Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου 2013

Ο διάλογος της Διοτίμας και του Σωκράτη για τον Έρωτα


ΠΛΑΤΩΝ, ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ

Για να καθορίσει ποια είναι τα γνωρίσματά του Έρωτα, ο Σωκράτης στο "Συμπόσιο" του Πλάτωνα, κατέφυγε σε μια συνομιλία του με μια γυναίκα από τη Μαντίνεια, τη Διοτίμα.

Η Διοτίμα ήταν γνώστρια της "πυθαγόρειας αριθμοσοφίας", κατά τον Ξενοφώντα δεν ήταν άπειρη των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων («ουκ άπειρος δυσσυνέτων διαγραμμάτων έστι»). Αλλά και ο Πρόκλος θεωρεί τη Διοτίμα «Πυθαγορική».

Η Διοτίμα ήταν η ιέρεια εκείνη που έκανε τον καθαρμό των Αθηναίων μετά το λοιμό του 429 π.Χ. Το όνομα Διοτίμα είναι επίσης δηλωτικό δράσεων για την ισότητα ανδρών και γυναικών, γι' αυτό και  η Διοτίμα είναι η μόνη γυναίκα που συμμετέχει στο ανδροκρατούμενο Συμπόσιο...

Αυτή υποστήριζε ότι ο Έρωτας είναι ένας δαίμονας, που, ως γιος του Πόρου και της Πενίας, είναι γεμάτος αντιφάσεις, στοχεύει, ωστόσο, στην παντοτινή κατοχή του αγαθού, επιδιώκει δηλαδή την αθανασία.
Μας λέγει λοιπόν ο Σωκράτης:

Κάποτε η Διοτίμα, μου απηύθυνε το ερώτημα:
Διοτίμα: «Ποία φαντάζεσαι, Σωκράτη, ειν' η αιτία του έρωτος τούτου και του πόθου; Δεν έχεις προσέξει λοιπόν τον ζωηρόν ερεθισμόν, εις τον οποίον υποπίπτουν όλα τα ζώα, όταν τα καταλάβη η επιθυμία να γεννήσουν, και τα χερσαία και τα πετεινά, πώς αρρωσταίνουν όλα και κατακυριεύονται από τον έρωτα, πρώτον μεν να ενωθούν μαζί, έπειτα δια την ανατροφήν του γεννηθέντος; Πώς είναι αποφασισμένα, προς υπεράσπισιν τούτων, και πόλεμον να διεξάγουν, και τ' ασθενέστερα ακόμη προς τα δυνατότερα, και εις τον θάνατον να βαδίσουν υπέρ αυτών, και να τα τινάξουν από την πείναν αυτά δια να εξασφαλίσουν εις εκείνα την τροφήν, και το κάθε τι να πράξουν; Καλά» είπεν «οι άνθρωποι· θα ημπορούσε να υποθέση κανείς, ότι το κάνουν από υπολογισμόν. Αλλά τα ζώα; Ποίος είναι ο λόγος της τοιαύτης ερωτικής των συγκινήσεως; Ημπορείς να μου εξήγησης;»

Σωκράτης: "Δεν γνωρίζω Διοτίμα" της είπα.

Διοτίμα: "Έχεις λοιπόν την ιδέαν, πως θα γίνης ποτέ έμπειρος εις τα ζητήματα του έρωτος εφ' όσον δεν εννοείς αυτά;»

Σωκράτης: «Μα σου το είπα, Διοτίμα, και προ ολίγου· αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ήλθα κοντά σου, επειδή εκατάλαβα πως χρειάζομαι διδασκαλίαν. Λέγε μου λοιπόν και τούτου του φαινομένου την εξήγησιν και των άλλων των σχετιζομένων με τον έρωτα».

Διοτίμα: «Λοιπόν» είπε «εφ' όσον η πεποίθησίς σου είναι ότι αντικείμενον φυσικόν του έρωτος ειν' εκείνο, το όποιον πολλάκις από κοινού διεπιστώσαμεν δεν πρέπει να εκπλήττεσαι. Διότι και εις την περίπτωσιν αυτήν, όπως και εκεί, δια τον ίδιον λόγον επιδιώκει η φύσις η θνητή, καθ' όσον είναι δυνατόν, να ειν' αιωνία και αθάνατος. Δυνατόν δε της είναι κατά τούτον μόνον τον τρόπον, δια της αναπαραγωγής, με το ν' αφήνη πάντοτε εις του παλαιού την θέσιν ένα νέον παρόμοιον. Άλλωστε και εις ό,τι ονομάζομεν ενότητα ατομικής ζωής και υπάρξεως εκάστου εμψύχου όντος ― π.χ. ένας άνθρωπος από της παιδικής του ηλικίας μέχρις ότου γίνη γέρων, θεωρείται πως είναι ο ίδιος· ουχ ήττον αυτός, μολονότι δεν έχει ποτέ τα ίδια συστατικά εις τον οργανισμόν του, εν τούτοις λέγομεν πως είναι ο ίδιος, ενώ διαρκώς ανανεώνεται και αποβάλλει μερικά, εις τας τρίχας, την σάρκα, τα οστά, το αίμα εις ολόκληρον γενικώς το σώμα. Και όχι μόνον εις το σώμα· αλλά και εις την ψυχήν, οι τρόποι, τα ήθη, αι αντιλήψεις, αι επιθυμίαι, αι ηδοναί, αι λύπαι, οι φόβοι, τίποτε απ' αυτά δεν παραμένει αναλλοίωτον εις κάθε άτομον, αλλά γεννώνται μεν άλλα, άλλα δε χάνονται».

Και συνεχίζει: «Πολύ δε περισσότερον παράδοξον είναι ακόμη, ότι και αι γνώσεις, όχι μόνον άλλαι μας έρχονται και άλλαι μας αφήνουν, και ποτέ δεν είμεθα οι ίδιοι ούτε ως προς τας γνώσεις, αλλά και μία και μόνη γνώσις έχει την ιδίαν τύχην. Διότι αυτό που ονομάζομεν μελέτην, γίνεται με την προϋπόθεσιν ότι η γνώσις εξαφανίζεται· άλλωστε η λησμοσύνη ειν' εξαφανισμός γνώσεως, ενώ αφ' ετέρου η μελέτη, εισάγουσα νέαν παράστασιν αντί της αποχωρούσης, διατηρεί την γνώσιν, ώστε να φαίνεται πως παραμένει η ιδία. Πράγματι μ' αυτό μόνον το μέσον διατηρείται κάθε θνητή ύπαρξις, όχι με το να παραμένη αιωνίως αναλλοίωτος καθ' όλα, όπως το θείον, αλλά με το ν' αφήνη κάθε τι που φεύγει και παλαιώνει, ένα άλλο νέον εις την θέσιν του, όμοιον όπως αυτό. Μ' αυτό το τέχνασμα» είπε «Σωκράτη, έχει μέρος εις την αθανασίαν η θνητή ύπαρξις, και ως προς το σώμα, και ως προς όλα τ' άλλα· η αθάνατος πάλιν με άλλο. Μη σου φαίνεται λοιπόν παράξενον, ότι κάθε ύπαρξις εμφύτως αποδίδει σημασίαν εις το αποβλάστημά της·χάριν της αθανασίας συνοδεύει τα όντα όλα ο ζήλος αυτός και ο έρως».



Το αρχαίο κείμενο του διαλόγου του Σωκράτη και της Διοτίμας, απο το "Συμπόσιο" του Πλάτωνα.

Ταῦτά τε οὖν πάντα ἐδίδασκέ με, ὁπότε περὶ τῶν ἐρωτικῶν λόγους ποιοῖτο, καί ποτε ἤρετο Τί οἴει, ὦ Σώκρατες, αἴτιον εἶναι τούτου τοῦ ἔρωτος καὶ τῆς ἐπιθυμίας; ἢ οὐκ αἰσθάνῃ ὡς δεινῶς διατίθεται πάντα τὰ θηρία ἐπειδὰν γεννᾶν ἐπιθυμήσῃ, καὶ τὰ πεζὰ καὶ τὰ πτηνά, νοσοῦντά τε πάντα καὶ ἐρωτικῶς διατιθέμενα, πρῶτον μὲν περὶ τὸ συμμιγῆναι ἀλλήλοις, ἔπειτα περὶ τὴν τροφὴν τοῦ γενομένου, καὶ ἕτοιμά ἐστιν ὑπὲρ τούτων καὶ διαμάχεσθαι τὰ ἀσθενέστατα τοῖς ἰσχυροτάτοις καὶ ὑπεραποθνῄσκειν, καὶ αὐτὰ τῷ λιμῷ παρατεινόμενα ὥστ’ ἐκεῖνα ἐκτρέφειν, καὶ ἄλλο πᾶνποιοῦντα. τοὺς μὲν γὰρ ἀνθρώπους, ἔφη, οἴοιτ’ ἄν τις ἐκλογισμοῦ ταῦτα ποιεῖν· τὰ δὲ θηρία τίς αἰτία οὕτως ἐρωτικῶς διατίθεσθαι; ἔχεις λέγειν;

Καὶ ἐγὼ αὖ ἔλεγον ὅτι οὐκ εἰδείην·

ἣ δ’ εἶπεν, Διανοῇ οὖν δεινός ποτε γενήσεσθαι τὰ ἐρωτικά, ἐὰν ταῦτα μὴ ἐννοῇς;

Ἀλλὰ διὰ ταῦτά τοι, ὦ Διοτίμα, ὅπερ νυνδὴ εἶπον, παρὰ σὲ ἥκω, γνοὺς ὅτι διδασκάλων δέομαι. ἀλλά μοι λέγε καὶ τούτων τὴν αἰτίαν καὶ τῶν ἄλλων τῶν περὶ τὰ ἐρωτικά.

Εἰ τοίνυν, ἔφη, πιστεύεις ἐκείνου εἶναι φύσει τὸν ἔρωτα, οὗ πολλάκις ὡμολογήκαμεν, μὴ θαύμαζε. ἐνταῦθα γὰρ τὸν αὐτὸν ἐκείνῳ λόγον ἡ θνητὴ φύσις ζητεῖ κατὰ τὸ δυνατὸν ἀεί τε εἶναι καὶ ἀθάνατος. δύναται δὲ ταύτῃ μόνον, τῇ γενέσει, ὅτι ἀεὶ καταλείπει ἕτερον νέον ἀντὶ τοῦ παλαιοῦ, ἐπεὶ καὶ ἐν ᾧ ἓν ἕκαστον τῶν ζῴων ζῆν καλεῖται καὶ εἶναι τὸ αὐτό ―οἷον ἐκ παιδαρίου ὁ αὐτὸς λέγεται ἕως ἂν πρεσβύτης γένηται· οὗτος μέντοι οὐδέποτε τὰ αὐτὰ ἔχων ἐν αὑτῷ ὅμως ὁ αὐτὸς καλεῖται, ἀλλὰ νέος ἀεὶ γιγνόμενος, τὰ δὲ ἀπολλύς, καὶ κατὰ τὰς τρίχας καὶ σάρκα καὶ ὀστᾶ καὶ αἷμα καὶ σύμπαν τὸ σῶμα. καὶ μὴ ὅτι κατὰ τὸ σῶμα, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ψυχὴν οἱ τρόποι, τὰ ἤθη, δόξαι, ἐπιθυμίαι, ἡδοναί, λῦπαι, φόβοι, τούτων ἕκαστα οὐδέποτε τὰ αὐτὰ πάρεστιν ἑκάστῳ, ἀλλὰ τὰ μὲν γίγνεται, τὰ δὲ ἀπόλλυται.

πολὺ δὲ τούτων ἀτοπώτερον ἔτι, ὅτι καὶ αἱ ἐπιστῆμαι μὴ ὅτι αἱ μὲν γίγνονται, αἱ δὲ ἀπόλλυνται ἡμῖν, καὶ οὐδέποτε οἱ αὐτοί ἐσμεν οὐδὲ κατὰ τὰς ἐπιστήμας, ἀλλὰ καὶ μία ἑκάστη τῶν ἐπιστημῶν ταὐτὸν πάσχει. ὃ γὰρ καλεῖται μελετᾶν, ὡς ἐξιούσης ἐστὶ τῆς ἐπιστήμης· λήθη γὰρ ἐπιστήμης ἔξοδος, μελέτη δὲ πάλιν καινὴν ἐμποιοῦσα ἀντὶ τῆς ἀπιούσης μνήμην σῴζει τὴν ἐπιστήμην, ὥστε τὴν αὐτὴν δοκεῖν εἶναι. τούτῳ γὰρ τῷ τρόπῳ πᾶν τὸ θνητὸν σῴζεται, οὐ τῷ παντάπασιν τὸ αὐτὸ ἀεὶ εἶναι ὥσπερ τὸ [208b] θεῖον, ἀλλὰ τῷ τὸ ἀπιὸν καὶ παλαιούμενον ἕτερον νέον ἐγκαταλείπειν οἷον αὐτὸ ἦν. ταύτῃ τῇ μηχανῇ, ὦ Σώκρατες, ἔφη, θνητὸν ἀθανασίας μετέχει, καὶ σῶμα καὶ τἆλλα πάντα· ἀθάνατον δὲ ἄλλῃ. μὴ οὖν θαύμαζε εἰ τὸ αὑτοῦ ἀποβλάστημα φύσει πᾶν τιμᾷ· ἀθανασίας γὰρ χάριν παντὶ αὕτη ἡ σπουδὴ καὶ ὁ ἔρως ἕπεται.

Οι Γάλλοι πήραν την απόφαση να απαλλαχτούν μια και καλή από το χτικιό της θρησκείας





Tο πρώτο μάθημα για τους γάλλους μαθητές ήταν η Χάρτα για τον Κοσμικό Χαρακτήρα του Σχολείου
Οι μαθήτριες και οι μαθητές της Γαλλίας επέστρεψαν στα θρανία δίχως Θεό. Δίχως σταυρούς κρεμασμένους στους τοίχους, αστέρια του Δαβίδ και μαντίλες στο κεφάλι. Πλέον όμως έχουν στη διάθεση τους 15 άρθρα που εξηγούν τους λόγους για τους οποίους η θρησκεία πρέπει να παραμένει εκτός των πυλών όλων των (δημόσιων) γαλλικών σχολείων. Τη Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου, όταν οι 12 εκατομμύρια γάλλοι μαθητές και μαθήτριες εισήλθαν στα σχολεία και τις τάξεις τους, βρήκαν αναρτημένη στους τοίχους και σε κεντρικά σημεία αυτών τη Χάρτα για τον Κοσμικό Χαρακτήρα του Σχολείου.

Πρόκειται για ένα ντοκουμέντο που αναδεικνύει με τρόπο απλό, σε μαθητές και εκπαιδευτικούς, ποια πρέπει να είναι τα όρια της θρησκείας στο σχολικό περιβάλλον με κριτήριο τις δημοκρατικές αρχές και τις αρχές που διέπουν τη σύσταση και τη λειτουργία του γαλλικού κράτους. Η ιδέα ανακοινώθηκε πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2012 ενώ τη Δευτέρα, πρώτη ημέρα της νέας σχολικής χρονιάς στη Γαλλία, ο υπουργός Παιδείας Βενσάν Πεϊγιόν την παρουσίασε επίσημα σε ένα σχολείο στην περιφέρεια του Παρισιού. Στόχος αυτής της ιδιότυπης εκπαιδευτικής πρωτοβουλίας είναι η εξοικείωση μαθητών και καθηγητών με τις αρχές της κοσμικότητας – laϊcite στα γαλλικά – μια έννοια η οποία προσδιορίζει τον πλήρη διαχωρισμό μεταξύ κράτους και θρησκείας και την αυτονομία ενός ατόμου ή μιας συλλογικότητας αναφορικά με κάθε αλλότριο ιδεολογικό, ηθικό ή θρησκευτικό πρόσταγμα.

«Η Δημοκρατία», αναφέρεται στη σύντομη εισαγωγή της Χάρτας, «απαιτεί τον Λόγο και τη Δικαιοσύνη» και ως εκ τούτου «το γαλλικό σχολείο έχει το καθήκον να συνεισφέρει στο κοινό καλό, στην οικοδόμηση της ισότητας, της ελευθερίας και της αδελφοσύνης και να βοηθήσει τους μαθητές να γίνουν πολίτες οι οποίοι δεν θα βλάπτουν καμία συνείδηση: αυτή είναι η ίδια η ουσία της κοσμικότητας». Τα άρθρα της Χάρτας απαγορεύουν την επίδειξη θρησκευτικών συμβόλων, υπογραμμίζουν την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων και, το κυριότερο, δηλώνουν ότι τα θρησκευτικά δόγματα μπορούν να αποτελέσουν, όπως κάθε άλλο ζήτημα, αντικείμενο συζήτησης η οποία θα διεξάγεται με τις αρχές της λογικής και της επιστήμης.
Τα πρώτα πέντε άρθρα της Χάρταςορίζουν τις γενικές αρχές της κοσμικότητας ενώ τα υπόλοιπα δέκα ρυθμίζουν την εφαρμογή τους στο σχολικό περιβάλλον, καθώς κατά την ώρα του μαθήματος οι πιθανότητες να θιγούν επίμαχα ζητήματα είναι πάρα πολλές: από το Ολοκαύτωμα έως τη σύγκρουση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων και από τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών του Δαρβίνου μέχρι το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Και υπάρχουν επίσης το γυμναστήριο, η πισίνα, το εστιατόριο. Κάθε φορά που το σώμα, οι διατροφικές συνήθειες και οι πολιτισμικές καταβολές εισέρχονται στην εκπαιδευτική διαδικασία, ο κάθε μαθητής ή μαθήτρια (με την παρότρυνση ή έπειτα από απαίτηση των γονιών) μπορεί να αξιώσει την αναγνώριση της θρησκευτικής του ταυτότητας και τον σεβασμό όλων όσα επιτάσσει αυτή.
Αυτό που επιδιώκει ο γάλλος υπουργός Παιδείας είναι να μπλοκάρει αυτή την αναγνώριση της θρησκευτικής και εν μέρει πολιτισμικής διαφορετικότητας στο όνομα της ατομικής ελευθερίας και μιας ακαθόριστης «ουδετερότητας» του κράτους. Επιφανείς μουσουλμάνοι της Γαλλίας κάνουν λόγο για μια κεκαλυμμένη προπαγάνδα κατά του Ισλάμ. Ωστόσο ο Βενσάν Πεϊγιόν – εμπνευστής της ώρας της Κοσμικής Ηθικής, η οποία από το 2015 θα αποτελεί υποχρεωτικό μάθημα στα γαλλικά σχολεία – απορρίπτει τη μομφή. «Δεν πρόκειται για έναν αγώνα επιβολής των μεν προς τους δε, αλλά για μάχη ενάντια σε όσους θέλουν να θέσουν τους μεν ενάντια στους δε», δήλωσε στην «Journal du Dimanche».
«Στοχοποιούν το Ισλάμ» λέει η μουσουλμανική κοινότητα
Έπειτα από την κοινοποίηση του συγκεκριμένου σχεδίου τον Δεκέμβριο του 2012 – αναφέρει η «Μοnde» – εννέα στους δέκα Γάλλους εκφράστηκαν θετικά. Ωστόσο υπάρχουν και οι μειονότητες. Η ανάρτηση της Χάρτας στα γαλλικά σχολεία επικρίθηκε έντονα από το Συμβούλιο της Γαλλίας για τη Μουσουλμανική Πίστη, το οποίο διαμαρτυρήθηκε για την ύπαρξη άρθρων που στοχεύουν ευθέως το Ισλάμ -από την απαγόρευση ΤΠΒ «επίδειξης» θρησκευτικών συμβόλων, ήδη σε ισχύ από το 2004, έως τις αναφορές για την ισότητα των δύο φύλων.

Θρησκευτικό σαβουάρ βιβρ στο σχολείο

1. Η Γαλλία είναι μια Δημοκρατία αδιαίρετη, κοσμική και κοινωνική. Διασφαλίζει την ισότητα απέναντι στον νόμο σε όλους τους πολίτες και σέβεται όλες τις θρησκείες.
2. Η κοσμική Δημοκρατία βασίζεται στον διαχωρισμό μεταξύ θρησκειών και κράτους. Το κράτος είναι ουδέτερο όσον αφορά τις θρησκευτικές ή πνευματικές πεποιθήσεις. Δεν υπάρχει καμία επίσημη θρησκεία.
3. Η κοσμικότητα εγγυάται την ελευθερία της συνείδησης για όλους. Ο καθένας είναι ελεύθερος να πιστεύει ή να μην πιστεύει. Επιτρέπει την ελεύθερη έκφραση των πεποιθήσεων του, με σεβασμό των άλλων εντός των ορίων της δημόσιας τάξης.
4. Ο κοσμικός χαρακτήρας είναι συμβατός με την ιδιότητα του πολίτη καθώς αποτελεί τον συνεκτικό κρίκο ανάμεσα στην ελευθερία, την ισότητα και την αδελφοσύνη.
5. Το κράτος εγγυάται τον σεβασμό των αρχών της κοσμικότητας στα σχολεία.
6. Η κοσμικότητα του σχολείου προσφέρει στους μαθητές τις κατάλληλες συνθήκες για να σφυρηλατήσουν την προσωπικότητα τους, να καλλιεργήσουν την κρίση τους ελεύθερα και να κατανοήσουν την ιδιότητα του πολίτη. Τους προστατεύει από τον προσηλυτισμό και από κάθε είδους πίεση που θα τους εμπόδιζε να κάνουν ελεύθερα τις επιλογές τους.
7. Η κοσμικότητα εξασφαλίζει στους μαθητές την πρόσβαση σε μια κοινή κουλτούρα.
8. Ο κοσμικός χαρακτήρας επιτρέπει την άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης και τον σεβασμό των δημοκρατικών αξιών και του πλουραλισμού των πεποιθήσεων.
9. Ο κοσμικός χαρακτήρας συνεπάγεται την απόρριψη κάθε μορφής βίας και διακρίσεων, εγγυάται την ισότητα ανάμεσα στα κορίτσια και στα αγόρια και βασίζεται σε μια κουλτούρα σεβασμού και κατανόησης του άλλου.
10. Όλα τα μέλη του διδακτικού προσωπικού έχουν την υποχρέωση να διδάσκουν στους μαθητές την έννοια και την αξία της κοσμικότητας, όπως και να ενημερώσουν τους γονείς των μαθητών για τη Χάρτα.
11. Το διδακτικό προσωπικό έχει υποχρέωση να τηρεί αυστηρή ουδετερότητα.
12. Τα μαθήματα είναι κοσμικά. Το σχολείο εξασφαλίζει την ποικιλομορφία των κοσμοθεωριών, την έκταση της γνώσης και κανένα θέμα δεν αποκλείεται από την επιστημονική και εκπαιδευτική έρευνα.
13. Κανένας μαθητής δεν μπορεί να επικαλεσθεί τις θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις, να αμφισβητήσει ή και να αποτρέψει έναν δάσκαλο από τη διδασκαλία ορισμένων τμημάτων του προγράμματος σπουδών.
14. Η χρήση θρησκευτικών συμβόλων ή ρούχων που υποδηλώνουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των μαθητών απαγορεύεται στα δημόσια σχολεία.
15. Με τις σκέψεις τους και τις δραστηριότητες τους οι μαθητές συμβάλλουν στη διατήρηση της κοσμικότητας στο σχολείο τους.


 

Οι τεχνικές προπαγάνδας που εφαρμόζουν οι κυβέρνησεις

Ad hominem: Επίθεση στον άνθρωπο και όχι στα επιχειρήματά του
Ad nauseam: Επανάληψη του ίδιου επιχειρήματος ("μέχρι ναυτίας") σε μορφή σλόγκαν μέχρι να γίνει πιστευτό. Λειτουργεί καλύτερα οτάν τα μέσα ενημέρωσης είναι περιορισμένα και ελεγχόμενα.
Επίκληση αυθεντιών: Όταν διάφοροι "ειδικοί" υποστηρίζουν αυτό που η προπαγάνδα θέλει να αποδείξει ως την μόνη αλήθεια
Χρήση φόβου: Εδραίωση αισθημάτων αγωνίας και πανικού στον γενικό πληθυσμό συνήθως με την επίκληση ενός ανώτερου εξωτερικού μεγάλου κινδύνου
Χρήση στερεότυπων και προκαταλήψεων: Εκμετάλλευση προκαταλήψεων του κοινού- στόχου για επίταση των φόβων και αντιπαθειών τους συνήθως με χρήση αναπόδεικτων συσχετισμών. π.χ. ΌΛΟΙ οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι τεμπέληδες, ΟΛΟΙ οι μετανάστες είναι παράνομοι.
Πολύ Μεγάλα Ψέματα: Το ψέμα είναι τόσο μεγάλο και παράλογο ώστε αυτός που το ακούει να συμπεράνει ότι αποκλείται να λέγεται ένα τόσο μεγάλο ψέμα σε όλο τον κόσμο τόσο ξεδιάντροπα, ώστε τελικά να το πιστέψει.
Μονόδρομος: Αφού όλοι το κάνουν, κάντο κι εσύ ως την μόνη δυνατή πιθανότητα επιτυχίας (χρήση ψυχολογίας της μάζας)
Άσπρο-Μαύρο: “Αν δεν είσαι μαζί μας, είσαι εχθρός μας”.
Ο Απλός Άνθρωπος: Η θέση της προπαγάνδας παρουσιάζεται ως η θέση του απλού ανθρώπου ώστε ο τελευταίος να νιώσει ασφάλεια και να ταυτιστεί με αυτήν.
Δαιμονοποίηση της Αντίθετης Άποψης: Οι έχοντες άλλη άποψη εμφανίζονται ως τρελοί ή κακοί
Παραπληροφόρηση: Παραποίηση Στοιχείων, Μοντάζ Φωτογραφιών, Μοντάζ Ομιλιών και Δηλώσεων, Τεχνητό κλίμα ευφορίας: Επιβραβεύσεις από ξένες εξουσίες κλπ.
Αποκοπή Φράσεων: Επιλεκτική χρήση φράσεων του αντιπάλου για την αλλοίωση του νοήματος και της πρόθεσης τους
Ύψωμα Σημαίας: Επίκληση πατριωτισμού ακόμη και για ενέργειες τελείως παράλογες ή άσχετες με την έννοια του πατριωτισμού
Αστραφτερές Γενικεύσεις: Όμορφα λόγια με κενό ουσίας και περιεχομένου
Μισή Αλήθεια: Απόκρυψη της πλήρους εικόνας, π.χ. ποσοστιαία μείωση ελλείμματος χωρίς παράλληλη αναφορά στην ανεργία ή στο χρέος
Επιτηδευμένες Γενικότητες: Χρήση ασαφών στόχων ώστε να αποφευχθεί η ευθύνη σε περίπτωση αθέτησης
Ευφημισμοί και Δυσφημισμοί: χρήση “ταμπέλας”. π.χ. χρήση της λέξης φιλελεύθερος (ποιός δεν είναι φίλος της ελευθερίας;!) ως ευφημισμός για να υποδηλώσει κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που είναι η “φιλελεύθερη” πολιτική ή π.χ. χρήση της λέξης συντηρητικός για να αποδειχτεί οπισθοδρομισμός κ.α.
Φορτισμένες Λέξεις: Λέξεις που σημαίνουν κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που μπορεί να είναι π.χ. απλές αλλαγές ονομάζονται μεταρρυθμίσεις
Αρνητικοί Χαρακτηρισμοί: Χρήση χαρακτηρισμών που εμπεριέχουν λογικό σφάλμα αλλά δημιουργούν συνειρμούς που ευνοούν αυτό που η προπαγάνδα θέλει να αποδείξει.
Υπεραπλούστευση: Χρήση γενικεύσεων για την περιγραφή περίπλοκων κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων
Εκλογίκευση: Χρήση ασαφών και ευχάριστων φράσεων για την την εκλογίκευση παράλογων φαινομένων
Λογική Πλάνη: Χρήση αδιαμφισβήτητης αλήθειας που ωστόσο είναι άσχετη με το προκείμενο
Επανάληψη: Χρήση ίδιας φράσης κάνοντας "πλύση εγκεφάλου" ώστε να αδυνατεί ο εγκέφαλος να σκεφτεί κάτι διαφορετικό. Συνήθως συνδέεται με την χρήση σλόγκαν.
Συνειρμική Μεταφορά: Χρήση συμβόλων, φράσεων με θετικό συνειρμό, π.χ. ανάπτυξη που είναι εκ φύσεων κάτι θετικό, για την αποδοχή δυσμενών μέτρων
Υπόνοια: Σε συνδυασμό με την προηγούμενη τεχνική, αφήνεται να εννοηθεί ότι η ανάπτυξη θα είναι για το καλό των πολιτών, κάτι που θα ήταν αδύνατον να γίνει αποδεκτό αν γινόταν σαφής εξήγηση του τι ακριβώς σημαίνει ανάπτυξη και ποιους θα ωφελήσει.

Η μάχη των Πλαταιών και η τελική συντριβή των Περσών (479 π.X.)

Ο Μαρδόνιος πριν εισβάλει νότια επιχείρησε να αποσπάσει τους Αθηναίους από την ελληνική συμμαχία στέλνοντας ως πρέσβη τον βασιλέα της Μακεδονίας Αλέξανδρο Α’ ο οποίος υποσχέθηκε να αποζημιώσει για τις ζημιές και να προσφέρει οποιαδήποτε βοήθεια εφόσον συμμαχούσαν με τους Πέρσες. Όταν πληροφορήθηκαν οι Σπαρτιάτες για την πρεσβεία αυτή θορυβήθηκαν διότι ήξεραν ότι η Αττική είχε ερημωθεί και οι Αθηναίοι αντιμετώπιζαν το φάσμα της πείνας, όπως επίσης ότι ήταν δυσαρεστημένοι διότι οι Πελοποννήσιοι δεν είχαν στείλει στρατό έγκαιρα στη Βοιωτία όπως είχαν υποσχεθεί ώστε να προστατέψουν την πόλη τους.
 
 Γι’ αυτό έσπευσαν να στείλουν πρέσβεις ώστε να προλάβουν τη συνθηκολόγηση υποσχόμενοι ότι αυτοί και οι υπόλοιποι σύμμαχοι θα ανελάμβαναν να θρέψουν τις οικογένειες των Αθηναίων.
 
Οι Αθηναίοι περίμεναν και τους πρέσβεις της Σπάρτης ώστε να απαντήσουν ενώπιον τους στον απεσταλμένο του Μαρδόνιου και αφού άκουσαν τα λόγια και των δυο απήντησαν στο Μαρδόνιο μέσω του Αριστείδη «ότι όσο ο ήλιος δεν αλλάζει πορεία δεν πρόκειται να συνθηκολογήσουν με τον Ξέρξη αλλά παραμένουν πιστοί στους θεούς και τους ήρωες, παρότι εκείνος έκαψε τους ναούς και τα αγάλματα τους και θα επιμείνουν να αγωνίζονται για την ελευθερία τους».
 
 Στους Σπαρτιάτες είπαν πως τους ευχαριστούν για την πρόταση αλλά θα τα καταφέρουν μόνοι τους και το μόνο που τους παρακαλούν είναι να στείλουν το ταχύτερο στρατό στη Βοιωτία ώστε να ενωθεί με τον Αθηναϊκό να πολεμήσει. Οι Σπαρτιάτες όμως αθέτησαν το λόγο τους μη στέλνοντας στρατό στη Βοιωτία παρά μένοντας στη πατρίδα τους γιόρταζαν τα Υακίνθια. 
 
Αποτέλεσμα ήταν ο Μαρδόνιος να περάσει από τη Θεσσαλία στην Αττική ανεμπόδιστος έχοντας μαζί του ως συμμάχους όλα τα έθνη της ανατολικής Ελλάδας αναγκάζοντας τους Αθηναίους για δεύτερη φορά μη μπορώντας να αντιμετωπίσουν τόσο πολυάριθμο στρατό να εγκαταλείψουν την πόλη τους και να μεταβούν στη Σαλαμίνα. 
 
Παυσανίας 
Εκεί ο Μαρδόνιος έστειλε δεύτερη πρεσβεία στους Αθηναίους επαναλαμβάνοντας τις προηγούμενες προτάσεις. Η νέα απιστία των Σπαρτιατών είχε οξύνει τα πνεύματα παρ’ όλα αυτά όταν ανακοινώθηκαν οι προτάσεις στη βουλή, όλοι οι βουλευτές εκτός από έναν ονόματι Λυκίδη, απέκρουσαν τις προτάσεις των Περσών και θανάτωσαν με λιθοβολισμό τον βουλευτή και την οικογένειά του.
 
Οι Αθηναίοι έστειλαν πρέσβεις στη Σπάρτη μαζί με τους Μεγαρείς και τους Πλαταιείς για να διαμαρτυρηθούν για τη νέα αυτή αθέτηση και να απαιτήσουν την άμεση αποστολή στρατού αν όχι στη Βοιωτία που είχε καταληφθεί από τον εχθρό, τουλάχιστον στο Θριάσιο πεδίο. 
 
Οι έφοροι των Σπαρτιατών αφού άκουσαν την πρεσβεία είπαν ότι θα το σκεφτούν και θα απαντήσουν, αλλά αντ’ αυτού καθυστέρησαν 10 ημέρες αναβάλλοντας την απάντηση συνεχίζοντας να γιορτάζουν τα Υακίνθια και να οχυρώνουν τον Ισθμό. 
 
Έτσι αφού οι πρέσβεις των Αθηναίων δυσανασχέτησαν τους είπαν ότι αν την επομένη δεν λάβουν απάντηση θα συμμαχήσουν με το Πέρση. Οι έφοροι φοβούμενοι αυτή την κατάληξη ειδοποίησαν τους Αθηναίους ότι ο στρατός είχε ήδη ξεκινήσει και βρισκόταν έξω από τα σύνορα της Σπάρτης, αποτελούμενος από 5000 Σπαρτιάτες και 35.000 ελαφρά οπλισμένοι είλωτες (αντιστοιχία 7 ανά Σπαρτιάτη).
 
 Το παράδειγμα των Σπαρτιατών ακολούθησαν και άλλοι Πελοποννήσιοι, με αποτέλεσμα να μετακινηθεί από την Πελοπόννησο σημαντική δύναμη με αρχηγό τον Παυσανία επίτροπο του ανήλικου βασιλιά Πλείσταρχου γιου του νεκρού βασιλιά Λεωνίδα. Ο Μαρδόνιος εφ’ όσον ειδοποιήθηκε από τους Αργείους για τις κινήσεις του Πελοποννησιακού στρατού, υποχώρησε αφού λεηλάτησε την περιοχή του Τατοϊου την οποία είχε σεβαστεί με την ελπίδα της συνθηκολόγησης των Αθηναίων προς την Βοιωτία και στρατοπέδευσε στην πεδιάδα μπροστά από την τειχισμένη πόλη των Θηβαίων συμμάχων του ώστε να καλύψει τα νώτα του και να μπορέσει να αγωνιστεί σε ανοικτό χώρο. 
 
Ο ελληνικός στρατός άργησε να φτάσει στην Ελευσίνα διότι οι Λακεδαιμόνιοι αναγκάστηκαν να περιμένουν τους άλλους Πελοποννήσιους. Προσήλθαν τελικά 1500 Τεγεάτες, 5000 Κορίνθιοι, 300 Ποτιδαιάτες άποικοι των Κορινθίων,600 Ορχομένιοι Αρκάδες, 3000 Σικυώνιοι, 800 Επιδαύριοι, 1000 Τροιζήνιοι, 200 Λεπρεάτες, 400 Μυκηναίοι και Τιρύνθιοι, 1000 Φλιάσιοι, 300 Ερμιονείς, 600 Ερετριείς και Στυρείς, 400 Χαλκιδείς, 500 Αμβρακιώτες, 800 Λευκάδιοι, 200 Παλλείς απο την Κεφαλληνία και 500 Αιγινίτες. Όταν ο στρατός έφτασε στα Μέγαρα ενώθηκε με 8000 Αθηναίους και 600 Πλαταιείς με αρχηγό τον Αριστείδη.
 
 Στις δυνάμεις αυτές αν προστεθούν και οι 5000 Σπαρτιάτες που ακολουθούνταν από 3500 είλωτες και 1800 Θεσπιείς ,ο Ελληνικός στρατός αριθμούσε 11000 άνδρες. Από την Ελευσίνα ο Παυσανίας περνώντας στη Βοιωτία είδε τον περσικό στρατό να έχει παραταχθεί στον Ασωπό ποταμό και μη τολμώντας να κατέβει στην πεδιάδα ώστε να αντιπαρατεθεί με τους 300.000 άνδρες του περσικού στρατού, προτίμησε να στρατοπεδεύσει στους πρόποδες του βουνού. 
 
Τότε ο Μαρδόνιος έκανε το λάθος να επιτεθεί στους Έλληνες με το ιππικό του το οποίο ήταν άριστο και πολυάριθμο και το οδηγούσε ένας από τους καλύτερους Πέρσες αξιωματικούς, ο Μασίστιος. Το λάθος έγκειται στο ότι το έδαφος όντας ανώμαλο δεν προσφερόταν για τέτοιου είδους επίθεση. 
 
Έτσι οι Μεγαρείς που δέχθηκαν την επίθεση αφού πιέστηκαν στην αρχή βοηθούμενοι από 300 Αθηναίους με αρχηγό τον Ολυμπιόδωρο απέκρουσαν τον εχθρό και μάλιστα στη μάχη έπεσε και ο Μασίστιος, το σώμα του οποίου έμεινε στα χέρια των Ελλήνων που το περιέφεραν πάνω σε άμαξα σε όλο το στρατόπεδο. Βλέποντας αυτή την εξέλιξη ο Παυσανίας κατέβηκε από την ορεινή θέση σε χαμηλότερο χώρο αποφεύγοντας όμως την πεδιάδα και στρατοπέδευσε στις Πλαταιές. Ο Μαρδόνιος ακολούθησε τον Παυσανία και βαδίζοντας παρατάχθηκε ακριβώς απέναντι από τον ελληνικό στρατό έτσι ώστε ο ποταμός Ασωπός χώριζε τις δυο πλευρές. 
 
Καθώς όμως οι δυο στρατοί ήταν παραταγμένοι και έτοιμοι για μάχη συνέβη το εξής. 
 
Οι Έλληνες αλλά και οι Πέρσες κατά το σύνηθες πριν την μάχη έκαναν θυσίες και ζητούσαν την συμβουλή των “προφητών”. Έλαβαν όμως και οι δυο την ίδια απάντηση ότι «έπρεπε να αμυνθούν και ότι όποιος περνούσε το ποτάμι πρώτος θα γνώριζε την ήττα».
 
 Έτσι ο ένας περίμενε την επίθεση του άλλου χωρίς να γίνεται τίποτα. Η αναβολή δεν ευνοούσε τους Αθηναίους διότι ο Μαρδόνιος μετά την συμβουλή των Θηβαίων κατέλαβε τον Κιθαιρώνα και συνέλαβε 500 υποζύγια που μετέφεραν τροφές στο ελληνικό στρατόπεδο και έτσι απέκλεισε τους Έλληνες στην Βοιωτία. Μεγαλύτερος όμως ήταν ο κίνδυνος όπως περιγράφει ο Πλούταρχος στην πόλη των Αθηνών όπου οι πλούσιοι Αθηναίοι σκεφτόντουσαν την κατάργηση του δήμου και την εγκαθίδρυση ολιγαρχίας γεγονός που απέτρεψε ο Αριστείδης. 
 
Ο Μαρδόνιος την δέκατη ημέρα εκνευρισμένος από την πολυήμερη αποχή διέταξε να ετοιμαστεί ο στρατός για μάχη κάτι όμως που τελικά δεν έγινε και απλά αρκέστηκε να παρενοχλεί τους Έλληνες πετυχαίνοντας όμως ένα σπουδαίο πλεονέκτημα καθώς τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν την μοναδική πηγή νερού. Ο Παυσανίας βλέποντας ότι ο στρατός του πάσχει πλέον από τροφές και έλλειψη νερού διέταξε να υποχωρήσουν βόρεια της πόλης των Πλαταιών στη θέση Νήσο και εκεί να επιτεθεί η μισή ελληνική δύναμη ώστε να ανοίξει το πέρασμα του Κιθαιρώνα για να μπορούν να εφοδιάζονται. Με το που έπεσε η νύχτα άρχισε η μετακίνηση της ελληνικής παράταξης. 
 
Πρώτα ξεκίνησαν οι Κορίνθιοι και Μεγαρείς που αποτελούσαν το κέντρο αντί όμως να πάνε στην Νήσο στρατοπέδευσαν στις Πλαταιές. Ο Παυσανίας ήσυχος ότι το κέντρο της παράταξης του έφτασε στο σημείο που είχε υποδείξει διέταξε την δεξιά πτέρυγα δηλαδή τους Λακεδαιμονίους και τους Τεγεάτες να ακολουθήσουν ενώ ταυτόχρονα άρχισαν να κινούνται και οι Αθηναίοι από άλλο όμως δρόμο. 
 
Ο Μαρδόνιος όταν πληροφορήθηκε την υποχώρηση των Ελλήνων καταλήφθηκε από περιφρόνηση για τους αντιπάλους λέγοντας «αυτοί είναι οι Σπαρτιάτες που πρώτα άλλαξαν θέσεις για να μην πολεμήσουν με τους Πέρσες και έπειτα τράπηκαν σε φυγή;». Κατόπιν διέταξε το στρατό του να περάσει τον Ασωπό και να καταδιώξει τον εχθρό θεωρώντας την νίκη σίγουρη.
 
 Πρώτος προσβλήθηκε ο Παυσανίας από το περσικό ιππικό και λίγο αργότερα από το σύνολο σχεδόν του περσικού στρατού και έστειλε ιππέα να ζητήσει την βοήθεια των Αθηναίων. Οι Αθηναίοι όμως δεν ήταν σε θέση να βοηθήσουν καθώς δέχονταν επίθεση από τους Θηβαίους.
 
 Αναγκαστικά λοιπόν 5300 Λακεδαιμόνιοι και Τεγεάτες βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν ολόκληρο τον περσικό στρατό. Οι Πέρσες, Μήδοι και Σάκες που προπορεύονταν του περσικού στρατού μόλις έφτασαν σε απόσταση βολής έμπηξαν τις ασπίδες τους στο χώμα και άρχισαν να ρίχνουν βροχή από βέλη ελληνική παράταξη βρέθηκε σε δεινή θέση καθώς δεν είχε τοξότες και υφίσταντο φοβερές απώλειες. Πολλοί άνδρες σκοτώθηκαν μεταξύ αυτών και ο Καλλικράτης που ξεψυχώντας έλεγε ότι δεν τον νοιάζει που πεθαίνει για την πατρίδα λυπάται μόνο που δεν πρόλαβε να χρησιμοποιήσει τα χέρια του για να πετύχει έργο αντάξιο της προθυμίας του. 
 
Ο Παυσανίας όντας σε απόγνωση γύρισε το βλέμμα προς το ναό της Ήρας και παρακάλεσε να φανεί ποιο ευνοϊκή. Οι Τεγεάτες μαντεύοντας ότι η θεά θα ακούσει τις προσευχές τους πριν πάρουν την διαταγή του στρατηγού όρμησαν εναντίον του εχθρού και ακολούθησαν οι Λακεδαιμόνιοι με την διαταγή του Παυσανία.
 
 Το πρόχειρο περιτείχισμα που είχαν φτιάξει οι Πέρσες ανατράπηκε πολύ γρήγορα αλλά η μάχη συνεχιζόταν με τους Πέρσες να μην μπορούν να αντιπαρατεθούν καθώς η ελαφριά τους εξάρτηση δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τους Έλληνες που ήταν οπλισμένοι με μακριά δόρατα και θωρακισμένοι από την κορφή ως τα νύχια. Στη διάρκεια της συμπλοκής πολλοί απελπισμένοι Πέρσες άρπαζαν τα ελληνικά δόρατα των Σπαρτιατών προσπαθώντας να τα σπάσουν .Ο ίδιος ο Μαρδόνιος διέπρεπε επικεφαλής των 1.000 σωματοφυλάκων του μέχρι που σκοτώθηκε από τον Σπαρτιάτη Αείμνηστο και τότε οι Πέρσες άρχισαν να στρέφουν τα νώτα περνώντας τον Ασωπό κατευθυνόμενοι στο οχυρωμένο περσικό στρατόπεδο όπου βλέποντας οι υπόλοιποι Ασιάτες τους Πέρσες να νικιούνται εγκατέλειψαν και αυτοί το πεδίο της μάχης. 
 
Στην αριστερή πλευρά οι Αθηναίοι πολέμησαν τους Βοιωτούς οι οποίοι αφού έχασαν 300 οπλίτες αποσύρθηκαν στην περιτοιχισμένη πόλη της Θήβας. 
 
Οι υπόλοιποι Έλληνες που ακολουθούσαν τον Μαρδόνιο δεν ενεπλάκησαν καθόλου παρά έμεναν και έβλεπαν τους Θηβαίους να σφαγιάζονται άπρακτοι. Από τους δυο στρατούς πολλοί δεν αγωνίστηκαν καθόλου. Από τους εχθρούς πήραν μέρος στην μάχη οι Πέρσες, Μήδοι, Σάκες στην αριστερή πτέρυγα και οι Βοιωτοί στην δεξιά.
 
 Ο Αρτάβαζος με 40.000 άνδρες βλέποντας να τρέπονται σε φυγή οι γύρω από τον Μαρδόνιο αντί να τον βοηθήσει αναχώρησε προς Θεσσαλία και Μακεδονία για την Ασία. Από τους Έλληνες αγωνίστηκαν οι Λακεδαιμόνιοι, Τεγεάτες στα δεξιά και οι Αθηναίοι και Πλαταιείς στα αριστερά. Οι υπόλοιποι Έλληνες του κέντρου που είχαν βρεθεί σε λάθος σημείο το προηγούμενο βράδυ αφού έμαθαν για την μάχη όρμησαν άτακτα μπροστά και υπέστησαν απώλειες από το ιππικό των Θηβαίων χάνοντας 600 άνδρες. Ήταν όμως αργά για να αλλάξει η έκβαση της μάχης. 
 
Οι Λακεδαιμόνιοι δεν σταμάτησαν αλλά συνέχισαν να καταδιώκουν τον εχθρό φτάνοντας στο οχυρωμένο στρατόπεδο όπου είχαν καταφύγει οι Πέρσες και μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες κατάφεραν να το καταλάβουν. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι με την πτώση του στρατοπέδου οι Έλληνες διέπραξαν τέτοια σφαγή ώστε αν εξαιρεθούν οι 40.000 του Αρτάβαζου από τις 260.000 του περσικού στρατού απέμειναν μόνο 3.000 άνδρες αριθμός μάλλον υπερβολικός. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι έπεσαν 1360 Έλληνες. Οι νεκροί κηδεύτηκαν κοντά στις πύλες των Πλαταιών σε χωριστούς τάφους κάθε πόλης, μόνο οι Λακεδαιμόνιοι έφτιαξαν 3 ξεχωριστούς τάφους έναν για όσους διέπρεψαν στην μάχη έναν για τους υπόλοιπους Σπαρτιάτες και έναν για τους είλωτες. 
 
Μετά την καταστροφή του περσικού στρατού οι Έλληνες στράφηκαν στην τιμωρία των Θηβαίων που είχαν βοηθήσει τους βαρβάρους. Απαίτησαν την παράδοση την Θηβαίων αρχηγών που μήδισαν Τιμηγενίδη και Ατταγίνη, οι Θηβαίοι όμως αρνήθηκαν και έτσι άρχισε η πολιορκία .Οι Θηβαίοι πρότειναν στον Παυσανία να του δώσουν χρήματα εκείνος όμως αρνήθηκε. Τότε οι Θηβαίοι αναγκάστηκαν να παραδώσουν τους άντρες όμως αντί του Ατταγίνη που είχε διαφύγει πρότειναν να παραδώσουν την οικογένεια του κάτι που δεν έγινε δεκτό από τον Παυσανία λέγοντας πως δεν είναι σωστό να πληρώσουν τα παιδιά επειδή μήδισε ο πατέρας. Αρκέστηκε στον Τημενίδη και μερικούς άλλους τους οποίους οδήγησε στην Κόρινθο και τους θανάτωσε χωρίς δίκη φοβούμενος ότι ο πλούσιος Θηβαίος θα εξαγόραζε τους δικαστές. 
 
Αμομφάρετος - Αρχηγός του σώματος των Σπαρτιατών που έμεινε στις Πλαταιές για να φρουρεί την περιοχή επειδή θεώρησε ντροπιαστικό για ένα Σπαρτιάτη να υποχωρεί. Ο Ηρόδοτος κατέγραψε τον διάλογο μεταξύ του Παυσανία και του Αμομφάρετου – ο τελευταίος υποχώρησε όταν συνειδητοποίησε ότι οι υπόλοιποι Σπαρτιάτες τον άφησαν πίσω. 
Αριστόδημος της Σπάρτης- ήταν ο μόνος Σπαρτιάτης που επέζησε μετά τη μάχη των Θερμοπυλών. Ο Λεωνίδας τον έστειλε με τον Εύρυτο πίσω στη Σπάρτη, λόγω προβλημάτων υγείας. Ωστόσο, ο Εύρυτος έμεινε πίσω στις Θερμοπύλες, καθώς ζήτησε να οδηγηθεί από ένα είλωτα στη μάχη. Ο Αριστόδημος θεωρήθηκε δειλός από τους Σπαρτιάτες, αλλά στη μάχη των Πλαταιών σκότωσε πολλούς Πέρσες. Παρ’ ολ’ αυτά, δεν τιμήθηκε καθώς δεν τήρησε στη σπαρτιατική πειθαρχία στις Θερμοπύλες.
 
Καλλικράτης- Ο κάλλιστος (καλύτερος ή πιο όμορφος) στο ελληνικό στρατόπεδο. Όμως όταν ξεκίνησε η μάχη δέχτηκε ένα βέλος και έπεσε – όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, ο Καλλικράτης δήλωσε ότι δεν ήταν λυπημένος που έπεφτε για την πατρίδα, αλλά επειδή δεν πρόλαβε να πολεμήσει και να κάνει κάτι το αξιόλογο. 

O ορισμός του ηλίθιου ιδιώτη

Οταν κάποιος ρώτησε τον Βασιλιά της Σπάρτης Δημάρατο, γιατί οι Σπαρτιάτες θεωρούν άτιμους αυτούς που πετούν την ασπίδα τους και όχι αυτούς που πετούν τις περικεφαλαίες και τους θώρακες, αυτός απάντησε:
 
"Γιατί τις περικεφαλαίες και τους θώρακες τους φορούν για δική τους προστασία, ενώ την ασπίδα την κρατούν για να υπερασπίσουν την από κοινού παράταξη."
 
Πλούταρχος (Αποφθέγματα Λακωνικά, 220 Α)
 
Η λέξη "idiot" που στα αγγλικά σημαίνει "ηλίθιος", χαρακτηρίζει όπως και στην Ελληνική τα άτομα χαμηλού νοητικού επιπέδου και προέρχεται από την Ελληνική λέξη Ιδιώτης.
 
Η λέξη "ιδιώτης" προέρχεται από τη λέξη "ίδιος" που σήμαινε στην αρχαιότητα ότι και σήμερα. Στα λατινικά μεταφέρθηκε ως "idiota" και αρχικά σήμαινε "μέσος άνθρωπος" ενώ αργότερα "αμόρφωτος, απαίδευτος άνθρωπος". Την ίδια σημασία (του αμόρφωτου ανθρώπου) είχε η λέξη αρχικά και στην Αγγλική γλώσσα, ενώ σήμερα σημαίνει απλώς ηλίθιος, δηλαδή άτομο πολύ χαμηλού νοητικού επιπέδου ενώ η ηλιθιότητα (idiocy) χαρακτηρίζει το προσόν του ηλίθιου δηλαδή τη μεγάλη βλακεία.
 
Ο Αριστοτέλης στα πολιτικά του χρησιμοποίησε τoν όρο "ιδιωτικός" για να περιγράψει τις προσωπικές υποθέσεις των πολιτών σε αντιδιαστολή με τον όρο "πολιτικός" που χρησιμοποίησε για να περιγράψει τις δημόσιες υποθέσεις (του δήμου, αυτό που ονομάζουμε σήμερα "τα κοινά").
 
Στην αρχαία Αθήνα σημαντικότερη αποστολή της πολιτείας ήταν η μετατροπή των ιδιωτών (των εγωκεντρικών ατόμων που ασχολούνταν με τις προσωπικές τους υποθέσεις) σε πολίτες (σε άτομα που ασχολούνται και συμμετέχουν στα κοινά). Θεωρούσαν ότι η ιδιότητα του ιδιώτη είναι μια φυσική ιδιότητα την οποία διαθέτουν όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους, ενώ η ιδιότητα του πολίτη είναι επίκτητο χαρακτηριστικό που διαμορφώνεται μέσω της παιδείας που παρέχει η πολιτεία. Συνεπώς το άτομο που παρέμενε "ιδιώτης"  ήταν άτομο απαίδευτο και αμόρφωτο, αφού δεν είχε εκπαιδευτεί επαρκώς στην ενασχόληση με τα κοινά.
 
Σήμερα, το έργο της μετατροπής των "ιδιωτών" σε "πολίτες" μάλλον δε θεωρείται τόσο σημαντικό όσο στην αρχαιότητα. Στα σχολεία τα παιδιά μας, διδάσκονται οποιαδήποτε άλλη ανοησία, εκτός από το πως να γίνουν σωστοί και ωφέλιμοι για την κοινωνία πολίτες. Στα σχολικά προγράμματα, έχουν ενταχθεί μαθήματα όπως η  "οικιακή οικονομία" που μαθαίνει στα παιδιά πως να τακτοποιούν τα του οίκου τους (τα ιδιωτικά τους θέματα), και έχουν εξαιρεθεί μαθήματα όπως η "πολιτική οικονομία", ή η "πολιτική αγωγή" ή οποιοδήποτε άλλο μάθημα θα μετέτρεπε τους μαθητές σε ενεργούς πολίτες. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σε καμία τάξη της δωδεκαετούς εκπαίδευσης των παιδιών μας δε διδάσκονται έργα των αρχαίων μας φιλοσόφων. Μια απλή ανάγνωση και ένας μικρός σχολιασμός των πολιτικών του Αριστοτέλη, θα ανέβαζε το επίπεδο πολιτικής μας παιδείας κατακόρυφα σε σχέση με το σημερινό. Αντί αυτού, η νεολαία μας εκπαιδεύεται πολιτικά ψηφίζοντας για την εκλογή του δεκαπενταμελούς συμβουλίου της τάξης και του σχολείου με διαδικασίες παρόμοιες με αυτές των εκλογών, ενώ μετά τις εκλογές, κανείς δεν ασχολείται με τα "κοινά" της τάξης ή του σχολείου, παρά μόνο αν δημιουργηθεί πρόβλημα στην ομαλή διοργάνωση της πενθήμερης εκδρομής.
 
Η κατάσταση αυτή, έχει σαν αποτέλεσμα την παραγωγή "απαίδευτων" πολιτών, που φροντίζουν μόνο το ιδιωτικό τους συμφέρον, των οποίων η συμμετοχή στα κοινά περιορίζεται στην άσκηση του δικαιώματος ψήφου και οι οποίοι ακόμα και όταν ψηφίζουν, το κάνουν με γνώμονα το ιδιωτικό τους συμφέρον και όχι το κοινό.  Και φυσικά, τέτοιοι πολίτες αδυνατούν να αντιληφθούν ότι το ωφέλιμο για την κοινωνία είναι ωφέλιμο και για τους ίδιους (αφού κι αυτοί οι ίδιοι είναι μέλη της κοινωνίας), αδυνατούν να δούν την προσωπική και οικογενειακή ευημερία τους στα πλαίσια μιας ευημερούσας κοινωνίας και επιδίδονται σε αυτό που η φύση τους προστάζει, το άνευ όρων κυνήγι επιβίωσης και επιβολής εξουσίας όπου όλα επιτρέπονται.
 
Η συμπεριφορά αυτή, όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης, ταιριάζει σε ζώα μάλλον παρά σε ανθρώπους.
 
Στη ζούγκλα, ο φοροφυγάς και ο κλέφτης γίνονται "μάγκες" με βίλες και ακριβά αυτοκίνητα, ενώ τα υπόλοιπα "κορόιδα" που δεν έχουν τα "κότσια" να κάνουν "μαγκιές", αλλά τόσα χρόνια πλήρωναν φόρους και εισφορές τώρα χάνουν το σπίτι και την περιουσία τους.
 
Η κοινωνία διαλύεται και κανείς δεν επαναστατεί.  Οχι τουλάχιστον μέχρι ο δικαστικός επιμελητής να χτυπήσει τη "δική μας" πόρτα για να  κατασχέσει το "δικό μας" σπίτι. Μέχρι τότε, μπορούμε να ελπίζουμε. Οτι η συμφορά δε θα χτυπήσει το δικό μας σπίτι. Οτι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Από μόνα τους. Η ότι κάποιος άλλος θα τα φτιάξει για εμάς. Ελπίζουμε ότι "εμείς" θα επιβιώσουμε, ακόμα κι αν χρειαστεί να πεθάνουν όλοι οι υπόλοιποι. Γιατί "εμείς" έχουμε καλό κράνος και θώρακα που αντέχουν στα χτυπήματα. Και μόνον αν δεν έρθουν έτσι τα πράγματα θα επαναστατήσουμε. Και τότε, θα επαναστατήσουμε για την "εργατική τάξη", για τα "ταξικά μας αδέρφια" και για οτιδήποτε άλλο εκτός από την διάλυση της κοινωνίας μας.
 
Και αυτό, γιατί όλοι μας πετάξαμε τις ασπίδες, φορέσαμε τις περικεφαλαίες και τους θώρακες, κρυφτήκαμε στα σκοτεινά και κανείς μας δε σκέφτεται ότι αν παραταχθούμε ενωμένοι σε φάλαγγα και πολεμήσουμε τον κοινό εχθρό όλοι μαζί, μπορούμε να νικήσουμε.
Κι όλα αυτά επειδή είμαστε ηλίθιοι ιδιώτες.