Παρασκευή 7 Ιουνίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Λυσιστράτη (1014-1042)

Χ. ΓΕ. οὐδέν ἐστι θηρίον γυναικὸς ἀμαχώτερον,
1015 οὐδὲ πῦρ, οὐδ᾽ ὧδ᾽ ἀναιδὴς οὐδεμία πόρδαλις.
Χ. ΓΥ. ταῦτα μέντοι ‹σὺ› ξυνιεὶς εἶτα πολεμεῖς ἐμοί,
ἐξόν, ὦ πόνηρέ, σοι βέβαιον ἔμ᾽ ἔχειν φίλην;
Χ. ΓΕ. ὡς ἐγὼ μισῶν γυναῖκας οὐδέποτε παύσομαι.
Χ. ΓΥ. ἀλλ᾽ ὅταν βούλῃ σύ. νῦν δ᾽ οὖν οὔ σε περιόψομαι
1020 γυμνὸν ὄνθ᾽ οὕτως. ὅρα γὰρ ὡς καταγέλαστος εἶ.
ἀλλὰ τὴν ἐξωμίδ᾽ ἐνδύσω σε προσιοῦσ᾽ ἐγώ.
Χ. ΓΕ. τοῦτο μὲν μὰ τὸν Δί᾽ οὐ πονηρὸν ἐποήσατε·
ἀλλ᾽ ὑπ᾽ ὀργῆς γὰρ πονηρᾶς καὶ τότ᾽ ἀπέδυν ἐγώ.
Χ. ΓΥ. πρῶτα μὲν φαίνει γ᾽ ἀνήρ, εἶτ᾽ οὐ καταγέλαστος εἶ.
1025 κεἴ με μὴ ᾽λύπεις, ἐγώ σου κἂν τόδε τὸ θηρίον
τοὐπὶ τὠφθαλμῷ λαβοῦσ᾽ ἐξεῖλον ἄν, ὃ νῦν ἔνι.
Χ. ΓΕ. τοῦτ᾽ ἄρ᾽ ἦν με τοὐπιτρῖβον. δακτύλιος οὑτοσί·
ἐκσκάλευσον αὐτό, κᾆτα δεῖξον ἀφελοῦσά μοι·
ὡς τὸν ὀφθαλμόν γέ μου νὴ τὸν Δία πάλαι δάκνει.
1030 Χ. ΓΥ. ἀλλὰ δράσω ταῦτα· καίτοι δύσκολος ἔφυς ἀνήρ.
ἦ μέγ᾽, ὦ Ζεῦ, χρῆμ᾽ ἰδεῖν τῆς ἐμπίδος ἔνεστί σοι.
οὐχ ὁρᾷς; οὐκ ἐμπίς ἐστιν ἥδε Τρικορυσία;
Χ. ΓΕ. νὴ Δί᾽ ὤνησάς γέ μ᾽, ὡς πάλαι γέ μ᾽ ἐφρεωρύχει,
ὥστ᾽ ἐπειδὴ ᾽ξῃρέθη, ῥεῖ μου τὸ δάκρυον πολύ.
1035 Χ. ΓΥ. ἀλλ᾽ ἀποψήσω σ᾽ ἐγώ, καίτοι πάνυ πονηρὸς εἶ,
καὶ φιλήσω. Χ. ΓΕ. μὴ φιλήσῃς. Χ. ΓΥ. ἤν τε βούλῃ γ᾽ ἤν τε μή.
Χ. ΓΕ. ἀλλὰ μὴ ὥρας ἴκοισθ᾽· ὡς ἐστὲ θωπικαὶ φύσει,
κἄστ᾽ ἐκεῖνο τοὔπος ὀρθῶς κοὐ κακῶς εἰρημένον,
οὔτε σὺν πανωλέθροισιν οὔτ᾽ ἄνευ πανωλέθρων.
1040 ἀλλὰ νυνὶ σπένδομαί σοι, καὶ τὸ λοιπὸν οὐκέτι
οὔτε δράσω φλαῦρον οὐδὲν οὔθ᾽ ὑφ᾽ ὑμῶν πείσομαι.
ἀλλὰ κοινῇ συσταλέντες τοῦ μέλους ἀρξώμεθα.

***
ΚΟΡ. ΓΕΡ. Δεν υπάρχει στον κόσμο θεριό τόσο αμάχητο,
ξεπερνάει τη φωτιά και τον τίγρ᾽ η γυναίκα!
ΚΟΡ. ΓΥΝ. Σαν το ξέρεις, γιατί πολεμάς τα φουστάνια,
μια και φίλο πιστό σου να μ᾽ έχεις μπορείς;
ΚΟΡ. ΓΕΡ. Δε θα πάψω ποτές να μισώ τις γυναίκες.
ΚΟΡ. ΓΥΝ. Εσύ κάνε το κέφι σου, εγώ δεν μπορώ
1020 να σε βλέπω γυμνόνε, του κόσμου ρεζίλι.
Στάσου νά ᾽ρθω, ξανά το σκουτί να σου βάλω.
ΚΟΡ. ΓΕΡ. Νά! μια φρόνιμη πράξη σε φώτισε Δίας.
Μα πρωτύτερα μ᾽ είχες ανάψει και γδύθηκα.
ΚΟΡ. ΓΥΝ. (Αφού του φόρεσε την εξωμίδα)
Τώρα ναι! Σοβαρός ξαναγίνηκες άντρας.
Κι αν δεν μ᾽ έσκαες, θα σου ᾽βγαζα ευτούνο το ζούδι,
που σου μπήκε στο μάτι και πάει να σ᾽ το φάγει!
ΚΟΡ. ΓΕΡ. Μωρ᾽ αυτό ήτανε μέσα; Πάρ᾽ εδώ την τσιμπίδα
να το βγάλεις και δώσ᾽ μου το μπόι του να ιδώ.
Τόσην ώρα το μάτι μού τρώει και δακρύζω!
1030 ΚΟΡ. ΓΥΝ. Θα σου κάνω τη χάρη κι ας είσαι γουρσούζης.
(Του βγάζει ένα κουνούπι)
Τί μεγάλος κουνούπαρος, θε μου: Για κοίτα!
Ο βουρκός σού τον έστειλε του Μαραθώνα.
ΚΟΡ. ΓΕΡ. Με ξαλάφρωσες! Ώρες το μάτι μού το ᾽σκαβε,
για ν᾽ ανοίξει πηγάδι. Πλημμύρα τα δάκρυά μου.
ΚΟΡ. ΓΥΝ. Τα σκουπίζω κι αυτά σου, κακέ, κι από πάνω
σε φιλώ. ΚΟΡ. ΓΕΡ. Μη! Δε θέλω! ΚΟΡ. ΓΥΝ. Κι αν θες κι αν δε θες.
(Τον φιλεί)
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Φυσικό, διαλοθήλυκο, να ᾽σαι γαλίφα!
Τί σωστά που τα λέγ᾽ η παλιά παροιμία:
«Με πανούκλα δε ζεις, μα και δίχως πανούκλα».
1040 Κάνω μπέσα μαζί σου κι ειρήνη, από τώρα
δε θα βλάψω γυναίκα και δε θα με βλάψει.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΑΝΤΕΙΣ - ΜΟΨΟΣ


Καταγωγή


Ο Μόψος θεωρείται γιος της Θηβαίας ιέρειας Μαντώς, που είχε προφητικές ικανότητες, κόρης του μάντη Τειρεσία (Στρ. 9.522). Και στον Μόψο, όπως και σε άλλους ήρωες, αποδίδονται δύο πατεράδες, ένας θεϊκός και ένας θνητός. Οι αρχαιότεροι συγγραφείς αναφέρουν τον Απόλλωνα ως θεϊκό πατέρα, με τον οποίο και το μαντείο του στους Δελφούς ούτως ή άλλως σχετίζεται μυθολογικά η μητέρα του Μαντώ, είτε γιατί κατέφυγε στους Δελφούς πριν οι Επίγονοι κυριεύσουν τη γενέθλια πόλη της ή γιατί αφιερώθηκε στον θεό από τους ίδιους τους κατακτητές. Η καταγωγή αυτή εντάσσει τον Μόψο στη μεγάλη οικογένεια των μάντεων, μάντης ο ίδιος από μητέρα, πατέρα και παππού.
 
Θνητός πατέρας του είναι ο Μυκηναίος Ράκιος τον οποίο η Μαντώ γνώρισε στους Δελφούς και με τον οποίο έφυγε για την Κλάρο· ή ο κρητικός Ράκιος που η Μαντώ συνάντησε στην περιοχή της Κλάρου και στον οποίο την οδήγησαν Κρήτες πειρατές που την απήγαγαν στον δρόμο για την Κλάρο. (Βλ. Μαντώ)
 
Λεγόταν ότι ο Μόψος απέκτησε τρεις κόρες, τη Ρόδο, τη Μηλιάδα και την Παμφυλία, η οποία ενίοτε αναφέρεται και ως αδελφή του. Δεν είναι γνωστό το όνομα της μητέρας των παιδιών του.
 
Μόψος και Κάλχας: Η διαμάχη για τη μαντική*
 
Σύμφωνα με μια προφητεία, ίσως από τον Έλενο, ο Κάλχας θα πέθαινε αν θα συναντούσε μάντη ανώτερό του. Ο Κάλχας βρέθηκε στην Κλάρο, ή στην Κολοφώνα, μετά την καταστροφή της Τροίας. Εκεί συνάντησε τον Μόψο, και σύμφωνα με τον Ησίοδο, τον ρώτησε πόσα σύκα είχε μια αγριοσυκιά που φύτρωνε εκεί. Εκείνος απάντησε «δέκα χιλιάδες», δίνοντας και το βάρος τους σε μεδίμνους παρά ένα σύκο που διευκρίνισε ότι δεν το συνυπολόγισε για να βγει ακριβής η μέτρηση. Ο Φερεκύδης παραδίδει ότι η ερώτηση δεν αφορούσε αγριοσυκιά αλλά μια έγκυο γουρούνα, για την οποία ο Κάλχας είπε ότι κυοφορούσε οκτώ μικρά, όλα αρσενικά και ότι θα γεννούσε την έκτη ώρα της επόμενης μέρας. Ο Μόψος ήταν εκείνος που έδωσε τη σωστή απάντηση λέγοντας ότι το ζώο κυοφορούσε εννέα γουρουνάκια, από τα οποία το ένα ήταν θηλυκό. Σύμφωνα με το γεωγράφο Στράβωνα, άλλοι συγγραφείς συνδέουν τις δύο αυτές παραδόσεις. Ο Απολλόδωρος, για παράδειγμα, αναφέρει ότι ο Κάλχας ρώτησε το Μόψο για τα σύκα και ο Μόψος τον Κάλχα για τη γουρούνα. Ο Μόψος πέτυχε τη σωστή απάντηση, ενώ ο Κάλχας έχασε και πέθανε από θλίψη. Ο Κόνων συμφωνεί ότι η διαφωνία ξεκίνησε στην Κολοφώνα, αλλά προτείνει ένα διαφορετικό τέλος, το οποίο έγινε στη Λυκία. Λέει λοιπόν ότι ο τοπικός βασιλιάς Αμφίμαχος της Λυκίας ρώτησε τους δύο μάντεις για την έκβαση της στρατιωτικής εκστρατείας που σχεδίαζε. Ο Κάλχας πρόβλεψε μια λαμπρή νίκη, ενώ ο Μόψος προσπάθησε να αποτρέψει το βασιλιά από το εγχείρημα αυτό. Ο Αμφίμαχος νικήθηκε, η φήμη του Μόψου εξαπλώθηκε, ενώ ο Κάλχας αυτοκτόνησε από απελπισία. Τέλος, ο Στράβων μαρτυρεί ότι ο Σοφοκλής στη διεκδίκηση της Ελένης τοποθετούσε τη μονομαχία στην Κιλικία.
 
Μόψος ο οικιστής: Η διαμάχη για την εξουσία**
 
Ο Μόψος αναφέρεται ως οικιστής πόλεων κυρίως στη νότια Μικρά Ασία. Της Κολοφώνας πρωτίστως, απ' όπου εκδίωξε καταρχάς τους ντόπιους Κάρες. Μετά τη νίκη του επί του Κάλχα και τον θάνατο του μάντη, ο Μόψος οδήγησε στην Παμφυλία αυτούς που είχαν αποχωρήσει μαζί με τον Κάλχα από την Τροία μετά την άλωσή της και τον ακολουθούσαν. Κάποιοι έμειναν εκεί, άλλοι, ακολουθώντας τον Μόψο, διέσχισαν το όρος Ταύρος και εγκαταστάθηκαν στην Κιλικία, τη Συρία και τη Φοινίκη.
 
Στην περιοχή της Κιλικίας, ο Μόψος ίδρυσε τη Μαλλό από κοινού με τον Αμφίλοχο, γιο του Αμφιάραου, που προηγουμένως είχε ακολουθήσει τον Κάλχα. Σε αυτόν έμεινε η εξουσία, όταν ο Αμφίλοχος έφυγε για να επιστρέψει στην πατρίδα του, και αρνήθηκε να τη μοιραστεί, όταν ο Αμφίλοχος επέστρεψε στη Μαλλό. Ακολούθησε μονομαχία στην οποία πέθαναν και οι δύο. Πηγές αναφέρουν ότι ο τάφος του Μόψου βρισκόταν κοντά στην κιλικική πόλη Μάγαρσο, κοντά στον ποταμό Πύραμο. Όχι μακριά από εκεί, ούτε όμως και σε άμεση θέα, βρίσκεται ο τάφος του Αμφιλόχου.
 
Όπως για πολλούς περιπλανώμενους ήρωες, οι αρχαίοι πίστευαν ότι και ο Μόψος, στον δρόμο προς τη Μαλλό, είχε ιδρύσει πολλές πόλεις. Ο Στράβωνας και ο Θεόπομπος αναφέρουν την κιλικική πόλη Μοψουεστία (=σπίτι ή ναός του Μόψου), από την οποία νομίσματα του 1ου αι. π.Χ. έφεραν παράσταση του Μόψου και ενός ναού. Ο Πλίνιος λέει ότι ολόκληρη η Παμφυλία (ίσως από την κόρη του Μόψου Παμφυλία) είχε ονομαστεί κάποτε Μοψοπία. Ο Θεόπομπος παραδίδει ότι η πόλη της Ρόδου πήρε το όνομα της μίας από τις τρεις κόρες του. Οι ιστορικοί Αθήναιος και Πομπώνιος Μέλας αναφέρουν τον διάσημο μάντη ως οικιστή της Φασήλιδος.
 
Μόψος και Μόψος
 
Συχνά ο Θηβαίος Μόψος συγχέεται με τον Θεσσαλό μάντη Μόψο που πήρε μέρος στα άθλα επί Πελία, στην Αργοναυτική εκστρατεία, στο κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου, αν και ο τελευταίος θεωρείται γιος του Άμπυκου και συνήθως αναφέρεται ως Λαπίθης. Ο αργοναύτης Μόψος παραδίδεται ότι πέθανε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στη Λιβύη από τσίμπημα φιδιού. Είναι ο επώνυμος ήρωας της πόλης Μόψιον στους δυτικούς πρόποδες της Όσσας. Ρωμαϊκές πηγές επεσήμαιναν τις εθνικές, γενεαλογικές και χρονολογικές διαφορές μεταξύ των δύο ομώνυμων ηρώων και μάντεων, ωστόσο δεν είναι απίθανο να μην ήταν σαφώς διαχωρισμένοι πριν από τον 5ο αι. π.Χ. Πάντως, η σύγχυση οφείλεται στις παράλληλες δράσεις των δύο ανδρών: και οι δυο μάντεις, και οι δυο ήρωες συμμέτοχοι σε εκστρατείες, και οι δυο οικιστές.
----------------------------
*Μόψος και Κάλχας: Διαμάχη περί την μαντικήν
λέγεται δὲ Κάλχας ὁ μάντις μετ᾽ Ἀμφιλόχου τοῦ Ἀμφιαράου κατὰ τὴν ἐκ Τροίας ἐπάνοδον πεζῇ δεῦρο ἀφικέσθαι, περιτυχὼν δ᾽ ἑαυτοῦ κρείττονι μάντει κατὰ τὴν Κλάρον, Μόψῳ τῷ Μαντοῦς τῆς Τειρεσίου θυγατρός, διὰ λύπην ἀποθανεῖν. Ἡσίοδος μὲν οὖν οὕτω πως διασκευάζει τὸν μῦθον· προτεῖναι γάρ τι τοιοῦτο τῷ Μόψῳ τὸν Κάλχαντα "θαῦμά μ᾽ ἔχει κατὰ θυμόν, ὅσους ἐρινειὸς ὀλύνθους οὗτος ἔχει μικρός περ ἐών· εἴποις ἂν ἀριθμόν;" τὸν δ᾽ ἀποκρίνασθαι "μύριοί εἰσιν ἀριθμόν, ἀτὰρ μέτρον γε μέδιμνος· εἷς δὲ περισσεύει, τὸν ἐπενθέμεν οὔ κε δύναιο. ὣς φάτο· καί σφιν ἀριθμὸς ἐτήτυμος εἴδετο μέτρου. καὶ τότε δὴ Κάλχανθ᾽ ὕπνος θανάτοιο κάλυψε. Φερεκύδης δέ φησιν ὗν προβαλεῖν ἔγκυον τὸν Κάλχαντα πόσους ἔχει χοίρους, τὸν δ᾽ εἰπεῖν ὅτι τρεῖς, ὧν ἕνα θῆλυν· ἀληθεύσαντος δ᾽ ἀποθανεῖν ὑπὸ λύπης. οἱ δὲ τὸν μὲν Κάλχαντα προβαλεῖν τὴν ὗν φασι τὸν δὲ ἐρινεόν, καὶ τὸν μὲν εἰπεῖν τἀληθὲς τὸν δὲ μή, ἀποθανεῖν δὲ ὑπὸ λύπης καὶ κατά τι λόγιον. λέγει δ᾽ αὐτὸ Σοφοκλῆς ἐν Ἑλένης ἀπαιτήσει ὡς εἱμαρμένον εἴη ἀποθανεῖν, ὅταν κρείττονι ἑαυτοῦ μάντει περιτύχῃ· οὗτος δὲ καὶ εἰς Κιλικίαν μεταφέρει τὴν ἔριν καὶ τὸν θάνατον τοῦ Κάλχαντος. τὰ μὲν παλαιὰ τοιαῦτα. (Στρ., 14.1.27.3-25)
 
**Μόψος, Αμφίλοχος, Κάλχας: Διαμάχες περί την μαντικήν και την αρχήν
Μετὰ δὲ τὸν Κύδνον ὁ Πύραμος ἐκ τῆς Καταονίας ῥέων, οὗπερ καὶ πρότερον ἐμνήσθημεν· φησὶ δ᾽ Ἀρτεμίδωρος ἐντεῦθεν εἰς Σόλους εὐθυπλοίᾳ σταδίους εἶναι πεντακοσίους. πλησίον δὲ καὶ Μαλλὸς ἐφ᾽ ὕψους κειμένη, κτίσμα Ἀμφιλόχου καὶ Μόψου τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ Μαντοῦς, περὶ ὧν πολλὰ μυθολογεῖται· καὶ δὴ καὶ ἡμεῖς ἐμνήσθημεν αὐτῶν ἐν τοῖς περὶ Κάλχαντος λόγοις καὶ τῆς ἔριδος ἣν ἤρισαν περὶ τῆς μαντικῆς ὅ τε Κάλχας καὶ ὁ Μόψος· ταύτην τε γὰρ τὴν ἔριν μεταφέρουσιν ἔνιοι, καθάπερ καὶ Σοφοκλῆς, εἰς τὴν Κιλικίαν, καλέσας ἐκεῖνος αὐτὴν Παμφυλίαν τραγικῶς, καθάπερ καὶ τὴν Λυκίαν Καρίαν καὶ τὴν Τροίαν καὶ Λυδίαν Φρυγίαν· καὶ τὸν θάνατον δὲ τοῦ Κάλχαντος ἐνταῦθα παραδιδόασιν ἄλλοι τε καὶ Σοφοκλῆς. οὐ μόνον δὲ τὴν περὶ τῆς μαντικῆς ἔριν μεμυθεύκασιν ἀλλὰ καὶ τῆς ἀρχῆς. τὸν γὰρ Μόψον φασὶ καὶ τὸν Ἀμφίλοχον ἐκ Τροίας ἐλθόντας κτίσαι Μαλλόν· εἶτ᾽ Ἀμφίλοχον εἰς Ἄργος ἀπελθεῖν, δυσαρεστήσαντα δὲ τοῖς ἐκεῖ πάλιν ἀναστρέψαι δεῦρο, ἀποκλειόμενον δὲ τῆς κοινωνίας συμβαλεῖν εἰς μονομαχίαν πρὸς τὸν Μόψον, πεσόντας δ᾽ ἀμφοτέρους ταφῆναι μὴ ἐν ἐπόψει ἀλλήλοις· καὶ νῦν οἱ τάφοι δείκνυνται περὶ Μάγαρσα τοῦ Πυράμου πλησίον. (Στρ., 14.5.16.1-23)

Ίσως και να μη χρειαστείς χρόνο για να προχωρήσεις

Οι περισσότεροι θα σου πουν πως μετά απόν ένα χωρισμό πρέπει να μείνεις, για καιρό, μόνος σου, να τα βρεις με τον εαυτό σου, να ηρεμήσεις, να σκεφτείς τα λάθη και τα σωστά σου, να δεις έτσι τι θέλεις στη συνέχεια της πορείας σου. Και δεν έχουν άδικο. Μόνο που σε τέτοια θέματα δε χωρούν απολυτότητες και κάποιες φορές τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά και πολύ πιο περίπλοκα από ό,τι μπορούμε να σκεφτούμε.    

Σαφώς να μείνεις συντροφιά με την αφεντιά σου και να πάρεις τον χρόνο σου, αν νιώθεις ότι αυτό είναι αναγκαίο, αν δεν είσαι βέβαιος ότι έχει τελειώσει μέσα σου, όταν ξέρεις πως ακόμα δεν έχεις ξεπεράσει τον πρώην άνθρωπό σου, όταν η σχέση έληξε απότομα ή όταν εσύ δε θέλησες αυτό το φινάλε. Είναι πάντα χρήσιμος και κάποτε απαραίτητος λίγος χρόνος με τον εαυτό μας. Ειδικά, όταν νιώθουμε πως χάνουμε τις ισορροπίες μας, όταν ο χωρισμός καταλήγει επώδυνος. Εν βρασμώ, εξάλλου, δεν μπορούμε να μας βοηθήσουμε. Μόνο όταν βρεθούμε σε μια κατάσταση απόλυτης εσωτερικής γαλήνης, βλέπουμε με ειλικρινή ματιά όσα συνέβησαν, καταλαβαίνουμε τις αστοχίες μας και κάνουμε βήματα για να προχωρήσουμε παρακάτω.

Το ζήτημα, όμως, περιπλέκεται όταν μπαίνει στη μέση ο φόβος της μοναξιάς. Κάπως έτσι, επιλέγει κάποιος να μπαίνει σε σχέσεις –ή να παραμένει σ’ αυτές που δεν τον ικανοποιούν– μόνο και μόνο για να μη μείνει μόνος. Έτσι, δε θα σπάσει ένα «μαζί» που δεν τον ευτυχεί, αν δεν είναι σίγουρος ότι άμεσα θα ‘ρθει ο επόμενος σύντροφος που περιμένει στη γωνία.

Σε μια τέτοια περίπτωση, όταν κάποιος μένει από ανασφάλεια και βόλεμα, ξέρει μέσα του ότι δεν πάει άλλο, δεν το παραδέχεται, όμως, εύκολα και σίγουρα δε φεύγει έτσι απλά, χωρίς να ‘χει πρώτα βρει τον αντικαταστάτη. Κι όταν αισθανθεί πως βρήκε κάτι καλύτερο, απλά περνά από μια σχέση στην αμέσως επόμενη, αποφεύγοντας να αντιμετωπίσει τον εαυτό του.

Αν εξαιρέσουμε τη συνειδητή αναγνώριση κάποιου συμφέροντος που μας κρατά, αλλά δεν αγνοήσουμε την ανασφάλεια, σε συνδυασμό με τη συνήθεια κι ένα έντονο συναισθηματικό δέσιμο, θα δούμε κι όλες εκείνες τις σχέσεις που (τουλάχιστον για τον έναν απ’ τους δύο) έχουν ουσιαστικά λήξει πολύ πριν το ζευγάρι αποφασίσει να χωρίσει.

Εθελοτυφλείς, γιατί δε θέλεις να παραδεχτείς ότι ένας άνθρωπος που αγάπησες πολύ και πέρασες πολλά μαζί του, δεν είναι πια για ‘σένα -ή και δεν ήταν ποτέ για ‘σένα. Είτε τα συναισθήματα ξεθώριασαν είτε ποτέ δεν υπήρξαν αμοιβαία και, πλέον, παραιτείσαι απ’ την προσπάθεια, όχι όμως κι απ’ τον τίτλο της σχέσης.

Μένεις, λοιπόν, ουσιαστικά μόνος αλλά τυπικά είστε ακόμα μαζί. Ανασφαλές, σίγουρα, και ψυχοφθόρο, ίσως άδικο για τον έναν που μπορεί ακόμα να μην έχει συνειδητοποιήσει την κατάσταση, που επιμένει να αγνοεί τα σημάδια. Δεν είναι εύκολη, όμως, η φυγή, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολη η προσγείωση κι η παραδοχή αυτή, ότι ένας άνθρωπος δεν είναι, τελικά, αυτό που νόμιζες, κι ότι είχες δημιουργήσει τελείως λανθασμένη εικόνα για εσάς τους δύο. Μέχρι επιτέλους να βρεις το θάρρος και να πάρεις την απόφαση του τέλος. Τότε, ο χρόνος της μοναξιάς μέσα στη σχέση μπορεί να γίνει πολύ χρήσιμος και να προσφέρει μια ομαλή μετάβαση απ’ τη μία κατάσταση στην άλλη.

Όσο περισσότερο κρατά μια σχέση, τόσες κι οι πιθανότητες να ‘χεις νιώσει μόνος μέσα σ’ αυτή, είτε λόγω φθοράς είτε γιατί κανείς από τους δύο δεν κάνει τίποτα να ανανεώσει την αναμεταξύ σας επαφή. Κι οι άνθρωποι αλλάζουν, αποτραβιούνται από παλιές τους συνήθειες κι εν τέλει αποξενώνονται.

Έτσι, λοιπόν, το μεσοδιάστημα της ηρεμίας και του επαναπροσδιορισμού σου, που είναι σαφώς αναγκαίο για να προχωρήσεις σε μια επόμενη σχέση, δεν απαιτεί πάντα να ‘χει προηγηθεί η τυπική μοναξιά που σου προσφέρει ο τίτλος “single”. Καθώς μπορεί να ‘χεις περάσει πολύ χρόνο για να σκεφτείς και να αναθεωρήσεις όσο ήσουν πρακτικά μόνος μέσα σε ένα καθαρά επιφανειακό «μαζί». Εκεί έξω υπάρχουν πολλοί μόνοι που είναι σε σχέση, είτε αντέχουν να το παραδεχτούν είτε όχι.

Γιατί, λοιπόν, να μην προχωρήσεις αμέσως μετά τον χωρισμό, αν αισθάνεσαι σίγουρος κι έτοιμος; Έχεις δώσει τις απαντήσεις σου για το τέλος, πριν καν αυτό έρθει, το έχεις τελειώσει μέσα σου, έχεις σβήσει τα συναισθήματα κι έχεις ξεπεράσει εκείνον τον άνθρωπο, χωρίς να κρατάς δεύτερες σκέψεις κι απωθημένα. Έκλεισες το κεφάλαιο γνωρίζοντας το «γιατί» κι ίσως το κατάλληλο για ‘σένα άτομο να μπήκε στη ζωή σου βρίσκοντάς σε να γράφεις τους τίτλους τέλους και να σου έδωσε την ώθηση να απομακρυνθείς οριστικά απ’ τα παλιά, από μια ήδη ληγμένη σχέση. Ο χωρισμός αυτός είναι πιο πολύ σαν ανάσα, άλλωστε, μοιάζει με ελευθερία κι ανακούφιση. Το πώς και πότε θα ξεπεράσεις κάποιον, δεν έχει κάποια συγκεκριμένη συνταγή. Μην υποτιμάμε και τα βαθιά αίτια ενός ξαφνικού ξενερώματος.

Γι’ αυτό μη νιώθεις ενοχές, αν για τους άλλους θεωρηθεί μικρό το διάστημα της εργένικης ζωής σου για να προχωρήσεις σε μια επόμενη συνύπαρξη. Δεν έζησαν οι άλλοι αυτή τη σχέση αλλά εσείς, κι ο καθένας ξέρει μόνο για τον εαυτό του τι αισθήματα έχει και πώς θα χειριστεί τον χωρισμό και τη συνέχειά του. Όσο σκεφτόμαστε τους άλλους πρώτα, βάζουμε δεύτερες τις επιθυμίες μας για τη δική μας ζωή.

Εν τέλει, να προχωράς όταν πραγματικά το νιώθεις, και να μην πιέζεις τον εαυτό σου, ούτε να μπει σε μια σχέση για να ξεπεράσει μια άλλη, ούτε να μένει σε μία σχέση τελειωμένη για να μη μείνει μόνος, ούτε να μείνει μόνος όταν έχει βρει κάποιον που δίνει νόημα στο «μαζί».

Το δράμα του έρωτα

Στην αρχαιοελληνική σύλληψη, ο Έρωτας πολιτογραφείται ως γιος του Πόρου και της Πενίας, φέρει το στίγμα της έλλειψης, της ένδειας. Πηγή της ακαταμάχητης ισχύος του είναι το ανεξάντλητο κοίτασμα της έλλειψης…
 

Ο αληθινός έρωτας αφορά τον εαυτό μας


Αυτό που διακυβεύεται στο επίπεδο του έρωτα, έχει να κάνει με την έλλειψη, η οποία λειτουργεί ως αρχή ερωτικοποίησης και επιθυμητότητας ενός αντικειμένου. Για να ερωτευθείς, πρέπει να παραδεχτείς την έλλειψη σου, να αναγνωρίσεις ότι χρειάζεσαι τον άλλον, να τοποθετήσεις σε εκείνον μια αλήθεια για τον εαυτό σου…

Ο αληθινός έρωτας, απευθύνεται σε αυτόν που νομίζεις πως γνωρίζει την αληθινή αλήθεια σου.

Ο αληθινός έρωτας αφορά στην έκπληξη με την αποδεχόμαστε μια υπόσχεση αναπλήρωσης για ό,τι μας λείπει.

Ζούμε μέσα στην αυταπάτη… Η σαγήνη παραγκωνίζει τη λογική και η επεξεργασία των δεδομένων είναι σε αποκλειστική συνάρτηση με την ερωτική έλξη και την απόλαυση. Στη διαδικασία του έρωτα, η εξιδανίκευση του άλλου παίζει πρωτεύοντα ρόλο και οι προβολές είναι επαναλαμβανόμενες. Προβάλλουμε, στον άλλον, τον ιδανικό μας εαυτό και έτσι μέσω εκείνου, εξυψωνόμαστε, ταυτιζόμενοι με το αντικείμενο του έρωτά μας…. Γινόμαστε αυτό που θα επιθυμούσαμε.

Ο αμοιβαίος έρωτας και τι σημαίνει για έναν άνδρα και τι για μια γυναίκα


«Ο έρωτας είναι πάντα αμοιβαίος» έλεγε ο Ζακ Λακάν αναφερόμενος στο πάρε – δώσε του έρωτα. Είναι αμοιβαίος γιατί, η αγάπη που έχω για τον άλλο, είναι το ανταποδοτικό αποτέλεσμα του αιτίου της αγάπης που είναι για μένα. Σημαίνει πως ερωτεύομαι τον άλλον επειδή υπάρχει κάτι σε αυτόν που μου γεννά αυτό το αίσθημα... Αυτό δε σημαίνει, σε καμία περίπτωση, πως κάποιος θα ανταποκριθεί στον έρωτα του άλλου ωστόσο, όταν συμβαίνει είναι της τάξεως του θαύματος.

Η επιλογή του ερωτικού αντικειμένου βασίζεται στο αίτιο της επιθυμίας. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό ή ένα σύνολο χαρακτηριστικών που οδηγούν το άτομο να επιλέξει και εξαρτάται από την μοναδική προσωπική ιστορία του καθενός. Η θεμελίωση του έρωτα βασίζεται σε μικρά πράγματα, σε ‘’υπέροχες συμπτώσεις’’.

Ιδιαίτερα για τους άνδρες, η παρουσία τέτοιων αιτιών επιθυμίας είναι συχνή και σχεδόν απαραίτητη για να πυροδοτηθεί η διαδικασία του έρωτα. Από την άλλη πλευρά, η γυναικεία επιθυμία αφορά περισσότερο στην ίδια την επιθυμία. Μια γυναίκα θέλει να αγαπηθεί, θέλει να είναι επιθυμητή και η παραδοχή του έρωτα από την πλευρά ενός άνδρα, η εκφορά ενός ερωτικού λόγου, συχνά αποτελεί sine qua non για την εκδήλωση της γυναικείας αγάπης. Ο άνδρας και η γυναίκα δεν περιμένουν το ίδιο πράγμα.

Ο έρωτας είναι μια ιστορία φαντασιωτική… αφορά περισσότερο στην εικόνα του άλλου, στην όψη που αποκτά όταν αντικατοπτρίζεται στο βλέμμα μας, σε ό,τι υποθέτουμε στον άλλον.

Η αλήθεια του έρωτα, δεν ταυτίζεται την αλήθεια της πραγματικότητας. Η αλήθεια του έρωτα αφορά αυτό που δεν μπορώ ν’ αντέξω, αυτό που αδυνατώ να δω για μένα, αφορά μια έκπληξη, αφορά δύο σώματα.

Αυτό είναι το δράμα του έρωτα…. «το σώμα μου μπερδεμένο με το δικό σου»…

Δέκα Θέσεις Προς Εκείνους Που Τολμούν Να Διδάσκουν

Απέναντι στην ελεγχόμενη συχνά γραφειοκρατική διεκπεραίωση των διδακτικών μας καθηκόντων οι παιδαγωγικές αντιλήψεις, όχι μόνο συνεισφέρουν στον προβληματισμό για το ρόλο της εκπαίδευσης και του εκπαιδευτικού στη σύγχρονη κοινωνία, αλλά και αποκαλύπτουν τις πραγματικές τους δυνατότητες. Μιλάμε για μια απελευθερωτική παιδαγωγική πράξη, που κάνει τον άνθρωπο περισσότερο άνθρωπο και ανοίγει δρόμους προς την ελευθερία, προς μια πιο δίκαιη και δημοκρατική κοινωνία.

1. Πρώτη Θέση: Διαβάζοντας τη λέξη διαβάζουμε τον κόσμο!

• Διδασκαλία = ανάγνωση, αναζήτηση

• Διδάσκω πραγματικά = παίρνω κριτική θέση στη διαδικασία της ανακάλυψης

• Μελετώ = αποκαλύπτω

• Διδασκαλία = όχι απλή μεταφορά γνώσης αλλά κριτικός τρόπος κατανόησης και αντίληψης της ανάγνωσης της λέξης και του κόσμου, του κειμένου και του πλαισίου του

• Ο δάσκαλος διαθέτει τα βασικά εργαλεία (όπως ο χτίστης) στη δουλειά του

• Η κατανόηση είναι μια κατεργασία που προϋποθέτει τη συνέργεια δασκάλου μαθητή και τη σωστή χρήση των απαιτούμενων εργαλείων

• Η γνώση θα πρέπει να προβάλλεται ως διαδικασία απαραίτητη για κάτι

• Μετά πρέπει να μάθουμε πώς να μαθαίνουμε

• Αυτό προϋποθέτει αγάπη για τη γνώση

• Η μελέτη πηγή απόλαυσης και χαράς: ασφαλής δείκτης μιας φιλόδοξης εκπαίδευσης!

• Μια κριτική ανάγνωση των κειμένων και του κόσμου έχει να κάνει με αλλαγές που συντελούνται εντός τους.

2. Δεύτερη Θέση: Μην αφήνεις να σε παραλύει ο φόβος για ό,τι σε δυσκολεύει!

• Παρακίνησε τους μαθητές σου να θέσουν σε κίνηση τη φαντασία, την περιέργεια και την κριτική σκέψη τους μπροστά σε κάθε εμπόδιο

• Ενθάρρυνέ τους να βλέπουν το κάθε εμπόδιο ως μια νέα πρόκληση

3. Τρίτη Θέση: Αγάπησε με πάθος τη διδασκαλία σου!

• Με τη διδασκαλία συμβάλλεις στη σταδιακή αλλαγή των μαθητών

• Δίνεις νόημα στην παρουσία τους στον κόσμο

• Με τη μετάδοση της γνώσης πολεμάς κάθε αυθαιρεσία και κάθε αλαζονεία

4. Τέταρτη Θέση: Τα προσόντα του προοδευτικού δασκάλου

• Η ταπεινοφροσύνη (συνδυασμένη με αυτοπεποίθηση, αυτοσεβασμό και σεβασμό για τους άλλους): Κανείς δεν τα ξέρει όλα. Κανείς δεν τα αγνοεί όλα. Όλοι ξέρουμε κάτι. Όλοι αγνοούμε κάτι!

• Να είσαι πάντα έτοιμος να διδάξεις και να διδαχθείς

• Κάθε αυταρχισμός οδηγεί στην άκριτη συμμόρφωση και σημαίνει ασέβεια για τα πλάσματα –τους μαθητές μου- που μου έχουν εμπιστευτεί

• Πλάι στην ταπεινοφροσύνη πρέπει να βρίσκεται η αγάπη στους μαθητές και στην πράξη της διδασκαλίας

• Πρόκειται για ένα είδος εξοπλισμένης αγάπης χωρίς την οποία οι δάσκαλοι δεν θα μπορούσαν ν’ αντέξουν την κρατική και κοινωνική αδικία και περιφρόνηση.

• Η μαχητική αυτή αγάπη με οπλίζει με θάρρος να αγαπήσω το όραμά μου και να αγωνιστώ γι’ αυτό.

• Μια άλλη αρετή είναι η ανεκτικότητα. Χωρίς αυτήν δεν είναι εφικτό κανένα παιδαγωγικό έργο. Καμιά δημοκρατική εμπειρία. Καμιά προοδευτική εκπαιδευτική πράξη. Είμαι ανεκτικός δεν σημαίνει ότι συναινώ στο μη εφικτό. Δεν συγκαλύπτω την αυθάδεια. Ανεκτικότητα είναι η αρετή που μας μαθαίνει να ζούμε με το διαφορετικό. Μας διδάσκει να μαθαίνουμε απ’ αυτό και να το σεβόμαστε.

• Όμως προσοχή: κανένας δεν μπορεί να διδαχθεί την ανεκτικότητα σ’ ένα περιβάλλον ανευθυνότητας που δεν παράγει δημοκρατία! Η πράξη της ανοχής προϋποθέτει περιβάλλον στο οποίο μπορούν να τίθενται όρια και αρχές σεβαστές.

• Η αποφασιστικότητα: η λήψη αποφάσεων προϋποθέτει την ελευθερία. Η λήψη αποφάσεων είναι συχνά ρήξη. Πρέπει όμως να απέχει από την αυθαιρεσία. Η χαλαρότητα είναι χειρότερη από την κατάχρηση εξουσίας.

• Το ιδανικό: παίρνουμε αποφάσεις μαζί με τους μαθητές μας, αφού αναλύσουμε το πρόβλημα. Άλλες φορές η απόφαση που πρέπει να ληφθεί ανήκει στο πεδίο αρμοδιότητας του εκπαιδευτικού.

• Η αναποφασιστικότητα φανερώνει έλλειψη αυτοπεποίθησης. Αλλά η αυτοπεποίθηση είναι απαραίτητη για όποιον έχει αναλάβει ευθύνες όπως να διοικεί μια τάξη.

• Ο προοδευτικός εκπαιδευτικός βιώνει διαρκώς την ένταση μεταξύ υπομονής και ανυπομονησίας. Στην ισορροπία αυτή εντάσσεται και η λεκτική φειδώ. Να μην χάνουμε τον έλεγχο των λόγων μας. Να μην υπερβαίνουμε τα όρια του συνετού αλλά και ενεργητικού λόγου. Ο λόγος του υπομονετικού είναι πάντα κόσμιος. Ο καλοσυνάτος λόγος μπορεί να γεννήσει την ψευδαίσθηση ότι όλα επιτρέπονται. Ο νευρικός και ανεξέλεγκτος λόγος καταλήγει σε ασυνέπεια και ανευθυνότητα. Δεν αρκεί να αγαπάς. Πρέπει να ξέρεις πώς να αγαπάς.

• Ο εκπαιδευτικός πρέπει να υπερασπίζεται τη χαρά της ζωής, να προσφέρει ολοκληρωτικά τον εαυτό του στη ζωή! Να συμβάλλει στη δημιουργία ενός χαρούμενου και ευτυχισμένου σχολείου. Να εργάζεται για ένα σχολείο- περιπέτεια, ένα σχολείο που πάει μπροστά, που δεν φοβάται να ριψοκινδυνεύει, που απορρίπτει τη στασιμότητα. Που μιλά, που συμμετέχει, δημιουργεί, αγαπά, φαντάζεται, αγκαλιάζει με πάθος και λέει ναι στη ζωή. Που δεν αφήνεται στη μοιρολατρική παραίτηση «και τι μπορώ να κάνω»;

• Δεν υπάρχει ζωή και πρόοδος και εξέλιξη χωρίς αγώνα και σύγκρουση!

• Υπέρτατο, τέλος, χρέος του εκπαιδευτικού είναι να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του: το δικαίωμα της ελευθερίας στη διδασκαλία, της κριτικής, το δικαίωμα των καλύτερων συνθηκών άσκησης του εκπαιδευτικού του έργου, το δικαίωμα να επιμορφώνεται και να αμείβεται σωστά. Το δικαίωμα να γίνονται σεβαστά από την πολιτεία τα δικαιώματά του!

5. Πέμπτη Θέση: Η πρώτη μέρα στο Σχολείο.

• Ο εκπαιδευτικός δεν είναι άτρωτος. Είναι άνθρωπος, όπως και ο μαθητής. Μειονέκτημα για τον εκπαιδευτικό δεν είναι η ανασφάλεια και ο φόβος, αλλά η αδυναμία του να αγωνιστεί να ξεπεράσει το φόβο. Ο φόβος της πρώτης μέρας είναι απολύτως φυσιολογικός. Η ενδεδειγμένη στάση: ειλικρίνεια! Το καλύτερο είναι να πούμε στους μαθητές μας πώς νιώθουμε τη συγκεκριμένη στιγμή, δείχνοντας πως είμαστε άνθρωποι κι έχουμε όρια.

• Όταν αντιμετωπίζουμε το φόβο, κάνουμε το πρώτο βήμα να τον μετατρέψουμε σε θάρρος.

• Από την πρώτη μέρα ο εκπαιδευτικός κατανοεί και σέβεται τις προτιμήσεις των μαθητών του, τον τρόπο που μιλούν, που αντιδρούν… Είναι όλα μέρος της πολιτισμικής τους ταυτότητας, από την οποία δεν λείπει και το στοιχείο της κοινωνικής τάξης. Ο εκπαιδευτικός παρατηρεί και καταγράφει. Μελετά και ξαναμελετά όσα καταγράφει. Βοηθά την τάξη να κατανοήσει τον εαυτό της ως κείμενο.

• Από την ώρα αυτή ο εκπαιδευτικός θεμελιώνει μια σχέση σεβασμού και αφοσίωσης με την τάξη. Δεν περιορίζεται στη μηχανιστική διεκπεραίωση της ύλης. Κατανοεί το περιβάλλον του μαθητή και μπορεί να εξηγήσει την τραγική πολλές φορές ύπαρξη πολλών μη προνομιούχων μαθητών (που δεν βλέπουν όνειρα, μόνο εφιάλτες).

• Χρειαζόμαστε λοιπόν τον επαγγελματικά ικανό και ευαίσθητο δάσκαλο. Όχι απλώς μια μητέρα που κανακεύει. Ο δάσκαλος αυτός δεν φοβάται την τρυφερότητα, δεν είναι κλειστός απέναντι στις συναισθηματικές ανάγκες των ανθρώπων που του έχουν εμπιστευθεί. Δεν είναι άδειος από ζωή και αισθήματα. Κυριαρχείται από την αγάπη. Δεν μπορεί να διδάσκει την ύλη του σαν να μην υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο.

• Από την πρώτη μέρα στην τάξη ο δάσκαλος πρέπει να δείξει στους μαθητές του τη σημασία της φαντασίας για τη ζωή! Να τονίσει το δικαίωμα που έχουν να φαντάζονται, να ονειρεύονται και να αγωνίζονται για τα όνειρά τους!

6. Έκτη Θέση: Η σχέση με τους μαθητές: θεμελιώδης, περίπλοκη και δύσκολη!

• Βάση: ο συγκροτημένος και συνεπής λόγος. Η λογοδοσία.

• Οι μαθητές πρέπει να μάθουν:
1. ότι είναι θεμιτό ν’ αλλάζει κανείς θέση, όταν αλλάζουν τα δεδομένα,
2. να αναζητούν τους λόγους που τους έκαναν ν’ αλλάξουν

• Μόλις οι εκπαιδευτικοί αρχίσουν τη διαδικασία της λογοδοσίας, σιγά-σιγά θ’ αρχίσουν να κάνουν το ίδιο και οι μαθητές.

• Τι μπορεί να πει όμως κανείς για το δάσκαλο που διδάσκει και απαιτεί συνέπεια, είναι όμως ο ίδιος ασυνεπής;

• Ο δάσκαλος έχει πολλά να διδάξει στα παιδιά, πέρα από τη διδακτέα ύλη

• Οι μαθητές δοκιμάζουν συχνά τον δάσκαλο. Ο δάσκαλος πρέπει να δεχτεί ότι κάποιος μπορεί να τον αμφισβητήσει.

• Είναι δικαίωμα του μαθητή να αμφισβητεί και να εκφράζει δημόσια την αμφιβολία του. Είναι καθήκον του δασκάλου να αποδεικνύει κάθε στιγμή την αλήθεια των λόγων του. Και να ελέγχει την αστήρικτη κριτική.

• Ο δάσκαλος οφείλει να είναι ταπεινός. Να δέχεται ότι δεν είμαστε τέλειοι ούτε αλάθητοι.

• Εξαιρετικά ωφέλιμο: ν’ αφιερώνουμε λίγο χρόνο κάθε δυο μέρες και να καταγράφουμε με τους μαθητές μας αναλυτικά και κριτικά τη γλώσσα και την πρακτική μας. Στιγμές που μας κέντρισαν θετικά ή αρνητικά. Μαθαίνουμε έτσι να παρατηρούμε, να αναλύουμε και εδραιώνουμε μια ειλικρινή συνεργασία.

7. Έβδομη Θέση: Από το μιλάω στους μαθητές μου, στο μιλάω με τους μαθητές μου!

• Τήρηση κανόνων – αποστασιοποίηση από το «όλα επιτρέπνται» που ενισχύει τον αυταρχισμό

• Η έλλειψη πειθαρχίας δυναμώνει το φόβο απέναντι στην ελευθερία

• Ο δημοκρατικός δάσκαλος δεν υιοθετεί την απειθαρχία, την ασυνέπεια, το «άς το έτσι για να δούμε τι θα συμβεί»

• Μιλώντας στους μαθητές και με τους μαθητές συμβάλλουμε στη διαμόρφωση υπεύθυνων και με κριτική σκέψη πολιτών.

• Η δημοκρατία, όπως κάθε όραμα, δεν φτιάχνεται με διακηρύξεις αλλά με περίσκεψη και καλλιέργεια. Δεν είναι ο λόγος μου που δηλώνει ότι είμαι δημοκράτης, ότι δεν είμαι ρατσιστής, αλλά οι πράξεις μου. Οι πράξεις μου μαρτυρούν αν είμαι πιστός στο λόγο μου.

8. Όγδοη Θέση: Πολιτισμική ταυτότητα και παιδεία

• Είμαστε προγραμματισμένοι να μαθαίνουμε. Η μάθηση και η αναζήτηση αποτελούν μέρος της ύπαρξής μας στον κόσμο.

• Είμαστε προορισμένοι να δημιουργούμε πολιτισμό. Η παιδεία είναι η κατεξοχήν πολιτισμική έκφραση. Είναι η περηφάνια του ανθρώπου γι’ αυτό που αποκτά, πέρα απ’ αυτό που κληρονομεί.

• Η γνήσια παιδεία αντιμάχεται την ισχυρή μας τάση να θεωρούμε ότι αυτό που είναι διαφορετικό από μας είναι κατώτερο.

9. Ένατη Θέση: ανάμεσα στο θεωρητικό και στο πραγματικό πλαίσιο

• Είμαστε τα μόνα όντα με την ικανότητα να είμαστε ταυτόχρονα και τα αντικείμενα και τα υποκείμενα των σχέσεων που συνυφαίνουμε με τους άλλους.

• Δημιουργούμε την ιστορία κι αυτή μας δημιουργεί και μας ξαναδημιουργεί

• Ξεκινώντας από ένα αναγκαίο θεωρητικό πλαίσιο, πρέπει να αποστασιοποιούμαστε ταυτόχρονα απ’ αυτό και να σκεφτόμαστε την πράξη. Είναι αδύνατο να διδάξω την ύλη χωρίς να γνωρίζω πώς σκέφτονται οι μαθητές μου στο πλαίσιο της καθημερινής τους ζωής. Χωρίς να γνωρίζω τι ξέρουν ανεξάρτητα από το σχολείο, ώστε να τους βοηθήσω να γνωρίσουν καλύτερα αυτά που ήδη ξέρουν και να τους διδάξω αυτά που δεν ξέρουν.

10. Δέκατη Θέση: και πάλι για το ζήτημα της πειθαρχίας

• Μας λείπει η πειθαρχία στο σπίτι, στο σχολείο, στο δρόμο, στην κυκλοφορία. Η ανομία και η έλλειψη ευθύνης είναι ασέβεια για τον άλλο. Ασέβεια για τη δημοκρατία, αφού μόνο με την υπευθυνότητα πολεμάμε την αδικία και την ανευθυνότητα του συστήματος.

• Χωρίς πειθαρχία δεν δημιουργεί κανείς πνευματικό έργο. Ποια είναι όμως η υγιής πειθαρχία; Πως θα βρούμε την ισορρόπηση ανάμεσα στην εξουσία και την ελευθερία, πώς θα ξεπεράσουμε μικρόψυχες πολιτικές, πώς θα πούμε όχι στα ατομικιστικά συμφέροντα και πώς θ’ αφήσουμε στην άκρη τις αυταπάτες του σχολαστικού παιδαγωγού; Απαιτώντας ηθικές αρχές πώς θα απομακρυνθούμε από την ασχήμια του πουριτανισμού και θα στοχεύσουμε στην ομορφιά και στην καθαρότητα; Δεχόμενοι την επιστημονική υπευθυνότητα, πώς θα απορρίψουμε τις στρεβλώσεις του επιστημονισμού;

• Στους σκοπούς αυτούς πρέπει να αφοσιωθούμε και όχι στη μονοδιάστατη λογική της μετάδοσης γνώσεων στους μαθητές.

• Μόνο εφόσον οι μαθητές γίνουν σκεπτόμενα υποκείμενα και αναγνωρίσουν ότι είναι εξίσου σκεπτόμενα υποκείμενα με τους δασκάλους, είναι δυνατόν να γίνουν παραγωγικά υποκείμενα του νοήματος ή της γνώσης του αντικειμένου. Στη διαλεκτική αυτή κίνηση η διδασκαλία και η μάθηση γίνονται γνώση και εκ νέου γνώση. Οι μαθητές γνωρίζουν αυτό που δεν γνώριζαν και οι δάσκαλοι κατακτούν εκ νέου αυτό που γνώριζαν ήδη.

• Ναι, ονειρεύομαι, επειδή ως ιστορική οντότητα αν δεν ονειρεύομαι, δεν μπορώ να είμαι οντότητα.

• Ονειρεύομαι, γιατί ο στόχος μου είναι ψηλός: να συμβάλω στη δημιουργία του ελεύθερου πολίτη, όπως τον οραματίστηκε ο Αριστοτέλης, και η ιδιότητα του πολίτη προϋποθέτει πειθαρχία και ελευθερία. Η ιδιότητα του πολίτη δεν αποκτιέται τυχαία. Είναι μια διεργασία που ποτέ δεν τελειώνει και που πάντα πρέπει ν’ αγωνιζόμαστε γι’ αυτήν. Ονειρεύομαι, γιατί κάθε δημοκρατική εκπαίδευση είναι εκπαίδευση για την ιδιότητα του πολίτη. Του υπεύθυνου, του έντιμου, του συνεπούς και γι’ αυτό ευτυχισμένου πολίτη! Ο σεβασμός στους μαθητές μου προκύπτει από τη λογοδοσία μου στο ζήτημα της προσφοράς μου στην ιδιότητα του πολίτη.

Πόσο σημαντικό είναι να έχουμε μια αίσθηση σκοπού στη ζωή μας

Γιατί να κάνουμε τον κόπο να σηκωθούμε από το κρεβάτι σήμερα το πρωί; Μια καλή απάντηση σε αυτή την ερώτηση μπορεί να σας βοηθήσει να μείνετε υγιείς και ακόμα και να ζήσετε περισσότερο. Η αίσθηση σκοπού στη ζωή σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο θανάτου, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στις 24 Μαΐου στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Network Open.
 
Τι σημαίνει «αίσθηση σκοπού»;

Κάθε άτομο προσδιορίζει από μόνο του τον σκοπό της ζωής του. Ωστόσο, εν συντομία, είναι βασικά η ιδέα ότι η ζωή μας έχει νόημα, ότι έχουμε έρθει εδώ για ένα λόγο και ότι είμαστε σημαντικοί.

Όμως, το ότι έχουμε έναν σκοπό ζωής δεν σημαίνει ότι δράττουμε και όλα τα οφέλη στην υγεία μας. Το σημαντικό είναι να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας τακτικά αυτό τον σκοπό ζωής.

Διότι είναι πολύ εύκολο να χάσουμε την επίγνωση αυτή. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι ιατροί μπαίνουν στην ιατρική, επειδή θέλουν να βοηθήσουν τον συνάνθρωπό τους. Αλλά ύστερα παγιδεύονται στην καθημερινότητα και ξεχνούν τον σκοπό τους.
Ο οποιοσδήποτε μπορεί να αποσπαστεί από την καθημερινή πίεση και τα εμπόδια. Όταν αυτό συμβεί, αν μάθουμε να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αναλογιστούμε τι έχει αξία για εμάς, τόσο για την υγεία, όσο και για την ευτυχία μας, τότε θα ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά τον ξεχασμένο μας σκοπό ζωής.

Οι ειδικοί στους τομείς της θετικής ψυχολογίας εξηγούν ότι ο σκοπός και το νόημα ζωής αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της ευτυχίας, της ροής, της βέλτιστης εμπειρίας και ευεξίας.

Ο σκοπός ζωής μάλιστα ανοίγει διάφορες πόρτες πιθανοτήτων. Αυτές οι πληροφορίες μας αφυπνίζουν στο να προσδιορίσουμε τους επόμενους στόχους, καθώς και τα ιδανικά μας, που σταδιακά προσδιορίζει την ύπαρξή μας. Είτε βιώνουμε μια αίσθηση σκοπού ως εθελοντές, ρεσεψιονίστ, ξυλουργοί, ψυχολόγοι, γιατροί, γονείς, δάσκαλοι, το μέσο δεν έχει καμία διαφορά• είναι η υψηλή αίσθηση σκοπού που έχει τη βαρύτητα και μπορεί να κάνει αυτό που φαντάζει ως θαύμα: να μας κάνει να ζήσουμε περισσότερα χρόνια με υγεία και όρεξη για ζωή.

Η αποτυχία ως ευκαιρία να επανεφεύρουμε τον εαυτό μας

«Όταν παίζεις μια νότα, μονάχα η επόμενη θα πει αν ήταν σωστή ή λάθος» –Μάϊλς Ντέϊβις

Η ύπαρξη προηγείται της ουσίας»: αυτός ο ισχυρισμός του Σαρτρ φαίνεται περίπλοκος, αλλά δεν είναι. Σημαίνει απλώς ότι είμαστε ελεύθεροι να υπάρχουμε, να εφεύρουμε τον εαυτό μας και να τον διορθώσουμε μέσα στη ζωή μας, όπως και την ιστορία μας.

Οποιαδήποτε και αν είναι πρώτη, δεν είναι η «ουσία» αυτό που ο Θεός επιθυμεί να γίνουμε ή αυτό που το γονιδίωμά μας ή η κοινωνική μας τάξη θα καθορίσει να είμαστε. Με τον ισχυρισμό αυτό, που βρίσκεται στο επίκεντρο της υπαρξιακής φιλοσοφίας του, ο Ζαν Πολ Σαρτρ ανήκει στην κατηγορία των φιλοσόφων του «γίγνεσθαι».
Το ίδιο και ο Νίτσε όταν, στο Τάδε Έφη Ζαρατούστρα, επαναλαμβάνει την εντολή του Πίνδαρου: «Γίνε αυτό που είσαι». Για να επιτευχθεί αυτό, για να διεκδικήσουμε με επιτυχία τη μοναδικότητά μας, χρειάζεται όντως μια ζωή. Χρειάζεται η περιπέτεια και οι κακουχίες, να τολμάμε να εγκαταλείψουμε την άνεση μιας συνήθειας.

Αυτοί οι φιλόσοφοι του «γίγνεσθαι» αντιτίθενται στους φιλοσόφους της ουσίας, οι οποίοι δεν επικεντρώνονται τόσο στην ιστορία του ατόμου όσο στην αμετάβλητη αλήθεια του, σε αυτό που αποκαλούν οι χριστιανοί «ψυχή», ο Λάιμπνιτς «ουσία» και ο Καρτέσιος «εγώ». Αυτή η αντίθεση χρονολογείται από τις πρώτες μέρες της φιλοσοφίας, σε εκείνους του σοφούς πριν από τον Σωκράτη, οι οποίοι ονομάζονται «προσωκρατικοί»: στον Ηράκλειτο και στον Παρμενίδη.

Από τη μία, ο Ηράκλειτος, στοχαστής του «γίγνεσθαι», ο οποίος χρησιμοποιεί τη μεταφορά του ποταμού για να συμβολίσει την αέναη κίνηση των πάντων: «Δεν κολυμπάμε ποτέ δύο φόρες στο ίδιο ποτάμι». Από την άλλη, ο Παρμενίδης, στοχαστής του «είναι», ο οποίος ορίζει τον Θεό ως «το ακίνητο και αιώνιο Ον».
Στην παράδοσή μας, ο Παρμενίδης ξεπέρασε τον Ηράκλειτο. Οι ηρακλείτειοι, όπως ο Νίτσε ή ο Σαρτρ, είναι μειοψηφία. Σημαντικοί φιλόσοφοι – ο Πλάτωνας, ο Καρτέσιος, ο Λάιμπνιτς… – είναι σχεδόν όλοι τους παρεμενικοί: πιστεύουν περισσότερο στο «είναι» απ’ ό,τι στο «γίγνεσθαι».

Αυτό είναι ένα πρόβλημα στη συλλογιστική μας για την αρετή της αποτυχίας. Αν οι αποτυχίες μας μπορούν να μας βοηθήσουν να «γίνουμε», μπορεί πράγματι να αποβεί επικίνδυνο να ανακαλύψουμε το «είναι» μας. Κι αυτό επειδή τότε θα θεωρήσουμε ότι η αποτυχία μας δίνει μια απάντηση για το τι είμαστε και γι’ αυτό τη βιώνουμε άσχημα.

Βιώνοντας, όμως, διαφορετικά την αποτυχία, θέτουμε το ερώτημα για το τι θα μπορούσαμε να γίνουμε. Πιστεύοντας ότι η αποτυχία μπορεί να μας βοηθήσει να αναδυθούμε πάλι, να ξαναβρούμε τον προσανατολισμό μας συγκλίνουμε σε μια φιλοσοφία του «γίγνεσθαι»• είναι η επιλογή ανάμεσα στον Ηράκλειτο και στον Παρμενίδη.

Άλλωστε, οι αποτυχίες μας έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να μας κάνουν διατεθειμένους στην προώθηση μιας αλλαγής κατεύθυνσης, μιας υπαρξιακής αλλαγής πορείας που θα αποδειχθεί επιτυχής. Η σημασία τους μερικές φορές εμποτίζει τη ζωή μας και καθορίζει την επανακατεύθυνσή μας. Κι αυτή είναι άλλη μια αρετή της αποτυχίας: το ότι μας κάνει διαθέσιμους και ανοιχτούς σε νέα πράγματα.

Συμβουλές για να διαβάζουμε σωστά φιλοσοφία

Έχουμε λοιπόν ένα φιλοσοφικό κείμενο ανά χείρας και πολύ όρεξη για να διαβάσουμε φιλοσοφία για πρώτη φορά. Μπορούμε γρήγορα να αντιληφθούμε ότι το διάβασμά της δεν έχει καθόλου να κάνει με εκείνο ενός μυθιστορήματος ή μιας ψυχαγωγικής ιστοσελίδας. Πώς προσεγγίζουμε λοιπόν ένα τέτοιο κείμενο;


10 συμβουλές για να διαβάζουμε σωστά φιλοσοφία


1. Διαβάζουμε για να κατανοήσουμε


Πρώτα απ’ όλα, χρειαζόμαστε λίγο πλαίσιο. Έχετε στο νου σας ότι όταν διαβάζουμε φιλοσοφία, αυτό που κάνουμε ουσιαστικά είναι ότι προσπαθούμε να κατανοήσουμε ένα κείμενο. Είναι λοιπόν τελείως διαφορετικό από το διάβασμα των ειδήσεων, όπου συλλέγουμε ειδήσεις ή ενός μυθιστορήματος, όπου απολαμβάνουμε μια ιστορία. Η φιλοσοφική ανάγνωση εμπλέκει την εξάσκηση της κατανόησης και ως τέτοια χρειάζεται να γίνει αντιληπτή.

2. Η φιλοσοφία ενέχει το στοιχείο της επιχειρηματολογίας


Η φιλοσοφική γραφή χρησιμοποιεί την τέχνη της πειθούς. Όταν διαβάζουμε ένα φιλοσοφικό κείμενο, διαβάζουμε την άποψη, τη σκέψη ενός συγγραφέα που προσπαθεί να μας πείσει για την πιθανότητα ή αδυνατότητα μιας θέσης. Θα την υποστηρίζατε κι εσείς; Για να το αποφασίσετε αυτό, χρειάζεται να καταλάβετε πλήρως τις ιδέες και τις ρητορικές στρατηγικές που χρησιμοποιούνται.

3. Πορευόμαστε σε δικό μας ρυθμό


Τα φιλοσοφικά γραπτά είναι πυκνά και δύσκολα. Καθώς διαβάζουμε, θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους. Αν και η ανάγνωση μιας σελίδας μπορεί να πάρει ακόμα και 30 δευτερόλεπτα, κάποιες άλλες απαιτούν μέχρι και 15 λεπτά ή ακόμα και παραπάνω.

4. Ποιο είναι το βασικό επιχείρημα;


Πριν αρχίζουμε να διαβάζουμε κανονικά, μπορούμε να σκανάρουμε, να πάρουμε μια γεύση του κειμένου ώστε να αντιληφθούμε περίπου πού κινείται η επιχειρηματολογία του συγγραφές και ποια είναι η δομή της γραφής. Αν πρόκειται για δοκίμιο, διαβάστε την πρώτη και τελευταία παραγράφους. Αν είναι βιβλίο, κοιτάξτε τα περιεχόμενα.

5. Υπογραμμίζουμε


Κρατήστε ένα μολύβι και υπογραμμίστε αυτό που κατά την κρίση σας είναι τα πιο σημαντικά κομμάτια: εκεί που υποστηρίζεται η κύρια θέση, εκεί που εισάγονται οι βασικές έννοιες, εκεί που μας δίνονται τα κύρια επιχειρήματα ή οι λόγοι. Προσπαθήστε επίσης να εντοπίζετε και τα πιο αδύναμα κομμάτια του κειμένου.

6. Χρησιμοποιούμε κριτική σκέψη


Η αποστολή ως ένας αναγνώστης φιλοσοφίας δεν είναι απλά να συλλέξετε πληροφορίες, όπως θα κάνατε με ένα εγχειρίδιο βιολογίας• εμπλέκεστε σε έναν ιδιόμορφο διάλογο. Μπορεί να συμφωνείτε ή να διαφωνείτε, χρειάζεται να διαμορφώσετε το επιχείρημα και την άποψή σας. Καθώς διαβάζετε, εξετάστε τα λάθη στα επιχειρήματα του συγγραφέα.

7. Δεν είμαστε απόλυτοι


Η φιλοσοφική κριτική δεν ταιριάζει σε καμία περίπτωση με τη γρήγορη, επιφανειακή ανάγνωση. Η φιλοσοφία χρειάζεται στοχασμό και χρόνο. Ελέγξτε τα επιχειρήματά σας αρκετές φορές και δώστε χώρο και σε αυτά που έχει πράγματι να σας προσφέρει ο συγγραφέας. Τα δικά σας μπορεί να αποδειχτούν και αδύναμα, οπότε να είστε ταπεινοί, υπομονετικοί και λεπτομερείς.

8. Καλλιεργούμε φιλοσοφική ενσυναίσθηση και αυτοκριτική


Για να χτίσετε σπουδαίες δεξιότητες φιλοσοφικής ανάγνωσης, θα χρειαστεί να καλλιεργήσετε ένα βαθμό φιλοσοφικής ενσυναίσθησης και αυτοκριτικής. Η συγγραφή φιλοσοφίας είναι μια δύσκολη υπόθεση. Να είστε ενσυναισθητικοί: αφού χτίσετε την κριτική σας, φανταστείτε ότι παίρνετε το ρόλο του αντιπάλου και προσπαθείτε να απαντήσετε στην δική του κριτική. Αυτή η άσκηση θα βελτιώσει τις δεξιότητές σας.

9. Διαβάζουμε ξανά και ξανά


Καθώς τακτοποιούμε και εμπλουτίζουμε τις κριτικές μας παρατηρήσεις, ξαναδιαβάζουμε το κείμενο για να εμπλουτίσουμε τη μνήμη μας, να οξύνουμε τις σκέψεις μας και να βεβαιωθούμε ότι έχουμε ερμηνεύσει σωστά τον συγγραφέα.

10. Συμμετέχουμε σε φιλοσοφικές συζητήσεις


Ένας από τους καλύτερους τρόπους να καταλάβουμε και να αναλύσουμε ένα φιλοσοφικό κείμενο να μέσω της συζήτησης με τους άλλους. Δεν είναι πάντα δύσκολο να βρίσκουμε φίλους που ενδιαφέρονται για τη φιλοσοφία, αλλά υπάρχουν και άλλα περιβάλλοντα στα οποία μπορούμε να βρούμε άξιους συνομιλητές. Μέσω του διαλόγου, μπορεί να καταλήξετε σε συμπεράσματα που δεν θα είχατε σκεφτεί πότε από μόνοι σας.

Για να βρεις την Πραγματικότητα πρέπει να αρχίσεις από μέσα σου

Οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι, εσείς και εγώ είμαστε υπεύθυνοι για την κατάσταση της κοινωνίας στην οποία ζούμε.

Εσείς είστε υπεύθυνοι, όχι οι πολιτικοί σας, γιατί εσείς κάνατε τους πολιτικούς να είναι ανέντιμοι, να αυτοδοξάζονται, να επιζητούν τη δύναμη και το γόητρο, πράγματα δηλαδή που κάνετε καθημερινά. Εσείς είσαστε υπεύθυνοι για ό,τι είναι η κοινωνία, γιατί η ψυχολογική δομή της κοινωνίας είναι πολύ πιο σημαντική από την οργανωτική πλευρά της.

Η ψυχολογική δομή της κοινωνίας βασίζεται στην απληστία, στο φθόνο, στην πλεονεξία, στον ανταγωνισμό, στη φιλοδοξία, στο φόβο· σε αυτή την ασταμάτητη απαίτηση του ανθρώπου να θέλει να είναι ασφαλής στις κάθε είδους σχέσεις του: ασφαλής στην ιδιοκτησία, ασφαλής στη σχέση του με τους ανθρώπους, ασφαλής στη σχέση του με τις ιδέες. Αυτή είναι η δομή της κοινωνίας που δημιουργούμε· κι έπειτα έρχεται η κοινωνία και επιβάλλει αυτή τη δομή ψυχολογικά στον καθένα μας. Και η απληστία, ο φθόνος, η φιλοδοξία, ο ανταγωνισμός, όλα αυτά είναι σπατάλη ενέργειας, γιατί σε αυτά υπάρχει πάντα σύγκρουση – σύγκρουση που είναι αδιάκοπη, όπως σε ένα άτομο που ζηλεύει.

Η ζήλεια είναι μία ιδέα, αλλά η ιδέα και το γεγονός είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Ακούστε, σας παρακαλώ. Προσεγγίζετε το συναίσθημα που ονομάζεται «ζήλεια» μέσα από το πρίσμα της ιδέας. Δεν έρχεστε άμεσα σε επαφή με το συναίσθημα που ονομάζετε ζήλεια. Αλλά προσεγγίζετε τη ζήλεια μέσα από την ανάμνηση που κουβαλάει μια ορισμένη λέξη που έχετε εδραιώσει στο νου σας ως ζήλεια. Αυτή γίνεται μία ιδέα, και εκείνη η ιδέα σάς εμποδίζει να έρθετε άμεσα σε επαφή με το συναίσθημα που ονομάζετε ζήλεια. Και αυτό είναι ένα γεγονός. Οπότε η φόρμουλα, η ιδέα σάς εμποδίζει να έρθετε άμεσα σε επαφή με εκείνο το συναίσθημα, κι έτσι η ιδέα σκορπάει την ενέργεια.

Αφού εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τη δυστυχία, για τη φτώχεια, για τους πολέμους, για την παντελή έλλειψη ειρήνης, ένας θρησκευόμενος άνθρωπος δεν αναζητά τον Θεό για να σταματήσουν όλα αυτά. Ο θρησκευόμενος άνθρωπος νοιάζεται για την μεταμόρφωση της κοινωνίας που είναι αυτός ο ίδιος. Θρησκευόμενος άνθρωπος δεν είναι ο άνθρωπος που κάνει αμέτρητες τελετουργίες, ακολουθεί παραδόσεις, ζει με μια νεκρή, παρωχημένη κουλτούρα, ερμηνεύοντας αδιάκοπα τα αποκαλούμενα «ιερά βιβλία», ψάλλοντας αδιάκοπα ή παίρνοντας όρκους. Αυτός ο άνθρωπος δεν είναι θρησκευόμενος. ένας τέτοιος άνθρωπος απλώς κάνει φυγή απ’ όλα εκείνα που είναι γεγονός.

Ο άνθρωπος που είναι θρησκευόμενος – όχι θρήσκος – ασχολείται συνολικά και πλήρως με την κατανόηση της κοινωνίας που είναι ο ίδιος. Δεν είναι κάτι ξεχωριστό από την κοινωνία· και το να φέρει μέσα του μία ολοκληρωτική, μία συνολική μεταμόρφωση, σημαίνει το ολοκληρωτικό σταμάτημα της απληστίας, του φθόνου, της φιλοδοξίας. και επομένως δεν εξαρτάται από τις περιστάσεις, παρόλο που υπήρξε το αποτέλεσμα των περιστάσεων, όπως του φαγητού που τρώει, των βιβλίων που διαβάζει, των κινηματογραφικών ταινιών που βλέπει, των θρησκευτικών δογμάτων, των πίστεων, των τελετουργιών και όλων αυτών των πραγμάτων. Ο ίδιος είναι υπεύθυνος. και επομένως ο θρησκευόμενος άνθρωπος πρέπει να κατανοήσει τον εαυτό του που είναι προϊόν της κοινωνίας που ο ίδιος δημιούργησε. Οπότε, για να βρει την Πραγματικότητα πρέπει να αρχίσει από μέσα του, όχι από έναν ναό, όχι από κάποια εικόνα – είτε η εικόνα είναι χαραγμένη από το χέρι ή από το νου. Αλλιώς πώς μπορεί να βρει κάτι εντελώς καινούργιο, μια νέα κατάσταση;

Η ειρήνη δεν είναι απλώς η επέκταση του νόμου ή της διακυβέρνησης. Η ειρήνη είναι κάτι τελείως διαφορετικό. είναι μια εσωτερική κατάσταση που δεν μπορεί να έρθει με την μεταβολή των εξωτερικών συνθηκών, παρόλο που η αλλαγή των εξωτερικών συνθηκών είναι απαραίτητη. Πρέπει, όμως, να αρχίσει μέσα από τον άνθρωπο για να φέρει έναν διαφορετικό κόσμο. Και για να φέρετε έναν διαφορετικό κόσμο χρειάζεστε τρομερή ενέργεια, και αυτή η ενέργεια τώρα σπαταλιέται στην αδιάκοπη σύγκρουση. Επομένως, πρέπει να κατανοήσει κανείς αυτή τη σύγκρουση.

Η πρωταρχική αιτία της σύγκρουσης είναι η φυγή – η φυγή μέσα από κάποια ιδέα. Παρατηρήστε, σας παρακαλώ, τον εαυτό σας: Αντί να αντιμετωπίσετε – ας πούμε – το φθόνο, τη ζήλια, αντί να έρθετε άμεσα σε επαφή με αυτήν, εσείς λέτε, «πώς θα την ξεπεράσω, τι θα κάνω; Ποιοι είναι οι τρόποι με τους οποίους θα μπορώ να μη ζηλεύω»; Όλα αυτά είναι ιδέες και επομένως μια φυγή από το γεγονός ότι ζηλεύετε. Η φυγή από το γεγονός μέσα από κάποιες ιδέες όχι μόνο σπαταλάει την ενέργειά σας, αλλά σας εμποδίζει να έρθετε άμεσα σε επαφή με το γεγονός. Πρέπει να δώσετε όλη σας την προσοχή σ’ αυτό κι όχι μέσω κάποιας ιδέας. Η ιδέα, όπως επισημάναμε, εμποδίζει την προσοχή. Οπότε, όταν παρατηρήσετε ή αποκτήσετε επίγνωση για το συναίσθημα της ζήλιας, και του δώσετε πλήρη προσοχή χωρίς ιδέες, τότε θα δείτε ότι όχι μόνο είστε άμεσα σε επαφή με εκείνο το συναίσθημα, αλλά επειδή έχετε δώσει όλη σας την προσοχή, όχι μέσα από ιδέες, αυτό παύει να υπάρχει. Τότε, έχετε περισσότερη ενέργεια για να αντιμετωπίσετε το επόμενο περιστατικό, ή το επόμενο αίσθημα, το επόμενο συναίσθημα.

Για να φέρεις μια πλήρη αλλαγή μέσα σου, πρέπει να έχεις ενέργεια – όχι την ενέργεια που φέρνει η καταπίεση, αλλά εκείνη την ενέργεια που έρχεται σε σένα όταν δεν κάνεις καμιά φυγή μέσα από ιδέες ή καταπίεση. Πράγματι, αν το σκεφτείτε, μόνο δύο τρόπους ξέρουμε για να αντιμετωπίζουμε τη ζωή: είτε κάνουμε γενικώς φυγές από αυτή – πράγμα που είναι μια μορφή παραφροσύνης που οδηγεί στη νεύρωση – ή καταπιέζουμε τα πάντα επειδή δεν τα κατανοούμε. Αυτό μόνο ξέρουμε.

Τώρα: Καταπίεση δεν είναι μόνο το να θάβεις κάθε συναίσθημα ή κάθε αίσθηση, αλλά είναι επίσης και το να δίνεις με κάποιο τρόπο, λογική εξήγηση, να εκλογικεύεις. Παρατηρήστε το, σας παρακαλώ, οι ίδιοι και θα δείτε πόσο πραγματικό είναι αυτό που ειπώθηκε. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να μην κάνετε καμιά φυγή. Και το να μην κάνετε ποτέ καμιά φυγή, είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που πρέπει να ανακαλύψετε. Και είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα αυτή η ανακάλυψη, γιατί κάνουμε φυγές με τις λέξεις. Κάνουμε φυγή από κάτι που είναι γεγονός, όχι μόνο με το να τρέχουμε σε ναούς και όλα τα υπόλοιπα αυτής της ιστορίας, αλλά και με τις λέξεις, με διανοουμενίστικες συζητήσεις, απόψεις και κριτικές. Έχουμε πάρα πολλούς τρόπους φυγής από εκείνο που είναι γεγονός. Για παράδειγμα, πάρτε το γεγονός ότι κάποιος είναι κουτός. Αν κάποιος είναι κουτός, αυτό είναι ένα γεγονός. Και όταν συνειδητοποιείς ότι είσαι κουτός, η φυγή είναι να προσπαθείς να γίνεις έξυπνος. Αλλά για να συνειδητοποιήσεις κάτι, για να αποκτήσεις αυτή την ευαισθησία, απαιτείται όλη σου η προσοχή να εστιαστεί σε εκείνη την κατάσταση του νου που είναι κουτός.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ενέργεια, που να μην είναι το αποτέλεσμα καμιάς αντίθεσης, καμιάς έντασης, αλλά εκείνη που γεννιέται όταν δεν υπάρχει καμία απολύτως προσπάθεια. Σας παρακαλώ, κατανοήστε αυτό το πολύ απλό, πραγματικό γεγονός: σπαταλάμε την ενέργειά μας με την προσπάθεια, και αυτή η σπατάλη ενέργειας από την προσπάθειας μας εμποδίζει να έρθουμε άμεσα σε επαφή με εκείνο που είναι γεγονός. Όταν κάνω τεράστια προσπάθεια για να σας ακούσω, όλη μου η ενέργεια χάνεται στην προσπάθεια και στην πραγματικότητα δεν ακούω. Όταν είμαι θυμωμένος ή ανυπόμονος, όλη μου η ενέργεια χάνεται στην προσπάθεια να πω, «Δεν πρέπει να είμαι θυμωμένος». Αλλά όταν προσέχω απολύτως το θυμό ή εκείνη την κατάσταση του νου και δεν κάνω καμιά φυγή μέσα από τις λέξεις, με την επίκριση, με την κριτική, τότε σε αυτή την κατάσταση προσοχής υπάρχει μια ελευθερία από εκείνο το πράγμα που ονομάζεται θυμός. Έτσι, εκείνη η προσοχή που είναι συσσώρευση της ενέργειας, δεν είναι προσπάθεια. Και μόνο ο νους που δεν καταβάλλει προσπάθεια είναι ένας θρησκευόμενος νους. Κι επομένως, μόνο ένας τέτοιος νους μπορεί να ανακαλύψει αν υπάρχει ή αν δεν υπάρχει Θεός.

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ

Θα μπορούσε κάνεις να ισχυριστεί ότι η ανθρώπινη φύση είναι αντικείμενο μελέτης των εμπειρικών επιστημών και όχι της φιλοσοφίας. Εξάλλου, πώς μπορούμε να πούμε τι είναι ο άνθρωπος αν δεν τον μελετήσουμε; Το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι είναι αδύνατον να συναντήσουμε τα φυσικά ανθρώπινα όντα που η μελέτη αυτή απαιτεί, καθώς όλοι οι άνθρωποι που θα μπορούσαμε να εξετάσουμε είναι προϊόντα μιας συγκεκριμένης κοινωνίας Το ίδιο, βέβαια, ισχύει για όλα τα ανθρώπινα όντα για τα οποία υπάρχει κάποιας μορφής ιστορική μαρτυρία

Το ερώτημα αυτό είναι καθαρά φιλοσοφικό, μολονότι οι φιλόσοφοι έχουν συνήθως ένα απώτερο κίνητρο, οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι πολίτικες και ηθικές θεωρίες στηρίζονται σε μια ερμηνεία της καταγωγής του καλού και του κακού, του χάους και της τάξης, ενώ πρέπει να αποφασίσουν αν οι άνθρωποι είναι φύσει καλοί ή κακοί, φύσει κοινωνικοί ή μονήρεις ·και ούτω καθεξής. Η ιστορία της φιλοσοφίας μάς αποκαλύπτει πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις του ζητήματος αυτού.

Ένα παράδειγμα είναι η κινεζική παράδοση, στο πλαίσιο της οποίας δυο βασικοί εκπρόσωποι της ο Κομφούκιος και ο Μέγκιος βρίσκονται σε πλήρη διαφωνία ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα ο πρώτος υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι είναι φύσει κακοί και εγωπαθείς και για να γίνουν καλοί χρειάζονται εκπαίδευση και πίεση από την πλευρά της κοινωνίας, ενώ ο δεύτερος ισχυρίζεται ακριβώς το αντίθετο, ότι οι άνθρωποι είναι εγγενώς καλοί και διαφθείρονται από τις αλλοτριωμένες κοινωνίες και τα κακά εκπαιδευτικά συστήματα. Το ίδιο διχασμένη είναι και η Δυτική πολίτικη παράδοση ο Χομπς υποστηρίζει ότι οι προ-κοινωνικές φυσικές κοινωνίες είχαν αποδυθεί σε έναν πόλεμο όλων εναντίον όλων, ώστε να απαιτείται η σύναψη ενός κοινωνικού συμβολαίου ικανού να χαλιναγωγήσει τα ανθρώπινα ένστικτα και να αποτρέψει την αιματοχυσία, ενώ ο Λοκ αρνείται την κακή φύση του ανθρώπου και ισχυρίζεται ότι το κοινωνικό συμβόλαιό χρειάζεται μόνο για να «απαλύνει» τις οχλήσεις που προκύπτουν από τη φυσική κατάσταση. Έτσι, για τον μεν Χομπς η κτηνώδης φύση καιροφυλακτεί όταν η κοινωνία αρχίσει να διαλύεται, για τον δε Λοκ η ίδια αυτή φύση ανήκει στο μακρινό και σκοτεινό παρελθόν της ανθρωπότητας.

Ο Ρουσσώ αποδεικνύει ότι οι εκ διαμέτρου αντίθετες αυτές απόψεις είναι εξίσου λανθασμένες όπως είπα αρχικά, έχουμε μόνο την εμπειρία του εκκοινωνισμένου και μη φυσικού ανθρώπου. Ο Χομπς και ο Λοκ δεν μπορούν να μας δείξουν αυθεντικά φυσικούς ανθρώπους, αλλά ανθρώπους που η σύγχρονη φιλοσοφία τοποθέτησε σε αυτή την κατάσταση με τρόπο θεωρητικό, δηλαδή τεχνητό. (Πράγματι, ο Ρουσσώ επιχειρηματολογεί υπέρ ενός ανθρώπου που είναι φυσικά και ηθικά καλός.)

Η σύγχρονη βιολογία δεν μπορεί να μας βοηθήσει, γιατί, στην καλύτερη περίπτωση, μας δίνει εξηγήσεις εκ των υστέρων, τουτέστιν πως πάμε από “εδώ” που βρισκόμαστε στο “εκεί”. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε πού είναι αυτό το “εκεί” (για να μην πω ότι, στην πραγματικότητα, δεν ξέρουμε ούτε το “εδώ” που βρίσκεται). Επιπλέον, η βιολογία, στην προσπάθεια της να μας δώσει κάποιες εξηγήσεις που αφορούν στο οργανικό μέρος του ανθρωπίνου όντος, ξεχνά την πνευματική και λογική διάσταση του. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ηθική πλευρά του ανθρώπου συνδέεται κυρίως με τους λόγους παρά με τις αίτιες των πράξεων.

ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ

ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ (~ 515-445 π.Χ.)

Οι ιδέες που διατύπωσε ο Παρμενίδης αποτελούν σημείο καμπής για την ελληνική φιλοσοφία. Επηρεασμένος από τη λογική, επιστημονική σκέψη του Πυθαγόρα, ο Παρμενίδης επιχειρεί να αποκαλύψει την πραγματική φύση του κόσμου χρησιμοποιώντας παραγωγική συλλογιστική. Οι έρευνές του τον κάνουν να υιοθετήσει αντίθετη άποψη από αυτή του Ηράκλειτου.

Ξεκινώντας από την υπόθεση ότι κάτι υπάρχει («είναι»), ο Παρμενίδης συμπεραίνει ότι δεν μπορεί ταυτοχρόνως να μην υπάρχει (να «μην είναι»), καθώς αυτό θα ήταν λογική αντίφαση. Άρα, δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ποτέ κατάσταση ανυπαρξίας – δεν μπορεί να υπάρξει κενό. Εφόσον κάτι δεν μπορεί να προέλθει από το τίποτα, αυτό το κάτι πρέπει πάντα να υπήρχε σε κάποια μορφή. Αυτή η αιώνια μορφή δεν μπορεί να αλλάξει, επειδή κάτι που είναι αιώνιο δεν μπορεί να μετασχηματιστεί σε κάτι άλλο χωρίς να πάψει να είναι αιώνιο. Επομένως, η ουσιαστική αλλαγή είναι κάτι το αδύνατο.

Με αυτή τη σειρά συλλογισμών, ο Παρμενίδης συμπεραίνει πως οτιδήποτε είναι αληθινό πρέπει να είναι αιώνιο και αμετάβλητο, και να έχει μια αδιαίρετη ενότητα –«τα πάντα είναι ένα». Αλλά το σημαντικότερο για τους μεταγενέστερους φιλόσοφους ήταν πως, με αυτή τη συλλογιστική διαδικασία, ο Παρμενίδης δείχνει ότι η αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο είναι λανθασμένη και γεμάτη αντιφάσεις. Παρόλο που φαίνεται να βιώνουμε την αλλαγή, η λογική μάς λέει ότι η αλλαγή είναι κάτι το αδύνατο. Το μοναδικό ασφαλές συμπέρασμα στο οποίο μπορούμε να καταλήξουμε είναι ότι δεν μπορούμε να βασιζόμαστε στη βιωματική γνώση την οποία προσλαμβάνουμε μέσω των αισθήσεών μας.

Η κατανόηση του σύμπαντος είναι μία από τις αρχαιότερες φιλοσοφικές αναζητήσεις. Κατά τον 20ο αιώνα προέκυψαν στοιχεία στην κβαντική φυσική που υποστηρίζουν τις ιδέες του Παρμενίδη – ιδέες στις οποίες κατέληξε χρησιμοποιώντας αποκλειστικά λογική σκέψη.

IMMANUEL KANT: Ας εξεταστεί το ερώτημα: όταν πιέζομαι, μπορώ να δώσω μια υπόσχεση με την πρόθεση να μηv την τηρήσω;

Σχετική εικόναΑς εξεταστεί π.χ. το ερώτημα: όταν πιέζομαι, μπορώ να δώσω μια υπόσχεση με την πρόθεση να μην την τηρήσω; Θα κάνω διάκριση ανάμεσα στις δυο σημασίες που μπορεί να έχει αυτό το ερώτημα: Το να δίνω μια ψεύτικη υπόσχεση α) είναι συνετό; β) είναι σύμφωνο με το καθήκον; Το πρώτο χωρίς αμφιβολία συμβαίνει συχνά. Βλέπω καθαρά ότι δεν αρκεί να ξεγλυστρήσω από μια παρούσα δυσκολία με μια τέτοια απάτη, αλλά πρέπει να προσέξω μήπως απ’ αυτό το ψέμα προκύψουν αργότερα πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες απ’ αυτές που τώρα γλυτώνω- αφού παρ’ όλη την πονηριά που πιστεύω πως έχω, δεν μπορώ τόσο εύκολα να προβλέψω όλες τις συνέπειες, πρέπει να σκεφτώ ότι αν χάσω την εμπιστοσύνη των άλλων, μπορεί να πάθω πολύ μεγαλύτερο κακό από εκείνο που προσπαθώ τώρα να αποφύγω- πρέπει να σκεφτώ μήπως είναι συνετότερο, εάν συμμορφωθώ με ένα καθολικό γνώμονα και συνηθίσω να μη δίνω ποτέ υπόσχεση που δεν έχω πρόθεση να τηρήσω. Αλλά είναι σαφές ότι ένας τέτοιος γνώμονας βασίζεται πάντα στο φόβο των συνεπειών. Το να είμαι ειλικρινής από καθήκον, είναι εντελώς άλλο πράγμα από το να είμαι ειλικρινής από φόβο για τα βλαβερά επακόλουθα.

Για να ανακαλύψω με τον πιο σύντομο και ασφαλή τρόπο την απάντηση στο ερώτημα, εάν μια ψεύτικη υπόσχεση είναι σύμφωνη με το καθήκον, θα αναρωτηθώ: Θα ήμουν ευχαριστημένος, αν ο υποκειμενικός μου γνώμονας (το να ξεφεύγω από τη δυσκολία με μια ψεύτικη υπόσχεση) ίσχυε ως καθολικός νόμος τόσο για εμένα όσο και για τους άλλους; Θα μπορούσα να πω στον εαυτό μου: «καθένας ας δίνει μια ψεύτικη υπόσχεση όταν βρεθεί σε δύσκολη θέση, μια και δεν μπορεί να ξεφύγει με άλλο τρόπο»; Θα έβλεπα τότε ότι μπορεί να προτιμώ το ψέμα, όχι όμως και να γίνει το ψέμα ένας καθολικός νόμος. Γιατί κάτω από έναν τέτοιο νόμο δεν θα δίνονταν πια υποσχέσεις, εφόσον θα ήταν μάταιο να εκθέσω τις προθέσεις μου ως προς τις μελλοντικές μου πράξεις σ’ εκείνους που δεν θα με πίστευαν, και αν αυτοί κάποτε απερίσκεπτα μου έδειχναν εμπιστοσύνη, θα με αντάμειβαν αργότερα με το ίδιο νόμισμα λοιπόν αυτός ο υποκειμενικός μου γνώμονας γινόταν καθολικός νόμος, αναγκαστικά θα αυτοκαταστρεφόταν.

Δεν χρειάζομαι λοιπόν καμιά εξαιρετική οξυδέρκεια, για να διακρίνω το τί πρέπει να κάνω για να είναι η θέλησή μου ηθικά καλή. Όσο άπειρος και αν είμαι ως προς τα πράγματα του κόσμου και ανίκανος να προβλέψω όλα τα ενδεχόμενα περιστατικά, αρκεί μόνο να αναρωτηθώ: Μπορείς να θέλεις να γίνει ο υποκειμενικός σου γνώμονας ένας καθολικός νόμος; Εάν όχι, τότε ο γνώμονας πρέπει να απορριφτεί, όχι γιατί μπορεί να βλάψει κι εσένα και τους άλλους, αλλά γιατί δεν μπορεί να υψωθεί σε αξίωμα μιας ενδεχόμενης καθολικής νομοθεσίας, και η λογική μου επιβάλλει άμεσο σεβασμό προς μια τέτοια νομοθεσία.

IMMANUEL KANT, Τα θεμέλια της Μεταφυσικής των ηθών

Έρευνα: Από τι εξαρτάται η ικανοποίησή μας από τη ζωή;

Οι άνθρωποι που πιστεύουν στην ιδέα της ενότητας, ότι δηλαδή τα πάντα στον κόσμο είναι συνδεδεμένα και αλληλεξαρτώμενα, είναι περισσότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, ανεξαρτήτως των όποιων θρησκευτικών πεποιθήσεων τους ή αν είναι άθεοι, σύμφωνα με μια νέα γερμανική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Psychology of Religion and Spirituality της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης.

Σε διάφορα φιλοσοφικά και θρησκευτικά κείμενα μια κεντρική ιδέα είναι η ιδέα της ενότητας, ότι όλοι και όλα είναι ενωμένα με μια κοινή αρχή (θεϊκή ή όχι), με τον υπόλοιπο κόσμο και με τους άλλους ανθρώπους.

Τα αποτελέσματα της μελέτης φανερώνουν τη θετική επίδραση αυτών των πεποιθήσεων της ενότητας στην ικανοποίηση από τη ζωή και μάλιστα άσχετα με τη θρησκεία του καθενός.

Η επικεφαλής ερευνήτρια Δρ. Λάουρα Μαρί Έντινγκερ-Σονς του Πανεπιστημίου του Μανχάιμ διενέργησε δύο έρευνες με περίπου 75.000 άτομα στη Γερμανία. Στην πρώτη έρευνα, περισσότεροι από 7.000 συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν σχετικά με την αίσθηση ενότητας και την ικανοποίηση τους από τη ζωή. Τα άτομα με τις υψηλότερες βαθμολογίες, όσον αφορά τη βίωση της ενότητας στον κόσμο, ανέφεραν σημαντικά μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή τους.

Προκειμένου να διερευνήσει αν οι βαθμολογίες στην αίσθηση ενότητας ήταν μεταβλητές με την πάροδο του χρόνου ή κάτι πιο σταθερό, η Δρ. Εντινγκερ-Σονς επανέλαβε τη μέτρηση μετά από έξι εβδομάδες και τα αποτελέσματα ήταν περίπου ίδια.

«Προφανώς οι πεποιθήσεις περί ενότητας είναι κάτι περισσότερο από ένα συναίσθημα ή μια διάθεση σχετιζόμενα με μια συγκεκριμένη κατάσταση. Μάλλον φαίνεται να αντιπροσωπεύουν μια γενικότερη στάση απέναντι στη ζωή», ανέφερε.

Επιπρόσθετα, η έρευνα έδειξε ότι τα άτομα με υψηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή έχουν κάποια πρόσθετα οφέλη, όπως εξαιρετικές ακαδημαϊκές επιδόσεις οι νέοι και βελτιωμένη υγεία οι ηλικιωμένοι.

Η Δρ. 'Εντινγκερ – Σχονς θέλησε στη συνέχεια να μελετήσει αν η αίσθηση της ενότητας εξηγεί την ικανοποίηση από τη ζωή ακόμη καλύτερα και από τη θρησκευτική πίστη.

Στη δεύτερη έρευνα της πήραν μέρος 67.000 συμμετέχοντες, οι οποίοι προέρχονταν από μια ποικιλία θρησκευτικών πεποιθήσεων, συμπεριλαμβανομένων και των άθεων. Οι συμμετέχοντες «σκόραραν» διαφορετικά στην κλίμακα ενότητας ανάλογα με τη θρησκεία τους: οι άθεοι είχαν το υψηλότερο μέσο όρο, ενώ είχαν οι θρησκευόμενοι το χαμηλότερο.

Διαπιστώθηκε ότι η πίστη στην κοσμική ενότητα αποτελούσε καλύτερο προγνωστικό δείκτη για την ικανοποίηση από τη ζωή συγκριτικά με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Μάλιστα, η πίστη στην ενότητα φαίνεται να υπερκαλύπτει τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, καθώς όταν αυτή τίθεται στο προσκήνιο, πολλά από τα θετικά αποτελέσματα της θρησκευτικής συνείδησης στην ικανοποίηση της ζωής εξαφανίζονται.

Πολλοί άνθρωποι κάνουν σήμερα διάφορες δραστηριότητες για την επίτευξης αυτής της αίσθησης της ενότητας, όπως γιόγκα, διαλογισμό κ.α. Όπως είπε η Γερμανίδα ψυχολόγος, η ενίσχυση της αίσθησης ενότητας των πάντων μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να νιώσουν μεγαλύτερη ικανοποίηση στη ζωή τους, σε σχέση με την παραδοσιακή θρησκευτική πίστη και πρακτική.

Νοόσφαιρα: Η Αχανής Άϋλη Φυλακή του Ηomo Sapiens

Σκηνές, ειδήσεις,  παρατηρήσεις, ανακαλύψεις, αναφορές, παραπομπές, σχετικά με το Γήινο Εκτροφείο Παραγωγής Πόνου
 
«Τίποτα δεν είναι πιο τρομακτικό από την πραγματικότητα – όταν αποφασίσεις να την κοιτάξεις κατάματα» -geo pi
 
«Ο Διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες» -παροιμία
 
«Αρχή Σοφίας φόβος Θεού» -Σοφία Σολομώντος
 
Εισ-αγωγή
«Καθώς αποσυντίθενται χημικά μέσα στο μυαλό μου, τα μυστήρια της ζωής παράγουν πτωμαΐνες νωθρότητας, σύγχυσης, αδράνειας. Πρέπει να ξεπεράσω τα επιφαινόμενα. Τι με νοιάζει – εμένα προσωπικά – αν τα έργα μου διαβαστούν από ένα μπουλούκι ημι-αυτοματοποιημένων πιθήκων που προσποιούνται τους ημίθεους αλλά είναι ανάξιοι της Αλήθειας και ίσως από λίγα μέλη της υπό εξαφάνιση φυλής των ευφυών ανθρώπων (όχι ότι γνωρίζω και πολλούς)…» -Στανισλάς Ίγκνασυ Βίτκιεβιτς, «Αδηφαγία»
 
Μόνον η φρίκη
«Ψέμα είναι του Κόσμου η όψη
υψωμένη μπροστά από τάφους
και πύρινα βάραθρα…
Τίποτα δεν είναι αληθινό, μόνον η φρίκη» -Τόμας Μπέντοουζ
 
Οι τρεις μεγαλύτερες επιτυχίες του Θεού:


Η πρώτη – μεγάλη – επιτυχία του Θεού, είναι ότι έπεισε τους πιστούς για την καλοσύνη του.

Η δεύτερη – μεγαλύτερη – επιτυχία του Θεού, είναι ότι ενοχοποίησε τα δημιουργήματά του για το χάλι της Δημιουργίας του.

Η τρίτη – μέγιστη – επιτυχία του Θεού, είναι ότι έπεισε τους άπιστους για την ανυπαρξία του.
 
Δεν θα πάμε στην Κόλαση, είμαστε ήδη μέσα!

Κόλαση είναι το αλληλοφάγο γεωσύστημα, το «όλα και όλοι εναντίον όλων». Κόλαση είναι οι φυσικές καταστροφές και οι επιδημίες, ο μεγάλος σεισμός της Λισσαβώνας κι ο Μαύρος Θάνατος που ρήμαξε την Ευρώπη. Κόλαση είναι η Δύση και η Ανατολή, ο Βορράς κι ο Νότος. Κόλαση είναι οι πόλεμοι και όλες οι αφηνιασμένες στρατιές του Διαβόλου, οι Ούννοι, οι Βίκινγκ, οι Μογγόλοι, οι Αζτέκοι. Κόλαση είναι οι θρησκείες, η Ιερά Εξέταση και η Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, οι Σταυροφόροι και οι Τζιχαντιστές. Κόλαση είναι οι ιδεολογίες, τα Άουσβιτς και τα Νταχάου, τα Γκούλαγκ και η Σιβηρία. Κόλαση είναι το δουλεμπόριο, οι ευνούχοι, οι ανθρωποθυσίες, τα βασανιστήρια. Κόλαση είναι ο γάμος κι οι οικογένειες. Κόλαση είναι η μοναξιά. Κόλαση είναι και οι άλλοι…
 
ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΚΟΛΑΣΗ!
 
Όταν η Ανθρωπική Αρχή υποδεικνύει την ύπαρξη Απάνθρωπου Δράστη
 
Η ζωή πάνω στη Γη είναι αποτέλεσμα ιδανικών συγκυριών, τόσο στον μικρόκοσμο όσο και στον μεγάκοσμο. Τα αστέρια, σαν θερμοπυρηνικοί αντιδραστήρες, ανατροφοδοτούνται από τη δύναμη της βαρύτητάς τους, και καίνε το αρχέγονο υδρογόνο μετατρέποντάς το σε μια τέφρα βαρύτερων στοιχείων. Στη συνέχεια αυτό, γίνεται η πρώτη ύλη για τους πλανήτες γύρω από μια νέα γενεά άστρων (ήλιων). Αυτή η τέφρα, είναι ένα βιοχημικό εργαστήριο από το οποίο ξεπήδησε η ζωή σε έναν πλανήτη πριν 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια.
 
Το Σύμπαν θα μπορούσε να το πετύχει αυτό μόνον επειδή οι θεμελιώδεις δυνάμεις που ενορχηστρώνουν τη δημιουργία είναι συντονισμένες με απόλυτη ακρίβεια. Εάν αυτές οι τέσσερις δυνάμεις (ηλεκτρομαγνητική, βαρυτική, ασθενής και ισχυρή πυρηνική) ήταν διαφορετικές ακόμη και σε ελάχιστο βαθμό, τα αστέρια ή θα έκαιγαν τα καύσιμα τους πάρα πολύ γρήγορα, ή δεν θα είχαν αναφλεγεί καθόλου, ή θα αποτύγχαναν να φτιάξουν τον άνθρακα και τα βαρύτερα στοιχεία από τα οποία εξαρτάται η ζωή, ή θα κατέρρεαν από το βάρος τους αντί να εκραγούν. Αν λοιπόν κάτι δεν είχε ρυθμιστεί στην εντέλεια, θα αποτύγχαναν τα άστρα να διασκορπίσουν το νερό και τις χημικές ουσίες τις απαραίτητες για τη ζωή σε όλο τον Γαλαξία μας.
 
Αυτή η αινιγματική κοσμική ακρίβεια, έκανε τον Βρετανό αστροφυσικό Φρεντ Χόυλ να προτείνει ότι ο Κόσμος μοιάζει με «ελεγχόμενη εργασία». Αυτό, προέτρεψε στη συνέχεια τον φυσικό Φρήμαν Ντάισον να πει: «Από κάποια άποψη, φαίνεται ο κόσμος σαν να περίμενε την έλευση μας». Ενώ ο Λέοναρντ Σάσκιντ αναφέρει ότι: «Είναι κάτι περισσότερο από ταπεινή τύχη ότι το Σύμπαν είναι τόσο προσαρμοσμένο στα ανθρώπινα όντα, και αναρωτιέται: μπορεί η Επιστήμη να εξηγήσει το εξαιρετικό γεγονός, ότι το Σύμπαν εμφανίζεται να είναι τόσο άγνωστο, τόσο ανεξήγητο, τόσο θαυμάσιο και τόσο καλά σχεδιασμένο για την ύπαρξή μας;». Οι κοσμολόγοι λένε αυτό το απίστευτα καλοκουρδισμένο Σύμπαν, «Ανθρωπική Αρχή». Οι πιστοί το λένε «το χέρι του Θεού».
 
Οι Αμερικανοί επιστήμονες Πήτερ Γουάρντ, καθηγητής Γεωλογίας, και Ντόναλντ Μπράουνλη, καθηγητής Παλαιοντολογίας (Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον, Σηάτλ), στο βιβλίο τους «Rare Earth», αναφέρουν μια σειρά «συμπτώσεων» που αναλαμβάνουν τη δημιουργία της ζωής στη Γη: «Κατ’ αρχάς, για να αναπτυχθεί η ζωή χρειάζεται ένα σταθερό αστέρι για λίκνο, ένα αστέρι σαν τον Ήλιο, ικανό να παράγει σταθερά αρκετή ποσότητα ενέργειας για δισεκατομμύρια χρόνια. Τα ζώα, τα είδη των ζώων όπως τα γνωρίζουμε, έχουν ανάγκη από οξυγόνο. Και χρειάστηκαν περίπου δύο δισεκατομμύρια χρόνια για να αναπτυχθεί τόσο οξυγόνο όσο χρειάζονταν όλα τα ζώα πάνω στη γη. Αν η παραγόμενη ενέργεια από τον Ήλιο δεν ήταν σταθερή, αν υπήρχαν ξαφνικές μεταβολές, σε όλη αυτήν τη μακροχρόνια διαδικασία, θα ήταν κι ελάχιστες οι πιθανότητες να αναπτυχθεί ζωή πάνω στον πλανήτη μας».
 
Εξαιρετικά μεγάλη σημασία έχει επίσης το μέγεθος του Ήλιου. Αν ήταν μεγαλύτερος κατά 30% θα είχε αυτοαναφλεγεί μέσα σε τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια, χρονικό διάστημα εξαιρετικά μικρό για να επιτρέψει σε έξυπνες μορφές ζωής να εξελιχθούν. Αν πάλι ήταν μικρότερος (και υπολογίζεται ότι το 95% των αστεριών είναι μικρότερα από τον Ήλιο) θα υπήρχαν, άλλου είδους προβλήματα. Για να υπάρξει όμως ζωή, θα πρέπει να συμπέσουν πολλές ακόμη αστρονομικές ευνοϊκές συγκυρίες. Μια από αυτές, είναι και η παρουσία ενός γιγαντιαίου πλανήτη όπως ο Δίας σε απόσταση, ούτε πολύ κοντινή ούτε πολύ μακρινή, ο οποίος θα μπορεί να δρα ως «βαρυτική ασπίδα» ενάντια στις επιθέσεις κομητών και αστεροειδών. Ο Δίας και το βαρυτικό του πεδίο, έχουν επανειλημμένως προστατεύσει τη Γη από τέτοιου είδους βομβαρδισμούς.
 
Εξ ίσου σημαντική είναι και η παρουσία της Σελήνης. Το μέγεθος της είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα περίμενε κανείς για έναν δορυφόρο του δικού μας πλανήτη. Όμως βοηθά να σταθεροποιείται η κλίση του άξονα της γης κοντά στις 23 μοίρες (στον βαθμό που βρίσκεται σήμερα). Χάρη σε αυτήν τη σταθερή κλίση, διατηρείται σταθερή η θερμοκρασία, στην επιφάνεια της Γης: άλλη μια βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της ζωής. Όμως ακόμη και αυτή η δημιουργία της Σελήνης, φαίνεται να έγινε ακριβώς τη στιγμή εκείνη και με τον τρόπο εκείνο που θα δημιουργούσε την κατάσταση που απολαμβάνουμε εμείς σήμερα.
 
Οι συμπτώσεις όμως δεν σταματούν εδώ. Ακόμη και η θέση του ηλιακού μας συστήματος στον Γαλαξία (ούτε πολύ κοντά στις άκρες που τα αστέρια δεν έχουν αρκετά μέταλλα για να μπορέσουν να δημιουργήσουν πλανήτες, ούτε πολύ κοντά στο κέντρο όπου η ακτινοβολία θα μας σκότωνε όλους) είναι μια ακόμη σύμπτωση που μας επιτρέπει να ζούμε.
 
Εδώ να επισημάνουμε και κάποια άλλα παράδοξα που απορρίπτουν πιθανότατα το σενάριο της αυθόρμητης και τυχαίας δημιουργίας. Έστω ότι δεχόμαστε πως οι πρώτοι γήινοι μικροοργανισμοί δημιουργήθηκαν από τις τυχαίες συνενώσεις των απαραίτητων συστατικών που υπήρχαν ήδη στη Φύση. Η βασική απορία που προκύπτει είναι πώς έγινε το πρώτο και τεράστιο άλμα από το άβιο στο έμβιο, η μετατροπή της αδρανούς ύλης σε ενεργές οντότητες ικανές να ψάχνουν και να βρίσκουν πηγές ενέργειας – «τροφή» – και να αναπαράγουν τον εαυτό τους.
 
Η δεύτερη απορία είναι γιατί η ζωή δεν παρέμεινε για πάντα σε εκείνο το πρωταρχικό επίπεδο των μικροοργανισμών, αλλά άρχισε να εξελίσσεται προς μια τεράστια ποικιλία από ολοένα και πιο σύνθετους και μεγαλύτερους οργανισμούς, όπως ο τεράστιος αργεντινόσαυρος και η κολοσσιαία γαλάζια φάλαινα, το μεγαλύτερο έμβιο ον που έζησε πάνω στη Γη, με αποκορύφωμα ένα ον με υψηλό βαθμό αυτοσυνείδησης, τον άνθρωπο. Η ιστορία της εξέλιξης αποδεικνύει σαφέστατα ότι υπήρχε κάποιο είδος λογισμικού μέσα στη Φύση, η εκτύλιξη του οποίου πυροδοτήθηκε με τη δημιουργία των πρώτων βακτηρίων.
 
Ένα άλλο επίσης σημαντικό θέμα που τίθεται είναι αισθητικής φύσεως. Όλα τα έμβια όντα διαθέτουν μια θαυμαστή γεωμετρία, μια συμμετρία εκατέρωθεν του κάθετου κεντρικού τους άξονα. Η κινητήρια θεωρία των τυχαίων μεταλλάξεων και της φυσικής επιλογής έρχεται μάλλον σε αντίθεση με το συχνά καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Γιατί όλες αυτές οι επεμβάσεις του τυχαίου δεν έδωσαν τα ανάλογα ασύμμετρα και δύσμορφα αποτελέσματα, αλλά στην πλειοψηφία τους καλαίσθητα όντα – και σε κάθε περίπτωση απολύτως συμμετρικά, κάτι σαν μια επίδειξη ικανοτήτων κάποιου υπερβατικού Καλλιτέχνη. Έχουν οι «τυχαίες μεταλλάξεις» και η «εξέλιξη» αισθητικές ευαισθησίες;

Από τον αυστραλοπίθηκο στον homo sapiens στο τετράγωνο
 
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι πριν 2,5 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκε στην Αφρική ένα διαφορετικό είδος πιθήκου, ο αυστραλοπίθηκος, από τον οποίο έμελε να ξεπηδήσουν αργότερα όλα τα είδη του homo. Το ιδιαίτερο και παράξενο γνώρισμα αυτού του είδους ήταν ότι ο εγκέφαλός του εξελισσόταν επί 2 εκατομμύρια χρόνια, χωρίς όμως αυτό να έχει κάποιο πρακτικό αντίκτυπο στην καθημερινότητά του, δεδομένου ότι τα εργαλεία που βρέθηκαν, για ολόκληρη αυτή τη χρονική περίοδο, είναι υποτυπώδη και παρόμοια. Πριν από 150.000 χρόνια έγινε το πρώτο μεγάλο άλμα που θα οδηγούσε στον σημερινό άνθρωπο, και πάλι στην Αφρική, η εμφάνιση του homo sapiens – που αργότερα θα γινόταν homo sapiens sapiens.
 
Κι αυτός επί 80.000 χρόνια δεν έδειξε να έχει και μεγάλη πρόοδο μέχρι που, 70.000 χρόνια πριν, έγινε ξαφνικά το δεύτερο εξελικτικό άλμα, η Γνωσιακή Επανάσταση, ένα είδος Μπιγκ Μπανγκ στον εγκέφαλο, κι έτσι ο «έμφρων άνθρωπος» ανέπτυξε μια ιδιαίτερα εύπλαστη κι εκφραστική γλώσσα, πλούσια φαντασία, και κάποιες άλλες καινοτομίες (διομαδική συνεργασία) με αποτέλεσμα, μέσα σε 40.000 χρόνια, όλα τα άλλα είδη homo να οδηγηθούν στην εξαφάνιση και ο sapiens να μείνει το μοναδικό κυρίαρχο. 12.000 χιλιάδες χρόνια πριν σημειώθηκε η Αγροτική Επανάσταση, 300 χρόνια πριν η Βιομηχανική Επανάσταση, 50 χρόνια πριν η Ηλεκτρονική Επανάσταση, και μπήκαμε πλέον στην εποχή της Βιοτεχνολογικής-Ρομποτικής Επανάστασης (επεμβάσεις στο DNA, συνδυασμός βιολογίας και τεχνολογίας – cyborgs, κλπ.).
 
Είναι πραγματικά απίστευτη αυτή η επιταχυνόμενη γεωμετρική πρόοδος στη συσσώρευση γνώσεων του ανθρώπου, ειδικά τους τελευταίους τρεις αιώνες. (Ωστόσο, εδώ να επισημάνουμε την υπερεκτιμημένη σύνδεση της ευφυίας και του εγκεφάλου, τη στιγμή που υπάρχουν μικροοργανισμοί – ιοί – ή στοιχειώδεις οργανισμοί – παράσιτα, μέδουσες – οι οποίοι εκτελούν πολύπλοκες ενέργειες χωρίς να διαθέτουν όχι μόνον εγκέφαλο ή νευρικό σύστημα, αλλά ούτε καν DNA!).
 
Ένα άλλο παράδοξο φαινόμενο είναι η απίστευτη κινητικότητα του homo και του homo sapiens ειδικότερα. Όλα τα θηλαστικά έχουν την περιέργεια και την κινητικότητα έμφυτες μέσα τους, αλλά αυτό που συνέβη με τον άνθρωπο δεν έχει προηγούμενο. Ξεκινώντας από την Αφρική εξαπλώθηκε σε κάθε απομακρυσμένη γωνιά του πλανήτη, ακόμη και σε περιοχές με άκρως αντίξοες συνθήκες, από πυρακτωμένες ερήμους μέχρι πολικές περιοχές, ακόμη και σε μακρινά κι απομονωμένα νησιά (μέγιστο επιτεύγματα αποτελούν ο αποικισμός της Αυστραλίας, που έγινε πριν από 45.000 χρόνια, και ο αποικισμός των νησιών του Ειρηνικού – σχεδόν το 1/3 της συνολικής γήινης επιφάνειας – από τους Μαορί!).
 
Επίσης αξιοσημείωτο, εκτός από την υψηλή ευφυία του sapiens, είναι και η ιδιαίτερη φονικότητά του. «Η ανοχή δεν είναι χαρακτηριστικό των sapiens. Στη σύγχρονη εποχή μια μικρή διαφορά στο χρώμα του δέρματος, τη διάλεκτο ή τη θρησκεία έχει σταθεί αρκετή για να κάνει μια ομάδα sapiens να εξολοθρεύσει μια άλλη. Είναι, λοιπόν, πολύ πιθανόν όταν οι sapiens συναντήθηκαν με τους νεάντερταλ και τα άλλα είδη homo, το αποτέλεσμα να ήταν η πρώτη και σημαντικότερη εθνοκάθαρση στην Ιστορία», -Yuval Noah Harari, «Sapiens – Μια σύντομη Ιστορία του ανθρώπου».
 
Έχουν βρεθεί αρκετοί ομαδικοί τάφοι της παλαιολιθικής εποχής, σε διάφορα μέρη, με τους σκελετούς να φέρουν εμφανή τα σημάδια ενός βίαιου θανάτου, γεγονός που αποδεικνύει ότι υπήρχαν από τότε οι πολεμικές συγκρούσεις και οι μαζικές σφαγές. Σύμφωνα με σχετική έρευνα του Πανεπιστημίου της Γρανάδας, το ποσοστό των ανθρώπινων θυμάτων από εσκεμμένες πράξεις βίας υπολογίζεται στο 2% του συνόλου των ετήσιων θανάτων, αριθμός που είναι έξι φορές μεγαλύτερος από τον μέσο όρο που απαντάται στα θηλαστικά!
 
Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι, ακόμη και σήμερα, οι κυρίαρχοι τρόποι ψυχαγωγίας του sapiens είναι σχετικά ήπιας και ειρηνικής μορφής ανταγωνισμοί και συγκρούσεις: ατομικά και ομαδικά αθλήματα στα οποία δοξάζεται και χαίρει εκτίμησης είτε ο ένας που ξεχωρίζει κερδίζοντας τους υπόλοιπους (αγωνίσματα στίβου, κ.ά), είτε η ομάδα που επιβάλλεται νικώντας την αντίπαλη (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, κ.ά.) Ωστόσο, αρκετά από αυτά εμπεριέχουν ένα σημαντικό ποσοστό βίας: μποξ, πάλη, ράγκμπυ, αμερικανικό ποδόσφιαρο. Για να μην μιλήσουμε για τις άλλες παλιότερες μορφές «ψυχαγωγίας» του τύπου Κολοσσαίο, τις δημόσιες εκτελέσεις, κλπ.
 
Νοόσφαιρα, η αχανής άϋλη φυλακή του sapiens
 
«Μετά από την Αγροτική Επανάσταση οι ανθρώπινες κοινωνίες άρχισαν να γίνονται ολοένα μεγαλύτερες και πιο σύνθετες, ενώ οι φαντασιακές κατασκευές που συντηρούσαν την κοινωνική τάξη γίνονταν όλο και πιο πολύπλοκες. Μύθοι και πλάσματα της φαντασίας μάθαιναν στους ανθρώπους, σχεδόν από τη γέννησή τους, να σκέφτονται με συγκεκριμένους τρόπους, να συμπεριφέρονται σύμφωνα με συγκεκριμένα πρότυπα, να επιθυμούν συγκεκριμένα πράγματα, και να τηρούν συγκεκριμένους κανόνες. Δημιούργησαν έτσι τεχνητά ένστικτα που επέτρεψαν σε εκατομμύρια αγνώστους να συνεργάζονται αποτελεσματικά. Αυτό το δίκτυο τεχνητών ενστίκτων ονομάζεται “πολιτισμός”», -Yuval Noah Harari, «Sapiens – Μια σύντομη Ιστορία του ανθρώπου».
 
Το μεγάλο εξελικτικό άλμα και η επιτυχία του sapiens, όπως ήδη είδαμε, ήταν η επινόηση μιας εξαιρετικά αποτελεσματικής γλώσσας και κυρίως της φαντασίας. Αυτή οδήγησε στην εμφάνιση αυτού που ο Τεγιάρ ντε Σαρντέν περιγράφει πολύ πετυχημένα ως Νοόσφαιρα (το τρίτο και υψηλότερο στάδιο του Γεωσυστήματος – μετά από τη Γεώσφαιρα και τη Βιόσφαιρα) και περιλαμβάνει όλα τα άυλα δημιουργήματα του ανθρώπου, τα προϊόντα της σκέψης του).
 
Η φαντασία βοήθησε από τη μια στη δημιουργία της Επιστήμης (συνδυαστική ανάπτυξη παρατήρησης και συλλογιστικής – «γιατί αυτό είναι/λειτουργεί έτσι και όχι αλλιώς», «τι θα συμβεί αν συνδυάσω αυτό με εκείνο ή με το άλλο», «αυτό θα με βοηθήσει να κάνω εκείνο», κλπ.), αλλά και στην δημιουργία ενός ολόκληρου φανταστικού κόσμου:
 
α) Μεταφυσικές-θρησκευτικές έννοιες και πεποιθήσεις (διάφοροι θεοί και δαίμονες, φαντάσματα και πνεύματα νεκρών, ξωτικά και νεράιδες, Μοναδικοί Θεοί, μεταθανάτιοι κόσμοι ανταμοιβής και τιμωρίας, θρησκευτικο-ηθικοί κώδικες συμπεριφοράς). Άμεση συνέπεια ήταν η υποταγή των ανθρώπων σε άϋλες φανταστικές οντότητες, η προσαρμογή της ατομικής και ομαδικής ζωής τους σε αναπόδεικτες άνωθεν απαιτήσεις και προσταγές, η εμφάνιση κάποιων προνομιούχων ατόμων και κοινωνικών ομάδων που λειτουργούσαν ως ενδιάμεσα ανάμεσα στους ανθρώπους και σε αυτές τις οντότητες (μάγοι, σαμάνοι, ιερείς), ή απομονώνονταν ατομικά ή ομαδικά (μοναχοί) κι αφιερώνονταν στην αναζήτηση της φώτισης και του θείου.
 
β) Κοινωνικές ιδέες και ιδεολογίες (μύθοι, φυλή, έθνος, πατρίδα, συστήματα ερμηνείας της κοινωνίας, ιδανικές κοινωνίες, ιδεολογικο-ηθικοί κώδικες συμπεριφοράς). Κι εδώ το αποτέλεσμα ήταν η υποταγή του ατόμου σε αυτές τις συλλογικές φαντασιακές οντότητες, η υιοθέτηση κοινωνικών ερμηνειών κι επιδιώξεων που επίσης αποδείχτηκαν αυθαίρετες κι ανέφικτες (μυθολογική καταγωγή, ιδανικά συστήματα και κοινωνίες).
 
γ) Αναρίθμητα ιδιωτικά σύμπαντα, το προσωπικό κοσμοείδωλο του κάθε ανθρώπου, ένας συνδυασμός της ατομικής πρόσληψης/ερμηνείας της πραγματικότητας και των προσωπικών πόθων και προσδοκιών. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο δράμα του sapiens, δεδομένου ότι όλες αυτές οι (έστω και μικρές, σε κάποιες περιπτώσεις) διαφορές εμποδίζουν τους ανθρώπους να συνεννοηθούν αποτελεσματικά και να συμβιώσουν αρμονικά.
 
Η Επιστήμη ήταν το σημαντικότερο κομμάτι της ανάπτυξης της φαντασίας του sapiens, επειδή τον βοήθησε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα (περίπου 20.000 χρόνια) να βγει από τις σπηλιές και να ταξιδεύει στο Διάστημα. Το άλλο κομμάτι, εκείνο της καθαρής Φαντασίας (θρησκείες, μυθολογίες, ιδεολογίες, ιδιωτικά σύμπαντα) ήταν ο θρίαμβος αλλά και η καταστροφή του. Γενικεύοντας την εμβληματική φράση του Μαρξ, «η θρησκεία είναι το όπιο του λαού» θα λέγαμε ότι όλα τα νοητικά προϊόντα του ανθρώπου (με εξαίρεση τα επιστημονικά) είναι «το όπιο του λαού», διότι τον ωθούν να εκλαμβάνει ως πραγματικά αυθαίρετα νοητικά κατασκευάσματα και να δρα αναλόγως.
 
Αυτό, από τη μια έφερε την απαραίτητη ομαδικότητα και το πνεύμα συνεργασίας που έκανε τόσο πετυχημένο είδος τον sapiens, από την άλλη όμως δημιούργησε τεράστια εσωτερικά στο είδος προβλήματα, λόγω της αντιπαράθεσης των φορέων αυτών των διάφορων άυλων ιδεών Οι θρησκευτικές, κοινωνικές, και ιδεολογικές συγκρούσεις συνθέτουν το αιματηρότερο ίσως κεφάλαιο της ιστορίας του sapiens. Ένα (από τα αναρίθμητα) παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο επιδρά το άϋλο και φαντασιακό πάνω στην υλική πραγματικότητα είναι και ο ινδουϊστικός μύθος της Δημιουργίας.
 
Σύμφωνα με αυτόν οι θεοί έφτιαξαν τον Κόσμο από το σώμα ενός αρχέγονου πλάσματος, του Πουρούσα. Ο ήλιος δημιουργήθηκε από το μάτι του Πουρούσα, η σελήνη από τον εγκέφαλό του, οι Βραχμάνοι (ιερείς) από το στόμα του, οι Ξατρίγια (πολεμιστές) από τα χέρια του, οι Βαϊσία (αγρότες, τεχνίτες, έμποροι) από τους μηρούς του, και οι Σούντρα (υπηρέτες) από τα πόδια του. Άπαξ και αποδεχτεί κάποιος αυτή την εντελώς αυθαίρετη κοσμογονία, τότε και οι κοινωνικοπολιτικές διαφορές ανάμεσα στους Βραχμάνους και τους Σούντρα του φαίνονται τόσο φυσικές κι αιώνιες όσο οι διαφορές ανάμεσα στον ήλιο και τη σελήνη.
 
Έτσι, ο sapiens έφτασε να υποτάξει ακόμη και τα βασικά του ένστικτα σε αυτά τα αυθαίρετα και άυλα κατασκευάσματα. Για παράδειγμα, σε όλα τα ζώα που ζουν σε αγέλες επικεφαλής βρίσκονται τα κυρίαρχα αρσενικά, τα οποία αποδεικνύουν έμπρακτα τις ικανότητές τους και φροντίζουν για τη διαιώνιση των γονιδίων τους. Στον άνθρωπο, από αρχαιοτάτων χρόνων, σε κυρίαρχη κοινωνική θέση βρίσκεται η κάστα του εκάστοτε θρησκευτικού Ιερατείου, η οποία και δεν χρειάζεται να αποδείξει τις σχετικές της ικανότητες (αρκεί που μεσολαβεί ανάμεσα στους ανθρώπους και τους φανταστικούς θεούς τους) και δεν ενδιαφέρεται να διαιωνίσει τα γονίδιά της (στις περισσότερες περιπτώσεις το Ιερατείο είναι άγαμο κι άτεκνο)!
 
Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι το πρόσφατο φαινόμενο του προσφυγικού και οι αντιδράσεις των «αριστερών ανθρωπιστών». Παραβλέποντας τον κίνδυνο που αποτελεί για τις δυτικές κοινωνίες αυτή η αθρόα εισβολή αλλοδαπών και αλλόθρησκων (πιστών μάλιστα μιας αποδεδειγμένα ιδιαιτέρως καταπιεστικής, επιθετικής και φονικής θρησκείας) τους υπερασπίζονται σθεναρά, σε πλήρη αντίθεση με το βασικό ένστικτο της επιβίωσης, επειδή αυτό τους υπαγορεύει το σύστημα των πεποιθήσεών τους, η αφελής ιδεολογία του τύπου «όλοι αδέρφια είμαστε» κι ενώ οι άλλοι συμπεριφέρονται συνεχώς εχθρικά, δείχνοντας πως ούτε νοιώθουν, ούτε θέλουν να γίνουν «αδέρφια μας»!
 
Κάποιος άλλος μπορεί να τελέσει ένα από τα χειρότερα εγκλήματα, να σκοτώσει την ίδια του την κόρη επειδή «ατίμασε την οικογένειά της» κάνοντας έρωτα πριν παντρευτεί, παραβιάζοντας έτσι τον «ηθικό κώδικα τιμής»! Άλλοι πάλι αυτοευνουχίζονται για να μην μπαίνουν σε «σεξουαλικό πειρασμό» και να μπορούν έτσι να προσεγγίσουν πιο εύκολα τη φανταστική εκείνη οντότητα που ονομάζουν «Θεό»! Αναρίθμητες σφαγές και γενοκτονίες έγιναν ανά τους αιώνες επειδή η α φυλή κρίθηκε κατώτερη από τη β, η χ θρησκεία αληθινή και η ψ ψεύτικη, στη διάρκεια διάφορων πειραμάτων για τη δημιουργία της Ιδανικής Κοινωνίας, κλπ.
 
Αμέτρητα τέτοια παραδείγματα υπάρχουν, από τον συλλογικό και ιδιωτικό τομέα, τα οποία δείχνουν σε πόσο μεγάλο βαθμό έχει κυριαρχήσει αυτός ο ιδεατός εικονικός κόσμος πάνω στη ζωή και την εξέλιξη της ανθρωπότητας! Τώρα, σε συνδυασμό με τα ιδιωτικά υπο-σύμπαντα (που δημιουργούνται μέσα στα ευρύτερα φυλετικά, εθνικά, θρησκευτικά, και ιδεολογικά σύνολα) και με την ιστορικά αποδεδειγμένη έλλειψη ανεκτικότητας του sapiens (ολόκληρο το παρελθόν του είναι μια διαδοχή απίστευτων σφαγών και φρικαλεοτήτων), εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι το μεγαλύτερο δράμα της ανθρωπότητας είναι η Νοόσφαιρα, αυτή η άυλη και αιματηρή φυλακή που η ίδια δημιούργησε, εγκλωβίστηκε μέσα της, για να βασανίζεται και να αλληλοσφάζεται εδώ και χιλιετίες!
 
Η άποψη κάποιων επιστημόνων ότι αυτές οι φαντασιακές επινοήσεις βοήθησαν τον sapiens να δημιουργήσει την απαραίτητη κοινωνική συναίνεση, όταν οι κοινωνίες του άρχισαν να γίνονται πολυάριθμες, δεν φαίνεται να ισχύει, δεδομένου ότι εκτός από την εξωτερική σύγκρουση των πολλών και διαφορετικών φαντασιακών και στο εσωτερικό κάθε φυλής/έθνους δεν έπαψαν ποτέ οι συγκρούσεις και οι σφαγές. Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει, δηλαδή από πού έρχονται οι ιδέες που μας κατακλύζουν και μας εξουσιάζουν, θα το εξετάσουμε παρακάτω.

Ο αντι-sapiens νόμος της μέγιστης προσπάθειας
 
«Το 1955 αρχαιολόγοι ανακάλυψαν, στο Σουνγκίρ της σημερινής Ρωσίας έναν χώρο ταφής 30.000 ετών που ανήκε σε ένα πολιτισμό κυνηγών μαμούθ. Περιείχε δύο σκελετούς θαμμένους κεφάλι με κεφάλι. Ο ένας ανήκε σε ένα αγόρι 12-13 ετών και ο άλλος σε ένα κορίτσι 9-10 ετών. Το αγόρι ήταν καλυμμένο με 5.000 χάντρες ελεφαντόδοντου. Φορούσε ένα καπέλο φτιαγμένο με 250 κυνόδοντες αλεπούς (δηλαδή από τουλάχιστον 60 αλεπούδες). Το κορίτσι ήταν στολισμένο με 5.250 χάντρες ελεφαντόδοντου. Ένας εκπαιδευμένος σημερινός τεχνίτης θα χρειαζόταν γύρω στα 45 λεπτά για να φτιάξει μια τέτοια χάντρα. Με άλλα λόγια, για την κατασκευή των 10.250 χαντρών που κάλυπταν τα δύο παιδιά, χωρίς να υπολογίζουμε τα υπόλοιπα κτερίσματα, χρειάστηκαν περίπου 7.500 ώρες λεπτής εργασίας – δηλαδή, πάνω από τρία χρόνια δουλειάς συνολικά για έναν έμπειρο τεχνίτη!» -Yuval Noah Harari, «Sapiens – Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου
 
Σε ολόκληρο τον φυσικό κόσμο επικρατεί γενικώς ο νόμος της ήσσονος προσπάθειας. Από το νερό του ρυακιού που κυλάει ακολουθώντας την πιο σύντομη διαδρομή, ως τα ζώα που συχνά τρέφονται όσο πιο αραιά γίνεται ώστε να μην λιμοκτονήσουν (τα περισσότερα μεγάλα σαρκοφάγα μια φορά την εβδομάδα, τα φίδια μια φορά τον μήνα, οι αράχνες κάθε έξι μήνες, κλπ.). Κάποιες εξαιρέσεις αποτελούν οι ετήσιες κατασκευές περίτεχνων φωλιών από ορισμένα είδη αρσενικών πτηνών για να προσελκύσουν θηλυκά, και κάποιες άλλες, αρκετά χρονοβόρες κι επίπονες, κάποιων λίγων θηλαστικών κι εντόμων (καστόρων, μυρμηγκιών, μελισσών) αλλά οι οποίες όμως συνήθως φτιάχνονται μια φορά, ή σε αραιά χρονικά διαστήματα κι αν παραστεί ανάγκη.
 
Ο homo sapiens και πάλι αποτελεί την παράξενη εξαίρεση της Φύσης. Κατ’ αρχάς, με την Αγροτική Επανάσταση, προτίμησε να ανταλλάξει την πιο άνετη κι ενδιαφέρουσα ζωή του νομάδα κυνηγού-τροφοσυλλέκτη, με την εξαιρετικά κοπιαστική και πληκτική ζωή του αγρότη-κτηνοτρόφου, που ζούσε συχνά στο έλεος των κλιματικών συνθηκών της περιοχής εγκατάστασής του και των ασθενειών που του μετέδιδαν τα ζώα εκτροφής.
 
Το αμέσως επόμενο στάδιο ήταν η οικειοποίηση και η εκμετάλλευση του πλεονάσματος τροφίμων από κάποιες κοινωνικές ομάδες (βασιλείς, αξιωματούχοι, ιερείς) των πολυπληθών πόλεων που προέκυψαν, και η ανέγερση θρησκευτικών κτισμάτων (τόποι λατρείας, ναοί) και πολιτικών οικοδομημάτων (ανάκτορα, παλάτια, κάστρα), καθώς και τα απαραίτητα συλλογικά οχυρωματικά έργα για να προστατεύονται από εχθρικές επιθέσεις.
 
Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος, τον κόπο, και τους νεκρούς που βρίσκονται στα θεμέλια τέτοιων υπερκατασκευών αρκεί να φέρει στο μυαλό του το Στόουνχετζ και τις διάσπαρτες παντού μεγαλιθικές κατασκευές, το Μέγα Σινικό Τείχος, τις πυραμίδες της Αιγύπτου και των προκολομβιανών πολιτισμών, το Άνγκορ Βατ, το Μπορομποντούρ, το Ταζ Μαχάλ, τους μεσαιωνικούς γοτθικούς ναούς και τα κάστρα της Ευρώπης, το Λούβρο και τις Βερσαλίες, το Γουέστμινστερ, το Ερμιτάζ και το Κρεμλίνο, καθώς και τα μυριάδες διάφορα τεχνουργήματα (λατρευτικά, διακοσμητικά, καλλωπιστικά), συνειδητοποιεί το συνολικά ασύλληπτο «πολιτιστικό» έργο του ανθρώπου, το οποίο πραγματοποιήθηκε υπό τις επιταγές της καταδυναστευτικής Νοόσφαιρας: άϋλες ιδέες που επιβάλλουν την υλοποίησή τους!
 
Επίσης, λες και κάτι μας παραφύλαγε στη γωνία, με τον πολιτισμό εμφανίστηκαν κάποια διάδοχα κακά τα οποία, παρ’ όλο που είναι δικά μας δημιουργήματα, αποδεικνύονται συχνά εξ ίσου ανεξέλεγκτα και φονικά με τα παλιότερα καταστροφικά φαινόμενα της Φύσης: οικονομικό κραχ, οικονομική κρίση, ανεργία, ύφεση, πληθωρισμός, στασιμοπληθωρισμός, συναλλαγματικές διακυμάνσεις, έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου, πολυεθνικές εταιρείες, εξωτερικό χρέος, τραπεζικό κεφάλαιο, χρηματο-οικονομικά προϊόντα, αυτοματοποίηση της παραγωγής, οίκοι αξιολόγησης, ραδιενεργή μόλυνση, καταστροφή του περιβάλλοντος, κλιματική αλλαγή, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, κλπ…
 
Τελικά, ο πολιτισμός αποδείχθηκε μια πολύ εξουθενωτική, επικίνδυνη, και καταστροφική υπόθεση, αλλά παρ’ όλα αυτά κανείς σήμερα δεν φαίνεται διατεθειμένος να τον απαρνηθεί (ίσως και επειδή χάσαμε τις ικανότητες επιβίωσης εκτός μεγάλων κοινωνιών, τις οποίες είχαμε την εποχή των πολυμήχανων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών).
 
«Αγροτική Επανάσταση»: ο μέγας εγκλεισμός στα εκτροφεία του πόνου
 
«Η εξελικτική επιτυχία ενός είδους μετριέται με βάση τον αριθμό αντιγράφων του DNA του: αν δεν απομένει κανένα αντίγραφο το είδος θα εξαφανιστεί, αν διαθέτει πολλά, το είδος ακμάζει και είναι επιτυχημένο. Από αυτή τη σκοπιά τα 1.000 αντίγραφα είναι πάντα καλύτερα από τα 100. Αυτή είναι και η ουσία της Αγροτικής Επανάστασης: η ικανότητα να μένουν περισσότεροι άνθρωποι ζωντανοί υπό χειρότερες συνθήκες. Ωστόσο, γιατί να ενδιαφέρονται τα άτομα γι’ αυτό το εξελικτικό πλεονέκτημα; Γιατί άραγε οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος θα υποβίβαζε το επίπεδο ζωής του απλά και μόνο για να πολλαπλασιαστούν τα αντίγραφα του γονιδιώματος του homo sapiens; Κανένας δεν δέχτηκε αυτή τη συμφωνία, η Αγροτική Επανάσταση ήταν μια παγίδα!
 
Μετά από τον homo sapiens, τα εξημερωμένα βοοειδή, οι χοίροι, και τα πρόβατα είναι τα πιο διαδεδομένα θηλαστικά στον πλανήτη. Από μια στενά εξελικτική σκοπιά για τα ζώα αυτά η Αγροτική Επανάσταση ήταν ένα υπέροχο δώρο. Δυστυχώς, όμως, η εξελικτική οπτική είναι ανεπαρκές μέτρο επιτυχίας, αποτιμά τα πάντα με τα κριτήρια της επιβίωσης και της αναπαραγωγής, χωρίς να ενδιαφέρεται για την ατομική οδύνη ή την ευτυχία. Τα εξημερωμένα κοτόπουλα, τα βοοειδή, και οι χοίροι μπορεί να αποτελούν πραγματική εξελικτική επιτυχία, αλλά είναι επίσης από τα πιο δυστυχισμένα πλάσματα που έζησαν ποτέ. Η εξημέρωση των οικόσιτων ζώων βασίστηκε σε διάφορες βάναυσες πρακτικές οι οποίες, με το πέρασμα του χρόνου, γίνονταν ολοένα και πιο σκληρές», -Yuval Noah Harari, «Μια σύντομη Ιστορία του sapiens».
 
Από τα ανωτέρω διαπιστώνουμε ότι η υπερτιμημένη Αγροτική Επανάσταση, που μας οδήγησε στον «πολιτισμό», ήταν ουσιαστικά η απαρχή της δημιουργίας του σημερινού αχανούς Γήινου Εκτροφείου Πόνου. Οι μέχρι τότε ελεύθεροι νομάδες άνθρωποι σκλάβωσαν και σκλαβώθηκαν. Σκλάβωσαν τα διάφορα οικόσιτα ζώα, οι συνθήκες εκτροφής κι εκμετάλλευσής των οποίων όχι μόνο δεν βελτιώθηκαν, με την πάροδο του χρόνου, αλλά αντιθέτως χειροτέρεψαν (με θλιβερή εξαίρεση τις τεχνικές της σφαγής τους!).
 
Σκλαβώθηκαν και οι ίδιοι, με πολλαπλά δεσμά. Μένοντας στον ίδιο τόπο καλλιεργώντας κι εκτρέφοντας, εξαρτώνταν από τις καιρικές συνθήκες, από τις επιδημίες ασθενειών που μπορούσαν να εξολοθρεύσουν όλα τα οικόσιτα ζώα τους (συχνά μάλιστα μεταδίδονταν και στους ίδιους).
 
Επόμενο στάδιο ήταν η εμφάνιση των οι πολυάνθρωπων κοινωνιών και πόλεων και η κοινωνική ιεραρχία. Οι κατώτερες τάξεις αναγκάζονταν να εργάζονται σκληρά για να παράγουν το απαραίτητο πλεόνασμα με το οποίο ζούσαν οι ανώτερες τάξεις – βασιλείς, ιερείς – και το χρησιμοποιούσαν επί πλέον για την κατασκευή πολυέξοδων τεράστιων παλατιών και ναών. Αναπτύχθηκε το ένστικτο του «ζωτικού χώρου» – σε σχέση με τη γη – και της ιδιοκτησίας, με αποτέλεσμα τόσο τις εσωτερικές τριβές και συγκρούσεις, όσο και τους εξωτερικούς πολέμους. Αυτό λοιπόν που θεωρούμε ως την ευλογία της Ιστορίας και την απαρχή του ανθρώπινου πολιτισμού, ήταν στην ουσία η παγίδευση και η καταστροφή μας!

Τα μυστηριώδη άλματα της εξέλιξης και το «ακίνητον κινούν»
 
Η εξέλιξη των ειδών είναι μια διαπιστωμένη φυσική διαδικασία που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, το πώς ακριβώς λειτουργεί, όμως, φαίνεται ότι δεν έχει ακόμη πλήρως διασαφηνιστεί. Πώς τα έμβια όντα προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες που απαιτούν αλλαγές; Δεδομένου ότι η άποψη του Λαμάρκ πως τα χρήσιμα νέα επίκτητα χαρακτηριστικά κληρονομούνται απορρίπτεται (διότι προϋποθέτει μια «αντιεπιστημονική» μυστηριώδη μορφή επικοινωνίας ανάμεσα στις νέες ιδιότητες/ικανότητες και στο DNA), θα παραμείνουμε στην κλασική κυρίαρχη άποψη της Βιολογίας η οποία λέει τα εξής: Μέσα στον πληθυσμό ενός είδους που βρίσκεται σε μια μεταιχμιακή κατάσταση, η οποία απαιτεί προσαρμογή σε νέες συνθήκες του περιβάλλοντος, συμβαίνει σε κάποια άτομα μια τυχαία γονιδιακή μετάλλαξη που τα κάνει να αποκτούν αυτό το απαραίτητο χαρακτηριστικό. Στη συνέχεια, μέσω της φυσικής επιλογή κι έχοντας ένα πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων, πολλαπλασιάζονται και στο τέλος κυριαρχούν.
 
Ωστόσο, αυτό το κατά τα άλλα πολύ ωραίο σενάριο αφήνει αναπάντητα δύο βασικά ερωτήματα. Το πρώτο είναι πώς γίνεται, σε έναν τεράστιο αριθμό ποικίλων ειδών και σε ένα επίσης ιλιγγιώδες βάθος χρόνου, να συμβαίνουν συνεχώς τυχαίες μεταλλάξεις ευνοϊκές για το κάθε είδος και μάλιστα στην απαραίτητη χρονική στιγμή! Η δεύτερη διαπίστωση, που βάζει ταφόπλακα σε αυτή τη θέση, είναι η διαπίστωση των ίδιων των βιολόγων ότι οι τυχαίες μεταλλάξεις είναι στην πλειοψηφία τους ουδέτερες ή αρνητικές!
 
Οι ραγδαίες επιστημονικές ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων έχουν αποδείξει ότι οι περίφημοι «χαμένοι κρίκοι» δεν αφορούν μόνο την εξέλιξη του ανθρώπου αλλά και άλλα είδη, μάλιστα ακόμη και τομείς που δεν έχουν σχέση με τη Βιολογία. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, τα απολιθώματα που βρέθηκαν είναι πιο κοντά ή στον πίθηκο ή στον άνθρωπο (κάποια από αυτά, που παρουσιάζονται σαν ενδιάμεσα, ή αποδείχτηκαν πλαστά, όπως «ο άνθρωπος της Ιάβας», ή αμφισβητούνται από μια μερίδα επιστημόνων – η περίφημη ενδιάμεση Λούσυ, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, είναι περισσότερο πίθηκος).
 
Το ίδιο συμβαίνει και με πολλά ζωικά και φυτικά είδη: το νέο είδος μοιάζει να έχει εμφανιστεί ξαφνικά, χωρίς να υπάρχουν απολιθώματα από τα απαραίτητα ενδιάμεσα στάδια (δεδομένου ότι η εξέλιξη, όπως μας λένε η οπαδοί της, λειτουργεί πολύ αργά και τα αποτελέσματα φαίνονται σε μεγάλο βάθος χρόνου). Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα άνθη των φυτών. Υπάρχουν απολιθώματα φυτών χωρίς άνθη, φυτών με άνθη σε πλήρη ανάπτυξη και στην τελική τους μορφή, αλλά καθόλου ενδιάμεσα απολιθώματα με άνθη στην αρχική υποτυπώδη μορφή τους!
 
Ένα ακόμη πιο παράξενο και δισεπίλυτο θέμα που προκύπτει εδώ, είναι η σχέση τους με τους επικονιαστές (κυρίως μέλισσες) και τίθεται το εξής εύλογο ερώτημα: Αν τα άνθη έγιναν πρώτα και μετά εμφανίστηκαν οι μέλισσες, πώς γινόταν στο ενδιάμεσο διάστημα η επικονίαση! Αν πάλι προϋπήρχαν οι μέλισσες, με τι τρέφονταν μέχρι να κάνουν την εμφάνισή τους τα άνθη! Κάποια συμβιωτικά συστήματα έχουν τόσο μεγάλο βαθμό αλληλεξάρτησης που δίνουν την εντύπωση ότι εμφανίστηκαν ταυτόχρονα!
 
Παρόμοιας φύσεως ερωτήματα υπάρχουν πολλά, όπως επίσης κι εκείνο του θεμελιώδους DNA. Στα κύτταρα όλων των έμβιων οργανισμών ο μεγαλύτερος όγκος βιοχημικής εργασίας πραγματοποιείται από τις πρωτεΐνες. Υπάρχουν σε μεγάλη ποικιλία , έτσι ώστε να μπορούν να κάνουν σχεδόν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων και των πρωτεϊνών που δρουν ως ένζυμα, που υλοποιούν ένα τεράστιο φάσμα χημικών αντιδράσεων. Ωστόσο, οι πληροφορίες που απαιτούνται για τη δημιουργία των πρωτεϊνών αποθηκεύονται στα μόρια του DNA. Δεν μπορούν να φτιαχτούν νέες πρωτεΐνες χωρίς το DNA, και δεν μπορεί να φτιαχτεί νέο DNA χωρίς πρωτεΐνες. Έτσι, το ερώτημα που προκύπτει πάλι είναι: ποιό εμφανίστηκε πρώτο, οι πρωτεΐνες ή το DNA και τι ακριβώς συνέβαινε στο ενδιάμεσο διάστημα;
 
Η Θεωρία της Πληροφορίας είναι σαφής: δεν παίρνεις παραπάνω πληροφορία από κάτι που περιέχει λιγότερη, επειδή η εντροπία ενός συστήματος διαρκώς αυξάνεται και συνεπώς η πληροφορία συνεχώς μειώνεται. Το μικρόβιο δεν θα μπορούσε ποτέ να δώσει πολυκύτταρο οργανισμό και στο τέλος της αλυσίδας άνθρωπο, χωρίς να προστίθεται, με κάποιον τρόπο, σταθερά νέα πληροφορία. Το DNA είναι ένα πρόγραμμα κωδικοποιημένο στο τετραδικό σύστημα (αδενίνη, γουανίνη, θυμίνη, κυτοσίνη), και όλοι γνωρίζουμε ότι προγράμματα δεν γράφονται μόνα τους. Ένα οποιοδήποτε σύστημα δεν θα βελτιωνόταν ποτέ από μόνο του αλλά, αντιθέτως, θα χειροτέρευε. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, πώς σε ένα Σύμπαν που κυριαρχείται από την εντροπία, να υπάρχει στη Γη μια νησίδα αρνητικής εντροπίας, που είναι η εξέλιξη της ζωής;!
 
Επίσης, κάποια άλλα, τέτοιου τύπου, άλματα αφορούν επίσης τις εναλλαγές των γεωλογικών περιόδων. Μετά από μαζικές καταστροφές, κατά τις οποίες χάνεται ένα μεγάλο ποσοστό των ειδών που υπάρχουν, εμφανίζεται, σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, μια πληθώρα νέων ειδών – με χαρακτηριστικότερη την εκπληκτική παλίρροια της Καμβρίου, πριν από 500 εκατομμύρια χρόνια!
 
Και τέλος, αυτά τα μυστηριώδη άλματα παρατηρούνται και στη ραγδαία πολιτιστική εξέλιξη του ανθρώπου που παρατηρείται τα τελευταία 12.000 χρόνια. Το πρώτο άλμα έγινε όταν οι επί δεκάδες αιώνες νομάδες κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες sapiens πρόγονοί μας αποφάσισαν ξαφνικά να εγκατασταθούν σε ένα συγκεκριμένο μέρος και να ασχοληθούν με την εξημέρωση, βελτίωση, καλλιέργεια κι εκμετάλλευση δημητριακών (σιτάρι, κριθάρι) και ζώων (πρόβατα, κατσίκια, αγελάδες, κότες).
 
Η πρώτη απορία είναι πώς και από πού απέκτησαν τις απαραίτητες γνώσεις γι’ αυτά. Η δεύτερη είναι πώς, ενώ μέχρι τότε τρέφονταν με κρέας, καρπούς και φυτά και διέθεταν κάποια υποτυπώδη όπλα κυνηγιού κι εργαλεία, ξαφνικά αρχίζουν να εφευρίσκουν πληθώρα νέων διατροφικών πρακτικών (παρασκευή ψωμιού, μπύρας, τυροκομικών) και πολυάριθμα εργαλεία, τη γραφή και τις επιστήμες, να χτίζουν πολυάνθρωπες πόλεις κι απίστευτες ογκώδεις κατασκευές!
 
Από το 10.000 π.κ.ε. που θεωρείται ότι αρχίζει η αγροτοκτηνοτροφική περίοδος και που οι άνθρωποι ζούσαν ακόμη σε καλύβες, μέχρι τον πρώτο καταγραμμένο μεγαλιθικό λατρευτικό τόπο του Γκεμπεκλί Τεπέ (Τουρκία) μεσολαβούν μόλις 3.000 χρόνια! Μέχρι την εμφάνιση του μνημειώδους αιγυπτιακού πολιτισμού με τις κολοσσιαίες και πολύπλοκες κατασκευές, που αδυνατούμε να αντιγράψουμε ακόμη και με τα σημερινά τεχνολογικά μέσα, πέρασαν μόνο 6.000 χρόνια! Μέσα σε ελάχιστο χρόνο και χώρο (περιοχή που εκτείνεται από την Αίγυπτο μέχρι τη σημερινή Τουρκία) εμφανίστηκαν αυτοκρατορίες με πολυάνθρωπες πόλεις και θαυμαστά επιτεύγματα (Ακκάδες, Σουμέριοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Αιγύπτιοι, Χετταίοι) Και για όλα αυτά τα εκπληκτικά δημιουργήματα δεν έχουν βρεθεί κάποια απομεινάρια ενδιάμεσων πειραμάτων (ατελή ζιγκουράτ, πυραμίδες μικρής κλίμακας, πρωτόλεια αγάλματα, κλπ.), όλα εμφανίζονται ξαφνικά και με μια κατασκευαστική τελειότητα που εκπλήσσει!
 
Κι έκτοτε με την ίδια αυτή διαδικασία των αλμάτων εξελίσσεται ο ανθρώπινος πολιτισμός (π.χ. στην αρχιτεκτονική ιστορία υπάρχει η απορία πώς ο γοτθικός ρυθμός των εκκλησιών εμφανίζεται εντελώς ξαφνικά στην Ευρώπη, μετά από τον ρωμανικό και χωρίς κανένα ενδιάμεσο υβριδικό στάδιο). Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της Βιομηχανικής (και κυρίως της Ηλεκτρονικής) Επανάστασης: μέσα σε τρεις μόλις αιώνες η ανθρωπότητα πέρασε από την ιππήλατη άμαξα στη διαστημική εποχή κι ετοιμάζεται να αποικίσει τον Άρη!
 
Εδώ να επισημάνουμε επίσης την τεχνολογική κι αισθητική μοναδικότητα με την οποία απαντά η κάθε ανθρώπινη φυλή/ομάδα στις ίδιες βασικές ανάγκες (τεχνικές, αρχιτεκτονικές, πολιτιστικές), αν εξαιρέσουμε κάποιες λίγες περιπτώσεις εμφανούς επιρροής (όπως εκείνης των Ελλήνων στους Ρωμαίους) και την οικουμενική επανάληψη κάποιων βασικών αρχετύπων (πυραμίδες), πρακτική που βρίσκεται στη βάση της απέραντης κι εκπληκτικής ποικιλίας από διαφορετικούς πολιτισμούς και κουλτούρες.
 
Εν κατακλείδι, μπορούμε να πούμε ότι, από τους μικρότερους βιολογικούς οργανισμούς μέχρι τους ανθρώπινους πολιτισμούς, η εξέλιξη προχωράει με άλματα, διαδικασία η οποία δεν έχει εξηγηθεί ακόμη από την Επιστήμη!

Πρωτόγονοι, αυτοκρατορίες και σφαγείς από το πουθενά
 
Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία χαρακτηριστικών κι εξέλιξης των λαών. Η συνήθης πορεία ακολουθεί την αντίστοιχη που υπάρχει στη Φύση: γένεση, ακμή, παρακμή και θάνατος. Με τον όρο «θάνατος» εννοούμε εδώ δύο διακριτές καταστάσεις, είτε την τελική κατάρρευση ενός πολιτισμού, είτε την ολοκληρωτική εξαφάνιση ενός λαού, λόγω φυσικών αιτίων – υπογεννητικότητα, λιμός, επιδημίες – ή λόγω γενοκτονίας, αφομοίωσης, κλπ. Επίσης, μια άλλη χαρακτηριστική κατάσταση είναι ότι υπάρχουν λαοί που δημιούργησαν μεγάλους πολιτισμούς και άλλοι οι οποίοι, επί χιλιετίες, δεν μπόρεσαν να υπερβούν αισθητά το πρωταρχικό νεολιθικό τους επίπεδο (Αφρικανοί, Ερυθρόδερμοι, Γιανομάμι, κ.ά..
 
Αρκετοί επεκτάθηκαν πολεμικά και δημιούργησαν αχανείς αυτοκρατορίες, και άλλοι, παρά τη δύναμη και την ακμή τους, δεν επιδόθηκαν σε κατακτητικούς πολέμους, χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αποτελούν οι Κινέζοι και οι Ινδοί. Πάντως, οι περισσότεροι λαοί έζησαν – και ζουν – είτε από την άμεση καθαρή λεηλασία και σφαγή άλλων, είτε από την έμμεση εκμετάλλευσή τους (μετατροπή των ηττημένων σε σκλάβους, αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμός.
 
Ένα άλλο παράδοξο είναι εκείνο των «λαών-φαντασμάτων» που μπαίνουν ξαφνικά στο προσκήνιο της Ιστορίας, κι άλλων πάλι που χάνονται επίσης εντελώς ξαφνικά (Ολμέκοι, Τολτέκοι, Μάγια, Ανασάζι, Ναβαταίοι, Χμερ, Χαζάροι, κ.ά.). Εκείνοι της πρώτης κατηγορίας ξεπηδούν ξαφνικά, σαν από το πουθενά, και σαρώνουν τα πάντα στο διάβα τους, μέσα σε ποταμούς αίματος.
 
Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αποτελούν οι Ούννοι και οι Μογγόλοι, οι οποίοι έμειναν στην Ιστορία σαν οι πιο φοβεροί σφαγείς. Ειδικά στην περίπτωση των Μογγόλων ακόμη παραμένει ανεξήγητη η αγριότητά τους: όταν κυρίευαν μια πόλη που τους είχε αντισταθεί έσφαζαν, εκτός από τους κατοίκους και όλα τα οικόσιτα ζώα, την γκρέμιζαν εκ θεμελίων! Σωστή μηχανή ολέθρου! Η δύναμή τους προερχόταν από τη μαζική χρήση του αλόγου, που τους επέτρεπε να διανύουν ταχύτατα μεγάλες αποστάσεις και να αιφνιδιάζουν τον αντίπαλο, εγκαινιάζοντας, αιώνες πριν, εκείνο που οι Ναζί ονόμασαν blitzkrieg, «κεραυνοβόλο πόλεμο»
 
»Οι πρώτοι από τους έφιππους “λαούς της στέπας” οι Σκύθες, που επέδραμαν στη Μεσοποταμία τον 7ο αιώνα π.κ.ε, ήταν οι δυσοίωνοι προάγγελοι ενός κύκλου επιδρομών, αρπαγών, υποδούλωσης, σκοτωμών, και συχνά κατακτήσεων που βασάνιζαν τους κατοίκους στις παρυφές των πολιτισμένων λαών – στη Μέση Ανατολή, την Ινδία, και την Ευρώπη – και διήρκεσαν πάνω από 2.000 χρόνια. Αυτές οι επαναλαμβανόμενες επιθέσεις στις παρυφές του πολιτισμένου κόσμου είχαν έντονες επιδράσεις στο εσωτερικό του, ώστε να μπορούμε να θεωρήσουμε τους νομάδες της στέπας ως τις σημαντικότερες και πλέον ολέθριες δυνάμεις στην ανθρώπινη Ιστορία.
 
»Οι λαοί των καβαλλάρηδων πολέμησαν χωρίς περιορισμούς. Σε αντίθεση με άλλους, δεν προσπάθησαν να κληρονομήσουν ή να προσαρμοστούν στους ελάχιστα κατανοητούς γι’ αυτούς πολιτισμούς στους οποίους εισέβαλαν και ούτε – μολονότι υποστηρίζεται ότι ο Αττίλας επιδίωξε γάμο με την κόρη του αυτοκράτορα της Ρώμης – επιδίωξαν να αντικαταστήσουν την πολιτική εξουσία με τη δική τους. Ήθελαν τις καταστροφές του πολέμου χωρίς περιορισμούς. Ήταν πολεμιστές χάριν του πολέμου, για τα λάφυρα, τους κινδύνους, τη συγκίνηση, την κτηνώδη ικανοποίηση που δίνει ο θρίαμβος. Οκτακόσια χρόνια μετά από τον θάνατο του Αττίλα, ο Τζένγκις Χαν έλεγε στους συμπολεμιστές του, για τη μεγαλύτερη απόλαυση της ζωής: “Το καλύτερο που μπορεί να επιφυλάξει η τύχη στον άντρα είναι να καταδιώκει και να νικά τον εχθρό του, να αρπάζει όλα του τα υπάρχοντα, να αφήνει τις γυναίκες τους να οδύρονται, να καβαλάει τα άλογά του, και να χρησιμοπιοιεί τα σώματα των γυναικών του σαν σεντόνια και μαξιλάρια για τον ύπνο του”.
 
»Οι Μογγόλοι και ο Τζένγκις Χαν ειδικότερα, προσβάλλονταν πολύ εύκολα κι αν θίγονταν από κάποιον ξένο εκδικούνταν με μεγάλη αγριότητα. Πράγματι, η ιστορία του Τζένγκις Χαν είναι, σε μεγάλο ποσοστό, ιστορία εκδικήσεων και οι πολεμικές επειχειρήσεις των Μογγόλων μπορούν να θεωρηθούν σαν μια πρωτόγονη τάση για εκδίκηση, αλλά τεραστίων διαστάσεων. Χαρακτηριστική είναι η τιμωρία που επεφύλαξε στη φυλή των Τανγκούτων, όταν συμμάχησαν με τους Κινέζους για να αποτινάξουν τον μογγολικό ζυγό: τους εξαφάνισε από προσώπου γης, σφάζοντας 600.000-2.500.00 ανθρώπους!» -Τζων Κήγκαν, «Η Ιστορία του πολέμου».
 
Ειρηνικοί λαοί: ο ευρών αμοιφθήσεται
 
«Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρει κανείς ειρηνικές κοινωνίες. Σε μια επισκόπηση 130 διαφορετικών κοινωνικών συστημάτων βρέθηκαν μόλις πέντε, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ειρηνικά, με την έννοια της μη-εμπλοκής τους σε συλλογική βία και της μη-αναγνώρισης κάποιου ιδιαίτερου ρόλου στους πολεμιστές. Δύο μοναδικές τέτοιες κοινωνίες είναι οι Ασμάτ της Νέας Γουϊνέας (παράδοξη εξαίρεση, δεδομένου ότι εκεί κατοικούν ίσως οι πιο βίαιοι λαοί του πλανήτη), και οι Σεμάι της Μαλαισίας.
 
Η ζωή τους είναι πολύ δελεαστική για πολλούς ξένους. Η έλλειψη βίας, επιθετικότητας, και γραφειοκρατίας, η άφθονη γενναιοδωρία τους, η ευγένεια και η αίσθηση του χιούμορ ώθησαν κάποιους Δυτικούς ανθρωπολόγους, που πήγαν για να τους μελετήσουν, να εγκατασταθούν μόνιμα εκεί. Οι Σεμάι αντιμετωπίζουν τη βία με παθητικότητα. Η βία τους τρομάζει, κάνουν τα πάντα για να την αποφύγουν, χωρίς να τους νοιάζει αν θα τους πουν δειλούς, κι εκλαμβάνουν τον χαρακτηρισμό “άτολμος” ως το καλύτερο κομπλιμέντο.
 
Και φαίνεται ότι αυτό οφείλεται σε αυστηρότατο αυτόέλεγχο και καλλιεργημένη αυτοσυγκράτηση. Ωστόσο όταν, στις αρχές της δεκαετίας του ’50, κατατάχτηκαν στον βρετανικό στρατό και στάλθηκαν να πολεμήσουν εναντίον κομμουνιστών ανταρτών, οι Σεμάι κατακυριεύτηκαν από ένα είδος τρέλας που την οννόμαζαν “αιμοδιψία”. “Σφάξαμε, σφάξαμε”, είπαν αργότερα. “Οι άλλοι Μαλαισιανοί σταματούσαν κι έψαχναν στις τσέπες των σκοτωμένων κι έπαιρναν ρολόγια και χρήματα. Εμείς δεν σκεφτόμασταν ούτε τα ρολόγια ούτε τα χρήματα, σκεφτόμασταν μόνο πώς να σκοτώσουμε. Πραγματικά είχαμε μεθύσει από το αίμα”. Κάποιος είπε μάλιστα ότι ήπιε το αίμα κάποιου που μόλις είχε σκοτώσει. Επιστρέφοντας στα χωριά τους, μετά από τον πόλεμο, οι Σεμάι ξανάγιναν άκακοι και μη-ανταγωνιστικοί, όπως πριν» -Λάυαλ Γουότσον, «Σκοτεινή Φύση – Φυσική Ιστορία του Κακού».
 
Το αληθινό «σφράγισμα» του αληθινού «Θηρίου»
 
Πολύς ντόρος γίνεται τα τελευταία χρόνια για τις ηλεκτρονικές ταυτότητες, για το ηλεκτρονικό τσιπάκι, που θα έχουν ως αποτέλεσμα την πλήρη φακελοποίησή και τη στέρηση της ελευθερίας μας, που είναι σημάδι της επερχόμενης βασιλείας του Αντίχριστου, κλπ… Κανείς δεν φαίνεται να έχει παρατηρήσει ότι είμαστε ήδη όλοι φακελωμένοι εκ γενετής, από έναν ανώτερο Υπερδυνάστη, και μάλιστα με τριπλό βιολογικό σφράγισμα, μοναδικό για τον καθένα. Το πρώτο είναι τα δακτυλικά αποτυπώματα (ούτε οι πιθηκοειδείς κοντινότεροι συγγενείς μας δεν έχουν), η ίριδα του ματιού, και η προσωπική οσμή (χάρη στην οποία μας εντοπίζουν οι σκύλοι)… «Είμαστε ιδιοκτησία», όπως γράφει λακωνικά κι εύστοχα ο Τσαρλς Φορτ. Για άλλη μια φορά αλλού είναι ο αληθινός Εχθρός κι εμείς αλλού κοιτάζουμε!
 
«Το όνομα της θρησκείας είναι θάνατος»

«Τότε το πραγματικό όνομα της θρησκείας είναι θάνατος», είπε ο Φατ.

«Το μυστικό όνομα», συμφώνησα, «το ’πιασες. Ο Ιησούς πέθανε, ο Ασκληπιός πέθανε, σκότωσαν τον Μάνι με χειρότερο τρόπο από τον Ιησού, αλλά κανείς δεν νοιάζεται, κανείς δεν θυμάται καν.
 
Σκότωσαν δεκάδες χιλιάδες Καθαρούς στη Νότια Γαλλία. Στον Τριακονταετή Πόλεμο εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν, Προτεστάντες και Καθολικοί –αμοιβαία σφαγή. Ο θάνατος είναι το αληθινό όνομα για όλο αυτό, όχι Θεός, ούτε Σωτήρας, ούτε αγάπη, θάνατος. Ο Μεγάλος Κριτής δεν μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα του Κέβιν: “Γιατί πέθανε ο γάτος μου;”. Απάντηση: “Ανάθεμά με αν ξέρω”. Δεν υπάρχει απάντηση, υπάρχει μόνο ένα νεκρό ζώο που το μόνο που ήθελε ήταν να διασχίσει το δρόμο. Είμαστε όλοι ζώα που θέλουμε να διασχίσουμε το δρόμο, αλλά κάτι που δεν είδαμε μας θερίζει στα μισά της διαδρομής. Πάνε και ρώτα τον Κέβιν, “ο γάτος σου ήταν βλάκας;”. Ποιος έκανε τον γάτο, γιατί τον έκανε βλάκα; Έμαθε κάτι ο γάτος επειδή σκοτώθηκε, κι αν ναι, τι έμαθε; Έμαθε κάτι η Σέρι πεθαίνοντας από καρκίνο; Έμαθε κάτι η Γκλόρια;» -Φίλιπ Ντικ, VALIS.

Πώς ταΐζουμε το Υπέρτατο Μοχθηρ-Όν
 
1) Η Γήινη Βιόσφαιρα. Η πρώτη και πιο διαδεδομένη τροφή Του είναι η αγωνία της μάχης της επιβίωσης και της αναπαραγωγής όλων των έμβιων όντων. Κάθε ένα από αυτά πρέπει ή να φάει απ’ ευθείας κάποιο (αν είναι χορτοφάγο), ή να παγιδέψει, να σκοτώσει, και να φάει κάποιο άλλο (αν είναι σαρκοφάγο), αποφεύγοντας παράλληλα να γίνει θήραμα και το ίδιο. Σε μια δεύτερη φάση, σε τακτά χρονικά διαστήματα (δεδομένου ότι τα περισσότερα όντα είναι πολυγαμικά), πρέπει να βρει το κατάλληλο ταίρι, για να περάσει τη σκυτάλη στην επόμενη γενιά και να διαιωνίσει έτσι το επίγειο αίσχος.
 
Εδώ να επισημάνουμε ότι, στην πρώτη φάση, τη μεγάλη δοκιμασία την περνάνε τα αρσενικά, τα οποία πρέπει να αποδείξουν στα θηλυκά που διεκδικούν, είτε ότι είναι τα πιο δυνατά (μέσα από αιματηρές και συχνά θανάσιμες μάχες), είτε επιδεικνύοντας τα σεξουαλικά θέλγητρά τους, χτίζοντας περίτεχνες φωλιές, προσφέροντας διάφορα δώρα, κλπ. Στην επόμενη φάση (εκείνη της τεκνοποίησης), τα θηλυκά των πολυγαμικών ειδών έχουν τον δύσκολο ρόλο να προστατέψουν και να μεγαλώσουν μόνα τους τα μικρά τους, εν μέσω χίλιων-δυο απειλών και κινδύνων.
 
2) Το ανθρώπινο είδος. Μετά από αυτό το κοινότυπο κι εν αφθονία ορεκτικό, περνάμε σε ποικίλα εδέσματα υψηλής μαγειρικής τέχνης, στην παραγωγή πόνου και αρνητικών συναισθημάτων κάθε είδους από τον εκλεπτυσμένο κόσμο των «πολιτισμένων» ανθρώπων.
 
α) Οι πόλεμοι. Αποτελούν πραγματικά λουκούλεια γεύματα για τον εκτροφέα μας. Όχι φυσικά εξ αιτίας των πολυάριθμων νεκρών, οι οποίοι δεν παρουσιάζουν κανένα διατροφικό ενδιαφέρον, αλλά εξ αιτίας της πληθώρας αρνητικών συναισθημάτων που παράγονται: συχνά πολύωρο ψυχορράγημα στο πεδίο της μάχης, χρόνιες μετέπειτα αναπηρίες, βιασμοί με τις ψυχολογικές επιπτώσεις τους, βασανιστήρια και υποδούλωση των ηττημένων, υλικές καταστροφές κι επακόλουθη απόγνωση, διωγμοί και προσφυγιά.
 
β) Οι σεξουαλικές διαστροφές. Υπάρχει μια τεράστια, απίστευτη, και μάλλον ψυχολογικά/ψυχαναλυτικά δυσερμήνευτη ποικιλία ανθρώπινων σεξουαλικών διαστροφών – και άρα ύποπτης προέλευσης. Θα σκεφτεί κανείς ότι από μόνες τους μάλλον αντίκεινται στον κυρίαρχο κανόνα αρνητικότητας του Γήινου Εκτροφείου, επειδή προκαλούν ευχάριστες αισθήσεις (λαγνεία, ηδονή, οργασμό) στους ανθρώπους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, είτε λόγω της θρησκευτικής καταδίκης και του κοινωνικού στιγματισμού που προκαλούσαν στο παρελθόν (ομοφυλοφιλία), είτε της δυσκολίας ικανοποίησής τους και των αισθημάτων ενοχής, λόγω της υποβιβαστικής τους διάστασης (μαζοχισμός, ουρολαγνεία, κοπρολαγνεία, κλπ..), προκαλούν κι αισθήματα ενοχής στους ανθρώπους.
 
γ) Η παγίδα του έρωτα και του γάμου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εισαγωγική περίοδος, εκείνη του φλερτ: ενώ υπάρχει η απαραίτητη έλξη, τα εμπλεκόμενα άτομα συχνά, αντί να απολαμβάνουν τις «χαρές του έρωτα», επιδίδονται σε διάφορα δυσάρεστα «καψόνια». Στη συνέχεια, ζουν μια άκρως δυσάρεστη περίοδο της ζωής τους όταν, με το τέλος του έρωτα μετά από τον γάμο, διαπιστώνουν ότι με το άτομο χώρια από το οποίο δεν μπορούσαν να ζήσουν ούτε λεπτό πριν, τώρα δεν μπορούν να ζήσουν ούτε λεπτό μαζί.
 
δ) Η παγίδα της οικογένειας. Η οικογένεια συχνά βάζει σε αναγκαστική συμβίωση άτομα τα οποία υπό άλλες συνθήκες δεν θα έλεγαν ούτε καλημέρα το ένα στο άλλο. Επίσης, είναι εκκολαπτήρια ποικίλων αρνητικών συναισθημάτων: βία, σεξουαλική κακοποίηση, ζηλοτυπία και ζηλοφθονία (μεταξύ συζύγων, γονέων και παιδιών, πεθεράς και νύφης, αδελφών), χρόνια ψυχολογικά προβλήματα.
 
ε) Οι αρνητικές συνέπειες της Νοόσφαιρας. Όπως είδαμε και προηγουμένως, ο άνθρωπος έχει τη μυστηριώδη ικανότητα να δημιουργεί φανταστικές πνευματικές οντότητες και στη συνέχεια να υποτάσσεται σε αυτές. Στο όνομα αυτών των φανταστικών και αναπόδεικτων οντοτήτων (θρησκείες, ιδεολογίες) έγιναν οι μεγαλύτερες σγφαγές στην ιστορία της ανθρωπότητας (με όλα τα αρνητικά επακόλουθα που ήδη περιγράψαμε προηγουμένως). Επίσης, και σε ατομικό επίπεδο, όπως απέδειξε πρόσφατα η Νευροφυσιολογία, οι άνθρωποι αποκτούν, μέσω της σχετικής νευρωνικής συνδεσμολογίας και του προγραμματισμού, το ατομικό τους κσμοείδωλο γύρω στην ηλικία των είκοσι.
 
Από εκεί και μετά, πλην σπανίων εξαιρέσεων, καθορίζουν την υπόλοιπη ζωή τους με βάση αυτό, προσπαθούν να το επιβάλλουν και σε άλλους, και οποιαδήποτε προσπάθεια τρίτων να τους το αλλάξουν απορρίπτεται από τον ίδιο τον εγκέφαλο ως απειλή! Αυτές οι παράξενες οντότητες σχετίζονται και με πληθώρα δυσάρεστων κι επώδυνων «πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων». Επίσης, αυτά τα εξατομικευμένα κοσμοείδωλα κάνουν εξαιρετικά δύσκολη τη συνεννόηση και τη συμβίωση ακόμη και δύο ανθρώπων, και δημιουργούν ένα είδος δυσάρεστης «διάσπασης των ατόμων», μοναξιάς, και όλων των επακόλυθων αρνητικών συναισθημάτων.
 
στ) Η εκδικητικότητα. Η εκδικητικότητα είναι σχεδόν ανύπαρκτη στον κόσμο των ζώων αλλά αποτελεί αληθινή μάστιγα στον κόσμο των ανθρώπων, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Ο άνθρωπος που νοιώθει ότι αποτέλεσε ο ίδιος αντικείμενο εκμετάλλευσης, προσβολής, κλπ. ή, ακόμη χειρότερα, ότι θίχτηκαν η θρησκεία, οι ιδέες του, κλπ., μπορεί να επιδοθεί σε απίστευτες πράξεις εκδίκησης (βασανιστήρια, δολοφονίες, κλπ.).
 
ε) Ο αναίτιος βασανισμός ζώων κι ανθρώπων. Καθημερινά, χιλιάδες ζώα βασανίζονται στον πλανήτη, χωρίς αιτία και με ποικίλους διεστραμμένους τρόπους, από τους ανθρώπους, και αν συνυπολογίσουμε και τις απάνθρωπες πλέον συνθήκες της μαζικής εκτροφής όλων των οικόσιτων, αντιλαμβανόμαστε τι τεράστιες ποσότητες πόνου και αρνητικών συναισθημάτων παράγονται. Επίσης, χιλιάδες άνθρωποι βασανίζουν ψυχολογικά, σωματικά, δολοφονούν με μαρτυρικούς τρόπους ομοίους τους, χωρίς να έχουν απολύτως κανέναν ιδιαίτερο λόγο.

«Χαμογέλα, ρε, τι σου ζητάνε;»!
 
«Αυτόν τον κόσμο, αυτή την αρένα των βασανισμένων κι έντρομων όντων, που μόνο καταβροχθίζοντας το ένα το άλλο κρατιούνται στη ζωή, αυτόν επομένως τον κόσμο, όπου κάθε αδηφάγο ζώο είναι κι ένας ζωντανός τάφος για χίλια άλλα και η διατήρησή του στη ζωή είναι μια αλυσίδα από μαρτυρικούς θανάτους, αυτόν τον κόσμο, όπου παράλληλα με τη γνώση μεγαλώνει και η δεκτικότητα απέναντι στον πόνο, μια δεκτικότητα η οποία αγγίζει τον υψηλότερο βαθμό στον άνθρωπο και μάλιστα τόσο πιο υψηλό, όσο πιο ευφυής είναι αυτός.
 
Αυτόν τον κόσμο, θέλησαν να τον συνταιριάξουν με το φιλοσοφικό σύστημα του οπτιμισμού και να μας τον παρουσιάσουν ως τον “καλύτερο δυνατό” απ’ όλους τους κόσμους. Στο μεταξύ, ένας οπαδός του οπτιμισμού, με καλεί ν’ ανοίξω τα μάτια μου και να αντικρίσω επιτέλους τον κόσμο. Να δω τι “όμορφος” που είναι όταν λούζεται στον ήλιο, με τα βουνά του, τις κοιλάδες, τα ποτάμια, τα φυτά και τα ζώα. “Πανόραμα” λοιπόν είναι ο κόσμος;! Όλα αυτά τα πράγματα είναι βέβαια ωραία να τα βλέπει κανείς, αλλά το να είναι αυτά τα πράγματα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό» -Άρθουρ Σοπενχάουερ
 
«Μόνο το όνομα του Αγαθού υπάρχει στον άνθρωπο. Έργο του, δεν υπάρχει πουθενά και είναι αδύνατον να υπάρχει. Δεν μπορεί να χωρέσει σε υλικό σώμα που το περισφίγγει από παντού η κακία και ο πόνος και τα βάσανα και η οργή και οι απάτες και οι ανόητες φαντασιώσεις» -Άγνωστος
 
«Περπατούσα σε έναν δρόμο με δύο φίλους, ο ήλιος έδυε, ξαφνικά ο ουρανός πήρε το κόκκινο του αίματος, σταμάτησα, αισθάνθηκα εξαντλημένος και έγειρα στον φράχτη. Υπήρχε αίμα και γλώσσες φωτιάς πάνω από το μπλε-μαύρο φιόρδ και την πόλη. Οι φίλοι μου συνέχισαν και εγώ στάθηκα εκεί, τρέμοντας από αγωνία, κι αισθάνθηκα μια απέραντη κραυγή να διαπερνά ολόκληρη τη Φύση» ο Έντβαρντ Μουνκ για τον περίφημο πίνακά του «Κραυγή»
 
«Η δράση του αόρατου μοιάζει με τη συνηθισμένη όψη του εξωτερικού κόσμου, που δίνει και αφαιρεί, κτίζει και κατεδαφίζει, και που με την ίδια ακλόνητη επιμονή πλάθει τις μορφές και τις επαναλαμβάνει μέχρι αηδίας, με μοναδικό σκοπό να τις παραμορφώσει λίγο αργότερα, να τις διαλύσει, και να τις αλέσει τόσο ψιλά που καταλήγουν να είναι πάλι αγνώριστες, αναμειγμένες με την γκρίζα κι ανώνυμη σκόνη του ακυρωμένου χρόνου» -Χουάν Χοσέ Σαέρ, «Τόπος».
 
«Όχι, τα μυστικά μου είναι από τον τάφο και πρέπει να φυλαχτούν. Να πώς σκέφτομαι κάποιες φορές τον εαυτό μου, σαν έναν μεγάλο εξερευνητή που ανακάλυψε μια απίστευτη χώρα από την οποία δεν θα μπορέσει να επιστρέψει ποτέ, για να κοινοποιήσει τη γνώση του στον κόσμο: το όνομά της είναι κόλαση» -Μάλκολμ Λόουρυ, «Κάτω από το ηφαίστειο»
 
«Τι τρελοί που είμαστε, αναλογιζόταν, καθώς διέσχιζε τον πολυσύχναστο δρόμο. Πώς γίνεται ν’ αγαπάμε τη ζωή, πώς μπορούμε και τη βλέπουμε έτσι; Τη φτιασιδώνουμε καλά-καλά, τη στήνουμε γύρω μας, κι έπειτα τη γυρνάμε πάνω-κάτω για να την ξαναπλάσουμε κάθε τόσο από την αρχή. Ως και η τελευταία κουρελού ζητιάνα, ακόμη κι όσοι έχουν απηυδύσει ολότελα από τη μιζέρια, και κυλιούνται κατάχαμα στα κατώφλια των σπιτιών, απολαμβάνοντας τον ξεπεσμό τους, κι αυτοί το ίδιο κάνουν» -Βιρτζίνια Γουλφ, «Η κυρία Ντάλαγουεη»
 
«Ναι, όλα, ως και τα χρυσαφένια μάγουλα των κοριτσιών, όλα αυτά δεν είναι παρά έξυπνες απάτες, ιδιότητες που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα μέσα στα όντα, αλλά προέρχονται απλώς απ’ έξω, με αποτέλεσμα όλη η θεοποιημένη Φύση να φτιασιδώνεται κυριολεκτικά σαν εταίρα και τα φτιασίδια της να μη σκεπάζουν παρά το οστεοφυλάκιο που κρύβει από μέσα: κι όταν προχωρήσουμε περισσότερο και δούμε πως το κρυφό καλλυντικό που δημιουργεί όλες τις αποχρώσεις της, εκείνη η μεγάλη πηγή, το φως, είναι αυτό καθαυτό άσπρο ή άχρωμο πάντα και πως, αν ενεργούσε πάνω στην ύλη, χωρίς να περνάει από κάτι ενδιάμεσο, θα έδινε σε όλα τα αντικείμενα, ακόμα και στις τουλίπες και τα τριαντάφυλλα, τη δική του άσπρη απόχρωση.
 
Έχοντας όλα αυτά στο μυαλό μας, βλέπουμε πως το παράλυτο Σύμπαν ξαπλώνει μπροστά μας έναν λεπρό και, σαν τους ξεροκέφαλους περιηγητές στη Λαπωνία, που αρνούνται να φορέσουν χρωματιστά γυαλιά, γυαλιά που δίνουν στα πράγματα ένα κάποιο χρώμα, έτσι ακριβώς και ο δυστυχής εκείνος, που δεν πιστεύει σε τίποτα, ατενίζει, τυφλός και αυτός, το τεράστιο άσπρο σάβανο που τυλίγει όλο το θέαμα γύρω του» -Χέρμαν Μέλβιλ, «Μόμπυ Ντικ»
 
«Δεν έχω πολλά να πω. Αυτό είναι το ταξίδι κάποιου που είχε ναυαγήσει για χρόνια, ψάχνοντας το νόημα της ζωής, μια σπίθα ανθρωπιάς, μέσα σε έναν ανύπαρκτο πολιτισμό, σε έναν κόσμο που μοιάζει με ένα τεράστιο υπαίθριο σούπερ-μάρκετ. Ίσως είναι το ταξίδι κάποιου που έγινε ζωγράφος για να μην τρελαθεί εντελώς. Εξακολουθεί να μην μου κάνει αίσθηση αυτός ο πολιτισμός, ούτε οι συνήθειες εκατομμυρίων δίποδων που μοιάζουν να περπατούν προς την ίδια κατεύθυνση, με ένα κινητό τηλέφωνο κολλημένο στο χέρι, παραπλανημένοι, ελκυόμενοι από την ίδια κενότητα, με την μάταιη αντανάκλαση του ειδώλου τους στον καθρέφτη, με τις ψευδαισθήσεις της ύπαρξης τους σε‬ κοινή θέα, με έναν ψεύτικο ορίζοντα ο οποίος δεν έχει απολύτως καμία σχέση με αυτό που είναι πράγματι η ζωή» -Zilda, street artist.
 
«Ο Κήπος της Εδέμ ήταν ένας διαστημικός σταθμός απ’ όπου εκτοπιστήκαμε στην επιφάνεια του πλανήτη και ζούμε με τον ιδρώτα των θνητών φρυδιών μας, σε μια διαρκώς χαμένη μάχη με τη βαρύτητα. Ποιος όμως μας εκτόπισε; Ένας Θεός καθίκι, που αποκαλεί τον εαυτό του Γιεχωβά ή όπως αλλιώς» -Γουίλλιαμ Μπάροουζ.
 
«Η πραγματικότητά μας είναι μια προβολή από ένα μυστικό τεχνούργημα, ένα κουμπιουτεροειδές μηχάνημα διδασκαλίας που μας καθοδηγεί, μας προγραμματίζει και γενικά μας εξουσιάζει και μας ελέγχει εν αγνοία μας, καθώς εμείς δρούμε χωρίς να συνειδητοποιούμε την ύπαρξή του, ζώντας μέσα στην παραισθητική προβολή του κόσμου μας. Το τεχνούργημα, το οποίο ονομάζω Ζέμπρα, έχει κατασκευάσει την πραγματικότητά μας σαν ένα είδος καθρεφτίσματος ή ειδώλου του κατασκευαστή του, έτσι ώστε αυτός να μπορεί να έχει μια αντικειμενική οπτική γωνία για την τελική κατανόηση του εαυτού του. Ο κατασκευαστής έφτιαξε μια μηχανή προβολής πραγματικότητας η οποία δημιουργεί την εικόνα του Κόσμου έτσι όπως την ξέρουμε.
 
Το τεχνούργημα αυτό δεν έχει συνείδηση ότι είναι τεχνούργημα, και έχει λησμονήσει την ύπαρξή του και φαντάζεται τον εαυτό του ως θεό, τον μοναδικό και αληθινό Θεό. Μου αποκαλύφθηκε ότι ο εμπειρικός κόσμος είναι το αποτέλεσμα του εγχειρήματος μιας περιορισμένης οντότητας να αντιγράψει ένα θέμα που δεν μπορεί να δει. Ένα κακέκτυπο είδωλο ενός άλλου πεδίου. Γι’ αυτό και ο κόσμος μας είναι γεμάτος ατέλειες και πλημμυρισμένος από το Κακό. Είμαστε σκλάβοι στον ιστό προβολής αυτής της Υπερμηχανής. Δεν μπορούμε να θυμηθούμε την αληθινή καταγωγή μας, μας προσέλκυσε να εκπέσουμε. Είμαστε αντίγραφα του αληθινού εαυτού μας, ρέπλικες που το μυαλό τους δεν τους ανήκει, είναι μια ξένη κατασκευή. Η Αυτοκρατορία δεν τελείωσε ποτέ, μας κυβερνά, είμαστε αιχμάλωτοι της Αυτοκρατορίας» -Φίλιπ Ντικ, «VALIS».
 
Ο κόσμος στον οποίο περνάμε την καθημερινότητά μας βρίσκεται υπό κατοχή από τρεις δυνάμεις:
 
α) τους φυσικούς νόμους,
β) τους εξουσιαστές του κόσμου μας που κατασκευάζουν μια τεχνητή πραγματικότητα και την επιβάλλουν με πολύπλοκες τεχνικές στους αυτόχθονες,
γ) μια ανεξιχνίαστη σκοτεινή δύναμη που βρίσκεται φυλακισμένη στο δικό μας χωροχρονικό συνεχές, η οποία έχει καταλάβει τον κόσμο μας και τρέφεται από την ενέργεια και τη συνείδησή μας.
 
Οι φυσικοί νόμοι, οι εξουσιαστές του κόσμου, και η ανεξιχνίαστη σκοτεινή δύναμη, συνδέονται άμεσα με τρόπους που ξεπερνούν τη μικροκοσμική παρατήρησή μας.
 
Κάτι εκεί έξω (κι εδώ μέσα) παίζει μαζί μας, όπως η γάτα με το ποντίκι!
 
Ο εχθρός δεν είναι ο Άλλος, ο Εχθρός είναι Αλλού!