ΠΛΑΤΩΝ: Ο ΕΙΔΩΣ

Αν κατορθώσουμε να αντικρούσουμε το “κλασσικό ήθος”, όχι σαν αφηρημένο ιδεατοτυπικό σχήμα, αλλά σαν μια ζωντανή ιστορική πραγματικότητα, τότε θάχουμε και το κλειδί για την κατανόηση αυτής της ειδικής μορφής συνέχειας, που παρουσιάζει η ιστορία του 5ου αιώνα.

 

Κι εδώ χρειάζεται να εφοδιαστούμε με ορισμένες βασικές Ελληνικές απόψεις και ιδέες. Συνέχεια για τους Έλληνες δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά διατήρηση μιας αδιάλειπτα διαφοροποιούμενης Ενότητας. Αυτός ο ορισμός εκφράζει την απόλυτα καταφατική και ενεργητική στάση του Έλληνα απέναντι στην Ιστορία. Ας προσπαθήσουμε ν’ αναπλάσουμε αυτή την πρωταρχική εκδήλωση κάθε γεννωμένου πολιτισμού, αυτή τη μυστική ιδέα τη γεμάτη από βάθη της λαϊκής ψυχής και που μ’ αυτήν κάθε πολιτισμός στα πρώτα του σκιρτήματα εκφράζει το πεπρωμένο του, τη μυστική εικόνα του εαυτού του.

 

Στις Ινδίες, η θλίψη, η οδύνη και η αηδία που γεννάει το θέαμα της αιώνιας και μάταιης πάλης, που γίνεται ανάμεσα στις ατομικότητες και που καταλήγει στο Μηδέν, στο θάνατο, με λίγα λόγια, το θέαμα του “ιστορικού γίγνεσθαι” γέννησε μια καθαρά αρνητική στάση απέναντι στο γίγνεσθαι και την αλλαγή. Η επί χιλιάδες χρόνια αναλλοίωτη διατήρηση του συστήματος των καστών, όπου μέσα του αποστεώθηκε όλο το “ιστορικό γίγνεσθαι” και η ινδική Φιλοσοφία της Φυγής, της Επιστροφής πίσω σε κάποια αιώνια αδιαφοροποίητη Παγκόσμια Ενότητα μέσα στην οποία εξαφανίζεται η ατομική ψυχή…είναι οι δυο πιο τυπικές εκδηλώσεις της αρνητικής αυτής στάσης.

Αντίθετα οι Έλληνες από τα πρώτα τους βήματα είδαν σαν κάτι ολότελα θετικό το γεγονός της διαφοροποίησης, του κατατεμαχισμού σε ατομικότητες, του γίγνεσθαι και της φθοράς. Ο άνθρωπος σαν ατομικότητα δεν είναι κλειστή μονάδα δίχως παράθυρα, χαμένη μες την παγερή της απομόνωση, έρμαιο του χρόνου και της φθοράς, που η μόνη της ελπίδα να σβυστή, να αφανιστή μέσα σε μια παγκόσμια ύπαρξη, που θα’ ναι η δική της ανυπαρξία.

 

Βέβαια, οι Έλληνες ποτέ δεν αποτράβηξαν το βλέμμα τους από το ζοφερό θέαμα των “εφήμερων” όντων που στροβιλίζονται μες το χρόνο σαν τα φύλλα του φθινοπώρου, σαν “σκιάς ονείρατα”. Στον 7ο αιώνα μάλιστα, όταν η κρίση είχε φτάσει στο κατακόρυφο και ο διονυσιασμός είχε κατακλύσει όλη την Ελλάδα, θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι ο Ελληνισμός ήταν έτοιμος να βυθιστή σε κάποια ασιατική Θεοκρατούμενη βαρβαρότητα. Εκείνη την εποχή μέσα στη φοβερή εξαθλίωση, την αποσύνθεση της αριστοκρατίας και τις πρώτες αυθόρμητες και ανώριμες επαναστατικές κινήσεις του Δήμου, σα να φάνηκε ότι η Ελλάδα θα ριχνόταν μες το δίλημμα να χαθή μέσα σε μια απάνθρωπη πολιτεία “στρατοπέδου” τύπου Σπάρτης ή μέσα σε μια νομιμοποιημένη διονυσιακή αναρχία, σαν κι αυτή που περιοδικά επαναλαμβανόμενη είναι φαινόμενο κοινό για όλους τους πρωτογόνους.

 

Ποια ήταν η σωτήρια εκείνη δύναμη που προφύλαξε τον ελληνισμό από τον κίνδυνο να εξαφανιστεί μέσα σ’ ένα κοινωνικά ξεπερασμένο στρατοκρατικό σχήμα ή μέσα στην αντιουμανιστική διονυσιακή μυστικοπάθεια; Και πως πραγματοποιήθηκε ιστορικά η δύναμη αυτή; Η δύναμη αυτή, για την οποία θα μιλήσουμε, είναι ακριβώς ο Νόμος του κλασσικού πολιτισμού ή ελληνικώτερα, ο Δαίμων του.

 

Παρατηρήστε τους αρχαϊκούς κούρους πως βγαίνουν απ’ την πέτρα, βαρείς ακόμα από ύλη και από προϊστορικό ύπνο, με σφιγμένες τις γροθιές, το βλέμμα υγρό από δίψα ζωής και εκείνο το αινιγματικό χαμόγελο του όντος, που δεν έχει διαφοροποιηθή ακόμα από τον Κόσμο και σα φυτό χώνει τις ρίζες του και θρέφεται από τον Κόσμο. Προσέχτε αυτή την τέλεια χαρά της καθαρής ασυνειδησίας και την παντοδυναμία του αδιάφθορου ακόμα από κάθε είδους πολιτισμό ενστίκτου, που διαισθάνεται όμως το πεπρωμένο του και την ιστορία που το περιμένει. Παρατηρήστε όλη την εξέλιξη του αρχαϊκού κόσμου, πως βγαίνει μέσα από την πέτρα, πως χειραφετείται απ’ αυτή τη σχεδόν αιγυπτιακή ακινησία, πως αρχίζει να περπατά και βγάζει τονα πόδι μπρος απ’ τ’ άλλο, πως τα χέρια του αποχτάν ζωή, υψώνονται και οπλίζονται…λες και βλέπουμε μπροστά μας τα πρώτα βήματα του κλασσικού πολιτισμού.

 

Λοιπόν ακριβώς μέσα από το χαμόγελο των κούρων μπορούμε να δούμε όλη την Φιλοσοφία της Ιστορίας των Ελλήνων, αυτή την ιδέα της απόλυτης θετικότητας της ύπαρξης, που αψηφάει το θάνατο και βεβαιώνει τον εαυτό της μέσα στον αγώνα, εκεί όπου η ζωή συνορεύει με τον θάνατο. Μπορούμε να δουμε στο έμβρυό της όλη την κλασσική πίστη στην αξία της ύπαρξης και στη δημιουργικότητά της, στην ανθρώπινη ιστορία, δηλ. σ’ αυτή τη δαιμονική δύναμη, που όπως την ορίζει αργότερα ο Πλάτων, επιτρέπει στον άνθρωπο να ξεπερνάη τη σχετική και θνητή ατομικότητά του με τον Πολιτισμό και την Ιστορία, “κινητή εικόνα της αθανασίας”και όχι με την ινδική μέθοδο της προσκόλλησης στην Παράδοση ή με την διονυσιακή μέθοδο της εξαφάνισης του ανθρώπου πίσω από τη μάσκα του Θεού.

 

Είναι τελείως χαρακτηριστικό το ότι, εκτός από τον Παρμενίδη, το στασιώτη του όλου[1], “αυτόν που αναστάτωσε το Σύμπαν ακινητοποιώντας το”, όλη την Ελληνική Φιλοσοφία εξέφρασε την ίδια θετική και ενεργητική στάση απέναντι στην ιστορία και το Γίγνεσθαι. Ας προσπαθήσουμε τώρα να κατανοήσουμε τη σημασία των “αφηρημένων” εννοιών, με τις οποίες η φιλοσοφία εξέφρασε την κοσμοθεωρία και τη Φιλοσοφία της Ιστορίας του Ελληνισμού, επί παραδείγματι, ποια είναι η βαθύτερη σημασία της αντίθεσης ανάμεσα στο είναι και το γίγνεσθαι, αυτής της αντίθεσης που αποτελεί τη σπονδυλική στήλη της Ελληνικής Φιλοσοφίας;

 

Ποιο είναι το νόημα της αντίθεσης αυτής στο θείο (το Έν, το Απόλυτο, το Όν, το αιώνιο, το “αεί κατά ταύτα έχον”) και το ανθρώπινο (το Σχετικό, το Γιγνόμενο, το διάφορο, το εφήμερο) και ποια είναι η λύση, η “κάθαρση” που έδωσε ο Ελληνισμός στην αγωνιώδη αξεπέραστη (π.χ στις Ινδίες), αυτή αντίθεση; Γιατί η αντίθεση αυτή δεν είναι μια άσαρκη, εγκεφαλική έννοια αλλά εκφράζει τη συνειδητή στάση ενός ολάκερου πολιτισμού πάνω στο πρόβλημα της ανθρώπινης σχετικότητας, δηλ. πάνω στο πρώτο θεμελιώδες πρόβλημα που θέτει και μ’ ένα οποιοδήποτε (θετικό ή αρνητικό) τρόπο λύνει κάθε πολιτισμός.

 

Στις Ινδίες π.χ την οδυνηρή απειροποικιλία και ρευστότητα του γίγνεσθαι δεν την είδαν παρά σαν γυμνό χάος, σαν απατηλή φαινομενικότητα ή σαν πηγή θλίψης και απογοήτεψης, δηλ. σαν κάτι απόλυτα και ανεπανόρθωτα. Κακό που προσπάθησαν να το απαρνηθούν με μια αυστηρή ασκητική και με μια ακόμα αυστηρότερη προσήλωση στον Τραντισιοναλισμό.

 

Στην Αίγυπτο πάλι, όπου το αίσθημα της απεραντοσύνης του χρόνου είχε δημιουργήσει μια γεροντική περιφρόνηση της μηδαμινότητας και της σχετικότητας της ανθρώπινης ζωής, η απόλυτα καταφατική στάση του κλασσικού Έλληνα απέναντι στη ζωή θα φαινόταν σαν μια παράξενη παιδαριωδία. “Ω Έλληνες” –είχε πη στο Σόλωνα ένας αιγύπτιος ιερέας–, αεί παίδες εστέ, γέρων δε Έλλην ουκ έστιν”… “Νέοι εστί τας ψυχάς πάντες. Ουδεμίαν γάρ εν αυταίς έχετε δι’ αρχαίαν ακοήν παλαιάν δόξαν, ουδέ μάθημα χρόνω πολιόν ουδέν”. [2] Φυσικά με τα παραπάνω ο Αιγύπτιος ιερέας δεν υποστήριζε τη σπεγκλερική ιδέα [3] ότι οι Έλληνες δεν είχαν ιστορική συνείδηση· αντίθετα, διαπίστωνε ότι οι Έλληνες ήταν ανίκανοι να δουν sub specie aeternitatis τη σχετικότητα της ανθρώπινης φύσης. Ο Herder λέει σχετικά: “Αν ένας αρχαίος Αιγύπτιος έμπαινε σε ένα Ελληνικό Μουσείο θα τρόμαζε, θα ξαφνιαζόταν και ίσως στο τέλος γύριζε αλλού με περιφρόνηση. «Τι ανακάτωμα, θαλεγε, τι θράσος! Ξιφομάχε! πόσην ώρα θα ρίχνεσαι μπροστά; Και συ νεανία! πόσον καιρό θ’ απλώνης το χέρι στο στεφάνι; Και συ Αφροδίτη! Ολοένα θα βγαίνης από το λουτρό; Και σεις παλαιστές ακόμα δεν νικήσατε; Πόσο αλλοιώτικα είμαστε εμείς! Εμείς παρασταίνουμε μόνο εκείνο που διαρκεί αιώνια, τη στάση της ηρεμίας και της ιερής σιωπής»”…

 

Απέναντι στις θεμελιώδεις αυτές αντιθέσεις, ανάμεσα στην ηρεμία και την κίνηση, το όν και το γιγνόμενο, την ενότητα και την πολλότητα, την ταυτότητα και την ποικιλία, ο κλασσικός πολιτισμός αντέταξε σαν σωτήρια σύνθεση την ιδέα του Δαίμονα-Μεταξύ. Πρώτοι οι Έλληνες στην Ιστορία ένοιωσαν πως η αδιάκοπη αλλαγή και κίνηση, που χαρακτηρίζει τη ζωή, φαινομενικά μόνο είναι άπιαστη και φευγαλέα.

 

Ύστερα από τον 6ο αιώνα, όταν η τάση προς το Νόμο και τον Κανόνα, προς ό,τι είναι γενικό και αναγκαίο, με μια λέξη προς την “ιδέα”, που μένει ατάραχη στο βάθος κάθε αλλαγής, γίνηκε το θεμέλιο της πολιτιστικής τους ζωής, μπόρεσε ο Έλληνας Καλλιτέχνης και μόλις αντιμετώπισε στην πλαστική του π.χ. το πρόβλημα της κίνησης δεν περιορίστηκε στην απλή μίμηση- κατά την πλατωνική ορολογία – τυχαίων, αυθαίρετων και στιγμιαίων κινήσεων, αλλά κατόρθωσε να εκφράση αυτόν ακριβώς τον ίδιο το ρυθμό τους, τον εσωτερικό Νόμο της λειτουργίας τους.

 

Μόλις έθεσε το πρόβλημα του γίγνεσθαι στην τέχνη, μόλις δηλ. μπόρεσε να χειραφετηθή από τη θρησκευτική υποταγή στο θέμα της άχρονης και αναλλοίωτης θεϊκής μακαριότητας και προσπάθησε να εκφράση αισθητικά μιαν ανθρώπινη μορφή κατόρθωσε να δώση έναν άνθρωπο έχοντας για μοντέλο για μοντέλο όχι το απλό εμπειρικό ατομικό αντικείμενο, αλλά τους γενικούς ρυθμιστικούς κανόνες της σωματικής κατασκευής και κίνησης, την “ιδέα” του ανθρώπινου κορμιού και της ανθρώπινης ύπαρξης.

 

Έτσι η “ιδέα” στην πλαστική γίνεται ρυθμός, στη ζωή γίνεται μέτρο και στην πολιτική “Νόμος”. Το ίδιο και στη Φιλοσοφία. Ξεπέρασαν την αντίθεση ανάμεσα στο αναλλοίωτο ον και στο διαφοροποιούμενο γίγνεσθαι με την έννοια του Νόμου και της Ενότητας, που η παρουσία τους δίνει νόημα και ύπαρξη στον κόσμο των φαινομένων, μες στον οποίο ζη ο άνθρωπος. Κανείς π.χ δεν τόνισε περισσότερο από τον Ηράκλειτο –τον κατ’ εξοχήν φιλόσοφο του Γίγνεσθαι– τη σημασία της ενότητας και του Νόμου σαν πρωταρχικών και σωτήριων κοσμικών, κοινωνικών και ψυχικών δυνάμεων. Ο Πλάτων αφιερώνει μερικές από τις καλύτερες σελίδες του Φαίδωνα[4], για να αποδείξη τη θετική συμμετοχή του αισθητού στη διαδικασία της γνώσης και τονίζει ότι δεν μπορεί να φτάσουμε στην Ιδέα παρά μόνο διαμέσου του αισθητού· όταν δε ένας παρεξηγημένος πλατωνισμός και ελεατικές επιδράσεις εγέννησαν μες την πλατωνική Ακαδημία την τάση των “φίλων των ειδών” δηλ. τη θεωρία της απόλυτης “χωριστής”(χωρίς) ύπαρξης των ιδεών και των φαινομένων, ο Πλάτων έσπευσε στον “Παρμενίδη”, οδηγούμενος από το γνήσιον Ελληνικό του ένστικτο, να καταδείξη τι παραλογισμούς γεννούσε μια θεωρία, που καταδίκαζε τον κόσμο της εμπειρίας στο ρόλο μιας απόλυτα απατηλής και αρνητικής φαινομενικότητας και που αρνιόταν κάθε δυνατότητα επαφής της ανθρώπινης ιστορικής ύπαρξης[5] με την κοσμική αιώνια πραγματικότητα[6].

 

Η Ενότητα και ο Νόμος είναι αυτά που “σώζουν”, δηλ. που διατηρούν το φαινομενικό και το ατομικό, δηλ. γενικά το υποκείμενο στη γένεση και τη φθορά. Αυτή είναι η βασική ιδέα που διέπει όλη την Ελληνική Φιλοσοφία από τον Ηράκλειτο μέχρι τον Πλάτωνα. Ο Πλάτων μάλιστα (που η αφελής δογματική άποψη από τον Αριστοτέλη και δώθε τον είδε σαν τον θεωρητικό της “χωριστής” απόλυτης Ιδέας), μόλις ξεκαθάρισε από κάθε είδους δογματισμό το αληθινό περιεχόμενο της Ιδεοκρατίας, υπέδειξε ρητά τη μέθοδο των ιδεών σαν την μέθοδο εκείνη που “σώζει τα φαινόμενα”[7] δηλ. που τους δίνει ενότητα και ύπαρξη υπάγοντάς τα κάτω από το Νόμο. Στο Γοργία μάλιστα, και ιδιαίτερα στις σελίδες 500-508, όπου ο Πλάτων συμπυκνώνει όλη την προηγούμενη εμπειρία του Ελληνισμού, αποκαλύπτεται η οργανική σχέση που έβλεπε το κλασσικό πνεύμα ανάμεσα στις έννοιες της ύπαρξης, της Ενότητας, του Νόμου, του Λόγου, του Αγαθού και της Τάξης.
 

Το Αγαθό, δηλ. το θεμέλιο κάθε ανθρώπινης και κοσμικής ύπαρξης (που δεν είναι παρά η πλατωνική, “ουμανιστική” μετάφραση της έννοιας της Δίκης του Σόλωνα και των προσωκρατικών) δεν είναι για τον Πλάτωνα παρά ο Νόμος καθ’ εαυτόν, η έννοια της νομιμότητας, η συμφωνία προς το Νόμο. Νόμος είναι η πρωταρχική Δύναμη, που υπερβαίνει “πρεσβεία και δυνάμει” (κατά λογική προτεραιότητα και σπουδαιότητα) κάθε ατομικό, μερικό φαινόμενο, η δύναμη που δίνει ενότητα, μορφή και νόημα (το “είδος” τους) στα φαινόμενα και που επιβάλλει τάξη, δηλ. ενιαίο συνολικό νόημα στη χαώδη απειροποικιλία τους.

 

Έτσι η τελευταία έννοια του Νόμου είναι τάξη, μορφή, δηλ. διατήρηση ενότητας μέσα στη γένεση και την εξαφάνιση των πολλών και διαφόρων ατομικοτήτων. Από θεωρητική άποψη, είναι Λόγος, δηλ. η Ενότητα της Συνείδησης που χωρίς αυτήν είναι αδύνατη η κατανόηση των πολλών και διαφόρων αντικειμένων και η διατήρηση τους μέσα στη γνώση. Από κοσμολογική άποψη, είναι “κόσμος”, δηλ. διατήρηση της θεμελιώδους ενότητας του είναι μέσα στο γίγνεσθαι από κοινωνική, ηθική και πολιτική άποψη, είναι αγαθό, έννομη τάξη, δηλ. διατήρηση της έννοιας της Νομιμότητας μέσα στο άτομο και την Κοινωνία. Από την άποψη του πολιτισμού είναι δαίμων, διατήρηση της Πρωταρχικής Ενότητας του πολιτισμού μέσα στη συνεχή διαφοροποίηση του ανθρώπινου Γίγνεσθαι, μέσα στην Ιστορία, δηλ. μέσα στην γένεση και τον αφανισμό των ατόμων και των γενών.

-----------------

[1] ΠλάτωνΘεαίτ. 181α
[2] Τίμ. 22β
[3] Spengler: Le declin de Occident 1, 28-29. Η άποψη αυτή του Spengler είναι τελείως αστήρικτη, ιδίως μάλιστα όταν σκεφτούμε ότι ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης είναι οι πατέρες της Ιστορίας
[4] Αυτή την έννοια έχει η θεωρία της ανάμνησης, βλ. Φαιδ. 72-77
[5] “Παρ’ ημίν, εν ημίν”: “Παρμ”, 130c, 133d, 134b βλ. και Φαιδ. 102β 103 χωρίς παρμ. 139c
[6] “Εν τη φύσει”, βλ. τα προαναφερθέντα χωρία του “Πάρμεν” και του “Φαίδωνα”.
[7] “Σώζειν τα φαινόμενα”- “αποδεδόντι τα φαινόμενα”- Θεόφραστος Diels Vorrokz ΙΙ, 43, “τα φαινόμενα αποδούναι”, Αριστοτέλης “Μετ. Τ. Φυσικά” 107 3β 36 107 4α 1.

Κανένας δε σ’ άρπαξε να σε ταρακουνήσει από τους ώμους, όταν ακόμα ήταν καιρός

Φίλε μου, που κάθεσαι πλάι μου και που είσαι ο ίδιος ο εαυτός μου.

 

Τίποτα δε σ’ έκανε να ξεφύγεις απ’ όπου βρίσκεσαι και δεν είσαι διόλου υπεύθυνος γι’ αυτό.

 

Έφτιαξες την ηρεμία σου καθώς κάνουν οι τερμίτες έχοντας για καλά φρακάρει όλους τους δρόμους που φέρνουνε από τη φυλακή τους στο φως.

 

Τυλίχθηκες για καλά μέσα στην αστική ασφάλεια, με τις συνήθειές σου, που πνίγουνε την επαρχιώτικη ζωή σου, σήκωσες τούτο το ταπεινό ανάχωμα ενάντια στους ανέμους, τις πλημμύρες και τ’ άστρα.

 

Δεν έχεις κέφι να νοιαστείς διόλου για τα μεγάλα προβλήματα και είχες αρκετά απ’ αυτά για να ξεχάσεις την ανθρώπινή σου υπόσταση.

 

Δεν είσαι διόλου ο κάτοικος ενός περιπλανώμενου πλανήτη, δεν βάζεις πια ερωτήματα στον εαυτό σου χωρίς να παίρνεις απάντηση: είσαι ένας μικροαστός της Τουλούζης.

 

Κανένας δε σ’ άρπαξε να σε ταρακουνήσει από τους ώμους, όταν ακόμα ήταν καιρός.

 

Τώρα, ξεράθηκε πια ο πηλός που σ’ έπλασε και σκλήρανε, και κανένας μέσα σου δε θα μπορέσει πια να ξυπνήσει τον κοιμισμένο μουσικό, εάν ήσουν, ή τον ποιητή, ή τον αστρονόμο.

 

Antoine de Saint-Exupéry, Η γη των ανθρώπων

Απαλλαγμένος από τα τραύματα μου γράφω ένα νέο σενάριο για τη ζωή μου

Τα όνειρα μας τα αγγίζουμε κάποια στιγμή. Ίσως μόνο οι πιο τυχεροί από εμάς, ίσως απλά αυτοί από εμάς, που δεν παραιτήθηκαν ποτέ από αυτά. Τα αναγνωρίζουμε όταν είναι μπροστά μας; Ή τα δηλητηριάζουμε με όλο το φορτίο του παρελθόντος που κουβαλάμε στους ώμους μας; Θυσιάζουμε πάντα το καλό που μας έρχεται για το καλύτερο;

Και όμως είναι τόσο απλό, αν έρθουμε σε επαφή με τις αισθήσεις μας, να τραβήξουμε επιτέλους αυτήν την κουρτίνα μπροστά από τα μάτια μας. Αυτή που μας εμποδίζει χρόνια τώρα να δούμε καθαρά τις πραγματικές μας ανάγκες αλλά και την ίδια την ομορφιά της ζωής.

Η κουρτίνα αυτή είναι υφασμένη από τα νήματα των τραυμάτων μας, των ματαιώσεων μας, του άγχους μας, της λύπης μας και του θυμού μας. Ραμμένη και κομμένη στα μέτρα της πίκρας, του πόνου και της μνησικακίας που άφησαν πίσω τους όλα όσα νιώσαμε κάποια στιγμή, πως ήρθαν στη ζωή μας και μας στιγμάτισαν.

Τι θα σήμαινε άραγε στα αλήθεια για εμάς, να συγχωρούσαμε; Να συγχωρούσαμε το παρελθόν μας; Να συγχωρούσαμε τα λάθη των άλλων που μας πλήγωσαν, μα κυρίως να συγχωρούσαμε τα λάθη που κάναμε εμείς απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό;

Το κακό που του κάναμε όταν τον παραμελήσαμε, όταν δεν τον προσέξαμε, όταν τον πιέσαμε να μείνει σε καταστάσεις πέρα των δυνατοτήτων του, πέρα των ψυχολογικών και συναισθηματικών του αντοχών; Όταν τον πιέσαμε να κάνει πράγματα που δεν ήταν αυτά που ήθελε πραγματικά να κάνει αλλά θεωρώντας το «σωστό» να μείνει εκεί και να τα διεκπεραιώσει, βάλαμε τις δικές του προτεραιότητες κάτω από τις προτεραιότητες σημαντικών άλλων;

Στην ταινία της ζωής μας, οι πρωταγωνιστές είμαστε εμείς. Ίσως δε γράψαμε εμείς τις πρώτες σκηνές της, έχουμε όμως την ευκαιρία να γράψουμε τις επόμενες. Να αλλάξουμε τελείως την πλοκή της προσωπικής μας ιστορίας. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Γιατί την πλοκή τη γράφουν οι πεποιθήσεις που έχουμε, για τον εαυτό μας, για τη ζωή γενικότερα, για τους άλλους. Την πλοκή, όπως λέμε τη μοίρα μας.

Πάντα μπορούμε να αλλάξουμε λοιπόν, το τέλος της ταινίας της ζωής μας. Αρκεί να αποφασίσουμε να συγχωρέσουμε τον εαυτό μας και να φροντίσουμε τις πληγές μας. Τότε θα μπορέσουμε, να τραβήξουμε την κουρτίνα που δε μας αφήνει να δούμε καθαρά. Τότε μόνο θα αναγνωρίσουμε, το καθετί καλό που ίσως ήδη μας συμβαίνει και που δε μπορούμε να το δούμε, να το χαρούμε. Αφήνοντας πίσω όλα αυτά που μας πλήγωσαν. Αλλάζοντας τις περιοριστικές μας πεποιθήσεις.

Πάνω σε όλα αυτά που πιστεύαμε πως δε μπορούμε να αλλάξουμε μέσα μας στην αρχή και κατόπιν σε αυτά που πιστεύαμε πως είναι έξω από τον έλεγχο μας. Πριν προλάβουμε να βρούμε για άλλη μια φορά, μια δικαιολογία, για να υποστηρίξουμε πως δε μπορούμε να αλλάξουμε το οτιδήποτε. Αλήθεια ποιος μπορεί να μας εμποδίσει; Μόνο ο ίδιος μας ο εαυτός. Η αλλαγή μπορεί να έρθει πιο εύκολα από όσο νομίζουμε, αν θελήσουμε να πάρουμε την ευθύνη να αφήσουμε πίσω το παλιό. Αυτό που δε μας είναι πια χρήσιμο.

Ας σαλπάρουμε για νέες θάλασσες. Ας πάρουμε το ρίσκο. Έτσι μόνο θα μεταβάλλουμε τη δομή του -όλα όπως δείχνουν- προδιαγεγραμμένου σεναρίου της ζωής μας. Άλλωστε εδώ που τα λέμε, η μεγάλη ανατροπή σε κάθε κινηματογραφική ιστορία, δεν είναι αυτή που κάνει τελικά την ταινία από συνηθισμένη ενδιαφέρουσα, και μας αφήνει πάντα στο τέλος με το στόμα ανοιχτό

Δώσε ελπίδα σ’ αυτούς που δεν έχουν

Δώσε ελπίδα σ’ αυτούς που δεν έχουν

Δε χρειάζονται πολλά από σένα

Μια ματιά, ένα χαμόγελο, μια δόση καλοσύνης

Και μόνο αυτά να προσφέρεις.

 

Είναι ικανά να ανατρέψουν

Τα μεγάλα σκοτάδια

Να τρυπώσει λίγο Ερεβοκτόνο φως εκεί που δεν υπάρχει

Κι αυτό το λίγο που θα δώσεις εσύ.

 

Θα είναι μόνο η αρχή

Μια αρχή που κάποιος άλλος θα βρεθεί να συνεχίσει

Κι από την δική σου πνοή αγάπης

Πολλοί θα ευαισθητοποιηθούν

Και θα ανοίξουν τα μάτια και την καρδιά τους.

 

Δώσε ελπίδα και μη φοβάσαι

Με την αγάπη δεν κάνεις κακό

Η αγάπη κάνει θαύματα

Γιατί η αγάπη όλα τα μπορεί και τα ανατρέπει.

Πάρε το φόβο σου από το χέρι και προχώρα

Η ζωή είναι πολύ μικρή για να κάνεις περικοπή στις στιγμές. Ο φόβος είναι ένα αίσθημα που σε κυριεύει γιατί δε γνωρίζεις το παραπέρα, το άγνωστο που ακολουθεί και το τι μπορεί να προκύψει στην πορεία.

Και λοιπόν; Κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί το επόμενο λεπτό ότι και να κάνεις όπου και αν βρίσκεσαι. Το μέλλον είναι αβέβαιο για όλους.

Τόλμησε να κάνεις αυτό που φοβάσαι. Θα δεις, πιθανόν να τα καταφέρεις και τότε η χαρά σου θα είναι διπλή γιατί έκανες κάτι που ήθελες και κατάφερες να νικήσεις το φόβο σου. Ρίσκαρε και προχώρα σε ότι δεν τολμούσες να κάνεις ως τώρα, θα διαπιστώσεις πως η ζωή είναι πολύ πιο όμορφη έτσι.

Μη μένεις στο ίδιο σημείο όπου στάθηκες χθες. Ξεκίνα περπάτα όπως μπορείς έστω δειλά –δειλά αλλά συνέχισε να κινείσαι προς το στόχο σου. Μην τα παρατάς. Ξεπέρασε τα όριά σου και θα ανακαλύψεις ότι όλα είναι στο μυαλό και τίποτα δε μπορεί να σε σταματήσει.

Ένας νέος κόσμος είναι έτοιμος να ξεδιπλωθεί μπροστά σου αρκεί να έχεις τα μάτια ανοιχτά και να είσαι σε ετοιμότητα για να το ζήσεις.

Η Φύση, η μητέρα των πάντων, στέλνει ανέμελα τα παιδιά της να εκτεθούν σε χίλιους κινδύνους

Για μας τους ανθρώπους, φυσικά, το πιο μεγάλο ρίσκο το έχει το παιχνίδι της ζωής και του θανάτου, και κάθε σχετική απόφαση τη βλέπουμε με έντονη αγωνία, φόβο και πάθος. Γιατί για μας η ζωή είναι το παν. Από την άλλη μεριά, η φύση, η οποία ποτέ δε λέει ψέματα, αλλά είναι πάντα ντόμπρα και ειλικρινής, μιλάει εντελώς διαφορετικά σε σχέση μ’ αυτό το θέμα, όπως ακριβώς μιλάει o Κρίσνα στην Μπαγκαβάτ Γκίτα. Μας λέει δηλαδή ότι η ζωή ή ο θάνατος του ατόμου δεν έχουν καμία απολύτως βαρύτητα. Και το εκφράζει αυτό θυσιάζοντας τη ζωή κάθε ζώου, ακόμα και του ανθρώπου, στις πιο ασήμαντες συγκυρίες χωρίς να προστρέχει σε βοήθεια.

Σκεφτείτε το έντομο στο δρόμο που περπατάτε˙ μια μικρή μετακίνηση του ποδιού σας είναι αποφασιστική στο ζήτημα της ζωής ή του θανάτου του. Σκεφτείτε τον γυμνοσάλιαγκα που δεν έχει τρόπους διαφυγής, ούτε άμυνας, ούτε παραλλαγής, ούτε απόκρυψης, που είναι εκτεθειμένος στην επιβουλή όλων των άλλων. Δείτε το ψάρι που παίζει αμέριμνο στο ανοιχτό ακόμα δίχτυ˙ τον βάτραχο, που η νωθρότητά του τον εμποδίζει να διαφύγει και να σωθεί˙ το πουλί που αγνοεί, ότι πάνω απ’ το κεφάλι του περιφέρεται ένα γεράκι˙ το πρόβατο, που το ορέγεται πίσω απ’ τον θάμνο o λύκος.

Προικισμένα με ελάχιστη προνοητικότητα, όλα αυτά τα πλάσματα περιφέρονται ανέμελα ανάμεσα στους κινδύνους που κάθε στιγμή απειλούν τη ζωή τους. Αφού λοιπόν η φύση εγκαταλείπει ανενδοίαστα οργανισμούς δικούς της, κατασκευασμένους με άπειρη επιδεξιότητα, όχι μόνο στα αιμοβόρα ένστικτα του ισχυρότερου, αλλά ακόμα και στα καπρίτσια της τύχης ή του οποιουδήποτε ανόητου, στη μοχθηρία κάποιου παιδιού, είναι σαν να θέλει να μας πει ότι η εξόντωση αυτών των οργανισμών της είναι αδιάφορη, δεν την βλάπτει καθόλου, δεν έχει καμία απολύτως σημασία γι’ αυτήν, κι ότι σ’ αυτές τις περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι το ίδιο αδιάφορο με το αίτιο.

Η φύση το δηλώνει αυτό ξεκάθαρα και δε λέει ποτέ ψέματα˙ αρνείται μάλιστα να σχολιάσει τις ενέργειές της και περιορίζεται να τις εκφράζει με τη λακωνικότητα ενός μαντείου. Αν λοιπόν τώρα, η μητέρα των πάντων στέλνει ανέμελα τα παιδιά της χωρίς καμία προστασία, να εκτεθούν σε χίλιους κινδύνους, αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει παρά μόνο επειδή γνωρίζει ότι όταν θα πέσουν, θα επιστρέψουν στη μήτρα της, όπου θα είναι και πάλι ασφαλή. Τον άνθρωπο δεν τον αντιμετωπίζει διαφορετικά. Η τακτική της επεκτείνεται και σ’ αυτόν: η ζωή ή o θάνατος του ατόμου την αφήνουν αδιάφορη. Γι’ αυτό και θα ‘πρεπε και για μας, υπό κάποια έννοια, να είναι επίσης αδιάφορα˙ γιατί στην πραγματικότητα είμαστε κι εμείς οι ίδιοι μέρος της φύσης. Αν μπορούσαμε να δούμε τα πράγματα πιο βαθιά, σίγουρα θα συμφωνούσαμε με τη φύση και θα βλέπαμε τη ζωή ή τον θάνατο το ίδιο αδιάφορα μ’ εκείνη.

Arthur Schopenhauer

Ο Δρόμος της Αυτοκράτειρας

Αρχαία κινέζικα μυστικά για την Γυναικεία Δύναμη:

«Η Αυτοκράτειρα γεννήθηκε ελεύθερη.
Η Αυτοκράτειρα κυβερνά τη δική της αυτοκρατορία.
Η Αυτοκράτειρα είναι ξεδιάντροπη.
Η Αυτοκράτειρα κοιτάζει την αλήθεια.
Η Αυτοκράτειρα αγαπάει και καλλιεργεί τα οράματά της.
Η Αυτοκράτειρα περιπλανιέται μέσα σε βαθιές αβύσσους.
Η Αυτοκράτειρα σπάει το τελευταίο ταμπού.
Η Αυτοκράτειρα είναι γενναιόδωρη.»

Πριν από περίπου 1300 χρόνια η παλλακίδα Βου Ζιάο ξεκίνησε το παραμυθένιο ταξίδι της για να γίνει η πιο ισχυρή γυναίκα στην Κίνα. Η ευστροφία της και η ερωτική της ακτινοβολία, σε συνδυασμό με στρατηγικές από την κινέζικη τέχνη του πολέμου της άνοιξαν το δρόμο προς το θρόνο. Υπήρξε η μόνη γυναίκα που κυβέρνησε ποτέ επίσημα την Κίνα. Πιστός της σύμβουλος ήταν ο σοφός σαμάνος και δάσκαλος Σουν Σι-Μιάο, γνώστης και φύλακας των πανάρχαιων μυστικών της γυναικείας σοφίας και δύναμης.

ΤΟ ΑΝΕΞΙΧΝΙΑΣΤΟ ΑΠΑΙΤΕΙ ΧΑΛΑΡΟΤΗΤΑ

Υπάρχει μια ιστορία για έναν διάσημο Κινέζο κηπουρό. Όταν κάποτε τον ρώτησαν γιατί όλα τα φυτά που φυτεύει αναπτύσσονται τόσο καλά, ο γέρος απάντησε: «Εγώ φυτεύω το δέντρο και μετά το αφήνω στην ησυχία του. Αυτό είναι όλο το μυστικό.»

Όσο πιο ανενόχλητο μπορέσει να αναπτυχθεί κάτι τρυφερό, είτε πρόκειται για νεαρό φυτό είτε για μικρό παιδί, τόσο πιο δυνατό θα γίνει, τόσο περισσότερο θα δραστηριοποιηθεί μέσα του αυτό που έχει πάρει σαν προίκα από τη φύση -με την προϋπόθεση ότι θα λαμβάνει αρκετή τροφή, καθώς και προστασία από τους άγριους ανέμους.

Η σοφή πρακτική της μη ανάμειξης στους μυστηριώδεις μηχανισμούς του Ανεξιχνίαστου, του Ταό, ονομάζεται Βου Βάι. Από το Ανεξιχνίαστο αναδύεται η ζωή, η οποία συντηρείται από την πρωταρχική της δύναμη, την Πεμπτουσία. Ό,τι καταφέρει να ξεδιπλωθεί και να αναπτυχθεί ανενόχλητο από την αρχή, θα συνεχίσει να είναι γερό και δυνατό. Οι σοφοί άνθρωποι δεν παρεμβαίνουν. Έχουν εμπιστοσύνη στο Ανεξιχνίαστο, στο Ταό. Το Ταό έχει συγκριθεί με τη σκοτεινή και μυστηριώδη αγκαλιά της μήτρας, που είναι η πηγή όλων των πλασμάτων. Από δω τα πράγματα βγαίνουν αβίαστα στο φως, ελεύθερα και χωρίς εξωτερικές επεμβάσεις.

Έτσι έκανε και η μητέρα της Βου Ζιάο. Όταν έμαθε πως είναι έγκυος, προετοιμάστηκε εσωτερικά για να γίνει υποδοχέας ενός νέου πλάσματος. Πρόσεχε ώστε να μην έρχεται σε επαφή με άξεστους ανθρώπους και αναζητούσε μόνο τη συντροφιά των ευγενών. Φρόντιζε να μην ταράζεται και επέλεγε εκλεκτά εδέσματα για την ίδια και για το παιδί. Γιατί γνώριζε πως ότι κάνει καλό στη μητέρα κάνει καλό και στο παιδί.

Πολλές γυναίκες πιστεύουν πως πρέπει να δίνουν διαρκώς νέα ερεθίσματα στο παιδί τους. Αυτό αρχίζει ήδη από την εγκυμοσύνη. Οι μέλλουσες μητέρες συνομιλούν με το παιδί μέσα στην κοιλιά τους και εκπαιδεύουν την ακοή του με Μότσαρτ ή με κασέτες ηχογραφημένης λογοτεχνίας. Και μόλις το παιδί έρθει στον κόσμο, αρχίζει κανονικά το πανηγύρι. Το παιγνίδι δε χρησιμεύει μόνο για να παίζει το παιδί, αλλά πρέπει και να εξασκεί την αντιληπτική του ικανότητα για τα χρώματα και τα σχήματα, καθώς και την επιδεξιότητα των χεριών του.

Εκτός από μουσικές προπαιδείες, μαθήματα μπαλέτου και κάποιο άθλημα, μερικοί γονείς νομίζουν πως πρέπει να προάγουν και την πρόωρη εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας αγοράζοντας ξενόγλωσσα εικονογραφημένα βιβλία για το παιδί τους. Έτσι ξεχνούν το σημαντικότερο απ’ όλα: ότι πρέπει να δώσουν στο παιδί συνείδηση του εαυτού του και προ πάντων μια αίσθηση ασφάλειας. Πιστεύουν ότι πρέπει να εκπαιδεύσουν το παιδί προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση αντί να το αφήσουν απλώς ήσυχο και να το τρέφουν, βοηθώντας το να πάρει τη θέση του στη ζωή με το δικό του τρόπο.

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ

Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ – ΠΡΙΝ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ:

ΑΠΟ ΤΟ ΧΑΟΣ ΞΕΠΗΔΟΥΝ ΤΑ ΔΕΚΑ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

 

Αυτό που απομένει από έναν άνθρωπο μόλις απεκδυθεί όλες τις συμβάσεις, τα προσωπεία και τις μεταμφιέσεις, το Ουσιαστικό στον καθένα μας, ονομάζεται Πεμπτουσία. Είναι η πηγή όλων των ζωτικών διαδικασιών, η ρίζα του πνεύματος και του σώματος και η βάση της σεξουαλικής δύναμης. Καθώς η ζωή περνάει, αυτή αργά ή γρήγορα καταναλώνεται.Όταν καταναλωθεί όλη η Πεμπτουσία, ο άνθρωπος πεθαίνει. Γι’ αυτό και η Πεμπτουσία πρέπει να διαφυλάσσεται κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής.

Η Πεμπτουσία δεν μπορεί να αλλάζει μετά τη γέννηση. Έχουμε όμως την επιλογή να την προστατέψουμε ή όχι, να τη χρησιμοποιήσουμε ή να την ξοδέψουμε άσκοπα. Η κινέζικη ιατρική διδάσκει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αυτό. Μερικές φορές η κινέζικη ιατρική χρησιμοποιεί τους όρους πρωταρχική ενέργεια, ενέργεια των νεφρών, πηγή και ρίζα της αρχής τον Ουρανού. Πάντοτε όμως εννοεί την Πεμπτουσία.

Η Πεμπτουσία προέρχεται από τους προγόνους. Κατά τη σεξουαλική διέγερση των συντρόφων, από τα πιο εκλεπτυσμένα μέρη της γονικής Πεμπτουσίας αναδύονται οι καυτοί ατμοί, οι οποίοι συνενώνονται στη διάρκεια μιας αλχημικής διαδικασίας σχηματίζοντας το χάος, την άμορφη κατάσταση. Η άμορφη κατάσταση αποκτά τις πολικότητες Γιν και Γιανγκ. Σκοτεινό και φωτεινό. Κρύο και ζεστό. Ύλη και ενέργεια. Σώμα και πνεύμα. Στο ενεργειακό πεδίο που βρίσκεται μεταξύ των δύο πόλων Γιν και Γιανγκ, μέσα από το χάος γεννιούνται τα Δέκα Χιλιάδες Πράγματα. Η Πεμπτουσία ολοκληρώνεται μέσα σε δέκα φεγγάρια (σεληνιακούς κύκλους). Έτσι σχηματίζονται όλες οι πλευρές του παιδιού. Όσο η μέλλουσα Αυτοκράτειρα κατοικεί στο παιδικό παλάτι -τη μήτρα- τρέφεται από το αίμα της μητέρας.

Η τελειοποίηση της Πεμπτουσίας ακολουθεί μυστηριώδεις εσωτερικούς κανόνες, με τον ίδιο τρόπο που σχηματίζονται οι κρύσταλλοι μέσα σε ένα διάλυμα. Όσο λιγότερο κλυδωνίζεται το δοχείο τόσο μεγαλύτεροι και τελειότεροι γίνονται οι κρύσταλλοι: το παιδί αναπτύσσεται ιδανικά μόνο αν το αφήσουμε στην ησυχία του.

Μια μέλλουσα μητέρα δεν πρέπει να αφήνει να τη θυμώνουν και θα κάνει καλά να απαγορεύει κάθε έξωθεν επέμβαση! Η μητέρα μιας μέλλουσας Αυτοκράτειρας πρέπει να αποφεύγει όχι μόνο τις βλαβερές τροφές, το θόρυβο και το στρες, αλλά κυρίως τη συναναστροφή με βλάκες και χυδαίους ανθρώπους. Όταν αυτό είναι αναπόφευκτο, η μητέρα οφείλει να μένει εσωτερικά ανεπηρέαστη από αυτούς. Η Πεμπτουσία μιας Αυτοκράτειρας σχηματίζεται απερίσπαστη.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ
ΜΕΤΑ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ: Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΕΙΡΑ ΒΡΙΣΚΕΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ

Από τη στιγμή που το παιδί παίρνει την πρώτη του ανάσα, αρχίζει το τέλος του Ουρανού. Η Πεμπτουσία έχει τελειοποιηθεί. Το παιδί δε λαμβάνει πια το μητρικό αίμα. Για να δυναμώσει την υλική και την ενεργειακή του βάση θα πρέπει να στηριχτεί στο δικό του μεταβολισμό. Τα αντίστοιχα όργανα είναι το στόμα, ο στόμαχος και ο σπλήνας. Οι Κινέζοι μιλούν για την εξισορροπητική και θρεπτική λειτουργία της Γης, εννοώντας το μεταβολισμό. Η Γη μπορεί να αφομοιώσει τα πάντα και να τα ενσωματώσει στο παιδί.

Αν η Γη είναι δυνατή, η αρμονία ολοκληρώνεται. Ένα τέτοιο παιδί -παρά τις ποικίλες επιρροές και συναισθήσεις- θα βρίσκεται σε αρμονία με τον εαυτό του, θα μεγαλώσει και θα ευδοκιμήσει. ΓΓ αυτό λένε πως η ρίζα του τέλους του Ουρανού βρίσκεται στη Γη.

Μετά τη γέννηση όλες οι ιδιότητες έχουν εγχαραχτεί. Η Πεμπτουσία έχει τελειοποιηθεί, όμως είναι ακόμα πολύ τρυφερή. Το παιδί μεγαλώνει. Πρέπει τώρα λοιπόν να το προστατεύσουμε και να του δώσουμε μια υλική βάση. Η υλική βάση δημιουργείται σιγά σιγά. Αρχικά το στοιχείο της Γης, που εξισορροπεί και αφομοιώνει, είναι ακόμα πολΰ αδύναμο. Το παιδί είναι σε θέση να επεξεργάζεται λίγες μόνο από τις εξωτερικές επιρροές ταυτόχρονα και διαθέτει ελάχιστες δυνάμεις αντίστασης στις εκδηλώσεις επιθετικότητας από το περιβάλλον. Το μεγάλο ψύχος, οι ισχυροί καύσωνες και οι άνεμοι, αλλά και κάθε προσπάθεια άσκησης ελέγχου εκ μέρους των γονιών, θα τραυματίσουν το παιδί βαθιά και οριστικά. ΓΓ αυτό το παιδί χρειάζεται προστασία.

Για να μπορέσει το παιδί να αναπτύξει σιγά σιγά τους δικούς του αμυντικούς μηχανισμούς -στην κινέζικη ιατρική αυτό ορίζεται σαν Μέταλλο- χρειάζεται διαρκώς εύπεπτη τροφή, ζεστασιά, καθαρό αέρα και αγάπη. Η διάρκεια είναι εδώ πολύ σημαντική, καθώς η αδύναμη ακόμα Γη δε μπορεί να συγκεντρώνει στις εποχές της περίσσειας ώστε να έχει στις εποχές της έλλειψης. Κάθε διακοπή στην παροχή τροφής, ζεστασιάς και αγάπης εξασθενεί το παιδί. Όσο πιο δυνατό και ζωηρό είναι, τόσο μεγαλύτερη αντίσταση θα προβάλει σ’ αυτή την εξασθένηση και θα κλαίει. Σύμφωνα με την κινέζικη αντίληψη, ένα παιδί που κλαίει δεν παίζει παιχνιδάκια εξουσίας, όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά παλεύει για τη ζωή του. ΓΓ αυτό οι Κινέζοι πιστεύουν πως ποτέ δεν πρέπει να αφήνουμε ένα παιδί να κλαίει.

Η παιδική ηλικία είναι μια επικίνδυνη περίοδος για την Πεμπτουσία. Σ’ αυτό το διάστημα είναι εύκολο να καταστραφεί το τρυφερό πλασματάκι από υπερβολική πρόσληψη ερεθισμάτων, και το κοριτσάκι γρήγορα θα ξεχάσει πως έχει έρθει στον κόσμο σαν Αυτοκράτειρα. Αν όμως την αφήσουμε στην ησυχία της, τρέφοντας και αγαπώντας την, σεβόμενοι πάντοτε τις επιθυμίες και τις προτιμήσεις της, τότε η μικρή Αυτοκράτειρα θα μεγαλώσει από μόνη της.

Αν οι γονείς αγαπούν πραγματικά το παιδί και ξέρουν να εκτιμούν την εσωτερική του Αυτοκράτειρα, γνωρίζουν ότι μια Αυτοκράτειρα γεννιέται ελεύθερη. Διαθέτει μέσα της όλα όσα χρειάζεται και είναι ήδη ολοκληρωμένη όταν έρχεται στον κόσμο. Θα αποφύγουν να την εκπαιδεύσουν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, σαν ένα δέντρο καλλιεργημένο και περίτεχνα κλαδεμένο. Το θέαμα ενός φράχτη από διακοσμητικές βελανιδιές είναι πολύ λυπηρό σε σύγκριση με μια μεγάλη άγρια βελανιδιά που μεγαλώνει στην ύπαιθρο!

Τόσο μεγάλη είναι και η διαφορά ανάμεσα σε μια Αυτοκράτειρα και σε μια μη Αυτοκράτειρα. Για να μπορέσει να αναπτυχθεί πλήρως ένα δεντράκι χρειάζεται χώμα, νερό, φως από τον ήλιο και προστασία από θύελλες και τραυματισμούς. Για μια νεαρή Αυτοκράτειρα ισχύει ακριβώς το ίδιο. Χρειάζεται να σέβονται τον προσωπικό της χώρο, να λαμβάνει καλή τροφή και να γίνεται αποδεκτή από τους ανθρώπους με αγάπη. Αν λείπει κάτι απ’ όλα αυτά, η ανάπτυξή της δε θα μπορέσει να ολοκληρωθεί.

Σύμφωνα με τις πέντε φάσεις Μεταμόρφωσης (που ονομάζονται και στοιχεία) -Νερό, Ξύλο, Φωτιά, Γη και Μέταλλο- το παιδί χρειάζεται κυρίως τα ακόλουθα τρία πράγματα:
--------------------
«Ο Δρόμος της Αυτοκράτειρας» είναι βασισμένο στη ζωή της μοναδικής Αυτοκράτειρας της Κίνας που πριν από περίπου 1300 χρόνια ξεκίνησε το παραμυθένιο ταξίδι της για να γίνει από παλλακίδα η πιο ισχυρή γυναίκα στην Κίνα. Πιστός της σύμβουλος ήταν ο σοφός σαμάνος και θεραπευτής Σουν Σι – Μιάο, γνώστης και φύλακας των πανάρχαιων μυστικών της γυναικείας σοφίας και δύναμης. Τα ίδια μυστικά που άνοιξαν το δρόμο στη Βου Ζιάο, τη μοναδική Αυτοκράτειρα στην Κινέζικη ιστορία, θα βοηθήσουν και τις σημερινές γυναίκες να βαδίσουν το δικό τους αυτοκρατορικό δρόμο. Η αναγνώστρια Αυτοκράτειρα θα κατά-νοήσει και θα μάθει να χρησιμοποιεί αυτά τα αρχαία μυστικά.

Η Αφροδίτη… βρυχάται – Εντοπίστηκε ενεργή ηφαιστειακή δραστηριότητα

Μία νέα μελέτη επιβεβαιώνει προηγούμενες που δείχνουν ότι η Αφροδίτη, ο κοντινότερος πλανήτης στη Γη, κατά πάσα πιθανότητα είναι ακόμη ενεργή ηφαιστειακά.

Η Αφροδίτη είναι καλυμμένη από ένα πυκνό νέφος, με συνέπεια οι αστρονόμοι να δυσκολεύονται να κάνουν άμεσες παρατηρήσεις και έτσι να βασίζουν τα δεδομένα τους κυρίως σε στοιχεία από ραντάρ και άλλα μήκη κύματος ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας πέρα από το ορατό φως.

Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν ενδείξεις για ροές λάβας στην επιφάνεια του πλανήτη. Τώρα, οι επιστήμονες έχουν σαφέστερες από ποτέ ενδείξεις ότι υπάρχουν μέχρι σήμερα ενεργά ηφαίστεια στην Αφροδίτη, καθώς εντόπισαν ορισμένα καυτά σημεία, όπου παρατηρούνται μεγάλες αλλαγές θερμοκρασίας σε διάστημα λίγων μόνο ημερών. Εκτιμάται ότι οι θερμοκρασιακές μεταβολές οφείλονται στη συνεχιζόμενη ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Η ανάλυση των στοιχείων από το σκάφος Venus Express του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), στο υπέρυθρο μήκος κύματος που μπορεί να διαπεράσει το νέφος πάνω από την επιφάνεια, δείχνει ότι αυτά τα εφήμερα καυτά σημεία καλύπτουν έκταση από ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο έως 200 χλμ., με την θερμοκρασία τους περιοδικά να ξεπερνά τους 825 βαθμούς Κελσίου, πολύ πάνω από τον μέσο όρο των 480 βαθμών για τον πλανήτη.

Όταν η λάβα (εφόσον όντως πρόκειται για λάβα) κρυώνει κάπως, τότε η θερμοκρασία επανέρχεται στα συνήθη επίπεδα. Η σχετική διεθνής μελέτη, με επικεφαλής τον Ε. Β. Σαλίγκιν του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ της Γερμανίας, παρουσιάστηκε στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters».

Τα αποθέματα των υπόγειων υδάτων είναι πολύ λιγότερα από αυτό που πιστεύαμε προειδοποιεί η NASA!

Την εξάντληση των λεγόμενων υπόγειων ταμιευτήρων νερού με ρυθμούς ταχύτερους του αναμενόμενου, καταδεικνύει Έρευνα της Water Resources Research, επιθεώρησης της Αμερικανικής Ένωσης Γεωφυσικής.

Επιστήμονες που χρησιμοποίησαν δεδομένα των δίδυμων δορυφόρων GRACE της NASA, οι οποίοι μετρούν την ένταση του βαρυτικού πεδίου σε όλο τον πλανήτη και εξέτασαν τους 37 μεγαλύτερους υδροφόρους ορίζοντες της Υφηλίου, ανακάλυψαν, ότι οκτώ από αυτούς εξαντλούνται δίχως να αναπληρώνονται με φυσικό τρόπο, ενώ πέντε, συμπεριλαμβανομένης της Κεντρικής Κοιλάδας της Καλιφόρνια, δέχονται πολύ “ισχυρές πιέσεις” χωρίς να αναπληρώνονται επαρκώς.

Σημαντικές πιέσεις δέχονται επίσης οι υδροφόροι ορίζοντες στη Σαουδική Αραβία, την Ινδία, το Πακιστάν και τη βόρεια Αφρική.

Ειδικότερα, η μέγιστη επιβάρυνση καταγράφεται στην Αραβική Χερσόνησο, της οποίας ο υπόγειος ταμιευτήρας αποτελεί σημαντική πηγή νερού για 60 εκατομμύρια ανθρώπους.

Στη δεύτερη θέση, είναι η λεκάνη του Ινδού ποταμού στη βορειοδυτική Ινδία και το Πακιστάν και στην τρίτη θέση η λεκάνη Μούρζουκ-Ντιάντο στη βόρεια Αφρική.

Οι ερευνητές, καταθέτουν την άποψη ότι τα αποθέματα των υπόγειων υδάτων είναι πολύ λιγότερα από αυτό που πιστεύαμε, ενώ επισημαίνουν ότι θα πρέπει να γίνουν επιτόπιες γεωτρήσεις και έρευνες για να διαπιστωθεί το ακριβές μέγεθός τους.

«Πιστεύω ότι θα πρέπει να ερευνούμε τους υδροφόρους ορίζοντες σαν να είχαν την ίδια αξία με τα αποθέματα πετρελαίου» λέει ο Τζέι Φαμιγκλιέτι, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Ιρβάιν και ερευνητής του Εργαστηρίου Αεριοπροώθησης της NASA.

«Χρειάζεται να ανοίγουμε γεωτρήσεις για νερό, με τον ίδιο τρόπο που ανοίγουμε γεωτρήσεις για άλλους πόρους», προειδοποιεί.

Σέντνα: Ο παγωμένος κόσμος που άρπαξε ο Ήλιος

Ο Ήλιος άρπαξε από το άστρο στο οποίο ανήκε τη Σέντνα και την έκανε μέλος του δικού μας ηλιακού συστήματος.

Τον Νοέμβριο του 2003 ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε ένα μεγάλο παγωμένο βράχο στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, πολύ πιο μακριά από τον Πλούτωνα.

Πρόκειται για ένα πλανητοειδές σώμα που ονομάστηκε Σέντνα (Sedna) από το όνομά μιας θεάς των ωκεανών και πιο συγκεκριμένα μιας θεότητας των Εσκιμώων, η οποία σύμφωνα με τον μύθο δημιούργησε τα θαλάσσια πλάσματα της Αρκτικής.

Πρόκειται για το πιο παγωμένο και μακρινό γνωστό αντικείμενο που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο. Η παρουσία της Σέντνα στο ηλιακό μας σύστημα πονοκεφαλιάζει τους επιστήμονες και έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες για την ύπαρξη της.

Μια νέα θεωρία αναφέρει ότι η Σέντνα ανήκε σε ένα άστρο που κάποτε πέρασε από τη διαστημική μας γειτονιά με τον Ήλιο να καταφέρνει να την αρπάξει και να την τοποθετεί στην θέση που βρίσκεται σήμερα.

Η Σέντνα
Ο παγωμένος αυτός βράχος βρίσκεται σε απόσταση περίπου 13 δισ. χλμ. από τον Ηλιο ενώ ο Πλούτωνας βρίσκεται σε απόσταση περίπου 4 δισ. χλμ. από το μητρικό μας άστρο.

Η Σέντνα έχει ελαφρώς μικρότερο μέγεθος από τον Πλούτωνα και το μισό μέγεθος από τη Σελήνη, η διάμετρός της εκτιμάται ότι είναι στα 3/4 αυτής του Πλούτωνα. H θερμοκρασία στη Σέντνα βρίσκεται μόνιμα χαμηλότερα από τους -240 βαθμούς Κελσίου.

Οι θεωρίες
Η Σέντνα βρίσκεται στη ζώνη Κάιπερ, μια περιοχή στα σύνορα του ηλιακού μας συστήματος με αμέτρητους μικρότερους και μεγαλύτερους παγωμένους βράχους. Θεωρείται η δεύτερη μεγάλη ζώνη αστεροειδών του ηλιακού μας συστήματος μετά από εκείνη που βρίσκεται ανάμεσα στον Δία και τον Άρη.

Πρόκειται για σώματα που οι ειδικοί πιστεύουν ότι αποτελούν απομεινάρια από την διαδικασία σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος. Στη ζώνη Κάιπερ υπάρχουν ορισμένα σώματα όπως η Σέντνα η τροχιακή κίνηση των οποίων δεν εξηγείται με τα συμβατικά πλανητικά μοντέλα. Ετσι οι ειδικοί άρχισαν να ρίχνουν στο τραπέζι διάφορες ιδέες.

Μια από αυτές ήταν ότι αυτά τα σώματα βρίσκονταν στο εσωτερικό του ηλιακού μας συστήματος αλλά το καθένα εξ αυτών μπλέχτηκε στις βαρυτικές δυνάμεις ενός πλανήτη που το… εξόρισε στη ζώνη Κάιπερ. Μπορεί για κάποια από αυτά τα σώματα η θεωρία αυτή να ταιριάζει όχι όμως και στην περίπτωση της Σέντνα.

Κάποιοι επιστήμονες πρότειναν μια πιο προωθημένη θεωρία σύμφωνα με την οποία η Σέλντα που βρισκόταν κάπου στο ηλιακό μας σύστημα μπλέχτηκε στις πανίσχυρες βαρυτικές δυνάμεις ενός άστρου που πέρασε κοντά από τη διαστημική μας γειτονιά πριν από περίπου τέσσερα δισ. έτη με αποτέλεσμα να καταλήξει στη ζώνη Κάιπερ έχοντας αυτή την παράξενη τροχιά.

Η αρπαγή
Τώρα ομάδα ερευνητών στο Αστεροσκοπείο Leiden στην Ολλανδία προχωρεί σε μια ακόμη πιο προωθημένη άποψη υποστηρίζοντας ότι η Σέντα δεν ανήκε στο δικό μας σύστημα αλλά ήταν ένα από τα κοσμικά σώματα που συνόδευαν εκείνο το άστρο που πέρασε από κοντά μας.

Σύμφωνα με τη θεωρία που ανέπτυξαν οι ερευνητές το άστρο κατά το πέρασμα του ήρθε σε ένα βαρυτικό μπρα-ντε-φερ με τον Ήλιο. Το περαστικό άστρο τράβηξε κοντά του πολλά σώματα από τη ζώνη Κάιπερ αλλά το ίδιο έκανε και ο Ήλιος αντικαθιστώντας τις απώλειες από τη ζώνη Κάιπερ με σώματα που εκείνος άρπαξε από το περαστικό άστρο.

Ένα από τα σώματα που άρπαξε ο Ήλιος ήταν και η Σέντνα σύμφωνα με τους ερευνητές που δημοσιεύουν τη θεωρία τους στο διαδικτυακό αρχείο επιστημονικών προδημοσιεύσεων «arXiv.org».

Ο Σωκράτης για τη φύση της φιλίας

«Δεν μπορούν λοιπόν να είναι φίλοι, αν δεν εκτιμούν ο ένας τον άλλον»^215b

 

Ο Σωκράτης βρίσκεται σε παρέα νεαρών που περιλαμβάνει και τον Λύσι, ένα συνεσταλμένο και πολύ αγαπητό αγόρι. Τον ρωτάει αν πιστεύει ότι οι γονείς του τον αγαπούν και, άρα, αν θέλουν να είναι ευτυχισμένος. Ο Λύσις φυσικά απαντάει καταφατικά. «Σου φαίνεται όμως πως είναι ευτυχισμένος άνθρωπος εκείνος που υποτάσσεται και δεν μπορεί να κάνει τίποτα απ’ όσα θέλει;»^207e. Ο Λύσις είναι στην ηλικία της εφηβείας και ο Σωκράτης του θυμίζει ότι οι γονείς του δεν τον αφήνουν ελεύθερο να κάνει ό,τι επιθυμεί. Δεν του επιτρέπεται να οδηγήσει το άρμα και την άμαξα του οίκου του, τον ίδιο του τον εαυτό τον εξουσιάζουν οι δάσκαλοί του και ο παιδαγωγός του, και δεν τον αφήνουν να ακουμπήσει ούτε τον αργαλειό, ενώ όλες αυτές τις δουλειές τις κάνουν δούλοι. «Και τους δούλους, όπως φαίνεται, υπολογίζουν περισσότερο από σένα»^208b.

 

Ο Λύσις λέει πως ο λόγος για όλους αυτούς τους περιορισμούς είναι η μικρή του ηλικία, αλλά ο Σωκράτης τον διορθώνει λέγοντάς του ότι είναι λόγω της έλλειψης γνώσης που ο πατέρας του δεν του αναθέτει τέτοιες ευθύνες. Όταν ο πατέρας του πειστεί πως ο γιος του σκέφτεται καλύτερα από τον ίδιο, τότε θα του αναθέσει και την περιουσία του αλλά και τον εαυτό του. «Αν όμως γίνεις σοφός, παιδί μου, θα γίνουν όλοι φίλοι και οικείοι σου, γιατί θα είσαι χρήσιμος κι ενάρετος»^210d. Για τον Σωκράτη η γνώση συνδέεται με την χρησιμότητα και την ευτυχία. Κανένας δεν αγαπάει κανέναν εφόσον είναι άχρηστος. Μέχρι να αποκτηθεί η γνώση λοιπόν, δε φαίνεται να μπορεί να υπάρχει φιλία.

 

Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι από μικρός το μόνο που επιθυμούσε ήταν η απόκτηση φίλων και όχι χρημάτων ή τιμών. Κι όμως, δεν πιστεύει πως έχει καταφέρει ακόμα να αποκτήσει πραγματικούς φίλους κι εκπλήσσεται που βλέπει μια τόσο καλή φιλία μεταξύ του Λύσι και του συνομήλικου Μενέξενου, ο οποίος ήταν επίσης παρών. Οπότε τους ρωτάει για τη φύση της φιλίας για να μπορέσει να την αποκτήσει κι αυτός. Η έννοια της «φιλίας» στην αρχαία Ελλάδα διέφερε από τη σημερινή. «Φιλικά» μεταξύ τους ήταν, εκτός από άνθρωποι, πράγματα, καταστάσεις, ιδιότητες κτλ. Γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται παραδείγματα όπως το άρρωστο σώμα που είναι «φιλικό» προς το φάρμακο, εξ ου και η λέξη «φιλοσοφία». Φυσικά, αυτή η έννοια συμπεριλαμβάνει και τη σημερινή «φιλία» μεταξύ δύο ανθρώπων.

 

«Ποιος από τους δύο γίνεται φίλος του άλλου, αυτός που αγαπάει γίνεται φίλος αυτού που αγαπιέται ή αυτός που αγαπιέται φίλος αυτού ο οποίος αγαπάει – ή σε τίποτα δεν διαφέρει;»^212b. Ο Μενέξενος απαντάει ότι σε τίποτα δε διαφέρει, ότι δηλαδή για να πούμε κάποιον φίλο αρκεί, και πρέπει, ο ένας να αγαπάει τον άλλον. Όταν ο Σωκράτης όμως του φέρνει παραδείγματα από εραστές που ο ένας αγαπάει κάποιον αλλά ο δεύτερος όχι τον πρώτο, και μάλιστα ο δεύτερος μπορεί να τον μισεί, παραδέχεται ότι σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε ότι μεταξύ τους υπάρχει φιλία. Έτσι, η πρόταση παραφράζεται και τώρα λένε «Άρα αυτό που αγαπιέται είναι φιλικό σ’ αυτόν ο οποίος αγαπάει… είτε [αυτός] τον αγαπάει είτε τον μισεί»^213e. Τα μικρά παιδιά, για παράδειγμα, όταν τιμωρούνται από τους γονείς φέρονται σαν να τους μισούν, ενώ αυτοί τα τιμωρούν ακριβώς επειδή τα αγαπούν. Εξ άλλου είναι οι φίλοι μας που θα μας εμποδίσουν να κάνουμε ό,τι θέλουμε σε κάτι που δεν κατέχουμε. Άρα φίλος μου είναι αυτός που εγώ αγαπάω, ενώ εγώ δεν είμαι αναγκαστικά φίλος του, και εχθρός μου είναι αυτός που μισώ, ενώ εγώ δεν είμαι αναγκαστικά δικός του εχθρός. Έτσι όμως, πολλοί αγαπιούνται από εχθρούς και μισιούνται από φίλους, αφού αυτός που εγώ αγαπώ (ο φίλος μου) μπορεί να με μισεί (είμαι εχθρός του)^213a–b.

 

Αυτό φαίνεται παράλογο και στους δύο, οπότε ο Σωκράτης στρέφεται στον Λύσι, και του αναφέρει αυτά που λένε οι ποιητές και οι σοφοί ότι ο όμοιος γίνεται φίλος με τον όμοιό του^214b. Αυτό θα σήμαινε ότι οι καλοί γίνονται φίλοι με τους καλούς και οι κακοί με τους κακούς. «Οι κακοί όμως, πράγμα το οποίο λέγεται γι’ αυτούς, δεν είναι ποτέ όμοιοι ούτε με τους εαυτούς τους, αλλά άστατοι και ανερμάτιστοι»^214c. Έτσι, ο κακός ποτέ δεν γίνεται πραγματικός φίλος ούτε στον καλό ούτε στον κακό. Άρα φίλοι γίνονται μόνο οι καλοί.

 

Και οι καλοί όμως, και όποιοι είναι όμοιοι σε κάτι, δεν χρειάζονται ο ένας τον άλλον, γιατί σε αυτό που είναι καλοί και όμοιοι είναι αυτάρκεις. Όταν κάποιος είναι αυτάρκης σε κάτι, δεν του χρειάζεται αυτό, αφού δεν του λείπει, και άρα δεν το εκτιμά όταν το συναντήσει, και κάποιος που το έχει δεν μπορεί να τον βοηθήσει ως προς αυτό, αφού το κατέχει ήδη. Άρα οι όμοιοι δεν αγαπάνε ο ένας τον άλλον αφού δεν μπορούν να βοηθηθούνε μεταξύ τους, και άρα δεν μπορούν να γίνουν φίλοι. Από τη στιγμή που δεν εκτιμά ο ένας τον άλλον η φιλία είναι αδύνατη. Για παράδειγμα, «όσοι είναι ήδη σοφοί δεν αγαπούν τη σοφία, είτε είναι θεοί είτε άνθρωποι. Ούτε πάλι αγαπούν τη σοφία όσοι έχουν τόση άγνοια, ώστε να είναι κακοί˙ κακός άλλωστε και αμαθής που ν’ αγαπάει τη σοφία δεν υπάρχει»^218a (βλέπουμε άλλη μια φορά τη σύνδεση που κάνει συχνά ο Σωκράτης της γνώσης με την αρετή). Υπολείπονται για να είναι φίλοι της σοφίας (φιλό-σοφοι), αυτοί που δεν είναι ούτε σοφοί ούτε εντελώς αμαθείς, τόσο που να μην ξέρουν καν ότι είναι αμαθείς.

 

Η συζήτηση φτάνει σε αδιέξοδο. Ο Σωκράτης τώρα λέει ότι κάποτε άκουσε κάποιον να λέει ότι, αντίθετα με το προηγούμενο, τα όμοια εχθρεύονται τα όμοιά τους, και μάλιστα αυτός επικαλούνταν τον Ησίοδο που έλεγε ότι «ο κεραμέας τον κεραμέα εχθρεύεται, και ο αοιδός τον αοιδό, και τον φτωχό ο φτωχός»^215c. Τα ανόμοια όμως είναι γεμάτα φιλία, γιατί ο φτωχός έχει ανάγκη τον πλούσιο και ο πλούσιος τις υπηρεσίες του φτωχού, και ο ασθενής τον γιατρό κτλ. «Το εντελώς αντίθετο γίνεται κατ’ εξοχήν φιλικό με το αντίθετό του. Το καθένα δηλαδή επιθυμεί το αντίθετο και όχι το όμοιό του…Άλλωστε το αντίθετο είναι τροφή για το αντίθετό του, ενώ το όμοιο δεν είναι δυνατό ν’ αποκομίσει τίποτε από το όμοιό του»^215e. Κι όμως, ούτε αυτή η οδός φαίνεται να μας οδηγεί κάπου, αφού θα έπρεπε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως πράγματα αντίθετα μεταξύ τους, όπως το δίκαιο με το άδικο, το καλό με το κακό και η εγκράτεια με την ακολασία είναι φιλικά το ένα με το άλλο, πράγμα παράλογο.

 

Ο Σωκράτης μαντεύει ότι η αλήθεια είναι πως το ωραίο και καλό είναι φιλικό αυτού που δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό. Και εφόσον τα όμοια δεν γίνονται φιλικά μεταξύ τους -και το κακό με κανένα- αυτό που δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό μπορεί μόνο με το καλό ή αγαθό να είναι φιλικό.^216e Για παράδειγμα, ένα σώμα που είναι απολύτως υγιές δεν είναι φιλικό με τον γιατρό, γιατί δεν τον χρειάζεται. Το σώμα που είναι απόλυτα άρρωστο («κακό», το οποίο δηλαδή είναι σε σημείο που η αρρώστια το έχει καταλάβει και δεν υπάρχει γιατρειά) επίσης δεν τον χρειάζεται, αφού δεν μπορεί να το γιατρέψει. Το σώμα μας όμως συνήθως δεν βρίσκεται σε αυτές τις απόλυτες καταστάσεις. Δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, και χρειάζεται τον γιατρό όταν αρρωσταίνει, γι’ αυτό είμαστε φίλοι της Ιατρικής, που μας γιατρεύει. Κανένας υγιής δεν γίνεται φίλος του γιατρού εξαιτίας της υγείας του. Αντίθετα, ο άρρωστος εξαιτίας της ασθένειας.

 

Άρα κάτι που δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό (σώμα), γίνεται φιλικό με κάτι καλό (ιατρική), εξαιτίας της παρουσίας του κακού (ασθένεια).

 

Το ούτε καλό ούτε κακό είναι φιλικό προς το καλό πριν να επικρατήσει μέσα του το κακό και το μετατρέψει αυτό το ίδιο σε κακό, γιατί τότε, όντας κακό, δεν θα είναι φιλικό με τίποτα. Κι αυτό γιατί είναι ανάλογα με την κατάσταση που κάποια πράγματα αποκτούν ή όχι κάποιες ιδιότητες. Όπως και αν κάποιος βάψει με ψιμύθιο τα ξανθά μαλλιά, αυτά θα μοιάζουν άσπρα λόγω της παρουσίας του λευκού, αλλά δεν θα γίνουν άσπρα. Αν όμως έρθουν τα γηρατειά, τότε θα γίνουν άσπρα, λόγω της παρουσίας του λευκού. Αντίστοιχα, λόγω της παρουσίας του κακού, άλλα πράγματα γίνονται κακά, ενώ άλλα, ανάλογα με την παρούσα κατάσταση, δεν γίνονται. Όσον αφορά κάτι που δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, και η παρούσα κατάσταση είναι το κακό, αλλά αυτό δεν έχει μετατραπεί ακόμα σε κακό, είναι αυτή ακριβώς η κατάσταση της εμφάνισης του κακού που το κάνει να επιθυμεί το καλό. Αν η κατάσταση το μετατρέψει σε κακό, τότε δεν θα επιθυμεί πλέον το καλό. Τέλος, φίλος είναι κάποιος προς κάτι, και για κάποιο λόγο. Η φιλία δηλαδή έχει αντικείμενο, το οποίο διαφέρει από τον σκοπό της. Ο ασθενής είναι φίλος της ιατρικής με σκοπό να αποκτήσει υγεία.

 

Άρα αυτό που δεν είναι κακό ή καλό (σώμα) γίνεται φιλικό σε κάτι καλό (ιατρική) λόγω του κακού (ασθένεια), και εξαιτίας κάποιου άλλου καλού (υγεία).

 

Η υγεία είναι κάτι φιλικό εξαιτίας κάποιου πράγματος, το οποίο είναι επίσης φιλικό. Και εκείνο εξαιτίας κάποιου άλλου φιλικού πράγματος. Πρέπει «να φτάσουμε σε κάποια αρχή, η οποία δεν θα μας ξαναφέρει σε άλλο φιλικό πράγμα, αλλά θα μας οδηγήσει σε κείνο που είναι το πρωταρχικό φιλικό, εξαιτίας του οποίου και όλα τα άλλα λέμε ότι γίνονται φιλικά»^219d. Πρέπει δηλαδή να δούμε πέρα από τις απεικονίσεις του φιλικού και να βρούμε το πραγματικά φιλικό.

 

Για παράδειγμα, ο πατέρας που αγαπά τον γιο του, αν ο γιος πιει κώνειο και η μόνη γιατρειά είναι το κρασί, τότε θα εκτιμήσει και θα αγαπήσει το κρασί και το αγγείο που το φέρει, όχι για άλλο λόγο, παρά για το ότι αυτά θα βοηθήσουν στο να σωθεί ο γιος του, δηλαδή για τον σκοπό που θα επιτελέσουν. Κατά τον ίδιο τρόπο, δεν αγαπάμε το ασήμι και τον χρυσό, αλλά εκείνα που αποδεικνύεται ότι εξαιτίας τους δημιουργούνται το ασήμι και ο χρυσός. Δεν είναι δηλαδή ότι αγαπάμε τον χρυσό, αλλά αυτά που μπορούμε να αγοράσουμε με αυτόν, το αίσθημα ασφάλειας που δίνει ο πλούτος κτλ.^220a

 

Άρα καθετί που αποκαλούμε φιλικό είναι φιλικό επειδή οδηγεί σε αυτό που είναι πραγματικά φιλικό. Οι λεγόμενες φιλίες καταλήγουν σε αυτό που είναι όντως φιλικό. Το πραγματικά φιλικό λοιπόν δεν γίνεται φιλικό για χάρη κάποιου άλλου φιλικού.

 

Το καλό όμως, είναι φιλικό; Αν εξαφανιστεί το κακό τι θα συμβεί; Έχουμε αναφέρει τρία γένη. Το καλό, το κακό, και το ούτε καλό ούτε κακό. Αν εξαφανιστεί το κακό, και δεν αγγίζει ούτε το σώμα ούτε την ψυχή ούτε τίποτα άλλο, το αγαθό δεν θα μας χρησιμεύει σε τίποτα. Το αγαθό (φάρμακο) μας χρησιμεύει και το εκτιμάμε μόνο λόγω της παρουσίας του κακού (ασθένεια) και για χάρη του καλού (υγεία). Αν δεν υπάρχει ασθένεια, δεν χρειαζόμαστε φάρμακο, αφού έχουμε ήδη υγεία, και άρα δεν το εκτιμάμε και δεν το αγαπάμε. Γιατί το μόνο που μπορεί να μας προσφέρει το καλό είναι να διώξει το κακό, και δεν μας ωφελεί από μόνο του με κάποιον άλλον τρόπο.^220a–d

 

Αν όμως εξαφανιστούν όλα τα κακά, θα εξαφανιστεί και η πείνα, για παράδειγμα; Όχι, γιατί η πείνα είναι άλλοτε βλαβερή και άλλοτε όχι βλαβερή. Είναι βλαβερή όταν προκαλεί λαιμαργία, αλλά ωφελεί αυτόν που πεινάει, όταν του θυμίζει να τραφεί για να συνεχίσει να ζει υγιείς. Άρα, ακόμα και να εξαφανιστεί το κακό, δεν θα συμπαρασύρει μαζί του όλες τις ανθρώπινες επιθυμίες, αφού μεταξύ τους υπάρχουν και ωφέλιμες. Έχουμε παραδεχτεί όμως ότι φιλικά είναι αυτά που επιθυμούνται για κάποιον λόγο, και ότι αυτοί που δεν είναι ούτε καλοί ούτε κακοί επιθυμούν το καλό εξαιτίας του κακού. Τώρα όμως που μιλάμε για την εξαφάνιση του κακού, αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν ακόμα επιθυμίες, και άρα φιλίες. Άρα πρέπει να υπάρχει και κάποιος άλλος τρόπος να δημιουργούνται φιλίες, πέραν της ύπαρξης του κακού, κάτι που προηγουμένως μας διέφυγε.

 

Εκείνο που επιθυμεί κάποιος γίνεται φιλικό αυτού που έχει μια ανάγκη, και είναι κάτι που του έχει αφαιρεθεί. Άρα η επιθυμία, η φιλία και ο έρωτας έχουν σχέση με κάτι που μας ήταν οικείο και μας αφαιρέθηκε. Δύο άνθρωποι που είναι μεταξύ τους φίλοι έχουν ο ένας προς τον άλλον φυσικό σύνδεσμο, και ταιριάζουν είτε στην ψυχική διάθεση είτε στον χαρακτήρα είτε στην ψυχή είτε στη μορφή. «Το εκ φύσεως οικείο δημιουργεί κατ’ ανάγκη τη φιλία»^222a. Αλλά πρέπει το οικείο να είναι κάτι διαφορετικό από το όμοιο, αφού είπαμε πως το όμοιο δεν μπορεί να επιθυμεί το όμοιό του, άρα ούτε να είναι φιλικό απέναντί του.

 

Και πώς θα εντοπίσουμε τι είναι το οικείο; Ο Σωκράτης παρουσιάζει δύο ενδεχόμενα. Μήπως το καλό είναι οικείο σε όλα τα γένη, και το κακό ξένο σε όλα, ή μήπως το καλό είναι οικείο στο καλό, το κακό στο κακό, και το ούτε καλό ούτε κακό σε αυτό που επίσης δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό; Ο Σωκράτης και οι συνδιαλεγόμενοί του συμφωνούν με το δεύτερο ενδεχόμενο. Έτσι όμως, προκύπτει πως ο κακός θα είναι εξίσου φίλος του κακού, και ο άδικος του άδικου, όσο και ο καλός θα είναι φίλος του καλού, αφού όλοι αυτοί θα επιθυμούν εξίσου το οικείο τους, και άρα θα είναι φίλοι απέναντί του. Αυτό όμως δεν μπορεί να ισχύει, αφού έχουμε ήδη συμφωνήσει ότι οι κακοί δεν μπορούνε να είναι φίλοι κανενός.

 

Οι συνομιλητές έφτασαν σε άλλο ένα αδιέξοδο. Και ενώ ο Σωκράτης ήθελε να απευθυνθεί στους γηραιότερους που ήταν παρόντες για κάποια συμβουλή, σταμάτησαν τη συζήτηση καθώς οι παιδαγωγοί του Μενέξενου και του Λύσιδος ήρθαν και τους πήραν για το σπίτι. Ο Σωκράτης θεωρεί ότι γελοιοποιηθήκανε όλοι μαζί, καθώς «θα πουν δηλαδή τούτοι εδώ φεύγοντας ότι θέλουμε να είμαστε φίλοι μεταξύ μας…και δεν μπορέσαμε ακόμα να βρούμε τι είναι φίλος»^223b.

 

Ο διάλογος Λύσις, ή περί φιλίας είναι από τους πλατωνικούς διαλόγους που δεν καταλήγουν σε κάποιο συμπέρασμα αναφορικά με το θέμα συζήτησης, και ο Σωκράτης αφήνει τους συνομιλητές του, το ακροατήριο και, πλέον, τους αναγνώστες να καταλήξουν μόνοι τους στα δικά τους συμπέρασμα ή να συνεχίσουν τον συλλογισμό. Τι πιο συνεπές από κάποιον που δήλωνε ότι δεν γνωρίζει ο ίδιος τίποτα ιδιαίτερο, και ότι το μόνο που μπορούσε να κάνει είναι να εκμαιεύει ιδέες από άλλους με το ανακριτικό μυαλό του;

 

Πρόβλημα προέκυψε στον διάλογο όταν εικάστηκε η εξαφάνιση του κακού από τον κόσμο. Ακόμα και τότε συνεχίζουν να υπάρχουν επιθυμίες και άρα φιλίες, άρα το προηγούμενο συμπέρασμα ότι φιλίες υπάρχουν χάρη στην παρουσία του κακού γίνεται άτοπο.

 

Επιθυμίες υπάρχουν επειδή υπάρχουν ανάγκες. Μήπως και η ανάγκη είναι κάτι κακό; Όταν ο Σωκράτης μιλάει για την «όχι κακή επιθυμία» της πείνας, αποφεύγει να την ονομάσει «καλή πείνα»˙ εξ άλλου, μπορεί μεν η πείνα αυτή να μας ωφελεί αφού αποβλέπει στην αναζωογόνησή μας, αλλά από την άλλη δημιουργεί μια ανάγκη που θα μπορούσε, και μάλλον θα ήταν προτιμότερο, να λείπει, αφού εισάγει κάποιες υποχρεώσεις και ευθύνες στη ζωή μας. Εξαιτίας αυτών των υποχρεώσεων και ευθυνών, οι ανάγκες του σώματος και της ψυχής, περιορίζουν την ελευθερία μας. Αν κατά αυτόν τον τρόπο θεωρήσουμε ότι η ανάγκη είναι «κακό», τότε το αδιέξοδο της συζήτησης εξαφανίζεται, καθώς με την εξαφάνιση του κακού, θα χανόταν και η ανάγκη, και άρα η επιθυμία και η φιλία, οπότε θα μας αρκούσε το συμπέρασμα ότι φιλία δημιουργείται όταν εμφανίζεται το κακό.

 

Ο Σωκράτης δεν θα μπορούσε να δεχτεί κάτι τέτοιο˙ σύμφωνα με αυτόν οι επιθυμίες είναι «ούτε καλές ούτε κακές». Τι θα σήμαινε εξ άλλου να αρνηθούμε ως κακή κάθε ανάγκη/επιθυμία; Επιθυμία είναι και το να θέλουμε να γίνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε˙ να γίνουμε «μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας». Η έννοια του «οικείου» έτσι, διαβάζεται όχι σαν κάτι που μας είναι συγγενές και μας έχει αφαιρεθεί, αλλά σαν κάτι που θα μπορούσαμε να έχουμε ή να γίνουμε, αλλά δεν το έχουμε ακόμα. Επιθυμούμε κάποιο επάγγελμα, να βρούμε σύντροφο, να κάνουμε ένα ταξίδι.

 

Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να πει ότι επιθυμούμε να βρούμε σύντροφο για να απολέσσουμε τη μοναξιά. Αυτή όμως είναι κάτι κακό, που είπαμε ότι εξαφανίστηκε. Έτσι, είτε πρέπει να παραδεχτούμε ότι φτάσαμε σε άλλο ένα αδιέξοδο είτε να ανασκευάσουμε τον Σωκράτη. Γιατί αν θεωρήσουμε ότι η συντροφιά είναι πάντα το αντίθετο της μοναξιάς, και γενικότερα το καλό αντίθετο του κακού, τότε τι μπορεί να εννοούσε όταν μίλησε για εξαφάνιση του κακού, χωρίς εξαφάνιση του καλού; Και τι είναι το «ούτε καλό ούτε κακό» παρά αυτό που αποτελείται από «καλά» και από «κακά»; Η εξαφάνιση του κακού λοιπόν θα έπρεπε να σημαίνει την εξαφάνιση και των τριών γενών, και άρα την εξαφάνιση όλης της ανθρώπινης εμπειρίας. Γιατί οι ανάγκες που γεννούν επιθυμίες και η ικανοποίηση αυτών των επιθυμιών, με την απόλαυση που ακολουθεί, είναι βασικά στοιχεία της ανθρώπινης κατάστασης. Μόνο οι θεοί δεν επιθυμούν.

 

Εξ άλλου, στο παράδειγμά του, όταν στο σώμα εμφανίζεται το κακό (η ασθένεια) το μόνο που μπορεί να συμβεί, που θα κάνει το σώμα να επιθυμεί κάτι για να αποκτήσει την υγεία, είναι ακριβώς η αφαίρεση μίας έκφανσης αυτής της κατάστασης υγείας του. Αν κάποιος αρχίσει να χάνει την όρασή του (αφαίρεση του οικείου), αυτό θα συμβαίνει εξαιτίας κάποιας ασθένειας ή πάθησης (παρουσία του κακού). Και αυτό που θα συμβαίνει στον ασθενή θα είναι αυτό ακριβώς, θα χάνει την όραση που είναι φυσιολογικό να έχει, θα αφαιρείται δηλαδή αυτό που του είναι οικείο λόγω της εμφάνισης του κακού. Το να πούμε ότι «εμφανίζεται το κακό» ή ότι «αφαιρείται το οικείο», είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

 

Δεδομένου φυσικά ότι η εξαφάνιση του κακού δεν είναι κάτι στο οποίο μπορούμε να αποβλέπουμε στην πρακτική μας εμπειρία, μας αρκεί το συμπέρασμα του Σωκράτη μέχρι εκείνο το σημείο. Το ότι δηλαδή είναι η παρουσία του κακού που μας έλκει στο καλό και δημιουργεί φιλίες. Ο κάθε ένας από μας, που είναι «ούτε καλός ούτε κακός», σε ό,τι είναι κακός, ή στον βαθμό που είναι κακός, επιθυμεί το καλό του άλλου, στον βαθμό που το κατέχει, για να μετριάσει το δικό του κακό. Η φιλία δημιουργείται από τις ατέλειές μας, αφού χάρη σε αυτές εκτιμούμε τις αρετές του άλλου.

 

Πλάτων – Λύσις (ή περί φιλίας)