Σάββατο 5 Οκτωβρίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Πλοῦτος (1006-1041)

ΓΡ. καὶ μὴν πρὸ τοῦ γ᾽ ὁσημέραι, νὴ τὼ θεώ,
ἐπὶ τὴν θύραν ἐβάδιζεν ἀεὶ τὴν ἐμήν.
ΧΡ. ἐπ᾽ ἐκφοράν; ΓΡ. μὰ Δί᾽, ἀλλὰ τῆς φωνῆς μόνον
ἐρῶν ἀκοῦσαι. ΧΡ. τοῦ λαβεῖν μὲν οὖν χάριν.
1010 ΓΡ. καί, νὴ Δί᾽, εἰ λυπουμένην γ᾽ αἴσθοιτό με,
νηττάριον ἂν καὶ φάβιον ὑπεκορίζετο.
ΧΡ. ἔπειτ᾽ ἴσως ᾔτει σ᾽ ἂν εἰς ὑποδήματα.
ΓΡ. μυστηρίοις δὲ τοῖς μεγάλοισι, νὴ Δία,
ἐπὶ τῆς ἁμάξης ὅτι προσέβλεψέν μέ τις,
1015 ἐτυπτόμην διὰ τοῦθ᾽ ὅλην τὴν ἡμέραν.
οὕτω σφόδρα ζηλότυπος ὁ νεανίσκος ἦν.
ΧΡ. μόνος γὰρ ἥδεθ᾽, ὡς ἔοικεν, ἐσθίων.
ΓΡ. καὶ τάς γε χεῖρας παγκάλας ἔχειν μ᾽ ἔφη,—
ΧΡ. ὁπότε προτείνοιέν γε δραχμὰς εἴκοσιν.
1020 ΓΡ. ὄζειν τε τῆς χροιᾶς ἔφασκεν ἡδύ μου,—
ΧΡ. εἰ Θάσιον ἐνέχεις, εἰκότως γε, νὴ Δία.
ΓΡ. τὸ βλέμμα θ᾽ ὡς ἔχοιμι μαλακὸν καὶ καλόν.
ΧΡ. οὐ σκαιὸς ἦν ἅνθρωπος, ἀλλ᾽ ἠπίστατο
γραὸς καπρώσης τἀφόδια κατεσθίειν.
1025 ΓΡ. ταῦτ᾽ οὖν ὁ θεός, ὦ φίλ᾽ ἄνερ, οὐκ ὀρθῶς ποεῖ,
φάσκων βοηθεῖν τοῖς ἀδικουμένοις ἀεί.
ΧΡ. τί γὰρ ποήσῃ; φράζε, καὶ πεπράξεται.
ΓΡ. ἀναγκάσαι δίκαιόν ἐστι, νὴ Δία,
τὸν εὖ παθόνθ᾽ ὑπ᾽ ἐμοῦ πάλιν ‹μ᾽› ἀντ᾽ εὖ ποεῖν.
1030 ἢ μηδ᾽ ὁτιοῦν ‹μ᾽› ἀγαθὸν δίκαιόν ἐστ᾽ ἔχειν;
ΧΡ. οὔκουν καθ᾽ ἑκάστην ἀπεδίδου τὴν νύκτα σοι;
ΓΡ. ἀλλ᾽ οὐδέποτέ με ζῶσαν ἀπολείψειν ἔφη.
ΧΡ. ὀρθῶς γε· νῦν δέ σ᾽ οὐκέτι ζῆν οἴεται.
ΓΡ. ὑπὸ τοῦ γὰρ ἄλγους κατατέτηκ᾽, ὦ φίλτατε.
1035 ΧΡ. οὔκ, ἀλλὰ κατασέσηπας, ὥς γ᾽ ἐμοὶ δοκεῖς.
ΓΡ. διὰ δακτυλίου μὲν οὖν ἐμέ γ᾽ ἂν διελκύσαις.
ΧΡ. εἰ τυγχάνοι γ᾽ ὁ δακτύλιος ὢν τηλία.
ΓΡ. καὶ μὴν τὸ μειράκιον τοδὶ προσέρχεται,
οὗπερ πάλαι κατηγοροῦσα τυγχάνω·
1040 ἔοικε δ᾽ ἐπὶ κῶμον βαδίζειν. ΧΡ. φαίνεται·
στεφάνους γέ τοι καὶ δᾷδ᾽ ἔχων πορεύεται.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΚΗΦΕΑΣ

ΚΗΦΕΑΣ
(αστερισμός)
 
Ο Κηφέας, βασιλιάς της Αιθιοπίας, είναι εγγονός του Ποσειδώνα, γιος του Βήλου, αδελφός του Δαναού και του Αίγυπτου, σύζυγος της Κασσιόπειας, πατέρας της Ανδρομέδας. Την κόρη του είχε υποσχεθεί στον αδελφό του Φινέα να πάρει γυναίκα του. Ωστόσο, οι συνθήκες δεν του επέτρεψαν να κρατήσει τον όρκο του.
 
Η γυναίκα του Κασσιόπεια τόλμησε να παινευτεί για την ομορφιά της και να συναγωνιστεί τις Νηρηίδες, καυχήθηκε μάλιστα ότι ήταν η ωραιότερη απ' όλες. Αυτό προκάλεσε την οργή των Νηρηίδων, αλλά και του Ποσειδώνα που τις συμμερίστηκε. Για τιμωρία πλημμύρισε τη χώρα και έστειλε ένα κήτος που τη ρήμαζε. Και επειδή ο Άμμωνας χρησμοδότησε ότι η χώρα θα σωθεί από τη συμφορά αν η κόρη βασιλικού ζεύγους Ανδρομέδα δοθεί στο κήτος βορά, ο Κηφέας αναγκάσθηκε από τους Αιθίοπες να το πράξει και έδεσε την κόρη του σε βράχο*. Εκείνη την εποχή έφτασε ο Περσέας στη χώρα του Κηφέα, την Αιθιοπία ή κοντά στις όχθες του Ευφράτη, είδε τη δεμένη κόρη, την ερωτεύτηκε και συμφώνησε με τον Κηφέα να σκοτώσει το κήτος και να πάρει για γυναίκα του την Ανδρομέδα. Οι δυο άνδρες αντάλλαξαν όρκους ότι θα τηρήσουν τη συμφωνία, πόσο μάλλον που ο Κηφέας είχε υποσχεθεί την κόρη του στον αδελφό του Φινέα. Τελικά, ο Περσέας σκότωσε το κήτος, απελευθέρωσε την Ανδρομέδα και αντιμετώπισε τον Φινέα και όλους τους συνωμότες που κινήθηκαν εναντίον του -τους πέτρωσε δείχνοντάς τους το κεφάλι της Μέδουσας. (Απολλόδ 2.4) Η Κασσιόπεια μεταμορφώθηκε σε αστερισμό και το ίδιο και ο Κηφέας, ύστερα από πρόταση της Αθηνάς (Ερατοσθ., Καταστ. 15.36). Σαν αστερισμοί υπάρχουν στον ουρανό και η κόρη του Ανδρομέδα, ο σύζυγός της Περσέας και το κήτος (αστερισμός του Δράκοντος**).
 
Ο μυθογράφος Κόνωνας έδωσε μια ορθολογική ερμηνεία στον μύθο (Διηγ. 40), που προφανώς βασίζεται στην αντίδραση του ανθρώπου όταν βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης ή τρόμου, παγώνει, πετρώνει, στέκεται σαν απολιθωμένος. Πιο συγκεκριμένα:. Ο Κηφέας βασίλευε στην αρχαία Ιόππη που εκτεινόταν από τη Μεσόγειο μέχρι την Αραβία και την Ερυθρά θάλασσα. Την κόρη του Ανδρομέδα ήθελαν για σύζυγο ο επώνυμος ήρωας της Φοινίκης Φοίνικας και ο αδελφός του βασιλιά, ο θείος της Ανδρομέδας, Φινέας. Ο Κηφέας προέκρινε τον Φοίνικα αλλά χρειάστηκε να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στους δύο άνδρες· γι' αυτό σκηνοθέτησε μια αρπαγή. Θα άρπαζαν την Ανδρομέδα από ένα νησάκι, όπου η κόρη συνήθιζε να θυσιάζει στην Αφροδίτη, χωρίς όμως εκείνη να γνωρίζει τα σχέδιά τους. Έτσι, όταν το πλοίο του Φοίνικα, που το είχε ονομάσει Φάλαινα, άραξε στο νησί και ο Φοίνικας πήγε να την αρπάξει, η Ανδρομέδα άρχισε να φωνάζει δυνατά καλώντας σε βοήθεια. Από εκεί περνούσε τυχαία ο Περσέας που είδε τη σκηνή και έσπευσε να βοηθήσει την κόρη που ερωτεύτηκε ακαριαία. Αναποδογύρισε το πλοίο αφήνοντας άναυδους και πετρωμένους τους ναύτες από τη σύγχυση, πήρε μαζί του το κορίτσι και το παντρεύτηκε. Ύστερα βασίλεψαν ειρηνικά στο Άργος.
----------------------------
*Σε περιόδους κρίσης ή φυσικών καταστροφών, τις οποίες οι άνθρωποι απέδιδαν στην οργή κάποιου θεού, μαρτυρούνται ανθρωποθυσίες σε επίπεδο μυθολογικό. Συνήθως τα θύματα ήταν τα πιο επίλεκτα μέλη της κοινωνίας -γόνοι της βασιλικής οικογένειας, και μάλιστα ο πιο μικρός ή ο πιο όμορφος, συνήθως κοπέλες ανύπαντρες (Ιφιγένεια για τον απόπλου των Αχαιών, Πολυξένη για την επιστροφή Αχαιών από την Τροία, Μενοικέας, γιος του Κρέοντα, για να σωθεί η Θήβα από τους Επτά, Μακαρία, κόρη του Ηρακλή, για την νίκη εναντίον του Ερεχθέα, οι Κορωνίδες για να σωθεί ο Ορχομενός από λοιμό κ.ά), όπως ακριβώς στις ζωοθυσίες επιλέγονταν ζώα τα οποία ξεχώριζαν για κάτι, για τα κέρατα, για το γυαλιστερό τρίχωμα, επειδή ήταν νεογέννητα κλπ. Τα ιεροποιημένα αυτά θύματα καλούνταν να παίξουν τον ρόλο του φαρμακού και του καθάρματος που καθαίρει την κοινότητα από τις «αμαρτίες» της οι οποίες προκάλεσαν την οργή του θεού. Η τάξη αναδύεται και πάλι μέσα από την περιοδική αταξία του φόνου. Η παρέμβαση του χρησμού, που εξηγεί την απαίτηση του θεού για εξιλασμό, θα πρέπει να είναι μεταγενέστερη προσθήκη σε εποχή που οι ανθρωποθυσίες είχαν λησμονηθεί και η θρησκεία συνδεόταν με την ηθική.
 
**Αστερισμός του Δράκοντα
 
Οὗτός ἐστιν ὁ μέγας τε καὶ δι' ἀμφοτέρων τῶν Ἂρκτων κείμενος· λέγεται δὲ εἶναι ὁ τὰ χρύσεα μῆλα φυλάσσων, ὑπὸ δὲ ῾Ηρακλέους ἀναιρεθείς· ᾧ καὶ ἐν τοῖς ἄστροις τάξις ἐδόθη δι' Ἣραν, ἣ κατέστησεν αὐτὸν ἐπὶ τὰς Ἑσπερίδας φύλακα τῶν μήλων· Φερεκύδης γάρ φησιν, ὅτε ἐγαμεῖτο ἡ Ἣρα ὑπὸ Διός, φερόντων αὐτῇ τῶν Θεῶν δῶρα τὴν Γῆν ἐλθεῖν φέρουσαν τὰ χρύσεα μῆλα· ἰδοῦσαν δὲ τὴν Ἣραν θαυμάσαι καὶ εἰπεῖν καταφυτεῦσαι εἰς τὸν τῶν Θεῶν κῆπον, ὃς ἦν παρὰ τῷ Ἂτλαντι· ὑπὸ δὲ τῶν ἐκείνου παρθένων ἀεὶ ὑφαιρουμένων τῶν μήλων κατέστησε φύλακα τὸν ὄφιν ὑπερμεγέθη ὄντα· μέγιστον δὲ ἔχει σημεῖον· ἐπίκειται δὲ αὐτῷ Ἡρακλέους εἴδωλον, ὑπόμνημα τοῦ ἀγῶνος Διὸς θέντος ἐναργέστατον τῇ σχηματοποιίᾳ.
Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,3

Πριν επενδύσεις στο Εμείς, επένδυσε στο Εγώ

Όταν χρησιμοποιείς τη λέξη εγώ, τί πραγματικά εννοείς; Τί κρύβει μέσα της αυτή η πολυδιάστατη και πολυσύνθετη έννοια; Η απάντηση στην φράση "Μίλησε μου για σένα" έχει μέσα της, την υποκειμενική έννοια του Εγώ του κάθε ανθρώπου, η οποία όσο κι αν φαίνεται να μοιάζει ή να διαφέρει με το Εγώ κάποιου άλλου, στην πραγματικότητα, κρύβει έναν διαφορετικό και μοναδικό κόσμο.

Ένα κόσμο, ο οποίος, δομείται από όλα εκείνα τα ασυνείδητα και συνειδητά στοιχεία που διαπλέκουν τα βιώματα και τις εμπειρίες του καθενός.


Είσαι μοναδικός, δεν υπάρχει κανείς άλλος στον κόσμο σαν εσένα


Η φράση "Είσαι μοναδικός, δεν υπάρχει κανείς άλλος στον κόσμο σαν εσένα", αν και κοινότοπη και γραφική έχει μέσα της μία μεγάλη δόση αλήθειας και ρεαλισμού. Ας υποθέσουμε ότι βρισκόμαστε στο προαύλιο ενός δημοτικού σχολείου, όπου ένα τμήμα έχει γυμναστική και ο γυμναστής ζητάει από τα παιδιά να τρέξουν μέχρι την πόρτα. Όλα τα παιδιά θα κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα, το οποίο τους έχει ζητηθεί, με πολύ διαφορετικό, όμως, τρόπο. Κάποιος θα φτάσει πιο γρήγορα στην πόρτα, κάποιος άλλος πιο αργά, κάποιος πετώντας τα χέρια δεξιά και αριστερά χωρίς να μπορεί να τα οριοθετήσει, κάποιος με χαμόγελο, κάποιος άλλος με έκφραση πανικού και κάποιος άλλος μιλώντας ή φωνάζοντας.

Όλες αυτές οι διαφορετικές τεχνικές συνθέτουν ένα προσωπικό Εγώ το οποίο ξεδιπλώνεται για να πετύχει έναν κοινό στόχο και να ικανοποιήσει το Εμείς. Μία έννοια σάφως κατασκευασμένη αλλά ταυτόχρονα απόλυτα ανεξάρτητη, όσον αφορά το συναίσθημα και την ευθύνη που γεννά η ένταξη κάποιου στο Εμείς.

Η σύνθεση του Εμείς σε σχέση με τα Εγώ


Ένα Εμείς, η σύνθεση του οποίου, εξαρτάται από τα Εγώ που περιλαμβάνει. Που έχει στόχο την υλοποίηση της από κοινού επιθυμίας του Εγώ του, την κάλυψη πρακτικών, συναισθηματικών αναγκών και την κάλυψη της ανάγκης του ανήκειν και της αποδοχής. Εκεί είναι, λοιπόν, που κρίνονται όλα!

Έχεις, εσύ ο ίδιος, πριν επενδύσεις σε ένα σταθερό Εμείς, επενδύσει αληθινά και απενοχοποιημένα στο Εγώ σου;

Έχεις μάθει να θέτεις τα όρια σου εκεί που νιώθεις ότι το Εγώ σου δεν έχει θέση, χωρίς να φοβάσαι ότι αυτό θα σου στερήσει ένα Εμείς;

Ίσως τελικά να μην ανήκεις στο σωστό Εμείς για επένδυση και αλληλεπίδραση αν το Εγώ σου δε δομεί ισάξια με τα άλλα Εγώ και σύμφωνα με τις προσδοκίες και τα κίνητρά σου, τον κορμό του Εμείς. Ίσως οι απαιτήσεις που έχεις από το Εμείς, στο οποίο νομίζεις ότι ανήκεις, να είναι οι απαιτήσεις που έχεις από εσένα τον ίδιο, αλλά φοβάσαι ή αρνείσαι πεισματικά να σου ζητήσεις. Τότε είναι που αναρωτιέσαι και ψάχνεις να βρεις αν στον κόσμο υπάρχει αυτό που λέμε ταίριασμα, αυτό που λέμε ομάδα, αυτό που λέμε κοινή πορεία. Πώς, όμως, να δεις την απάντηση αν το βλέμμα σου δεν κοιτάει βαθύτερα από την επιφάνεια;

Η ανάγκη να επενδύσεις στο Εγώ


Για να συμβεί, όμως, αυτό το σωστό κούμπωμα του Εμείς, χρειάζεται αρχικά, να έχεις ξεκαθαρίσει την δομή του Εγώ σου με τις αδυναμίες του, τα ελαττώματα του, αλλά και όλα όσα συνθέτουν την λάμψη του. Χρειάζεται, πρώτα, να έχεις επενδύσει σε κάποιον, ο οποίος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ύπαρξη σου, δεν μπορείς να τον αποφύγεις και συχνά σε απογοητεύει ή σε κάνει περήφανο. Με τον εαυτό σου! Το δικό σου Εγώ!

Πόσες φορές έχεις επιλέξει να μείνεις μόνος να ακούσεις μουσική και να χορέψεις; Πόσες φορές έχεις μαγειρέψει το αγαπημένο σου φαγητό μόνος και το έχεις απολαύσει μόνος; Πόσες φορές έχεις κάτσει μόνος να οργανώσεις τους στόχους και την καθημερινότητα σου; Πόσο, δηλαδή, έχεις επενδύσει σε εσένα και σε έχεις καταστήσει ένα δυνατό και αυτόνομο άτομο που, όταν μένει μόνο, δεν τρομάζει να αφεθεί για λίγο στα άδυτα της μοναξιάς;

Όταν αυτή η επένδυση έχει αποτύχει και εσύ πας να την καλύψεις με μία υπερ-επένδυση σε ένα Εμείς, ξεχνάς ότι αν η προσπάθεια αυτή αντιμετωπίσει κάποιες δυσκολίες δεν θα έχεις τα θεμέλια για να την ξαναχτίσεις, χάνοντας, έτσι, κάθε πλευρά της λάμψης και του Εγώ σου.

Συμπέρασμα: Ένα δυνατό και δουλεμένο Εγώ (με οτιδήποτε αρνητικό το πλαισιώνει, αρκεί να δέχομαι να αναγνωρίσω τις αδυναμίες μου) δημιουργεί και ένα σταθερό και αγέρωχο Εμείς. Όπως επίσης, ένα σωστά δομημένο Εμείς τροφοδοτεί με τις απαραίτητες, καθοριστικές και πέρα για πέρα αναγκαίες στιγμές, δομές και συναισθήματα το κοινωνικό Εγώ!

Eckhart Tolle: Το μυστικό της ζωής είναι να «πεθάνεις, πριν πεθάνεις»

Μια άλλη πλευρά του συναισθηματικού πόνου που αποτελεί εγγενές μέρος του εγωικού νου είναι μια βαθιά αίσθηση έλλειψης ή ατέλειας, μια αίσθηση μη πληρότητας. Σε κάποιους ανθρώπους αυτό είναι συνειδητό, σε άλλους ασυνείδητο. Αν είναι συνειδητό, εκδηλώνεται με ένα ανησυχητικό και μόνιμο αίσθημα απαξίας και ανεπάρκειας.

Αν είναι ασυνείδητο, γίνεται αισθητό έμμεσα, σαν μια έντονη επιθυμία και ανάγκη. Και στις δυο περιπτώσεις οι άνθρωποι μπαίνουν συχνά σε μια ψυχαναγκαστική επιδίωξη να ικανοποιήσουν το εγώ και σε μια αναζήτηση πραγμάτων με τα οποία θα ταυτιστούν για να γεμίσουν αυτή την τρύπα που αισθάνονται μέσα τους.

Έτσι, πασχίζουν να αποκτήσουν περιουσία, χρήματα, επιτυχία, εξουσία, αναγνώριση ή μια ιδιαίτερη σχέση, βασικά για να μπορέσουν να νιώσουν καλύτερα για τον εαυτό του, να νιώσουν πλήρεις. Όμως, ακόμα κι όταν τα αποκτούν όλα αυτά, σύντομα ανακαλύπτουν ότι η τρύπα είναι ακόμα εκεί, ότι δεν έχει πάτο. Τότε βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση, γιατί δεν μπορούν πια να εξαπατούν τον εαυτό τους. Ή, μάλλον, μπορούν αλλά τους είναι όλο και πιο δύσκολο.

Όσο ο εγωικός νους κυβερνάει τη ζωή σου, δεν μπορείς να είσαι πραγματικά ήσυχος. Δεν μπορείς να είσαι ήρεμος ή ικανοποιημένος, παρά μόνο για σύντομα διαλείμματα, όταν αποκτάς αυτό που θέλεις, όταν ένας πόθος σου έχει μόλις εκπληρωθεί. Το εγώ ταυτίζεται με εξωτερικά πράγματα. Χρειάζεται να δέχεται υπεράσπιση και να τρέφεται συνεχώς.

Οι πιο κοινές ταυτίσεις του εγώ έχουν να κάνουν με τα υπάρχοντα σου, με τη δουλειά που κάνεις, με την κοινωνική θέση και αναγνώριση, τη γνώση και την παιδεία, την εξωτερική εμφάνιση, τις ιδιαίτερες ικανότητες, τις σχέσεις, την προσωπική και οικογενειακή ιστορία, τα συστήματα πεποιθήσεων, και συχνά επίσης με πολιτικές, εθνικιστικές, φυλετικές, θρησκευτικές και άλλες συλλογικές ταυτίσεις. Τίποτα απ' όλα αυτά δεν είσαι εσύ.

Σου φαίνεται τρομακτικό αυτό; Ή μήπως σε ανακουφίζει που το μαθαίνεις; Αργά ή γρήγορα, θα χρειαστεί να τα εγκαταλείψεις όλα αυτά. Ίσως ακόμα να σου φαίνεται δύσκολο να το πιστέψεις, και σίγουρα δε σου ζητάω να πιστέψεις ότι η ταυτότητα σου δεν μπορεί να βρεθεί σε οποιοδήποτε από αυτά τα πράγματα. Θα μάθεις μόνος σου την αλήθεια αυτού που λέω.

Θα τη μάθεις την τελευταία στιγμή, όταν θα νιώθεις το θάνατο να πλησιάζει. Ό θάνατος σε απογυμνώνει από όλα αυτά που δεν είσαι εσύ. Το μυστικό της ζωής είναι να “πεθάνεις, πριν πεθάνεις” – και να ανακαλύψεις ότι δεν υπάρχει θάνατος.
 
Eckhart Tolle, Η Δύναμη του Τώρα

Richard Ford: Έτσι ακριβώς η ζωή μας τελειώνει πριν καν το καταλάβουμε

Το λυπηρό, φυσικά, με την ενήλικη ζωή είναι ότι διακρίνεις στον ορίζοντα να έρχονται πράγματα στα οποία δεν θα προσαρμοστείς ποτέ.

Τα αναγνωρίζεις σαν προβλήματα, ανησυχείς στο έπακρο γι’ αυτά, προβλέπεις, παίρνεις προφυλάξεις και κάνεις διάφορες διευθετήσεις, λέγοντας στον εαυτό σου ότι πρέπει να αλλάξεις τον τρόπο με τον οποίο έκανες μέχρι τώρα τα πράγματα.

Μόνο που δεν το κάνεις.

Δεν μπορείς.

Κατά κάποιον τρόπο είναι ήδη πολύ αργά.

Ίσως είναι κάτι ακόμα χειρότερο: ίσως αυτό που βλέπεις να έρχεται από πολύ μακριά δεν είναι πραγματικά αυτό που σε φοβίζει αλλά τα επακόλουθά του, και αυτό που φοβάσαι μήπως συμβεί έχει ήδη συμβεί.

Αυτό μοιάζει στην ουσία με τη συνειδητοποίηση ότι όλοι εμείς δεν πρόκειται να ωφεληθούμε από τις σπουδαίες πρόσφατες προόδους της ιατρικής επιστήμης, ωστόσο τις επικροτούμε ελπίζοντας ότι κάποιο εμβόλιο θα είναι εγκαίρως έτοιμο και νομίζοντας ότι τα πράγματα μπορεί ακόμα να βελτιωθούν.

Μόνο που και ως προς αυτό είναι πολύ αργά.

Και μας λείπει.

Κι όπως λέει ο ποιητής: «Ζωή είναι οι τρόποι που μας λείπει η ζωή».
 
Richard Ford, Ημέρα Ανεξαρτησίας

Πώς μπορούμε να συμφιλιωθούμε με το παρελθόν μας

Το μικρό παιδί μέσα σου μπορεί να υποφέρει αφάνταστα. Όταν ήσουν μικρός, σε επηρέαζαν βαθιά οι αποφάσεις που έπαιρναν οι ενήλικες γύρω σου. Τα παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα. Μέχρι κι ένα νεογέννητο μωρό μπορεί να διακρίνει τις αγριεμένες φωνές από το τραγούδι. Γι’ αυτό το λόγο, αν νοιάζεσαι πραγματικά για το παιδί σου, ακόμη και ως έμβρυο, θα το περιβάλλεις με αγάπη. Η αγάπη πρέπει να αρχίζει από νωρίς.

Πολλοί νέοι δηλώνουν ότι μισούν τον πατέρα ή τη μητέρα τους. Καμιά φορά μού λένε, με ένταση: «Δεν θέλω να έχω καμία σχέση μαζί του ή μαζί της». Αυτά τα άτομα είναι τόσο θυμωμένα με τους γονείς τους, που θέλουν να κόψουν κάθε σχέση μαζί τους. Καμιά φορά, οι άνθρωποι έχουν βάσιμους λόγους να θέλουν να αποκοπούν σωματικά ή συναισθηματικά από τους γονείς τους, ιδίως αν αυτοί τους έχουν φερθεί βίαια. Πολλοί φοβούνται πως κοντά στους γονείς τους θα γίνουν ευάλωτοι και θα πληγωθούν ξανά.

Αλλά ακόμη κι αν αρνούμαστε να συναντήσουμε τους γονείς μας ή αρνούμαστε να τους μιλήσουμε, δεν μπορούμε να αποκοπούμε εντελώς από αυτούς. Είμαστε φτιαγμένοι από το υλικό τους. Είμαστε ο πατέρας μας. Είμαστε η μητέρα μας. Κι αυτό ισχύει ακόμη κι όταν θεωρούμε ότι τους μισούμε.

Είμαστε η συνέχειά τους. Δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε αυτό το κομμάτι του εαυτού τους. Όταν θυμώνουμε με τους γονείς μας, απλώς θυμώνουμε με τον εαυτό μας. Πρέπει να συμφιλιωθούμε με τους γονείς μέσα μας, να τους μιλήσουμε μέσα μας, και να αναζητήσουμε έναν τρόπο να συνυπάρξουμε ειρηνικά. Αν το συνειδητοποιήσουμε, η συμφιλίωση θα είναι εύκολη.

Είμαστε ικανοί για σπουδαίες αλλαγές μέσα μας, αλλά και ικανοί να επηρεάζουμε τον κόσμο έξω από εμάς. Επειδή φοβόμαστε, συχνά νομίζουμε ότι δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Αλλά το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να περπατάμε ενσυνείδητα και να αναπνέουμε ενσυνείδητα, καλλιεργώντας την ενέργεια της ενσυνείδησης και της κατανόησης.

Η κατανόηση, όταν επέρχεται, μας βοηθά να απαλλαγούμε από τον φόβο μας, τον θυμό μας, το μίσος μας, και πάει λέγοντας. Η αγάπη μπορεί να γεννηθεί μόνο πάνω στη βάση της κατανόησης.

Όταν λέμε ότι το σώμα και το μυαλό συνδέονται, δεν αναφερόμαστε μόνο στο ατομικό μας σώμα και μυαλό. Μέσα σου βρίσκονται όλοι οι βιολογικοί πρόγονοι, αλλά και οι πνευματικοί σου πρόγονοι. Μπορείς να βιώσεις την παρουσία του πατέρα και της μητέρας σου σε κάθε κύτταρο του σώματός σου.

Είναι πραγματικά παρόντες μέσα σου, μαζί με τους παππούδες και τους προπαππούδες σου. Όταν αναγνωρίσεις την παρουσία τους, θα δεις πως είσαι η συνέχειά τους. Ίσως να θεωρείς ότι οι πρόγονοί σου δεν υπάρχουν πια, αλλά οι επιστήμονες λένε πως οι πρόγονοί σου είναι παρόντες μέσα σου, στη γενετική κληρονομιά που ενυπάρχει σε κάθε κύτταρο του σώματός σου. Το ίδιο ισχύει και για τους απογόνους σου. Θα είσαι παρών σε κάθε κύτταρο του σώματός τους. Και είσαι παρών στη συνείδηση κάθε ανθρώπου που έχει αγγίξει.

Ο ευτυχισμένος άνθρωπος είναι πολύ ικανοποιημένος με το παρόν για να σκεφτεί το μέλλον

Τι είναι εκείνο που μας κάνει να μας αρέσει κάτι και να το απολαμβάνουμε τόσο πολύ που να ξεχνάμε κάθε μας έγνοια; Ποιες είναι οι στιγμές που οι άνθρωποι είμαστε πιο ευτυχισμένοι;

Αυτά αναρωτήθηκε ο Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ και μελέτησε σε βάθος την κατάσταση στην οποία μπαίνουμε οι άνθρωποι όταν είμαστε απολύτως βυθισμένοι σε μια ασχολία. Την ονόμασε κατάσταση ροής, flow  στα αγγλικά, και την όρισε ως εξής: «Η ηδονή, η απόλαυση, η δημιουργικότητα και η διαδικασία κατά την οποία βρισκόμαστε τελείως βυθισμένοι στη ζωή».

Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να επικεντρωθούμε στην αύξηση του χρόνου που περνάμε κάνοντας δραστηριότητες που θα μας  βάλουν σε κατάσταση ροής, αντί να αφηνόμαστε να μας παρασέρνουν δραστηριότητες που θα μας δώσουν μια άμεση ευχαρίστηση, όπως το υπερβολικό φαγητό, η χρήση ουσιών και η κατάχρηση αλκοόλ ή η καταβρόχθιση σοκολάτας μπροστά στην τηλεόραση.

Όπως διδάσκει ο συγγραφέας της Ροής: «Ροή είναι η κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι μπαίνουν όταν είναι βυθισμένοι σε μια δραστηριότητα και δεν τους ενδιαφέρει τίποτε άλλο. Η εμπειρία αυτή καθαυτή είναι τόσο ευχάριστη, που οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να την κάνουν ακόμα κι αν χρειαστεί να θυσιάσουν άλλες πλευρές της ζωής τους μόνο και μόνο για να κάνουν αυτή».

Και δεν είναι μόνο τα δημιουργικά επαγγέλματα, τα οποία απαιτούν μεγάλες δόσεις συγκέντρωσης, αυτά που ενεργοποιούν την ικανότητα ροής. Ο περισσότεροι αθλητές, οι σκακιστές ή οι μηχανικοί περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους σε δραστηριότητες που τους βάζουν σε κατάσταση ροής.

Σύμφωνα με τις μελέτες του Τσίχζεντμιχαϊ, όταν ένας σκακιστής μπαίνει σε «ροή», νιώθει το ίδιο με έναν μαθηματικό που προσπαθεί να λύσει κάποιο πρόβλημα ή με έναν χειρουργό σε ώρα επέμβασης. Ο συγκεκριμένος καθηγητής ψυχολογίας ανέλυσε δεδομένα ανθρώπων που ζούσαν σε διαφορετικά μέρη του κόσμου και με διαφορετικούς πολιτισμούς και ανακάλυψε ότι η εμπειρία της ροής είναι ίδια για κάθε άνθρωπο, οποιουδήποτε πολιτισμού και οποιασδήποτε ηλικίας.

Στη Νέα Υόρκη ή στην Οκινάουα, όλοι ανακαλύπτουμε τις δικές μας καταστάσεις ροής με τον ίδιο τρόπο. Τι συμβαίνει στη συνείδησή μας όταν είμαστε σε αυτή την κατάσταση;

Ρέοντας, επικεντρωνόμαστε σε μία πολύ συγκεκριμένη ασχολία και δεν αφήνουμε να μας περισπάσει τίποτε άλλο. Η συνείδησή μας είναι «σε τάξη». Το αντίθετο συμβαίνει όταν προσπαθούμε να καταπιαστούμε με κάτι και το μυαλό μας αφαιρείται  γιατί σκεφτόμαστε άλλα πράγματα.

«Ο ευτυχισμένος άνθρωπος είναι πολύ ικανοποιημένος με το παρόν για να σκεφτεί το μέλλον»  Άλμπερτ Αϊνστάιν

Το τελευταίο που έγραψε ο Αϊνστάιν, ακριβώς πριν κλείσει τα μάτια του για πάντα, ήταν άλλη μία εξίσωση στην προσπάθειά του να ενοποιήσει όλες τις δυνάμεις του σύμπαντος. Πέθανε χάνοντας αυτό που τον πάθιαζε. Αν δε γινόταν φυσικός, ο Αϊνστάιν διαβεβαίωνε πως θα ήταν ευτυχισμένος αν αφιερωνόταν στη μουσική. ‘Όταν δεν ήταν συγκεντρωμένος στη φυσική και στα μαθηματικά, χαιρόταν να παίζει βιολί. Το να ρέει δουλεύοντας τις εξισώσεις του ή παίζοντας βιολί του  έδινε μεγάλη ευτυχία.

Πολλοί από τους καλλιτέχνες μπορεί να φαίνονται ευέξαπτοι ή ερημίτες, αλλά το μόνο που κάνουν είναι να προστατεύουν τον χρόνο της ευτυχίας τους, κάποιες φορές θυσιάζοντας άλλες πλευρές της ζωής. Είναι παραδείγματα outliers (εξαιρέσεων) που εφαρμόζουν τη ροή στον ακραίο τρόπο ζωής τους.

Ένα παράδειγμα από τέτοιους ερημίτες είναι ο Χαρούκι Μουρακάμι. Απ’ ό,τι λένε είναι πολύ δύσκολο να τον πλησιάσεις. Έχει μόνο έναν πολύ στενό κύκλο φίλων στην Ιαπωνία. Εμφανίστηκε δημόσια μόνο μία φορά έπειτα από κάμποσα χρόνια.

Οι καλλιτέχνες ξέρουν πόσο σημαντικό πράγμα είναι η διαφύλαξη του χώρου τους, του περιβάλλοντός τους, το να είναι απαλλαγμένοι από περισπασμούς.

ΙΚΙΓΚΑΙ, ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑΑ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ

BERTRAND RUSSEL: Η ΜΑΝΙΑ ΚΑΤΑΔΙΩΞΕΩΣ

Στις πιο οξείες εκδηλώσεις της, η μανία καταδιώξεως είναι μια αναγνωρισμένη μορφή ψυχοπάθειας.

Υπάρχουν άνθρωποι που φαντάζονται πως θέλουν να τους σκοτώσουν ή να τους κλείσουν στη φυλακή ή να τους κάνουν μεγάλη αδικία. Συχνά η επιθυμία να προστατευθούν από τις φανταστικές καταδιώξεις, τους παρασύρει σε βίαιες πράξεις και καθίσταται αναγκαίος ο περιορισμός της ελευθερίας τους. Αυτό, όπως και πολλές άλλες μορφές ψυχοπάθειας, δεν είναι παρά οξεία μορφή μιας τάσης πολύ κοινής σε ανθρώπους θεωρούμενους ως υγιείς και ομαλούς.

Δεν έχω την πρόθεση να εξετάσω τις οξύτερες μορφές: το θέμα αυτό ανήκει στην ψυχιατρική. Εκείνο που θέλω να εξετάσω είναι οι πιο ήπιες εκδηλώσεις, γιατί αυτές είναι πολύ συχνό εμπόδιο στην ευτυχία. Επειδή δεν πρόκειται για καθαυτό ψυχοπάθεια, ο άρρωστος μπορεί να θεραπευθεί μόνος του, αρκεί να είναι σε θέση να διαγνώσει την αρρώστια του με ειλικρίνεια και να δει πως η αιτία είναι αυτός ο ίδιος και όχι η υποτιθέμενη εχθρότητα ή μοχθηρία των άλλων.

Αυτός ο τύπος άνδρα ή γυναίκας που, σύμφωνα με τα λόγια του, είναι το αιώνιο θύμα αχαριστίας, μοχθηρίας και προδοσίας μας είναι οικείος. Οι αφηγήσεις αυτών των ανθρώπων είναι συχνά πειστικές και αποσπούν μεγάλη συμπάθεια ανάμεσα σε κείνους που δεν τους γνωρίζουν πολύ καιρό.

Γενικά, δεν υπάρχει τίποτα το απίθανο σε κάθε ιστορία που διηγούνται, αν τις κρίνεις χωριστά την καθεμία. Η κακή μεταχείριση, για την οποία παραπονιούνται, μπορεί πραγματικά να είναι αληθινή. Εκείνο που αρχίζει να ξυπνά τη δυσπιστία του ακροατή, είναι ο μεγάλος αριθμός των μοχθηρών ανθρώπων που το θύμα είχε την ατυχία να συναντήσει στη ζωή του. Σύμφωνα με το νόμο των πιθανοτήτων, διάφορα πρόσωπα που ζουν σε μια δεδομένη κοινωνία, μπορούν να υποστούν στη διάρκεια της ζωής τους την ίδια αναλογία κακής μεταχείρισης.

Αν ένα πρόσωπο μέσα σε μια δεδομένη ομάδα δεν κάνει άλλο παρά, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, να συναντά πάντοτε την κακή μεταχείριση, η αιτία βρίσκεται πιθανότατα μέσα στο ίδιο αυτό πρόσωπο, που επινοεί αυτές τις προσβολές και αδικίες που στην πραγματικότητα δεν τις υπέστη ποτέ, ή ασυνείδητα, φέρεται με τέτοιον τρόπο ώστε να προκαλεί στους άλλους ακατανίκητο εκνευρισμό.

Να γιατί οι άνθρωποι που είναι προικισμένοι με διαίσθηση δυσπιστούν προς τους ανθρώπους που, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, όλος ο κόσμος τους κακομεταχειρίζεται. Με τους αντιπαθητικούς τους τρόπους, οι άμοιροι αυτοί τείνουν να επιβεβαιώσουν ότι πραγματικά έχουν όλο τον κόσμο εναντίον τους. Αληθινά, είναι δύσκολο να θεραπευθούν αυτές οι ψυχικές παθήσεις γιατί προκαλούνται ταυτόχρονα και από τη συμπάθεια και από την έλλειψη συμπάθειας. Αν ένα πρόσωπο που έχει προδιάθεση στη μανία καταδιώξεως βλέπει πως οι ιστορίες του για τα παθήματά του γίνονται πιστευτές, θα καλλωπίσει την αφήγησή του ώσπου να την καταστήσει απίστευτη. Αν, αντίθετα, δει πως δεν τον πιστεύουν, θα βρει απλούστατα ένα καινούργιο παράδειγμα της αναισθησίας του κόσμου απέναντί του. Αυτή η πάθηση δεν μπορεί να θεραπευθεί παρά μόνο με την κατανόηση και αυτή η κατανόηση πρέπει να γίνεται γνωστή στον άρρωστο, αν θέλουμε να τον κάνει καλό.

Σκοπός μου είναι να διατυπώσω μερικές γενικές σκέψεις που θα βοηθήσουν, νομίζω, τον άρρωστο ν’ ανακαλύψει μέσα του συστατικά της μανίας καταδιώξεως (από την οποίαν όλος ο κόσμος υποφέρει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό), και, αφού τ’ ανακαλύψει, θα μπορέσει να τ’ απομακρύνει. Αυτό είναι απαραίτητο στην κατάκτηση της ευτυχίας γιατί μας είναι όλως διόλου αδύνατο να’ μαστε ευτυχισμένοι αν έχουμε το αίσθημα ότι όλος ο κόσμος μας αδικεί και μας κακομεταχειρίζεται. Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά μιας παράλογης συμπεριφοράς, είναι η στάση που τηρεί όλος ο κόσμος απέναντι στα μοχθηρά κουτσομπολιά.

Ελάχιστοι άνθρωποι ξέρουν ν’ ανθίστανται στον πειρασμό να πουν το κακό για τους γνωστούς τους, και, ακόμα, αν το φέρει η στιγμή, και για τους φίλους τους. Ωστόσο, όποιος ακούσει ότι κάτι κακό ειπώθηκε για λογαριασμό του νοιώθει να τον πιάνει μια έκπληξη γεμάτη αγανάκτηση. Ασφαλώς ποτέ δεν του πέρασε από το μυαλό ότι όπως αυτός κακολογεί τους άλλους, έτσι και ο πρώτος τυχών μπορεί να κακολογήσει τον ίδιο. Αυτό είναι μια ήπια μορφή της στάσης που, αν φθάσει σε υπερβολές, μπορεί να οδηγήσει στη μανία καταδιώξεως. Απαιτούμε από όλο τον κόσμο την τρυφερή αγάπη και το βαθύ σεβασμό που νιώθουμε οι ίδιοι για τον εαυτό μας. Δε σκεπτόμαστε πως δεν μπορούμε να ζητήσουμε από τους άλλους να έχουν για μας καλύτερη ιδέα απ’ ό,τι έχουμε εμείς γι’ αυτούς κι ο λόγος είναι ότι οι δικές μας αρετές είναι μεγάλες και χτυπούν στο μάτι, ενώ οι αρετές των άλλων, αν τύχει και υπάρχουν, δε διακρίνονται παρά μόνο από το καλόβολο μάτι.

Όταν μαθαίνετε ότι κάποιος είπε κάτι κακό για σας, θα θυμηθείτε αμέσως τις 99 φορές που εσείς κατανικήσατε την επιθυμία σας να εκφράσετε την πιο σωστή και δίκαιη επίκριση γι’ αυτό το πρόσωπο και θα ξεχάσετε την εκατοστή φορά, όπου σε μια στιγμή απροσεξίας είπατε γι’ αυτόν ό,τι πιστεύατε πως ήταν η αλήθεια. Αυτό είναι, θα σκεφθείτε, η ανταμοιβή μού γι’ αυτή μου την επιφυλακτικότητα; Στον επικριτή σας όμως, η στάση σας αυτή θα φανεί όπως ακριβώς φαίνεται στα δικά σας τα μάτια η δική του στάση απέναντί σας. Δεν ξέρει τίποτα για τις φορές που αποφύγατε να μιλήσετε άσχημα για το άτομό του, αλλά ξέρει την εκατοστή φορά που μιλήσατε. Αν είχαμε τη μαγική δύναμη να διαβάζουμε τις σκέψεις των άλλων, νομίζω πως το πρώτο αποτέλεσμα Θα ήταν να χαθεί ολότελα η φιλία απ’ αυτό τον κόσμο.

Το δεύτερο, ωστόσο, αποτέλεσμα ίσως να ήταν θαυμάσιο, γιατί ένας κόσμος δίχως φίλους θα φαινόταν ανυπόφορος και τότε θα μαθαίναμε ν’ αγαπάμε τον εαυτό μας, δίχως να ‘χουμε ανάγκη από ένα πέπλο αυταπατών για να κρύβουμε από τον εαυτό μας το γεγονός πως δε θεωρούμε τον εαυτό μας απόλυτα τέλειο. Ξέρουμε πως οι φίλοι μας έχουν τα ελαττώματά τους, ξέρουμε επίσης πως είναι από τα πιο ευχάριστα πρόσωπα ανάμεσα στους γνωστούς μας, και ότι μας είναι αγαπητοί. Ωστόσο, δεν ανεχόμαστε να υιοθετήσουν οι φίλοι μας τη στάση που έχουμε υιοθετήσει εμείς απέναντι τους. Περιμένουμε να σκέπτονται ότι, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με όλη την ανθρωπότητα, εμείς είμαστε δίχως ελαττώματα.

Όταν αναγκαζόμαστε να παραδεχθούμε πως έχουμε ελαττώματα, παίρνουμε αυτό το ολοφάνερο γεγονός κατάκαρδα. Κανείς δε Θα πρέπει να περιμένει από τον εαυτό του να’ ναι τέλειος και κανείς δεν πρέπει να ταράζεται υπερβολικά από το γεγονός ότι δεν είναι.

BERTRAND RUSSEL, Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

Επιστήμονες εμφύτευσαν μνήμες στον εγκέφαλο πουλιών - Προσπαθούν να τα μάθουν να «μιλάνε»

Οι επιστήμονες προχώρησαν σε μια καινοτόμο δράση αφού πλέον έχουν εμφυτεύσει μνήμες στο μυαλό των πτηνών βοηθώντας τα να τραγουδήσουν ένα τραγούδι. Η ομάδα λέει ότι η ανακάλυψη έχει αποκαλύψει ένα σημαντικό δρόμο για την ανάπτυξη της φωνητικής μάθησης, που θα μπορούσε μια μέρα να οδηγήσει σε μια καλύτερη κατανόηση των συνθηκών όπου ο λόγος διακόπτεται.

Όπως και οι άνθρωποι, οι νεοσσοί μαθαίνουν να φωνάζουν, μιμούμενοι τους γονείς τους. Ακούγοντας τους πατεράδες τους να τραγουδούν, τα νεαρά πουλιά απομνημονεύουν και αναπαράγουν.

«Τα Songbirds παρέχουν ένα εξαιρετικό μοντέλο για την εξέταση αυτών των κοινωνικών αναμνήσεων «, δήλωσε στο Newsweek ο Todd Roberts, από το Southwestern Medical Center του Πανεπιστημίου του Τέξας.» Στην πραγματικότητα, υπάρχουν εκπληκτικοί παραλληλισμοί μεταξύ του τρόπου με τον οποίο μαθαίνουν το τραγούδι τους και στα αρχικά στάδια της ομιλίας».

Ο Roberts, μαζί με τους συναδέλφους Wenchan Zhao, Francisco Garcia-Oscos και Daniel Dinh, χρησιμοποίησαν «οπτογενετικό χειρισμό» – όπου το φως χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της εγκεφαλικής δραστηριότητας – για να καθοδηγεί την εκμάθηση τραγουδιών.

Έλεγχαν τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ δύο περιοχών του εγκεφάλου προκειμένου να δημιουργήσουν αναμνήσεις συλλαβών ενός τραγουδιού. Ως αποτέλεσμα, οδήγησαν στην εκμάθησημε αυτές τις εμφυτευμένες μνήμες. Τα ευρήματά τους δημοσιεύονται στο περιοδικό Science.

Η ομάδα σχεδιάζει τώρα να προσδιορίσει περισσότερα μονοπάτια που εμπλέκονται στην εκμάθηση της ομιλίας.

Ο Ρόμπερτς δήλωσε ότι είναι απίθανο μια παρόμοια προσέγγιση να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στους ανθρώπους για να εμφυτεύσει μνήμες και τέτοια πειράματα θα έχουν τεράστιες ηθικές συνέπειες. Ωστόσο, είπε ότι η κατανόηση αυτών των οδών θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις συνθήκες όπου οι αναπτυξιακές διαταραχές προκαλούν προβλήματα ομιλίας.

«Οι διαταραχές στην εκμάθηση του λόγου, στη γλώσσα και στις κοινωνικές συμπεριφορές είναι κοινές σε διαταραχές όπως ο αυτισμός. Τώρα αρχίζουμε να εξετάζουμε πώς επηρεάζονται αυτά τα μονοπάτια του εγκεφάλου στα γενετικά μοντέλα του αυτισμού», ανέφερε.

Κοσμικός ιστός που εκτείνεται μέσω του σύμπαντος και γεννά νέους γαλαξίες και μαύρες τρύπες χαρτογραφείται για πρώτη φορά

Ένα γιγάντιο δίκτυο αερίων, το οποίο εκτείνεται τουλάχιστον σε 3 εκατομμύρια έτη φωτός σχηματίζει έναν «κοσμικό ιστό». Όταν αυτές οι ροές αερίων διασταυρώνονται, οι επιστήμονες πιστεύουν, ότι οι πυκνές συσσωρεύσεις της ύλης σχηματίζουν νέους Γαλαξίες και μαύρες τρύπες. Οι κοσμολογικές προσομοιώσεις προβλέπουν ότι περισσότερο από το 60% του υδρογόνου που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Big Bang κατανέμεται ως μακρά νήματα και τα αέρια τους απλώνονται σε όλο το Σύμπαν.

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν έναν προσομοιωτή για να παράγουν έναν χάρτη του πώς φαίνεται το αέριο, με γαλαξίες διάσπαρτους ως φωτεινά λευκά σημεία.

Οι επιστήμονες αρχικά σκέφτηκαν ότι οι Γαλαξίες σχηματίστηκαν αυθόρμητα και στη συνέχεια συγκεντρώθηκαν σε ορισμένες περιοχές. Όμως τώρα πιστεύουν ότι η συσσωρευμένη ύλη υπάρχει μέσα στα ρεύματα των αερίων και στη συνέχεια εξελίσσεται σε Γαλαξίες.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η παρουσία μιας τόσο έντονης ακτινοβολίας υποδηλώνει ότι το αέριο που πέφτει κατά μήκος των νημάτων υπό τη δύναμη της βαρύτητας πυροδοτεί τη δημιουργία πολλών γαλαξιών και των υπερβαρέων μαύρων οπών, δίνοντας τελικά στο σύμπαν τη δομή που βλέπουμε σήμερα. Προηγούμενες παρατηρήσεις έχουν δείξει παρόμοια εκπομπή από τις κηλίδες αερίου που εκτείνονται πέρα από τους γαλαξίες».

Τώρα όμως μπόρεσαν να δείξουν με σαφήνεια ότι αυτά τα νήματα τείνουν σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις, πηγαίνοντας ακόμη και πέρα από την άκρη του πεδίου που είδαν. Αυτό προσθέτει την πίστη στην ιδέα ότι αυτά τα νημάτια τροφοδοτούν στην πραγματικότητα την έντονη δραστηριότητα που βλέπουμε στους γαλαξίες μέσα σε μεγάλες δομές που συναρμολογούνται στο πρώιμο σύμπαν».

Χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο του European Southern Observatory, οι ερευνητές ανίχνευσαν και χαρτογράφησαν το φως που εκπέμπεται από υδρογόνο ακτινοβολημένο από μια ομάδα γαλαξιών.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το αέριο είναι διατεταγμένο σε μακριές ίνες, παρέχοντας καύσιμο για έντονο σχηματισμό των αστεριών και για την ανάπτυξη υπερβαρέων μαύρων οπών.

Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science, τα ανιχνευόμενα νήματα περιείχαν μια σημαντική δεξαμενή αερίου, η οποία θα συμβάλει στην συνεχιζόμενη ανάπτυξη γαλαξιών στην περιοχή αυτή.

Οι προσομοιώσεις υπολογιστών, όπως αυτές που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Υπολογιστικής Κοσμολογίας του Durham (ICC), δείχνουν ότι ο κοσμικός ιστός αποτελεί το ικρίωμα του Κόσμου, παρέχοντας το πλαίσιο για τον σχηματισμό και την εξέλιξη των γαλαξιών και των μαύρων τρυπών.

Ο κοσμικός ιστός
Η «συνηθισμένη» ύλη η οποία είναι η μόνη που μπορούμε να δούμε, αντιστοιχεί μόνο στο 5% του γνωστού κόσμου. Το υπόλοιπο αποτελείται από τη λεγόμενη «σκοτεινή ύλη».

Για δεκαετίες, τουλάχιστον το ήμισυ αυτής της κανονικής ύλης είχε ξεφύγει από την ανίχνευση, αλλά οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει τις πρώτες άμεσες παρατηρήσεις ενός «κοσμικού ιστού» από νημάτια που εκτείνονται μεταξύ γαλαξιών.

Αυτά τα νήματα αποτελούνται από αέριο σε θερμοκρασίες μεταξύ 100.000 ° C και 10 εκατομμύρια ° C και οι φυσικοί πιστεύουν ότι αυτές οι δομές μπορεί να αντιπροσωπεύουν την «χαμένη» συνηθισμένη ύλη.

Μελέτες έχουν εκτιμήσει ότι το 95% περίπου του σύμπαντος αποτελείται από ένα μείγμα «σκοτεινής ύλης» και «σκοτεινής ενέργειας». Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό, ωστόσο, είναι ότι περίπου το ήμισυ της κανονικής ύλης είναι χαμένη, δηλαδή λείπει.

Το 2015, μια ομάδα με επικεφαλής τον επιστήμονα του Πανεπιστημίου της Γενεύης, Ντομινίκ Έκερτ, ισχυρίστηκε ότι αυτά τα «χαμένα βαρύονια – υποατομικά σωματίδια αποτελούμενα από τρία κουάρκ – ανιχνεύθηκαν λόγω της υπογραφής ακτίνων Χ σε ένα σμήνος γαλαξιών γνωστό ως Abell 2744.

Χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο XMM-Newton, οι ερευνητές βρήκαν την ύλη συγκεντρωμένη σε ένα δίκτυο κόμβων και συνδέσμων, συνδεδεμένων μέσω τεράστιων νημάτων αερίων, γνωστών ως «κοσμικός ιστός».

Οι έρευνες γαλαξιών μεγάλης κλίμακας έχουν δείξει ότι η κατανομή της συνηθισμένης ύλης στο σύμπαν δεν είναι ομοιογενής.

Αντιθέτως, κάτω από τη δράση της βαρύτητας, η ύλη είναι συγκεντρωμένη στις λεγόμενες νηματοειδείς δομές, σχηματίζοντας ένα δίκτυο κόμβων και συνδέσμων που ονομάζεται’ κοσμικός ιστός ‘.

Οι περιοχές που βιώνουν την υψηλότερη βαρυτική δύναμη καταρρέουν και σχηματίζουν τους κόμβους του δικτύου, όπως το σμήνος Abell 2744.

Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στο Abell 2744 – ένα τεράστιο σμήνος γαλαξιών με μια πολύπλοκη κατανομή σκοτεινών και φωτεινών υλικών στο κέντρο του – για να βρουν τα ευρήματά τους.

Συγκρίσιμα με τα νευρικά δίκτυα, οι κόμβοι αυτοί συνδέονται μεταξύ τους μέσω νηματίων, όπου οι ερευνητές ταυτοποίησαν την παρουσία αερίου και κατά συνέπεια την συνηθισμένη βαρυονική ύλη που νομίζουν ότι συνθέσει το ορατό σύμπαν.

Το σύμπαν, το κολύμπι και οι τρεις πολύτιμες συμβουλές του Γουάινμπεργκ

Είναι το σύμπαν υπολογιστής; Ποιο είναι το τίμημα της δόξας; Και ποιες είναι οι τρεις απλές συμβουλές που μπορεί να δώσει ένας νομπελίστας φυσικής στον καθένα από εμάς;

Ολα αυτά και αρκετά άλλα θα μπορέσει να ανακαλύψει ο αναγνώστης στο βιβλίο «Σκέψεις με θέα τη λίμνη» του Στίβεν Γουάινμπεργκ. Ισως ο σπουδαιότερος θεωρητικός φυσικός εν ζωή, καθηγητής στο Χάρβαρντ, στο Κολούμπια, στο Μπέρκλεϊ, στο MIT και τα τελευταία χρόνια στο πανεπιστήμιο του Τέξας, γεννήθηκε το 1933 και τιμήθηκε με το Νομπέλ το 1979 για την εργασία του «για την ενοποίηση της ασθενούς και της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης μέσω της ιδέας της ρήξης συμμετρίας».

Επειδή είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσουμε με απλά λόγια τη «ρήξη συμμετρίας», ίσως πρέπει να αρκεστούμε στο γεγονός ότι η εργασία αυτή ήταν μια πολύ σημαντική συμβολή στην εν εξελίξει προσπάθεια για την κατανόηση του μικρόκοσμου, εκεί όπου εκδηλώνονται φαινόμενα που δεν μπορούν να εξηγηθούν από την κλασική φυσική. Από το παράθυρο του γραφείου του Γουάινμπεργκ φαίνεται η λίμνη Οστιν, στο Τέξας, και το συγκεκριμένο βιβλίο του, που κυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2008, αποτελεί συλλογή κειμένων που έγραψε με θέα τη λίμνη και τα οποία δημοσιεύθηκαν κυρίως στην επιθεώρηση New York Review of Books.

Είναι, λοιπόν, το σύμπαν υπολογιστής; Η ιδέα αναπτύσσεται στο κεφάλαιο 9, το οποίο αναφέρεται στην προσέγγιση της πολυπλοκότητας του Στίβεν Γούλφραμ την οποία ανέπτυξε στο βιβλίο του «A new kind of science» (2002). Ο Γουάινμπεργκ γράφει ότι στο βιβλίο αυτό ο Γούλφραμ υποστηρίζει ότι το σύμπαν είναι ένας μεγάλος υπολογιστής και άρα… δεν έχει νόημα να ψάχνουμε το νόημα στα κβάντα. Η πολυπλοκότητα δεν παράγεται παρά από την απλότητα, μέσα από την επαναληψιμότητα απλών διαδικασιών, ακριβώς όπως γίνεται μέσα σε έναν υπολογιστή. Ο Γουάινμπεργκ, μέσα από μια εκπληκτική συλλογιστική, μοιάζει να συμφωνεί με την ιδέα της απλότητας ως θεμελιώδες χαρακτηριστικό του σύμπαντος, αλλά διατηρεί επιφυλάξεις για την ιδέα ότι ζούμε μέσα στα κυκλώματα ενός υπολογιστή. Ωστόσο, επειδή το θέμα έχει απασχολήσει συχνά φιλοσόφους και επιστήμονες, αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως έχει κατ’ επανάληψη λεχθεί, το ενδεχόμενο να ζούμε μέσα σε έναν υπολογιστή δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, αλλά ούτε έχει καταστεί ποτέ εφικτό να αποκλειστεί…

Η έννοια της δόξας

Είτε ζούμε είτε όχι μέσα σε ένα βαθύ και ανεξιχνίαστο matrix, που μόνο ελάχιστοι μυημένοι μπορούν απλώς να συλλάβουν, εκείνο που είναι βέβαιο είναι ότι το θεμελιώδες κίνητρο των ανθρώπινων πράξεων είναι η έννοια της δόξας. Στο κεφάλαιο 12 ο Γουάινμπεργκ αναλύει το λεγόμενο «τίμημα της δόξας». Με μια έκλυση ευφυούς ενέργειας που σαστίζει τον αναγνώστη, ο Γουάινμπεργκ εξηγεί ότι στο πεδίο των αμυντικών εξοπλισμών και των πολέμων θα μπορούσαν να είχαν ληφθεί καλύτερες αποφάσεις που να απέτρεπαν σε εντυπωσιακό βαθμό πολλούς από τους κινδύνους που οδηγούν σε συγκρούσεις. Αλλά η αιτία που αυτό δεν γίνεται και που εξακολουθούν οι κυβερνήσεις να λαμβάνουν λανθασμένες αποφάσεις και να καταβάλλουν υπέρογκες δαπάνες σε λάθος αμυντικά συστήματα είναι… το τίμημα της δόξας. Οι συγκρούσεις και οι πόλεμοι εξασφαλίζουν στον άνθρωπο τη δόξα, την οποία στερείται αν εργαστεί ολόψυχα για την εξάλειψη των κινδύνων. Τι είναι, λοιπόν, προτιμότερο για τον άνθρωπο, τι είναι αυτό που τον ολοκληρώνει; Να δοξάζεται μέσα στην ανελέητη καταστροφή ή να παραμένει άσημος μέσα σε μια πληκτική και αδιατάρακτη ειρήνη που με κόπο εργάζεται για να διατηρεί; Μα φυσικά το πρώτο, χωρίς αμφιβολία.

Και φτάνουμε στις τρεις πολύτιμες συμβουλές του Γουάινμπεργκ, βγαλμένες μέσα από τη δική του διαδρομή, που με τις κατάλληλες στοχαστικές προσαρμογές, μπορεί κανείς να ακολουθήσει στη ζωή του, όποιο κι αν είναι το επάγγελμά του. Όταν ο φυσικός ήταν πρωτοετής φοιτητής ήταν ιδιαίτερα αγχωμένος, γιατί διαπίστωσε ότι υπάρχουν άπειρα βιβλία που πρέπει να διαβάσει για να συμπληρώσει τις γνώσεις του. Τότε ένας καθηγητής στον οποίο εξομολογήθηκε την ανησυχία του παρενέβη και τον συμβούλευσε να αρχίσει να κάνει έρευνα και στην πορεία θα μάθει ό,τι είναι απαραίτητο να μάθει. Και αυτό έκανε. Κατάλαβε λοιπόν ότι το μοναδικό δίλημμα όταν ξεκινάς είναι «ή κολυμπάς ή βουλιάζεις». Κανένας δεν γνωρίζει τα πάντα, ούτε είναι απαραίτητο να τα γνωρίζει. Πρέπει απλώς να ξεκινήσει το κολύμπι και θα μαθαίνει καθώς προχωράει. Αν περιμένει να μάθει το τέλειο κολύμπι χωρίς να κολυμπάει, τότε θα βουλιάξει.

Η δεύτερη συμβουλή είναι: «Να επιδιώκετε το χάος γιατί εκεί βρίσκεται όλη η δράση». Αν ασχολείστε μόνο με όσα είναι γνωστά, τότε δεν θα έχετε την ευκαιρία για δημιουργικό έργο. Οι ευκαιρίες για δημιουργία βρίσκονται στο χάος, εκεί όπου πολλά πράγματα παραμένουν άγνωστα.

Και η τρίτη συμβουλή; Ο Γουάινμπεργκ λέει ότι η τρίτη συμβουλή είναι η πιο δύσκολη. Είναι να μπορείς να συγχωρήσεις τον εαυτό σου για τον χαμένο χρόνο. Για τον χρόνο που έχασες σε λάθος ανθρώπους, σε λάθος έρευνες, σε λάθος επιλογές. Όσο χρόνο κι αν έχασες μέσα στον «συμπαντικό υπολογιστή» που ονομάζεται «κόσμος», πρέπει να κοιτάξεις από το παράθυρο τη λίμνη, να συγχωρήσεις τον εαυτό σου και να τραβήξεις μπροστά.

Σοφιστές: "κίνημα" ιδεών

Η επικαιρότητα της σοφιστικής σκέψης

§1

     Με το όνομα Σοφιστές αναφερόμαστε σε ένα δυναμικό ρεύμα διανοουμένων, που έκανε την εμφάνισή του στην Ελλάδα κατά τον 5ο αι. π.Χ. και έμελλε να απασχολήσει έκτοτε την ιστορική πορεία της σκέψης και των ιδεών μέχρι και σήμερα. Αξιοσημείωτο είναι ότι από τα γραπτά τους κείμενα διαθέτουμε μόνο κάποια αποσπάσματα. Παρ’ όλα αυτά το ενδιαφέρον για τη σκέψη τους παραμένει αμείωτο. Το σοφιστικό κίνημα ανέπτυξε έναν ανεκτίμητο πλούτο ιδεών και διανοημάτων, ενώ συγχρόνως ορισμένοι σοφιστές ενδιαφέρθηκαν και για επί μέρους επιστήμες. Τη σοφιστική Γνώση τη γνωρίζουμε, σε πολλές περιπτώσεις, όχι ως ένα μορφωτικό αγαθό, που αποτελεί αυτοσκοπό για την παιδεία του ανθρώπου, αλλά ως ένα μέσο ή εργαλείο ηθικής και πολιτικής σκοπιμότητας. Προφανώς αυτή η εργαλειοποίηση της γνώσης αποτέλεσε αντικείμενο κριτικής από την πλευρά του Πλάτωνος και συνετέλεσε ως ένα βαθμό και σε αμφιλεγόμενες αποτιμήσεις της παρουσίας τους στο χώρο των ιδεών. Το σίγουρο πάντως είναι ότι δεν υπάρχει ομοιογένεια των δικών τους ιδεών, γιατί ποτέ δεν αποτέλεσαν μια ενιαία φιλοσοφική σχολή. Απεναντίας, ενεργούσαν ως μονάδες, ως ξεχωριστές προσωπικότητες, που κατάγονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδας και της Μεγάλης Ελλάδας, αλλά όχι σπάνια είχαν ζωντανή παρουσία στις ιδεολογικές ζυμώσεις που γίνονταν στην Αθηναϊκή κοινωνία μεταξύ των πολιτικών, των ρητόρων κ.λπ.

§2

     Υπάρχει όμως κι ένα στοιχείο, που θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι είναι κοινό: πρόκειται για τον τρόπο που έκαμναν αισθητή την παρουσία τους:
  
Ήταν επαγγελματίες διανοούμενοι, που πήγαιναν από πόλη σε πόλη, παρέδιδαν μαθήματα και έδιναν διαλέξεις και πληρώνονταν αδρά για αυτό τους το έργο. Εδώ έγκειται και μια από τις εξωτερικές, αλλά ουσιαστικές διαφορές τους με τον Σωκράτη και την Πλατωνική φιλοσοφία. Μιλάμε για εξωτερικές διαφορές, γιατί υπήρχαν και οι κατ’ εξοχήν εσωτερικές διαφορές σε σχέση με τα περιεχόμενα και την αλήθεια των σοφιστικών ιδεών. Ως προς τις εξωτερικές διαφορές: ο Σωκράτης δεν θεωρεί τον εαυτό του δάσκαλο, που έχει να μεταδώσει κάτι στους «μαθητές του», αλλά συνομιλητή. Ως τέτοιος συνομιλητής έχει κάνει αυτοσκοπό της ζωής του την καλλιέργεια του απορητικού Λόγου και την εφαρμογή ενός αντίστοιχου φιλοσοφικού τρόπου ζωής, που συνδυάζει θεωρητική σκέψη, π.χ. να μαθαίνουν οι άνθρωποι και δη οι νέοι να ορίζουν έννοιες και να σκέπτονται με βάση αυτές, δηλ. διαλεκτικά και όχι αποσπασματικά, και πρακτική στάση ζωής· δηλ. να διάγουν μια ενάρετη, δίκαιη κ.λπ. ζωή σύμφωνα με τη θεωρητική πρόσληψη της αρετής, της δικαιοσύνης, της ανδρείας κ.λπ.

§3

     Από τον Πλάτωνα αντλούμε τις περισσότερες πληροφορίες για τους πιο επιφανείς Σοφιστές. Σκηνοθετεί στα έργα του έναν διάλογο με τον έναν ή τον άλλο σοφιστή και θέτει τις ιδέες τους υπό μια δυναμική κριτική εξέταση. Θεωρεί τον Πρωταγόρα ως τον επιφανέστερο, με οξεία σκέψη και ευρεία επιρροή. Στο έργο του Πρωταγόρας δείχνει την υποδοχή που του επιφύλαξε η Αθήνα αλλά και βασικές γραμμές της σκέψης του. Στον Θεαίτητο τον παρουσιάζει ως τον πιο σπουδαίο αλλά και όχι λιγότερο επικίνδυνο για τον σχετικισμό του, με τον οποίο πρέπει να αντιπαρατεθεί η φιλοσοφία. Η αντιπαράθεση της φιλοσοφίας με τον εν λόγω σχετικισμό συνιστά, κατά τον Πλάτωνα, ένα είδος αφορμής, προκειμένου η ίδια η φιλοσοφία να αναζητήσει τα θεμέλια της δικής της αυτογνωσίας. Από τα έργα του Πρωταγόρα ένα τιτλοφορείται Αλήθεια και αρχίζει με την περιώνυμη φράση: «Μέτρον πάντων χρημάτων άνθρωπος, των μεν όντων ως εστιν, των δε μη όντων ως ουκ εστιν». Σε ένα άλλο με τίτλο Αντιλογίαι εξέθετε την αρχή του, σύμφωνα με την οποία «δύο λόγους είναι περί παντός πράγματος αντικειμένους αλλήλοις». Με δυο λέξεις: σχετικιστής και πραγματιστής συγχρόνως.

§4
  
     Άλλος σημαντικός σοφιστής, του ύψους του Πρωταγόρα και σύγχρονός του, ήταν ο Γοργίας ο Λεοντίνος. Ο Πλάτων ασχολείται μαζί του στο έργο του με τίτλο: Γοργίας. Λέγεται ότι έζησε πάνω από εκατό χρόνια. Θεωρούνταν έξοχος ρητορο-διδάσκαλος, συναρπαστικός ρήτορας και πραγματικός σοφιστής, υπό την έννοια ότι ενδιαφερόταν πρωτίστως να διαμορφώνει ικανούς ομιλητές, ανεξάρτητα από τα περιεχόμενα που θα τους απασχολούσαν. Με άλλα λόγια δεν προσέβλεπε στη διδασκαλία ή την προβολή της αρετής, άρα δεν εξέταζε αν οι μαθητές του μιλούσαν για το καλό ή το κακό, αλλά αν διέθεταν ρητορική ικανότητα, αν χρησιμοποιούσαν με τέχνη τα εργαλεία της γλώσσας, με τα οποία τους είχε εξοικειώσει. Στα έργα του ανήκουν το Ελένης εγκώμιον, η υπέρ Παλαμήδους απολογία, περί του μη όντος ή φύσεως. Χρησιμοποιούσε τη γλώσσα με έναν τέτοιο χαρακτηριστικό τρόπο, που στον πεζό λόγο εισήγαγε τα λεγόμενα γοργίεια σχήματα. Την ήθελε να λειτουργεί ως ένα εργαλείο ψυχολογικής υπόκρισης και όχι ως συνδεόμενη με τη μετάδοση αντικειμενικής γνώσης. Στην πραγματεία του περί του μη όντος διατύπωνε τις τρεις ακόλουθες θέσεις:

«πρώτον, δεν υπάρχει τίποτα, δεύτερον, κι αν υπάρχει, δεν μπορεί ο άνθρωπος να το αντιληφθεί, τρίτον, κι αν ακόμα το αντιληφθεί, δεν μπορεί να το μεταδώσει και να το εξηγήσει στον διπλανό του».

Ο Γοργίας, ως προκύπτει, ερμηνεύει τη γλώσσα με έναν εντελώς άλλο τρόπο από τον συνήθη, συνυφασμένον με την αντίληψή του για την ύπαρξη του μη-όντος. Τι δεν μπορεί να υπάρχει; Οτιδήποτε αντικειμενικό δεν μπορεί να κοινοποιήσει η γλώσσα, οποιαδήποτε γνώση της αντικειμενικής πραγματικότητας. Και τούτη η αντίληψή του για τη γλώσσα απορρέει από το γεγονός ότι αναγνώριζε στη γλώσσα την υπεροχή του ρητορικού ύφους έναντι των περιεχομένων. Ενέτασσε την έννοια του περιεχομένου στο πλάτος της έννοιας του ύφους και έβλεπε τη γλώσσα αποκλειστικά ως εργαλείο και όχι ως ταυτή με τη σκέψη.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1133a-1134a)

Ἔσται δὴ ἀντιπεπονθός, ὅταν ἰσασθῇ, ὥστε ὅπερ γεωργὸς πρὸς σκυτοτόμον, τὸ ἔργον τὸ τοῦ σκυτοτόμου πρὸς τὸ τοῦ γεωργοῦ.

[1133b] εἰς σχῆμα δ᾽ ἀναλογίας οὐ δεῖ ἄγειν, ὅταν ἀλλάξωνται (εἰ δὲ μή, ἀμφοτέρας ἕξει τὰς ὑπεροχὰς τὸ ἕτερον ἄκρον), ἀλλ᾽ ὅταν ἔχωσι τὰ αὑτῶν. οὕτως ἴσοι καὶ κοινωνοί, ὅτι αὕτη ἡ ἰσότης δύναται ἐπ᾽ αὐτῶν γίνεσθαι. γεωργὸς α, τροφὴ γ, σκυτοτόμος β, τὸ ἔργον αὐτοῦ τὸ ἰσασμένον δ. εἰ δ᾽ οὕτω μὴ ἦν ἀντιπεπονθέναι, οὐκ ἂν ἦν κοινωνία. ὅτι δ᾽ ἡ χρεία συνέχει ὥσπερ ἕν τι ὄν, δηλοῖ ὅτι ὅταν μὴ ἐν χρείᾳ ὦσιν ἀλλήλων, ἢ ἀμφότεροι ἢ ἅτερος, οὐκ ἀλλάττονται, ὥσπερ ὅταν οὗ ἔχει αὐτὸς δέηταί τις, οἷον οἴνου, διδόντες σίτου ἐξαγωγήν. δεῖ ἄρα τοῦτο ἰσασθῆναι. ὑπὲρ δὲ τῆς μελλούσης ἀλλαγῆς, εἰ νῦν μηδὲν δεῖται, ὅτι ἔσται ἂν δεηθῇ, τὸ νόμισμα οἷον ἐγγυητής ἐσθ᾽ ἡμῖν· δεῖ γὰρ τοῦτο φέροντι εἶναι λαβεῖν. πάσχει μὲν οὖν καὶ τοῦτο τὸ αὐτό· οὐ γὰρ ἀεὶ ἴσον δύναται· ὅμως δὲ βούλεται μένειν μᾶλλον. διὸ δεῖ πάντα τετιμῆσθαι· οὕτω γὰρ ἀεὶ ἔσται ἀλλαγή, εἰ δὲ τοῦτο, κοινωνία. τὸ δὴ νόμισμα ὥσπερ μέτρον σύμμετρα ποιῆσαν ἰσάζει· οὔτε γὰρ ἂν μὴ οὔσης ἀλλαγῆς κοινωνία ἦν, οὔτ᾽ ἀλλαγὴ ἰσότητος μὴ οὔσης, οὔτ᾽ ἰσότης μὴ οὔσης συμμετρίας. τῇ μὲν οὖν ἀληθείᾳ ἀδύνατον τὰ τοσοῦτον διαφέροντα σύμμετρα γενέσθαι, πρὸς δὲ τὴν χρείαν ἐνδέχεται ἱκανῶς. ἓν δή τι δεῖ εἶναι, τοῦτο δ᾽ ἐξ ὑποθέσεως· διὸ νόμισμα καλεῖται· τοῦτο γὰρ πάντα ποιεῖ σύμμετρα· μετρεῖται γὰρ πάντα νομίσματι. οἰκία α, μναῖ δέκα β, κλίνη γ. τὸ α τοῦ β ἥμισυ, εἰ πέντε μνῶν ἀξία ἡ οἰκία, ἢ ἴσον· ἡ δὲ κλίνη δέκατον μέρος, τὸ γ τοῦ β· δῆλον τοίνυν πόσαι κλῖναι ἴσον οἰκίᾳ, ὅτι πέντε. ὅτι δ᾽ οὕτως ἡ ἀλλαγὴ ἦν πρὶν τὸ νόμισμα εἶναι, δῆλον· διαφέρει γὰρ οὐδὲν ἢ κλῖναι πέντε ἀντὶ οἰκίας, ἢ ὅσου αἱ πέντε κλῖναι.

Τί μὲν οὖν τὸ ἄδικον καὶ τί τὸ δίκαιόν ἐστιν, εἴρηται. διωρισμένων δὲ τούτων δῆλον ὅτι ἡ δικαιοπραγία μέσον ἐστὶ τοῦ ἀδικεῖν καὶ ἀδικεῖσθαι· τὸ μὲν γὰρ πλέον ἔχειν τὸ δ᾽ ἔλαττόν ἐστιν. ἡ δὲ δικαιοσύνη μεσότης τίς ἐστιν, οὐ τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ἀλλ᾽ ὅτι μέσου ἐστίν·

[1134a] ἡ δ᾽ ἀδικία τῶν ἄκρων. καὶ ἡ μὲν δικαιοσύνη ἐστὶ καθ᾽ ἣν ὁ δίκαιος λέγεται πρακτικὸς κατὰ προαίρεσιν τοῦ δικαίου, καὶ διανεμητικὸς καὶ αὑτῷ πρὸς ἄλλον καὶ ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον οὐχ οὕτως ὥστε τοῦ μὲν αἱρετοῦ πλέον αὑτῷ ἔλαττον δὲ τῷ πλησίον, τοῦ βλαβεροῦ δ᾽ ἀνάπαλιν, ἀλλὰ τοῦ ἴσου τοῦ κατ᾽ ἀναλογίαν, ὁμοίως δὲ καὶ ἄλλῳ πρὸς ἄλλον. ἡ δ᾽ ἀδικία τοὐναντίον τοῦ ἀδίκου. τοῦτο δ᾽ ἐστὶν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις τοῦ ὠφελίμου ἢ βλαβεροῦ παρὰ τὸ ἀνάλογον. διὸ ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις ἡ ἀδικία, ὅτι ὑπερβολῆς καὶ ἐλλείψεώς ἐστιν, ἐφ᾽ αὑτοῦ μὲν ὑπερβολῆς μὲν τοῦ ἁπλῶς ὠφελίμου, ἐλλείψεως δὲ τοῦ βλαβεροῦ· ἐπὶ δὲ τῶν ἄλλων τὸ μὲν ὅλον ὁμοίως, τὸ δὲ παρὰ τὸ ἀνάλογον, ὁποτέρως ἔτυχεν. τοῦ δὲ ἀδικήματος τὸ μὲν ἔλαττον ἀδικεῖσθαί ἐστι, τὸ δὲ μεῖζον τὸ ἀδικεῖν. περὶ μὲν οὖν δικαιοσύνης καὶ ἀδικίας, τίς ἑκατέρας ἐστὶν ἡ φύσις, εἰρήσθω τοῦτον τὸν τρόπον, ὁμοίως δὲ καὶ περὶ δικαίου καὶ ἀδίκου καθόλου.

***
Αμοιβαιότητα θα υπάρξει, όταν θα έχει υπάρξει εξίσωση των προϊόντων, έτσι ώστε ο λόγος του γεωργού προς τον τσαγκάρη να είναι ό,τι ο λόγος του προϊόντος του τσαγκάρη προς το προϊόν του γεωργού.

[1133b] Στο σχήμα όμως της αναλογίας δεν πρέπει να φτάσουν, αφού πρώτα θα έχουν κάνει την ανταλλαγή (αλλιώς το ένα από τα δύο άκρα θα έχει και τις δύο υπεροχές), αλλά όταν ο καθένας τους έχει ακόμη τα δικά του προϊόντα. Με αυτόν τον τρόπο οι δύο πλευρές είναι ίσες και μπορούν να κάνουν συναλλαγές, ακριβώς γιατί η ισότητα αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί στην περίπτωσή τους. Ας πούμε ότι α είναι ο γεωργός, γ τα τρόφιμα, β ο σκυτοτόμος, δ το προϊόν του ύστερα από την εξίσωσή του προς τα τρόφιμα: αν θα ήταν αδύνατο να γίνει η αμοιβαία ανταλλαγή με αυτόν τον τρόπο, καμιά συναλλαγή δεν θα μπορούσε να υπάρξει μεταξύ των δύο πλευρών. Ότι, τώρα, η ανάγκη σαν ένα είδος ενιαίας μονάδας-μέτρου συνέχει τα πάντα, γίνεται φανερό από το ότι, όταν οι δύο πλευρές δεν χρειάζονται η μια την άλλη, όταν δηλαδή καμιά από τις δύο δεν χρειάζεται την άλλη ή όταν μία από αυτές δεν χρειάζεται την άλλη, δεν κάνουν μεταξύ τους ανταλλαγές, κάτι όμως που το κάνουν όταν ένας έχει κάτι που το χρειάζεται κάποιος άλλος, π.χ. κρασί, δίνοντας σε ανταλλαγή σιτάρι για εξαγωγή. Εδώ λοιπόν πρέπει να γίνει εξίσωση.

Όσο για τις μελλοντικές ανταλλαγές, το νόμισμα είναι για μας ένα είδος εγγύησης ότι η ανταλλαγή θα μπορεί πάντοτε να γίνεται, αν υπάρχει ανάγκη, έστω και αν τώρα δεν έχουμε ανάγκη κανενός πράγματος. Γιατί όταν ένας δίνει νόμισμα, πρέπει να μπορεί να πάρει αυτό που του χρειάζεται. Συμβαίνει όμως και στο νόμισμα ό,τι και στα άλλα αγαθά: δεν έχει πάντοτε την ίδια αξία· παρ᾽ όλα αυτά έχει σε μεγαλύτερο βαθμό την ιδιότητα να παραμένει σταθερό. Αυτός είναι ο λόγος που όλα τα αγαθά πρέπει να έχουν μια ορισμένη τιμή· γιατί τότε θα υπάρχει πάντοτε ανταλλαγή, και αν θα υπάρχει ανταλλαγή, θα υπάρχουν και σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Το νόμισμα λοιπόν ως μέτρο αξίας, έχοντας κάνει όλα τα αγαθά σύμμετρα, τα εξισώνει· γιατί αν δεν υπήρχε ανταλλαγή, δεν θα υπήρχαν σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων· ούτε ανταλλαγή θα υπήρχε, αν δεν υπήρχε ισότητα· ούτε ισότητα, αν όλα τα αγαθά δεν μπορούσαν να μετρηθούν με ένα κοινό μέτρο. Στην πραγματικότητα, βέβαια, είναι αδύνατο τόσο διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα να μετρηθούν με ένα κοινό μέτρο, για τους πρακτικούς όμως σκοπούς που σχετίζονται με την ανάγκη μπορεί αυτό να πραγματοποιηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Πρέπει λοιπόν να υπάρχει ένα είδος ενιαίας μονάδας-μέτρου, και με κοινή συμφωνία· αυτός είναι και ο λόγος που λέγεται νόμισμα· αυτό, πράγματι, κάνει όλα τα πράγματα σύμμετρα, αφού όλα τα πράγματα μετριούνται με το νόμισμα. Ας πούμε ότι το α είναι ένα σπίτι, το β δέκα μνες, το γ ένα κρεβάτι, το α είναι το μισό του β, αν η αξία του σπιτιού είναι πέντε μνες, δηλαδή ίσο με πέντε μνες, το κρεβάτι γ είναι το ένα δέκατο του β· είναι, τότε, φανερό πόσα κρεβάτια είναι ίσα με το σπίτι: πέντε. Ότι η ανταλλαγή γινόταν έτσι προτού να υπάρξει το νόμισμα, είναι φανερό· γιατί δεν υπάρχει καμία διαφορά, αν δώσουμε πέντε κρεβάτια για ένα σπίτι ή την τιμή των πέντε κρεβατιών.

Είπαμε λοιπόν τί είναι το άδικο και τί το δίκαιο. Τώρα που έχουμε δώσει τον ορισμό τους είναι πια φανερό ότι η δικαιοπραγία είναι το μέσον ανάμεσα στο να αδικούμε και στο να αδικούμαστε· γιατί «αδικούμε» θα πει: έχουμε περισσότερα από αυτό που μας ανήκει, και «αδικούμαστε» θα πει: έχουμε λιγότερα από αυτό που μας ανήκει. Η δικαιοσύνη είναι ένα είδος μεσότητας, όχι πάντως με τον ίδιο τρόπο όπως στις άλλες αρετές, αλλά με το νόημα ότι επιδιώκει και πραγματοποιεί το ίσον,

[1134a] ενώ η αδικία έχει σχέση με τα δύο άκρα. Έτσι η δικαιοσύνη είναι η κατάσταση που μας επιτρέπει να λέμε για τον δίκαιο ότι είναι ο άνθρωπος που πράττει, κατά δική του επιλογή και προτίμηση, το δίκαιο, και που κάνει τη διανομή διαφόρων πραγμάτων, είτε μεταξύ του ίδιου του εαυτού του και κάποιου άλλου προσώπου είτε μεταξύ δύο άλλων προσώπων, όχι έτσι ώστε από το επιθυμητό να δίνει μεγαλύτερο μέρος στον εαυτό του και μικρότερο στον άλλον (και από το βλαβερό με τον αντίθετο τρόπο), αλλά έτσι ώστε να δίνει στον εαυτό του και στον άλλον αυτό που είναι ίσο κατά την αναλογία — το ίδιο και στην περίπτωση διανομής μεταξύ δύο άλλων προσώπων. Η αδικία, αντίθετα, έχει την τάση να πράττει το άδικο, και αυτό, πάλι, είναι υπερβολή ή έλλειψη ενσχέσει προς το ωφέλιμο ή το βλαβερό με παραβίαση της αναλογίας. Γι᾽ αυτόν τον λόγο η αδικία είναι υπερβολή και έλλειψη, γιατί από αυτήν ξεκινάει η υπερβολή και η έλλειψη: ενσχέσει με τον εαυτό του υπερβολή σε ό,τι είναι ολοκάθαρα ωφέλιμο και έλλειψη σε ό,τι είναι βλαβερό, ενώ ενσχέσει με τους άλλους γίνεται γενικά το ίδιο όπως στην προηγούμενη περίπτωση, μόνο που η παραβίαση της αναλογίας μπορεί να γίνεται σε βάρος της μιας ή της άλλης πλευράς — όπως τύχει. Όσο, τώρα, για την άδικη πράξη: αν ύστερα από αυτήν έχει κανείς το μικρότερο μέρος, θα πει ότι αδικείται, ενώ αν έχει το μεγαλύτερο μέρος, θα πει ότι αδικεί.

Ας αρκεσθούμε λοιπόν σε αυτά για τη φύση της δικαιοσύνης και της αδικίας, όπως και για το δίκαιο και το άδικο γενικώς.