι ανάλογος και να μην αδικηθούμε.

Πόσες φορές, όμως, έκανες πράγματα για κάποιον, είτε φίλο είτε σύντροφο, χωρίς να δεις απ’ τον ίδιο την αποδοχή που περίμενες; Αναμφισβήτητα, έχεις κι εσύ, κι εγώ, κι όλοι μας αρκετές τέτοιες εμπειρίες. Αυτό δεν πρέπει να παρεξηγηθεί, ότι δηλαδή κάνεις κάτι περιμένοντας αντάλλαγμα, είναι απλή λογική πως αν φερθώ ή μου φερθεί κάποιος με σωστό τρόπο τότε θα –έπρεπε να– έχει κι ο δέκτης την αντίστοιχη συμπεριφορά.

Αντιθέτως, πολλές φορές βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ανθρώπους που ό,τι και να κάνουμε φαίνεται να μην τους αρκεί. Συμπεριφέρονται σχεδόν πάντα σαν όλος ο κόσμος να γυρίζει γύρω τους κι εμείς να πρέπει να τους υπηρετούμε πιστά χωρίς να αποκλίνουμε, να προσαρμοζόμαστε στα δικά τους δεδομένα, μα παρ’ όλα αυτά να εξακολουθούν να μην είναι ποτέ ευχαριστημένοι και πάντα να έχουν να κάνουν ένα κακεντρεχές σχόλιο. Έτσι, μπλεκόμαστε σε έναν ατέρμονο κύκλο προσπάθειας προκειμένου να κερδίσουμε την αποδοχή τους.

Φυσικά και ζητάμε επιβεβαίωση κι αποδοχή απ’ τους ανθρώπους μας. Σε συνδυασμό με την προσωπική μας αναζήτηση μας οδηγεί στο να αγαπήσουμε τον εαυτό μας. Όμως, δυστυχώς, αυτοί οι άνθρωποι, που τίποτα απ’ όσα κάνουμε δεν τους αρκεί, δε θα μας κάνουν ποτέ να νιώσουμε αυτή τη θαλπωρή. Ψάχνοντας τη δική τους ευχαρίστηση απομυζούν ό,τι όμορφο έχεις να τους προσφέρεις.

Και κάπως έτσι, ο φαύλος κύκλος θα συνεχίζεται και θα πιανόμαστε ξανά και ξανά στα δίχτυα τους. Κάτι τέτοιο καταφέρνουν με έναν μικρό καλό λόγο που μπορεί να πετάξουν εκεί που δεν το περιμένουμε, κάνοντάς μας να νομίζουμε πως βαδίζουμε προς το σωστό δρόμο.

Γιατί, όμως, το κάνουν αυτό; Γιατί θεωρούν πως ανεβάζουν την αξία τους όσο τους επιτρέπουμε να μας μειώνουν. Μπορεί η πρόθεσή τους να μην είναι αρνητική, η στάση τους να μην είναι εσκεμμένη, αυτό, όμως, δεν είναι ελαφρυντικό. Δε σημαίνει πως θα μείνουμε εδώ να λαμβάνουμε όλη την αρνητικότητά τους, προσπαθώντας διαρκώς να κερδίσουμε την αποδοχή κάποιοι, που ίσως δεν έχει καταφέρει να αποδεχτεί ούτε τον ίδιο του τον εαυτό.

Εν τέλει, πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι κινήσεις τους δεν είναι παρά δείγματα μεγάλης ανασφάλειας για τον ίδιο τους τον εαυτό. Όλα αυτά που ενδόμυχα τους βασανίζουν τα προβάλλουν πάνω σε όσους βρίσκονται γύρω τους. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνουν να νιώθουν λίγο καλύτερα με τα δικά τους ψεγάδια.

Όμως οι άνθρωποι δεν είμαστε σάκοι του μποξ. Δεν πρέπει να επιτρέπουμε σε κανένα να μας κάνει να μη νιώθουμε αρκετοί, να αμφισβητούμε διαρκώς τον εαυτό μας, χωρίς όλη αυτή η πάλη κι η αμφιβολία να βγάζει πουθενά, ούτε για εμάς ούτε για εκείνους τους πομπούς αρνητικότητας. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι –αν έχουμε προσπαθήσει γι’ αυτά τα άτομα χωρίς την παραμικρή βελτίωση στη συμπεριφορά τους– να επιλέξουμε εν τέλει διαφορετικούς δρόμους.

Δεν μπορείς, αγάπη μου, να σώσεις τον κόσμο, μόνο να του προσφέρεις τη βοήθειά σου. Από εκεί και πέρα, άλλοι θα τη δεχτούν κι άλλοι θα την απορρίψουν. Εσύ το χρέος σου το έκανες.

Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας: Πως θα αλλάξεις την πνευματικότητά σου

Πότε διαπιστώσαμε πως διαθέτουμε μία ανώτερη συνείδηση, την οποία μπορούμε με διάφορες πνευματικές και μη τεχνικές να εξελίξουμε; Τι είναι τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας και πως βοηθούν στην πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου;

Τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας εισχώρησαν ως έννοια στην Δυτική Ψυχολογία κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960, κυρίως λόγω των επιστημονικών ανακαλύψεων της εποχής. Μία από αυτές ήταν το REM στον ονειρικό ύπνο και η δεύτερη ανακάλυψη ήταν συγκεκριμένες καταγραφές της ηλεκτρικής διεργασίας του εγκεφάλου, δηλαδή τα κύματα «Άλφα» που είχαν να κάνουν με καταστάσεις ηρεμίας και διαλογισμού. Η Τρίτη ανακάλυψη εκείνης της εποχής που βοήθησε να κατανοήσουμε πως η Συνειδητότητα αλλάζει στάδια και εξελίσσει τον ανθρώπινο νου ήταν η χρήση συγκεκριμένων ψυχοτρόπων ουσιών, ιδιαίτερα σε καταστάσεις πρακτικών γιόγκα και άλλων πνευματικών ασκήσεων πάντοτε κάτω από τις κατάλληλες ελεγχόμενες προϋποθέσεις.

Συνειδητότητα και επιστήμη: Η Αναζήτηση του υπερβατικού εαυτού

Αυτή η προσέγγιση – η μελέτη των καταγραφών της εγκεφαλικής λειτουργίας με νοητικές καταστάσεις, κυριάρχησε στην επιστημονική μελέτη της Συνειδητότητας. Φυσικά βασίζεται στην φιλοσοφική υπόθεση που λέει πως η Συνειδητότητα βρίσκεται κάπου στον εγκέφαλό μας. Αυτή είναι μία θεώρηση που ξεκινά χρονολογικά στον Γάλλο μαθηματικό του 18ου Αιώνα Ρενέ Ντεκάρτ, που υπέθεσε πως η ψυχή βρίσκεται στην ανθρώπινη επίφυση, ή ευρύτερα γνωστή ως «Τρίτο Μάτι». Οι Ανατολικές Φιλοσοφίες της Γιόγκα και του Βουδισμού προσεγγίζουν τα Στάδια Συνειδητότητας πολύ διαφορετικά, θεωρώντας πως εναλλάσσονται μέσα από εσωτερικές διεργασίες Διαλογισμού.

Η πιο ενδελεχής μελέτη στα «Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας πραγματοποιήθηκε από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ την δεκαετία του 1960 και προήλθε μέσα από τα πειράματα με Ψυχεδελικές ουσίες. Όπως φάνηκε, αυτές οι ουσίες μπορούν ελεγχόμενα να αυξήσουν την πνευματική διαύγεια και αντίληψη του ανθρώπου. Ο Timothy Leary έλεγε πως αυτές οι Ψυχεδελικές ουσίες λειτουργούσαν με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί ένα μικροσκόπιο στην Βιολογία. Όμως πέρα από την πάντα επικίνδυνη χρήση τέτοιων ουσιών, ο άνθρωπος μπορεί να προσεγγίσει αυτά τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας μέσα από διαφορετικά μονοπάτια, όπως τον υπνωτισμό, τις θεραπευτικές πρακτικές, τον Σαμανισμό, την χρήση της πνευματικής μουσικής και του διαλογισμού, του Σεξ κ.α, καθώς και του φυσιολογικού κύκλου της Εγκεφαλικής Χημείας που εναλλάσσεται κατά την διάρκεια ύπνου και εγρήγορσης.

Ποιά είναι τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας;

Τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας φαίνεται πως είναι πάρα πολλά και ποικίλουν από φυσιολογικά έως εντελώς παράδοξα. Οι Εναλλαγές συνειδητότητας αφορούν μία μη φυσιολογική με τα έως τότε δεδομένα της πνευματικής κατάστασης, ενδεχόμενο που μπορεί να λάβει πολλές ερμηνείες: Ένα φαινόμενο Συγχρονικότητας μπορεί να οφείλεται σε μία στιγμιαία εναλλαγή συνειδητότητας, η ύπαρξη παράδοξων φαινομένων στον χώρο μπορεί να προκαλείται από μία εγκεφαλική «εναλλαγή» που βοήθησε την πνευματικότητα του ατόμου να συντονιστεί σε «ανώτερα δονητικά επίπεδα». Φυσικά ακόμη και καθημερινές μικρές εναλλαγές μπορούν να αντιμετωπιστούν ως στάδια Συνειδητότητας.

Στον Βουδισμό αλλά και άλλες πνευματικές διδαχές, η φυσιολογική κατάσταση εγρήγορσης (η καθημερινή ζωή μας) αντιμετωπίζεται ως κατάσταση ύπνωσης, κατά την οποία δεν κατανοούμε καθόλου την ουσία της ύπαρξής μας. Σύμφωνα με αυτές τις παραδόσεις, ο σκοπός του Διαλογισμού και των θεραπευτικών πρακτικών είναι να βοηθήσουν το άτομο να «αφυπνιστεί» από την ονειρική παγίδα της καθημερινότητας που μας βυθίζει στην ασυνείδητη ύπαρξη, και να μας οδηγήσει στην ανώτατη πνευματική και δημιουργική πλευρά του εσωτερικού εαυτού μας.

Για να μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας δημιουργικά έτσι ώστε να αυξήσουμε την πνευματική μας διαύγεια και ενέργεια, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε κάθε στιγμή, και πως να πορευτούμε ανάλογα. Στις Σαμανικές και Αλχημικές πρακτικές, μέθοδοι όπως οι συγκεκριμένοι ήχοι τυμπάνων ή κρόταλων χρησιμοποιούνται για να «μεταστρέψουν» το υποσυνείδητο προς ένα ανώτερο στάδιο συνειδητότητας.

Έτσι όταν βρισκόμαστε σε ανθυγιεινές καταστάσεις και περιπτώσεις φοβίας ή οργής, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την κατάσταση και τον τρόπο που μας μεταβάλλει (τρόπο σκέψης, αντίληψη και συμπεριφορά), και να μάθουμε πως να υπερβούμε την εδραιωμένη κατάσταση προχωρώντας σε ένα ανώτερο στάδιο.

Πως προσεγγίζουμε τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας;

Ένα Στάδιο Συνειδητότητας μπορεί να καθοριστεί ως ο υποκειμενικός χώρος στον οποίο τα διαφορετικά περιεχόμενα της Συνειδητότητας (όπως οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι εικόνες, η αντίληψη, οι αισθήσεις, η διαίσθηση, οι αναμνήσεις κ.ο.κ). Ακόμη περισσότερο, Στάδιο Συνειδητότητας θεωρείται ένας οποισδήποτε νοητικός διαχωρισμός μεταξύ δύο χρονικών σημείων στην ροή του χρόνου.

Η Έννοια που συνοδεύει τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας εμπεριέχει μία υπόννοια ασυνήθιστης δραστηριότητας, λόγω των τυχαίων γεγονότων που διεγείρουν τον ανθρώπινο Νου, τις πνευματικές τεχνικές που επιλέγει κάποιος να εξασκήσει, ή τις Ψυχεδελικές ουσίες που βοηθούν σε αυτή την μετάβαση. Για να προσεγγίσουμε όμως αυτά τα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας, θα πρέπει να μάθουμε να κατανοούμε πλήρως τις στιγμές που το μυαλό λειτουργεί «διαφορετικά» σε σχέση με την καθημερινότητα. Αν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τι είναι αυτό που μας κάνει να «εναλάσσουμε» τα στάδια εγκεφαλικής διεργασίας όταν εισχερχόμαστε σε ένα Νέο στάδιο Συνειδητότητας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την πληροφορία αυτή, έτσι ώστε να προκαλέσουμε επιτηδευμένα την αλλαγή αυτή, εξερευνώντας περαιτέρω τα όρια του υποσυνείδητού μας.

Μερικά Στάδια Συνειδητότητας θεωρούνται θετικά, υγιή και επεκτατικά, με την έννοια ότι σχετίζονται με την βαθύτερη κατανόηση του πνευματικού εαυτού και της πνευματικότητας, και συνδέονται με την δημιουργική έμπνευση, την ερωτική ένωση, το σαμανικό ταξίδι, την κοσμική συνειδητότητα, τις προνοητικές στιγμές (οράματα), την νιρβάνα κ.α. Υπάρχουν όμως και Στάδια Συνειδητότητας που διαθέτουν αρνητικές ιδιότητες και σχετίζονται με τις αυταπάτες, την Ψυχοπαθολογία, την αυτοκαταστροφή και την εσωτερική πρόσκρουση.

Το κλειδί για την κατανόηση της εναλλαγής σταδίων Συνειδητότητας ή και του Ψυχεδελικού ταξιδιού είναι η γνώση της λειτουργίας του μυαλού και του «καταλύτη» που διεγείρει αυτή την μετάβαση στο υποσυνείδητο. Αυτή η υπόθεση προυποθέτει να γνωρίζουμε ποιά είναι η πνευματική «σκανδάλη» που πυροδοτεί την εναλλαγή συνειδητότητας, όπως η πρόθεση, η διάθεση αλλά και το περιβάλλον (εσωτερικό και εξωτερικό). Για να καταφέρουμε να εξερευνήσουμε τα μαγικά μονοπάτια που ανοίγονται στα Ανώτερα Στάδια Συνειδητότητας, θα πρέπει να αναρωτηθούμε τι θα κερδίσουμε από μία τέτοια διαδικασία και να σταματήσουμε την λογική, κριτική σκέψη του Συνειδητού Νου. Γιατί οι πραγματικότητες που αποκαλύπτονται σε αυτές τις υπερβατικές καταστάσεις εγρήγορσης απέχουν πολύ από την καθημερινή πτυχή του εαυτού μας και μας παρουσιάζουν ένα κόσμο διαυγή και βαθύτερο, γεμάτο παγίδες , αλλά και πνευματικά μυστικά που επιτρέπουν στον άνθρωπο να εξερευνήσει το μεγαλύτερο υπερβατικό όπλο που διαθέτει: την ψυχή του!

Οι συμπονετικοί άνθρωποι φέρνουν το Ερεβοκτόνο φως στον κόσμο επειδή έχουν βγει από το σκοτάδι

Η ζωή είναι μια σειρά δοκιμασιών. Κάποιοι τις περνάνε και άλλοι όχι. Ωστόσο, τα μαθήματα παραμένουν.
 
Όλοι αντιμετωπίζουμε διαφορετικές δοκιμασίες. Κάποιοι παλεύουν με σύνθετους υπολογισμούς και άλλοι με τα βασικά μαθηματικά, αλλά όλοι πρέπει να κάνουμε ό, τι καλύτερο μπορούμε.

Η Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος η συγγραφέας του «Αυτός που πεθαίνει» το έθεσε όμορφα με αυτά τα λόγια:

«Οι πιο όμορφοι άνθρωποι που ξέρουμε είναι αυτοί που έχουν γνωρίσει την ήττα, ξέρουν την ταλαιπωρία, την πάλη, την απώλεια και έχουν βρει τον δρόμο τους από το βάθος. Αυτά τα άτομα έχουν μια εκτίμηση, μια ευαισθησία και μια κατανόηση για την ζωή που τους γεμίζει με συμπόνια, ευγένεια και βαθιά ανησυχία. Οι όμορφοι άνθρωποι δεν τυχαίνουν απλώς

Οι συμπονετικοί και ευγενικοί άνθρωποι φέρνουν το φως σε αυτόν τον κόσμο επειδή οι ίδιοι έχουν βγει από το σκοτάδι.

Έχοντας αντιμετωπίσει άσχημες καταστάσεις, όπως μια τοξική οικογένεια ή φτώχεια δεν έχουν μάθει μόνο τι χρειάζεται για να πετύχεις στην ζωή, αλλά έχουν επίσης μάθει πώς να ξεπεράσουν όλα τα εμπόδια που θα εμφανιστούν.

Έχουν πετύχει το αδύνατο- έχουν ξεπεράσει τις ατυχίες τους και προχωρούν προς το λαμπρότερο μέλλον.

Παρόλο που σε άλλους δόθηκε μια κασετίνα με πολλά πολύχρωμα μολύβια και σε αυτούς μόνο ένα σπασμένο, με αυτό μπόρεσαν να χρωματίσουν τον κόσμο διαφορετικά και πιο φωτεινά από τους υπόλοιπους.

Οι συμπονετικοί και ευγενικοί άνθρωποι ποτέ δεν πληγώνουν κάποιον εκ προθέσεως επειδή έχουν πληγωθεί πολύ οι ίδιοι στο παρελθόν.

Γι' αυτό ποτέ δεν παίζουν με τα συναισθήματα των άλλων. Ξέρουν πώς να αγαπούν και αγαπούν βαθιά. Έχουν βιώσει τον πόνο, ξέρουν πως είναι να σε προδίδει κάποιος που αγαπάς και επομένως ποτέ δεν θα το έκαναν αυτό σε κάποιον άλλον.

Οι συμπονετικοί και ευγενικοί άνθρωποι έχουν μάθει με τον δύσκολο τρόπο ότι τα εμπόδια είναι ευκαιρίες για να αναπτυχθούν και να βελτιωθούν.

Είναι πιθανό πως η πλειονότητα των ευγενικών και συμπονετικών ανθρώπων ήταν απαισιόδοξοι στο παρελθόν. Αλλά με τον καιρό, έμαθαν πως δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν στην ζωή με την απαισιοδοξία. Έχουν συνειδητοποιήσει πως μόνο με το να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες μπορούν να πετύχουν τα όνειρα τους. Και έτσι βλέπουν τα εμπόδια ως τον δρόμο προς την επιτυχία.

Οι συμπονετικοί και ευγενικοί άνθρωποι δεν θέλουν οι άλλοι να υποφέρουν όπως αυτοί. Έτσι τους βοηθούν να επιβιώσουν και να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι.

Είναι πάντα εκεί για να βοηθήσουν όποιον το έχει ανάγκη. Κινητοποιούν τους άλλους να πετύχουν τους στόχους τους και είναι πάντα εκεί γι' αυτούς. Θα κάνουν τα πάντα για να σώσουν έναν άλλον άνθρωπο επειδή και οι ίδιοι χρειάστηκαν κάποιον στο παρελθόν και ξέρουν πόσο επώδυνο είναι να μην έχεις κανέναν.

Αυτοί οι άνθρωποι κάνουν αυτόν τον κόσμο ένα καλό μέρος. Χρειαζόμαστε περισσότερους σαν αυτούς.

JEAN JACQUES ROUSSEAU: Η υπομονή είναι μια ρίζα πικρή, αλλά οι καρποί της είναι γλυκύτατοι

Ο Γάλλος φιλόσοφος Ρουσσώ δήλωνε ότι «Ο άνθρωπος είναι καλός εκ φύσεως». Τότε, γιατί πράττουμε άσχημα; Κατά τον Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, η κοινωνία είναι αυτή που μας διαφθείρει και μας κάνει να πράττουμε άσχημα. Την τόλμη του να υποστηρίξει μια τέτοια θεωρία στο απόγειο της εποχής του Διαφωτισμού την πλήρωσε με πολλούς εχθρούς και πολλές πικρίες. Η εποχή του υποστήριζε την πρόοδο κι εκείνος τη θεωρούσε αιτία όλων των δεινών.

Μπορεί η καταγωγή του και η ταραγμένη του ζωή να τον είχαν επηρεάσει στη διαμόρφωση της θεωρίας του.

Γιος ενός ωρολογοποιού και ορφανός από μητέρα, μεγάλωσε χωρίς να λάβει εκπαίδευση. Από πολύ μικρός, άρχισε να δουλεύει ως μαθητευόμενος ενός συμβολαιογράφου κι έπειτα ενός χαράκτη, ο οποίος του φερόταν κτηνωδώς. Εγκατέλειψε τη Γενεύη και κατέφυγε στην προστασία κάποιας βαρόνης η οποία, εκτός του ότι τον έκανε εραστή της, τον έπεισε να προσηλυτιστεί και στον καλβινισμό. Κι έτσι άρχισε μια εποχή αυτομόρφωσης.

Κατέληξε να παντρευτεί μια υπηρέτρια εντελώς αναλφάβητη με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά. Αυτό δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει να έχει ερωμένες και ν’ αλλάζει χώρες, διαμονή και θρησκεία, καταλαμβανόμενος, με το πέρασμα των χρόνων, από μανία καταδίωξης.

Στην Πραγματεία περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας ανάμεσα στους ανθρώπους, ο Ρουσσώ συγκρούεται με την ιδέα του Διαφωτισμού περί προόδου, θεωρώντας ότι οι άνθρωποι σε φυσική κατάσταση είναι εξ ορισμού αθώοι κι ευτυχισμένοι κι ότι ο πολιτισμός και η κουλτούρα είναι αυτά που τους επιβάλλουν τη μεταξύ τους ανισότητα, ιδιαίτερα μετά την καθιέρωση του θεσμού της ιδιοκτησίας, κι έτσι τους φέρνουν τη δυστυχία.

Για να ξανακερδίσουμε τον χαμένο παράδεισο, ιδού κάποιες προτάσεις του μεγάλου αυτού ουμανιστή:
  • Να μην απομονώνεσαι μπρος στις ωμότητες του κόσμου, αλλά να μοιράζεσαι τα αισθήματά σου με τους ομοίους σου.
  • Είναι καλύτερα να αντιμετωπίσεις έναν έντονο πόνο παρά μια μακρά θλίψη.
  • Τα πάθη είναι καλά όσο είμαστε κυρίαρχοί τους και δε μας κάνουν σκλάβους τους.
  • Η χαμένη ελευθερία σπανίως ανακτάται.

Απάντηση στο δίλημμα: πάθος ή προτεραιότητες;

Οι άνθρωποι που έχουν πάθος στη ζωή τους αλλά δεν έχουν προτεραιότητες είναι σαν εκείνους που βρίσκονται σε μια μοναχική ξύλινη καλύβα κάπου βαθιά στο δάσος, μια κρύα λευκή νύχτα του χειμώνα, και ανάβουν μερικά κεριά και τα τοποθετούν τριγύρω στο δωμάτιο. Δεν δημιουργούν αρκετό φως για να μπορούν να βλέπουν, ούτε αρκετή ζέστη για να ζεσταθούν. Στην καλύτερη περίπτωση, απλώς κάνουν το δωμάτιο να δείχνει λίγο πιο ευχάριστο. Από την άλλη, οι άνθρωποι που έχουν προτεραιότητες στη ζωή τους αλλά δεν έχουν πάθος είναι σαν αυτούς που βάζουν ξύλα στο τζάκι, σε αυτή την ίδια κρύα ξύλινη καλύβα, αλλά δεν ανάβουν ποτέ τη φωτιά. Όμως οι άνθρωποι που συνδυάζουν το πάθος με τις προτεραιότητες είναι σαν εκείνους που βάζουν τα ξύλα στο τζάκι, ανάβουν τη φωτιά, και απολαμβάνουν το φώς και τη ζεστασιά.

Κάποια στιγμή, συνειδητοποίησα ότι αν κατάφερνα να συνδυάσω το πάθος μου με τις προτεραιότητές μου, θα μεγιστοποιούσα το ταλέντο μου και θα αξιοποιούσα στο μέγιστο τις δυνατότητές μου. Σπαταλούσα πολύ χρόνο σε πράγματα για τα οποία δεν είχα ούτε ταλέντο ούτε πάθος. Έπρεπε κάτι να αλλάξω – να εναρμονίσω τις πράξεις μου με το πάθος μου. Η διαφορά στη ζωή μου υπήρξε τεράστια μετά από αυτή την αλλαγή. Δεν εξάλειψε τα προβλήματά μου, ούτε κατέρριψε τα εμπόδια στον δρόμο μου, αλλά μου έδωσε τη δύναμη να τα αντιμετωπίσω με περισσότερη ενέργεια και ενθουσιασμό. Εδώ και τουλάχιστον τριάντα χρόνια, προσπαθώ να διατηρώ αυτή την εναρμόνιση του πάθους μου με τις προτεραιότητές μου. Και όσο προσπαθώ, δεν ξεχνώ ποτέ κάτι που είπε ένας φίλος και έχει για μένα καθοριστική σημασία: «Υπάρχουν πολλά πράγματα που θα κερδίσουν την προσοχή μου, όμως λίγα είναι αυτά που θα κερδίσουν την καρδιά μου. Με αυτά σκοπεύω να ασχοληθώ».

Λουκρήτιος: Έτσι προσπαθεί ο καθένας να ξεφύγει από τον εαυτό του

Αν μπορούσαν οι άνθρωποι, εκεί που νιώθουν ένα βάρος να τους πλακώνει την ψυχή και να τους εξουθενώνει, να συλλάβουν τα αίτιά του και να μάθουν από τι προέρχεται τούτος ο όγκος του κακού που τους έχει κάτσει στο στήθος, τότε δεν θα έκαναν τη ζωή που τόσο συχνά τους βλέπουμε να κάνουν τώρα, όπου δεν ξέρουν τι θέλουν, και πάντα αναζητούν ν’ αλλάξουν τόπο, θαρρείς και μπορούν έτσι να ρίξουν χάμω το φορτίο τους.

Να, κάποιος που βαριέται να μένει μες στο σπίτι και βγαίνει έξω συχνά. Ξαφνικά κάτι τον πιάνει και ξαναγυρνάει σπίτι, γιατί έξω δε νιώθει καλύτερα. Ξεκινάει μετά για την εξοχική του βίλα, με την άμαξα και τα’ αλογάκια του, τρέχοντας σαν τρελός θαρρείς κι έχει πιάσει φωτιά η έπαυλη και πάει να προλάβει. Με το που φτάνει στο κατώφλι, αρχίζει να χασμουριέται ή πέφτει βαρύς να κοιμηθεί ζητώντας λησμονιά στον ύπνο` ή πάλι, δεν βλέπει την ώρα να επιστρέψει στην πόλη.

Έτσι προσπαθεί ο καθένας να ξεφύγει από τον εαυτό του` μα παρά τις προσπάθειες, ξέρουμε ότι δεν κατορθώνει ποτέ να δραπετεύσει, μένει δεμένος με τον εαυτό του και τον μισεί` κι αυτό γιατί είναι ένας άρρωστος που δεν ξέρει την αιτία της αρρώστιας του.

Λουκρήτιος, Για τη φύση των πραγμάτων

HARUKI MURAKAMI: Μερικές φορές το πεπρωμένο...

Μερικές φορές το πεπρωμένο είναι σαν μια μικρή αμμοθύελλα που αλλάζει συνεχώς κατεύθυνση. Κι εσύ μπορεί να αλλάξεις κατεύθυνση αλλά η αμμοθύελλα σε κυνηγάει. Στρίβεις ξανά, η αμμοθύελλα όμως σ’ ακολουθεί και συνεχίζεις ακατάπαυστα, σαν να χορεύεις έναν δυσοίωνο χορό με τον θάνατο, λίγο πριν ξημερώσει. Γιατί; Επειδή αυτή η αμμοθύελλα δεν ήρθε από κάπου μακριά, δεν είναι κάτι που δεν έχει σχέση με σένα.

Αυτή η αμμοθύελλα είσαι εσύ. Βρίσκεται μέσα σου. Έτσι, δεν έχεις παρά να της παραδοθείς, να μπεις μέσα της, να κλείσεις τα μάτια σου και να βουλώσεις τα αυτιά σου, για να μην περάσει μέσα σου η άμμος, και βήμα βήμα να τη διασχίσεις. Δεν υπάρχει ήλιος εκεί, ούτε φεγγάρι, ούτε πυξίδα, καμία αίσθηση του χρόνου. Μόνο η υπέροχη λευκή άμμος που στροβιλίζεται και υψώνεται ψηλά στον ουρανό σαν σκόνη από κονιορτοποιημένα οστά. Μια τέτοια αμμοθύελλα πρέπει να φανταστείς.

Και πρέπει στ’ αλήθεια να περάσεις μέσα από αυτή την άγρια, μεταφυσική, συμβολική αμμοθύελλα. Ανεξάρτητα από το πόσο μεταφυσική ή συμβολική είναι, εσύ μην κάνεις το λάθος και την παραβλέψεις: θα σε χαρακώσει βαθιά, σαν χίλια ξυραφάκια. Εκεί πολλοί θα ματώσουν, αλλά θα ματώσεις κι εσύ. Καυτό κόκκινο αίμα. Το αίμα τούτο θα βάψει τα χέρια σου, αίμα δικό σου και των άλλων.

Και μόλις η θύελλα κοπάσει, δε θα θυμάσαι πώς κατάφερες να τη διασχίσεις, πώς κατάφερες να επιζήσεις. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζεις πως η θύελλα κόπασε. Ένα όμως είναι βέβαιο. Όταν βγεις από κει μέσα, δε θα είσαι το ίδιο άτομο με εκείνο που μπήκε. Περί αυτού πρόκειται.»

Χαρούκι Μουρακάμι, Ο Κάφκα στην ακτή

Ανακαλύφθηκε μια γιγαντιαία δομή το Τείχος του Νότιου Πόλου που εκτείνεται σε 1,4 δισεκατομμύρια έτη φωτός

Ένας νέος τρισδιάστατος χάρτης του σύμπαντος αποκάλυψε κοντά στο νοτιότερο μέρος του γήινου ουρανού μία από τις μεγαλύτερες κοσμικές δομές που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα. Πρόκειται για ένα αδιανόητα μεγάλο «Τείχος» που εκτείνεται σε απόσταση 1,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός (ένα έτος φωτός είναι περίπου εννέα τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα) και περιέχει εκατοντάδες χιλιάδες γαλαξίες.
Το Τείχος του Νότιου Πόλου, ένα μεγάλο σύμπλεγμα γαλαξιών κοντά στο νοτιότερο τμήμα του ουρανού.

Το λεγόμενος «Τείχος του Νοτίου Πόλου» είχε παραμείνει αόρατο έως τώρα, επειδή το μεγαλύτερο μέρος του κρύβεται από τον φωτεινό γαλαξία μας.
 
Το νέο «Τείχος» ανταγωνίζεται σε μέγεθος το «Μεγάλο Τείχος Σλόαν», την έκτη μεγαλύτερη γνωστή κοσμική δομή. Το ρεκόρ μεγέθους κατέχει το «Μεγάλο Βόρειο Τείχος Ηρακλή-Στέμματος » που απλώνεται σε έκταση περίπου δέκα δισεκατομμυρίων ετών φωτός ή το ένα δέκατο του ορατού σύμπαντος.
 
Οι αστρονόμοι έχουν από καιρό παρατηρήσει ότι οι γαλαξίες δεν διασκορπίζονται τυχαία σε όλο το σύμπαν, αλλά μάλλον συγκεντρώνονται σε αυτό που είναι γνωστό ως κοσμικός ιστός , τεράστια σκέλη αερίου υδρογόνου στα οποία οι γαλαξίες είναι κολλημένοι σαν μαργαριτάρια σε ένα κολιέ που περιβάλλουν γιγαντιαίους και σε μεγάλο βαθμό κενούς χώρους.
 
Οι ερευνητές δήλωσαν ότι ακόμη δεν είναι βέβαιοι πού αρχίζει και πού τελειώνει το νέο «Τείχος», κάτι για το οποίο θα έχουν καλύτερη εικόνα μόνο όταν χαρτογραφήσουν το σύμπαν σε μεγαλύτερη κλίμακα.
 
Το 2014, αστρονόμοι αποκάλυψαν το υπερσμήνος Laniakea, μια γαλαξιακή συλλογή στην οποία κατοικεί και ο δικός μας Γαλαξίας . Το Lanaikea έχει πλάτος 520 εκατομμύρια έτη φωτός και περιέχει περίπου τη μάζα των 100 εκατομμυρίων δισεκατομμυρίων ήλιων.

Αγία Όλγα και Άγιος Βλαδίμηρος

Άγιοι πολεμοχαρείς και δολοφόνοι!

Η ανάρτηση αυτή είναι προσθήκη στην δημοσίευση "Άγιοι καταστροφείς".


Εδώ θα δούμε δύο ακόμα άγιους, Ρώσους αυτή τη φορά, σε λίγο μεγαλύτερη ανάλυση για να καταλάβουμε τι σημαίνει άγιος για την Εκκλησία.

1. Η Αγία Όλγα (εορτάζει για την Εκκλησία στις 11 Ιουλίου).

Ήταν ιστορικό πρόσωπο (889 – 969), κόρη Βαράγγων ευγενών από την Σκανδιναβία με το όνομα Χέλγκα, που παντρεύτηκε με τον Ιγκόρ του Κιέβου που ήταν επίσης Βαράγγος ευγενής. Ήταν μέλος της δυναστείας των Ρουρικίδων, που κατέχοντας την περιοχή του Νόβγκοροντ (περιοχή λίγο πιο κάτω από την Αγία Πετρούπολη, στα σύνορα με την Φινλανδία), επεκτάθηκαν ραγδαία νότια έως στο Κίεβο και θεωρούνται αυτοί που ένωσαν πολλές φυλές των Ρως (Ρώσων) σε μια επικράτεια, φυσικά με την βία, επεκτείνοντας την επικράτεια από πόλη σε πόλη με σφαγές και λεηλασίες. Εδώ μπορείτε να δείτε την δυναστεία που κράτησε μέχρι το 1598.

Ακριβώς επειδή η Όλγα είναι η πρώτη από την Ρωσία που βαπτίστηκε χριστιανή, θεωρείται από την Εκκλησία ως άγια και ισαπόστολος, αν και από ό,τι φαίνεται δεν κατάφερε να προσηλυτίσει κανέναν άλλο. Την ιστορία της μας την δίνει το “πρώτο χρονικό” του 12ου αιώνα από το οποίο έχουμε δύο αντίτυπα. Επίσης υπάρχει το Radziwiłł Chronicle που το εμπεριέχει και από το οποίο είναι οι εικόνες.

Ο άντρας της Ιγκόρ φαίνεται να βασίλεψε για τρία χρόνια, έκανε εισβολή σε δύο φάσεις στο Βυζάντιο και μάλιστα πολιόρκησε και την Κωνσταντινούπολη, ενώ αποχώρησε με μια ευνοϊκή συμφωνία παρά την καταστροφή του στόλου του. Φαίνεται επίσης ότι ήταν ιδιαίτερα άπληστος στην συλλογή φόρων, αφού πήγε για δεύτερη φορά σε έναν μήνα να πάρει φόρους από τους Δρεβλιανούς (περιοχή στα ΒΔ της Ουκρανίας κάτω από τα σύνορα με την Λευκορωσία, κοντινότερη πόλη το Narodychi).

Οι Δρεβλιανοί ήταν μια φυλή πρώιμων Σλάβων της Ουκρανίας, που ήταν από τότε σε συχνή αντιπαράθεση με τους Ρώσους, που είχαν από τότε κατοικησεί στο Κίεβο. Αρνήθηκαν λοιπόν την υπερβολική φορολογία και σκότωσαν τον Ιγκόρ τον άντρα της μετέπειτα αγίας (το 912 κ.ε.). Τότε η Όλγα για να τους εκδικηθεί, δέχθηκε 40 απεσταλμένους των Δρεβλιανών που εμφανίστηκαν σαν υποψήφιοι γαμπροί σε δύο δόσεις και τους μεν τους έθαψε ζωντανούς σε έναν λάκκο, τους δε τους σφράγισε σε ένα κτίριο και τους έκαψε. Μετά, διέδωσε ότι ήταν ατύχημα και οργάνωσε μια μεγαλόπρεπη κηδεία για αυτούς με πολύ κρασί και εκεί σκότωσε όσους από τους προύχοντες Δρεβλιανούς πήγαν να συμμετάσχουν και έγιναν “σκνίπα” (γύρω στους 5.000). Έπειτα πολιόρκησε την κύρια πόλη τους το Iskorosten που όταν οι κάτοικοι αποδέχθηκαν τελικά να της δώσουν ό,τι ζητήσει, αυτή ζήτησε από τρία περιστέρια και τρία σπουργίτια για κάθε σπίτι. Αφού λοιπόν παρέλαβε τα πουλιά, τους έδεσε αναμμένα κάρβουνα στα πόδια και τα αμόλησε για να πάνε πίσω μέσα στην πόλη. Η πόλη φυσικά κάηκε ολοσχερώς και όσοι γλύτωσαν από την φωτιά, σφάχτηκαν από τους Ρώσους. Στην συνέχεια ισοπέδωσε και τις υπόλοιπες πόλεις τους. Με την “γενοκτονία” αυτή των πρώιμων Ουκρανών λοιπόν ξεκίνησε την βασιλική της ζωή η μετέπειτα αγία (ως επίτροπος του γιου της Svyatoslav). Μπορείτε να πάτε τώρα σε κάποιες από τις χριστιανικές ιστοσελίδες, να βρείτε ότι όντως η Εκκλησία την έχρισε αγία γιατί ήταν η πρώτη Ρωσίδα χριστιανή.

2. Ο άγιος Βλαδίμηρος (εορτάζει για την Εκκλησία στις 15 Ιουλίου).

Ο Βλαδίμηρος Α΄ ο Μέγας υπήρξε Μέγας Πρίγκηψ του Κιέβου, δηλαδή αρχηγός του κράτους των Ρως, από το 980 έως το 1015 και ήταν εγγονός της Αγίας Όλγας.

Αν και βασιλιάς τότε ήταν ο αδερφός του ο Γιάροπολκ, αν και αυτός ο Βλαδίμηρος ήταν νόθος γιος του πατέρα τους Σβιάτοσλαβ A΄ του Κιέβου, αυτός προσπάθησε να πάρει την εξουσία. Αφού έχασε στην μάχη, πήγε στην Σκανδιναβία, μάζεψε νέο στρατό από Βαράγγους και ξαναεπιτέθηκε στον αδερφό του και ενώ υποτίθεται βρέθηκαν να τα πουν σε διαπραγμάτευση, τον σκότωσε ύπουλα.

Για να ενώσει το τεράστιο κράτος του, προσπάθησε να επιβάλλει μόνο μία παγανιστική θεώρηση, αλλά απέτυχε και μετά θεώρησε καλύτερο να επιβάλει μια μονοθεϊστική θρησκεία. Τα συναξάρια λένε ότι τον βοήθησε σε αυτό η θρησκεία της γιαγιάς του που ήταν χριστιανή· το θέμα είναι ότι όπως λέει το χρονικό της εποχής, έστειλε απεσταλμένους τόσο στην Ρώμη, το Βυζάντιο, στο Ισλάμ και στους Εβραίους για να αποφασίσει και αυτοί εντυπωσιάστηκαν από την επίσκεψη στην πιο πλούσια πόλη της εποχής την Κωνσταντινούπολη. Σίγουρα αυτό που μέτρησε, ήταν τα πολιτικά οφέλη από την θρησκευτικά ταύτιση με το Βυζάντιο. Έτσι, επέβαλε τον ορθόδοξο Χριστιανισμό και παντρεύτηκε την Άννα, αδερφή του Βασιλείου Β’ του Βουλγαροκτόνου το 988, και βαπτίζεται ο ίδιος ανοίγοντας πολιτικούς δρόμους προς το Βυζάντιο, αλλά να σημειωθεί ότι είχε ήδη τουλάχιστον 10 συζύγους και 800 παλλακίδες. Ταυτόχρονα έστειλε βοήθεια στον Βασίλειο Β’ για να καταστείλει δύο σοβαρές εξεγέρσεις στο Βυζάντιο. Επεξέτεινε την επικράτειά του σε νέες θέσεις στην Πολωνία, στην Βαλτική, στην Λευκορωσία, στην Ουκρανία, στην Βουλγαρία και αργότερα στην Κριμαία.

Αν και βάφτισε με το ζόρι μαζικά τους Ρώσους του Κιέβου, υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις και ο όχλος σκότωσε δύο παπάδες, τον Θεόδωρο και τον Ιωάννη που θεωρούνται οι πρώτοι μάρτυρες στην Ρωσία.

Παρά τον εκχριστιανισμό, συνέχισε την επεκτατική πολιτική εκστρατεύοντας κατά των Κροατών. Μετά τον θάνατο της Άννας ξαναπαντρεύτηκε την κόρη του Όθωνα Α’ βασιλιά της Γερμανίας, που προφανώς θα ήταν καθολική, φυσικά πάλι για πολιτικούς λόγους. Πέθανε το 1014 εκστρατεύοντας κατά του γιου του Γιαροσλάβου Α' του Σοφού που συνέχισε την θρησκευτική πολιτική του πατέρα του και επετέθη στο Βυζάντιο αργότερα το 1043.

Η εκστρατεία του Βλαδίμηρου έγινε γιατί ο γιος του δεν ήταν συνεπής στους φόρους που έπρεπε να στέλνει. Να σημειώσουμε, ότι έβαλε τους δεκάδες γιους που είχε, σαν ηγεμόνες σε διάφορες περιοχές, τόσο για να μην έχουν προστριβές μαζί του όσο και μεταξύ τους, αλλά φυσικά οι φόροι είναι φόροι και άμα είναι πολλοί φέρνουν τελικά προστριβές.

Σαν συμπέρασμα από αυτά που είδαμε, μπορούμε να πούμε ότι η πολιτική εκχριστιανισμού του Βυζαντίου, μόνο πρόσκαιρα οφέλη έφερε στο κράτος, σε αντίθεση με την Εκκλησία. Επίσης είναι πλέον κατανοητό ότι οι δύο αυτές αγιοποιήσεις, δεν είχαν κανένα ουσιαστικό ηθικό έρεισμα, πέραν της συμβολικότητάς τους για την Εκκλησία, να βάλει δηλαδή πόδι σε ένα τεράστιο κράτος και να επεκταθεί απρόσκοπτα εκεί με την επίσημη βούλα, αγιοποιώντας δύο αγροίκους ηγεμόνες που η πονηριά, το κυνήγι, η διεύρυνση της εξουσίας, αλλά και οι φόνοι των αντιπάλων ακόμα και συγγενών τους, ήταν στο Είναι τους.

Τέλος, έχουμε άλλη μια περίπτωση που ο εκχριστιανισμός πλήθους λαού, δεν έγινε από ελεύθερη επιλογή αλλά από την πολιτική απόφαση για πρόσκαιρα οφέλη κάποιων ηγεμόνων και ο χριστιανισμός αυξήθηκε με προσηλυτισμό καθαρά για πολιτικούς, οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους και όχι φυσικά για την ποιότητα ή αλήθεια του μηνύματός του.

Η αλήθεια είναι ότι τα συναξάρια είναι σε απίστευτο βαθμό μυθολογήματα και εφόσον δεν μπορούμε να δεχτούμε ως αληθή τα εξόφθαλμα θαύματα που περιέχουν, άλλο τόσο και τις ιστορίες τους. Αυτά όμως μαζί και με τις πράξεις των ιστορικών αγίων, αλλά και ότι έχουμε δει ήδη για το πως επικράτησε ο Χριστιανισμός, δείχνουν την ιδεολογία των χριστιανών διαχρονικά στο πως έβλεπαν τις άλλες θρησκείες και το μίσος τους για τις θεωρήσεις των άλλων που δεν άντεχαν, κυρίως των αρχαίων Ελλήνων που τους θεωρούσαν "μιαρούς", και "διεφθαρμένους". Αντικατοπτρίζουν τελικά το ποιοι κατέστρεφαν τα αρχαία ιερά, επίσης αντικατοπτρίζει τον πραγματικό λόγο που έγιναν οι σχετικά λίγοι διωγμοί των χριστιανών: Έγιναν εξαιτίας της επιθετικής τους δράσης κατά της αρχαίας θρησκείας, αφού εκείνη την εποχή και μέχρι να επικρατήσουν, υπήρχε πραγματική ανεξιθρησκεία.

Βλέπετε, για τους χριστιανούς τότε δεν εθεωρείτο κακό να καταστρέψεις τον ναό μιας άλλης θρησκείας ή τα αγάλματα της, υπήρχαν άλλωστε και οι κανόνες του Δευτερονομίου που δεν φαίνεται κανείς στον Χριστιανισμό να τους θεωρεί ως άκυρους, το αντίθετο. Υπάρχουν επίσης και οι εντολές του ίδιου του Ιησού, που είπε: ότι όποιος δεν είναι μαζί του είναι εναντίον του, ότι θα φέρει διχόνοια και ότι όποιος είναι έξω από την διδασκαλία του, πρέπει να αποβληθεί και να ριφθεί στην φωτιά. Έτσι δεν μας κάνουν εντύπωση τα κατορθώματα και οι καταστροφές αγίων χριστιανών, αφού συμφωνούν και με την θεωρία του. Μια θεωρία που η σύγχρονη Εκκλησία θέλει να ξεχάσει ή να συμβολοποιήσει.

Η μελέτη αυτή μπήκε για να ξεκαθαρίσουμε άλλη μια φορά, ότι ο Χριστιανισμός στην ουσία του και συχνά με την πράξη του, δεν έχει καμιά σχέση με την αγάπη και την ειρήνη που δήθεν θέλει να μας πει, ειδικά στον τρόπο που εξαπλώθηκε. Ήταν φονταμενταλιστικός, δηλαδή επικροτούσε και εφάρμοσε την βία στους άλλους όπως κάνουν τώρα οι μουσουλμάνοι, το προβάλει αυτό σαν επίτευγμα στα κείμενα αλλά και σε εικόνες του. Έτσι εξαπλώθηκε και δυστυχώς δεν υπάρχει καμιά διασφάλιση ότι δεν μπορεί να ξαναγίνει κάποια στιγμή το ίδιο.

Descartes και Hegel: από την αυθεντία στην αυτονομία

Αμφιβολία και διαλεκτική

§1

Ποια η σημασία της αμφιβολίας; καρτεσιανώς ιδωμένη επιτρέπει στον άνθρωπο να απελευθερώνει τον λογισμό του από δόγματα, θεωρήματα, προκαταλήψεις που επιβάλλονται έξωθεν. Όποιος όμως αμφισβητεί οτιδήποτε και απροϋπόθετα απελευθερώνει πράγματι τον λογισμό του; Ασφαλώς όχι. Η αμφιβολία ως μέθοδος γίνεται βήμα απελευθέρωσης του ανθρώπινου νου, όταν χρησιμοποιείται ως συνειδητή ενέργεια απόφασης: «αποφασίζω να απαλλαγώ από τις προκαταλήψεις μου» σημαίνει πρωτίστως αποφασίζω να αρνηθώ την αρχή της αυθεντίας που υποθηκεύει την ελευθερία μου. Αυτή η αρχή είναι πάντοτε εγκατεστημένη στη ζωή μας είτε ως αυθεντία της παράδοσης, είτε ως καθολική συναίνεση είτε ως παντοδυναμία της κοινής λογικής, του κοινού νου· και όλες αυτές οι μορφές αυθεντίας εννοούνται στις πολυδαίδαλες εκδηλώσεις και εφαρμογές τους. Όταν αποφασίζω να αρνηθώ την αυθεντία σημαίνει περαιτέρω ότι αποφασίζω να εκπληρώσω έναν ανώτερο σκοπό, να κατακτήσω κάτι το διαρκές, σταθερό και αδιάψευστο, αλλά εμποδίζομαι προς τούτο από τον τρόπο που δομούν, καθιδρύουν τη σκέψη μου οι έξωθεν επιβαλλόμενες μορφές αυθεντίας.

§2

 Όλη αυτή η διεργασία της αμφιβολίας, της άρνησης και της απόφασης δεν είναι έργο του γυμνού Εγώ του ατόμου, μόνο και κύρια· εάν συνέβαινε αυτό, τότε η φιλοσοφική αμφιβολία, με το ως άνω νόημα, δεν θα μπορούσε να υπάρξει, γιατί το κάθε γυμνό ατομικό Εγώ δεν είναι τίποτε άλλο, στην ουσία του, από εξωγενής φορέας μιας προκατάληψης, ενός δόγματος, ενός είδους άγονης γραμμής σκέψης. Απεναντίας, το ζητούμενο για την επιτυχή έκβαση του έργου της αμφιβολίας και της απόφασης, δηλαδή για την αληθινή απελευθέρωση του νεωτερικού υποκειμένου, είναι ένα καθολικό Εγώ, το οποίο στην περίπτωση του Ντεκάρτ, δηλαδή στην περίοδο της πρώιμης νεωτερικότητας, φέρει το όνομα, ας πούμε, λόγος, λόγος-λογική, φυσικό φως, για να αποκορυφωθεί με τον Χέγκελ υπό τη μορφή του Λόγου (Vernunft), της έννοιας (Begriff), της απόλυτης ιδέας (absolute Idee): η υποκειμενικότητα από καθολικό Εγώ της μεθοδικής αμφιβολίας (Ντεκάρτ) μετ-ουσιώνεται τώρα, δηλαδή στην περίοδο της ύστερης –λογικά και όχι απλώς χρονικά– νεωτερικότητας, σε καθολικό Εγώ ή εννοιολογική υποκειμενικότητα της διαλεκτικής σκέψης (Χέγκελ).

§3

Η αμφιβολία, ως προκύπτει από τα παραπάνω, δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέθοδος, η μεθόδευση-μεθοδική ικανότητα της σκέψης να διανοίγει το ανθρώπινο Είναι σε περιοχές αυτονομίας, όπου ευδοκιμεί η ριζική αμφιβολία. Σύμφωνα με την τελευταία δεν αμφιβάλλω για να αμφιβάλλω, αλλά για να διανοιχθώ στην αυτόνομη περιοχή της απόλυτης βεβαιότητας, στην περιοχή δηλαδή που η αυθεντία έχει αποκαθηλωθεί και το Εγώ είναι σε θέση να συλλαμβάνει τη βεβαιότητα του Είναι του στην απόλυτη καθαρότητά της, στην εξαγνισμένη της συνθήκη από κάθε σκωρίαση που του επιφυλάσσει το ανακριβές, το επιβαλλόμενο έξωθεν επισφαλές και αβέβαιο, με μια λέξη: το γεγονός της αυθεντίας. Η πορεία που προτείνει ο Ντεκάρτ από την αμφιβολία στην απόλυτη βεβαιότητα ακολουθεί τα εξής περίπου βήματα: πρώτον είναι το cogito, κατά τη ρήση: cogito ergo sum (σκέφτομαι, άρα υπάρχω). Τούτη η ρήση με το εξής νόημα: όσο σκέφτομαι, τόσο μπορώ να βλέπω τα πράγματα με το προαναφερθέν «φυσικό φως», δηλαδή πιο καθαρά, πιο σαφή, πιο ελεύθερα. Έτσι ό,τι συλλαμβάνει η σκέψη μου είναι η αληθινή βεβαιότητα που συνυφαίνεται με την ύπαρξή μου. Το δεύτερο βήμα είναι ο θεός ως η έννοια της δημιουργίας και κατ’ επέκταση ως εγγύηση για κάθε βεβαιότητα. Στον Χέγκελ, η καρτεσιανή πορεία αποκτά ένα πιο συγκεκριμένο νόημα από δύο απόψεις: α) μεταστοχασμός πάνω στο (ή με βάση το) ιστορικό νόημα του ανθρώπινου Είναι· β) διαλεκτική ερμηνεία του ιστορικού-έγχρονου Είναι μας ως ατόμων και ως ανθρώπινης κοινότητας. Έτσι βλέπουμε, στη Φαινομενολογία του πνεύματος, η διαλεκτική ανέλιξη της συνείδησης να ανα-χωρεί από την αισθητήρια βεβαιότητα για να ανυψωθεί εν τέλει σε απόλυτη βεβαιότητα, δηλαδή σε απόλυτη Γνώση, σε ελεύθερη και συνειδητή ιστορικά ενότητα ατομικότητας και κοινότητας. Το εννοιο-λογικό, ήτοι δια-Λογικό και δια-λεκτικό οπλοστάσιο της φαινομενολογικής συνείδησης –αναγκαίο για να επικρατήσει η τελευταία στον πόλεμο που διεξάγει– ανα-συλ-λέγεται από τον Χέγκελ στην Επιστήμη της Λογικής. 

ΠΛΑΤΩΝ: Κρίτων (46b-47d)

Ο Σωκράτης επιχειρηματολογεί εναντίον της πρότασης του Κρίτωνα

[46b] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ὦ φίλε Κρίτων, ἡ προθυμία σου πολλοῦ ἀξία εἰ μετά τινος ὀρθότητος εἴη· εἰ δὲ μή, ὅσῳ μείζων τοσούτῳ χαλεπωτέρα. σκοπεῖσθαι οὖν χρὴ ἡμᾶς εἴτε ταῦτα πρακτέον εἴτε μή· ὡς ἐγὼ οὐ νῦν πρῶτον ἀλλὰ καὶ ἀεὶ τοιοῦτος οἷος τῶν ἐμῶν μηδενὶ ἄλλῳ πείθεσθαι ἢ τῷ λόγῳ ὃς ἄν μοι λογιζομένῳ βέλτιστος φαίνηται. τοὺς δὴ λόγους οὓς ἐν τῷ ἔμπροσθεν ἔλεγον οὐ δύναμαι νῦν ἐκβαλεῖν, ἐπειδή μοι ἥδε ἡ τύχη γέγονεν, ἀλλὰ σχεδόν τι ὅμοιοι φαίνονταί μοι, [46c] καὶ τοὺς αὐτοὺς πρεσβεύω καὶ τιμῶ οὕσπερ καὶ πρότερον· ὧν ἐὰν μὴ βελτίω ἔχωμεν λέγειν ἐν τῷ παρόντι, εὖ ἴσθι ὅτι οὐ μή σοι συγχωρήσω, οὐδ᾽ ἂν πλείω τῶν νῦν παρόντων ἡ τῶν πολλῶν δύναμις ὥσπερ παῖδας ἡμᾶς μορμολύττηται, δεσμοὺς καὶ θανάτους ἐπιπέμπουσα καὶ χρημάτων ἀφαιρέσεις. πῶς οὖν ἂν μετριώτατα σκοποίμεθα αὐτά; εἰ πρῶτον μὲν τοῦτον τὸν λόγον ἀναλάβοιμεν, ὃν σὺ λέγεις περὶ τῶν δοξῶν. πότερον καλῶς ἐλέγετο ἑκάστοτε ἢ οὔ, [46d] ὅτι ταῖς μὲν δεῖ τῶν δοξῶν προσέχειν τὸν νοῦν, ταῖς δὲ οὔ; ἢ πρὶν μὲν ἐμὲ δεῖν ἀποθνῄσκειν καλῶς ἐλέγετο, νῦν δὲ κατάδηλος ἄρα ἐγένετο ὅτι ἄλλως ἕνεκα λόγου ἐλέγετο, ἦν δὲ παιδιὰ καὶ φλυαρία ὡς ἀληθῶς; ἐπιθυμῶ δ᾽ ἔγωγ᾽ ἐπισκέψασθαι, ὦ Κρίτων, κοινῇ μετὰ σοῦ εἴ τί μοι ἀλλοιότερος φανεῖται, ἐπειδὴ ὧδε ἔχω, ἢ ὁ αὐτός, καὶ ἐάσομεν χαίρειν ἢ πεισόμεθα αὐτῷ. ἐλέγετο δέ πως, ὡς ἐγᾦμαι, ἑκάστοτε ὧδε ὑπὸ τῶν οἰομένων τὶ λέγειν, ὥσπερ νυνδὴ ἐγὼ ἔλεγον, ὅτι τῶν δοξῶν ἃς οἱ ἄνθρωποι [46e] δοξάζουσιν δέοι τὰς μὲν περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι, τὰς δὲ μή. τοῦτο πρὸς θεῶν, ὦ Κρίτων, οὐ δοκεῖ καλῶς σοι λέγεσθαι; —σὺ γάρ, ὅσα γε τἀνθρώπεια, ἐκτὸς εἶ τοῦ μέλλειν [47a] ἀποθνῄσκειν αὔριον, καὶ οὐκ ἂν σὲ παρακρούοι ἡ παροῦσα συμφορά· σκόπει δή— οὐχ ἱκανῶς δοκεῖ σοι λέγεσθαι ὅτι οὐ πάσας χρὴ τὰς δόξας τῶν ἀνθρώπων τιμᾶν ἀλλὰ τὰς μέν, τὰς δ᾽ οὔ, οὐδὲ πάντων ἀλλὰ τῶν μέν, τῶν δ᾽ οὔ; τί φῄς; ταῦτα οὐχὶ καλῶς λέγεται;
ΚΡΙΤΩΝ. Καλῶς.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκοῦν τὰς μὲν χρηστὰς τιμᾶν, τὰς δὲ πονηρὰς μή;
ΚΡΙΤΩΝ. Ναί.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Χρησταὶ δὲ οὐχ αἱ τῶν φρονίμων, πονηραὶ δὲ αἱ τῶν ἀφρόνων;
ΚΡΙΤΩΝ. Πῶς δ᾽ οὔ;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Φέρε δή, πῶς αὖ τὰ τοιαῦτα ἐλέγετο; γυμναζόμενος [47b] ἀνὴρ καὶ τοῦτο πράττων πότερον παντὸς ἀνδρὸς ἐπαίνῳ καὶ ψόγῳ καὶ δόξῃ τὸν νοῦν προσέχει, ἢ ἑνὸς μόνου ἐκείνου ὃς ἂν τυγχάνῃ ἰατρὸς ἢ παιδοτρίβης ὤν;
ΚΡΙΤΩΝ. Ἑνὸς μόνου.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκοῦν φοβεῖσθαι χρὴ τοὺς ψόγους καὶ ἀσπάζεσθαι τοὺς ἐπαίνους τοὺς τοῦ ἑνὸς ἐκείνου ἀλλὰ μὴ τοὺς τῶν πολλῶν.
ΚΡΙΤΩΝ. Δῆλα δή.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ταύτῃ ἄρα αὐτῷ πρακτέον καὶ γυμναστέον καὶ ἐδεστέον γε καὶ ποτέον, ᾗ ἂν τῷ ἑνὶ δοκῇ, τῷ ἐπιστάτῃ καὶ ἐπαΐοντι, μᾶλλον ἢ ᾗ σύμπασι τοῖς ἄλλοις.
ΚΡΙΤΩΝ. Ἔστι ταῦτα.
[47c] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Εἶεν. ἀπειθήσας δὲ τῷ ἑνὶ καὶ ἀτιμάσας αὐτοῦ τὴν δόξαν καὶ τοὺς ἐπαίνους, τιμήσας δὲ τοὺς τῶν πολλῶν [λόγους] καὶ μηδὲν ἐπαϊόντων, ἆρα οὐδὲν κακὸν πείσεται;
ΚΡΙΤΩΝ. Πῶς γὰρ οὔ;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τί δ᾽ ἔστι τὸ κακὸν τοῦτο, καὶ ποῖ τείνει, καὶ εἰς τί τῶν τοῦ ἀπειθοῦντος;
ΚΡΙΤΩΝ. Δῆλον ὅτι εἰς τὸ σῶμα· τοῦτο γὰρ διόλλυσι.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Καλῶς λέγεις. οὐκοῦν καὶ τἆλλα, ὦ Κρίτων, οὕτως, ἵνα μὴ πάντα διΐωμεν, καὶ δὴ καὶ περὶ τῶν δικαίων καὶ ἀδίκων καὶ αἰσχρῶν καὶ καλῶν καὶ ἀγαθῶν καὶ κακῶν, περὶ ὧν νῦν ἡ βουλὴ ἡμῖν ἐστιν, πότερον τῇ τῶν πολλῶν δόξῃ [47d] δεῖ ἡμᾶς ἕπεσθαι καὶ φοβεῖσθαι αὐτὴν ἢ τῇ τοῦ ἑνός, εἴ τίς ἐστιν ἐπαΐων, ὃν δεῖ καὶ αἰσχύνεσθαι καὶ φοβεῖσθαι μᾶλλον ἢ σύμπαντας τοὺς ἄλλους; ᾧ εἰ μὴ ἀκολουθήσομεν, διαφθεροῦμεν ἐκεῖνο καὶ λωβησόμεθα, ὃ τῷ μὲν δικαίῳ βέλτιον ἐγίγνετο τῷ δὲ ἀδίκῳ ἀπώλλυτο. ἢ οὐδέν ἐστι τοῦτο;
ΚΡΙΤΩΝ. Οἶμαι ἔγωγε, ὦ Σώκρατες.

***
Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΕΛΕΓΧΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΡΙΤΩΝΑ

[46b] ΣΩ. Αγαπητέ μου Κρίτων, η προθυμία σου να με σώσεις είναι πολύ αξιόλογη, αν είχε ίσως κάποια βάση λογική· διαφορετικά, όσο μεγαλύτερη τόσο ενοχλητικότερη. Είναι ανάγκη λοιπόν να εξετάσουμε αν πρέπει να κάνουμε αυτά που προτείνεις ή όχι. Γιατί εγώ, όχι μόνο τώρα μα και πάντοτε, τέτοιος ήμουνα: δεν πείθομαι σε τίποτ᾽ άλλο από τον εσωτερικό μου κόσμο, παρά μονάχα στη λογική σκέψη, όποια μου φαίνεται η καλύτερη κάθε φορά που συλλογίζομαι. Τις αρχές λοιπόν που υποστήριζα χτες δεν μπορώ να τις απαρνηθώ σήμερα, επειδή με βρήκε τούτο δω το περιστατικό, αλλά και τώρα μου φαίνονται σχεδόν ίδιες: [46c] Όσα σεβόμουν κι εκτιμούσα χτες, τα ίδια ακριβώς σέβομαι κι εκτιμώ και σήμερα. Κι αν δεν έχουμε σ᾽ αυτή την περίσταση να συζητήσουμε κάτι καλύτερο απ᾽ αυτά, να ξέρεις καλά, δεν θα συμφωνήσω μαζί σου με κανέναν τρόπο, ούτε κι αν η δύναμη που έχει ο πολύς ο κόσμος μάς φοβερίζει, σαν να είμαστε μικρά παιδιά, με μεγαλύτερα από τα τωρινά κακά, στέλνοντας καταπάνω μας φυλακίσεις και θανάτους και δημεύσεις περιουσιών.
Πώς όμως θα μπορούσαμε να εξετάσουμε αυτά τα ζητήματα όσο γίνεται πιο σωστά; Αν πρώτα πάρουμε και συζητήσουμε πάλι αυτό το επιχείρημα, που συ λες για τις γνώμες των ανθρώπων: Ποιό από τα δύο, στις συζητήσεις μας υποστηρίζαμε κάθε φορά σωστά ή όχι [46d] ότι σε άλλες γνώμες πρέπει να δίνουμε προσοχή και σε άλλες να μη δίνουμε; Ή πριν βέβαια παρουσιαστεί η ανάγκη να πεθάνω αυτός ο λόγος λεγόταν σωστά, τώρα όμως έγινε ολοφάνερο ότι λεγόταν απλώς και μόνο για να γίνεται κουβέντα, ενώ στ᾽ αλήθεια ήταν ένα παιχνίδι, λόγια του αέρα; Έχω λοιπόν την επιθυμία, Κρίτων, να εξετάσω μαζί με σένα αν αυτός ο λόγος θα μου φανεί κάπως διαφορετικός, επειδή βρίσκομαι τώρα σ᾽ αυτή την κατάσταση, ή ο ίδιος, κι αν θα τον αφήσουμε να πάει στο καλό ή αν θα τον παραδεχτούμε.
Όσοι λοιπόν νομίζουν πως λένε κάτι σοβαρό, κάθε φορά που συζητούσαμε, αν καλοθυμάμαι, έλεγαν πάνω-κάτω αυτό που έλεγα κι εγώ πριν από λίγο, ότι από τις γνώμες που έχουν οι άνθρωποι [46e] σε άλλες πρέπει να δίνουμε μεγάλη σημασία και σε άλλες να μη δίνουμε. Τούτο, για όνομα των θεών, Κρίτων, δεν νομίζεις πως είναι σωστό; Φυσικά συ, όσο βέβαια μπορεί να προβλέψει ο άνθρωπος, δεν κινδυνεύεις [47a] να θανατωθείς αύριο και γι᾽ αυτό η τωρινή συμφορά δεν μπορεί να θολώνει τη σκέψη σου. Σκέψου λοιπόν, δεν νομίζεις ότι έχουμε δίκαιο, όταν υποστηρίζουμε πως δεν πρέπει να εκτιμάμε όλες τις γνώμες των ανθρώπων αλλά άλλες ναι κι άλλες όχι, κι ούτε όλων των ανθρώπων αλλά μόνο μερικών και των άλλων όχι; Τί λες; Αυτά δεν είναι σωστά;
ΚΡ. Σωστά.
ΣΩ. Ώστε πρέπει να παραδεχόμαστε τις σωστές γνώμες και να μην παραδεχόμαστε τις λαθεμένες;
ΚΡ. Ναι.
ΣΩ. Σωστές λοιπόν δεν είναι οι γνώμες των γνωστικών ανθρώπων και λαθεμένες των ανθρώπων που δεν έχουν φρόνηση;
ΚΡ. Πώς όχι;
ΣΩ. Ας δούμε λοιπόν τώρα τί παραδεχόμαστε άλλοτε, όταν συζητούσαμε για ζητήματα σαν αυτά: ένας άντρας που καταγίνεται με τον αθλητισμό [47b] και έχει μάλιστα τούτο κύριο έργο του, σε ποιό από τα δύο νομίζεις πως δίνει προσοχή, στον έπαινο, στην κατηγόρια και γενικά στη γνώμη κάθε ανθρώπου ή ενός μονάχα, εκείνου που τυχαίνει να είναι γιατρός ή γυμναστής;
ΚΡ. Ενός μονάχα.
ΣΩ. Πρέπει λοιπόν να φοβάται τις κατηγόριες και να θέλει τους επαίνους εκείνου του ενός και όχι του άλλου κόσμου.
ΚΡ. Αυτό βέβαια είναι φανερό.
ΣΩ. Πρέπει λοιπόν αυτός ο άνθρωπος να ασκείται και να γυμνάζεται και να τρώει, φυσικά, και να πίνει έτσι, όπως φαίνεται καλό στον έναν, στον επιστήμονα και στον ειδικό πιο πολύ, παρά όπως νομίζουν όλοι οι άλλοι.
ΚΡ. Σωστό είν᾽ αυτό.
[47c] ΣΩ. Πολύ καλά, ως εδώ. Αν τώρα δεν υπακούσει σ᾽ αυτόν τον έναν κι αν περιφρονήσει τη γνώμη του και τις συμβουλές του και δώσει σημασία στα λόγια των άλλων ανθρώπων που δεν έχουν ιδέα από γυμναστική, άραγε δεν θα πάθει κανένα κακό;
ΚΡ. Πώς είναι δυνατό να μην πάθει;
ΣΩ. Και τί μπορεί να είναι αυτό το κακό; Μέχρι πού φτάνει και σε ποιό μέρος του απείθαρχου ξεσπάει;
ΚΡ. Είναι φανερό πως ξεσπάει στο σώμα· γιατί το σώμα αφανίζει.
ΣΩ. Καλά λες. Λοιπόν, Κρίτων, και για τα άλλα το ίδιο ισχύει, για να μην τα εξετάζουμε όλα ένα-ένα. Και για το δίκαιο και για το άδικο, για το άσχημο και για το όμορφο, για το καλό και για το κακό, που γι᾽ αυτά συζητάμε τώρα εμείς στοχαστικά, τίνος τη γνώμη πρέπει ν᾽ ακολουθούμε και να σεβόμαστε; Τη γνώμη των πολλών [47d] που είναι ανίδεοι ή τη γνώμη του ενός και ειδικού, αν υπάρχει κάποιος που καταλαβαίνει απ᾽ αυτά, τον οποίο πρέπει και να τον ντρεπόμαστε και να τον σεβόμαστε περισσότερο από όλους τους άλλους μαζί; Γιατί, αν δεν ακολουθήσουμε τη γνώμη του, θα βλάψουμε και θα καταστρέψουμε εκείνο που με τη δικαιοσύνη γίνεται καλύτερο και με την αδικία αφανίζεται ολότελα. Ή μήπως δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο;
ΚΡ. Εγώ τουλάχιστον, Σωκράτη, νομίζω πως υπάρχει κάτι τέτοιο.