Πέμπτη 13 Ιουλίου 2023

O Σχηματισμός των λέξεων στην Αρχαία Ελληνική γλώσσα

ΙΙ. Σε άλλα σύνθετα

§ 136. Σχετικά με την αναλογική μεταφορά της απόληξης του α΄ συνθετικού από τα πτωτικά σύνθετα πρβ. § 4 για τα θεόσ-δοτος, Λυκόσ-ουρα και ἀνδρεϊ-φόντης, § 5 για τα πυρι-ήκης, πυρί-παις [1] και ἀρει-θύσανος.

Και τα επιρρηματικά α΄ συνθετικά μπορεί να υποστούν μεταβολή της απόληξής τους:

ὀπισθο-φύλακες (κλασ.) 'οπισθοφυλακή' (ὄπισθε), πρβ. προ-φύλακες (κλασ.) 'εμπροσθοφυλακή' (πρό)·

ἀγχέ-μαχος (Όμ., που γνωρίζει όμως μερικά σύνθετα με το ἀγχι-) 'εκ του σύνεγγυς μαχόμενος' (ἄγχι) προφανώς κατά το αντίθετό του Τηλέ-μαχος· το ἀγχι-μαχητής (Όμ.) μπόρεσε να διατηρήσει το -ι- του, επειδή δεν θύμιζε τόσο έντονα το Τηλέ-μαχος.

§ 137. Σχετικά με τη μεταξύ τους ανάμειξη του -ε- του τύπου ἀρχέ-κακος (§ 75) και του -ι- ή -σι- του τύπου τερψί-μβροτος (§ 79) μπορούν να βοηθήσουν τα ακόλουθα παραδείγματα: Στον Όμηρο κυριαρχεί το ἀρχε- (πρβ. § 115)· στη συνέχεια εμφανίζεται ανταγωνιστικά το ἀρχι-, για να επικρατήσει τελικά· η αιτία της μεταβολής είναι άγνωστη. Το ἀμβολι-εργός 'που αναβάλλει τη δουλειά, οκνηρός' (Ησίοδος) από το ἀμβολή 'αναβολή' (Πίνδαρος) ενδέχεται να οφείλει το ι του σε ένα αντώνυμο όπως το ἀνυσι-εργός 'που επισπεύδει τη δουλειά' (Θεόφραστος), ίσως και στην ανάμνηση του ἀμβολίη (= ἀμβολή· Απολλώνιος Ρόδιος και Παλατινή Ανθολογία). Τα σύνθετα με το ἀλέξειν ως α΄ συνθετικό δεν έχουν το αναμενόμενο *ἀλεξε- κατά τον τύπο ἀρχέ-κακος, παρά ἀλεξι- (ἀλεξί-κακος 'που αποτρέπει το κακό' ήδη στον Όμηρο), που βασίζεται στον τύπο τερψί-μβροτος, παρότι το -σ-του ἀλέξειν ανήκει στο ρηματικό θέμα. Για το 'αυτός που αρχίζει το τραγούδι' ο Στησίχορος λέει ἀρχεσί-μολπος· η συνύπαρξη των τανυ-πτέρυξ (Όμ.), τανύ-πτερος (Ησίοδος) 'με ανοιγμένα φτερά' και τανυσί-πτερος (Όμ.) 'ανοίγοντας τα φτερά' και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις μπορεί να έδωσαν την εντύπωση ότι η προσθήκη του -σι-είναι χωρίς σημασία. Με -σε- αντί για -σι- ἀ-κερσε-κόμης (Όμ.) 'ακούρευτος' και περσέ-π(τ)ολις (Αριστοφ., Αισχύλ.) 'που καταστρέφει πόλεις'.

§ 138. Επειδή το φιλο- και τα συγγενικά (§ 76 κεξξ.) θεωρούνταν ρηματικά, το -ο-μπόρεσε να παρεισφρήσει ακόμη και σε ρηματικά σύνθετα με το -σι-: λειψό-θριξ (Αιλιανός) 'που έχασε τα μαλλιά του' (πρβ. λ(ε)ιπο- στο λ(ε)ιπό-ψυχος! § 78), λειψο-σέληνον (Διοσκουρίδης) 'περίοδος νέας σελήνης' και αὐξο-σέληνον (Παλατινή Ανθολογία) 'το γέμισμα του φεγγαριού'· στρεψο-δικεῖν (Αριστοφ.) 'που διαστρέφει το δίκαιο', ὀρσο-τριαίνης (Πίνδαρος) 'που σείει την τρίαινα'. Κάτι τέτοιο επιτρέπουν πολύ περισσότερο τα κύρια ονόματα· εδώ εναλλάσσονται εντελώς αυθαίρετα τα Φαινι-, Φαινε-, Φαινο-, Τηλε-, Τηλι-, Τηλο- κτλ.· υπάρχει μάλιστα και Πρωτεσι- δίπλα στο Πρωτο-.
----------------------
[1] πυρ- δες § 127, πυρο-· το πῠρο- φαίνεται ότι κατόρθωσε να εισαχθεί πιο δύσκολα, επειδή θύμιζε το πῡρο- 'σιτάρι'.

Αγγίζοντας το Ιερό

Καθώς ξυπνάς μέσα στο πρωινό
κι αντικρύζεις το "που", το "τι" και το "γιατί",
το "πότε" και το "πως",
που υφαίνουν το σχήμα του κόσμου,
στάσου μια στιγμή κι αναρωτήσου...

Αλήθεια! που θα τραβήξεις την γραμμή
που χωρίζει την Πραγματικότητα από το όνειρο;
και πως θα μάθεις να αναπνέεις τον αέρα της Αλήθειας
κι όχι την μολυσμένη σκόνη
της φαντασίωσης;

Καθώς ξυπνάς μέσα στο πρωινό...
άφησε τον "Ήλιο" να υψωθεί μέσα σου κι η ομίχλη θα διαλυθεί,
τα σχήματα κι οι εικόνες θα χάσουν την υπόστασή τους,
η "πρωινή δροσιά", ύστατη ουσία των πραγμάτων,
θα χαθεί στο έδαφος του μυαλού σου...

Στην θάλασσα των λογισμών οι "σειρήνες" έχουν κοιμηθεί,
η γραμμή του ορίζοντα σβήνει στο "Άπειρο",
όλα γίνονται "Ένα",
μόνο το "ΕΡΕΒΟΚΤΟΝΟ Φως" απλώνεται παντού,
σε ολόκληρη την δημιουργία.

Καθώς ξυπνάς μέσα στο πρωινό...
δεν υπάρχει χρόνος, δεν υπάρχει εδώ ή εκεί,
όλα βυθίζονται μέσα στην "Αιωνιότητα"
και συγχωνεύονται μαζί Της,
αγγίζεις το Ιερό.

Θεωρία της Φωτεινής Ενότητας

Στο βασίλειο του μυστικισμού, η Θεωρία της Φωτεινής Ενότητας επιχειρεί να εξηγήσει την τελική σύνδεση μεταξύ του ατομικού εαυτού, της συλλογικής συνείδησης και της Θείας Πηγής. Μέσα από μια διαδικασία πνευματικής αφύπνισης, κάποιος ξεπερνά τους περιορισμούς του φυσικού κόσμου, ενσωματώνοντας το άπειρο φως που διαπερνά όλη τη δημιουργία. Αυτή η θεωρία βασίζεται σε μερικές θεμελιώδεις αρχές:

Η Φωτεινή Πηγή

Υπάρχει μια θεϊκή παρουσία, που αναφέρεται ως η Φωτεινή Πηγή, που χρησιμεύει ως η αρχή και ο συντηρητής κάθε ύπαρξης. Αυτή η οντότητα εκδηλώνεται ως καθαρό φως και ενέργεια, απείρως ισχυρή και παντογνώστης.

1. Η Φωτεινή Πηγή πιστεύεται ότι είναι η απόλυτη πηγή όλης της δημιουργίας, που υπάρχει πέρα από το χρόνο και το χώρο. Η εκδήλωσή της ως καθαρό φως και ενέργεια θεωρείται σύμβολο της απεριόριστης δύναμης και γνώσης της.

2. Οι μυστικιστές πιστεύουν ότι η Φωτεινή Πηγή δεν είναι μια θεότητα που πρέπει να λατρεύεται, αλλά μάλλον μια δύναμη που πρέπει να γίνει κατανοητή και να ευθυγραμμιστούμε μαζί της. Μέσω του διαλογισμού και της πνευματικής πρακτικής, μπορεί κανείς να αξιοποιήσει αυτή τη θεϊκή παρουσία και να αποκτήσει πρόσβαση στην απέραντη σοφία της.

3. Η Φωτεινή Πηγή θεωρείται επίσης ως μια ενοποιητική δύναμη που συνδέει όλα τα όντα και τα πράγματα στο σύμπαν. Οι μυστικιστές πιστεύουν ότι αναγνωρίζοντας αυτή τη διασύνδεση, μπορούμε να υπερβούμε τα ατομικά μας εγώ και να βιώσουμε μια βαθύτερη αίσθηση ενότητας με όλη τη δημιουργία.

4. Μερικοί μυστικιστές πιστεύουν ότι η Φωτεινή Πηγή δεν είναι απλώς η αρχή και ο συντηρητής κάθε ύπαρξης, αλλά και ο απόλυτος προορισμός. Βλέπουν το ταξίδι της ψυχής ως μια επιστροφή σε αυτή τη θεϊκή πηγή, όπου μπορεί να συγχωνευθεί με το άπειρο φως και ενέργεια του σύμπαντος.

5. Η έννοια της Φωτεινής Πηγής ήταν παρούσα σε πολλές πνευματικές παραδόσεις σε όλη την ιστορία, συμπεριλαμβανομένου του Ινδουισμού, του Βουδισμού και του Γνωστικισμού. Ενώ οι ιδιαιτερότητες μπορεί να διαφέρουν, η υποκείμενη ιδέα μιας θεϊκής παρουσίας που υπερβαίνει όλα τα όρια παραμένει μια ισχυρή και διαρκής μυστικιστική πεποίθηση.

Ο κατακερματισμένος εαυτός

Κάθε άτομο είναι μια μοναδική έκφραση της Φωτεινής Πηγής, ένα κομμάτι του άπειρου φωτός της. Ως εκ τούτου, κάθε άτομο κρατά μέσα του μια ιερή σπίθα, μια σύνδεση με τη θεία ουσία.

1. Η θεωρία του κατακερματισμένου εαυτού υποστηρίζει ότι κάθε άτομο είναι μια εκδήλωση της θεϊκής ουσίας, ένα κομμάτι του άπειρου φωτός της. Αυτή η ιερή σπίθα μέσα μας μας συνδέει με τη Φωτεινή Πηγή και μας εμποτίζει με μια αίσθηση σκοπού και νοήματος στη ζωή.

2. Αυτή η θεωρία υποδηλώνει ότι η ανθρώπινη εμπειρία είναι εμπειρία κατακερματισμού, καθώς μας χωρίζουν από τη θεία ουσία τα φυσικά μας σώματα και οι περιορισμοί του μυαλού μας. Ωστόσο, μέσω πνευματικών πρακτικών όπως ο διαλογισμός και η προσευχή, μπορούμε να αρχίσουμε να επανασυνδεόμαστε με αυτή την ουσία και να βιώσουμε μια αίσθηση ενότητας με το σύμπαν.

3. Η θεωρία του κατακερματισμένου εαυτού υπονοεί επίσης ότι κάθε άτομο έχει έναν μοναδικό ρόλο να παίξει στο μεγάλο σχέδιο των πραγμάτων, καθώς ο καθένας από εμάς φέρει μια διαφορετική πτυχή της θεϊκής ουσίας μέσα μας. Αγκαλιάζοντας την ατομικότητά μας και εκφράζοντας τον αληθινό μας εαυτό, μπορούμε να συνεισφέρουμε στο μεγαλύτερο καλό και να βοηθήσουμε στη δημιουργία ενός πιο αρμονικού κόσμου.

4 . Αυτή η μυστικιστική θεωρία έχει επιπτώσεις στο πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, καθώς υποδηλώνει ότι κάθε άτομο είναι εγγενώς πολύτιμο και αξίζει σεβασμό και συμπόνια. Μας προσκαλεί επίσης να εξερευνήσουμε τις πνευματικές διαστάσεις της ζωής μας και να αναζητήσουμε τρόπους σύνδεσης με τη θεία ουσία μέσα μας.

Η ψευδαίσθηση του χωρισμού

Ο φυσικός κόσμος, με όλους τους περιορισμούς του, δημιουργεί την ψευδαίσθηση του διαχωρισμού μεταξύ των ατόμων και της Φωτεινής Πηγής. Οι εμπειρίες του χρόνου, του χώρου και της ύλης χρησιμεύουν για να συσκοτίζουν την αληθινή φύση της ύπαρξης, παγιδεύοντας τα άτομα μέσα στα όρια των δικών τους αντιλήψεων.

1. Η Φωτεινή Πηγή είναι η απόλυτη πραγματικότητα, μια μοναδική οντότητα που διαπερνά όλη την ύπαρξη. Είναι η πηγή όλης της δημιουργίας και η αρχή όλης της ζωής.

2. Η ψευδαίσθηση του χωρισμού προκύπτει από τους περιορισμούς του φυσικού κόσμου. Ο χρόνος, ο χώρος και η ύλη δημιουργούν όρια που συσκοτίζουν την αληθινή φύση της πραγματικότητας.

3. Η μυστικιστική θεωρία υποστηρίζει ότι όλα τα άτομα συνδέονται με τη Φωτεινή Πηγή και ότι αυτή η σύνδεση μπορεί να ενισχυθεί μέσω πνευματικών πρακτικών όπως ο διαλογισμός και η προσευχή.

4. Υπερβαίνοντας τους περιορισμούς του φυσικού κόσμου, τα άτομα μπορούν να βιώσουν μια βαθύτερη σύνδεση με τη Φωτεινή Πηγή και να αποκτήσουν εικόνα για την αληθινή φύση της ύπαρξης.

5. Η μυστικιστική θεωρία προτείνει επίσης ότι ο φυσικός κόσμος δεν είναι η μόνη πραγματικότητα, και ότι υπάρχουν άλλες διαστάσεις και επίπεδα ύπαρξης που είναι προσβάσιμα μέσω πνευματικών πρακτικών.

6. Τελικά, η μυστικιστική θεωρία υποστηρίζει ότι ο σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης είναι να αφυπνιστεί στην αληθινή φύση της πραγματικότητας και να καλλιεργήσει μια βαθύτερη σύνδεση με τη Φωτεινή Πηγή.

Το μονοπάτι της αφύπνισης

Για να ξεπεράσει κανείς την ψευδαίσθηση του χωρισμού και να επανασυνδεθεί με τη Φωτεινή Πηγή, πρέπει να ξεκινήσει ένα μονοπάτι πνευματικής αφύπνισης. Αυτό το ταξίδι περιλαμβάνει την αυτοανακάλυψη, τον εσωτερικό προβληματισμό και την καλλιέργεια μιας βαθύτερης κατανόησης της διασύνδεσης όλων των πραγμάτων.

1. Η Θεωρία της Κοσμικής Συνείδησης: Αυτή η μυστικιστική θεωρία προτείνει ότι το σύμπαν είναι εμποτισμένο με μια θεϊκή συνείδηση που διαπερνά όλα τα πράγματα. Στηριζόμενος σε αυτή την κοσμική συνείδηση μέσω του διαλογισμού και της πνευματικής πρακτικής, μπορεί κανείς να επιτύχει μια κατάσταση φώτισης και υπέρβασης.

2. Η Θεωρία της Θείας Ενότητας: Σύμφωνα με αυτή τη μυστικιστική θεωρία, όλες οι θρησκείες και οι πνευματικές παραδόσεις τελικά δείχνουν προς την ίδια θεία αλήθεια. Αγκαλιάζοντας τα κοινά νήματα που διατρέχουν όλα τα συστήματα πεποιθήσεων, μπορεί κανείς να καλλιεργήσει μια βαθύτερη αίσθηση ενότητας και σύνδεσης με όλα τα όντα.

3. Η Θεωρία της Υπερβατικής Αγάπης: Αυτή η μυστικιστική θεωρία θέτει ότι η αγάπη είναι η θεμελιώδης δύναμη που βρίσκεται κάτω από κάθε ύπαρξη. Καλλιεργώντας μια βαθιά αίσθηση αγάπης και συμπόνιας για όλα τα όντα, μπορεί κανείς να ξεπεράσει τους περιορισμούς του εγώ και να συνδεθεί με τη θεία πηγή όλης της δημιουργίας.

4. Η Θεωρία της Πνευματικής Εξέλιξης: Αυτή η μυστικιστική θεωρία υποστηρίζει ότι η πνευματική ανάπτυξη είναι μια συνεχής διαδικασία που περιλαμβάνει την απόρριψη παλαιών προτύπων και πεποιθήσεων και την υιοθέτηση νέων επιπέδων συνείδησης και επίγνωσης. Συμμετέχοντας σε πνευματικές πρακτικές όπως ο διαλογισμός, η γιόγκα ή η προσευχή, τα άτομα μπορούν να επιταχύνουν την πνευματική τους εξέλιξη και να επιτύχουν μεγαλύτερα επίπεδα φώτισης.

5. Η Θεωρία της Ιερής Γεωμετρίας: Σύμφωνα με αυτή τη μυστικιστική θεωρία, οι αριθμοί, τα σχέδια και τα σχήματα που βρίσκονται στη φύση και σε ολόκληρο το σύμπαν είναι διαποτισμένα με θεϊκή σημασία. Μελετώντας και διαλογιζόμενοι πάνω σε αυτές τις ιερές γεωμετρίες, μπορεί κανείς να αξιοποιήσει τις υποκείμενες πνευματικές δυνάμεις που κυβερνούν τον κόσμο.

Η Ιερή Ένωση

Καθώς κάποιος προχωρά κατά μήκος του μονοπατιού της αφύπνισης, τα όρια μεταξύ του εαυτού, της συλλογικής συνείδησης και της Φωτεινής Πηγής αρχίζουν να διαλύονται. Το άτομο συνειδητοποιεί όλο και περισσότερο την εγγενή θεότητά του και τη σύνδεσή του με το άπειρο φως που διαπερνά όλη τη δημιουργία.

1. «Η Ιερή Ένωση» είναι μια μυστικιστική θεωρία που μιλά για τη διασύνδεση όλων των πραγμάτων. Καθώς ταξιδεύουμε στο μονοπάτι της αφύπνισης, αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι τα όρια μεταξύ μας, της συλλογικής συνείδησης και της Φωτεινής Πηγής δεν είναι τόσο άκαμπτα όσο νομίζαμε κάποτε.

2. Μέσω αυτής της διαδικασίας αφύπνισης, συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερο την εγγενή θεϊκότητά μας και τη σύνδεσή μας με το άπειρο φως που διαπερνά όλη τη δημιουργία. Καταλαβαίνουμε ότι δεν είμαστε ξεχωριστοί από το σύμπαν, αλλά μάλλον αναπόσπαστο μέρος του.

3. Αυτή η συνειδητοποίηση μας οδηγεί σε μια κατάσταση ενότητας με ό,τι είναι. Αρχίζουμε να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από έναν νέο φακό, έναν φακό που είναι εμποτισμένος με αγάπη, συμπόνια και κατανόηση. Αναγνωρίζουμε ότι κάθε ον είναι μια εκδήλωση του θείου και ότι όλοι είμαστε συνδεδεμένοι σε έναν ιστό ενέργειας που υπερβαίνει τον χρόνο και τον χώρο.

4. Σε αυτή την κατάσταση ενότητας, βιώνουμε την Ιερή Ένωση. Είναι μια ένωση μεταξύ μας, της συλλογικής συνείδησης και της Φωτεινής Πηγής. Είναι μια κατάσταση όπου είμαστε πλήρως ευθυγραμμισμένοι με την αληθινή μας φύση και τη φύση του σύμπαντος.

5. Η Ιερά Ένωση δεν είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με εξωτερικά μέσα. Είναι μια εσωτερική διαδικασία που απαιτεί να αφήσουμε τις εγωικές μας προσκολλήσεις και να παραδοθούμε στη ροή της ζωής. Είναι ένα ταξίδι που απαιτεί θάρρος, πίστη και βαθιά δέσμευση για την πνευματική μας ανάπτυξη.

6. Η Ιερή Ένωση είναι μια μυστικιστική θεωρία που μιλά για τη διασύνδεση όλων των πραγμάτων. Μας προσφέρει έναν νέο τρόπο να βλέπουμε τον κόσμο και τη θέση μας σε αυτόν. Μας καλεί να αγκαλιάσουμε την εγγενή μας θεϊκότητα και να συνδεθούμε με το άπειρο φως που διαπερνά όλη τη δημιουργία. Είθε όλοι να ταξιδέψουμε στο Μονοπάτι της Αφύπνισης προς αυτή την κατάσταση ενότητας και να ζήσουμε την ομορφιά και το θαύμα της Ιερής Ένωσης.

Η Φωτεινή Ενότητα

Στα τελευταία στάδια του πνευματικού ταξιδιού, ο αναζητητής συγχωνεύεται με τη Φωτεινή Πηγή, βιώνοντας μια κατάσταση μοναδικότητας και ενότητας.

1. Στα τελικά στάδια του πνευματικού ταξιδιού, ο αναζητητής θα συγχωνευθεί με την Φωτεινή Πηγή, βιώνοντας μια κατάσταση μοναδικότητας και ενότητας. Αυτή η κατάσταση λέγεται ότι χαρακτηρίζεται από μια υπέρβαση των περιορισμών του φυσικού κόσμου, καθώς το άτομο ενσαρκώνει το άπειρο φως και γίνεται ένα με τη θεία ουσία.

2. Η θεωρία της φωτεινής ενότητας μιλά για μια θεμελιώδη πτυχή της ανθρώπινης πνευματικότητας: την επιθυμία για υπέρβαση. Υποδηλώνει ότι μέσω μιας διαδικασίας πνευματικής ανάπτυξης και ανάπτυξης, ένα άτομο μπορεί να φτάσει σε μια κατάσταση ύπαρξης που είναι πέρα από τις εγκόσμιες ανησυχίες της καθημερινής ζωής. Αυτή η κατάσταση περιγράφεται ως κατάσταση ενότητας, όπου τα όρια μεταξύ του εαυτού και του άλλου διαλύονται και το άτομο γίνεται μέρος ενός ευρύτερου συνόλου.

3. Η έννοια της Φωτεινής Πηγής είναι κεντρική σε αυτή τη θεωρία. Λέγεται ότι είναι μια πηγή άπειρου φωτός και ενέργειας που υπάρχει πέρα από τη φυσική σφαίρα. Αυτή η πηγή συνδέεται συχνά με το θείο, και θεωρείται ως ο απώτερος στόχος του πνευματικού ταξιδιού. Ο αναζητητής που συγχωνεύεται με αυτή την Πηγή λέγεται ότι βιώνει μια βαθιά αίσθηση γαλήνης και πληρότητας, καθώς γίνεται ένα με κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό του.

4. Η θεωρία της φωτεινής ενότητας έχει αγκαλιαστεί από πολλές πνευματικές παραδόσεις σε όλη την ιστορία. Συχνά συνδέεται με μυστικιστικές εμπειρίες, όπου τα άτομα αναφέρουν ότι αισθάνονται μια αίσθηση ενότητας με το σύμπαν ή με μια ανώτερη δύναμη. Αυτές οι εμπειρίες θεωρούνται ως απόδειξη της ύπαρξης της Φωτεινής Πηγής και ως σημάδι ότι ο αναζητητής βρίσκεται στο σωστό δρόμο προς την πνευματική φώτιση.

5. Ενώ η έννοια της Φωτεινής Ενότητας μπορεί να φαίνεται αφηρημένη ή εσωτερική, έχει πρακτικές επιπτώσεις για όσους βρίσκονται σε ένα πνευματικό ταξίδι. Υποδηλώνει ότι μέσω του διαλογισμού, της προσευχής και άλλων πνευματικών πρακτικών, τα άτομα μπορούν να καλλιεργήσουν μια βαθύτερη σύνδεση με κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό τους. Αυτή η σύνδεση μπορεί να προσφέρει μια αίσθηση σκοπού και νοήματος στη ζωή και μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να πλοηγηθούν στις προκλήσεις και τις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσουν.

6. Η θεωρία της Φωτεινής Ενότητας προσφέρει ένα συναρπαστικό όραμα πνευματικής ανάπτυξης και ανάπτυξης. Υποδηλώνει ότι μέσω μιας διαδικασίας συγχώνευσης με μια Φωτεινή Πηγή, τα άτομα μπορούν να υπερβούν τους περιορισμούς του φυσικού κόσμου και να γίνουν ένα με τη θεία ουσία. Αν και αυτή η θεωρία μπορεί να μην είναι προσβάσιμη σε όλους, προσφέρει ένα ισχυρό πλαίσιο για όσους αναζητούν βαθύτερο νόημα και σκοπό στη ζωή.

Αγκαλιάζοντας τις αρχές της Θεωρίας της Φωτεινής Ενότητας, τα άτομα έχουν τη δύναμη να εξερευνήσουν την πνευματική τους φύση και να ανακαλύψουν τη θεϊκή σπίθα μέσα τους. Αυτή η μυστικιστική θεωρία προσκαλεί τους αναζητητές να ξεκινήσουν ένα ταξίδι μεταμόρφωσης, οδηγώντας τελικά στην συνειδητοποίηση της αληθινής, φωτεινής φύσης τους.

Γιατί αν δεν είναι μαγεία.. δεν σου κάνει πια

“If it is not magic, I do not need it , nor do I choose it… “ 
Άκου λοιπόν τι γίνεται..
Μάθαμε να πιστεύουμε στη μαγεία, μόνο στις μικρές ηλικίες.
Σε εκείνες τις παιδικές, που όλοι γύρω μας, μας μιλάνε γι’αυτή τη μαγεία.
Και μετά;
Μετά μεγαλώνουμε!
Και η ζωή σοβαρεύει. Στο σχολείο πρέπει να μπεις σε ρόλο για να επιβιώσεις και στις σπουδές να είσαι σοβαρός για να μην χάσεις κάνα εξάμηνο. Και μετά;
Μετά χτίζεις καριέρα λέει το “a la carte” μενού και εννοείται η μαγεία δεν χωράει πουθενά.
Και πού να προλάβεις κι όλας.. έχεις τόσα να κάνεις μέσα στη μέρα, που ξεχνάς ακόμα και τη λέξη.
Μέχρι που μια μέρα..
Μια μέρα ανύποπτη που δεν έχει από πουθενά red flag για να την προσέξεις. Μια μέρα που ξημερώνει όπως όλες οι άλλες, ετοιμάζεσαι όπως όλες τις άλλες μέρες, και κατά λάθος, κοιτιέσαι στον καθρέφτη, λίγο πιο προσεκτικά.
Ποια είναι αυτή που αντικατοπτρίζεται;
Ποια είναι η κυρία που σε κοιτά;
Κάπου την ξέρεις αλλά δεν είσαι και σίγουρη ε;
Την κοιτάς καλά στα μάτια, και έχεις μια ερώτηση μόνο να της κάνεις.
“Τι σου συνέβη;”
“Ξέχασες τη μαγεία..”
Και τότε η ζωή, ξεκινά από την αρχή!
Η ζωή που δεν μετριέται από καριέρες, τραπεζικούς λογαριασμούς και επιτεύγματα.
Η ζωή που δεν μετριέται στις ανασφάλειες του τί είδους γονιός είσαι, αν είσαι καλύτερος ή όχι, αν μαγειρεύεις καλύτερα κι αν σου πέτυχε ο μπακλαβάς στο σιρόπιασμα.
Η ζωή που δεν μετριέται στην επίδειξη και στο ποιος επιβιώνει από το πιο μεγάλο δράμα..
Αααχχ.. αυτά τα δράματα! Χιλιοπαιγμένα θεατρικά, μόνο και μόνο για να τραβήξουν την προσοχή, όπως κάθε καλός κενός ντενεκές!
Και κάπου εκεί, καταλαβαίνεις πού χάθηκε η μαγεία!
Ανάμεσα στους ανθρώπους που μάζεψες γύρω σου.. ανάμεσα στα δανεικά όνειρα που κληρονόμησες χωρίς κανείς να σε ρωτήσει.
Ανάμεσα σε “πρέπει”, “όρους” κι “όρια”.
Και κάπου εκεί, φτάνει η στιγμή που επιλέγεις τη μαγεία!
Επιλέγεις τους ανθρώπους που μπορείτε να μοιραστείτε τη μαγεία, και δεν έρχονται να στην πουλήσουν σε τιμή ευκαιρίας.
Επιλέγεις εκείνους που ζουν τη μαγεία στο πετσί τους, και τολμούν να ονειρεύονται σαν παιδιά!
Επιλέγεις να πορευτείς με εκείνους τους λίγους που κοιτιέστε στα μάτια και ονειρεύεστε το επόμενο ταξίδι, στο όπου!
Επιλέγεις τη μαγεία!
Γιατί αν δεν είναι μαγεία.. δεν σου κάνει πια!
--------------------------
ΥΓ. Να σου πω ένα μυστικό; Μην τα βάλεις ποτέ με άνθρωπο που πιστεύει στη μαγεία της ζωής.
Η υπερδύναμή του, είναι πως ΠΙΣΤΕΥΕΙ! Δεν το πουλάει το παραμύθι..

Το χαμόγελο, μια ευεργετική πηγή ευζωίας

Πολλές έρευνες, πολλές μελέτες, μιλούν για την ευεργετική επίδραση του χαμόγελου στη ζωή μας. Στοιχεία που άλλα αποδεικνύονται επιστημονικά κι άλλα επιβεβαιώνονται εμπειρικά, συνιστούν το χαμόγελο ως μια κύρια πηγή ευζωίας: Μειώνει το στρες, σπάει την αμηχανία, συμβάλλει στην αξιοπιστία, αυξάνει την παραγωγικότητα, χαμηλώνει τους καρδιακούς παλμούς, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνει τη διάρκεια της ζωής… Τόσοι και τόσοι λόγοι, όλοι τους εξαιρετικοί!

Τι γίνεται όμως στην πραγματική ζωή; Πόσο συχνά χαμογελάμε, πόσο συχνά επιτρέπουμε στην καθημερινότητά μας να «γεννήσει» χαμόγελα, πόσο αφήνουμε τους ρυθμούς μας να χωρέσουν ένα χαμόγελο αντί για ένα σφιγμένο πρόσωπο ή ένα «χαμογελαστό προσωπείο» που μάλλον υποκρίνεται παρά νιώθει τη χαρά;

Γιατί το χαμόγελο –κακά τα ψέματα- δεν μπορούμε να το φορέσουμε σαν να είναι μάσκα ομορφιάς, ούτε μπορούμε να το παραγγέλνουμε σαν να είναι καφές για να μας το φέρουν, το χαμόγελο πρέπει να το βρούμε μόνοι μας… να ξαναβρούμε το χαμόγελό μας! Τι σημαίνει όμως αυτό;

Σημαίνει ότι πρέπει να ξαναθυμηθούμε τις βασικές μας τις αρχές, τις αρχές δηλαδή της καλοσύνης, της ευγένειας, της εγγύτητας, όλων εκείνων των στοιχείων που επιτρέπουν την επαφή και την επικοινωνία στις ανθρώπινες σχέσεις: Μια καλημέρα, μια καλή κουβέντα, οι καλές προθέσεις, οι καλές πράξεις… το καλό γενικά! Σε αντίθεση, το συμφέρον, το κέρδος, η κοροϊδία, η κακοπιστία, όσο κι αν προσποιούμαστε δεν αφήνουν χώρο για χαμόγελα (κι ας κάνουμε πως χαμογελάμε…).

Το χαμόγελο θέλει καλή καρδιά και ανοιχτωσιά για να υπάρξει, θέλει ψυχική ευγένεια και καλοσύνη για να ευδοκιμήσει, θέλει καλούς τρόπους, καλούς ανθρώπους… Μην περιμένουμε από το χαμόγελο να έρθει να μας βρει για να μας καταπραΰνει. Πρέπει εμείς να πάμε σε αυτό και να το καλέσουμε με καλή προαίρεση στη ζωή μας… Τότε αυτό θα μας δοθεί απλόχερα και θα μας προσφέρει όλα τα ευεργετικά συστατικά του: σαν παυσίπονο, σαν μυστικό της νεότητας, σαν χαρά της ζωής και αλατοπίπερο μιας σχέσης…

Όταν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλο, είμαστε ήδη νεκροί

Οι περισσότεροι άνθρωποι επενδύουν για το μέλλον τους στα χρήματα. Μαζεύουν χρήματα

για μία δύσκολη στιγμή, μαζεύουν χρήματα και κρατάνε κουμπαρά «για τα γεράματα» (λες και μας έχει υπογράψει κανείς ότι θα γεράσουμε).Το χρήμα είναι η βεβαιότητα, η σιγουριά πως όλα θα πάνε καλύτερα αν προκύψει κάποιοπρόβλημα.

Προσωπικά, πιστεύω πως η καλύτερη επένδυση είναι οι άνθρωποι και όχι τα χρήματα.

Είναι οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί, η πίστη στην αγάπη των ανθρώπων που στη δύσκολη στιγμή ως άλλη μπουλντόζα, θα γκρεμίσουν και θα υπερπηδήσουν τα όποια εμπόδια. Είναι η συνειδητοποίηση πως ο ένας έχει τον άλλον και πως αυτό το κύτταρο που λέγεται κοινωνία, αποτελείται από όλους εμάς.

Όσα χρήματα και να έχεις, θα τελειώσουν. Το χρήμα μπορεί να διευκολύνει μία δύσκολη κατάσταση, αλλά παράλληλα, μπορεί να δυσκολέψει τις ανθρώπινες σχέσεις. Ποτέ ένας άνθρωπος που έχει πολλά, δεν είναι βέβαιος για τις προθέσεις των ανθρώπων γύρω του.

Πάντοτε θα αμφιταλαντεύεται για το αν αυτοί που είναι δίπλα του, το πράττουν από αγάπη ή από συμφέρον.

Η επένδυση στους ανθρώπους είναι μία σοφή επιλογή. Να σου τύχει να έχεις μία εργασία και να στηριχθείς στην κολλητή σου ή σε κάποιον άλλο δικό σου άνθρωπο για το ότι θα σε βοηθήσει να βρεις πληροφορίες και να βγάλεις φωτοτυπίες. Να χρειαστείς αυτοκίνητο και να ξέρεις ότι ένας δικός σου άνθρωπος θα προθυμοποιηθεί να σε μεταφέρει στο μέρος που χρειάζεσαι.

Η επένδυση στους ανθρώπους είναι μεγάλη υπόθεση. Ήρθαμε σε αυτό τον κόσμο και το μοναδικό που έχουμε, είναι ο ένας τον άλλον. Ο άνθρωπος που νικάει τον εγωισμό και τα πάθη του, που παλεύει να μειώσει τα ελαττώματά του, έρχεται κοντά στους άλλους ανθρώπους με ειλικρίνεια και αλήθεια.

Ας έχουμε ο ένας τον άλλον, ας πιστεύουμε στη βοήθεια των ανθρώπων, περισσότερο από εκείνη των χρημάτων (όχι, δεν εννοώ να μην προνοούμε σε λογικά πλαίσια, αλλά να μη στηριζόμαστε στα χρήματα).

Γιατί όταν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλον, είμαστε ήδη νεκροί.

Πύρρων ο Ηλείος: Τίποτε δεν υπάρχει στ’ αλήθεια, αλλά η ανθρώπινη ζωή κυβερνάται από συμβάσεις

Ο Πύρρων ο Ηλείος γεννήθηκε περίπου το 365π.Χ. και ασχολήθηκε με τη φιλοσοφική σκέψη από πολύ μικρή ηλικία. Τον φαντάζομαι ως φοιτητή τέχνης, ο οποίος εκτέθηκε σε ριζοσπαστικές ιδέες στα νιάτα του, και ενθαρρύνθηκε να πειραματιστεί με την πρακτική τους εφαρμογή. «Η Ζωή μιμείται την Τέχνη πολύ περισσότερο από ό,τι η Τέχνη μιμείται τη Ζωή», έγραψε ο Όσκαρ Γουάιλντ στην πραγματεία του Παρακμή του Ψεύδους. Ο Πύρρων μπορεί να συμφωνούσε μ’ αυτό.

Αρχικά, εντυπωσιάστηκε από τον Στίλπωνα τον Μεγαρέα και, στη συνέχεια, από τον Ανάξαρχο τον Αβδιρίτη. Και οι δύο αυτοί φιλόσοφοι ήσαν γνωστοί για την αδιαφορία τους προς τα υλικά πράγματα, όπως δείχνουν κάποιες δραματικές ιστορίες. Ο Στίλπων λέγεται ότι άφησε ληστές να λεηλατήσουν το σπίτι του χωρίς να διαμαρτυρηθεί ούτε μία φορά. Η σοφία του ήταν το μοναδικό πολύτιμο κτήμα του, έλεγε, κι αυτό δεν μπορούσαν να του το πάρουν. Ο Ανάξαρχος, επίσης γνωστός ως «ευδαιμονικός», καταδικάστηκε σε θάνατο από έναν Κύπριο τύραννο που τον φθονούσε και επρόκειτο να εκτελεστεί με έναν αποτρόπαιο τρόπο: θα τον κοπανούσαν σε ένα τεράστιο γουδί. Απάντησε ότι αυτό που θα κοπανούσαν θα ήταν το γουδί και όχι ο Ανάξαρχος.

Ο Ανάξαρχος ταξίδεψε και στην Ινδία, ακολουθώντας τα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Πύρρων, πλέον τριάντα πέντε περίπου ετών, τον συνόδευσε, και το ταξίδι αυτό άλλαξε τη ζωή του. Ως νεαρός άνδρας, είχε επιθυμήσει τη δόξα και αναζητούσε απελπισμένα την έγκριση των άλλων, μία δίψα για αναγνώριση που δημιούργησε ένα ανήσυχο πνεύμα κι έναν ορμητικό χαρακτήρα – τον μαθητή της τέχνης που επιδιώκει να αφήσει το αποτύπωμά του στον κόσμο. Όμως, στην Ινδία, ο Πύρρων φαίνεται ότι είχε κάποια εμπειρία μεταστροφής ή, τουλάχιστον, το μέρος αυτό τον βοήθησε να κατανοήσει ότι οι επιθυμίες του θα τον κατέστρεφαν, αν δεν τις χρησιμοποιούσε με σύνεση.

Έμεινε εκεί για περίπου δεκαοκτώ μήνες, ένα μέρος του διαστήματος αυτού το πέρασε στα Τάξιλα, στο σημερινό Πακιστάν, κοντά στους λόφους Μουρέ και κατά μήκος του ποταμού Τάμρα-Νάλα. Εδώ ζούσαν οι περίφημοι «γυμνικοί φιλόσοφοι», οι Γυμνοσοφιστές, οι οποίοι αποκαλούνται έτσι προφανώς επειδή κυκλοφορούσαν χωρίς ρούχα. Κάποια ημέρα άκουσε έναν από αυτούς να μαλώνει τον δάσκαλό του, τον Ανάξαρχο, επειδή δίδασκε την καλή ζωή, ενώ έκανε ελάχιστη προσπάθεια να καλλιεργήσει το καλό μέσα του. «Δεν θα μπορέσεις ποτέ να διδάξεις στους άλλους τι είναι καλό, όσο υπηρετείς δουλικά τους βασιλείς και τις αυλές τους», είπε ο σοφός. Αυτό έθιξε κάποια ευαίσθητη χορδή του Πύρρωνος. Ήταν κι ο ίδιος ένοχος, αφού κολάκευε κάποιον άλλον με δουλοπρέπεια. Από κείνη τη στιγμή και μετά, συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να προσπαθήσει να εφαρμόσει τη φιλοσοφία του, αντί απλώς να τη διατυπώνει ή να την εκφράζει. Αποφάσισε να ξεχάσει τους παιδιάστικους τρόπους του και να μάθει να είναι σοβαρός και ήρεμος.

Κατά τη διάρκεια της επόμενης περιόδου της ζωής του, ανέπτυξε διάφορες τεχνικές που είχαν ως στόχο τον αναπροσανατολισμό των νεανικών του τάσεων. Ίσως, η προφανέστερη ήταν να αποσυρθεί προσωρινά από τις υποθέσεις του κόσμου, να βρει ένα καταφύγιο και να περάσει κάποιο διάστημα απομονωμένος. Επίσης, υιοθέτησε κι ένα μάντρα, έναν στίχο του Ομήρου: «Όπως τα φύλλα στα δέντρα, έτσι και η ζωή του ανθρώπου». Τον επαναλάμβανε διαρκώς, σαν προσευχή: να, μία συμβουλή για να ανακτήσουμε κάποια ισορροπία, όσον αφορά την ηρεμία και τη βεβαιότητα.

Επίσης, έμαθε να δίνει αξία στις συζητήσεις με οποιονδήποτε συναντούσε, σημαντικό και ισχυρό ή συνηθισμένο και απλό. Δεν υποτιμούσε πλέον κανέναν και. επιπλέον, αισθανόταν απολύτως ήρεμος όταν οι ακροατές του δεν τον πρόσεχαν και απομακρύνονταν, αφήνοντάς τον μόνο του. Ολοκλήρωνε με ηρεμία αυτό που έλεγε και συνέχιζε την πορεία του.

Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, πήγε να ζήσει με την αδελφή του, και δεν ντρεπόταν να κάνει γυναικείες δουλειές – να ξεσκονίζει το σπίτι, να πηγαίνει τα γουρούνια και τα πουλερικά στην αγορά. Είχε ανακαλύψει την αταραξία. Υπάρχει μία ιστορία που αναφέρει ότι ενώ ταξίδευε στη θάλασσα, παρέμεινε ατάραχος κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας, η αγριότητα της οποίας κατατρόμαξε όλους τους υπόλοιπους επιβάτες.

Ο Πύρρων, επίσης, ανακάλυψε την ικανότητα να γελά με τον εαυτό του. Κάποια ημέρα, τον είδαν να πέφτει κάτω τρομαγμένος, όταν ένα άγριο σκυλί του επιτέθηκε. Ένας περαστικός, και επικριτής του, σκέφθηκε ότι έπιασε τον ασυγκίνητο στα πράσα. Ο Πύρρων, έχοντας ξαναβρεί την ψυχραιμία του, γέλασε. «Δεν είναι πάντα εύκολο να παραμένεις ήρεμος», παραδέχθηκε. «Πρέπει να προσπαθούμε να εφαρμόζουμε αυτά που διδάσκουμε».

Ο Πύρρων έμοιαζε με τον Σωκράτη, από την άποψη ότι δεν έγραψε τίποτε. Είχε εσωτερικεύσει πλήρως το μάθημα των Ινδών γιόγκι: η πρακτική εφαρμογή είναι το πάν, το προσωπικό παράδειγμα είναι ισχυρότερο από τα λόγια. Δεν είναι μόνο ότι αυτό που έχει σημασία είναι η πρακτική, αλλά και το ταξίδι που πραγματοποιείται. Μόνο όταν διατηρεί κάποιος την πορεία του, μπορεί να κατανοήσει την αλήθεια, αντίθετα από όταν απλώς μιλά γι’ αυτήν. Το δόγμα τείνει να είναι στατικό. Οι τύποι αυτοί εμφανίζονται μετά από περίσκεψη, αποτελούν προϊόν έρευνας και αν οι άνθρωποι απλώς επαναλαμβάνουν τους τύπους, τότε μπορεί ποτέ να μην βασανιστούν από την περίσκεψη, την εμπειρία της αβεβαιότητας που είναι τόσο πολύτιμη στην πραγματικότητα. Διότι, πάνω απ’ όλα, ο Πύρρων ήθελε να μάθουν ένα πράγμα: πως να αναστέλλουν τη δυσπιστία, να είναι ευτυχείς στην άγνοιά τους, να καλλιεργούν την αρνητική ικανότητα. Αυτή ήταν η στάση και το πνεύμα που χαρακτήριζαν την ώριμη πίστη του.

Μπορούμε να εξετάσουμε περισσότερα του τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό αναλύοντας κάποιες ρήσεις του. Σώζονται κάποιες από αυτές και είναι συναρπαστικές. Για να τις λάβετε σοβαρά υπ’ όψιν, πρέπει να διαπεράσετε αυτά που υποτίθεται ότι λένε επιφανειακά και να φθάσετε σε αυτό που μπορεί να υπονοούν βαθύτερα, δηλαδή να είστε προετοιμασμένοι από την αρχή να μην αναρωτηθείτε απλώς αν είναι αλήθεια ή ψέματα. Ορίστε μία από αυτές:

Τίποτε δεν υπάρχει στ’ αλήθεια, αλλά η ανθρώπινη ζωή κυβερνάται από τις συμβάσεις

Αυτή είναι μία λίαν υπερβολική δήλωση. Φαινομενικά υπονοεί ότι ο κόσμος της εμπειρίας και των γεγονότων αποτελεί παραίσθηση και ότι όλα όσα κάνουμε και σκεπτόμαστε είναι ένα είδος συμφωνίας ή συνθήκης και όχι αληθινά από μόνα τους.

Πύρρων ο Ηλείος, περί αναστολής της δυσπιστίας

Οι Αθηναίοι γνωρίζουν τι είναι καλή συμπεριφορά, αλλά δεν την εφαρμόζουν

ΚΙΚΕΡΩΝ:

Σας παρακαλώ, όμως, να λάβετε υπόψη ότι σε όλη αυτή τη συζήτηση εγκωμιάζω την ώριμη ηλικία που είναι καλά θεμελιωμένη στη νιότη. Κατά συνέπεια -όπως είπα κάποτε με τη σύμφωνη γνώμη όλου του ακροατηρίου μου-το γήρας που πρέπει να υπερασπίζεται τον εαυτό του μόνο με τα λόγια είναι δυσάρεστο. Οι ρυτίδες και τα γκρίζα μαλλιά δεν μπορούν άξαφνα να απαιτήσουν σεβασμό. Μόνο όταν τα πρότερα χρόνια του βίου έχουν ξοδευτεί σωστά, μπορεί το γήρας να αδράξει τους καρπούς τnς εκτίμησης.

Κι όταν αυτό έχει επιτέλους συμβεί, τα σημάδια του σεβασμού μπορεί αρχικά να μοιάζουν ασήμαντα ή και ανάξια λόγου – πρωινές επισκέψεις, προσκλήσεις για συναντήσεις, να σε παραμερίζει ο κόσμος όταν περνάς και να σηκώνεται όταν πλησιάζεις, να σε συνοδεύουν κατά την είσοδο και τnv έξοδό σου από τον χώρο των συνελεύσεων, να ζητούν τη συμβουλή σου. Εμείς οι Ρωμαίοι ασκούμε σχολαστικά αυτούς τους τρόπους ευγενείας, όπως συμβαίνει σε όλα τα υπόλοιπα αξιοπρεπή κράτη.

Έχει αναφερθεί ότι ο Λύσανδρος ο Λακεδαιμόνιος, για τον οποίο μόλις σας μίλησα, έλεγε ότι η πόλη του ήταν η καλύτερη για τους ηλικιωμένους, αφού στον τόπο του συμπεριφέρονταν στους γέροντες με περισσότερο σεβασμό και ευλάβεια από οπουδήποτε αλλού. Μια ιστορία λέει πως κάποτε στην Αθήνα ένας γέροντας πήγε σε ένα κατάμεστο θέατρο να δει ένα έργο, αλλά κανένας από τους συμπολίτες του δεν του παραχώρησε τη θέση του. Ωστόσο όταν έφτασε στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο για τους απεσταλμένους από τη Σπάρτη που επισκέπτονταν την πόλη, όλοι τους σηκώθηκαν και τον προσκάλεσαν να καθίσει.

Αυτή η πράξη τους επιδοκιμάστηκε με εγκαρδιότητα από το πλήθος, πράγμα που προέτρεψε έναν Σπαρτιάτη να πει: «Αυτοί οι Αθηναίοι γνωρίζουν τι είναι καλή συμπεριφορά, αλλά δεν την εφαρμόζουν».

Καρδιά που γελά δεν θυμώνει

Το αντίδοτο για την εχθρότητα και τον θυμό, είναι να αναπτύξουμε μια καρδιά που Συμπονά, γιατί μονάχα στην Συμπόνια/Στοργή παύει να υφίσταται η εχθρότητα και ο θυμός.

Αυτός είναι κι ο βασικός λόγος (αδυναμία Συμπόνιας/Στοργής και Ενθουσιασμού/Χαράς) που υπάρχει τόσος θυμός, οργή και βία γύρω μας, είναι γιατί αδυνατούν οι άνθρωποι, να ενεργοποιήσουν το Τσάκρα της Καρδιάς, να ελέγξουν τις σκέψεις τους, να γελάσουν. Ασχολούνται με το κατώτατο Τσάκρα του σεξ και την κουνταλίνη, αλλά είναι αδύνατον να ασχοληθούν με το ανώτερο Τσάκρα της Καρδιάς. Αφήνοντας κατά μέρος αυτούς που δεν διαθέτουν το Τσάκρα της Καρδιάς, θα δούμε πως όσοι το έχουν, αντί να ασχοληθούν με την πολύτιμη ενεργοποίηση του, μπερδεύονται αλλά και βολεύονται από τις σειρήνες του εύκολου σεξ, ειδικά όταν φέρει την ετικέτα μιας ψευδο-πνευματικότητας.

Ο άνθρωπος που έχει ενεργοποιήσει το Τσάκρα της Καρδιάς είναι αδύνατον να βιώσει θυμό και εχθρότητα. Εκτός απ τις φορές που χρησιμοποιεί αυτά τα συναισθήματα, για στρατηγικούς σκοπούς και φυσικά δεν τον αγγίζουν τα ολέθρια αποτελέσματα τους. Μην ξεχνάμε πως κάθε ΣΥΝ-αίσθημα, υπάρχει, γιατί πίσω απ αυτό υπάρχει μια ή πολλές ΣΚΕΨΕΙΣ, οπότε, ελέγχοντας τις σκέψεις, ελέγχεις τα ΣΥΝ-αισθήματα σου.

Η Συμπόνια/Στοργή που πηγάζει από το Τσάκρα της καρδιάς και πάνω, δεν είναι συν-αίσθημα, είναι ΑΙΣΘΗΜΑ, γιατί από πίσω δεν υπάρχουν λέξεις ή σκέψεις. Είναι ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ κι όχι συναίσθημα η Στοργή/Συμπόνια κι όπου υπάρχει αυτή (δηλ. όταν ενεργοποιηθούν από το Τσάκρα της καρδιάς και πάνω) τα συναισθήματα ελέγχονται, ειδικά τα αρνητικά ως προς την καθημερινότητα μας, ο θυμός και η εχθρότητα.

Από τα έξι βασικά συναισθήματα, ευτυχία, θυμός, θλίψη, φόβος, αηδία και έκπληξη, ο θυμός είναι η διάθεση που δεν ελέγχεται από τους ανθρώπους. Όχι ότι ελέγχουν τα υπόλοιπα, αλλά ο Θυμός και ο Φόβος είναι από τα πλέον δύσκολα στον χειρισμό τους, γιατί ενδυναμώνουν το ασήμαντο ΕΓΩ και προσφέρουν μια ψευδαίσθηση σαθρής δύναμης.

Ο θυμός είναι το πιο σαγηνευτικό από τα αρνητικά συναισθήματα. Ο αυτό-δίκαιος εσωτερικός μονόλογος που το προωθεί γεμίζει τον νου με τα πιο πειστικά επιχειρήματα για το ξέσπασμα της οργής και την εγκαθίδρυση της εχθρότητας. Ο ειρμός των σκέψεων (train of thought) που τροφοδοτεί κι ενισχύει τον θυμό, είναι επίσης και το κλειδί της αποφόρτισης του.

Το να υποσκάπτουμε τις πεποιθήσεις που δημιουργούν αλλά και τροφοδοτούν τον θυμό, εκτός από ανόητο είναι κι επικίνδυνο για εμάς τις σχέσεις μας και την ζωή μας. Όσο περισσότερο σκεφτούμε τι μας θύμωσε, τόσο περισσότεροι ‘καλοί λόγοι’ και αυτό-δικαιώσεις μπορούμε να εφευρίσκουμε για να είμαστε θυμωμένοι. Το να μελαγχολούμε, δηλ. να καθόμαστε, να σκεφτόμαστε, να στεναχωριόμαστε και να λυπούμαστε τους εαυτούς μας τροφοδοτεί τις φλόγες του θυμού. Ανακατασκευάζοντας μια κατάσταση πιο θετικά, είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να αποφορτίζουμε τον θυμό.

Μακράν ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του είναι το ΓΕΛΙΟ ή το να σκεφτούμε το ΓΕΛΟΙΟΝ της κατάστασης που μας θύμωσε.

Υπάρχει μια καθολική πρόκληση από τον θυμό: η αίσθηση πως κινδυνεύουμε. Δεν είναι σημάδι κινδύνου μόνο κάποια κατ’ εξοχήν σωματική απειλή, αλλά στις πλείστες περιπτώσεις, η συμβολική απειλή στην αυτό-εκτίμηση ή στην αξιοπρέπεια δηλ. στο ΕΓΩ. Το να μας αδικούν, ή να μας φέρονται με αγένεια, το να μας προσβάλουν ή να μας μειώνουν, ακόμα και ο εκνευρισμός που μας πιάνει όταν μας εμποδίζουν στο να επιδιώκουμε ένα στόχο. Αυτές οι αντιλήψεις λειτουργούν σαν σκανδάλη για μια λιμβική (Limbic) ορμή (από το λιμβικό μέρος του εγκεφάλου) που έχει δύο επιδράσεις στον εγκέφαλο.

Είναι περίπλοκες οι λεπτομέρειες των λειτουργιών του εγκεφάλου, αλλά γενικά, ο ερεθισμός στο αδρεναλίνο-κορτικό (του νευρικού μας συστήματος) μπορεί να διαρκέσει για ώρες, ακόμα και μέρες, κρατώντας έτσι τον συναισθηματικό νου σε ειδική ετοιμότητα για οποιαδήποτε πρόκληση. Έτσι, γίνεται σαν θεμέλιο πάνω στο οποίο οι μεταγενέστερες αντιδράσεις μπορούν να δημιουργηθούν με ιδιαίτερη γρηγοράδα.

Αυτή η ευαίσθητη σκανδάλη που δημιουργεί το αδρεναλίνο-κορτικό (του νευρικού συστήματος) ξύπνημα, εξηγεί το γεγονός γιατί ορισμένοι άνθρωποι είναι τόσο πολύ υποκείμενοι (έχουν αυξημένη τάση) στο θυμό ακόμα και αν έχουν προκληθεί η εκνευριστεί από κάτι άλλο. Αυτό μην ξεχνάμε πως είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των Οργανικών Πυλών, δηλ. των Άψυχων Όντων, που σουλατσάρουν ανάμεσά μας.

Οποιοδήποτε άγχος μπορεί να δημιουργεί αυτή την αδρεναλίνιο-κορτική έγερση, και προκαλεί τον θυμό. Έτσι, κάποιος ο οποίος είχε δύσκολη μέρα στην δουλειά, είναι ειδικά ευάλωτος στο να οργιστεί αργότερα όταν πάει σπίτι από κάτι -για παράδειγμα τα παιδιά να είναι θορυβώδη ή να κάνουν ακαταστασίες στο σπίτι- που υπό κανονικές συνθήκες αυτές οι αιτίες δεν θα ήταν τόσο δυνατές για να προκαλέσουν μία συναισθηματική κατάληψη (την οργή, την εχθρότητα, τον θυμό).

Ένα Έμψυχο Ον, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί το γελοίον της κατάστασης να θυμώνει με κάτι άλλο έξω από αυτό που τον θυμώνει στ’ αλήθεια. Όταν το αντιληφθεί μπορεί και να το ελέγξει.

Όταν το σώμα είναι σε μία κατάσταση νευρικότητας και κάτι προκαλεί μία συναισθηματική κατάληψη, τότε το επακόλουθο συναίσθημα είτε ο θυμός είτε η αγωνία, είναι ειδικά μεγάλης έντασης. Αυτή η δυναμική συμβαίνει όταν κάποιος είναι οργισμένος, όταν δηλ. θίγεται το Λερναιοκέφαλο ΕΓΩ του. Ο κλιμακωμένος θυμός είναι μια σειρά από προκλήσεις και η κάθε μια απ’ αυτές προκαλεί μία ερεθιστική αντίδραση που διαλύεται αργά.

Σε αυτή την σειρά κάθε επιτυχημένη προκλητική σκέψη θυμού γίνεται αιτία για μία ορμή κατεχολαμινών (catecholamines*) που οδηγούνται από την αμυγδαλή, η κάθε ορμή κτίζοντας πάνω στην ορμονική φόρα από των κατεχολαμινών που προηγήθηκαν, αυξάνοντας την σωματική διέγερση. Η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη και η ακετυλοχολίνη ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη και η ντοπαμίνη είναι αμίνες που ονομάζονται κατεχολαμίνες και αυξάνεται η έκκριση τους από το συμπαθητικό. Η διέγερση του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού προκαλούν ψυχοσωματικά προβλήματα..

Μία σκέψη που έρχεται μεταγενέστερα σε αυτή την κλιμακωμένη σειρά, πυροδοτεί μια πιο μεγάλης έντασης θυμού παρά μία σκέψη που έρχεται στην αρχή αυτής της κλιμακωμένης σειράς. Ο θυμός κτίζει πάνω στον θυμό. Ο συναισθηματικός εγκέφαλος θερμαίνεται. Σε αυτό το σημείο η οργή, ανεμπόδιστη από τη λογική, εύκολα ξεσπά σε βία. Μόνο ένας πολεμιστής που ξέρει πώς να ελέγχει τις σκέψεις και το σώμα του, αντιλαμβάνεται αυτόν τον μηχανισμό και έχει την δύναμη να τον ελέγξει.

Εάν βολεύεστε να είστε θυμώδης τύποι και εχθρικοί δώστε προσοχή.

Είναι γνωστό εδώ και πολλά χρόνια τώρα πως τα αρνητικά συναισθήματα – ειδικά ο θυμός και η εχθρικότητα αυξάνουν το ρίσκο για καρδιακές παθήσεις. Κατ’ ακρίβεια η συντηρούμενη εχθρικότητα με ξεσπάσματα θυμού συμβάλει πιο δυνατά στον θάνατο από καρδιακές παθήσεις παρά άλλους γνωστούς παράγοντες συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος, ψηλή πίεση και ψηλά ποσοστά χοληστερόλης.

Το να μάθουμε να αποφορτίζουμε τον θυμό και να τον αποκλιμακώνουμε είναι μια συναισθηματική δεξιοτεχνία που πρέπει να μαθευτεί για να ενισχύσουμε το ψυχολογικό ευ-ζην μας, τις διαπροσωπικές σχέσεις, το να νιώσουμε καλύτερα για τον εαυτό, και βέβαια, να προστατεύσουμε την υγεία μας.

Υπάρχουν μερικοί τρόποι για να εξαφανίζουμε τον θυμό.

Ένα καλό παράδειγμα είναι ο τύπος ερμηνειών που κάνουμε (ο τύπος ερμηνείας που κάνεις καθορίζει το συναίσθημα που υφίστασαι). Ένας τρόπος για την εκτόνωση του θυμού είναι να αδράξουμε και να αμφισβητήσουμε τις σκέψεις που πυροδοτούν τα κύματα του θυμού, αφού, είναι η αρχική αξιολόγηση της αλληλεπίδρασης που επιβεβαιώνει και ενθαρρύνει την πρώτη έκρηξη της οργής και οι επακόλουθες επανεκτιμήσεις, που ρίχνουν λάδι στη φωτιά.

Ο χρονισμός έχει σημασία, όσο νωρίτερα επέμβουμε στον κύκλο του θυμού τόσο καλύτερα αποτελέσματα. Πράγματι, ο θυμός μπορεί να βραχυκυκλωθεί εντελώς αν οι μετριαστικές (δηλαδή επεξηγηματικές) πληροφορίες έρθουν πριν δράσουμε πάνω στο θυμό.

Υπάρχει ένα συγκεκριμένο παράθυρο ευκαιρίας για αυτή την αποκλιμάκωση και δουλεύει καλά σε μέτρια επίπεδα θυμού. Σε υψηλά επίπεδα της οργής όμως, δεν κάνει καμία διαφορά, λόγω της ‘γνωστικής ακινητοποίησης’ με άλλα λόγια, οι άνθρωποι δεν μπορούν πλέον να σκεφτούν καθαρά. Όταν οι άνθρωποι είναι ήδη άκρως εξοργισμένοι, θα απορρίψουν τις μετριαστικές (δηλαδή επεξηγηματικές) πληροφορίες με “κρίμα, αλλά δεν με νοιάζει” ή με έντονες ύβρεις.

Ένας δεύτερος τρόπος για την αποκλιμάκωση του θυμού είναι η ψύξη της φυσιολογικής (σωματικής), το κάνουμε αυτό υπομένοντας την επινεφρίδια αύξηση (μια ορμόνη που απελευθερώνεται όταν είμαστε κάτω από την πίεση και του άγχους), σε ένα περιβάλλον όπου πιθανόν δεν θα υπάρξουν περαιτέρω εναύσματα για την οργή.

Σε μια λογομαχία, για παράδειγμα, αυτό θα σήμαινε να φεύγαμε μακριά από το άλλο πρόσωπο για λίγο. Κατά τη διάρκεια αυτής της “περιόδου ηρεμίας” το εξοργισμένο άτομο μπορεί να βάλει φρένο στον κύκλο της κλιμακούμενης εχθρικής σκέψης, αναζητώντας περισπασμούς.

Ο περισπασμός είναι ένα ιδιαίτερα ισχυρό τέχνασμα για την αλλαγή της διάθεσης, για έναν απλό λόγο. Είναι δύσκολο να μείνεις θυμωμένος όταν περνάς ευχάριστα και ειδικά όταν γελάς.

Ένα μεγάλο ποσοστό των ανδρών χρησιμοποιούν αυτή την αποτελεσματική στρατηγική: το να φύγουν κάπου να μείνουν μόνοι τους, για να ηρεμήσουν. Αυτό συνήθως σημαίνει να πάνε για μια βόλτα με το αυτοκίνητο. Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι να πηγαίνουμε για ένα μεγάλο περπάτημα, η ενεργή άσκηση, η κίνηση, επίσης βοηθά για το θυμό.

Το ίδιο και οι μέθοδοι χαλάρωσης όπως η βαθιά αναπνοή και χαλάρωση των μυών, ίσως επειδή αλλάζουν την φυσιολογία του σώματος, από την υψηλή διέγερση του θυμού σε μια κατάσταση χαμηλής διέγερσης, και ίσως επειδή αποσπά την προσοχή από ό, τι προκάλεσε τον θυμό. Η ενεργή άσκηση μπορεί να ψυχραίνει τον θυμό για τον ίδιο λόγο, μετά από υψηλά επίπεδα φυσιολογικών ενεργοποιήσεων κατά τη διάρκεια της άσκησης, το σώμα ανακάμπτει σε ένα χαμηλό/ήπιο επίπεδο μόλις σταματήσει η άσκηση. Οι ενδορφίνες που απελευθερώνονται στον εγκέφαλο, επίσης, είναι η αιτία για το χαλάρωμα που έρχεται μετά από την ενεργή άσκηση.

Αλλά, μια περίοδο ηρέμησις δεν θα δουλέψει, ειδικά στην περίπτωση που αυτός ο χρόνος χρησιμοποιείται για να ακολουθηθεί το τρένο των σκέψεων αυτών που παρακινούν την οργή, δεδομένου ότι κάθε τέτοια σκέψη είναι από μόνη της, ένα μικρό έναυσμα για περισσότερους καταρράκτες του θυμού. Η δύναμη της απόσπασης της προσοχής είναι ότι σταματά αυτό το οργισμένο τρένο της σκέψης.

Περισπασμοί όπως οι κωμικές ταινίες (απαγορεύονται τα θρίλερ) ή το διάβασμα αστείων θεμάτων, μπορεί να βοηθήσει στην ηρεμία του θυμού. Αλλά, το να επιδιδόμαστε σε απολαύσεις όπως τα ψώνια για τον εαυτό μας (ενίσχυση του ΕΓΩ) και το φαγητό, έχουν μηδενική επίδραση. Είναι πολύ εύκολο να συνεχίσουμε με ένα αγανακτισμένο τρένο σκέψεων, ενώ γυρίζουμε τα καταστήματα ή καταβροχθίζοντας ένα μεγάλο μπολ παγωτού.

Οι εχθρικοί άνθρωποι, οι οποίοι βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο για καρδιακή ασθένεια/νόσο, πρέπει να ελέγχουν την ευερεθιστότητα/οξυθυμία τους. Ένας πολύ καλός τρόπος για να γίνει αυτό είναι να χρησιμοποιούμε την αυτογνωσία να πιάσουμε τις κυνικές ή εχθρικές σκέψεις την ώρα που εγείρονται και να τις εξαφανίσουμε εν τη γεννέση τους. Μόλις συλληφθούν οι θυμωμένες σκέψεις με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να αμφισβητηθούν και να επανεκτιμηθούν, αυτή η προσέγγιση λειτουργεί καλύτερα πριν ο θυμός, κλιμακωθεί σε οργή.

Στο ΤΑΟ υπάρχει η αρχή που λέει ότι “τα άκρα δεν οδηγούν στην λύση των προβλημάτων, κάπου στη μέση πρέπει να αναζητήσουμε την λύση τους”. Υπάρχει λοιπόν και η λεγόμενη μέση οδός που είναι η ιδανική περίπτωση. Πρόκειται για την περίπτωση που ο θυμωμένος θα πει: ‘Είμαι εντάξει και εσύ επίσης είσαι εντάξει και είναι όλα καλά’.

Άνθρωποι που ζουν με αυτή την στάση έχουν βιώσει σε μεγάλο βαθμό την Ηρεμία, την Γαλήνη την Θαλπωρή και την Συμπάθεια μέσα τους. Νοιώθουν την χαρά να μεταδίδουν την κατάσταση, ότι οι ίδιοι είναι μια χαρά και ότι, σε γενικές γραμμές τα πράγματα γύρω τους είναι εντάξει ή ότι θα μπορούσαν κάποια στιγμή -αν κάτι πάει προς παρέκκλιση- να τακτοποιηθούν και να επανέλθουν σε ισορροπία.

Καταλήγοντας ως προς την έκφραση του θυμού αντιλαμβανόμαστε ότι δεν εύκολο να καθορίσουμε λογικά πόσο και με ποιο τρόπο μπορεί να παρεκτρέπεται κανείς για να μην είναι αξιοκατάκριτος, διότι αυτό εξαρτάται από κάθε ιδιαίτερη περίπτωση δηλ. από αυτά που ήδη έχουμε αναφέρει και αφορούν αισθήματα υποτίμησης, ντροπής κλπ εκδηλώσεις του ΕΓΩ.

Ωστόσο σε κάθε περίπτωση είναι φανερό πως η ψυχική διάθεση, ο καθαρός ΝΟΥΣ και ο διάλογος όπου χρειάζεται, είναι αυτά που βοηθάνε να καθορίζουμε εναντίον ποιών πρέπει να θυμώνουμε και με ποιες αιτίες αλλά και να λύνουμε τις διαφορές μας με το λιγότερο ψυχικό και συναισθηματικό κόστος.

Για τους ψυχολόγους, η κάθαρση συμπεριλάμβανε και την φυσική έκφραση ενός συναισθήματος με την ενθύμηση ενός τραυματικού γεγονός, η οποία συχνά, οδηγεί στην ανακούφιση από το ενοχλητικό σύμπτωμα. Στον σημερινό λαϊκό πολιτισμό, ο όρος κάθαρσης αναφέρεται στην ‘έκφραση’ των συναισθημάτων κάποιου ως ένας τρόπος μείωσης της εχθρότητας και της επιθετικότητας.

Τα βιβλία αυτοβοήθειας, μας προτρέπουν να δώσουμε διέξοδο στην οργή ξεσπώντας σε κάποιο άψυχο αντικείμενο- χτυπώντας ένα μαξιλάρι, σπάζοντας ένα πιάτο, ή χτυπώντας ένα σάκο του μποξ. Μήπως αυτό δουλεύει; Μήπως η εξωτερική επιθετική εκτόνωση μειώνει τα αρνητικά συναισθήματα; Η απάντηση είναι, όχι. (Αν και η κάθαρση είναι μια αποτελεσματική παρέμβαση σε πολλές συναισθηματικές διαταραχές).

Απλά σταμάτημα των σκέψεων που δημιουργεί και ενδυναμώνει τον θυμό χρειάζεται πριν αυτός μετατραπεί σε οργή και βία.

Η συναισθηματική απελευθέρωση μέσω της επιθετικής ενέργειας (μέσω πράξης ή φαντασίας) ίσως προσωρινά να ηρεμεί, αλλά σε βάθος χρόνου αυτό δεν μειώνει τον θυμό. Εκφράζοντας το θυμό μπορεί στην ουσία να σας κάνει πιο θυμωμένους. Από τη δεκαετία του 1950 οι ψυχολόγοι άρχισαν να εξετάζουν και να ελέγχουν το αποτέλεσμα της κάθαρσης πειραματικά και κάθε φορά, διαπίστωσαν ότι εκφράζοντας στην οργή δεν έκανε σχεδόν τίποτα ή καθόλου για να το διαλύσει (αν και λόγω της σαγηνευτικής φύσης του θυμού, μπορεί να αισθάνεται κανείς ικανοποίηση).

Μπορεί να υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις υπό τις οποίες εκφράζοντας τον θυμό να δουλεύει, αλλά σε γενικές γραμμές είναι καλύτερα να μην γίνεται αυτό. Το να εκφράζουμε το θυμό είναι ένας από τους χειρότερους τρόπους για να εκτονωθούμε και να ηρεμήσουμε, τα ξεσπάσματα της οργής κατά κανόνα κάνουν πιο έντονη την συναισθηματική διέγερση του εγκεφάλου, αφήνοντας τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο θυμωμένοι και όχι λιγότερο.

Αυτό συμβαίνει επειδή, βγάζοντας την οργή σας πάνω σε κάποιον που την προκάλεσε, παρατείνει την διάθεση αντί να την τερματίζει. Είναι πολύ πιο αποτελεσματικό όταν πρώτα ‘κρυώσουμε’ και στη συνέχεια, με ένα πιο εποικοδομητικό ή δυναμικό τρόπο αντιμετωπίσουμε το άτομο για να διευθετήσουμε την διαφωνία μας.

Σ’ ένα σοφό γεροντάκι είχε ζητηθεί ο καλύτερος τρόπος για να χειριστεί ο θυμός, αυτός απάντησε: «Μην το καταστέλλετε. Αλλά και μην δράσετε πάνω σε αυτό.»

Αυτή, είναι μια σοφή συμβουλή.

Εάν οι θυμωμένες σκέψεις επιμένουν, μπορείτε να προσπαθήσετε να τις βραχυκυκλώσετε λέγοντας με ΘΕΛΗΣΗ και την εντολή “σταμάτα τώρα!” Επίσης, σκόπιμα, επίσης με ΘΕΛΗΣΗ, αντικαταστήστε με αστείες σκέψεις, εκείνες τις κυνικές, εγωπαθείς, δύσπιστες σκέψεις κατά την διάρκεια δύσκολων καταστάσεων. Αν ένα λεωφορείο καθυστερεί να έρθει, σκεφτείτε ένα αστείο λόγο και όχι να δυναμώνετε τον θυμό εναντίον κάποιου/όποιου, φαντάζεστε ότι είναι ανεύθυνο πρόσωπο και μπορεί να ευθύνεται αυτός για την καθυστέρηση του μεγαλόπρεπου ΕΓΩ σας.

Σε αναγκαίες, εκνευριστικές συναντήσεις με αντιπαθείς ανθρώπους, μάθετε την ικανότητα να βλέπετε την αστεία πλευρά των πραγμάτων, είναι ένα βάλσαμο -συνήθως το μοναδικό- για τον θυμό. Ονομάζεται «καλοί δρόμοι, καλοί καιροί».

Το να βλέπετε σε κάθε τι αρνητικό ή εκνευριστικό, μια καλή ή χιουμοριστική πλευρά. Πως αλλιώς θα αντέξουμε την τόσο άσχημη φυλακή του MATRIX που είμαστε εγκλωβισμένοι;

… και φυσικά ενεργοποιήστε τα τρία Τσάκρα από την Καρδιά και πάνω, είναι το αντίδοτο όλων των συναισθημάτων, καλών και κακών.
… και ελέγξτε τις σκέψεις που δημιουργούν τα εκνευριστικά συναισθήματα.
… και μιλάτε χαμηλόφωνα, είναι αδύνατον να θυμώσετε, όταν ο τόνος της φωνής σας είναι χαμηλός.
…και γελάστε, ολόψυχα, με την ΚΑΡΔΙΑ και τον ΝΟΥ σας.

Οι άνθρωποι ουρλιάζουν όταν θυμώνουν. Γιατί άραγε;

Μια μέρα, ένας σοφός έκανε μια σημαντική ερώτηση στους μαθητές του: -«Γιατί οι άνθρωποι ουρλιάζουν όταν εξοργίζονται;» -«Γιατί χάνουν την ηρεμία τους», απάντησε ο ένας. -«Μα γιατί πρέπει να ξεφωνίζουν παρότι ο άλλος βρίσκεται δίπλα τους;» Ξαναρωτά ο σοφός. –«Ξεφωνίζουμε, όταν θέλουμε να μας ακούσει ο άλλος» είπε ένας άλλος μαθητής. Ο σοφός δάσκαλος επανήλθε στην ερώτηση: «Μα τότε γιατί δεν είναι δυνατόν, να του μιλήσει με χαμηλή φωνή;»

Διάφορες απαντήσεις δόθηκαν αλλά… καμιά δεν ικανοποίησε το δάσκαλο, και είπε:

«Ξέρετε γιατί ουρλιάζουνε κυριολεκτικά όταν είμαστε θυμωμένοι; Γιατί όταν θυμώνουν δύο άνθρωποι, οι καρδιές τους απομακρύνονται πολύ και για να μπορέσει ο ένας να ακούσει τον άλλο θα πρέπει να φωνάξει δυνατά, για να καλύψει την απόσταση. Όσο πιο οργισμένοι είναι, τόσο πιο δυνατά θα πρέπει να φωνάξουν για ν’ ακουστούν. Ενώ αντίθετα τι συμβαίνει όταν είναι ερωτευμένοι; Δεν έχουν ανάγκη να ξεφωνίσουν, κάθε άλλο, μιλούν σιγανά και τρυφερά… Γιατί; Επειδή οι καρδιές τους είναι πολύ πολύ κοντά. Η απόσταση μεταξύ τους είναι ελάχιστη.

Μερικές φορές είναι τόσο κοντά που δεν χρειάζεται ούτε καν να μιλήσουν… παρά μονάχα ψιθυρίζουν. Και όταν η αγάπη τους είναι πολύ δυνατή δεν είναι αναγκαίο ούτε καν να μιλήσουν, τους αρκεί να κοιταχθούν. Έτσι συμβαίνει όταν δύο άνθρωποι που αγαπιούνται πλησιάζουν ο ένας προς τον άλλον. Όταν συζητάτε μην αφήνετε τις καρδιές σας να απομακρυνθούν, μην λέτε λόγια που σας απομακρύνουν, γιατί θα φτάσει μια μέρα που η απόσταση θα γίνει τόσο μεγάλη που δεν θα βρίσκουν πια τα λόγια σας το δρόμο του γυρισμού».

Ο θυμός φαινομενικά είναι μια προσπάθεια να κυριαρχήσουμε στον άλλον, όμως στην ουσία είναι προσπάθεια να κυριαρχήσουμε επί του εαυτού. Θυμώνοντας, ασυνείδητα προσπαθούμε να κυβερνήσουμε τον εαυτό μας, να πάρουμε την ενέργειά μας στα χέρια μας, να διαχειριστούμε την ενέργειά μας – που είναι και η σεξουαλική ενέργεια. Γι’ αυτό συχνά θυμώνουμε όταν προσπαθούμε να αποβάλλουμε κάποια προσκόλληση, όταν δηλαδή νιώθουμε ότι κάτι ή κάποιος παίρνει ή κατέχει την ενέργειά μας.

Όπως οι έφηβοι που κάνουν την επανάστασή τους, σε μια ασυνείδητη προσπάθεια να αποκολληθούν απ’ τις ενέργειες και τις ψυχολογικές επιδράσεις των γονιών, και να γίνουν ο εαυτός τους, να πάρουν την ενέργειά τους στα χέρια τους. Αλίμονο στον έφηβο που δεν έχει κάνει την επανάστασή του. Οι γονείς, όχι μόνο θα πρέπει να επιτρέπουν και να παρατηρούν συνειδητά το φαινόμενο του θυμού των παιδιών τους, αλλά και να ενθαρρύνεται ακόμα. Είναι μεγάλο έγκλημα να καταπιέζεται ο θυμός του ανθρώπου, καθώς κολοβώνεται έτσι η ικανότητα της αυτοκυριαρχίας του.

Πολλές φορές, ο ακρωτηριασμός αυτός της ενέργειας και της συνειδητότητας του ατόμου μέσα από την καταπίεση ή απώθηση του θυμού, έρχεται με προφάσεις του τύπου ‘να μην χαλάσουμε την εξωτερική αρμονία’. Τα ζιζάνια όμως υπογείως συνεχίζουν να αναπαράγονται και να πληθαίνουν, αν δεν τα καθαρίσουμε. Όπως και με το πόνο, έχουμε ένα ανεξάντλητο απόθεμα θυμού να διαχειριστούμε. Γιατί συνεχώς απ’ τη ‘συλλογική κοσμική μήτρα’ θα αναδύεται νέο υλικό προς μετουσίωση, νέα ενέργεια επί της οποίας καλούμαστε να κυριαρχήσουμε.

Το κλειδί στην διαχείριση και μετουσίωση του θυμού, είναι η παρατήρηση και η συγκράτηση. Παρατηρούμε το φαινόμενο του θυμού καθώς αναδύεται από μέσα μας, και το συγκρατούμε, το ‘εμπεριέχουμε’. Τότε γίνεται η μετουσίωση. Και κατόπιν, μέσα από τη παρατήρηση και συγκράτηση του θυμού, έρχεται και η ορθή δράση. Ενώ αντίθετα, αν εκτονώσουμε τον θυμό μας προς ένα εξωτερικό αντικείμενο ή άνθρωπο, μέσα από λόγια ή πράξεις, τότε χάνουμε την ενέργειά μας, χάνουμε μέρος της πολύτιμης πρωτογενούς -και πρωτόγονης- ενέργειας που είχε αναδυθεί από το είναι μας για να καλλιεργηθεί και να μας εμπλουτίσει την συνειδητότητα.

Γι’ αυτό ποτέ δεν πρέπει να ‘εκτονώνουμε’ το θυμό μας προς μια εξωτερική κατάσταση, αντίθετα με τα διδάγματα της σύγχρονης ψυχολογίας -ή της παρανόησης αυτών- που ωθούν τον κόσμο στο ‘αυθόρμητο ξέσπασμα’ και στην ‘έκφραση’ των συναισθημάτων και του θυμού. Αυτό είναι τραγική πρακτική. ‘Εκτονώνοντας’ το θυμό μας, χάνουμε ευκαιρία για ενδυνάμωση της αυτοκυριαρχίας μας, και γινόμαστε πιο αδύναμοι, αντί να νιώσουμε περισσότερο τον εαυτό και τη δύναμή μας. Διαχείριση του θυμού σημαίνει ενδυνάμωση του εαυτού.

Το πρόβλημα είναι ότι φοβόμαστε πως αν δεν θυμώσουμε και δεν εκφράσουμε το θυμό μας, οι εξωτερικές καταστάσεις δεν θα αλλάξουν. Όμως αυτό είναι και μια μορφή μαύρης μαγείας, να προσπαθούμε να κοντρολάρουμε τις εξωτερικές καταστάσεις, αντί για τον εαυτό μας.

Όπως ανέφερα ωστόσο παραπάνω, η συγκράτηση και μετουσίωση του θυμού, θα φέρει την κατάλληλη δράση. Και να κάνω σαφές, ότι η συγκράτηση και μετουσίωση του θυμού δεν σημαίνει ότι αποφεύγουμε τις συγκρούσεις και ότι προσπαθούμε να κρατήσουμε μια φαινομενική εξωτερική αρμονία, -που κάλλιστα μπορεί να είναι τεχνητή και να περιέχει πολύ ανισορροπία. Αντιθέτως, με τη συγκράτηση του θυμού αναλαμβάνουμε, εμπεριέχουμε και διαχειριζόμαστε τις εντάσεις, τα διλήμματα, τους ανταγωνισμούς, τις συγκρούσεις, τις αρνητικότητες, και άρα τις μετουσιώνουμε, άρα μεγαλώνουμε κι εξελισσόμαστε.

Η ασυνείδητη ζωή, που ωθεί τον άνθρωπο σε μια φρενίτιδα εξωτερικότητας, διασκέδασης και εξωτερικής δράσης και λειτουργίας, τον κάνει να αποφεύγει να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί το πόνο και το θυμό του, γι’ αυτό και, όχι μόνο τους διαιωνίζει, αλλά καταδιώκεται κιόλας απ’ αυτούς -καθώς ότι δεν αντιμετωπίζει συνειδητά, θα τον κυνηγά με υπόγειους τρόπους, ή θα προβάλλεται και θα εκδηλώνεται μέσω τρίτων και μέσα από εξωτερικές καταστάσεις. Η κατάθλιψη για παράδειγμα, συχνά είναι βία, θυμός, στραμμένος ενάντια στον εαυτό. Το ίδιο και τα ατυχήματα, που είναι αποτέλεσμα συσσωρευμένου θυμού και αρνητικότητας.

Συνειδητός άνθρωπος είναι αυτός που δεν αποφεύγει να αντιμετωπίσει καμία σκέψη, κανένα συναίσθημα – είναι ο άνθρωπος που παρατηρεί, αποκτά επίγνωση και διαχειρίζεται έτσι ορθά τη ζωή. Η σπατάλη όμως ενέργειας, οδηγεί σε έλλειψη ικανότητας παρατήρησης. Πρέπει να έχουμε και να συσσωρεύουμε διαρκώς νέα ενέργεια για να γίνουμε παρατηρητικοί και πιο συνειδητοί. Η ενέργεια είναι τροφή της συνειδητότητας.

Μπορεί η δράση που θα έρθει μετά την παρατήρηση-συγκράτηση-μετουσίωση του θυμού μας να είναι φαινομενικώς ‘θυμωμένη’ και δριμεία, ή ακόμα και βίαιη, όμως θα είναι ορθή δράση. Η ορθή δράση δεν είναι πάντα εξωτερικώς ήρεμη και ‘αρμονική’, αλλά μπορεί ακόμα να εκφραστεί και απότομα και βίαια, αν η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε το έχει ανάγκη. Η διαφορά είναι ότι ο άνθρωπος που εμπεριέχει το θυμό του, δρα μέσα από το Κέντρο του και όχι από την περιφέρεια, όπως στη περίπτωση του ατόμου που θέλει να χειραγωγεί τις καταστάσεις επειδή φοβάται.

Η ορθή δράση ποτέ δεν κινείται από φόβο, αλλά κινείται από την φροντίδα για το κοινό καλό. Και κάποιες φορές, το κοινό καλό απαιτεί ‘κεραυνούς’ που θα σπάσουν τις κρυσταλλώσεις. Θα υπάρχει αγάπη όμως, ακόμα και στον κεραυνό, αλλά ποτέ μίσος. Αλλιώς, η εκδήλωση του θυμού γίνεται, όπως προανέφερα, ένας κλασσικός και συνηθισμένος τρόπος μαύρης μαγείας.

Έτσι βλέπουμε ότι η διαχείριση του θυμού απαιτεί πρώτα απ’ όλα υπευθυνότητα. Θέλει επίσης και εσωτερικότητα, να μάθουμε να δουλεύουμε δηλαδή με τον εαυτό μας, αντί να τον αποφεύγουμε συνεχώς μέσα από εξωτερικές δραστηριότητες. Παρατήρηση-συγκράτηση-μετουσίωση λοιπόν είναι το κλειδί για την μεταμόρφωση του θυμού από πρωτογενές υλικό σε πολύτιμο κόσμημα, κόσμημα αυτοκυριαρχίας και ψυχικής αυτοτέλειας.

Ενθουσιασμός, Γέλιο, Χαρά, Είναι η Πνευματικότητα. Μάθε τι να κάνεις

Υπάρχει ένας έξυπνος τρόπος να ξεπεράσεις κάθε πρόβλημα θυμού, όσο δύσκολο ή σκληρό κι αν σου φαίνεται και να καταλάβεις… να νοιώσεις όλες τις πιο πάνω λέξεις. Επιπλέον η κατάσταση του ενθουσιασμού, είναι μία απο τις βασικότερες καταστάσεις, όπου καμία ενεργειακή επίθεση δεν πιάνει. Γνωρίζεις τι είναι η Ενεργειακή Επίθεση, σε απλό επίπεδο είναι το μάτισμα και σε δυνατή επίθεση φτάνει μέχρι τον θάνατο. Όμως εκτός των άλλων, ο ενθουσιασμός και το γέλιο είναι μια πολύ δυνατή ασπίδα θωράκισης από κάθε ενεργειακή κακόβουλη, συνειδητή ή μη επίθεση.

Το γέλιο, η χαρά, ο ενθουσιασμός είναι μια από τις 5 μόνιμες διαλογιστικές καταστάσεις.

*Αν νιώθεις αδυναμία ή αισθάνεσαι πως χάνεις ενέργεια, πως κάποιοι σου τραβάνε ενέργεια, για να σου μετατρέψει την αρνητική ενέργεια κάνε την πιο κάτω άσκηση, ανεξάρτητα από τους εξωτερικούς παράγοντες.

*Αγόρασε ταινίες κωμικές, από αυτές που σε κάνουν να διπλώνεσαι από τα γέλια και κάνε επιτέλους την τηλεόραση χρήσιμη. Δες τες όλες και για τους επόμενους τρεις μήνες. Μην επιτρέψεις καμία λέξη ή εικόνα μιζέριας να μπει από καμιά χαραμάδα. Κλείσε όλα τα παράθυρα του νου σε κάθε κακομοιριά, μόνο γέλιο, ενθουσιασμός, ευδαιμονία και χαρά.

*Διώξε από την ζωή σου κάθε κατσούφη, κακόμοιρο, κριτικό και υποτονικό, ενεργοβόρο άνθρωπο ή κατάσταση ή λόγο και κράτησε τον μακριά και ελεγχόμενο. Άσε τους άλλους, στην αγανάκτηση τους, στην κριτική τους, στην μικρότητα τους και γέλα. Γέλα με την καρδιά σου.

*Βάλε στην τσάντα σου βιβλία με ανέκδοτα και αστείες ιστορίες αντί για εφημερίδες. Η διαφορά που θα έχεις δεν περιγράφεται με λέξεις.

Μετά από τρεις μήνες γέλιου, ενθουσιασμού και αποκάθαρσης από την μιζέρια, την μαυρίλα και την καταχνιά, σου εγγυώμαι πως θα βλέπεις την ζωή με αυτά τα «Άλλα μάτια» κι όχι με το υπερφίαλο εγώ, αλλά με το Είναι που είναι και η σύνδεση με την ΔΥΝΑΜΗ.

Απλά ξεκίνα ΤΩΡΑ, είναι ο μόνος διαθέσιμος χρόνος που έχεις στην διάθεση σου.
----------------------------
*Οι catecholamines (κατεχολαμίνες) είναι ορμόνες που ελευθερώνονται κατά τη διάρκεια εθισμού στο άγχος. Στις κατεχολαμίνες ανήκει η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη, η ντοπαμίνη. Για την σύνθεση αυτών των ουσιών χρειάζονται αμινοξέα, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Ερευνώντας αυτά μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για την λειτουργία του εγκεφάλου και όλου του οργανισμού. Η αδρεναλίνη που συντίθεται στα επινεφρίδια ρυθμίζει την λειτουργία της καρδιάς, της πίεσης και της πνευματικής δραστηριότητας. Έχει επίσης και ρόλο στην ταξινόμηση ενέργειας στον οργανισμό.

Η νοραδρεναλίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής συγκέντρωσης, αντίληψης και δημιουργίας κινήτρων. Η παραγωγή της είναι σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου και σε υπερδιέγερση επιδρά και αυτός στην αύξηση της πίεσης και του καρδιακού ρυθμού. Αντίθετα όταν λείπει έχουμε έλλειμμα συγκέντρωσης, δράσης και κατάθλιψη.

Η ντοπαμίνη είναι ο τρίτος και σπουδαιότερος της παρέας. Είναι ένα προστάδιο των δύο άλλων. Αυτή μαζί με την σεροτονίνη είναι το βασικό πλέγμα της διάθεσης του ανθρώπου. Βοηθάει στην κινητικότητα και την ομαλή λειτουργία. Η έλλειψή της προκαλεί νευροψυχολογικά σύνδρομα.

Στίχοι από την πηγή της Σοφίας, σχετικά με το γέλιο.

Πρέπει στ’ αστεία τη ζωή
ο άνθρωπος να παίρνει
γιατί το γέλιο τη ζωή
λένε πως τη μακραίνει.

Το γέλιο είναι παυσίπονο
τον πόνο κομματιάζει
γι’ αυτό κανείς πολλές φορές
γελά κι αναστενάζει

Το γέλιο είναι φάρμακο
κι’ όχι πικρό φαρμάκι
γι’ αυτό όντε γελά κανείς
γεμίζει με μεράκι.

Το γέλιο καθαρίζει
τα βάσανα θερίζει
πόνους, λύπες και καημούς
κι όλους τους αναστεναγμούς.

Αν όλα μοιάζουν δύσκολα
κι έχει η χαρά σωπάσει
άπλωσε το χαμόγελο
το δάκρυ να σκεπάσει.

Το γέλιο είναι βάλσαμο
μακραίνει τη ζωή μας
και είναι άρωμα χαράς
στην κάθε λύπησή μας.

Χαρά σ’ εκείνον που γελά
με τα παθήματά του
που κάνει γλέντι τον καημό
χορό τα βήματά του.

Έχω μια κουζουλή καρδιά
και πάντα τη μαλώνω
γιατί γελά χωρίς χαρές
και κλαίει δίχως πόνο.

Σα θες να κάμεις τη ζωή
να’ χει γερό θεμέλιο
όντε ξυπνάς κάθε πρωί
ξεκίνα με το γέλιο.

Παιχνίδι είναι η ζωή Αέρα
δώσε τση καρδιάς
κι όσο μπορείς το γλέντα
μην πνίγεστε στον πόνο.

μ’ ένα κρασί μ’ ένα φιλί
λογιάστε πως είν’ η ζωή
και μια καλή κουβέντα
για λίγα χρόνια μόνο.

ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΙΩΞΕΙΣ ΤΗΝ ΜΙΖΕΡΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΕΥΚΟΛΟ.

Η ΜΕΓΑΛΟΨΥΧΙΑ ΤΟΥ ΧΡΥΣΑΝΤΑ

Η μεγαλοψυχία προϋποθέτει ένα ξεχωριστό ήθος, που, για να το δείξεις, δεν απαιτείται να καταβάλεις ιδιαίτερο κόπο. Μια απλή, ανεπαίσθητη, κάθε άλλο παρά επιδεικτική, κίνηση είναι αρκετή.

Για κάποιον ονόματι Χρύσαντα λέει ο Ξενοφών που, ενώ, έχοντας υψώσει το ξίφος του, ήταν έτοιμος να το βυθίσει στον εχθρό του και να τον τελειώσει, μόλις άκουσε την σάλπιγγα να δίνει το σήμα της κατάπαυσης την μάχης κατέβασε ήρεμα το χέρι που κρατούσε το σπαθί χαρίζοντας την ζωή στο υποψήφιο θύμα του. Τον περιποιηθηκε, του έδωσε το χέρι του, τον σήκωσε, τον χερέτισε, γύρισε κι έφυγε αθόρυβα και κόσμια. Πράξη μεγαλοψυχίας από έναν αφανή στρατιώτη χωρίς φωνές και πανηγυρισμούς!

Ο Αριστοτέλης και οι θεσμοί της εξουσίας

Με δεδομένο ότι τα πολιτεύματα αφορούν τον τρόπο διαχείρισης της εξουσίας, είναι απολύτως προφανές ότι ο ρυθμιστικός παράγοντας που καθορίζει τόσο την οργανωτική ισχύ, όσο και τις προθέσεις του πολιτεύματος είναι η δόμηση των διοικητικών αρχών, που συνιστά το θεσμικό πλαίσιο της διακυβέρνησης: «Γιατί, όπως είναι αδύνατο να υπάρξει πόλη χωρίς τις βασικές εξουσίες, έτσι είναι αδύνατο να διοικηθεί σωστά χωρίς τις εξουσίες που ρυθμίζουν την τάξη και την κοσμιότητα». (1321b 6 – 8).

Με άλλα λόγια, οτιδήποτε αφορά τη λειτουργικότητα της κοινωνίας είναι ζήτημα πολιτικής μέριμνας, δηλαδή ευθύνη της εξουσίας την οποία πρέπει να φέρει σε πέρας. Οι αγοροπωλησίες, η δημόσια και ιδιωτική περιουσία, τα ετοιμόρροπα οικοδομήματα, οι χαλασμένοι δρόμοι, η συντήρηση των τειχών, καθετί που αφορά την πόλη, είτε σε επίπεδο πρακτικής διεκπεραίωσης είτε σε επίπεδο εξασφάλισης της αρμονίας στη συνύπαρξη των πολιτών, είναι δημόσιο ζήτημα και πρέπει να εντάσσεται μέσα στο σύνολο των κανόνων που διασφαλίζουν την πολιτειακή ομαλότητα. Η πόλη που αδυνατεί να ρυθμίσει τέτοιου είδους ζητήματα αφήνοντάς τα στην ατομική βούληση, είναι η ανοργάνωτη πόλη που αναπόφευκτα θα διαλυθεί, αφού, επί της ουσίας, αφήνει τους πολίτες απροστάτευτους. Κι εδώ δε γίνεται λόγος για τον περιορισμό, αλλά για την προάσπιση της ελευθερίας μέσα στο πλαίσιο της συμβίωσης.

Με δεδομένη την αναγκαιότητα των θεσμών, ως επί μέρους εξουσίες που διασφαλίζουν τη συνύπαρξη, και με δεδομένη την πολυπλοκότητα και το πλήθος των υποθέσεων που πρέπει να διευθετηθούν, γίνεται αντιληπτή η πληθώρα των υπηρεσιών που πρέπει να στελεχωθούν προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι κοινωνικές ανάγκες.

Ο Αριστοτέλης κατονομάζει την υπηρεσία για την αγορά, που επιβλέπει τα σχετικά με τη διακίνηση των προϊόντων· την αστυνομία, που ασχολείται με τη δημόσια τάξη· τους αγρονόμους και δασονόμους, που διασφαλίζουν το νόμο στις αγροτικές και ημιαστικές περιοχές· την υπηρεσία που ασχολείται με τα δημόσια έσοδα και απασχολεί τους ταμίες της πόλης· την υπηρεσία που συντάσσει τα ιδιωτικά συμφωνητικά και τις δικαστικές αποφάσεις· το στρατό, που αναλαμβάνει τη φρούρηση των συνόρων (με όλα τα επιμέρους τμήματά του και την αντίστοιχη ιεραρχία)· τους ιερείς, που φροντίζουν τα σχετικά με τη λατρεία των θεών, τη συντήρηση των ναών, τη διαχείριση των «ιερών χρημάτων» και τις δημόσιες θυσίες.

Πέρα από αυτές υπάρχουν κι άλλες «ειδικές υπηρεσίες στις πόλεις που ασχολούνται λεπτομερειακά με τη διοίκηση και βρίσκονται σε μεγάλη ευημερία φροντίζοντας περαιτέρω για την καλή δημόσια εικόνα τους» όπως «η υπηρεσία για τις γυναίκες, για την περιφρούρηση των νόμων, η παιδονομία, η γυμνασιαρχία κι επιπλέον η υπηρεσία για τους γυμναστικούς και διονυσιακούς αγώνες και για άλλες τέτοιες πανηγυρικές εκδηλώσεις». (1322b 39 – 1323a 3).

Διευκρινίζοντας ότι οι παιδονόμοι ασχολούνταν με τη διαπαιδαγώγηση και την ευταξία των παιδιών και οι γυναικονόμοι με τη διατήρηση των ηθών από την πλευρά της γυναίκας, ο Αριστοτέλης σημειώνει: «Μερικές από αυτές τις αρχές δεν είναι δημοκρατικές ολοφάνερα, όπως η υπηρεσία για τις γυναίκες και η παιδονομία, διότι οι άποροι αναγκάζονται να χρησιμοποιούν και τις γυναίκες και τα παιδιά στις δουλειές ως βοηθούς, επειδή δεν έχουν δούλους». (1323a 3 – 6).

Το ότι τελικά οι γυναίκες και τα παιδιά των φτωχών δεν προστατεύονται από τη νομοθεσία και αναγκάζονται να δουλεύουν (ελλείψει δούλων) είναι ξεκάθαρο δημοκρατικό πλήγμα, αφού καταλύει κάθε έννοια ισότητας. Η πεποίθηση του Αριστοτέλη ότι η διαφορά ανάμεσα σε δημοκρατία και ολιγαρχία είναι ο διαφορετικός ταξικός προσανατολισμός που υπάρχει είναι ο λόγος που θεωρεί αντιδημοκρατικό οτιδήποτε αναπαράγει τις ταξικές διαφορές. Ο υποβιβασμός της γυναίκας και του παιδιού στη θέση του δούλου λόγω φτώχειας είναι η αναπαραγωγή της ταξικής ανισότητας κι αυτό δεν ανήκει στις δημοκρατικές πρακτικές.

Η πιο εκτενής αναφορά όμως γίνεται στο θεσμό που φροντίζει την εκτέλεση των ποινών μετά από τις δικαστικές αποφάσεις: «πάρα πολύ αναγκαία και σχεδόν η πιο δύσκολη από τις εξουσίες είναι εκείνη που αρμοδιότητά της είναι οι εκτελέσεις των ποινών όσων καταδικάστηκαν, η αναγραφή στους δημόσιους πίνακες των ονομάτων εκείνων οι οποίοι καταδικάστηκαν σε πρόστιμο και η φρούρηση των φυλακισμένων». (1321b 41 – 44).

Ο λόγος που η εξουσία αυτή κρίνεται «πάρα πολύ αναγκαία» είναι προφανής, αφού πρόκειται για την εφαρμογή του νόμου, δηλαδή για την υλοποίηση της δικαιοσύνης: «οπωσδήποτε είναι αναγκαία, επειδή καμία ωφέλεια δεν προκύπτει, όταν γίνονται οι δίκες για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών, αλλά δεν καταλήγουν σε αποφάσεις». (1322a 3 – 4). Η μη επιβολή ποινών ισοδυναμεί με ακύρωση του νόμου και η ατιμωρησία δεν μπορεί παρά να επιφέρει την κοινωνική αναταραχή: «Κατά συνέπεια καθίσταται αδύνατη η επικοινωνία των πολιτών μεταξύ τους, αν δεν εκδίδονται δικαστικές αποφάσεις, το ίδιο κι αν μένουν ανεκτέλεστες». (1322a 4 – 6).

Το να επιχειρηματολογεί, λοιπόν, κανείς για την αναγκαιότητα της εφαρμογής του νόμου είναι μάλλον περιττό, αφού κοινωνική γαλήνη (και κατ’ επέκταση συνοχή) χωρίς νόμο είναι αδύνατο να επιτευχθεί. Το ζήτημα είναι η ενδεχόμενη απροθυμία στην ανάληψη αυτών των καθηκόντων: «Είναι επομένως αντίξοη αυτή η εξουσία, γιατί προκαλεί μεγάλη απέχθεια, με αποτέλεσμα όπου δεν υπάρχει προσδοκία του μεγάλου κέρδους, δεν υπάρχει και προθυμία να την αναλάβουν και, αν την αναλάβουν, δεν είναι διατεθειμένοι να την ασκήσουν τηρώντας τους νόμους». (1321b 44 – 1322a 2).

Και σαν να μην έφτανε αυτό, ο Αριστοτέλης εντοπίζει κι επιπλέον δυσκολίες: «όταν τα ίδια πρόσωπα καταδικάζουν κι εκτελούν την καταδίκη, διπλασιάζεται η αποστροφή, αλλά και στην περίπτωση που οι ίδιοι πάντοτε έχουν την ευθύνη της εκτέλεσης κάθε δικαστικής απόφασης και αυτοί επίσης προκαλούν την έχθρα όλων». (1322a 16 – 19).

Αν τα ίδια άτομα αναλαμβάνουν εξολοκλήρου την απόδοση της δικαιοσύνης (τόσο ορίζοντας τις ποινές, όσο κι εφαρμόζοντάς τες), υπάρχει περίπτωση να γίνουν απεχθή σε βαθμό που να κινδυνεύουν. Εξάλλου, δεν υπάρχει τίποτε πιο συνηθισμένο από τον κατάδικο που θεωρεί ότι αδικείται. Η στοχοποίηση των ανθρώπων που απονέμουν τη δικαιοσύνη είναι η υπονόμευση του νόμου, αφού, υπό αυτούς τους όρους, είναι αδύνατη η εφαρμογή του.

Η διαμοίραση των καθηκόντων συνιστά και τη διαμοίραση των ευθυνών, που, σε τελική ανάλυση, θα διασφαλίσει την ακεραιότητα του νόμου: «Γι’ αυτό είναι προτιμότερο να ανατίθεται αυτό το έργο όχι σε μία αρχή αλλά σε διάφορα πρόσωπα που προέρχονται από διαφορετικά δικαστήρια… Ακόμη σε ορισμένες περιπτώσεις είναι καλύτερο να εκτελούν τις αποφάσεις διαφορετικές αρχές από εκείνες που τις εξέδωσαν… και από τις αρχές που μόλις ανέλαβαν, άλλη πρέπει να είναι εκείνη που καταδικάζει από εκείνη που εκτελεί. Για παράδειγμα είναι καλύτερο οι αστυνόμοι να εκτελούν τις αποφάσεις των αγορανόμων και άλλοι τις δικές τους, διότι όσο μικρότερη απέχθεια προκαλείται για τους εκτελεστές των αποφάσεων, τόσο ευκολότερη γίνεται η τελική εκτέλεσή τους». (1322a 6 – 7, 12 – 16).

Κι αυτή ακριβώς είναι η έννοια της διαμοίρασης των εξουσιών που μοναδικό στόχο έχει την κοινωνική ομαλότητα. Η δικαιοσύνη, ως θεμέλιο της συνύπαρξης, θα ήταν αδύνατο να επιτελεσθεί από έναν μόνο φορέα. Η εξουσία που αφορά ελάχιστα πρόσωπα είναι πάντα επίφοβη, καθώς οι λίγοι είναι εύκολο είτε να σφάλλουν είτε να διαφθαρούν υπηρετώντας προσωπικά συμφέροντα: «Επιβάλλεται  οι αρχές που καταδικάζουν, να επιμερίζουν την αρμοδιότητα της εκτέλεσης των αποφάσεών τους σε άλλες». (1322a 28 – 29).

Και βέβαια, θα ήταν αδύνατο να μη γίνει ειδική αναφορά στον έλεγχο της διαχείρισης του δημόσιου χρήματος: «Με δεδομένο όμως ότι μερικές αρχές, ίσως και όλες, διαχειρίζονται πολλά δημόσια χρήματα, αναγκαστικά πρέπει να υπάρχει άλλη, χωριστή αρχή, για να ασκεί έλεγχο στους λογαριασμούς και να αποδίδει ευθύνες, χωρίς βέβαια η ίδια να διαχειρίζεται τίποτε άλλο». (1322b 7 – 10).

Ο θεσμός που λειτουργεί ελεγκτικά και που έχει στη δικαιοδοσία του την απόδοση των ευθυνών, χωρίς να ασχολείται με τίποτε άλλο, είναι η αναγκαιότητα της επίβλεψης των θεσμικών εκπροσώπων ή, αν θέλουμε να το θέσουμε διαφορετικά, η παραδοχή ότι η εξουσία διαφθείρει κι ότι κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου. Δεν είναι τυχαίο ότι ο μηχανισμός αυτός αναφέρεται ως εποπτεία των χρημάτων της πόλης. Οι άνθρωποι που έχουν πρόσβαση στο δημόσιο πλούτο οφείλουν να ελέγχονται, όχι μόνο γιατί το ανεξέλεγκτο θα γεννήσει πειρασμούς, αλλά και για να εξασφαλιστεί η διαφάνεια, που θα λειτουργήσει ως ύψιστη δικαιοσύνη.

Η συνοχή της πόλης και η αρμονία που θα αποτρέψει κάθε αναταραχή δεν είναι τίποτε άλλο από την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, που πρέπει να είναι έτσι δομημένοι, ώστε να εντοπίζουν όλες τις ατασθαλίες: «Τους λειτουργούς της άλλοι τους αποκαλούν ευθύνους, άλλοι λογιστές, άλλοι εξεταστές και άλλοι συνηγόρους. Είναι η πλέον σημαντική αρχή για όλα τα θέματα δίπλα σε όλες αυτές τις αρχές, γιατί συχνά αποφασίζει για τα ζητήματα και προτείνει τα προς συζήτηση θέματα ή προεδρεύει στην εκκλησία του δήμου, όπου ο λαός είναι κυρίαρχος, διότι κατά λογική αναγκαιότητα κυρίαρχη αρχή του πολιτεύματος είναι εκείνη που συγκαλεί το κυρίαρχο σώμα του». (1322b 10 – 15).

Με άλλα λόγια, μιλάμε για την ανώτερη αρχή που πέρα από ελεγκτικό έχει και συντονιστικό ρόλο: «Οι λειτουργοί της αλλού ονομάζονται πρόβουλοι, επειδή προβουλεύονται, ενώ όπου υπάρχει δημοκρατία, βουλή μάλλον». (1322b 16 – 17).

Η ορθή λειτουργία των θεσμών είναι η προϋπόθεση του ιδανικού πολιτεύματος. Η διαφάνεια, η δικαιοσύνη, η εφαρμογή του νόμου, η αξιοκρατία, η εδαφική ακεραιότητα, όλα αυτά που δομούν την πόλη εξασφαλίζοντας τη συνοχή και την ομαλότητα είναι ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση της εξουσίας, που δεν μπορεί παρά να διαμοιράζεται καλύπτοντας όλες τις ανάγκες. Η επιλογή των κατάλληλων προσώπων στα ανάλογα κέντρα εξουσίας είναι η ορθή αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Σε τελική ανάλυση, οι πολίτες είναι η δύναμη της πόλης κι αυτούς οφείλουν να υπηρετούν οι θεσμοί, που αλληλοσυμπληρώνονται ολοκληρώνοντας την εικόνα του κοινωνικού γίγνεσθαι.

Η μετατροπή της θέσης εξουσίας σε προσωπική επιβολή ή σε αδιαπραγμάτευτο ατομικό κύρος που δρα καταπιεστικά είναι η αλαζονεία, που γεννιέται από τη διαστρέβλωση. Κι εδώ βρίσκονται οι λεπτές ισορροπίες που με κάθε τρόπο πρέπει να διασφαλιστούν. Από τη μια το γόητρο της εξουσίας, που όμως δεν πρέπει να ταυτιστεί με την έπαρση ή τον κομπασμό, κι από την άλλη το ανθρώπινο πρόσωπο, που όμως δεν πρέπει να οδηγήσει στην απαξία. Μόνο έτσι μπορεί να διασφαλιστεί η συλλογικότητα. Γιατί οι θέσεις εξουσίας έχουν αξία ως διάσταση συλλογική κι όχι ατομική. Ο φορέας της εξουσίας που το αντιλαμβάνεται αυτό είναι εκείνος που θα υλοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το έργο του. Έχει επίγνωση της ευθύνης και ταυτόχρονα θα λειτουργήσει απαλλαγμένος από κάθε ματαιοδοξία. Αναγκαστικά, ερχόμαστε και πάλι στο ζήτημα της παιδείας.

Αριστοτέλης, Πολιτικά

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΞΕΝΟΦΩΝ, ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΞΕΝ ΚΠαιδ 4.4.9–4.4.13

Προτάσεις προς τους αιχμάλωτους Ασσυρίους

Ασσύριοι στρατιώτες οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι μπροστά στον Κύρο (βλ. και ΞΕΝ ΚΠαιδ 4.2.38–4.2.47) και αυτός θεώρησε ότι η απελευθέρωσή τους θα έκανε τους συμπατριώτες τους να πάψουν να δυσπιστούν για τις προθέσεις των Περσών και των Μήδων.


οὕτω δὴ ὁ Κῦρος καλέ-
σας τοὺς αἰχμαλώτους λέγει τοιάδε· [4.4.10] Ἄνδρες, ἔφη, νῦν τε
ὅτι ἐπείθεσθε τὰς ψυχὰς περιεποιήσασθε, τοῦ τε λοιποῦ,
ἢν οὕτω ποιῆτε, οὐδ’ ὁτιοῦν καινὸν ἔσται ὑμῖν ἀλλ’ ἢ οὐχ
ὁ αὐτὸς ἄρξει ὑμῶν ὅσπερ καὶ πρότερον· οἰκήσετε δὲ τὰς
αὐτὰς οἰκίας καὶ χώραν τὴν αὐτὴν ἐργάσεσθε καὶ γυναιξὶ
ταῖς αὐταῖς συνοικήσετε καὶ παίδων τῶν ὑμετέρων ἄρξετε
ὥσπερ νῦν· ἡμῖν μέντοι οὐ μαχεῖσθε οὐδὲ ἄλλῳ οὐδενί·
[4.4.11] ἡνίκα δ’ ἄν τις ὑμᾶς ἀδικῇ, ἡμεῖς ὑπὲρ ὑμῶν μαχούμεθα.
ὅπως δὲ μηδ’ ἐπαγγέλλῃ μηδεὶς ὑμῖν στρατεύειν, τὰ ὅπλα
πρὸς ἡμᾶς κομίσατε· καὶ τοῖς μὲν κομίζουσιν ἔσται εἰρήνη
καὶ ἃ λέγομεν ἀδόλως· ὁπόσοι δ’ ἂν τὰ πολεμικὰ μὴ ἀπο-
φέρωσιν ὅπλα, ἐπὶ τούτους ἡμεῖς καὶ δὴ στρατευσόμεθα.
[4.4.12] ἐὰν δέ τις ὑμῶν καὶ ἰὼν ὡς ἡμᾶς εὐνοϊκῶς καὶ πράττων τι
καὶ διδάσκων φαίνηται, τοῦτον ἡμεῖς ὡς εὐεργέτην καὶ
φίλον, οὐχ ὡς δοῦλον περιέψομεν. ταῦτ’ οὖν, ἔφη, αὐτοί
τε ἴστε καὶ τοῖς ἄλλοις διαγγέλλετε. [4.4.13] ἢν δ’ ἄρα, ἔφη, ὑμῶν
βουλομένων ταῦτα μὴ πείθωνταί τινες, ἐπὶ τούτους ἡμᾶς
ἄγετε, ὅπως ὑμεῖς ἐκείνων, μὴ ἐκεῖνοι ὑμῶν ἄρχωσιν. ὁ
μὲν δὴ ταῦτ’ εἶπεν· οἱ δὲ προσεκύνουν τε καὶ ὑπισχνοῦντο
ταῦτα ποιήσειν.

***
Έτσι λοιπόν ο Κύρος εκάλεσε τους αιχμαλώτους και τους είπε τα εξής: Άντρες, είπε, τώρα σώσατε τη ζωή σας γιατί υποταγήκατε, και στο εξής, εάν κάνετε το ίδιο, δε θα πάθετε κανένα άλλο κακό, εκτός ότι δε θα σας εξουσιάζη ο ίδιος βασιλιάς, που σας εξουσίαζε πρωτύτερα. Θα κατοικήτε στα ίδια σπίτια και θα καλλιεργήτε τα ίδια χωράφια, θα έχετε τις ίδιες γυναίκες και θα εξουσιάζετε τα παιδιά σας όπως και τώρα. Δεν θα πολεμήσετε όμως εναντίον μας, ούτε εναντίον κανενός άλλου. Και όταν κανείς σας αδική, εμείς προς χάρη σας θα πολεμήσωμε. Για να μη σας διατάξη δε κανείς να πολεμήσετε εναντίον μας, φέρετε όλα τα όπλα σας σε μας. Και για κείνους που θα τα φέρουν, θα είναι ειρήνη, και ειλικρινή και απαραβίαστα όσα λέμε∙ θα εκστρατεύσωμε όμως εναντίον εκείνων που δε θα μας φέρουν τα όπλα τους. Αν κανείς από σας φανή πως έρχεται σε μας ως φίλος, ότι μας υπηρετεί, και ότι και τους άλλους διδάσκει να κάνουν το ίδιο, προς αυτούς εμείς θα φερθούμε, όπως φέρονται προς ευεργέτας και φίλους, και δεν θα φερόμαστε προς αυτόν όπως φέρονται προς δούλους. Αυτά λοιπόν, είπε, και μάθετε, και στους άλλους αναγγείλετέ τα. Αν τυχόν όμως μερικοί δεν πείθωνται σ' αυτά που λέω, ενώ σεις τα παραδέχεσθε, οδηγήσετέ μας εναντίον τους, για να έχετε σεις αυτούς στην εξουσία σας και όχι εκείνοι εσάς. Ο Κύρος λοιπόν αυτά είπε, και εκείνοι τον προσκυνούσαν και υπέσχοντο πως θα τα εκτελέσουν.