ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτών (11-15)

[11] Ἔστι τοίνυν τοιοῦτός τις λόγος παρὰ τῶν ἀντιλεγόντων, ὡς κομίσασθαι τὸν Ὠρωπὸν ἡμᾶς ἐγχειρεῖν δεῖ, εἰ δὲ τοὺς βοηθήσαντας ἂν ἡμῖν νῦν ἐπ᾽ αὐτὸν ἐχθροὺς κτησόμεθα, οὐχ ἕξομεν συμμάχους. ἐγὼ δὲ τὸ μὲν κομίσασθαι Ὠρωπὸν πειρᾶσθαι δεῖν φημι καὶ αὐτός· τὸ δ᾽ ἐχθροὺς ἡμῖν Λακεδαιμονίους ἔσεσθαι νῦν, ἐὰν ποιώμεθα συμμάχους Ἀρκάδων τοὺς βουλομένους ἡμῖν εἶναι φίλους, μόνοις οὐδ᾽ εἰπεῖν ἐξεῖναι νομίζω τοῖς πείσασιν ὑμᾶς, ὅτ᾽ ἐκινδύνευον Λακεδαιμόνιοι, βοηθεῖν.

[12] οὐ γὰρ ταῦτα λέγοντες ἔπεισαν ὑμᾶς, πάντων Πελοποννησίων ἐλθόντων ὡς ὑμᾶς καὶ μεθ᾽ ὑμῶν ἀξιούντων ἐπὶ τοὺς Λακεδαιμονίους ἰέναι, τοὺς μὲν μὴ προσδέξασθαι (καὶ διὰ τοῦθ᾽, ὅπερ ἦν ὑπόλοιπον αὐτοῖς, ἐπὶ Θηβαίους ἦλθον), ὑπὲρ δὲ τῆς Λακεδαιμονίων σωτηρίας καὶ χρήματ᾽ εἰσφέρειν καὶ τοῖς σώμασι κινδυνεύειν· οὐδ᾽ ἂν ὑμεῖς ἠθελήσατε δήπου σῴζειν αὐτούς, εἰ τοῦτο προὔλεγον ὑμῖν, ὅτι σωθέντες, ἐὰν μὴ ποιεῖν ὅ τι βούλονται πάλιν αὐτοὺς ἐᾶτε καὶ ἀδικεῖν, οὐδεμίαν ὑμῖν χάριν ἕξουσι τῆς σωτηρίας.

[13] καὶ μὴν εἰ σφόδρ᾽ ἐναντίον ἐστὶ τοῖς Λακεδαιμονίων ἐπιχειρήμασιν τὸ τοὺς Ἀρκάδας ἡμᾶς συμμάχους ποιήσασθαι, προσήκει δήπου πλείω χάριν αὐτοὺς ἔχειν ὧν ἐσώθησαν ὑφ᾽ ἡμῶν εἰς τοὺς ἐσχάτους ἐλθόντες κινδύνους ἢ ὧν ἀδικεῖν κωλύονται νῦν ὀργίζεσθαι. ὥστε πῶς οὐ βοηθήσουσιν ἡμῖν ἐπ᾽ Ὠρωπόν, ἢ κάκιστοι πάντων ἀνθρώπων δόξουσιν εἶναι; μὰ τοὺς θεοὺς ἔγωγ᾽ οὐχ ὁρῶ.

[14] Θαυμάζω τοίνυν καὶ τῶν λεγόντων τοῦτον τὸν λόγον, ὡς εἰ συμμάχους ποιησόμεθ᾽ Ἀρκάδας καὶ ταῦτα πράξομεν, μεταβάλλεσθαι δόξει καὶ οὐδὲν ἔχειν πιστὸν ἡ πόλις. ἐμοὶ μὲν γὰρ δοκεῖ τοὐναντίον, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι. διὰ τί; ὅτι τῶν πάντων οὐδέν᾽ ἂν ἀντειπεῖν οἴομαι ὡς οὐ καὶ Λακεδαιμονίους καὶ πρότερον Θηβαίους καὶ τὸ τελευταῖον Εὐβοέας ἔσωσεν ἡ πόλις, καὶ μετὰ ταῦτα συμμάχους ἐποιήσατο, ἕν τι καὶ ταὔτ᾽ ἀεὶ βουλομένη πράττειν.

[15] ἔστι δὲ τοῦτο τί; τοὺς ἀδικουμένους σῴζειν. εἰ τοίνυν ταῦθ᾽ οὕτως ἔχει, οὐκέτ᾽ ἂν ἡμεῖς εἴημεν οἱ μεταβαλλόμενοι, ἀλλ᾽ οἱ μὴ ᾽θέλοντες τοῖς δικαίοις ἐμμένειν, καὶ φανήσεται τὰ πράγματ᾽ ἀεὶ διὰ τοὺς πλεονεκτεῖν βουλομένους μεταβαλλόμενα, οὐχ ἡ πόλις ἡμῶν.

***
[11] Οι αντίπαλοί μου υποστηρίζουν τώρα ότι πρέπει να επιχειρήσουμε να ανακτήσουμε τον Ωρωπό· αλλά αν κάνουμε τώρα εχθρούς αυτούς που θα μας βοηθήσουν σε αυτό το εγχείρημα, δεν θα έχουμε συμμάχους. Και εγώ προσωπικά φρονώ ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να πάρουμε πίσω τον Ωρωπό· αλλά ότι οι Λακεδαιμόνιοι θα γίνουν τώρα εχθροί μας, αν κάνουμε συμμάχους όσους από τους Αρκάδες επιθυμούν να γίνουν φίλοι μας, νομίζω πως οι μόνοι που δεν έχουν καν δικαίωμα να το πουν είναι αυτοί που σας έπεισαν να βοηθήσετε τους Λακεδαιμονίους, όταν κινδύνευαν.

[12] Γιατί, όταν όλοι οι Πελοποννήσιοι ήρθαν σε σας και αξίωναν να βαδίσουν μαζί με σας εναντίον των Λακεδαιμονίων, δεν σας έπεισαν με τέτοια επιχειρήματα οι άνδρες αυτοί να αρνηθείτε (και γι᾽ αυτό στράφηκαν προς τους Θηβαίους, το μόνο που τους απέμενε)· αντίθετα, σας έπεισαν και να συνεισφέρετε χρήματα και να διακινδυνεύσετε τη ζωή σας για τη σωτηρία των Λακεδαιμονίων. Ασφαλώς, δεν θα δείχνατε προθυμία να τους σώσετε, αν εκ των προτέρων σας έλεγαν ότι, αν σώζονταν, δεν θα σας χρωστούσαν καμιά ευγνωμοσύνη για τη σωτηρία τους, αν δεν τους αφήνατε να κάνουν ξανά ό,τι θέλουν και να διαπράττουν αδικίες.

[13] Επίσης, ακόμη και αν η συμμαχία μας με τους Αρκάδες αποτελεί σοβαρό εμπόδιο στα σχέδια των Λακεδαιμονίων, οφείλουν να είναι, κατά τη γνώμη μου, περισσότερο ευγνώμονες για ό,τι κάναμε για τη σωτηρία τους, όταν διέτρεξαν τον σοβαρότερο κίνδυνο, παρά να οργίζονται τώρα για όσες αδικίες εμποδίζονται να κάνουν. Συνεπώς, πώς είναι δυνατόν να μην μας βοηθήσουν στην προσπάθειά μας να ανακτήσουμε τον Ωρωπό, αφού στην αντίθετη περίπτωση θα αποδειχτούν ότι είναι οι χειρότεροι των ανθρώπων; Μα τους θεούς, εγώ τουλάχιστον δεν βλέπω τον τρόπο.

[14] Εκπλήσσομαι λοιπόν και με όσους προβάλλουν το επιχείρημα ότι τάχα, αν συμμαχήσουμε με τους Αρκάδες και υιοθετήσουμε αυτήν την πολιτική, θα φανεί πως η πόλη μας αλλάζει πολιτική και είναι τελείως αναξιόπιστη. Εγώ όμως, Αθηναίοι, έχω τη γνώμη ότι συμβαίνει το αντίθετο. Γιατί; Διότι πιστεύω ότι κανένας στον κόσμο δεν θα αρνιόταν ότι η πόλη μας έσωσε τους Λακεδαιμονίους και πιο πριν τους Θηβαίους και πρόσφατα τους Ευβοείς και ότι κατόπιν συμμάχησε με αυτούς, επειδή ο στόχος της ήταν πάντοτε ένας και ο αυτός.

[15] Ποιός είναι αυτός; Να σώζει όσους αδικούνται. Αν λοιπόν έτσι έχουν τα πράγματα, δεν είμαστε εμείς αυτοί που αλλάζουμε, αλλά όσοι αρνούνται να μένουν πιστοί στις αρχές του δικαίου· και θα αποδειχτεί ότι η κατάσταση μεταβάλλεται εξαιτίας πάντοτε της πολιτικής αυτών που θέλουν να επωφελούνται από την αλλαγή, η πόλη μας όμως δεν αλλάζει.

Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

 Ὅσῳ γάρ αὐτίτης καί μονώτις εἰμί,

            φιλομυθότερος γέγονα[1].

 

Όσο πιο απομονωμένος είμαι, όσο πιο μόνος με τον εαυτό μου,

τόσο πιο φλύαρος γίνομαι.

Αριστοτέλης 

            Εξόριστος στη Χαλκίδα, απομονωμένος από τους «συμφιλοσοφούντας» αλλά νιώθοντας το ασίγαστο πάθος του ερευνητή-πανεπιστήμονα, ο Αριστοτέλης σε επιστολή που αποστέλλει στον πιστό του φίλο Αντίπατρο περιγράφει την ψυχολογία στην οποία έχει περιέλθει. 

«Τόσο πιο φλύαρος γίνομαι μέσα στην απομόνωσή μου». Χωρίς παραδοξολογίες, χωρίς φληναφήματα και μωρολογίες το έργο του Αριστοτέλη είναι «φλύαρο». Είναι φλύαρα  ευφυές μα ικανό να φωτίσει το έρεβος των επερχόμενων αιώνων, παραμένοντας ταυτόχρονα ακμαίο και συνακόλουθο της διανοίας που το παρήγαγε.   Η Γνώση η ίδια, η γνώση για τη γνώση, αυτή που μας δίνει ο στοχασμός πάνω στην πλατιά πραγματικότητα στο κέντρο της οποίας παραμένει το ανθρώπινο λογικό, για το Σταγειρίτη φιλόσοφο αποτελεί τη βάση και το τεκμήριο της φιλοσοφικής σκέψης.

Με το γκρέμισμα του αρχαίου κόσμου, «το πνεύμα έχασε το αντρίκιο του σφρίγος, το λογικό χαλάρωσε και βυθίστηκε μέσα στη θολούρα του συναισθηματισμού και της φαντασίας»[2]. Κεντρική θέση στη διανόηση παίρνει η ενασχόληση με το Θεό και γύρω σ΄ αυτόν σαν γύρω στον ήλιο, γυρίζει η σκέψη κι όλη η πράξη. Η ανώτατη επιστήμη, που την υπηρετούν όλες οι άλλες επιστήμες είναι η επιστήμη του Θεού. Η θεολογία και οι αποδείξεις για την ύπαρξή του είναι η ευγενικότερη ασχολία. Η θρησκεία ορίζει το τι πρέπει να πιστεύει και τι πρέπει να πράττει ο άνθρωπος. Στη φιλοσοφία απομένει το πολύ, κάποια θεωρητική εργασία, δηλαδή να στηρίξει το λόγο με την πίστη. Έτσι η φιλοσοφία του μεσαίωνα διαδραμάτισε ρόλο υπηρετικό έναντι της θεολογίας (ancilla theologiae), έχοντας δάσκαλο και οδηγό τον Αριστοτέλη με τη Λογική και τη Μεταφυσική του. 

Πρόσμιξη αριστοτελισμού και Αραβικής σκέψης 

Η διδασκαλία του Αριστοτέλη βρήκε, ωστόσο, θερμούς υποστηρικτές από Άραβες επιστήμονες και φιλοσόφους. Ο Αβικέννας (980-1037), του οποίου η φήμη βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην αριστοτελική φιλοσοφία και ιατρική εισήγαγε τη γνωσιοθεωρία όπου η λογική γνώση έχει γι΄ αυτόν εμβέλεια φυσική και μεταφυσική. «Η λογική του όπως και του Αριστοτέλη, θεμελιώνεται πάνω στη βασική διάκριση του αρχικού αντικειμένου της νοήσεως που είναι η υπαρκτή και συγκεκριμένη υποκειμενική οντότητα, και του δεύτερου αντικειμένου της νοήσεως που είναι αυτή η ίδια η γνώση της πραγματικότητας»[3].

Ο ευνοούμενος της βασιλικής αυλής Άραβας της Ισπανίας Αβερρόης (1126-1198)-Σχολιαστής του Αριστοτέλη στη λατινική Δύση- ενστερνίζεται τον Αριστοτελισμό σε βαθμό που θεωρούσε τον Αριστοτέλη πρακτικά Θεό. Δέχεται ότι όλος ο κόσμος δημιουργήθηκε εξαρχής από το Θεό και ότι η δημιουργία είναι συνεχής και αιώνια. Συμπορεύεται δε με την άποψή του Αριστοτέλη, ότι στην ανθρώπινη ψυχή ενυπάρχουν δυο νοητικές δυνάμεις: ο εν δυνάμει νους και ο ποιητικός. Ο μεν πρώτος σκέπτεται, ο δε δεύτερος καθιστά νοητά τα πράγματα. Σύμφωνα με τον Αβερρόη, ο ποιητικός νους είναι αθάνατος, αλλά είναι εκτός και υπεράνω του ατόμου, το οποίο είναι θνητό. Σε ότι αφορά μάλιστα τα περί μελλούσης ζωής ο Αβερροϊσμός τα θεωρεί επικίνδυνα αποκυήματα της φαντασίας, προτείνοντας την αρετή ως μέσο απόκτησης της ευτυχίας. Οι μεσαιωνικοί αντίπαλοι του Αβερρόη του απέδωσαν την περίφημη θεωρία της «διπλής αλήθειας κατά την οποία δύο «αλληλοαποκλειόμενες διδασκαλίες μπορούν να αληθεύουν ταυτόχρονα, η μια για το Λόγο και τη φιλοσοφία, η άλλη για την πίστη και τη θρησκεία»[4]. Οπωσδήποτε αυτό παραποιεί κατάφορα την οξυδερκή διάκριση των διαφόρων επιπέδων της γνώσης. 

Ο Αβερροϊσμός καταπολεμήθηκε σφοδρότατα καθ΄ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα από τους χριστιανούς θεολόγους ως συνώνυμη έννοια με την αθεΐα. 

Χριστιανική Ευρώπη και Αριστοτέλης 

Η πρόσληψη του Αριστοτελισμού ωστόσο και η αφομοίωσή του στη Χριστιανική Ευρώπη θα καταστεί σαφής στη διάρκεια του 13^ου αιώνα με το έργο του Θωμά Ακινάτη το οποίο και αποτέλεσε την κορυφαία έκφραση της προσπάθειας συγκερασμού Λόγου και πίστης. με το έργο του Σίζερ και άλλων, με το οποίο ο Λόγος αναβαθμίζεται σε βαθμό που να προκαλέσει αντίδραση με αποκορύφωμα την κρίση του 1277 και μέσω της αντιπαράθεσης με τον αριστοτελισμό που εξέφρασε ο Μποναβεντούρα η φιλοσοφία του οποίου απηχούσε νεοαυγουστινιακές θέσεις.

 

Ο Μποναβεντούρα και το σύστημά του 

            Ο Μποναβεντούρα (1221-1274) στηρίζει το σύστημά του στις βασικές ιδέες του Αυγουστίνου, ενώ κομβικά σημεία του ήταν η δημιουργία εκ του μηδενός, ο παραδειγματισμός, η σχέση μίμησης όλων των όντων προς το Θεό και η Θεία Φώτιση. Ο Μποναβεντούρα χρησιμοποιεί αριστοτελικούς όρους αλλά δεν ακολουθεί το πνεύμα του Σταγειρίτη. 

Ο Θωμάς Ακινάτης πίστευε ότι η νόηση σχηματίζει ότι κατανοεί, από αισθητηριακά δεδομένα και δημιουργεί πρώτες αρχές, οι οποίες γίνονται στη συνέχεια εργαλεία που δημιουργούν ολόκληρο το οικοδόμημα. Ο Μποναβεντούρα από την άλλη, πίστευε ότι η νόηση βρίσκει στον ίδιο τον εαυτό της ότι κατανοεί, και ότι κατανοεί δεν έχει σχηματισθεί από τα αισθητηριακά δεδομένα αλλά έχει ληφθεί από τον ΈΝΑ. 

Στο έργο του «Ξαναζητώντας τις τέχνες στη Θεολογία» «De reductione artium ad theologiam» αναφέρεται σε μια «εξάπλωση του φωτός το οποίο παρέχεται από την Αγία Γραφή, από τις αισθήσεις, από τις μηχανικές γνώσεις, από την ορθολογική φιλοσοφία, από τη φυσική και ηθική φιλοσοφία». Αυτοί οι έξι φωτισμοί αντιστοιχούν στις 6 μέρες της Γένεσης…και όπως όλα τα δημιουργήματα έχουν την πηγή τους σε ένα φως [το φως της πρώτης μέρας της Δημιουργίας], έτσι και όλοι αυτοί οι κλάδοι της γνώσης είναι χειροτονημένοι για τη γνώση της Αγίας Γραφής. Περιέχονται σε αυτήν, τελειοποιούνται απ΄ αυτήν και μέσω αυτής χειροτονούνται για την αιώνια φώτιση. Στο έργο αυτό σε αντίθεση με τους σχολιαστικούς, θεωρεί την Αγία Γραφή ως το ύψιστο φως, από το οποίο πηγάζει κάθε γνώση. Το φως αυτό φωτίζει το λογικό και κινεί την αγάπη, ενώ η αποκτηθείσα γνώση υπηρετεί όλες τις πνευματικές δυνάμεις. Κάθε άλλο φως, εξωτερικό, το οποίο προκύπτει από τη δημιουργία και το φως της ανθρώπινης γνώσης και αντίληψης, γεννά μια δεξιότητα και γνώσεις, αλλά δεν φθάνει τον ύψιστο σκοπό, ο οποίος επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την αποκάλυψη. Γι΄ αυτόν το λόγο η θεολογία ως επιστήμη της αποκάλυψης στηρίζεται σε άλλες επιστήμες αλλά καταλαμβάνει την ανώτατη βαθμίδα καθώς είναι η μόνη η οποία φέρνει σε αυτήν τον αυτοσκοπό. 

Στο έργο του «Initerium metis in Deum» εκθέτει την οδό της ανυψώσεως της ψυχής προς τον Θεό. Κατά το συγγραφέα 3 οδοί χρησιμεύουν προς επίτευξη του υψίστου καλού και της μακαριότητας. Ο άνθρωπος, ορμώμενος από τη θεωρία του ορατού κόσμου «ως θείον κάτοπρον» διεισδύει στο εσωτερικό αυτού για να ανυψωθεί τελικά στο απόλυτο. 

Στο έργο του «Centiloquim» περιλαμβάνονται οι θεμελιώδεις αρχές της ηθικής. Ο ίδιος διακρίνει τριών ειδών ηθικής: 1) την ηθική του κοινού ανθρώπου ο οποίος ρυθμίζει τις πράξεις του σύμφωνα με τους νόμους, 2) την ηθική του αληθινού χριστιανού ο οποίος ακολουθεί το ευαγγελικό πρόσταγμα και 3) την ηθική των ασκητών. 

Μάλιστα τις απόψεις περί ηθικής αναπτύσσει και στο έργο «Soliloquim» το οποίο περιέχει διάλογο του ανθρώπου με την ίδια του την ψυχή. Σ΄ αυτό το έργο αποδεικνύει πως «η ψυχή πρέπει κλιμακηδόν να ανέλθει στην απόλαυση της ουράνιας χαράς».[5] 

Ο Μποναβεντούρα συνέβαλε αποφασιστικά στην πολύχρονη προεργασία της κρίσης του 1277 από την πλευρά της επίσημης εκκλησίας. 

Θωμάς Ακινάτης: η δεσπόζουσα μορφή στη μεσαιωνική θεολογία

 

            Αναντίρρητα ο Θωμάς Ακινάτης (1225-1274), ο μελλοντικός «αγγελικός διδάσκαλος» δεσπόζει στη μεσαιωνική θεολογία χωρίς να είναι ο τελευταίος εκπρόσωπός της. Όπως όλοι οι μεσαιωνικοί στοχαστές έτσι και ο Θωμάς Ακινάτης έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη σχέση του λόγου με τη φύση. Ο Άγιος Θωμάς αποδίδει αξία στο λόγο με ένα δικό του τρόπο και μάλιστα στο βαθμό που αυτός δεν είναι δυνατόν να αναιρεθεί και να χάσει την αυτονομία του. Τέτοιες αναιρέσεις και παρόμοιες διδασκαλίες ο ίδιος δεν τις επιτρέπει. «Πάσχιζε να γίνει η θεολογία επιστήμη, περιορίζοντας το πεδίο εφαρμογής του λόγου χάριν του πεδίου της πίστης»[6]. 

Στηρίχθηκε στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, την οποία τροποποίησε στα μέτρα της καθολικής εκκλησίας όπου απ΄ αυτήν πέταξε κάθε ζωντανό της στοιχείο. Ο Θωμισμός, το φιλοσοφικό σύστημα του Θωμά Ακινάτη, στηρίζεται στη θεωρία βάση της οποίας, υποστηρίζεται ο μετριοπαθής σχολαστικιστικός ρεαλισμός, όπου «οι έννοιες των πραγμάτων προϋπάρχουν των ιδιαίτερων αντικειμένων»[7]. Θεωρία βέβαια, που είναι εχθρικά αντίθετη σε κάθε επιστημονική και υλιστική σκέψη. Σε κάθε περίπτωση όμως, η καθολική εκκλησία τον τιμά θεωρώντας τη διδασκαλία του «σαν την καθαρότερη εκδήλωση της φιλοσοφίας».[8] 

Ο Θωμάς Ακινάτης έστρεψε τους θεολόγους της Δύσης στη μελέτη των έργων του Αριστοτέλη, προκειμένου να αντιληφθούν τον τρόπο αλλά και να μάθουν να χρησιμοποιούν τις αυστηρές επιστημονικές μεθόδους που απορρέουν από τη μελέτη του φυσικού κόσμου. Πίστευε ότι ο άνθρωπος μέσα από την προσεκτική παρατήρηση έφθανε στη βέβαιη γνώση. 

Για το Θωμά Ακινάτη «οι ανθρώπινες αισθήσεις και η ανθρώπινη γνώση δίνουν τη σωστή εικόνα του κόσμου και συνεπώς τίθεται το δίλημμα της διπλής αλήθειας»[9]. Ο Ακινάτης δεν υιοθετεί την άποψη των Λατίνων Αβερροϊστών για τη διπλή αλήθεια. 

Σίγηρας της Βραβάντης

 

Κρίση του 1277

 

Κορυφαίος εκπρόσωπος της σχολής του ριζοσπαστισμού ή ετερόδοξου Αριστοτελισμού που εμφανίστηκε στο Παρίσι όταν οι λατινικές μεταφράσεις ελληνικών και αραβικών φιλοσοφικών έργων προσέφεραν νέο γνωστικό υλικό για διερεύνηση, υπήρξε ο Σίγηρας της Βραβάντης (1240-1284). Μαζί με το Βοήθιο της Δανίας εξέφρασαν τον «κοσμικό αριστοτελισμό». Αντίθετος με τον Αλβέρτο το Μέγα και το Θωμά Ακινάτη που προσπάθησαν να εναρμονίσουν τον αριστοτελισμό με το χριστιανισμό, ο ίδιος προσπάθησε να μελετήσει τον αριστοτελισμό. 

Με αφετηρία το έτος 1260, ο Σίγηρας και μερικοί καθηγητές του Πανεπιστημίου του Παρισιού, εγκαινίασαν νέα σειρά μαθημάτων καθαρού ορθολογισμού ερμηνεύοντας τα έργα του Αριστοτέλη χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την καθιερωμένη εκκλησιαστική διδασκαλία η οποία είχε αναμείξει τον ορθόδοξο Αριστοτελισμό με την χριστιανική πίστη. Αποφασισμένοι να παραμείνουν ανυποχώρητοι τόσο στη χριστιανική πίστη τους όσο και στην αφοσίωση προς τον Αριστοτέλη, η θέση τους γίνεται δύσκολη από τη στιγμή που ο Αριστοτέλης έρχεται σε αντίθεση με τη Βίβλο. Οι αντίπαλο[ τους κατηγορούν ότι υπεκφεύγουν υψώνοντας έναν τοίχο ανάμεσα στη θρησκεία και στη φιλοσοφία (θεωρία της διπλής αλήθειας). Μέσα στον ακραίο αριστοτελισμό του Σίγηρα δύο κυρίως ήταν οι θέσεις που προκαλούσαν τους θεολόγους: «από τη μια μεριά η πίστη στην αιωνιότητα του κόσμου με το πόρισμά της για την αιώνια επιστροφή και από την άλλη μεριά η διδασκαλία της μοναδικότητας του ποιητικού νου για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος»[10]. Αυτή η ιδέα κυρίως φάνηκε επικίνδυνη για την προσωπική αθανασία της ψυχής, και ενάντια σε αυτή ο Θωμάς συνέγραψε το πονημάτιο «De unitate intellectus contra averroistas». 

Στο έργο «Πραγματεία περί της Μούσας Ψυχής» ο Σίγηρας της Βραβάντης, πραγματεύεται τη βασική άποψη σύμφωνα με την οποία η νοούσα ψυχή είναι μόνο μια για το ανθρώπινο είδος και κατά συνέπεια μια είναι και η βούληση. Μολονότι αυτή η ψυχή είναι αιώνια, οι άνθρωποι δεν είναι αθάνατοι. Η άποψη αυτή, αν και δεν διατυπώθηκε με σαφήνεια, καταμαρτυρεί την περιφρόνηση του Σίγηρα προς τον εκκλησιαστικό δογματισμό καθώς και την εμμονή του στη διατήρηση της αυτονομίας της φιλοσοφίας ως αυτάρκους επιστημονικού κλάδου.[11] 

Ο επίσκοπος του Παρισιού  Εtienne Tempier καταδίκασε δυο φορές (1270 και 1277) τον παρισινό αβερροϊσμό. Στην πρώτη καταδίκη, καταδίκασε δεκατρείς φιλοσοφικές προτάσεις τις οποίες δίδασκε ο Σίγηρας και οι υπόλοιποι ακραιφνείς αριστοτελικοί. Η απειλή παρουσιαζόταν ευρύτερη και σοβαρότερη το 1277 καθώς είχε γίνει «φανερό ότι η προηγούμενη καταδίκη δεν είχε εξαλείψει τον ακραίο Αριστοτελισμό και οι συντηρητικοί μέσα στη σχολή της θεολογίας αποφάσισαν να κινηθούν πιο δυναμικά για να αντιμετωπίσουν όλα όσα συνιστούσαν κατ΄ αυτούς την αυξανόμενη απειλή»[12]. 

Ο Σίγηρας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την έδρα του πηγαίνοντας στην Ιταλία, ο προσανατολισμός του όμως επέζησε και θα κάνει πάλι την εμφάνισή του τον δέκατο τέταρτο αιώνα με τον Ιωάννη Jandun και τον Μαρσίλιο της Πάδουας.[13] 

Η αιωνιότητα του σύμπαντος κόσμου και η Δημιουργία εκ του μηδενός,  ο μονοψυχισμός, η αιτιοκρατία, η άρνηση της Θείας Πρόνοιας, η άρνηση της ελεύθερης βούλησης ήταν μερικά από τα σημεία στα  οποία ο αριστοτελισμός ήρθε σε ανοιχτή σύγκρουση με τη χριστιανική διδασκαλία. Η ανάδυση τριών ιδεολογικών ρευμάτων, εκείνων δηλαδή που προσπάθησαν να συγκεράσουν το Λόγο με την Πίστη (Θωμάς Ακινάτης κ.ά), των Νεοαυγουστινιανών (Μποναβεντούρα) και των ριζοσπαστικών αριστοτελικών που επικράτησαν στο Παρίσι, είχαν ως αναμενόμενο αποτέλεσμα τη σύγκρουση, με παρεπόμενο την κρίση του 1277 με τις γνωστές καταδίκες που ακολούθησαν οι οποίες έχουν μελετηθεί και ταξινομηθεί. Από την καταδίκη προέκυψαν 219 «αφορισμοί» που γράφτηκαν υπό την πίεση των υπαρχόντων δεδομένων και αποτελεσμάτων. Οι 179 προτάσεις-αφορισμοί είναι φιλοσοφικού χαρακτήρα ενώ οι 49 έχουν θεολογική και θεοκρατική βάση και προσανατολισμό. 15-20 προτάσεις δε, προέρχονται από τη διδασκαλία του Θωμά Ακινάτη. 

Μπορούμε να γνωρίσουμε τη φύση του Θεού σύμφωνα με την πρόταση 24 για παράδειγμα «Ότι ο Θεός είναι αιώνιος στην πράξη και στην κίνηση, ακριβώς όπως είναι αιώνιος στην ύπαρξη. Διαφορετικά ο Ίδιος, θα καθοριζόταν από κάτι άλλο που θα υπήρχε πριν από Αυτόν»[14] ή επίσης να αντιληφθούμε την ικανότητα που διαθέτει ο άνθρωπος προκειμένου να γνωρίσει το Θεό π.χ. πρόταση 9 «Ότι μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό από την ουσία Του σε αυτή τη θνητή ζωή»[15]. 

Το γεγονός ότι ο κόσμος είναι αιώνιος αποτελεί άποψη προς διερεύνηση καθώς επίσης και τα θέματα της αναγκαιότητας και του τυχαίου. Άλλες προτάσεις αφορούν επίσης την ενότητα της διάνοιας η οποία οδηγεί στην άρνηση της ατομικής αιωνιότητας της ψυχής[16] ενώ άλλες προτάσσουν το δικαίωμα στην αλήθεια ανάμεσα σε θεολόγους και φιλοσόφους. 

Πολλές ήταν οι επικρίσεις ιστορικών για την καταδίκη του 1277. Ο μεσαιωνολόγος Duhem διατύπωσε την άποψη ότι οι καταδίκες αυτές ήταν πράξη γένεσης της επιστήμης των νέων χρόνων επειδή καθιέρωσαν τη δυνατότητα μελέτης μη αριστοτελικών θέσεων. O E. Grant θεωρεί ότι οι προτάσεις αυτές άλλαξαν το κλίμα στη φυσική φιλοσοφία της αμέσως επομένης περιόδου. Σύμφωνα με τον Lindberg «το άρθρο κατά της αστρολογίας που καταδίκαζε την ιδέα ότι η ιστορία θα επαναληφθεί σε 36.000 χρόνια, όταν τα πλανητικά σώματα επιστρέψουν στην αρχική τους θέση, έδωσε αφορμή στον Nicole Oresme (1320-82) να γράψει μια ολόκληρη μαθηματική πραγματεία στην οποία διερευνούσε ερωτήματα σχετικά με τη συμμετρότητα και την ασυμμετρότητα και καταδείκνυε ότι η πιθανότητα να επιστρέψουν όλα τα πλανητικά σώματα στην αρχική τους θέση σε ένα πεπερασμένο χρονικό διάστημα είναι ιδιαίτερα μικρή»[17]. 

Εν κατακλείδι

 

Οι αντιθέσεις που εκδηλώνονται στην τελευταία φάση της μεσαιωνικής φιλοσοφίας έχουν γενικότερη σημασία: καταδεικνύουν σε θεωρητικό επίπεδο τη γεμάτη αυτοπεποίθηση ενίσχυση της κοσμικής παιδείας σε σχέση με την εκκλησιαστική. Το υπόγειο ρεύμα που επί χίλια χρόνια συνόδευε το κυρίαρχο θρησκευτικό κίνημα της πνευματικής ζωής των δυτικών λαών – ανέβηκε τώρα στην επιφάνεια. Και η νίκη που κατέκτησε ύστερα από μακρά πάλη αποτελεί σ΄ αυτούς τους μεταβατικούς αιώνες ουσιαστική ένδειξη για το πέρασμα στους νεότερους χρόνους. 

Η έλευση των νεότερων χρόνων εκδηλώνεται και με τη διαμόρφωση διαφορετικού τρόπου ζωής στα διάφορα έθνη. Η εποχή των κοσμοκρατοριών έχει παρέλθει. Η Ρώμη και το Παρίσι παύουν να είναι τα κυρίαρχα κέντρα του δυτικού πολιτισμού. Ιδρύονται νέα θρησκευτικά κέντρα. Η εσωτερικότητα της πίστης, που είχε ήδη εξεγερθεί τον Μεσαίωνα κατά της εκκοσμίκευσης της θρησκευτικής ζωής, με τη μορφή του μυστικισμού έπαιρνε τώρα μορφή νικηφόρας απελευθέρωσης. 

«Το νεότερο πνεύμα, που είχε συνείδηση της συγγένειάς τους με το αρχαίο, στράφηκε αρχικά προς την αρχαιότητα παρόλη τη γεμάτη πάθος ορμή του προς το νέο. Δέχτηκε με λαχτάρα τη γνώση της αρχαίας φιλοσοφίας, που του την πρόσφερε η ανθρωπιστική κίνηση, και με την έντονη αντίθεση προς τη μεσαιωνική παράδοση ανανέωσε τα συστήματα της ελληνικής φιλοσοφίας»[18]. 

---------------- 

Βιβλιογραφία

• Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.
• Δυοβουνιώτης, Κ.Ι., Μποναβεντούρα, άγιος, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παύλου Δρανδάκη, Εκδόσεις «ΦΟΙΝΙΞ».
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάνικα,  Σιζέ ντε Μπραμπάν, τόμος 54, Πάπυρος, 1996.
• Θεοδωρίδη, Χ., Εισαγωγή στη Φιλοσοφία, Μεσαιωνική Φιλοσοφία, σελ. 44, Εκδόσεις βιβλιοπωλείον της «Εστίας».
• Παναγιωτόπουλος, Δ., Η Φιλοσοφία στο ιστορικό και κοινωνικό επίπεδο, σελ. 181, Καρανάσης, Αθήνα, 1985.

• During, Ingemar Ο Αριστοτέλης, παρουσίαση και ερμηνεία της σκέψης του, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1991.
• Lindberg, C., D., Οι απαρχές της Δυτικής Επιστήμης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1997.
• Pepin, Jean Ο Άγιος Θωμάς και η φιλοσοφία του δέκατου τρίτου αιώνα, Η Φιλοσοφία, Από τον Πλάτων ως τον Θωμά Ακινάτη, Τόμος Α, εκδόσεις Γνώση.
• Windelband, W-Heimsoeth, H., Εγχειρίδιο ιστορίας της Φιλοσοφίας, Β΄ Τόμος, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα 1986.

 

  

 ------------------------

[1] βλ. During, Ingemar, Ο Αριστοτέλης, παρουσίαση και ερμηνεία της σκέψης του, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1991.

[2] Θεοδωρίδη, Χ., Εισαγωγή στη Φιλοσοφία, Μεσαιωνική Φιλοσοφία, σελ. 44, Εκδόσεις Εστία.

[3] Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάνικα, Αβικέννας, σελ. 84, τόμος πρώτος, Πάπυρος, 1996.

[4] Pepin, Jean Ο Άγιος Θωμάς και η φιλοσοφία του δέκατου τρίτου αιώνα, Η Φιλοσοφία, Από τον Πλάτων ως τον Θωμά Ακινάτη, Τόμος Α, εκδόσεις Γνώση.

[5] Δυοβουνιώτης, Κ.Ι., Μποναβεντούρα, άγιος, σελ. 692, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παύλου Δρανδάκη, Εκδόσεις «ΦΟΙΝΙΞ».

[6] Παναγιωτόπουλος, Δ., Η Φιλοσοφία στο ιστορικό και κοινωνικό επίπεδο, σελ. 181, Καρανάσης, Αθήνα, 1985.

[7] Παναγιωτόπουλος, Δ., Η Φιλοσοφία στο ιστορικό και κοινωνικό επίπεδο, σελ. 181, Καρανάσης, Αθήνα, 1985.

[8] Χ. Θεοδωρίδη, Εισαγωγή στη Φιλοσοφία, Μεσαιωνική Φιλοσοφία, σελ. 44, Εκδόσεις Εστίας.

[9] Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, σελ. 83, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.

[10] Pepin, Jean Ο Άγιος Θωμάς και η φιλοσοφία του δέκατου τρίτου αιώνα, Η Φιλοσοφία, Από τον Πλάτων ως τον Θωμά Ακινάτη, Τόμος Α, εκδόσεις Γνώση.

[11] Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάνικα,  Σιζέ ντε Μπραμπάν, σελ. 35, τόμος 54, Πάπυρος, 1996.

[12] Lindberg, C., D., Οι απαρχές της Δυτικής Επιστήμης, σελ. 332, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1997.

[13] Pepin, Jean Ο Άγιος Θωμάς και η φιλοσοφία του δέκατου τρίτου αιώνα, Η Φιλοσοφία, Από τον Πλάτων ως τον Θωμά Ακινάτη, Τόμος Α, εκδόσεις Γνώση.

[14] Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, σελ. 83, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.

[15] Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, σελ. 100, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.

[16] Ασημακόπουλος, Μ., Τσιαντούλας, Α, Οι Επιστήμες της Φύσης και του Ανθρώπου στην Ευρώπη, τόμος Α, σελ. 100, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2001.

[17] Lindberg, C., D., Οι απαρχές της Δυτικής Επιστήμης, σελ. 334, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1997.

[18] Windelband, W-Heimsoeth, H., Εγχειρίδιο ιστορίας της Φιλοσοφίας, Β΄ Τόμος, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα 1986

Η Ανάγκη για τη Γονική Έγκριση

Σαν παιδιά, η ζωή μας εξαρτάται από την έγκριση, την αγάπη και τη στήριξή μας από τους γονείς. Δεν έχουμε άλλο τρόπο να επιβιώσουμε και να αξιολογήσουμε τον εαυτό μας, παρά μόνο μέσα από τα μάτια τους.

Χρειάζεται να αφήσουμε την ανάγκη να μας εγκρίνουν, να μας αγαπούν και να μας στηρίζουν οι γονείς μας.
Γιατί θα έπρεπε σαν ενήλικες να κρατηθούμε από αυτή την ανάγκη;
Δεν είμαστε ικανοί να δημιουργήσουμε τώρα τη δική μας ζωή;
Δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε;
Είμαστε καλοί άνθρωποι;
Είμαστε ικανοί;
Το έχουμε αποδείξει στον εαυτό μας και στους άλλους;
Γιατί αυτή η προσκόλληση να μας εγκρίνουν αυτές οι συγκεκριμένες ψυχές που ονομάζουμε γονείς μας;
Είναι φωτισμένοι;
Μας γνωρίζουν καλύτερα απ’ ό,τι γνωρίζουμε εμείς τον εαυτό μας;
Μας ξέρουν καλύτερα από εκείνους που μας αποδέχονται και μας αγαπούν;
Μπορούμε να ζήσουμε δημιουργική και ευτυχισμένη ζωή χωρίς την αποδοχή και τη στήριξή τους;
Είναι ειδήμονες στην αξιολόγηση των ανθρώπων;
Είναι γνώστες του ανθρώπινου νου;
Είναι τέλειοι;
Έχουν πετύχει με το σύστημα πεποιθήσεών τους να δημιουργήσουν ζωή ευτυχίας και αγάπης;
Θέλουμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους;
Είναι ελεύθεροι από τους παιδικούς προγραμματισμούς τους;
Είναι η αντίληψή τους αμερόληπτη – ελεύθερη από τις δικές τους παιδικές εμπειρίες;
Είναι αντικειμενικοί ή υποκειμενικοί στην αντίληψή τους;
Αν δεν μας εγκρίνουν, είναι αυτό μια προσπάθεια να μας βοηθήσουν ή να μας διαπλάσουν;
Είναι οι καλύτεροι άνθρωποι στην αξιολόγηση άλλων;
Είναι οι καλύτεροι άνθρωποι στην αξιολόγησή μας;

Πώς σχετίζεται η αγάπη και ο σεβασμός μας προς αυτούς με την ανάγκη για την αγάπη και την έγκρισή τους;
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να αγαπάμε και να σεβόμαστε τους γονείς μας και το να χρειαζόμαστε την αγάπη και το σεβασμό τους;
Μπορούμε να τους αγαπάμε, να τους σεβόμαστε και να τους στηρίζουμε, χωρίς να χρειαζόμαστε την αγάπη, το σεβασμό και τη στήριξή τους;

Θέλουμε να χρειαζόμαστε αγάπη ή να δίνουμε αγάπη;
Αν είμαστε σε ηλικία πάνω από 20 χρονών, είναι καιρός να αφήσουμε την ανάγκη και να αρχίσουμε να δίνουμε. Μπορούμε να αγαπάμε, να σεβόμαστε και να στηρίζουμε τους γονείς μας όταν μας χρειάζονται, χωρίς να χρειαζόμαστε την έγκριση ή την αγάπη ή τη στήριξή τους.
Προφανώς, θα θέλαμε να κάνουμε το ίδιο με τα παιδιά μας, να τα αγαπάμε και να τα στηρίζουμε χωρίς να χρειαζόμαστε να παίρνουμε απ’ αυτά.
Θέλουμε τα παιδιά μας να χρειάζονται την έγκρισή μας ή να ζουν τη ζωή τους σύμφωνα με την εσωτερική τους φωνή;
Θέλουμε να μας υπακούνε ή να εκπληρώνουν το πεπρωμένο τους;
Θέλουμε να αγαπάμε τα παιδιά μας ή να χρειαζόμαστε την αγάπη τους;

Η αγνή αγάπη είναι μονόδρομος. Δεν ζητά τίποτα.
Επομένως, μπορούμε να καλλιεργήσουμε την αγάπη και το σεβασμό χωρίς όρους για τους γονείς, τα παιδιά, το σύντροφο και τα αδέλφια μας, χωρίς να χρειαζόμαστε την αγάπη, την έγκριση ή τη στήριξή τους.
Μερικοί λένε πως δεν μπορούν να αγαπούν επειδή δεν έχουν βιώσει αγάπη. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Είμαστε όλοι θεϊκές υπάρξεις και η εσώτερη φύση μας είναι αγάπη. Ας μην κρυβόμαστε πίσω απ’ αυτή τη δικαιολογία. Όλοι ξέρουμε πώς είναι να μας αγαπούν και να αγαπάμε, ακόμη κι αν δεν το έχουμε βιώσει. Υπάρχουν αρχέτυπα μέσα στο υποσυνείδητό μας.

Η ζωή μας ανήκει σ’ εμάς και σε κανέναν άλλον. Η ζωή των γονιών μας και των παιδιών μας ανήκει σ’ εκείνους. Είμαστε αιώνιες ψυχές που παίζουμε αυτούς τους προσωρινούς ρόλους. Οι «γονείς» μας δεν είναι γονείς μας και τα «παιδιά» μας δεν είναι παιδιά μας. Είναι αδελφές ψυχές στη διαδικασία της εξέλιξης, με τους οποίους έχουμε συμφωνήσει να παίξουμε αυτούς τους προσωρινούς ρόλους σαν ευκαιρίες για την αμοιβαία μας εξέλιξη.
Μπορεί να είναι καιρός να ενηλικιωθούμε και να αφήσουμε την ανάγκη μας για έγκριση και να ζήσουμε τη ζωή μας με εσωτερική καθοδήγηση. Αυτό αφορά επίσης όλους τους άλλους που έχουμε υποσυνείδητα βάλει στο ρόλο των γονιών και από τους οποίους ζητάμε έγκριση.
Μπορεί να είναι καιρός να αφήσουμε τα «παιδιά» μας ελεύθερα να ζήσουν τη ζωή τους όπως καθοδηγούνται από μέσα τους και να ενηλικιωθούν.
Είναι πιθανόν να εκπλαγούμε από τη διαφορετική συμπεριφορά των άλλων προς εμάς, όταν τους αφήσουμε.

Επιστήμονες βρήκαν εν δυνάμει «ελλείποντα σύνδεσμο» στις χημικές διεργασίες που οδηγούν στην εμφάνιση της ζωής στη Γη

Χημικοί στο The Scripps Research Institute (TSRI) έχουν βρει μια ένωση που μπορεί να είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την προέλευση της ζωής στη Γη. Οι ερευνητές της προέλευσης της ζωής έχουν υποθέσει ότι μια χημική αντίδραση που αποκαλείται φωσφορυλίωση μπορεί να είναι κρίσιμη για τη σύνθεση των τριών βασικών συστατικών των πρώιμων μορφών ζωής: βραχείες σειρές νουκλεοτίδων για να αποθηκεύουν γενετικές πληροφορίες, μικρές αλυσίδες αμινοξέων (πεπτίδια) για να κάνουν το κύριο έργο των κυττάρων και λιπίδια για να διαμορφώνουν δομές ενθυλάκωσης, όπως τα τοιχώματα του κυττάρου. Όμως, μέχρι σήμερα κανείς δεν έχει βρει έναν παράγοντα φωσφορυλίωσης που είχε προφανή παρουσία στην πρώιμη Γη και θα μπορούσε να έχει παραγάγει αυτές τις τρεις τάξεις μορίων δίπλα-δίπλα κάτω από τις ίδιες πραγματικές συνθήκες.

Οι χημικοί στο TSRI έχουν τώρα προσδιορίσει μια τέτοια ακριβώς σύνθεση: την διαμιδοφωσφάτη (DAP) [η δομή του μορίου στην μικρή εικόνα]. «Προτείνουμε μια χημεία φωσφορυλίωσης που θα μπορούσε να έχει προκαλέσει, όλα στο ίδιο χώρο, ολιγονουκλεοτίδια(1), ολιγοπεπτίδια (2) και δομές όμοιες με κύτταρο για να τα ενθυλακώσει», είπε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Ramanarayanan Krishnamurthy, αναπληρωτής καθηγητής χημείας στο TSRI. «Αυτό στην συνέχεια θα επέτρεπε άλλες χημικές διεργασίες που δεν ήταν δυνατές προηγουμένως, δυνητικά οδηγώντας στις πρώτες απλές ζώσες οντότητες που βασίζονται στο κύτταρο». Η μελέτη, που αναφέρεται στο Nature Chemistry, είναι μέρος μιας εν εξελίξει προσπάθειας από τους επιστήμονες σε όλο τον κόσμο να βρουν αξιόπιστες διαδρομές για το επικό ταξίδι από την προ-βιολογική χημεία στη βιοχημεία με βάση το κύτταρο.

Άλλοι ερευνητές έχουν περιγράψει τις χημικές αντιδράσεις που μπορεί να έχουν ενεργοποιήσει τη φωσφορυλίωση των προ-βιολογικών μορίων στην πρώιμη Γη. Όμως τα σενάρια αυτά εμπλέκουν διαφορετικούς παράγοντες φωσφορυλίωσης για διαφορετικούς τύπους μορίων, καθώς και διαφορετικά και συχνά ασυνήθιστα περιβάλλοντα αντιδράσεων. «Είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς αυτές οι πολύ διαφορετικές διεργασίες θα μπορούσαν να έχουν συνδυαστεί στο ίδιο μέρος για να αποδώσουν τις πρώτες αρχέγονες μορφές ζωής», είπε ο Krishnamurthy. Αυτός και η ομάδα του έδειξαν για πρώτη φορά ότι η DAP θα μπορούσε να προκαλέσει φωσφορυλίωση σε καθένα από τα τέσσερα νουκλεοσιδικά δομικά στοιχεία του RNA στο νερό ή σε μια κατάσταση όμοια με πολτό, κάτω από ένα ευρύ φάσμα θερμοκρασιών και άλλων συνθηκών.

Με την προσθήκη ως καταλύτη του ιμιδαζολίου, μιας απλής οργανικής ένωσης που έχει η ίδια προφανώς παρουσία στην πρώιμη Γη, η δραστηριότητα της DAP οδήγησε επίσης στην εμφάνιση της βραχείας – όμοιας με του RNA – αλυσίδας αυτού του δομικού στοιχείου που υπέστη φωσφορυλίωση. Ακόμη, η DAP με νερό και ιμιδαζόλιο, φωσφορυλίωσε αποτελεσματικά τα λιπιδικά δομικά στοιχεία γλυκερόλη και λιπαρά οξέα, οδηγώντας σε αυτοσυγκρότηση μικρών φωσφολιπιδικών κάψουλων που αποκαλούνται κυστίδια, τις πρώιμες εκδοχές των κυττάρων. Η DAP στο νερό σε θερμοκρασία δωματίου επίσης φωσφορυλίασε τα αμινοξέα γλυκίνη, ασπαρτικό οξύ και γλουταμινικό οξύ και μετά βοήθησε τη σύνδεση αυτών των μορίων σε βραχείες πεπτιδικές αλυσίδες (τα πεπτίδια είναι οι μικρότερες εκδοχές των πρωτεϊνών).

«Με DAP και νερό και αυτές τις ήπιες συνθήκες, μπορείς να κάνεις αυτές τις τρεις σημαντικές τάξεις των προ-βιολογικών μορίων να βρεθούν μαζί και να μετασχηματιστούν, δημιουργώντας για αυτά την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν», σημείωσε ο Krishnamurthy. Αυτός και οι συνάδελφοί του έχουν δείξει προηγουμένως ότι η DAP μπορεί να φωσφορυλιώσει αποτελεσματικά μια ποικιλία απλών σακχάρων και έτσι βοηθά στην οικοδόμηση υδατανθράκων που περιέχουν φώσφορο που θα μπορούσαν να έχουν εμπλακεί στις πρώιμες μορφές ζωής. Η νέα εργασία τους υποδεικνύει ότι η DAP θα μπορούσε να είχε ένα πολύ πιο κεντρικό ρόλο στην προέλευση της ζωής.

Ο Krishnamurthy τώρα σχεδιάζει να ακολουθήσει μια σειρά από στοιχεία που έχει εντοπίσει και να συνεργαστεί επίσης με γεωφυσικούς της πρώιμης Γης για να προσπαθήσουν να προσδιορίσουν δυνητικές πηγές της DAP ή ενώσεις φωσφόρου-αζώτου που λειτουργούν παρόμοια, που υπήρχαν στον πλανήτη πριν αναδυθεί η ζωή.
---------------
Σημειώσεις:
(1) Στη βιοχημεία, ο όρος ολιγονουκλεοτίδιο – ή, ανεπίσημα, «oligo» (στα αγγλικά) – χρησιμοποιείται για μικρά, μονόκλωνα τμήματα νουκλεϊκού οξέος, όπως DNA ή RNA, ή παρόμοια τμήματα ανάλογων νουκλεϊκών οξέων.
(2) Τα πεπτίδια είναι οργανικές ενώσεις, μικρά τμήματα πρωτεϊνών που αποτελούνται από δύο ή περισσότερα αμινοξέα- οι αλυσίδες αμινοξέων είναι τα δομικά υλικά των πρωτεϊνών του οργανισμού. Ανάλογα με τη μορφή – από τον αριθμό αμινοξέων που περιέχουν διακρίνονται σε ολιγοπεπτίδια (δι-τρι-πεντα-εξαπεπτίδια κλπ) και πολυπεπτίδια.

Ζωή και στωικισμός

Οποιαδήποτε φιλοσοφία, οποιοδήποτε σύστημα λογικής οδηγεί σε εξετασμένη ζωή βελτιώνει τον εαυτό μας και τα πράγματα. Αλλά οι Στωικοί – μολονότι χρειάζονται οδηγίες χρήσεως ώστε να μην εκληφθούν ως μορφή χριστιανισμού – μού φαίνονται αληθινοί δάσκαλοι. Κανείς τους δεν διαθέτει την ιδιοφυία του Πλάτωνα, ούτε επηρέασαν τον δυτικό πολιτισμό όσο εκείνος – και παρ’ όλ’ αυτά, είναι πιο χρήσιμοι από ποτέ.

 

«Κατ’ αρετήν ζην»

Όπως είναι φυσικό, δεν είναι όλοι οι Στωικοί ίδιοι, αλλά, είτε το θέλουν είτε όχι, διατηρούν μεταξύ τους πολλές συγγένειες. Σύμφωνα με τους Στωικούς, η ανθρώπινη φύση είναι μέρος της παγκόσμιας φύσης η οποία καθοδηγείται και κυβερνάται από τον συμπαντικό νόμο της Λογικής. Ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, συγγενεύει τόσο με τα ζώα που στερούνται Λογικής, όσο και με τους Θεούς (εξυπακούεται ότι η έννοια της θεότητας δεν είναι ανθρωπομορφική)· και, εκτός από τα ένστικτα, διαθέτει έμφυτη ηθική αίσθηση, διακρίνει δηλαδή –εκ φύσεως– το Καλό από το Κακό: όπως είναι γνωστό, την αντίληψη αυτή ανέπτυξαν αργότερα μεγάλοι φιλοσόφοι όπως ο Χιουμ και ο Καντ.

 

Κύριο ζητούμενο του βίου είναι συνεπώς το να ζούμε σύμφωνα με τη φύση μας, η οποία για τον άνθρωπο, μέσω της λογικότητάς του (ratio), ωθεί προς την Αρετή – άρα, το «κατά Φύσιν ζην» σημαίνει «κατ’ Αρετήν ζην». Η Αρετή είναι το μοναδικό αγαθό από το οποίο εξαρτάται η ευημερία: τίποτα δεν μπορεί να βελτιώσει τη ζωή μας αν δεν βελτιώνει εμάς τους ίδιους. Όλα τα υπόλοιπα πράγματα, ευχάριστα ή δυσάρεστα, στερούνται αξίας, είναι «αδιάφορα».

 

Οι Στωικοί πιστεύουν ότι το καθήκον του ανθρώπου είναι να τοποθετήσει τον εαυτό του σε αρμονία με το Σύμπαν, το οποίο, ως λογικό και αγαθό, τού μεταφέρει τις ιδιότητές του. Με το να βλάπτει κανείς τους άλλους για το υποτιθέμενο ατομικό του συμφέρον, υπονομεύει στην πραγματικότητα την ίδια του την φύση. Ο Στωικισμός δεν αρνείται τον κόσμο των θνητών πραγμάτων, ούτε όμως εξαρτάται από αυτόν, απλώς υποστηρίζει έναν ατάραχο τρόπο ζωής μέσα στην κοινωνία, την πολιτική και την οικογένεια.

 

Σύμφωνα με τους Στωικούς, η αγάπη και η προσφορά για την πατρίδα είναι το πρώτο βήμα της αγάπης και της προσφοράς για τη μεγάλη πατρίδα όλων μας, την «κοσμόπολι» της ανθρωπότητας και του Σύμπαντος που διέπεται από αιώνιους και αμετάβλητους φυσικούς νόμους. Την τάξη του Κόσμου επιβλέπουν οι Θεοί οι οποίοι αποτελούν πληθύνσεις μιας αρχικής πολυώνυμης θείας οντότητας, «ζώου λογικού, τελείου και νοερού», που εισδύει παντού και παίρνει τα χαρακτηριστικά του κάθε στοιχείου με το οποίο έρχεται σε επαφή. Νόμος όλων των πραγμάτων είναι η Ειμαρμένη, μια φυσική και, ταυτοχρόνως, θεϊκή οργανωτική δύναμη του Κόσμου, που αποτελεί τον Λόγο και την νομοτέλεια του Παντός.

 

Σε αντίθεση προς τους Επικούρειους, οι Στωικοί παραδέχονται την προσευχή και τη λατρευτική πράξη, μόνον όμως όταν το περιεχόμενό τους βρίσκεται σε συμφωνία με τη Μοίρα (όπως γράφει ο Σενέκας στο «Naturales Quaestiones»). Η προσευχή δεν μπορεί να αλλάξει τα γεγονότα, μπορεί όμως να προσφέρει στον άνθρωπο πνευματική διαύγεια (όπως γράφει ο Μάρκος Αυρήλιος), ενώ ως καλύτερη μορφή λατρείας των Θεών ορίζεται η κατανόηση και μίμηση της αγαθότητάς τους. Το ζήτημα απαιτεί ανάλυση: σημειώνω απλώς εδώ ότι η προσευχή των Στωικών μοιάζει περισσότερο με τον διαλογισμό παρά με το «Πάτερ ημών».

 

Καλβινιστές της αρχαιότητας

Οι Στωικοί θεωρούνται απο πολλούς μελετητές «οι καλβινιστές της αρχαιότητας», οι προάγγελοι του μοντερνισμού και οι επινοητές των σύγχρονων ηθικοπολιτικών ιδεών. Το όνομά τους συνδέεται με ριζοσπαστικές ιδέες όπως, για παράδειγμα, με τη Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, θα ήταν λάθος να τους ταυτίσουμε με τους κοινωνικούς αγώνες, όπως θα ήταν λάθος να τους ταυτίσουμε με την πρωτοχριστιανική παθητικότητα και μοιρολατρία – η έννοια του θείου, της Ειμαρμένης, της ελεύθερης βούλησης στο πλαίσιο της μοίρας μπορούν να ερμηνευτούν διαφορετικά στον Στωικισμό απ’ ό,τι στον χριστιανισμό.

 

Όσο για τον Επίκτητο ήταν, ας πούμε, ο Σωκράτης των ελληνιστικών χρόνων και μοιραζόταν μ’ εκείνον τις βασικές αξίες και τον τρόπο ζωής. Η φιλοσοφία του δεν είναι ηδονιστική προτείνει όμως συγκεκριμένες αρχές για την επίτευξη της αταραξίας: αυτογνωσία, επιείκεια, δράση, ολιγάρκεια, χαρά της ζωής, προσωπική ευθύνη, ορθολογισμό. Και κυρίως ανάληψη ευθυνών στην κοινωνία και στον κόσμο. Όλα αυτά μας αφορούν, όπως προανέφερα, περισσότερο από ποτέ.

 

Οι άνθρωποι ρίχνουν το φταίξιμο για τα δεινά τους στους άλλους και στη μοίρα. Αλλά, όπως έγραφε ο Πλάτων, «αιτία ελομένου Θεός αναίτιος»: ο Θεός δεν έχει ευθύνη για τις πράξεις εκείνων που έχουν ελευθερία επιλογής. Δεν είμαστε έρμαια της τύχης, ούτε θύματα των συνανθρώπων μας. Είμαστε όντα που παίρνουν αποφάσεις: είμαστε υπεύθυνοι για όσα κάνουμε και για όσα δεν κάνουμε. Όταν αποποιούμαστε την ευθύνη, υποτασσόμαστε στις επιθυμίες των άλλων και στην κρατική εξουσία.

 

Ανάληψη ευθύνης

Το στοίχημα του ανθρώπου είναι να καθορίζει την κάθε στιγμή τον ρόλο της τύχης καθώς και το δικό του μερίδιο στις καταστάσεις. Όπως έγραφε ο Έλληνας γνωμικογράφος Δημήτριος Καμπούρογλου, «όλοι βρίζουν τη θάλασσα ενώ πταίει ο άνεμος»: η συμπεριφορά αυτή, που δείχνει την απουσία ορθής κρίσης, συνοδεύεται συχνά από υπερβολικά παράπονα για την αδικία του κόσμου. Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε ότι κανείς δεν θα έρθει να μας σώσει, ότι η σωτηρία μας βρίσκεται στα χέρια μας. Έγραφε η Αμερικανίδα συγγραφέας Έρικα Τζονγκ: «Παίρνεις τη ζωή σου στα χέρια σου και τότε συμβαίνει κάτι φοβερό: Δεν έχεις πια κανέναν να κατηγορήσεις.»

 

Στην πολιτική επικρατούν ιδέες ότι όλα στον κόσμο είναι λάθος κι ότι πρέπει να γκρεμιστούν. Όμως, έτσι εξαφανίζεται κάθε σταθερή αίσθηση ευθύνης και οι άνθρωποι εκλαμβάνονται ως θύματα των νομοτελειών. Σύμφωνα με τους Στωικούς, δεν είμαστε προϊόντα των περιστάσεων αλλά προϊόντα των δικών μας αποφάσεων. Οι άνθρωποι που θεωρούν τον εαυτό τους αποτυχημένο κατηγορούν τις αντικειμενικές συνθήκες και τους άλλους. Έτσι, σε ορισμένες κοινωνίες όπου οι θεσμοί είναι ασθενικοί, η τιμωρία που προβλέπεται από τους νόμους παραμερίζεται και αντικαθίσταται από μια ανούσια συλλογική ενοχή. Η «συλλογική» ενοχή είναι μια αυταπάτη: ο κάθε άνθρωπος είναι ένοχος για ό,τι έκανε και για ό,τι δεν έκανε ως άτομο, ως πολίτης, καθώς και σε όλους τους άλλους ρόλους που έπαιξε στη ζωή του.

Τελικά εμείς ελέγχουμε το μυαλό ή μήπως μας ελέγχει εκείνο;

Είμαστε τυχερά όντα οι άνθρωποι. Είναι τεράστιες οι δυνάμεις μας.

Είναι πάντα μεγαλύτερες από όσο νομίζουμε και από όσο μπορούμε να φανταστούμε.

Δυνάμεις όπως αυτή της ψυχής ή εκείνη της θέλησης.

Μας ανήκουν πολλές μα η μεγαλύτερη όλων, εκείνη που μπορεί να καθορίσει όλη μας την ύπαρξη είναι η δύναμη του μυαλού.

Μια δύναμη που έχει την ικανότητα όχι μόνο να ελέγχει τις κινήσεις, τα λόγια ή τις σκέψεις μας αλλά μπορεί ακόμα και να αλλάξει τον κόσμο. Μπορεί να κατανοεί, να επεξηγεί, να δημιουργεί.

Το μυαλό είναι η αρχή και το τέλος μας.
Δεν υπάρχει ζωή χωρίς εκείνο, μα είναι εφικτή έχοντας μόνο εκείνο.
Όσο το μυαλό είναι δυνατό και υγιές δεν έχουμε τίποτα να φοβόμαστε.
Όλα θα τα ξεπεράσουμε με τη δική του δύναμη.
Τι γίνεται όμως αν χάσουμε τον έλεγχο;

Όλος μας ο εσωτερικός κόσμος του ανήκει.
Όλη μας η ύπαρξη κρύβεται στους κόλπους του. Όλες μας οι σκέψεις , οι ικανότητες, οι ανάγκες.
Όλα είναι δημιουργίες του μυαλού. Όλοι μας οι φόβοι, τα άγχη, τα πρέπει.
Όλα μέσα στο μυαλό είναι. Πάντα εκεί ήταν.
Δεν χώρεσαν ποτέ συναισθήματα σε καρδιές και πεταλούδες σε στομάχια.
Δεν σιχάθηκαν ποτέ τα χέρια μας αράχνες και ποντίκια.
Δεν τρόμαξαν ποτέ τα μάτια μας από υψόμετρα και κλειστές πόρτες.
Όλα μέσα στο μυαλό είναι μα η αδυναμία μας να ξεπεράσουμε όσα μας φέρνουν αντιμέτωπους με ανεπιθύμητα αισθήματα με κάνει να αναρωτιέμαι κατά πόσο κρατάμε τον έλεγχο στα χέρια μας.

Τελικά, εμείς ελέγχουμε το μυαλό ή μήπως μας ελέγχει εκείνο;
Αισθάνομαι πως υπάρχουν φορές που αποπροσανατολίζεται, που δηλητηριάζεται από συναισθηματικούς δεσμούς που το απειλούν, εισβάλουν σαν ιοί και παλεύουν σαν δαίμονες να το αποδυναμώσουν.
Εκείνο δεν τα παρατά. Ούτε τα συναισθήματα υποχωρούν όμως.
Και τότε, αφού δεν υπάρχουν συμβιβασμοί και υποχωρήσεις, μια λύση απομένει.
Μάχη.

Μάχη ανάμεσα στο μυαλό και το συναίσθημα, ανάμεσα στη λογική και το ένστικτο, ανάμεσα σε όλα όσα θεωρούνται αποδεκτά και σε όλα όσα κρίνονται επιθυμητά.

Και ο μεγάλος νικητής;

Παραμένει ακόμα άγνωστος …

Όλοι οι δεσμοί χρειάζονται φροντίδα και προσοχή

Αντί να νοσταλγούμε τους ανθρώπους ή τα πράγματα που έχουμε χάσει, θα πρέπει να μάθουμε να απολαμβάνουμε και να εκτιμούμε τους ανθρώπους που έχουμε δίπλα μας τώρα.

Κατά τη διάρκεια της ζωής μας χάνουμε αρκετούς ανθρώπους που αγαπάμε.

Δεν αναφερόμαστε μόνο στους θανάτους αλλά και στους πολλούς σημαντικούς ανθρώπους που έχουν περάσει από τη ζωή μας και για κάποιο λόγο έχουν απομακρυνθεί και δεν αποτελούν πλέον μέρος της ζωής μας.

Όταν χάνουμε κάποιον, διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία προσπαθούμε να καταλάβουμε γιατί έχει συμβεί αυτό. Ο τρόπος που περνάμε αυτή τη διαδικασία και τα συμπεράσματα που βγάζουμε θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε το μέλλον.

Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά.

ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΧΑΝΕΤΕ ΔΕΝ ΣΑΣ ΑΦΗΝΟΥΝ ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΤΕ «ΕΛΑΦΡΑ ΤΗ ΚΑΡΔΙΑ»

Στην ιστοσελίδα μας πολλές φορές αναφέρουμε πόσο σημαντικό είναι να προχωράμε μπροστά με καθαρή συνείδηση. Όταν αφήνουμε πίσω μας περίπλοκες σχέσεις μπορεί να μας κάνουν να αισθανόμαστε περισσότερο δυστυχισμένοι παρά ισορροπημένοι.

Ωστόσο, υπάρχει κάτι που έχει την ίδια αξία με τις σχέσεις που αφήνουμε πίσω μας και μας πληγώνουν· να γνωρίζουμε πώς να προσφέρουμε τον καλύτερό μας εαυτό στα πρόσωπα που αγαπάμε «τώρα», χωρίς να περιμένουμε το αύριο και να θεωρούμε δεδομένα ορισμένα πράγματα.

• Η κοινωνία βασίζεται στους πυλώνες της ταχύτητας και στην ευθραυστότητα των σχέσεων.Θέλουμε τα πάντα και τα θέλουμε τώρα. Δεν ανεχόμαστε πάντα την απογοήτευση, το «όχι» για απάντηση ή ότι μερικά πράγματα δεν είναι όπως θα θέλαμε να είναι.
• Τα τελευταία χρόνια, δημιουργήθηκε ένα κοινωνικό κίνημα το οποίο τονίζει τη σημασία της επιβράδυνσης και ότι πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ζει τις σχέσεις του πιο ολοκληρωμένα, εκτιμώντας τα πιο βασικά και απλά πράγματα στη ζωή.
• Εστιάζοντας όλη μας την προσοχή στη δουλειά, στην ανάγκη βελτίωσης, στο να παίρνουμε και να συγκεντρώνουμε πράγματα, όλα αυτά μας κάνουν να ξεχνάμε την αξία της αγνής αγάπης και το ουσιαστικό μέρος των προσωπικών μας σχέσεων.
• Αν διατηρούμε αυτό τον τρόπο ζωής θα καταλήξουμε να χάνουμε όλα όσα θεωρούμε πραγματικά σημαντικά. Και ό,τι χάνουμε είναι μια πληγή που θα κουβαλάμε για πάντα μέσα στην καρδιά μας.

• Ο δισταγμός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της πλήρους συνείδησης. Είναι μια στάση απέναντι στη ζωή που σας εμποδίζει να επιβραδύνετε και να εκτιμήσετε όλα όσα υπάρχουν γύρω σας, συμπεριλαμβανομένων των σημαντικών ανθρώπων που υπάρχουν στη ζωή σας.
• Οι ισχυροί δεσμοί ενδυναμώνονται από την ειλικρινή αγάπη, την ανταπόδοση και την αναγνώριση. Αν οι άνθρωποι γύρω σας δεν αισθάνονται έτσι τότε υπάρχει κίνδυνος να τους χάσετε. Οι σχέσεις θα πρέπει να θρέφονται και να τις φροντίζετε. Αξίζει να επιβραδύνετε και να κοιτάξετε τι υπάρχει μπροστά σας.

 

ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΙ ΕΧΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΣΤΗ ΖΩΗ

Μπορεί να φαίνεται προφανές αλλά δεν έχουν όλοι την ικανότητα να θέτουν προτεραιότητες στη ζωή τους και να γνωρίζουν τι έχει σημασία και τι όχι.

Όλοι γνωρίζουμε ότι οι υποχρεώσεις της δουλειάς είναι σημαντικές για να μπορούμε να συντηρούμε την οικογένειά μας και να ζούμε αξιοπρεπώς. Ορισμένες φορές όμως μπορεί να θέσουμε πολύ ψηλά τον πήχη με αποτέλεσμα το στρες και η πίεση να επηρεάζουν την υγεία μας και τις σχέσεις μας.

• Το νόημα της ζωής είναι να γνωρίζει κανείς πώς να διατηρεί την ισορροπία και να μπορεί να επανεστιάσει την προσοχή, τα ενδιαφέροντα και τα κίνητρά του σε πράγματα που εμπλουτίζουν τη ζωή του, όχι υλικά αλλά συναισθηματικά.
• Δεν υπάρχει λόγος να σκέφτεστε «ζήσε σαν να μην υπάρχει αύριο» ή «αγκάλιασε τα παιδιά σου τόσο σφιχτά σαν να είναι η τελευταία φορά που τα βλέπεις». Δεν πρέπει να γίνουμε θύματα αυτών των μοιρολατρικών σκέψεων αλλά να αφήνουμε τον εαυτό μας να απολαμβάνει το παρόν με το μέγιστο δυνατό τρόπο.
• Κάθε απώλεια συνοδεύεται από πόνο. Ακόμη και όταν ο χωρισμός είναι απαραίτητος, περνάμε από μια περίοδο ενδοσκόπησης κατά την οποία θεραπεύουμε πολλές από τις πληγές μας. Επομένως, για να μπορέσετε να αποφύγετε τέτοιες καταστάσεις θα πρέπει να είστε προετοιμασμένοι.
• Θα πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι τίποτα σε αυτή τη ζωή δεν διαρκεί για πάντα. Είμαστε απλοί περαστικοί σε έναν κόσμο αβέβαιο.
• Αν αγαπάτε κάποιους ανθρώπους, αξίζει να τους φροντίζετε και να εκφράζετε τα συναισθήματά σας έτσι ώστε να είναι πάντα δίπλα σας.

Δεν αναφερόμαστε μόνο στις ρομαντικές σχέσεις. Όλοι οι δεσμοί χρειάζονται φροντίδα και προσοχή: δώστε στα παιδιά σας προσοχή, φροντίδα και σεβασμό έτσι ώστε να είναι πάντα κοντά σας, ακόμη και μετά την ενηλικίωσή τους.

Κάντε το ίδιο με τους φίλους σας και με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς σας.

Αν αγαπάτε κάποιους ανθρώπους, εκτιμήστε τους όσο είναι δίπλα σας. Διαφορετικά μπορεί να το μετανιώσετε όταν τους χάσετε ή αν αποφασίσουν να σας αφήσουν.

Να βγάζεις από μέσα σου οτιδήποτε σε πιέζει

Τα συναισθήματα μπορεί να είναι ‘’θετικά’’ όπως χαρά, αγάπη ευτυχία ή ‘’αρνητικά’’ όπως θλίψη, στεναχώρια, μίσος κ.λ.π. Είναι όλα αυτά που νιώθουμε σε κάθε στιγμή της ζωής μας, όλα αυτά που αισθανόμαστε και πηγάζουν από τον εσωτερικό μας κόσμο και πάντα εκφράζονται στο πρόσωπο μας, στη φωνή μας, στη στάση του σώματος μας και είναι παρατηρήσιμα από τους άλλους.

Στις μέρες μας κυριαρχεί η τάση να εσωτερικεύουμε τα συναισθήματά μας… Αυτό δεν είναι σωστό, δεν πρέπει να καταπνίγουμε τα συναισθήματά μας. Καλό είναι να τα εξωτερικεύουμε, να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, έτσι θα είμαστε περισσότερο ευτυχισμένοι, ψυχικά υγιής και θα νιώθουμε μεγαλύτερη ανακούφιση και ευεξία.

Είναι σημαντικό να μπορείς να εκφράσεις τα συναισθήματα σου και να μπορείς να έρθεις σε επικοινωνία με τον εσωτερικό εαυτό σου. Μπορεί να σε κάνει καλύτερο σύντροφο, καλύτερο γονιό και συνολικά καλύτερο άνθρωπο. Όταν εκφράζεις αυτό που νιώθεις, αισθάνεσαι καλύτερα. Βγάζεις από μέσα σου οτιδήποτε σε πιέζει, σε αγχώνει και μπορεί να σε οδηγήσει σε λάθος αντιδράσεις και τοξικές συμπεριφορές.

Μιλάω περισσότερο για την έκφραση των αρνητικών συναισθημάτων γιατί αυτά είναι και τα πιο νοσηρά και πρέπει οπωσδήποτε να εκφραστούν, να βρουν διέξοδο… Τα αρνητικά συναισθήματα όπως το μίσος, ο θυμός, η στεναχώρια κ.λ.π όταν φτάνουν στην υπερβολή προκαλούν βλαβερές συνέπειες. Αν τα εκφράσουμε όμως πριν φτάσουν στην υπερβολή θα νιώσουμε γαλήνη και ανακούφιση..

Η έκφραση των συναισθημάτων είναι ένα (γνωστό) μυστικό που θα μας κάνει να ζήσουμε καλύτερα. Ας αφεθούμε ελεύθεροι και ας αρχίσουμε να συζητάμε αυτά που μας συμβαίνουν καθώς και τις αντιδράσεις μας σε κάθε τι που συμβαίνει. Βέβαια για να μην υπερβάλουμε δεν είπαμε να το παρακάνουμε και να συζητάμε τα πάντα με οποιονδήποτε – κάτι τέτοιο ίσως να μην φανεί χρήσιμο… Σαφώς είναι προτιμότερο να εξωτερικεύουμε αυτά που νιώθουμε και αισθανόμαστε σε σημαντικά πρόσωπα για εμάς και σε άτομα που τα εμπιστευόμαστε!

Η ζωή δεν έχει πάντα ένα και μόνο τέλος… γιατί η ζωή συνεχίζεται!

Η ζωή καμιά φορά μοιάζει με τα παραμύθια. Πλοκή, χαρακτήρες, δράση, συνθέτουν κάτι που μοιάζει με παραμύθι αλλά που όμως δεν είναι.

Συχνά συμβαίνει άνθρωποι που έχουν συναντηθεί, γνωριστεί, αγαπηθεί πολύ, να χάνονται. Οι λόγοι μπορεί να είναι απλοί ή εξαιρετικά σοβαροί.

Κι αυτό τους ανατρέπει τα πάντα. Αλλάζει όλη τους τη ζωή.

Μπορεί μετά να είναι ακατόρθωτο να ξαναβρεθούν.

Μπορεί στ’ αλήθεια να μη ξανασυναντηθούν ποτέ.

Αλλά υπάρχει μια πιθανότητα σε ανύποπτο χρόνο η μοίρα να τους φέρει ξανά τον έναν απέναντι στον άλλο.

Και τότε είναι σα να αρχίζει κανείς πάλι απ’ το ίδιο σημείο, βλέποντας αυτή τη φορά όλη τη διαδρομή που είχε κάνει με όλες τις καλές και κακές στιγμές, με όλες τις συνέπειες… με την εικόνα του άλλου όπως την θυμάται τελευταία ή όπως έχει καταφέρει να υπάρχει στο μυαλό και στην καρδιά του.

Και σ’ αυτό το σημείο ξεκινά μια άλλη διαδικασία μέσα του, αυτή των ερωτήσεων προς τον εαυτό του. Οι ερωτήσεις έχουν να κάνουν με το τι ν’ αποφύγει, τι να μην επαναλάβει, πώς να είναι για να μην καταλήξει πάλι στο τέλος αναζητώντας μια αρχή.

Σίγουρα όμως, όσο βασανιστικό κι αν είναι όλο αυτό, αξίζει γι’ αυτόν που πιστεύει πως δεν έχουν χαθεί ακόμα τα πάντα. Αξίζει να προσπαθήσει, να συνεχίσει από κει που σταμάτησε ή για όποιον τα έκανε θάλασσα να συνεχίσει διορθώνοντας τα λάθη του.

Για όποιον όμως δε θέλει και δεν του λείπει ο άνθρωπος τον οποίο έχει απέναντί του, ε τότε είναι μάταια κάθε προσπάθεια και δεν υπάρχει λόγος να κάνει καμιά ερώτηση στον εαυτό του.

Η ζωή καμιά φορά μοιάζει με τα παραμύθια… μόνο που δεν έχει πάντα ένα και μόνο τέλος… γιατί η ζωή συνεχίζεται!

Πώς πληγώνουμε τον εαυτό μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε

Η αγάπη προς τον εαυτό μας στηρίζεται σε ένα εγγενές ένστικτο, αλλά πόσες φορές θεωρήσαμε τον εαυτό μας εγωιστή και αλαζόνα επειδή θέλησε αυτό ακριβώς.

Φαίνεται πως το να νοιαζόμαστε για εμάς είναι κάτι ντροπιαστικό και εξαιτίας αυτών των ενοχών καταλήγουμε να πληγώνουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας χωρίς, μάλιστα, καν να το συνειδητοποιούμε.

Ενδεχομένως να πιστεύουμε πως με το να κοιτάζουμε τον εαυτό μας θα επιτηδεύσουμε μια τέλεια εικόνα για εμάς, θα αυτοπροβληθούμε ως κάποιοι που πάντα προσπαθούν να ικανοποιήσουν τους άλλους. Αντί αυτού, διαλέγουμε να αυτοπληγωνόμαστε, να μη δείχνουμε αυτοσεβασμό και τελικά να παραμελούμε τον εαυτό μας.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορούμε να βλάψουμε μόνοι μας τον εαυτό μας, μερικοί μάλιστα είναι τόσο ανεπαίσθητοι που περνούν απαρατήρητοι. Σε αυτό το άρθρο θα ανακαλύψουμε μερικούς από τους τρόπους που εκθέτουμε τον εαυτό μας και τον πληγώνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε.

Αυτό που οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε είναι πως το να πληγώνουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας είναι κάτι που μάς φθείρει λίγο λίγο και είναι βέβαιο πως στο μέλλον πρόκειται να μας προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη δυστυχία.

Πληγώνετε τον εαυτό σας όταν λέτε «ναι» αντί για «όχι»

Το να ικανοποιούμε τους άλλους είναι μια από τις βασικές αξίες που μας μαθαίνουν στη ζωή. Για κάποιον λόγο έχουμε πείσει τον εαυτό μας πως οφείλει να είναι φίλος με όλους τους άλλους.

Φτάνουμε στο σημείο να αισθανόμαστε άσχημα αν πούμε «όχι» σε μια πρόταση ή αν αρνηθούμε να κάνουμε κάτι. Ζούμε σε μια κοινωνία που τα «όχι» δεν γίνονται εύκολα αποδεκτά ως απάντηση. Όπως και να’χει, αυτό πρέπει να σταματήσει. Πληγώνετε τον εαυτό σας όταν προτάσσετε τις ανάγκες των άλλων πριν τις δικές σας.

Ο εαυτός σας έχει προτεραιότητα και οφείλετε αυτό να του το αναγνωρίσετε. Αν δεν το κάνετε εσείς αυτό, δεν θα το κάνει κανένας άλλος.

Επιπλέον, θα ήταν μια καλή εξάσκηση να ξεκινήσετε στο εξής να λέτε «όχι» όταν αυτό είναι που θέλετε πραγματικά να πείτε. Από το φόβο της αντίδρασης των άλλων, πόσες φορές δεν έχετε διστάσει να εκφράσετε τη γνώμη σας, δεν έχετε φοβηθεί να ορθώσετε το ανάστημά σας; Θα μπορούσατε, λοιπόν, να ξεκινήσετε έναν νέο τρόπο ζωής στον οποίο θα κυριαρχεί η ειλικρίνεια ανάμεσα σε εσάς και τους άλλους.

Πληγώνετε τον εαυτό σας όταν επιμένετε να είστε τέλειοι

Ως συνέπεια αυτού που αναφέραμε πριν, τείνουμε να πιστεύουμε πως το να είμαστε τέλειοι στα μάτια των άλλων είναι αυτό που οφείλουμε να επιδιώκουμε. Αυτό προκαλεί άγχος σε ενδεχόμενη αποτυχία και πιθανά λάθη που συνδυάζονται ιδανικά με παρεπόμενα αισθήματα ενοχής.

Προκειμένου να σταματήσετε να απαιτείτε από τον εαυτό σας να είναι τέλειος, πρέπει να σταματήσετε να δίνετε τόση βαρύτητα στη γνώμη των άλλων. Αν εστιάζετε εκεί συνέχεια την προσοχή σας, θα σταματήσετε να είστε ο εαυτός σας και θα καταλήξετε να είστε το άτομο που θέλουν οι άλλοι να γίνετε.

Πληγώνεστε όταν απαγορεύετε στον εαυτό σας μικρές απολαύσεις

Είναι αποδεκτό να απολαμβάνετε συγκεκριμένα πράγματα σε ιδιαίτερες καταστάσεις, αλλά αν συνεχώς αναβάλλετε κάτι που θα σας έδινε ευχαρίστηση, δεν θα μπορέσετε τελικά ποτέ να το απολαύσετε.

Διακοπές, έναν υπνάκο, ένα δώρο, εκείνο το σακάκι που θέλατε τόσο πολύ…
Θυμηθείτε πως ζούμε μονάχα μία φορά και αν δεν το κάνουμε τώρα σωστά, πότε θα το κάνουμε; Ο χρόνος περνά γρήγορα και μπορεί στο μέλλον να μην μπορείτε να κάνετε όλα όσα θέλατε. Σταματήστε να αναβάλλετε αυτά που θέλετε να κάνετε. Τολμήστε τα σήμερα!

Είναι εύκολο να το πείτε αλλά και να το κάνετε. Εσείς οι ίδιοι περιορίζετε τον εαυτό σας. Εξαιτίας αυτού, είστε και οι μόνοι που μπορείτε να διαλύσετε αυτά τα εμπόδια. Αν θέλετε κάποιες απολαύσεις για τον εαυτό σας, αποκτήστε τες. Απολαύστε τη ζωή. Μη διστάζετε.

Πληγώνετε τον εαυτό σας αν δεν ζείτε στο τώρα

Κατά τη διάρκεια της ζωής μας θα κάνουμε πολλά λάθη για τα οποία θα μετανιώσουμε.

Η επιτυχία έγκειται στην αποδοχή των ατελειών μας και το κατά πόσο είμαστε έτοιμοι να διδαχθούμε από αυτές. Βλάπτουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας.

Σε κάθε περίπτωση, η εμμονή με το παρελθόν μάς περιορίζει περισσότερο από όσο θα έπρεπε. Είναι δύσκολο να απελευθερωθούμε από το παρελθόν που μας στοιχειώνει, που μας γεμίζει θλίψη και πικρές σκέψεις. Αυτό είναι που δεν μας αφήνει να ξεπεράσουμε μια κατάσταση που επαναλαμβάνεται.

Επειδή το παρελθόν είναι πίσω μας, είναι ο καιρός να δώσει τη σκυτάλη στο παρόν. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τις παρορμήσεις, πρέπει να ζήσουμε το «εδώ και τώρα».

Το μόνο σημαντικό είναι ο χρόνος που πρέπει να επιλέξετε για να ζήσετε τη στιγμή με αληθινό ζήλο.

Μήπως έχετε πληγώσει ποτέ τον εαυτό σας με κάποιον από αυτούς τους τρόπους; Αν ταυτίζεστε με κάτι από τα παραπάνω, είναι ώρα να μάθετε από τα λάθη σας και να μη συνεχίζετε να διαιωνίζετε καταστάσεις που δεν προσφέρουν τίποτα άλλο από το να σας βυθίζουν σε μια ρουφήχτρα που καταπνίγει τα συναισθήματά σας και σας κατακλύζει με αρνητική ενέργεια.

Είναι ώρα για αλλαγή πλεύσης. Ώρα να προχωρήσετε μπροστά και να σταματήσετε ασυνείδητα να πληγώνετε τον εαυτό σας.

Κοινωνική κατηγοριοποίηση και στερεότυπα

Τι είναι το στερεότυπο;
Με πολύ γενικούς όρους μπορούμε να πούμε ότι τα στερεότυπα είναι νοητικές αναπαραστάσεις των κοινωνικών ομάδων, για παράδειγμα, οι εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας για τις ομάδες. Αλλά ποια ακριβώς πληροφορία σχετικά με τις κοινωνικές ομάδες αναπαριστάται νοητικά στο στερεότυπο; Απ’ όσο μπορεί γνωρίζουμε, οι νοητικές αναπαραστάσεις των κοινωνικών ομάδων περιλαμβάνουν μέλη ομάδων, τυπικές συμπεριφορές, όλα τα είδη των αποδόσεων, συμπεριλαμβανομένων των προτιμήσεων και επίσης, τις τυπικές συμπεριφορές της ομάδας ή των μελών της ομάδας. Έτσι, ένα στερεότυπο εμπεριέχει τη γνώση του πώς είναι η ομάδα ή τα μέλη της ομάδας που εξετάζεται.

Πώς ορίζονται οι κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις;
Αυτές μπορούν να οριστούν ως η κοινωνική ταξινόμηση των ατόμων μέσα σε κοινωνικές ομάδες με έναν τρόπο που έχει σημασία για αυτόν που το αντιλαμβάνεται (Tajfel, 1972, van Knippenberg, 1984).

Κατά έναν τρόπο η κοινωνική κατηγοριοποίηση και τα στερεότυπα εφαρμόζονται σχεδόν ταυτόχρονα. Αυτό συμβαίνει γιατί τα άτομα που χρησιμοποιούν κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις για κάποιους, έχουν ήδη αναπτύξει και τις αντίστοιχες στερεοτυπικές αντιλήψεις για τους ίδιους ανθρώπους. Το αντίθετο συμβαίνει όταν τα άτομα έχουν στερεότυπα για κάποιους ανθρώπους, που έχουν εκ των προτέρων τοποθετήσει σε μια κοινωνική κατηγορία. Ένα παράδειγμα που κάνει την παραπάνω θεωρία κατανοητή είναι αυτό του χούλιγκαν. Οι χούλιγκαν θεωρούνται επιθετικοί. Η κοινωνική κατηγοριοποίηση «χούλιγκαν» μπορεί να αναγνωρίζεται προτού κάποιος χρησιμοποιήσει το στερεότυπο «επιθετικός».

Μελέτες που έχουν γίνει πάνω στα στερεότυπα και την κοινωνική κατηγοριοποίηση έχουν υιοθετήσει μια λειτουργική προσέγγιση ( Allport, 1954, Tajfel, 1969). Βλέπουν τις κοινωνικές κατηγορίες και τα στερεότυπα σαν γνωστικές δομές που δύσκολα μπορεί να αποφύγει κανείς στην καθημερινή κοινωνική ζωή του γιατί δίνουν την δυνατότητα να καταλάβει κανείς γρήγορα και με σχετική ακρίβεια τι συμβαίνει γύρω του. Βοηθούν δηλαδή, στην κατανόηση συνηθισμένων κοινωνικών καταστάσεων. Η έλλειψή τους, όπως υποστηρίζει και ο Sacks (1995), οδηγεί τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν πιο δύσκολους τρόπους για να ερμηνεύσουν τις πράξεις και τις προθέσεις των άλλων…

Αυτές λοιπόν οι γνωστικές δομές αρχικά καταδεικνύονται ως χρήσιμα εργαλεία για την κατανόηση των κοινωνικών συμβάντων. Η έμφαση λοιπόν δίνεται στον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις και τα στερεότυπα περιγράφουν και εξηγούν την κοινωνική πραγματικότητα. Από την άλλη μεριά, οι κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις και τα στερεότυπα εξυπηρετούν τους γνωστικούς σκοπούς με το να βοηθούν το άτομο να κατασκευάσει μια ουσιαστική και με σημασία ερμηνεία των κοινωνικών γεγονότων. Αυτό ονομάζεται «γνωστική» λειτουργία του κοινωνικού κατηγορικού συστήματος. Και τα δύο είναι χρήσιμα με την έννοια ότι δίνουν τη δυνατότητα στα άτομα να λειτουργούν πραγματιστικά στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Αυτή είναι η «πραγματική» λειτουργία του κοινωνικού κατηγορικού συστήματος. Και οι δύο λειτουργίες, γνωστική και πραγματική είναι μέρος της ίδιας διαδικασίας.

Πιστεύεται ότι η γνωστική λειτουργία των στερεοτύπων είναι πιο σημαντική από άλλες λειτουργίες, με την έννοια ότι οι άλλες λειτουργίες μπορεί να τίθενται μόνο επειδή οι κοινωνικές κατηγορίες και τα στερεότυπα χρησιμεύουν ως οχήματα για την κοινωνική γνώση. Για παράδειγμα, τα αποτελέσματα για τα στερεότυπα των ενδοομάδων και των εξωομάδων προέρχονται από το γεγονός ότι τα στερεότυπα μας λένε κάτι για τα χαρακτηριστικά των ομάδων και των μελών των ομάδων. Έτσι, τα στερεότυπα μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην θετική κοινωνική ταυτότητα του ατόμου επειδή παρέχουν γνώση για το πώς είναι οι ομάδες και τα μέλη τους.

Οι κοινωνικές κατηγορίες και τα στερεότυπα περιλαμβάνουν όλη την γκάμα των κοινωνικών ομάδων που μπορεί να συναντήσει κανείς ( π.χ. γυναίκες και άντρες, νέους και γέρους, λευκούς ή μαύρους κ.τ.λ.). Κάθε μια από αυτές τις κατηγορίες συνδέεται με στερεοτυπικές προσδοκίες. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι οι γέροι άνθρωποι μπορεί να περπατούν αργά, οι νοσοκόμες φροντίζουν τους αρρώστους, οι χούλιγκαν φωνάζουν, είναι επιθετικοί κτλ. Οι κοινωνικές κατηγορίες και τα στερεότυπα έχουν να κάνουν με την καθημερινή γνώση. Πότε όμως αυτά χρησιμοποιούνται; Οι Gilbert και Hixon (1991) αναφέρουν ότι η ενεργοποίηση των κοινωνικών κατηγοριών και η ενεργοποίηση των στερεοτύπων είναι αυτόματες διαδικασίες που ενεργοποιούνται όταν οτιδήποτε κάνουμε σε κάποια χρονική στιγμή απαιτεί κάποιες πληροφορίες. Η χρησιμοποίηση λοιπόν των στερεοτύπων σε κάποιες συνθήκες περισσότερο από κάποιες άλλες εξαρτάται από το πόσο τα χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε ένα έργο.

Παρόλο που στην καθημερινή μας ζωή έχουμε στερεότυπα και κάνουμε ερμηνείες βασισμένοι σε αυτά , είναι λίγες οι φορές που κανείς καταλαβαίνει τη διαδικασία στην οποία εμπλέκεται και σκέφτεται κατά αυτόν τον τρόπο. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις θεωρίες που κρύβονται πίσω από τις αυτόματες σκέψεις μας ώστε να ερμηνεύουμε ορθότερα τον κόσμο μας και να μην οδηγούμαστε σε λάθος εκτιμήσεις βασισμένοι απλά στις στερεοτυπικές μας αντιλήψεις.

Εντοπίστηκε σώμα στο κέντρο του Γαλαξία τόσο μεγάλο που δεν ξέρουμε αν είναι πλανήτης ή άστρο

Τον Ιούνιο του 2016 το Αστρονομικό Πρόγραμμα OGLE εντόπισε σε απόσταση 22 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς στο κέντρο του γαλαξία μας ένα μυστηριώδες κοσμικό σώμα που έλαβε την κωδική ονομασία OGLE-2016-BLG-1190Lb. Παρά τις προσπάθειες των επιστημόνων η ταυτότητα του εν λόγω αντικειμένου εξακολουθεί να παραμένει μυστηριώδης.

 

Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο νέος πλανήτης θα μπορούσε να είναι ο εξωγήινος κόσμος Nibiru

Η τελευταία προσπάθεια έγινε από διεθνή ομάδα αστρονόμων οι οποίοι χρησιμοποίησαν στις παρατηρήσεις τους το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer. Αν και η ερευνητική ομάδα δεν κατάφερε να ταυτοποιήσει το αντικείμενο αυτό με άρθρο της κάνουν κάποιες ενδιαφέρουσες εκτιμήσεις.

 

Άστρο η πλανήτης;

Οι ερευνητές θεωρούν ότι πρόκειται είτε για ένα άστρο είτε για ένα πραγματικά τεράστιο πλανήτη. Αν πρόκειται για άστρο οι ερευνητές εκτιμούν ότι πρόκειται για ένα καφέ νάνο ενώ αν πρόκειται για πλανήτη αυτός θα είναι απίστευτα μεγάλος αφού υπολογίζεται ότι θα είναι 13 φορές μεγαλύτερος από τον γίγαντα του ηλιακού μας συστήματος, τον Δία! Καφέ νάνοι ονομάζονται τα σώματα που βρίσκονται σε μια ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα σε πλανήτες και άστρα με τους περισσότερους ειδικούς να κάνουν λόγο για… «αποτυχημένα άστρα».

 

Διαπιστώθηκε επίσης ότι στην ίδια περιοχή με το μυστηριώδες σώμα βρίσκεται ένα άστρο και ότι το μυστηριώδες σώμα κινείται γύρω από αυτό το άστρο ολοκληρώνοντας μια πλήρη περιστροφή κάθε τρία έτη. Η αποκάλυψη της ταυτότητας του αντικειμένου θεωρείται σημαντική γιατί αν πρόκειται τελικά για πλανήτη λόγω της θέσης στην οποία βρίσκεται στον γαλαξία μας θα προσφέρει νέα δεδομένα για τον αριθμό και την διασπορά τους μέσα στους γαλαξίες.

Άκαρπες ξανά οι προσπάθειες για την εξεύρεση των σωματιδίων σκοτεινής ύλης

Η σκοτεινή ύλη και τα υποθετικά σωματίδια της δεν φαίνεται να υπάρχουν πουθενά σε κανένα πείραμα για την ανεύρεση τους. Έτσι, τα τελευταία αποτελέσματα του πειράματος ΧΕΝΟΝ1Τ στο Εθνικό Εργαστήριο Γκραν Σάσο της Ιταλίας που διαθέτει τον πιο ευαίσθητο ανιχνευτή σκοτεινής ύλης παγκοσμίως, μόλις ανακοινώθηκαν και αποτελούν…μία από τα ίδια, δηλαδή τίποτε. Εξίσου με άδεια χέρια κατέληξαν και οι κινέζοι επιστήμονες του πειράματος PandaX, οι οποίοι παράλληλα έκαναν τη δική τους ανακοίνωση.

 

Μια προβολή του πειράματος XENON1T στο Εθνικό Εργαστήριο Gran Sasso

 

Εδώ και 30 χρόνια, οι επιστήμονες ψάχνουν τα σωματίδια σκοτεινής ύλης που προβλέπουν μερικές θεωρίες, αλλά σωματίδια δεν βρίσκονται. Έτσι, οι φυσικοί σιγά-σιγά συνειδητοποιούν ότι μάλλον πρέπει να στραφούν σε εναλλακτικές εξηγήσεις πέρα από τα σωματίδια για να ερμηνεύσουν τη φύση της σκοτεινής ύλης, η οποία αποτελεί περίπου το 85% της μάζας του υλικού σύμπαντος και σχεδόν το 27% της συμπαντικής μάζας-ενέργειας (το υπόλοιπο 5% είναι η κανονική ύλη και το 68% η σκοτεινή ενέργεια).

 

Περισσότερες από δέκα επιστημονικές ομάδες σε διάφορα μέρη του κόσμου έχουν αποτύχει να ανιχνεύσουν τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης. Ούτε οι επίγειοι ούτε οι διαστημικοί ανιχνευτές, ούτε οι επιταχυντές του CERN έχουν βρει το παραμικρό σωματίδιο που να είναι «φορέας» της σκοτεινής ύλης. Η ύπαρξη της οποίας τεκμαίρεται έμμεσα, μέσω των βαρυτικών επιδράσεων που ασκεί στις κινήσεις των γαλαξιών.

 

Οι φυσικοί αρχίζουν να σκέφτονται εναλλακτικές εξηγήσεις για το υλικό που λείπει

Από τη δεκαετία του 1980 η ύπαρξη της σκοτεινής ύλης έχει γίνει ευρέως αποδεκτή ως η βασική εξήγηση για την αιτία που οι γαλαξίες παραμένουν συγκροτημένοι και δεν «φυλλοροούν» στα εξ ων συνετέθησαν. Πιστεύεται ότι μία αόρατη «άλως» σκοτεινής ύλης περιβάλλει τους γαλαξίες και τους συγκρατεί σε σταθεροποιημένη κατάσταση.

 

Πώς όμως «ενσαρκώνεται» η σκοτεινή ύλη; Οι φυσικοί έχουν εδώ και δεκαετίες προτείνει την ύπαρξη των «ασθενώς αλληλεπιδρώντων σωματιδίων με μάζα» (WIMPs) ως φορέων της εν λόγω ύλης. Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν φαίνεται ικανός να βρει αυτά τα WIMPS -και έτσι αυξάνονται όσοι λένε ότι απλούστατα τέτοια σωματίδια δεν υπάρχουν.

 

«Οι περισσότεροι από εμάς δεν θέλουμε να παραδεχθούμε ότι δεν κατανοούμε πώς δουλεύει το σύμπαν σε βαθύτερο και πιο θεμελιακό επίπεδο», δήλωσε η αστροφυσικός Stacy McGaugh του Πανεπιστημίου Case Western Reserve του Κλίβελαντ.

 

Οι φυσικοί δεν θέλουν όμως να πετάξουν το μωρό μαζί με τα απόνερα της μπανιέρας. Με άλλα λόγια, ακόμη κι αν αφήσουν στην άκρη τέτοια «σκοτεινά» σωματίδια ως ανύπαρκτα, δεν θέλουν να θεωρήσουν ως ανύπαρκτη και την ίδια τη σκοτεινή ύλη – απλώς χρειάζονται μια πιο πειστική εξήγηση γι’ αυτήν.

 

Προς το παρόν, πάντως, μετά και τα τελευταία άκαρπα αποτελέσματα, φαίνεται να καταρρίπτονται οι απλούστερες θεωρίες της υπερ-συμμετρίας, σύμφωνα με τις οποίες τα -επίσης μη ανιχνεύσιμα έως τώρα- θεωρητικά υποατομικά σωματίδιά της, δεν είναι παρά τα WIMPs.

 

«Αυτά τα πειράματα δεν έχουν τελείως κλείσει το παράθυρο, όμως χρειαζόμαστε να εξετάσουμε και άλλες μορφές σκοτεινής ύλης και νέα πειράματα», δήλωσε ο θεωρητικός αστροφυσικός David Spergel του Πανεπιστημίου Πρίνστον του Νιου Τζέρσι.

 

Κάποιοι δεν αποκλείουν πλέον ότι η σκοτεινή ύλη μπορεί να μην αλληλεπιδρά καθόλου με τα σωματίδια της κανονικής ύλης. Ενώ μερικοί τολμούν να ισχυρισθούν ότι τελικά η ίδια η σκοτεινή ύλη δεν υπάρχει.

Χρόνος και Αιωνιότητα

ΑΙΩΝΙΟ ΤΩΡΑ, ΣΥΜΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ
“Τίποτα δεν γεννιέται και τίποτα δεν πεθαίνει. Τίποτα δεν έγινε μέσα στο χρόνο ούτε θα γίνει στο μέλλον… Όλα τα όντα είναι αόρατα πριν γεννηθούν και μετά το θάνατο γίνονται και πάλι αόρατα. Είναι θεατά ανάμεσα σε δύο αθέατα. Γιατί σε πικραίνει αυτή η αλήθεια, ο Αρτζούνα;” Μπαγκαβάτ Γκίτα

Ο Κρόνος ήταν ο έβδομος και ο μικρότερος από τους Τιτάνες, γιους του Ουρανού και της Γαίας. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, ο Κρόνος (ο πατέρας Χρόνος) κατά τη διάρκεια της μάχης για την απελευθέρωση των Κυκλώπων, ευνούχισε με το δρεπάνι τον πατέρα του Ουρανό κι έτσι απέκτησε την εξουσία στην Ελλάδα. Όμως ο φοβερός Κρόνος (Χρόνος) ήταν φοβισμένος από την προφητεία που έλεγε ότι θα χάσει την εξουσία νικημένος από τον γιο του και γι’ αυτό το λόγο έτρωγε τα παιδιά του. Μόνον ο Δίας σώθηκε και τελικά νίκησε το Κρόνο με ένα χτύπημα κεραυνού. Το κατάφερε βέβαια αυτό έχοντας στο πλευρό του τους αδελφούς του, τον Ποσειδώνα, το θεό της Θάλασσας, και τον Πλούτωνα, θεό του Κάτω Κόσμου…

Ο χρόνος ήταν ένα απόβλητο της αιωνιότητας που δημιουργήθηκε με την πρώτη κίνηση της ίδιας δημιουργίας του σύμπαντος. Κρύβοντας μέσα του το σπόρο και την ανυπομονησία της δημιουργίας, έμοιαζε σαν να μην άντεχε αυτήν την αιώνια και μακάρια ακίνητη στιγμή της αιωνιότητας. Για τους Ιθαγενείς της Αυστραλίας ο χρόνος δεν υπάρχει και η κάθε μέρα βιώνεται ως ανάμνηση της πρώτης μέρας της δημιουργίας. Γι’ αυτούς υπάρχει ο ονειρόχρονος, όπου ο κόσμος παρουσιάζεται ως ενότητα και όλα τα πλάσματα, από τα άστρα ως τους ανθρώπους και τα έντομα, μοιράζονται την βαθιά επίγνώση της πρωτογενούς δημιουργικής δύναμης.

Συνήθως το ζήτημα του χρόνου τίθεται ως ένα από τα βασικά προβλήματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Θα έλεγα ότι ο χρόνος δεν είναι απλά ένα πρόβλημα, αλλά ένα ερώτημα και ίσως το πιο σπουδαίο ερώτημα που έχει βρεθεί ποτέ μπροστά μας, στο μονοπάτι της ζωής μας. Όταν μιλάμε για ένα πρόβλημα εννοούμε κάτι που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε, που θα μας αναγκάσει να δράσουμε για να αλλάξουμε τα δεδομένα και τελικά να λύσουμε το πρόβλημα. Ωστόσο στο πρόβλημα του χρόνου, όσο κι αν προσπαθούμε, δεν μπορούμε να βρούμε μία ορθολογική λύση, χρησιμοποιώντας τη λογική μας, όπως κάνουμε για να λύσουμε ένα μαθηματικό πρόβλημα. Εδώ υποψιαζόμαστε πως το ζήτημα του χρόνου συνδέεται άμεσα με το μεγάλο ζήτημα του Εαυτού.

Για να λύσουμε το πρόβλημα του χρόνου πρέπει να ασχοληθούμε μαζί του πολύ πιο βαθιά, να το αισθανθούμε «με τη καρδιά μας», ολοκληρωτικά, διεισδύοντας μέσα στο ασυνείδητο μας. Βαθιά μέσα στον εαυτό μας, εκεί που βρίσκονται έμφυτες όλες οι απαντήσεις πάνω στο ερώτημα: τι είναι ο χρόνος; Πόσο αντικειμενικός και πόσο σχετικός είναι από την γωνία του παρατηρητή;

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι δυο από τους μεγαλύτερούς Ευρωπαίους φιλόσοφους, ο Bergson και ο Heidegger τοποθέτησαν το πρόβλημα του χρόνου στο επίκεντρο της φιλοσοφίας τους. Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που γνωρίζουμε να λέει «πότε»; και «πού»; ενώ ο χώρος και ο χρόνος είναι μορφές εποπτείας έμφυτες μέσα του. Η μοίρα της ανθρώπινης ύπαρξης πραγματοποιείται μέσα στο χρόνο και σημαδεύεται από το χρόνο.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΑΙΩΝΙΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕΣΑ ΜΑΣ
Η ουσία του χρόνου βιώνεται μέσα μας, επειδή, σύμφωνα με τα μεγάλα φιλοσοφικά αξιώματα, είμαστε ό,τι πιστεύουμε. Όλη μας η ύπαρξη προέρχεται από τις σκέψεις μας. Η σκέψη που μας οδηγεί στην αναζήτηση του ανώτερου εαυτού μας δεν θα έπρεπε να είναι μία παρήγορη σκέψη στην οποία στρεφόμαστε μόνο όταν έχουμε δυσκολίες. Η αλήθεια είναι πως ο στοχαστής δεν παρηγορείται από την σκέψη πως η ψυχή είναι αθάνατη, εφόσον θα έρθει η ώρα της μεγάλης κρίσης, όπου θα κριθεί για τα επίγεια έργα του και ανάλογα με το αποτελέσματα θα βρεθεί στο παράδεισο ή στην κόλαση, χωρίς να έχει την ευκαιρία της επανόρθωσης.

Η μοναδική ουσιαστική παρηγοριά για τον αναζητητή είναι ότι εδώ και τώρα, σ’ αυτήν τη ζωή, παρ’ όλες τις πιέσεις και τα βάσανά της, μπορεί να υπάρχει ένα βαθύ νόημα όλων των πραγμάτων που συνδέονται μεταξύ τους έχοντας ως καταλύτη την ίδια την ύπαρξή του η οποία είναι ταυτόχρονα αιώνια και παροδική, ανάλογα πάντα από την γωνία της παρατήρησης. Ο επίμονος και προσεκτικός αναζητητής και παρατηρητής κάποια στιγμή θα αναγνωρίσει μέσα του ένα κέντρο, μία πηγή της συνείδησης και παρατηρήσεις. Αυτό το κέντρο είναι αιώνιο και είναι ο Εαυτός.

Στην Μπαγκαβάτ Γκίτα, ένα επεισόδιο του μεγάλου Ινδικού έπους Μαχαμπχαράτα, ο Κρίσνα καθοδηγεί τον Αρτζούνα προς τον μεγάλο Εαυτό μέσα του, προφέροντας το όνομα του Άτμαν, φέρνόντας τον ταυτόχρονα σε ένα νέο είδος υπερβατικής προσοχής μέσα του, που ξεπερνάει όλους τους περιορισμούς του χρόνου: «Όλοι μας υπάρχουμε για πάντα, κι εγώ κι εσύ κι αυτοί οι βασιλιάδες των ανθρώπων. Και όλοι θα υπάρχουμε για πάντα, μέχρι το τέλος της αιωνιότητας. Όσοι μπορούν να δουν την Αλήθεια, έχουν δει και την αλήθεια αυτήν. Το Αιώνιο στον άνθρωπο δεν μπορεί να σκοτώσει, το Αιώνιο στον άνθρωπο δεν μπορεί να πεθάνει»

Στην ινδική μυθολογία η προσωποποίηση του χρόνου είναι η Θεά Kala που αντιπροσωπεύει «το δημιουργικό πνεύμα και τη δημιουργική εξέλιξη» του σύμπαντος. Οι Αβατάροι (Avatari), μεγάλοι μύστες, είναι οι εκδηλώσεις του Sutr-Atman, του κοσμικού πνεύματος που εκδηλώνεται μέσα στην ανθρωπότητα. Έτσι είναι και ο Θεός Κρίσνα ένας από τους Αβατάρους που κατεβαίνει κατά καιρούς στον κόσμο των φαινομένων, όταν οι ανθρώπινες αξίες περνάνε κρίση και οι άνθρωποι βρίσκονται σε σύγχυση. Με αυτό συσχετίζεται και η ινδική διδασκαλία για τις Κάλπες, δηλαδή τις περιόδους δημιουργίας και καταστροφής.

Η κάθε Κάλπα έχει τις υπο-περιόδους της. Ο Κρίσνα, ως ένας από τους Αβατάρους ή ένας από τα συμπαντικά πνεύματα, έρχεται στη σκηνή της ανθρώπινης ζωής και αναλαμβάνει την πνευματική οδήγηση ενός λαού. Η θεμελιώδης σκέψη της ινδικής κοσμολογίας βρίσκεται στο εξής λόγο του Κρίσνα: «Να ξέρεις, όπως ο δυνατός αέρας μένει στον αιθέρα και από κει πηγαίνει σε όλες τις κατευθύνσεις, έτσι επίσης όλα τα όντα μένουν μέσα μου. Όταν τελειώνει μία Κάλπα (ένας χρονικός κύκλος), ο γιε του Κούντα, όλα τα όντα μπαίνουν μέσα μου και όταν ένας κύκλος ξαναρχίζει, εγώ τα ξαναδημιουργώ». Από εκεί πηγάζει και η θεωρία για την μετεμψύχωση και το Κάρμα.

Αυτή η περιοδική δημιουργία και καταστροφή ολόκληρων κύκλων του χρόνου, μπορεί να εφαρμοστεί όχι μόνο στην κοσμική ζωή, αλλά και στην πορεία της κάθε μεμονωμένης ζωής. Ο χρόνος αλλάζει σε δύο κατευθύνσεις –προς την άνοδο της ζωής και προς τον άνοδο του θανάτου. «Στον γεννημένο ο θάνατος είναι το πεπρωμένο του και στον πεθαμένο η γέννα δεδομένη, γι’ αυτό μην λησμονάς για το αναπόφευκτο» Bhagavad-Gita.

Σύμφωνα με τη βουδιστική παράδοση, ο άνθρωπος εξακολουθεί να είναι παγιδευμένος στο φαύλο κύκλο των γεννήσεων και των θανάτων μέχρις ότου απελευθερωθεί από τα πέπλα της άγνοιας και βγει από το κύκλο της Σαμσάρα, φτάνοντας έτσι στην Νιρβάνα και στην τέλεια γνώση που ονομάζεται Φώτιση. Όμως, για να φτάσει κανείς στη Φώτιση πρέπει να εισέλθει βαθιά μέσα στο Ντάρμα (Αλήθεια) και να ασκηθεί σκληρά πάνω στις διδασκαλίες του Βούδα, πάντα βέβαια κάτω από την ορθή καθοδήγηση των δασκάλων (λάμα).

Το πρώτο βήμα προς αυτή τη γνώση που θα μας βοηθήσει να φτάσουμε στο αιώνιο μας εαυτό απελευθερωμένο από τα πέπλα της άγνοιας και να βγούμε από το κύκλο της Σαμσάρα και τη παγίδα του χρόνου, είναι να καταλάβουμε το νόμο του Κάρμα. Ο νόμος του Κάρμα τοποθετεί τον άνθρωπο σε μία θέση αμείωτης και προσωπικής ευθύνης για ό,τι συμβαίνει σε ολόκληρο πια το σύμπαν. Για την Θιβετιανή παράδοση ο χρόνος είναι πολύ σχετικός και απατηλός, όπως και τα φαινόμενα.

Ο χρόνος δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία όσο ο χώρος μέσα στον οποίον υπάρχει και κινείται το αθάνατο πνεύμα. Όσο πιο ελεύθερος και αποστασιοποιημένος είναι ένας νους από τις σκέψεις τόσο πιο πολύ χώρο και χρόνο κατέχει. Όμως ένας συνηθισμένος ανθρώπινος νους είναι μονίμως πολιορκημένος από τις άπειρες σκέψεις και αναμνήσεις, εικόνες από το παρελθόν, «προβλήματα» της καθημερινότητας με τα οποία «κολλάει», σχέδια και ελπίδες για το μέλλον, φόβους, θυμούς κλπ. Το αποτέλεσμα είναι να βλέπει τη ζωή του και το χρόνο του να φεύγει ασυγκράτητα, θυμίζοντας του ένα ποτάμι που περνάει δίπλα του.

Το Τώρα απομακρύνεται και μαζί του και το Εγώ είμαι, υπάρχω και ζω τώρα, που σημαίνει ότι έχω τη συνείδηση, τη συγκέντρωση και την επίγνωση της κάθε κατάστασης στην οποία βρίσκομαι. Το υπάρχω εδώ και τώρα σημαίνει ότι είμαι στην εγρήγορση και εκεί ακριβώς βιώνω την Αιωνιότητα! Βρίσκομαι μέσα στο μεγάλο Τώρα, όπου συνυπάρχουν όλοι οι χρόνοι μαζί, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

Ο Bergson προσδιόρισε τη διαφορά ανάμεσα στο χρόνο και στο «durée». Μέσα από την διάρκεια («durée») κατά τη γνώμη του, αποκαλύπτεται η αληθινή ύπαρξη. Ο αντικειμενικός κόσμος είναι ο κόσμος του χώρου. Ο Heidegger συμφωνεί με τον Bergson, αλλά συμπληρώνει ότι ο αντικειμενικός κόσμος είναι χρονοποιημένος χώρος. Η διαλυμένη αιωνιότητα μετατράπηκε σε αντικειμενικό χρόνο, μέσα στον οποίον το παρελθόν, παρόν και μέλλον είναι κατακερματισμένοι. Όπότε το επόμενο ερώτημα που εμφανίζεται μπροστά μας είναι αν το παρελθόν είναι αληθινό;

Αν υπήρξε και τι σημαίνει για την ύπαρξή μας; Οντολογικά το παρελθόν δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει και το μέλλον, αλλά το μόνο που πραγματικά υπάρχει είναι το Τώρα -το αιώνιο παρόν. Ό,τι υπήρχε στο παρελθόν μπαίνει στο πλαίσιο του παρόντος. Όλο το προηγούμενο της ζωής μας, όλη η ιστορία της ανθρωπότητας μπαίνει στο δικό μας παρόν και μόνο με αυτό το τρόπο υπάρχει. Το παρόν μέσα στο παρελθόν υπήρχε διαφορετικά από ότι υπάρχει παρελθόν μέσα στο παρόν.

Σ’ αυτό το σημείο βρίσκεται και το βασικό παράδοξο του χρόνου. Σύμφωνα με τον μεγάλο Ρώσο φιλόσοφο, που τοποθετεί τον άνθρωπο στο κέντρο της φιλοσοφίας του, τον Νίκολαϊ Μπερντγιάεβ υπάρχουν δύο παρελθόντα: το παρελθόν που υπήρχε και εξαφανίστηκε και το παρελθόν που υπάρχει και τώρα για μας ως αναπόσπαστο μέρος του παρόντος μας. Αυτό το δεύτερο παρελθόν υπάρχει στην ανάμνηση του παρόντος και είναι ένα παρελθόν μεταμορφωμένο και φωτισμένο, ένα παρελθόν πάνω στο οποίο έχει γίνει η δημιουργική πράξη μας μετά από την οποία μπήκε στο πλαίσιο του δικού μας παρόντος. Η ανάμνηση δεν σημαίνει ακριβώς την αποθήκευση του παρελθόντος μας. Πρόκειται για ένα πάντα καινούργιο και μεταμορφωμένο παρελθόν. Επομένως η ανάμνηση έχει δημιουργικό χαρακτήρα.

Το παράδοξο του χρόνου είναι στο εξής: Το παρελθόν δεν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν. Στο παρελθόν υπήρξε μόνο το παρόν, ένα διαφορετικό παρόν, ενώ το παρελθόν υπάρχει μόνο στο παρόν! Το παρελθόν και το παρόν έχουν εντελώς διαφορετικές υπάρξεις. Και όπως λέει και ο κ. Γρηγόριος Κωσταράς, καθηγητής φιλοσοφίας του Πανεπιστήμιου Αθηνών, ο χρόνος ουσιαστικά δεν υπάρχει: «Εκείνο που πέρασε δεν είναι πλέον και εκείνο που δεν ήρθε δεν είναι ακόμη. Επομένως το πεδίο περιορίζεται. Προφέρω, για παράδειγμα, μία λέξη. Ποιο γράμμα της ανήκει στο παρελθόν, ποιο στο παρόν και ποιο στο μέλλον; Δεν το ξέρουμε.»

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΩΣ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ ΑΡΡΩΣΤΙΑ
Σύμφωνα με τον Ρώσο φιλόσοφο και θεολόγο, το Ν. Μπερντγιάεβ ο χρόνος είναι μία θανατηφόρα αρρώστια: «Ο χρόνος εκτός αιωνιότητας είναι απόβλητο της αιωνιότητας γι’ αυτό το λόγο έχει την αξία του μόνο ως ένα κομμάτι της αιωνιότητας. Ό,τι δεν είναι αιώνιο και ό,τι δεν είναι της αιωνιότητας ή δεν ανήκει στην αιωνιότητα δεν έχει πραγματική αξία και αναγκαστικά θα εξαφανιστεί. Το μέλλον θα του φέρει θάνατο, το τέλος μέσα στο χρόνο που είναι ένα αντίθετο τέλος από το τέλος του χρόνου» (N.Berdjaev, Εγώ κι ο Κόσμος των Αντικειμένων).

Το θεμελιώδες παράδοξο του χρόνου και της αιωνιότητας όπως και η σύγκρουση τους, δεν είναι τίποτε άλλο παρά αυτό που κοινά ονομάζουμε Αποκάλυψη. Κάθε άνθρωπος βιώνει τη δική του προσωπική Αποκάλυψη, η οποία συμβαίνει στην διάρκεια της προσωπικής πραγματοποίησης του κάθε ατόμου. Όταν ο άνθρωπος βρίσκεται κάπου στη μέση της ζωής του, ζει πλήρως την αρρώστια του χρόνου. Το παρελθόν προκαλεί μέσα του την αίσθηση της πλήξης και της θλίψης, ενώ το μέλλον, προκαλεί το φόβο από το θάνατο που μετατρέπεται σε φρίκη από τη κόλαση.

Υπάρχουν δύο βασικές θεωρήσεις του χρόνου: α) Ως βίωμα του παρόντος χωρίς κανένα στοχασμό ή αμφισβήτηση του μέλλοντος και της αιωνιότητας και β) ως βίωμα του παρόντος σαν αιωνιότητας. Η πρώτη αντίληψη του χρόνου έχει να κάνει με την προϋπόθεση ότι το άτομο έχει λήθη του εαυτό του και παραμένει μέσα σε μια στιγμή. Η δεύτερη στάση απέναντι στο χρόνο προϋποθέτει την υπέρβαση της αρρώστιας του χρόνου, και ακριβώς αυτή η υπέρβαση εισάγει το πρόσωπο στην αιωνιότητα. Εδώ δεν πρόκειται για μία στιγμή, όπου ο άνθρωπος ξεχνάει. Αντίθετα, πρόκειται για μια στιγμή όπου η λήθη δεν απομονώνει ένα κομμάτι του συνόλου της ζωής, αλλά η μνήμη φωτίζει το σύνολο της ζωής και η κάθε στιγμή είναι γεμάτη φως και αξία.

Η απάντηση στο πρόβλημα και τη θλίψη του χρόνου βρίσκεται στην εμπειρία του νοήματος. Το νόημα εμφανίζεται μόνο όταν το Εγώ που σκέφτεται, μιλάει, κάνει συναντά τον Εαυτό που είναι, που υπάρχει πραγματικά. Πρόκειται για δύο ποιότητες, δύο κόσμους και χρόνους: το Εγώ που είναι το κέντρο της προσωπικότητάς και ο εαυτός που είναι κέντρο του πραγματωμένου είναι. Η επαφή του Εγώ και του Εαυτού στον άνθρωπο δίνουν την αίσθηση ότι έχει ατέλειωτο χρόνο, ότι έχει χρόνο να απελευθερωθεί από το φόβο του θανάτου όπως και από την ψεύτικη ικανοποίηση.

Όταν φτάσει σε αυτό το σημείο ο άνθρωπος βλέπει που βρίσκεται πραγματικά, αποστασιοποιείται από τις ελπίδες και φόβους και ξεκινάει να βλέπει τα πράγματα έχοντας την εγρήγορση και την επίγνωση. Αυτή είναι και η αρχή μίας καινούργιας αξιολόγησης της πραγματικότητας, η οποία πραγματεύεται ανά πάσα στιγμή, μέσα στην καθημερινότητα και ανάμεσα στον υπόλοιπο κόσμο που ψάχνει απελπισμένα να βρει χρόνο.

Ο ΓΙΟΥΝΓΚ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ
Ο καθένας μας έχει την εμπειρία της αίσθησης και της έκπληξης που δημιουργείται μέσα μας, όταν κάποια στιγμή βρεθούμε αντιμέτωποι με κάποια σύμπτωση που μας αφήνει άφωνους. Η συγχρονικότητα λαμβάνει χώρα όταν ένα άτομο βλέπει μέσα από το μυαλό του τη σχέση ανάμεσα στις σκέψεις του ή τα γεγονότα της ζωής του και τα αντικειμενικά γεγονότα στον εξωτερικό κόσμο.

Όμως την Αρχή της Συγχρονικότητας (synchronicity) που συνδέει γεγονότα, τα οποία δεν συνδέονται με κάποια φανερή σχέση αιτίας-αποτελέσματος, για πρώτη φορά την εισήγαγε ο μεγάλος ψυχαναλυτής και εξερευνητής της ανθρώπινης ψυχής, ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ (Carl Gustav Jung, 1875-1961). Με τον όρο αυτό ονομάζει μία συγκεκριμένη περίεργη αρχή που διαμετρικά διαφέρει από την αρχή της αιτιότητας, της αρχής σύμφωνα με την οποία το κάθε γεγονός που συμβαίνει βρίσκεται κάτω από την επιρροή του πανίσχυρου κοσμικού νόμου της αιτίας και του αποτελέσματός της. Όμως το ερώτημα είναι κατά πόσο πραγματικά μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι το κάθε γεγονός το οποίο δεν ξέρουμε την αιτία είναι αναίτιο;

Σύμφωνα πάντα με τον Γιουνγκ η εμπειρία της συγχρονικότητας είναι βαθιά προσωπική. Υπάρχουν άπειρες ατομικές αποδείξεις ότι οι συμπτώσεις των γεγονότων μέσα στο χώρο και χρόνο έχουν ένα νόημα μεγαλύτερο από μία απλή σύμπτωση. Συνήθως ένα πρόσωπο παίζει το ρόλο του παρατηρητή και είναι ταυτόχρονα και ο συνδετικός κρίκος, που συνδέει τα συμπτωματικά γεγονότα. Ο Γιουνγκ δέχονταν την ύπαρξη μιας «περίεργης αλληλεξάρτησης των αντικειμενικών στοιχείων μεταξύ τους, καθώς και με τις υποκειμενικές (ψυχικές) καταστάσεις του παρατηρητή». Μάλιστα εντόπισε δείγματα αυτής της αλληλεξάρτησης, που θεωρούσε άρρηκτα δεμένη με την έννοια της Συγχρονικότητας.

Θα σας μεταφέρω μία από τις πολλές ενδιαφέρουσες ιστορίες που καταγράφει ο μεγάλος αυτός ψυχίατρος και αναζητητής του ασυνείδητου, στην αυτοβιογραφία του που είναι ταυτόχρονα και το τελευταίο του βιβλίο: «Αυτές τις ημέρες ερευνούσα το σύμβολο του ψαριού μέσα στην ανθρώπινη ιστορία. Κανείς δεν γνώριζε για την έρευνά μου ακόμη. Σήμερα για γεύμα είχαμε ψάρι. Ένας φίλος μου ανέφερε το έθιμο με το απριλιάτικο ψάρι. Το πρωί παρατήρησα τυχαία μία επιγραφή που έλεγε: Est homo totus medius piscis ab imo. Ο απόγευμα ένας ασθενής μου έδειξε μερικές πολύ όμορφες εικόνες ψαριών που είχε ζωγραφίσει. Το βράδυ μου έδειξαν ένα κέντημα που απεικόνιζε ιχθυόμορφα τέρατα. Μία ασθενής μου διηγήθηκε ένα όνειρό της στο οποίο καθόταν στην όχθη μιας λίμνης και ένα ψάρι κολυμπούσε μέχρι τα πόδια της. Άκουσα στο ραδιόφωνο μία διαφήμιση για ψαροκονσέρβες, τη στιγμή που έβλεπα την ίδια διαφήμιση σε ένα περιοδικό. Γνώρισα έναν κηπουρό ο οποίος είχε στο μπράτσο του ένα τατουάζ με μία γοργόνα. Ένα αυτοκίνητο με ψάρια, έμεινε από λάστιχο στο δρόμο μπροστά στο σπίτι. Είδα μία γάτα που κρατούσε ένα ψάρι στο στόμα της. Κάτι πολύ περίεργο συμβαίνει.» Κ.Γ. Γιουνγκ, Αναμνήσεις, Σκέψεις, Όνειρα.

Ο μαθηματικός Warren Weaver, στο βιβλίο του Lady Luck: The Theory of Probability (Γουόρεν Γουίβερ, Η κυρία Τύχη: η θεωρία των πιθανοτήτων) καταγράφει μία απίθανη ιστορία. Το περιστατικό, αρχικά είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό Life: «Και τα δεκαπέντε μέλη κάποιας εκκλησιαστικής χορωδίας στο Beatrice της Νεμπράσκα καθυστέρησαν στη συνάντηση που είχαν καθορίσει για τις 7.20 το βράδυ, της 1ης Μαρτίου το 1950. Ο εφημέριος, η σύζυγος και η κόρη τους είχαν ένα λόγο (η σύζυγος καθυστέρησε να σιδερώσει το φόρεμα της κόρης). Κάποιο κορίτσι περίμενε μέχρι να τελειώσει ένα δύσκολο πρόβλημα γεωμετρίας. Κάποιας άλλης το αμάξι δεν έπαιρνε μπρος, ενώ άλλες δύο καθυστερούσαν, θέλοντας να ακούσουν το τέλος κάποιου ενδιαφέροντος ραδιοφωνικού προγράμματος. Μία μητέρα και η κόρη της άργησαν, διότι η μητέρα έπρεπε να τηλεφωνήσει δύο φορές στην κόρη, για να την ξυπνήσει απ’ τον ύπνο της κλπ.

Όλοι οι λόγοι φαινόταν κάπως συνηθισμένοι. Μολαταύτα, υπήρχαν δέκα ξεχωριστοί και ασύνδετοι λόγοι για την αργοπορία των δεκαπέντε ατόμων. Και όμως, ήταν τυχερό που κανείς απ’ τους δεκαπέντε δεν έφτασε στην ώρα του, στις 7.20, μια και το κτίριο της εκκλησίας καταστράφηκε από έκρηξη στις 7.25! Τα μέλη της χορωδίας, αναφέρει το Life, αναρωτήθηκαν μήπως η αργοπορία τους ήταν ‘θεϊκή παρέμβαση’ Ο Γουίβερ υπολόγισε τις πιθανότητες να συμβεί ένα τέτοιο περίεργο γεγονός και τις βρήκε μία στο εκατομμύριο!!!» Ντέμης Κυριάκου, Συγχρονότητα, μία ευρύτερη ματιά στον κόσμο, περιοδικό Άβατον, τεύχος 3

ΣΚΟΠΙΜΕΣ ΣΥΜΠΤΩΣΕΙΣ;
Ο Γιουνγκ στο έργο του Δομή και Δυναμική της Ψυχής, αναφέρει πώς άρχισε να παρατηρεί συμπτώσεις που προκαλούσαν ανοιχτά τους υπολογισμούς των πιθανοτήτων, στη διάρκεια των ερευνών του για το συλλογικό ασυνείδητο. Πίστευε ότι το φαινόμενο της συγχρονικότητας συνδέονταν με ψυχικές καταστάσεις που αναπτύσσονται μέσω της επιρροής των αρχετύπων, τα οποία όριζε σαν πρότυπα (μοντέλα) έμφυτα στην ανθρώπινη ψυχή και κοινά για όλη την ανθρωπότητα. Ο Γιουνγκ αναφέρει συχνά τα αρχέτυπα ως «αρχέγονες εικόνες» που παρέχουν την αναπαράσταση όλων των ανθρώπινων στάσεων απέναντι στον θάνατο, τη σύγκρουση, το σεξ, τη μετενσάρκωση και τη μυστικιστική εμπειρία.

Κάποιες φορές ένα αρχέτυπο ενεργοποιείται από ένα συναισθηματικά φορτισμένο γεγονός και τότε τείνει να έλκει γεγονότα παρόμοιας φύσης, ανοίγοντας δρόμο στα γεγονότα που ονομάζουμε «συμπτώσεις». Επίσης θεωρούσε την κινέζικη μαντική μέθοδο του Ι Τσινγκ, με την οποία ασχολήθηκε τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής του, ως έκφραση της Αρχής της Συγχρονικότητας. Θεωρούσε ότι αυτό που θεωρούμε εμείς, στη Δύση, τυχαίο και ασήμαντο, είναι το κύριο ενδιαφέρον της κινέζικης σκέψης, ενώ αυτό που εμείς λατρεύουμε σαν αιτιότητα περνάει σχεδόν απαρατήρητο.

Ενώ η Δυτική σκέψη προσεκτικά ζυγιάζει, επιλέγει, ταξινομεί και απομονώνει, η αρχαία Κινέζικη έχει μια πιο ολιστική εικόνα του κόσμου, δίνοντας σημασία και στην παραμικρή λεπτομέρεια που συνθέτει μια στιγμή.  Κάθε στιγμή απαρτίζεται από όλα αυτά τα «ασήμαντα» συστατικά. Αργότερα, ο Γιουνγκ προέκτεινε την έννοια της συγχρονικότητας και στην αστρολογία. Όταν μάλιστα ανέφερε το ενδιαφέρον του για την αστρολογία και την πεποίθησή του για τη μελλοντική της χρησιμότητα, με ένα γράμμα του στον Φρόιντ, ο τελευταίος αντέδρασε, κατηγορώντας τον Γιουνγκ ότι είχε πέσει θύμα της «μαύρης παλίρροιας του βούρκου του αποκρυφισμού».

Μην εγκαταλείποντας τις θέσεις του ο Jung κατέγραψε στην αυτοβιογραφία του άλλο ένα συνταρακτικό συμβάν εμφάνισης συγχρονικότητας, που μάλιστα συνέβη ενώ ήταν μαζί με το Freud: Στέκονταν μαζί δίπλα σε μια βιβλιοθήκη όταν ο Jung ένιωσε το διάφραγμά του να γίνεται σαν από σίδερο και να καίει, να πυρακτώνεται. Ταυτόχρονα ακούστηκε ένας δυνατός κρότος σαν να επρόκειτο να πέσει πάνω τους η βιβλιοθήκη. Ο Jung βρήκε την ευκαιρία να παρουσιάσει το συμβάν σαν ένα παράδειγμα φαινομένου καταλυτικής εξωτερίκευσης. Ο Freud αντέδρασε αποκαλώντας τα «ανοησίες». Τότε, ο Jung τον προκάλεσε, υποστηρίζοντας ότι μπορούσε να προβλέψει ότι το πολύ σε ένα λεπτό ο κρότος θα ξανακούγονταν. Πριν καν τελειώσει τα λόγια του ο κρότος ξανακούστηκε, αφήνοντας τον Freud εμβρόντητο.

Σύμμαχό του στην προσπάθεια να διατυπώσει τη θεωρία του για τη συγχρονικότητα, ο Γιουνγκ βρήκε τη Κβαντική Φυσική, στα πλαίσια της οποίας είχε διατυπωθεί η θεωρία ότι ένα πεδίο του χώρου μπορεί να γίνει αντικειμενικά γνωστό, μόνο με την ύπαρξη ενός παρατηρητή, ο οποίος όμως επεμβαίνει (αναγκαστικά, με την παρουσία του) στην κατάσταση του χώρου. Οι ανακαλύψεις αυτές βοήθησαν τον Γιουνγκ να καταλάβει διαισθητικά ότι ύλη και συνείδηση συνδέονται με ουσιώδη τρόπο, σαν δυο συμπληρωματικές όψεις μιας ενοποιημένης πραγματικότητας.

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
“Κατά κύματα με καταλαμβάνει μία ολοκληρωτική ψευδαίσθηση ότι μέσα από τη φοβερή καταστροφή και παροδικότητα όλων των πραγμάτων γύρω μου, μου χαρίστηκαν πέντε λεπτά ζωής για να αναπνέω και να σκέφτομαι ελεύτερα και ήρεμα. Και εγώ χαρούμενος, με δύναμη και ηρεμία ενός φυτού, εκμεταλλεύομαι αυτό το χρόνο, χωρίς να περνάει από το μυαλό μου ούτε μια σκέψη για το πότε ξεκίνησε και πότε θα τελειώσει αυτός ο χρόνος. Αυτά τα πέντε λεπτά η σκέψη μου τα τεντώνει ως το άπειρο, πέρα από όλες τις κινήσεις, συγκρούσεις και θύελλες ενώ εγώ υπάρχω μέσα στη λαμπερή, βαθιά ζωή των σκέψεων μου, χωρίς να μπορώ ούτε ενός των πέντε λεπτών να δω το τέλος, γιατί είναι πιο μεγάλο από το κόσμο και πιο βαθύ από την ευτυχία” Ivo Andric, Znakovi Pored Puta

Ο μεγάλος Γερμανός υπαρξιστής Karl Jaspers “Ο χρόνος έχει την έννοια της ύπαρξης. Η έννοια του χρόνου είναι έννοια της ιστορίας, ιστορίας δικής μου και του κόσμου. Ο χρόνος έχει νόημα μόνο μέσα από το πεπρωμένο του ανθρώπου. Για μένα είναι το μεγαλύτερο θαύμα. Η αντίληψη του χρόνου, η χρήση του χρόνου, η αίσθηση του χρόνου, όλα αυτά είναι πραγματικά αινίγματα που εκθέτονται μπροστά μου καθημερινά. Ανά πάσα στιγμή στη μέρα ή τη νύχτα, στο όνειρο ή στο ξύπνιο, αισθάνομαι το χρόνο σαν ένα στοιχείο, απαλό και χρήσιμο ή καταστροφικό και βλαβερό.

Ακριβώς με το τρόπο που ο άνθρωπος αισθάνεται τον αέρα, τη φωτιά και το νερό. Πνίγομαι από την έλλειψη χρόνου ή νιώθω πως με καίει και λιώνει, πλέω μέσα του με ένα συναίσθημα θεϊκής απόλαυσης. Και ανά πάσα στιγμή ξέρω ότι ο χρόνος είναι μία οδυνηρή ψευδαίσθηση, ότι πρόκειται στην ουσία για ένα συγκεκριμένο αριθμό χτυπημάτων της καρδιάς μας και ότι αλλιώς δεν υπάρχει. Πριν το πρώτο χτύπημα όπως και μετά το τελευταίο, απλώνεται ως το άπειρο η αιωνιότητα της ανυπαρξίας μας, αμέτρητη, αφώτιστη, ακατανόητη και ανείπωτη, και όμως παρούσα σε κάθε σκέψη, αναπνοή και γουλιά.”