Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Βάτραχοι (992-1020)

ΧΟ. τάδε μὲν λεύσσεις, φαίδιμ᾽ Ἀχιλλεῦ· [ἀντ.]
σὺ δὲ τί, φέρε, πρὸς ταῦτα λέξεις; μόνον ὅπως
μή σ᾽ ὁ θυμὸς ἁρπάσας
995 ἐκτὸς οἴσει τῶν ἐλαῶν·
δεινὰ γὰρ κατηγόρηκεν.
ἀλλ᾽ ὅπως, ὦ γεννάδα,
μὴ πρὸς ὀργὴν ἀντιλέξεις,
ἀλλὰ συστείλας ἄκροισι
1000 χρώμενος τοῖς ἱστίοις,
εἶτα μᾶλλον μᾶλλον ἄξεις
καὶ φυλάξεις, ἡνίκ᾽ ἂν τὸ
πνεῦμα λεῖον καὶ καθεστηκὸς λάβῃς.

ἀλλ᾽ ὦ πρῶτος τῶν Ἑλλήνων πυργώσας ῥήματα σεμνὰ
1005 καὶ κοσμήσας τραγικὸν λῆρον, θαρρῶν τὸν κρουνὸν ἀφίει.
ΑΙ. θυμοῦμαι μὲν τῇ ξυντυχίᾳ, καί μου τὰ σπλάγχν᾽ ἀγανακτεῖ,
εἰ πρὸς τοῦτον δεῖ μ᾽ ἀντιλέγειν· ἵνα μὴ φάσκῃ δ᾽ ἀπορεῖν με,—
ἀπόκριναί μοι, τίνος οὕνεκα χρὴ θαυμάζειν ἄνδρα ποητήν;
ΕΥ. δεξιότητος καὶ νουθεσίας, ὅτι βελτίους τε ποιοῦμεν
1010 τοὺς ἀνθρώπους ἐν ταῖς πόλεσιν. ΑΙ. ταῦτ᾽ οὖν εἰ μὴ πεπόηκας,
ἀλλ᾽ ἐκ χρηστῶν καὶ γενναίων μοχθηροτάτους ἀπέδειξας,
τί παθεῖν φήσεις ἄξιος εἶναι; ΔΙ. τεθνάναι· μὴ τοῦτον ἐρώτα.
ΑΙ. σκέψαι τοίνυν οἵους αὐτοὺς παρ᾽ ἐμοῦ παρεδέξατο πρῶτον,
εἰ γενναίους καὶ τετραπήχεις, καὶ μὴ διαδρασιπολίτας,
1015 μηδ᾽ ἀγοραίους μηδὲ κοβάλους, ὥσπερ νῦν, μηδὲ πανούργους,
ἀλλὰ πνέοντας δόρυ καὶ λόγχας καὶ λευκολόφους τρυφαλείας
καὶ πήληκας καὶ κνημῖδας καὶ θυμοὺς ἑπταβοείους.
ΕΥ. καὶ δὴ χωρεῖ τουτὶ τὸ κακόν· κρανοποιῶν αὖ μ᾽ ἐπιτρίψει.
ΔΙ. καὶ τί σὺ δράσας οὕτως αὐτοὺς γενναίους ἐξεδίδαξας;
1020 Αἰσχύλε, λέξον, μηδ᾽ αὐθάδως σεμνυνόμενος χαλέπαινε.

***
ΧΟΡ., στον Αισχύλο.
Ξακουστέ Αχιλλέα, τα βλέπεις όλ᾽ αυτά·
σαν τί απόκριση στοχάζεσαι να δώσεις;
Μονάχα η οργή να μη σε παρασύρει
κι έξω απ᾽ τις ελιές σε φέρει·
βαριές σου ᾽πε κατηγόριες,
μα οργισμένο εσύ μη δώσεις
τον αντίλογο, λεβέντη·
με πανιά χαμηλωμένα
1000 έμπα μες στο πέλαο τούτο,
και τον άνεμο σα δεις να καταπέφτει,
να ησυχάζει λίγο λίγο,
τότε αμόλα κι όλο αμόλα το πανί σου.

ΚΟΡ. Ω που απ᾽ όλους τους Έλληνες πρώτος εσύ
μεγαλόπρεπα πύργωσες λόγια
και στη φράση έχεις δώσει μορφή τραγική,
τον κρουνό σου άνοιξέ τον με θάρρος.

ΑΙΣ. Με θυμώνει, είν᾽ αλήθεια, η συνάντηση αυτή
και τα σπλάχνα πολύ μου ταράζει,
μάχη λόγων να πιάνω με τούτον· αλλά,
να μη λέει πως σ᾽ αδιέξοδο πέφτω…
Τον ποιητή για ποιό λόγο είν᾽ ανάγκη κανείς
να θαυμάζει; Σ᾽ αυτό απάντησέ μου.
ΕΥΡ. Για του νου του τη δύναμη, ορμήνιες καλές
γιατί δίνουμε, κι έτσι στις πόλεις
1010 τους ανθρώπους τους κάνουμε ανώτερους. ΑΙΣ. Ναι.
Κι αν δεν έκαμες όσα μας είπες,
παρά εκεί που τους βρήκες γενναίους και χρηστούς
τους κατάντησες φαύλους, για πες μου,
τί σου αξίζει να πάθεις; ΔΙΟ. Εκείνον ρωτάς;
Αμοιβή πρέπει ο θάνατος να ᾽ναι.
ΑΙΣ. Ε λοιπόν, τώρα εξέτασε πώς στην αρχή
τους παράλαβε αυτός από μένα·
ήταν άντρες γενναίοι και τετράπηχοι αυτοί,
ναι, δεν ήταν πολίτες που ο νους τους
πώς το χρέος να ξεφύγουν, χυδαίοι, βρομεροί
όπως τώρα, κι αχρείοι και παλιάτσοι·
από πάνω τους φύσαε πολέμου πνοή,
λόγχες, δόρατα, ασπρόφουντα κράνη,
και κνημίδες, πηλήκια βαριά, και καρδιές
σαν εφτάβοϊδες στέρεες ασπίδες.
ΕΥΡ. Προχωρεί το κακό· με τα κράνη του αυτά
θα με κάμει, το δύστυχο, λιώμα.
ΔΙΟ. Κι εσύ τί έκαμες τάχα, με ποιές διδαχές
την αντρειοσύνη τούς έβαλες τούτη;
1020 Έλα μίλησε, Αισχύλε, και τόσο βαρύς
κι ακατάδεχτος δα να μην είσαι.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΑΓΙΣΣΕΣ ΚΑΙ ΜΑΓΟΙ, ΠΡΟΚΡΙΣ

Η Πρόκρις ήταν μία από τις κόρες του βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα, ή του Κέκροπα. Παντρεύτηκε τον Κέφαλο, γιο του Δηιόνα της Φωκίδας. Οι έρωτές τους συνοδεύτηκαν από διάφορες περιπέτειες. Άλλοτε ο Κέφαλος βάζει σε δοκιμασία τη γυναίκα του προσφέροντάς της δώρα, άλλοτε τη δελεάζει κάποιος άλλος άνδρας, άλλοτε εκείνη υποψιάζεται τον άνδρα της για νέους έρωτες.
 
Λεγόταν, λοιπόν, ότι η Πρόκρις κοιμήθηκε με τον Πτελέοντα, που κέρδισε την εύνοιά της με ένα χρυσό στεφάνι. Τους έπιασε όμως επ' αυτοφώρω ο Κέφαλος και για να γλυτώσει από την εκδίκηση του άνδρα της η Πρόκρις κατέφυγε στην Κρήτη, στον βασιλιά Μίνωα. Εδώ, παίζει σημαντικό ρόλο στο πρόβλημα της ατεκνίας του Μίνωα.
 
Στην αρχή της βασιλείας του ο Μίνωας δεν έκαμνε παιδιά, γιατί υπέφερε από κάποιο νόσημα: φίδια και ερπετά έβγαιναν από το σώμα του που έτρωγαν τα σπλάχνα κάθε γυναίκας που ξάπλωνε μαζί του (μνημειωμένη φρίκη από τη μετάδοση δερματικής ασθένειας που σε παρωχημένους χρόνους εξολόθρευσε φυλές). Μόνο η Πασιφάη δεν έπαθε τίποτε, γιατί ήταν κόρη του Ήλιου. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή του μύθου η Πασιφάη του έκανε μάγια, γιατί ο Μίνωας είχε πολλές ερωμένες. Έτσι, οι γυναίκες που πήγαιναν μαζί του τις καταβρόχθιζαν σκορπιοί και φίδια που έβγαιναν από το σώμα του. Τον γιάτρεψε η Πρόκρις. Ο Μίνωας την ερωτεύτηκε και η Πρόκρις δέχτηκε να πάει μαζί του με αντάλλαγμα ένα κοντάρι που δεν έχανε ποτέ τον στόχο κι ένα σκύλο που δεν του ξέφευγε αγρίμι. Ύστερα τον θεράπεψε με ένα βότανο, το λεγόμενο «ρίζα της Κίρκης». Άλλες μαρτυρίες θέλουν την Πρόκριδα να χρησιμοποιεί δέρμα ή κύστη από αίγα, με το οποία έφτιαξε μια κύστη που την έβαλε στον κόλπο μιας γυναίκας και την προφύλαξε, καθώς φίδια και άλλα ερπετά κρατήθηκαν εκεί και δεν διαχύθηκαν στον οργανισμό της. Ύστερα από αυτό ενώθηκε με την Πασιφάη και απέκτησαν παιδιά, ενώ η Πρόκρις, από φόβο για τη γυναίκα του Μίνωα και τη ζήλια της, επέστρεψε στην Αθήνα και συμφιλιώθηκε με τον Κέφαλο.
 
Αλλά και πάλι ο έρωτάς τους δοκιμάζεται. Αμφιβάλλοντας ο Κέφαλος για την αρετή της γυναίκας του, προσποιήθηκε ότι θα έλειπε από το παλάτι και μεταμφιέστηκε με τέτοιο τρόπο που η γυναίκα του δεν τον αναγνώρισε. Την πίεσε με δώρα να του δοθεί, οι ισχυρές αντιστάσεις της νέας γυναίκας κάμφθηκαν. Η αποκάλυψη της ταυτότητας του μεταμφιεσμένου άνδρα προκάλεσαν στη νέα γυναίκα ντροπή και θυμό. Έφυγε για το βουνό, ο Κέφαλος την ακολούθησε, παραδέχθηκαν αμοιβαία τα σφάλματά τους και συμφιλιώθηκαν.
 
Ερχόταν πια και η σειρά της Πρόκριδας να ζηλέψει τον άνδρα της για τα συχνά του κυνήγια. Την κατέλαβε η υποψία ότι τον δελέαζαν Νύμφες του βουνού που ενισχύθηκε από τη μαρτυρία ενός δούλου του Κέφαλου ότι συχνά ο άνδρας της, στη διάρκεια των κυνηγιών του, επικαλούνταν την «Αύρα» για να τον δροσίσει από τις φλόγες που τον έκαιγαν. Θέλοντας να τον πιάσει επ' αυτοφώρω, τον ακολούθησε στο κυνήγι, όμως ο Κέφαλος, ακούγοντας θρόισμα και θεωρώντας ότι πίσω από τη συστάδα των πυκνών θάμνων ήταν κάποιο θήραμα, έριξε το ακόντιό του, πέτυχε την Πρόκριδα και τη σκότωσε.
 
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, το ζευγάρι έβγαινε μαζί για κυνήγι, μια και η Πρόκρις ήταν και η ίδια πολύ καλή κυνηγός. Σε ένα από τα κοινά τους κυνήγια έγινε το ατύχημα. Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο Κέφαλος δικάστηκε από τον Άρειο Πάγο και καταδικάστηκε σε ισόβια εξορία.
 
Ο Οδυσσέας, στην κάθοδό του στον Κάτω Κόσμο, ανάμεσα σε άλλες νεκρές γυναίκες είδε και την Πρόκριδα (λ 321).

Μια αρρώστια της ψυχής είναι η Αχαριστία

Μια από τις πιο κοινές μορφές ψυχασθένειας είναι η αχαριστία. Όσοι θεωρούν υπερβολικό τον χαρακτηρισμό ας σκεφτούν πόσο λογική και φυσιολογική συμπεριφορά μπορεί να είναι, να τσακίζεις το χέρι που σε αγκάλιασε και σου πρόσφερε βοήθεια.

Τα πολλά πρόσωπα της αγνωμοσύνης εκδηλώνονται με το να μην εκτιμάς κάτι που σου έχει χαριστεί να απολαύσεις και το καταστρέφεις, όπως το περιβάλλον. Όταν σου έχει δοθεί κάτι σε αφθονία και δεν μοιράζεσαι τίποτα με τους λιγότερο ευνοημένους που βρίσκονται σε ανάγκη και έλλειψη. Όταν δεν αναγνωρίζεις τίποτα σε όσους έχουν συμβάλλει στην επιτυχία σου, πάρα μόνο στον εαυτό σου.

Αχάριστος είναι και εκείνος που ό,τι και να κάνεις γι’ αυτόν δεν ικανοποιείται ποτέ. Εκείνος που διαγράφει όσα οι άλλοι έκαναν για εκείνον και να στρέφεται εναντίον τους όταν γίνεται κάποιο σφάλμα. Παραμένει πάντα δύσκολο και επώδυνο να δεχτούμε ότι ένας δικός μας άνθρωπος θα βρεθεί απέναντι μας ως εχθρός.

Δύσκολα αποδεχόμαστε ότι ο συγγενής, ο σύντροφος, ο συνάδελφος, ο φίλος μπορεί να μας προδώσει, να μας εξαπατήσει και να μας πληγώσει, ξεχνώντας την εμπιστοσύνη, την αγάπη, την δοτικότητα, τον χρόνο που αφιερώσαμε η ακόμα και τις θυσίες που κάναμε για εκείνον. Ας μη ξεχνάμε όμως ότι και ο Ιούδας ήταν ένας από τους μαθητές του Ιησού.

Η αχαριστία και η αγνωμοσύνη δεν είναι απλά κακές συμπεριφορές και σημάδι των καιρών μας.

Το να μην εκτιμάς είναι ψυχική αναπηρία. Το να μην έχεις την καλή διάθεση να ανταποδώσεις την αγάπη ή την βοήθεια σε κάποια βαθμό, σε κάποια μορφή, υποδηλώνει ψυχική φτώχεια και ναρκισσισμό. Το να βλάπτεις χωρίς ενδοιασμούς κάποιον που σου έχει φερθεί καλά, θεωρείται μια άσχημη ασθένεια της ψυχής που χρειάζεται θεραπεία.

Ο άνθρωπος που έχει απενεργοποιημένη συνείδηση βρίσκει δικαιολογίες για κάθε του πράξη. Η έλλειψη ενσυναίσθησης για τον συνάνθρωπο τον καθιστά αδίστακτο, εγωκεντρικό, τοξικό.

Είναι θέμα γονιδίων, βιωμάτων η έλλειψη παιδείας; Αναμφίβολα, το περιβάλλον μπορεί να παίξει ρόλο στον ψυχισμό και στις αξίες του ατόμου. Ο τρόπος που σε έχουν γαλουχήσει και σου έχουν φερθεί, επηρεάζουν τις μελλοντικές συμπεριφορές και επιλογές μέχρι ένα σημείο. Οι αιτίες πολλές και οι δικαιολογίες ακόμα περισσότερες.

Πέρα από την περιγραφή του φαινομένου, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αναλάβουμε προσωπική ευθύνη των πράξεων μας στο εδώ και τώρα. Ο καθένας από εμάς καλείται να βελτιώσει και να εξελίξει τον εαυτό του με κάθε μέσο που διαθέτει.

Το κλειδί της μεταστροφής είναι η ενδοσκόπηση, η αυτογνωσία και η πνευματικότητα. O άνθρωπος αλλάζει και προχωρά πέρα από γονίδια, ταμπέλες και βιώματα αν το θέλει και προσπαθεί. Η ζωή αποκτά νόημα μόνο όταν αρχίζουμε να εξημερώνουμε ένστικτα και να φωτίζουμε σκοτεινές γωνιές της ύπαρξης μας.

Και πάλι από την αρχή

Το πρόβλημα είναι ότι ποτέ δεν μεγάλωσα!

Όλα όσα φαίνονται φυσιολογικά, λογικά, ώριμα για τους άλλους, εμένα μού προκαλούν ερωτηματικά. Γιατί αυτό; Γιατί εκείνο; Γιατί έτσι κι όχι αλλιώς; Γιατί δεν μπορώ; Γιατί δεν γίνεται; Γιατί όχι; Γιατί ναι; Γιατί; Γιατί; Γιατί; Και πάλι από την αρχή!
 
Σκέφτομαι συχνά ότι αύριο μπορεί να πεθάνω. Θέλω να έχω ζήσει! Θέλω να μη μετανιώνω και δεν το κάνω. Θέλω να αισθάνομαι τα πάντα, να γεύομαι, να ψάχνω, να δοκιμάζω. Θέλω να είμαι διάφανος, τρελός!
 
Οι άνθρωποι φοβούνται να σκέφτονται. Φοβούνται την τρέλα. Γίνονται προβλέψιμοι, συμβιβάζονται. Εγώ βγάζω αλλεργίες στον συμβιβασμό, στις συνήθειες. Αδυνατώ να βαρεθώ, να ρουτινιάζω. Δε θέλω τις ασφάλειες.
 
Ποτέ δεν κατάλαβα τι πρέπει και τι δεν πρέπει, πώς "είναι" τα πράγματα σύμφωνα με το "κοινώς αποδεκτό" και γιατί θα έπρεπε να παραμείνουν έτσι. Μάλλον ποτέ δεν κατάλαβα την κοινή έννοια του ρομαντισμού... έχω δική μου γι' αυτόν! Πάντα οι έννοιες έπαιζαν μέσα στο κεφάλι μου, ένα τρελό χορό ερμηνειών, έρευνας, αμφισβήτησης, εκδήλωσης σε πράξεις και πάλι από την αρχή.
 
Φαίνεται πως δεν είμαι φτιαγμένος για να μεγαλώσω!
 
Το πακετάκι "μορφώσου - παντρέψου - βρες μια δουλειά - κάνε παιδιά - χτίσε σπίτι - πλήρωνε τη ζωή σου για να δραπετεύεις από αυτήν - πάρε σύνταξη για να απαλλαγείς - πέθανε για να σε θυμούνται" δεν μου ταίριαζε. Προτίμησα χίλιες φορές να πεθαίνω χίλιες φορές ζώντας, για να ανεβαίνω σε ύψη ανάστασης που άλλοι δεν φαντάζονται καν και να μη φοβάμαι να ισορροπώ σε τεντωμένο σκοινί. 
 
Ακόμα ερωτεύομαι, παθιάζομαι με ό,τι κάνω, ενθουσιάζομαι με μικρά, συγκινούμαι με ουσιαστικά, λυπάμαι, χαίρομαι, θυμώνω, είμαι ευγνώμων, ονειρεύομαι, αλλάζω, και δεν κρύβω τίποτα απ' όλα αυτά. Πάντα μού άρεσαν οι αυθεντικοί άνθρωποι, άσχετα αν συμφωνούσα μαζί τους. Απεχθάνομαι τους στημένους, τους δήθεν, τους τυπικά ευγενικούς, τους ξύλινους, τους ψεύτικους, τους φτιαγμένους. Τους αφήνω στην ησυχία τους. Δεν ανήκουμε στους ίδιους κόσμους.
 
Δεν έμαθα να μετράω, να αφαιρώ, να υπολογίζω, να κρατάω ισολογισμούς. Ήθελα να μάθω να ισορροπώ όρθιος, να πειθαρχώ όταν βρίσκω λόγο εσωτερικό, να λέω "όχι" όταν εννοώ όχι και "ναι" όταν εννοώ ναι. Ήθελα κάτι να σταματάει όταν τελειώνει και να αρχίζει όταν γεννιέται. Δεν ήθελα τίποτα να σέρνεται, να αναβάλλεται. 
 
Ποτέ δεν κατάφερα να μάθω γιατί οι άνθρωποι χτίζουν κάστρα στην άμμο νομίζοντας πως θα τα βρουν την επομένη ή γιατί προσπαθούν ακόμα να παιδεύσουν τα κύματα στη στεριά. Γιατί κοιτάνε συνέχεια πίσω τους ενώ μπορούν απλά να γυρίσουν όλο το σώμα και να γίνει το πίσω, μπροστά. Γιατί επιμένουν να περπατάνε σκυφτοί χάνοντας τις ανατολές και τα αστέρια, γιατί μετράνε αντί να ονειρεύονται.
 
Γιατί 1 + 1 κάνει μόνο 2 ενώ μπορεί αν τα βάλεις δίπλα δίπλα να είναι κάτι άλλο, ένα άλλο ΕΝΑ που ενώθηκε σε ακέραιο, ενιαίο; Σου λέω....δεν καταφέρνω να μεγαλώσω! 
 
Πάντα ένοιωθα πως ένα ερώτημα δεν έχει μόνο μια απάντηση. Δεν κατάφερα να ξέρω τίποτα. Όμως, η πρόκληση ήταν πάντα να εκδηλώνομαι στη ζωή μου σύμφωνα με αυτά που ήξερα τη δεδομένη στιγμή και να το σέβομαι απόλυτα αυτό. Και πάλι από την αρχή...
 
Δεν ήθελα να δουλεύω τη ζωή μου αλλά να της δίνω τα πάντα. 
Δεν ήθελα να παίζω τη ζωή μου, αλλά να είναι κάθε στιγμή αληθινή. 
 
Ίσως τα κατάφερα επειδή δεν κατάφερα να μεγαλώσω. Δεν ξέρω πώς είναι να μη σκαρφαλώνω βουνά, να μη ζωγραφίζω με το μυαλό μου, να μη γράφω τις σκέψεις μου, να μην κάνω πράξη τα όνειρά μου, να μη συνδέομαι με ό,τι συναντώ με πάθος και αφοσίωση στην αλήθεια μου.

Μαρσέλ Προυστ: Ο προορισμός μου δεν είναι ένα μέρος, αλλά ένας καινούργιος τρόπος να βλέπω τα πράγματα

«Γηράσκω δ’ αιεί πολλά διδασκόμενος» δηλαδή γερνώντας μαθαίνω ολοένα και πιο πολλά. Μια φράση του Σόλωνα (ο οποίος αποτέλεσε μια από τις κατεξοχήν σπουδαίες προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας) που τονίζει τη σημασία της μάθησης.

Αρχικά, η μάθηση αγγίζει όλους τους τομείς της ζωής και δημιουργεί μια αλυσίδα. Η αλυσίδα αυτή θέλει χρόνο και πολλή προσπάθεια για να ενωθεί. Δύο από τις βασικές αρχές της μάθησης είναι η θέληση και η αυτογνωσία.

Η θέληση σχετίζεται με τη συνειδητοποίηση του ποιοι είμαστε «σήμερα» και ποιοι θέλουμε να γίνουμε «αύριο». Η αυτογνωσία απαιτεί να γίνουμε εξωτερικοί παρατηρητές, κατανοώντας τον τρόπο λειτουργίας του ίδιου μας του εαυτού (η λεγόμενη φράση «το γνώθι σαυτόν»).

Η γνώση του εαυτού μας είναι μια αστείρευτη πηγή. Η μάθηση δεν έχει ηλικία και αυτό είναι όμορφο. Μέσα από την εξάσκηση αρχίζει να υπάρχει και με το πέρασμα του χρόνου γίνεται κομμάτι του εαυτού μας. Όπως είπε ο Γάλλος συγγραφέας Μαρσέλ Προυστ «Ο προορισμός μου δεν είναι πια ένα μέρος, αλλά μάλλον ένας καινούργιος τρόπος να βλέπω τα πράγματα».

Όσοι δεν είναι ο εαυτός τους, στη ψυχή τους αφήνουν πληγές

Όσα αφυπνίσω στην επιφάνεια ορίζουν το ποιος πραγματικά είμαι; Αν και αυτό μπορεί να οριστεί

 Όπου κι αν βρισκόμαστε έχουμε ως ανθρώπινα όντα ανεπτυγμένο το αίσθημα της κριτικής για τα πράγματα. Αυτή η κριτική είναι ξεχωριστή για τον καθένα ανάλογα με το πώς τα αντιλαμβάνεται από την δική του εκδοχή. O κόσμος αλλάζει με αστραπιαία ταχύτητα γύρω μας και είναι δύσκολο ν’ αλλάξει μια πεποίθηση, μια γνώμη που έχουμε; Και όμως είναι..

Όταν αυτό που πιστεύουμε το νιώθουμε στα ενδόμυχα της ψυχής μας με απόλυτη συνειδητοποίηση τότε δεν αλλάζει. Είναι προνόμιο να είμαστε σίγουροι για μας (ή τουλάχιστον έτσι να δείχνουμε προς τα έξω), γιατί έχοντας πίστη εμείς οι ίδιοι στις δυνατότητες μας γινόμαστε πιο αξιόπιστοι στα μάτια των άλλων. Δημιουργούμε σχέσεις εμπιστοσύνης σ’ όλα τα επίπεδα και απορροφούμε πολλά από την κάθε μας συνδιαλλαγή..

Από την άλλη, πλήθος κόσμου κρατάει τα περισσότερα στα μύχια της ψυχής του. Δεν εξωτερικεύει συναισθήματα, ή τα εκδηλώνει με άλλη συμπεριφορά και αντίδραση. Κρατάει το αυθεντικό για τον εαυτό του. Οι γύρω του έχουν σχηματίσει μια λανθασμένη ουσιαστικά εικόνα για το άτομό του, και αυτός σε κάθε συναναστροφή νιώθει ακόμα πιο μόνος γιατί δεν έχει ιδέα πώς να διαχειρίζεται γενικότερα τις καταστάσεις που έρχεται αντιμέτωπος. Δεν έχουν συνάφεια και συνοχή οι πράξεις και οι ενέργειές του κατά πάσα πιθανότητα.

Αν δεν είσαι αυθεντικός, είναι δύσκολο να υποστηρίξεις και να διατηρήσεις ένα «πλαστό» μοντέλο. Αλλάζει αναλόγως του σκοπού που πρέπει να διεκπεραιωθεί, και είναι πιθανόν να βλέπει τις σχέσεις των ανθρώπων με φθόνο και εκδικητικά κ.α.. Ζει σε μία υπόγεια, σκιώδη θαλάσσια ζώνη, που έχει αλληλεπίδραση με την γήινη : “αιωρείται” ή “βυθίζεται”, “αλλοιώνεται”, «διαφθείρεται», «εξαπατά» ή «εξαπατάται» , αδικεί και/ή αδικείται.

Είναι ένας Φαύλος κύκλος.. Χωρίς αίσιο τέλος.

Συμπερασματικά κανένας δεν νιώθει ανακούφιση με το να κλείνεται στον εαυτό του ή να μην μπορεί να είναι ο εαυτός του. Ως ανθρώπινα όντα έχουμε ανάγκη από την αποδοχή και την ένταξη στα διάφορα κοινωνικά σύνολα..

Γι’ αυτό τον λόγο πολλοί από εμάς «παίζουμε» κάποιον άλλο ρόλο ξεπουλώντας τον ίδιο μας τον εαυτό στο βωμό της αναγνώρισης, του κέρδους, ενδεχόμενης ανασφάλειας.. Όμως, στην ψυχή του κάθε ανθρώπου αυτό ίσως να αφήνει και πληγές, οι οποίες αργότερα θα κάνουν την είσοδό τους στον οργανισμό.. Εδώ, χρειάζεται η πρόγνωση για να μην χρειαστεί μεγάλη θεραπεία.

Το αληθινό και αυθεντικό κατά την δική μου γνώμη είναι να αποδεχόμαστε την πρώτη ύλη/ βάση του εαυτού μας και να επενδύουμε συνειδητά πάνω της. Μόνο με την αποδοχή των γεγονότων, των καταστάσεων, περιστάσεων μπορούμε στην συνέχεια να τα αντιμετωπίσουμε όσο το καλύτερο δυνατόν ορθότερα. Γιατί τελικά η ζωή τί είναι;

Λιαντίνης: Ο έρωτας είναι γνώση. Ο έρωτας είναι ευγένεια και αρχοντιά

«Να χαίρεσαι τη ζωή σου τη σύντομη και την ανεπίστροφη. Αλλά μέσα στο ρυθμό και την τάξη. Φυσική και ελεύθερη, να κρατάς την εμορφιά των παθών, ένα κύπελλο στο χέρι σου από αγνό ασήμι. Αλλά με γνώση και με πειθαρχία. Εκείνο που θα σε κρίνει δεν είναι η ηθική σου πτώση, αλλά η βούληση για δύναμη που θα βρίσκει το δρόμο να σε ανεβάζει ξανά στην καθαρή σου αρχικότητα.»

«Ο έρωτας είναι γνώση. Ο έρωτας είναι ευγένεια και αρχοντιά. Είναι το μειδίαμα της σπατάλης ενός φρόνιμου Άσωτου, πως η φύση ορίζει το αρσενικό να γίνεται ατέλειωτη προσφορά και θεία στέρηση για το θηλυκό. Το θηλυκό να κυνηγάει τις τύψεις του. Στον έρωτα όλα γίνονται για το θηλυκό. Η μάχη και η σφαγή του έρωτα έχει το νόημα να πεθάνεις το θηλυκό, και να το αναστήσεις μέσα στα λαμπρά ερείπια των ημερών σου. Πάντα σου μελαγχολικός και ακατάδεχτος…»

«Όποιος πιστεύει στο θεό, έχει μέσα του ένα νεκρό θεό. Όποιος δεν πιστεύει στο θεό, έχει μέσα του ένα νεκρό άνθρωπο. Όποιος πιστεύει αλλά και δεν πιστεύει στο θεό, έχει μέσα του ζωντανό το νόμο της φύσης. Απλά, καταληπτά, και στα μέτρα του ανθρώπου ζει το θαύμα του κόσμου.»

«Κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι, γεννιέται το σύμπαν. Ή, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που ερωτεύουνται δύο άνθρωποι γεννιέται ένας αστέρας με όλους τους πρωτοπλανήτες του. Και κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος, πεθαίνει το σύμπαν. Ή, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος στη γη, στον ουρανό εκρήγνυται ένας αστέρας supernova.»

«Μια είναι η αιτία που κάνει το θάνατο την πικρότερη πίκρα μας. Είναι η γνώση πως το ασώματο ταξίδι μας δεν έχει πηγαιμό. Αλλά ούτε και γυρισμό. Με το θάνατο για στερνή φορά και πρώτη ο άνθρωπος περνά στην πατρίδα του πάντα και του πότε. Το τι θα σε καλωσορίσει εκεί που θα πας είναι ιδέα μηδενική, μπροστά στην άπειρη ιδέα του τι αποχαιρετάς εδώ που φεύγεις. Στο αναποδογύρισμα αυτού του διαλεκτικού σχήματος οι θρησκείες στηρίξανε την πανουργία της κυριαρχίας τους.»

«Το γεγονός του θανάτου είναι για τον καθένα από μας το ατομικό όριο του απόλυτου. Είναι ο βαθμό μείον 273 όχι στην κλίμακα της θερμότητας, αλλά στην κλίμακα του ανθρωπολογικού Μηδέν. Από τη στιγμή που θα πεθάνω περιέρχομαι αστραπιαία στην ίδια κατάσταση, που βρίσκεται εκείνος που δεν εγεννήθηκε ποτές.»

«Νέκυια σημαίνει να ζήσεις ζωντανός σε όλη τη ζωή σου τη γνώση και τη λύπη του θανάτου σου εδώ στον απάνω κόσμο. Νέκυια σημαίνει να στοχαστείς και να ζήσεις τη ζωή σου όχι μισή αλλά ολόκληρη. Με την απλή, δηλαδή και τη βέβαιη γνώση ότι ενώ υπάρχεις ταυτόχρονα δεν υπάρχεις. Ότι ενώ ζεις αυτό που είσαι, δηλαδή ζωντανός του σήμερα, ταυτόχρονα ζείς κι αυτό που δεν είσαι δηλαδή το νεκρός του αύριο. Η ζωή σου στην ουσία της είναι η δυνατότητα και η δικαιοδοσία της φαντασίας σου. Όχι άλλο.»

Δ. Λιαντίνης, Γκέμμα

Ζήτησε λοιπόν από μένα όχι να είμαι όμοιος με τους αρίστους, αλλά να είμαι καλύτερος από τους κακούς

Αν επομένως κάποιος από αυτούς που μαίνονται κατά της φιλοσοφίας υποβάλει τη γνωστή ερώτηση: «Γιατί λοιπόν εσύ, που τα λες τόσο ωραία, δε ζεις ανάλογα; Γιατί μιλάς ταπεινά μπροστά σ’ ένα υπέρτερο ον, παράλληλα όμως θεωρείς ότι τα χρήματα σου είναι αναγκαίο εφόδιο και η απώλεια τους σε αναστατώνει; Γιατί χύνεις δάκρυα όταν πληροφορείσαι το θάνατο της γυναίκας σου ή του φίλου σου, γιατί φροντίζεις την υπόληψή σου και γιατί σε ταράζουν οι συκοφαντίες; Γιατί καλλιεργείς περισσότερα κτήματα από όσα απαιτούν οι φυσικές σου ανάγκες; Γιατί τα γεύματά σου δε συμβαδίζουν με τη διδασκαλία σου; Γιατί διατηρείς τόσο κομψή επίπλωση; Γιατί στα δείπνα σου πίνεις κρασί παλιότερο και από σένα ακόμη; Τι είναι αυτή η επίδειξη του ορνιθώνα σου; Γιατί φυτεύεις δέντρα που δε σου προσφέρουν τίποτε άλλο πέρα από σκιά; Γιατί η γυναίκα σου φοράει στ’ αυτιά της το εισόδημα ενός πλούσιου σπιτιού; Γιατί οι νεαροί δούλοι σου φορούν πολυτελή ενδύματα; Γιατί έχει γίνει πια τέχνη το να παρακαθήσει κάποιος στο τραπέζι σου και, αντί να τοποθετηθεί το πιάτο αμέριμνα και όπως τύχει, γίνεται ένα προσεκτικό σερβίρισμα, και γιατί τάχα υπάρχει και επαγγελματίας ακόμη για να τεμαχίσει το κρέας που παραθέτεις;». Αν θέλεις μάλιστα, πρόσθεσε και αυτά ακόμη: «Γιατί έχεις κτήματα πέρα από τη θάλασσα; Και γιατί έχεις πιο πολλά από όσα και συ ο ίδιος έχεις δει; Ντροπή σου! – ή μήπως είσαι τόσο ανεύθυνος, ώστε να μην έχεις ποτέ σου αντικρίσει μια χούφτα από δούλους που έχεις, ή είσαι τόσο τρυφηλός, ώστε να έχεις περισσότερους από όσους θα μπορούσε η μνήμη σου να σου θυμίσει;».

Πιο κάτω θα επικροτήσω κι εγώ τις κατηγορίες σου, και μάλιστα θα προσάψω στον εαυτό μου ακόμη πιο πολλές από όσες νομίζεις, για την ώρα όμως τούτο μόνο θα σου απαντήσω: «Δεν είμαι σοφός και -για να δώσω περισσότερη τροφή στην κακεντρέχειά σου- ούτε και θα γίνω ποτέ. Ζήτησε λοιπόν από μένα όχι να είμαι όμοιος με τους αρίστους, αλλά να είμαι καλύτερος από τους κακούς. Μου είναι αρκετό αν περιορίζω καθημερινά, έστω και στο ελάχιστο, τα ελαττώματα και καταδικάζω τα σφάλματά μου. Δεν έχω πετύχει να είμαι πραγματικά υγιής, ούτε και θα το πετύχω βέβαια. Περισσότερο αγωνίζομαι να ανακουφίσω την ποδάγρα μου παρά να τη θεραπεύσω, και είμαι ευχαριστημένος αν με θυμάται σπανιότερα και μου προκαλεί λιγότερο πόνο· όταν όμως συγκρίνω την κατάσταση μου με τα δικά σου πόδια, παρά την αναπηρία μου, εγώ είμαι δρομέας». Όλα αυτά δεν τα λέω για λογαριασμό μου -γιατί εγώ είμαι βουτηγμένος σε πέλαγος αμαρτιών κάθε είδους- αλλά μιλώ εξ ονόματος εκείνου που έχει πράγματι επιτύχει κάτι.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Για μια ευτυχισμένη ζωή

Οι σοφοί μιλάνε γιατί έχουν κάτι να πουν. Οι ανόητοι επειδή έχουν ανάγκη να πουν κάτι

Στους καιρούς μας, είναι συνηθισμένο ν’ ακούμε να μιλάνε όλες τις ώρες. Πρόκειται για μια συνήθεια, για ένα σπορ, για μια παρόρμηση, ακόμα και για έναν τρόπο να κερδίζει κανείς τη ζωή του.
Οι πολιτικοί μιλάνε για να τους πιστέψουν, οι δικηγόροι το κάνουν για να πείσουν για την αλήθεια τους.
Ωστόσο, αν είναι σημαντικό το να ξέρουμε να μιλάμε σωστά, άλλο τόσο σημαντικό είναι το να ξέρουμε να σωπαίνουμε.
Για τον Πλάτωνα, το να ξέρει κανείς να σωπαίνει ήταν προτεραιότητα.
Πράγματι, στην Ακαδημία του αυτό ήταν βασικός όρος, όπου συνηθιζόταν όλοι να περνούν κάποιο διάστημα σιωπής, διαλογιζόμενοι.
Όσο περνάν τα χρόνια, γινόμαστε όλο και πιο γρήγοροι σε όλα.
Το στρες μάς κάνει να πηγαίνουμε από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς να σταματάμε λεπτό. Αν έχουμε μόλις μερικά λεπτά για να φάμε από τη μια δουλειά ως την άλλη, πώς να καθίσουμε να διαλογιστούμε; Και με τον διαρκή βομβαρδισμό πληροφοριών, την ηχορύπανση γύρω μας και το πλήθος των ανθρώπων με τους οποίους πιάνουμε κουβέντα, είναι σχεδόν αδύνατον να μείνουμε σιωπηλοί και να κατανοήσουμε τη σημασία του αυτοστοχασμού.
Αλλά το να σωπαίνουμε πότε πότε είναι θεμελιώδες για τέσσερις λόγους ζωτικής σημασίας:
Επιτρέπει να ξαναβρίσκουμε τον εαυτό μας και ν’ ακούμε τις εσωτερικές του ανάγκες.
Επιτρέπει όχι απλώς ν’ ακούμε τους άλλους, αλλά να τους ακούμε ενεργητικά.
Μειώνει τον αριθμό διαφωνιών, παρεξηγήσεων και τύψεων.
Βοηθάει στο να καταλαβαίνουμε αυτό που λέει ο άλλος, αντί απλώς ν’ ακούμε εκείνο που νομίζουμε ότι σκέφτεται.
Πολυάριθμες μελέτες διαβεβαιώνουν ότι η ικανότητα προσοχής την ώρα που ακούμε διαρκεί μόνο κάτι δευτερόλεπτα, κι ότι είναι ακόμα μικρότερη αν το θέμα για το οποίο μας μιλάνε δεν μας ενδιαφέρει. Γι’ αυτό και είναι πολύ βασικό να κατακτήσουμε την τέχνη του να σωπαίνουμε ώστε να ακούμε καλύτερα, είτε τη φωνή άλλων ανθρώπων είτε τις σκέψεις μας.
Αν το κάνουμε, θα εκπλαγούμε βλέποντας ως ποιο βαθμό έχουμε ενδιαφέροντα πράγματα να πούμε και μπορούμε να συσφίξουμε τη σχέση μας με τους άλλους.
Την επόμενη φορά που θα μιλήσεις με κάποιον, άκουσέ τον προσεκτικά.
Κι όταν θα έχεις μερικά λεπτά ανάπαυσης, άκου και τον εαυτό σου.

Βρείτε μόνοι σας τα δικά σας «πρέπει»

Υπάρχει μια μικρή λέξη, που την επινόησε ο Άλμπερτ Έλλις, η οποία αναφέρεται στην τάση να ενσωματώνουμε τα «πρέπει» στη ζωή μας. Είναι η λέξη «πρεπισμός». Είστε «πρεπιστές» κάθε φορά που ανακαλύπτετε πως συμπεριφέρεστε με τρόπο που νομίζετε ότι πρέπει, έστω κι αν προτιμάτε κάποιου άλλου είδους συμπεριφορά. Η Κάρεν Χόρνεϋ, η εξαίρετη ψυχίατρος, στο βιβλίο της Νεύρωση και ανθρώπινη ωρίμανση, αφιέρωσε ένα ολόκληρο κεφάλαιο σ’ αυτό το θέμα με τίτλο «Η τυραννία του πρέπει»:

«Τα “πρέπει” δημιουργούν πάντα ένα συναίσθημα έντασης, που γίνεται ακόμη μεγαλύτερο, όσο το άτομο προσπαθεί να πραγματώσει αυτά τα ‘’πρέπει’’ στη συμπεριφορά του… Επιπλέον, τα ‘’πρέπει’’ συμβάλλουν πάντα στη διατάραξη των ανθρώπινων σχέσεων με τον έναν ή τον άλλο τρόπο».

Τα «πρέπει» λοιπόν καθορίζουν τόσο πολύ τη ζωή σας; Νιώθετε ότι πρέπει να είστε ευγενικοί με τους συναδέλφους σας, ότι πρέπει να υποστηρίζετε το/τη σύζυγό σας, να βοηθάτε τα παιδιά σας και να εργάζεστε πάντα σκληρά; Κι αν κάποια φορά αποτύχετε σ’ ένα από αυτά τα «πρέπει», κατηγορείτε τον εαυτό σας και φτάνετε σ’ αυτή την ένταση και ταραχή που υπαινίσσεται παραπάνω η Κάρεν Χόρνεϋ; Αλλά αυτά τα «πρέπει» ίσως να μην είναι δικά σας. Αν πράγματι ανήκουν σε άλλους κι εσείς απλώς τα δανειστήκατε, τότε ανήκετε στους «πρεπιστές».

Υπάρχουν ακριβώς τόσα «δεν πρέπει», όσα και «πρέπει». Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται: Δεν πρέπει να θυμώνεις, να είσαι σκληρός, επιπόλαιος, ανόητος, θλιμμένος, επιθετικός κ.ά. Αλλά για τίποτε στον κόσμο δεν υποχρεούστε να αποδεχθείτε τον «πρεπισμό». Μπορείτε κάλλιστα να μην είστε ψύχραιμοι ή να μην καταλαβαίνετε κάτι. Σας επιτρέπεται να είστε αναξιοπρεπείς, αν θέλετε. Κανείς δεν θα σας βαθμολογήσει, ούτε πρόκειται να σας τιμωρήσει, επειδή δεν είστε αυτό που οι άλλοι λένε ότι θα ‘πρεπε να είστε. Άλλωστε, δεν μπορεί να είστε ό, τι δεν θέλετε. Δεν είναι δυνατόν. Γι’ αυτό οποιοδήποτε «πρέπει» σας δημιουργεί υπερένταση, αφού δεν είστε ικανοί να ικανοποιήσετε τις λαθεμένες προσδοκίες των άλλων. Η υπερένταση δεν προκύπτει από την αναξιοπρεπή, μη υποστηρικτική, αδιάκριτη συμπεριφορά σας, αλλά από την επιβολή του «πρέπει».

Η εθιμοτυπία ως «πρέπει»
Η εθιμοτυπία είναι ένα καλό παράδειγμα του ανώφελου και επιζήμιου καθωσπρεπισμού. Σκεφτείτε όλους αυτούς τους δίχως νόημα, ασήμαντους κανόνες που σας ενθάρρυναν να υιοθετήσετε, μόνο και μόνο επειδή είναι γραμμένοι σε κάποια βιβλία καλής συμπεριφοράς: Να τρώτε βαστώντας το μαχαίρι και το πιρούνι έτσι κι όχι αλλιώς, πάντα να περιμένετε την οικοδέσποινα προτού αρχίσετε να τρώτε, κάντε τις συστάσεις του κυρίου προς την κυρία, καθήστε σ’ αυτή την πλευρά της εκκλησίας την ώρα ενός γάμου, να φοράτε αυτά τα ρούχα, να χρησιμοποιείτε αυτές τις λέξεις. Μη συμβουλεύεστε τον εαυτό σας, αλλά τα βιβλία καλής συμπεριφοράς. Ενώ οι καλοί τρόποι είναι αναμφίβολα κάτι σωστό – το μόνο που απαιτούν είναι σεβασμό στους άλλους – το 90% όλων των κανόνων «καλής συμπεριφοράς» είναι ανόητοι κι επιβλήθηκαν αυθαίρετα. Δεν υπάρχουν «καλοί» τρόποι, υπάρχει μόνο αυτό που εσείς θεωρείτε σωστό – εφ’ όσον δεν κάνετε δύσκολη τη ζωή των άλλων. Μπορείτε εσείς να διαλέξετε πως θα συστήσετε δυο ανθρώπους μεταξύ τους, τι φιλοδώρημα θα δώσετε, τι ρούχα θα φορέσετε, πως θα μιλήσετε, που θα καθήσετε, πώς θα φάτε κ.τ.λ., έχοντας ως μοναδική αφετηρία τη δική σας επιθυμία. Κάθε φορά που πέφτετε στην παγίδα του «Τι θα πρέπει να φορέσω;» ή «Τι πρέπει να κάνω;» εγκαταλείπετε ένα μεγάλο μέρος του εαυτού σας. Δεν θέλω να πω εδώ ότι πρέπει να γίνετε κοινωνικοί επαναστάτες, μια που κάτι τέτοιο θα ‘ταν μια μορφή αναζήτησης της έγκρισης μέσω του αντικομφορμισμού. Σας καλώ να είστε περισσότερο ο εαυτός σας παρά να κατευθύνεστε από τους άλλους στον τρόπο που ζείτε καθημερινά. Το να είστε αληθινοί με τον εαυτό σας σημαίνει ν’ απαλλαγείτε από την ανάγκη κάποιου εξωτερικού συστήματος υποστήριξης.

Αντισταθείτε στον καθωσπρεπισμό και τις παραδόσεις όταν σας επηρεάζουν αρνητικά

Η πρόοδος, η δική σας και όλου του κόσμου, εξαρτάται μάλλον από παράλογους ανθρώπους, από άτομα που δεν προσαρμόζονται στην κοινωνία και αποδέχονται καθετί. Η πρόοδος γενικά συντελείται από τους ανανεωτές, απ’ αυτούς που απορρίπτουν τις συμβατικότητες και δημιουργούν το δικό τους κόσμο. Με σκοπό να περάσουμε από την απλή μίμηση των άλλων στη δράση, θα πρέπει να μάθουμε ν’ αντιστεκόμαστε στον καθωσπρεπισμό και τις επιταγές του κομφορμισμού. Για να λειτουργήσουμε αποτελεσματικά, η αντίδραση στον καθωσπρεπισμό πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Μπορεί μερικοί να σας θεωρούν ανυπότακτους, και αυτό είναι το τίμημα που θα πληρώσετε επειδή σκέφτεστε για τον εαυτό σας. Μπορεί να σας χαρακτηρίσουν αδιάφορο, να σας πουν εγωιστή ή επαναστάτη – βαρύτατη επιτίμηση για πολλούς φυσιολογικούς ανθρώπους – και ίσως να σας εξοστρακίσουν. Μερικοί άνθρωποι δεν θα δεχθούν πρόθυμα την αντίστασή σας σε κανόνες που οι ίδιοι υιοθέτησαν. Θ’ ακούσετε το παλιό επιχείρημα: «Τι θα γίνει αν όλοι οι άνθρωποι αποφασίσουν να ακολουθούν κανόνες που οι ίδιοι επιλέγουν; Τι είδους κοινωνία θα έχουμε τότε;» Φυσικά, η απλή απάντηση είναι πως δεν πρόκειται όλοι να το κάνουν αυτό. Η προσκόλληση των περισσότερων ανθρώπων σε εξωτερικά στηρίγματα και σε «πρέπει» απαγορεύει μια τέτοια στάση.

Αυτά που συζητάμε εδώ δεν έχουν καμιά σχέση με τον αναρχισμό. Κανείς δεν θέλει να γκρεμίσει την κοινωνία, αλλά πολλοί από μας θα ήθελαν να προσφέρουν στο άτομο περισσότερη ελευθερία μέσα στην κοινωνία – απελευθέρωση από τα παράλογα «πρέπει».

Αυτό για το οποίο αγωνιζόμαστε είναι η επιλογή, δηλαδή η ικανότητα να είναι κανείς ελεύθερος από τη δουλική νοοτροπία της σταθερής προσκόλλησης στα «πρέπει». Δεν χρειάζεται να είστε πάντα αυτό που η κουλτούρα σας απαιτεί να είστε. Αν είστε έτσι και νιώθετε ανίκανοι να είστε αλλιώς, τότε στην πραγματικότητα είστε οπαδοί, ανήκετε στο κοπάδι που επιτρέπει στους άλλους να κατευθύνουν την πορεία του. Το να καθοδηγείτε τη ζωή σας σημαίνει να έχετε ευελιξία και να έχετε επανειλημμένα αξιολογήσει πόσο σωστά λειτουργεί ένας κανόνας σε μια ορισμένη προσωπική στιγμή. Στ’ αλήθεια, είναι συχνά πιο εύκολο ν’ ακολουθείς, να εκτελείς τυφλά αυτό που σου λένε, αλλά από τη στιγμή που θα καταλάβεις ότι οι κανόνες έγιναν για να σε υπηρετούν κι όχι για να τους υπηρετείς, μπορείς ν’ αρχίσεις να εκμηδενίζεις τα «πρέπει».

Αν μάθετε ν’ αντιστέκεστε στον καθωσπρεπισμό, θα γίνετε ένα άτομο που ξέρει ν’ αδιαφορεί. Άλλοι μπορεί να συνεχίζουν να υπακούν, έστω κι αν αυτό τους πληγώνει, και θα πρέπει να μάθετε να τους επιτρέπετε μια τέτοια εκλογή. Δεν χρειάζεται θυμός, μόνο εμπιστοσύνη στις πεποιθήσεις σας.
Αντίσταση στον καθωσπρεπισμό σημαίνει να παίρνεις αποφάσεις για τον εαυτό σου και να τις εφαρμόζεις όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά και διακριτικά. Δεν χρειάζονται διαδηλώσεις κι εξεγέρσεις, που δεν προσφέρουν τίποτε θετικό. Οι παράλογοι κανόνες, και οι παραδόσεις δεν πρόκειται να εκλείψουν, δεν υπάρχει όμως λόγος να μετέχετε κι εσείς σ’ όλα αυτά. Σηκώστε απλώς τους ώμους καθώς οι άλλοι ακολουθούν το κοπάδι. Αν θέλουν να συμπεριφέρονται κατ’ αυτό τον τρόπο, πολύ καλά κάνουν, μα εσάς δεν σας αφορά. Δημιουργώντας φασαρίες το μόνο που πετυχαίνετε είναι να καλλιεργείτε την οργή και να βάζετε περισσότερα εμπόδια στον εαυτό σας. Θ’ αντιμετωπίσετε πολλές περιπτώσεις όπου θα είναι καλύτερο να παρακάμψετε τους κανόνες παρά να ξεκινήσετε ένα κίνημα διαμαρτυρίας. Στο χέρι σας είναι ν’ αποφασίσετε αν θα είστε αυτός που θέλετε εσείς ή αυτός που θέλουν οι άλλοι.

Κυριολεκτικά όλες οι νέες ιδέες που άλλαξαν την κοινωνία μας για κάποια εποχή αντιμετωπίζοταν περιφρονητικά και πολλές απ’ αυτές ήταν παράνομες. Κάθε πρόοδος απαιτεί εγκατάλειψη των παλιών κανόνων, που πλέον δεν εφαρμόζονται. Ο Έντισον, ο Φορντ, ο Αϊνστάιν, οι αδελφοί Ράιτ γελοιοποιήθηκαν μέχρι ν’ αναγνωριστεί η επιτυχία τους. Ίσως κι εσείς αντιμετωπίσετε την περιφρόνηση, καθώς θ’ αρχίσετε ν’ αντιστέκεστε στους παράλογους κανονισμούς.

Χαρακτηριστικές συμπεριφορές «πρέπει»
Οι συμπεριφορές των «πρέπει» θα ήταν δυνατόν να γεμίσουν ένα ολόκληρο βιβλίο. Εδώ παραθέτουμε μερικά κοινά παραδείγματα τέτοιων πράξεων, όπως αυτές εκδηλώνονται στον πολιτισμό μας:
-Πιστεύετε ότι υπάρχει μια θέση για καθετί κι ότι καθετί πρέπει να βρίσκεται στη θέση του. Το σύνδρομο της οργανωτικότητας σημαίνει πως νιώθετε άσχημα αν τα πράγματα δεν βρίσκονται στην προκαθορισμένη τους θέση.
-Ρωτάτε συνεχώς «Τι θα πρέπει να φορέσω» σαν να υπάρχει μόνο ένας αποδεκτός τρόπος ντυσίματος, ο οποίος μάλιστα καθορίζεται από άλλους. Τα άσπρα παντελόνια και τα ανοιχτά χρώματα φοριούνται μόνο το καλοκαίρι, το μάλλινο είναι πάντα χειμωνιάτικο ύφασμα κι άλλα παρόμοια «πρέπει», εξαρτώμενα από τις εποχές, που εισβάλλουν στη ζωή μας. (Στο μυθιστόρημα του Χαβάη ο Τζέιμς Μίτσενερ περιγράφει τους κατοίκους της Νέας Αγγλίας, που ήρθαν στο τροπικό κλίμα της Χαβάης κι όταν έφτασε ο Οκτώβρης, παρ’ όλο που έκανε ακόμη πολύ ζέστη, εκείνοι έβαλαν τα χειμωνιάτικά τους κι επί έξι μήνες υπέφεραν μ’ αυτό το ντύσιμο… Γιατί; Επειδή, υποτίθεται, πως έτσι έπρεπε να κάνουν). Είστε σκλάβοι των δημιουργών μόδας και φοράτε μόνο ό, τι «φοριέται» γιατί σε τελική ανάλυση πρέπει να προσαρμοστείτε.
-Θεωρείτε ότι ορισμένα ποτά ή κρασιά ταιριάζουν με τα αντίστοιχα φαγητά. Το άσπρο κρασί πρέπει να συνοδεύει το ψάρι και τα πουλερικά. Το κόκκινο κρασί μόνο το μοσχάρι. Αυτό σημαίνει ότι εγκλωβίζεστε στους κανόνες κάποιων άλλων σχετικά με τι θα φάτε και τι θα πιείτε.
-Μεταθέτετε την ευθύνη για τις πράξεις σας στους άλλους. «Αυτή φταίει που αργήσαμε», «Μην κατηγορείτε εμένα, αυτός φταίει».
-Πηγαίνετε σ’ ένα γάμο ή στέλνετε ένα δώρο, παρ’ όλο που δεν συμπαθείτε τους ανθρώπους που παντρεύονται. Απλούστατα, δεν μπορείτε ν’ αγνοήσετε μια πρόσκληση, έστω κι αν το θέλετε. Μπορεί ν’ αγανακτείτε όταν αγοράζετε το δώρο, αλλά το κάνετε γιατί, υποτίθεται, πως έτσι πρέπει. Αντίστοιχα, πηγαίνετε σε μια κηδεία, ενώ δεν θέλετε, μόνο και μόνο επειδή πρέπει. Μετέχετε σε τέτοιες τυπικές εκδηλώσεις για να δείξετε ότι λυπάστε, σέβεστε ή τρέφετε ανάλογα συναισθήματα.
-Παρακολουθείτε θρησκευτικές τελετές που απεχθάνεστε και δεν πιστεύετε, επειδή αυτό περιμένουν οι άλλοι από σας και επειδή θέλετε να κάνετε το σωστό.
-Δίνετε τίτλους σ’ όσους σας εξυπηρετούν, το οποίο σημαίνει ότι τους τοποθετείτε ψηλότερα από σας. Πώς αποκαλείτε τον οδοντογιατρό σας; «Γιατρέ;» Είναι άραγε σωστό αυτό; Θα αποκαλούσατε το μαραγκό ή τον υδραυλικό σας «μαραγκέ μου» ή «υδραυλικέ μου»; Αν το κάνετε από σεβασμό για τη θέση του, τι σας κάνει να πιστεύετε ότι η θέση του είναι ανώτερη από τη δική σας; Αφού πληρώνεται για τις υπηρεσίες του, γιατί πρέπει αυτός να προσφωνείται μ’ έναν τίτλο, ενώ εσείς απλώς με τα’ όνομά σας;
-Πηγαίνετε για ύπνο όταν έρχεται η ώρα του ύπνου κι όχι όταν είστε πραγματικά κουρασμένοι.
-Κάνετε έρωτα με περιορισμένους τρόπους, επειδή αυτοί είναι αποδεκτοί, ή μόνο όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες (σκοτάδι στο δωμάτιο, εσείς στο κρεβάτι σας κ.τ.λ.)
-Επιλέγετε διάφορους ρόλους στην καθημερινή ζωή, μόνο και μόνο επειδή το απαιτεί ο πολιτισμός. Οι γυναίκες στην κουζίνα, οι άντρες να βγάζουν τα σκουπίδια στο δρόμο. Το νοικοκυριό για τη σύζυγο, οι εξωτερικές δουλειές για το σύζυγο. Τα’ αγόρια πρέπει να κάνουν αυτό, τα κορίτσια εκείνο.
-Υπακούετε σε ανόητους οικογενειακούς κανόνες και παραδόσεις που δεν έχουν απήχηση στην οικογένειά σας, όπως ζητάτε άδεια για να σηκωθείτε απ’ το τραπέζι, ενώ οι άλλοι τρώνε ακόμη, και ακολουθείτε τακτικό ωράριο ύπνου.
-Ακολουθείτε όλες τις απαγορευτικές ενδείξεις, ακόμη κι όταν δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Μη μιλάτε! Απαγορεύεται η είσοδος. Απαγορεύεται… Δεν παραβιάζετε ποτέ μια απαγορευτική πινακίδα ή δεν σκέφτεστε καν πως η θέση της δεν είναι εκεί – οι άνθρωποι φτιάχνουν τις απαγορεύσεις κι οι άνθρωποι μπορεί να κάνουν λάθη.
-Τρώτε κάθε Κυριακή με τη «μαμά», παρ’ όλο που δεν το θέλετε πάντα. Στο κάτω κάτω αποτελεί παράδοση κι εσείς, ακόμη κι αν δεν το θέλετε – ή ίσως να μην το θέλει κι η ίδια η «μαμά» – πρέπει να την ακολουθήσετε.
-Αρχίζετε ένα βιβλίο και το διαβάζετε πάντα ως το τέλος, ακόμη κι αν το μισό απ’ αυτό είναι πληκτικό. Τελειώνετε ένα βιβλίο που δεν σας αρέσει επειδή βρίσκεστε στη μέση και, αφού φτάσατε ως τη μέση, πρέπει να το διαβάσετε ολόκληρο.
-Οι γυναίκες δεν ζητάτε ποτέ ραντεβού από άντρα. Στο κάτω κάτω αυτός είναι ρόλος του άντρα. Ποτέ δεν τηλεφωνείτε εσείς πρώτες ούτε ανοίγετε την πόρτα να περάσει πρώτος ένας άντρας, ποτέ δεν πληρώνετε το λογαριασμό και πλήθος άλλων ανόητων παραδόσεων που δεν εξυπηρετούν κανέναν ουσιαστικό σκοπό.
-Στέλνετε κάρτες από τον τόπο των διακοπών σας, παρ’ όλο που κάτι τέτοιο σας εκνευρίζει. Και το κάνετε μόνο και μόνο επειδή πάντα το συνηθίζατε κι οι άλλοι το περιμένουν από σας.
-Αγωνίζεστε για καλούς βαθμούς στο σχολείο ή πιέζετε τα παιδιά σας να το κάνουν. Δεν μαθαίνετε επειδή αυτό σας ικανοποιεί, αλλά για τους βαθμούς που θα πάρετε στο ενδεικτικό σας.
Ρωτάτε πάντα «Μου ταιριάζει αυτός/αυτή;» και μπερδεύεστε στην αναζήτηση του κατάλληλου ατόμου.
-Πηγαίνετε παντού με το σύντροφό σας επειδή έτσι πρέπει, έστω κι αν οι δυο σας θα προτιμούσατε να βρίσκεστε σε διαφορετικά μέρη αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή.
-Συμβουλεύεστε «βιβλία καλής συμπεριφοράς» για καθετί, επειδή όλα πρέπει να γίνονται με το σωστό τρόπο. Δεν μπορείτε να καταλάβετε τη διαφορά ανάμεσα στα βιβλία που σας προσφέρουν σωστή πληροφόρηση και σ’ αυτά που σας λένε απλώς πώς να κάνετε κάτι.
-Είναι άραγε αυτό το κατάλληλο φόρεμα, καπέλο, αυτοκίνητο, έπιπλο, σάλτσα σαλάτας, ορεκτικό, βιβλίο, κολέγιο, εργασία κ.τ.λ.; Ανησυχείτε πάντα μήπως δεν διαλέξατε το σωστό, με αποτέλεσμα να γίνεστε έρμαιο αυτής της αναποφασιστικότητας και αμφιβολίας.
-Θεωρείτε τις ανταμοιβές, τους τίτλους, τις τιμές κι όλα αυτά τα ένσημα αξίας πιο σημαντικά από την αξιολόγηση των επιτευγμάτων σας.
-Λέτε: «Ποτέ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσο σπουδαίος όσο…»
-Χειροκροτείτε μαζί με το υπόλοιπο ακροατήριο, ακόμη κι αν δεν σας άρεσε το θέαμα.
-Δίνετε φιλοδώρημα, ακόμη κι όταν δεν σας εξυπηρετούν όπως θα έπρεπε.
-Παθιάζεστε με ομαδικά αθλήματα και ζείτε έντονα τις επιτυχίες και τις αποτυχίες, τις νίκες και τις ήττες των αθλητών.

Το σύνηθες τίμημα του «πρεπισμού»Παρακάτω αναφέρονται λεπτομερώς ορισμένοι λόγοι προσκόλλησης στα «πρέπει». Αυτές οι ανταμοιβές, όπως κι όλες οι άλλες που αντλούμε από λαθεμένες ζώνες, είναι βασικά αυτοκαταστροφικές, μα παρ’ όλα αυτά, αποτελούν από μόνες τους ένα σύστημα υποστήριξης.
-Μπορεί να παρηγοριέστε με την ιδέα του «καλού παιδιού», ακολουθώντας πιστά όλα σας τα «πρέπει». Μπορείτε να χτυπήσετε χαϊδευτικά τον εαυτό σας στην πλάτη επειδή είναι υπάκουος. Αυτή η ανταμοιβή αποτελεί παλινδρόμηση και σας μεταφέρει στην πρώιμη περίοδο ανάπτυξής σας, κατά την οποία η έγκριση από τους άλλους ήταν η ανταμοιβή τους για τη συμπεριφορά σας, γεγονός που σημαίνει ότι στηρίζεστε σε κάποιους άλλους για να υιοθετήσετε κανόνες συμπεριφοράς.
-Η υπακοή στα εξωτερικά «πρέπει» σας επιτρέπει να μεταθέτετε την ευθύνη της αδράνειάς σας στην προσκόλλησή σας μάλλον σ’ αυτά παρά στον εαυτό σας. Όσο τα «πρέπει» αποτελούν μια λογική εξήγηση για το τι είστε (ή δεν είστε), μπορείτε ν’ αποφύγετε τους κινδύνους που περικλείει η εμπιστοσύνη στον εαυτό σας για αλλαγή. Έτσι τα «πρέπει» σας εμποδίζουν να ωριμάσετε. Η Μάρτζορι είχε ένα «πρέπει» στο μυαλό της, που της υπαγόρευε ότι οι προγαμιαίες σχέσεις είναι ταμπού. Είναι τριάντα τεσσάρων χρονών και μέχρι σήμερα δεν είχε καμιά σεξουαλική εμπειρία, εξαιτίας αυτού του «πρέπει». Αλλά η Μάρτζορι δεν έχει και εσωτερική γαλήνη. Θα ήθελε να αποκτήσει σεξουαλικό σύντροφο κι είναι ιδιαίτερα ανικανοποίητη με τον εαυτό της στον τομέα αυτό. Είναι ακόμη πολύ πιθανόν η Μάρτζορι να μην παντρευτεί ποτέ και τα «πρέπει» (στην περίπτωση αυτή «δεν πρέπει») θα την εμποδίσουν να απολαύσει το σεξ. Όταν βρίσκεται αντιμέτωπη μ’ αυτή την πραγματικότητα, ανατριχιάζει στη σκέψη κι ωστόσο τα «πρέπει» την εμποδίζουν πάντα. Η Μάρτζορι είναι υποδουλωμένη στα «πρέπει» της. Δεν μπορεί να περάσει ούτε μια νύχτα στο σπίτι του φίλου της, φοβούμενη την κρίση των άλλων. Έτσι διαρκώς βρίσκεται σε δύσκολη θέση, εξαιτίας του ότι «πρέπει» να γυρίσει τη νύχτα σπίτι, κοντά στη μαμά. Η προσκόλλησή της στα «πρέπει» την αποτρέπει να διακινδυνεύσει το φοβερό εγχείρημα της σεξουαλικής πράξης. Η μόνιμη αντίδρασή της είναι: «Δεν πρέπει να το κάνω¨. Έτσι, τα «πρέπει» της στρέφονται ξεκάθαρα ενάντια στην ίδια την ευτυχία της.
-Τα «πρέπει» σας βοηθούν να χρησιμοποιείτε τους άλλους. Λέγοντας σε κάποιον να συμπεριφερθεί μ’ αυτό τον τρόπο, τον αναγκάζετε να πράξει όπως εσείς θέλετε.
-Είναι ευκολότερο να επιστρατεύσετε ένα «πρέπει» όταν δεν έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας. Όσο θολώνει η εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας τόσο τα «πρέπει» γίνονται το καταφύγιό σας.
-Μπορείτε να δικαιολογείτε τον εαυτό σας για τη συμπεριφορά σας και να διατηρείτε την εχθρότητά σας για όσους δεν προσαρμόζονται στα «πρέπει» που έχετε καθορίσει για τον εαυτό σας και για τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι, δημιουργείτε μια αυτοεικόνα σε βάρος των άλλων, οι οποίοι δεν υπακούν στους κανόνες –πρότυπα.
-Μπορείτε να πετύχετε την έγκριση των άλλων με τον κομφορμισμό σας. Αισθάνεστε άνετα προσαρμοζόμενοι, μια που πάντα έτσι σας έλεγαν πως πρέπει να κάνετε. Αυτή η παλιά ανάγκη αναζήτησης της έγκρισης υποβόσκει ακόμη κι εδώ.
-Όσο επικεντρώνεστε στους άλλους και ζείτε μέσα από τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες τους, δεν χρειάζεται να κάνετε κάτι για τον εαυτό σας. Έχοντας ήρωες ενισχύετε την ταπεινή γνώμη που έχετε για τον εαυτό σας και αυτό σας επιτρέπει να ξεφύγετε από την υποχρέωση να κάνετε κάτι για να βελτιωθείτε. Απ’ τη στιγμή που οι ήρωές σας ευθύνονται για την καλή ή την κακή σας διάθεση, δεν υπάρχει κανένας λόγος ν’ αναλάβετε εσείς την ευθύνη. Η αυταξία σας, στην περίπτωση αυτή, προέρχεται στην πραγματικότητα από τους άλλους και άρα είναι φευγαλέα και παροδική. Εξαρτάται απ’ όλους αυτούς τους σπουδαίους ανθρώπους κι από τη θέση που καταλαμβάνουν στη ζωή σας.

Τελικές σκέψεις σχετικά με τη συμπεριφορά των «πρέπει»
Ο Ράλφ Γουώλντο Έμερσον έγραφε το 1838 στο βιβλίο του Φιλολογική Ηθική:
«Οι άνθρωποι αλέθονται συνεχώς στο μύλο μιας παλιάς αλήθειας και τίποτε δεν βγαίνει από κει εκτός απ’ αυτό που μπήκε. Αλλά, από τη στιγμή που εγκαταλείπουν την παράδοση για μια αυθόρμητη σκέψη, τότε η ποίηση, το χιούμορ, η ελπίδα, η αρετή, η γνώση, όλα έρχονται σε βοήθειά τους».

Τι όμορφη σκέψη. Μείνετε με την παράδοση και να είστε σίγουροι ότι θα παραμείνετε ίδιοι. Αλλά παραμερίστε την κι ο κόσμος θα ‘ναι δικός σας για να τον χρησιμοποιήσετε δημιουργικά όπως νομίζετε.

Γίνετε οι ίδιοι κριτές της συμπεριφοράς σας και μάθετε να στηρίζεστε στον εαυτό σας για να αποφασίσετε για την τωρινή στιγμή. Μην ψάχνετε σ’ όλη σας τη ζωή για μια απάντηση μέσα σε διάφορες πολιτικές και παραδόσεις. Τραγουδήστε το δικό σας τραγούδι της ευτυχίας με όποιο τρόπο εσείς διαλέξετε, μακάριοι για καθετί που πρόκειται να συμβεί.

Τακτοποιήσε τις Εκκρεμότητες

Ο βρετανός φιλόσοφος και συγγραφέας Μπέρναρντ Ράσελ είχε πει κάποτε: “Ένα από τα σημάδια ενός επερχόμενου νευρικού κλονισμού, είναι η πίστη ότι αυτό που κάνουμε στη δουλειά μας είναι τρομακτικά σημαντικό”. Το πιο βασικό πράγμα που πρέπει να διαχειρίζεται κανείς στην ζωή του δεν είναι ο χρόνος, αλλά η Ενέργειά του. Άλλωστε και ο Χρόνος είναι ΕΝΕΡΓΕΙΑ. Γιατί όταν προσπαθείς να κάνεις τα πάντα γρήγορα και άμεσα, ξεμένεις από δυνάμεις. Έτσι, ενώ τελικά έχεις χρόνο αφού τελείωσες νωρίτερα, δεν έχεις κουράγιο να κάνεις το κάτι παραπάνω. Όταν, όμως, διαχειρίζεσαι σωστά την ενέργειά σου μπορείς να ολοκληρώσεις τα σημαντικά πράγματα με καλύτερο τρόπο. Ακολούθησε, λοιπόν, αυτές τις συμβουλές για να έχεις πάντα Δύναμη κι Ενέργεια!

Σταμάτα να ζεις Ανισόρροπα: Βασικά, σταμάτα να ζεις μηχανιστικά κι ασταμάτητα, χωρίς να κάνεις ούτε ένα μικρό διάλειμμα. Μπορεί προσωρινά να τα καταφέρνεις. Μέχρι το απόγευμα όμως, θα νιώθεις απίστευτα εξουθενωμένος. Ή μεσοβδόμαδα θα νιώθεις στραγγισμένος, χωρίς καμιά έμπνευση και δεν θα μπορείς να κάνεις τίποτα σπουδαίο. Αντίθετα προσπάθησε να εφαρμόσεις αυτά τα μυστικά για να διατηρήσεις την ενέργειά σου στο γραφείο, στο σπίτι και στην ζωή γενικότερα: Ασχολήσου εντατικά με ένα και μοναδικό πράγμα για 45 λεπτά. Κάνε ένα μικρό 15λεπτο διάλειμμα. Σήκω από το γραφείο, πήγαινε να βάλεις καφέ, πιάσε κουβέντα με κάποιον συνάδελφο, κάνε κάτι που θα καθαρίσει το μυαλό σου. Στην συνέχεια δούλεψε για άλλα 45 λεπτά. Αν θέλεις να κρατάς αυτό το πρόγραμμα, χρησιμοποίησε το χρονόμετρο στο κινητό σου.

Σταμάτα να περιπλανιέσαι στην γκρίζα ζώνη: Το να μην βάζεις αυστηρά όρια στην ζωή και στις μεθόδους σου, μπορεί να είναι μία εξαιρετικά ενεργοβόρα πρακτική που σου δημιουργήσει τεράστιο άγχος. Όταν δεν έχεις αυστηρό ωράριο που το τηρείς με ευλάβεια, όταν παίρνεις εργασία στο σπίτι ή το σπίτι στην εργασία, όταν συνηθίζεις να εργάζεσαι μέχρι αργά ή όταν δηλώνεις πάντα διαθέσιμος μέσα από το κινητό σου τηλέφωνο, τότε η επαγγελματική και η προσωπική σου ζωή αρχίζουν να γίνονται ένα και το αυτό. Οι διαχωριστικές γραμμές αρχίζουν να χάνονται και μπαίνεις στη γκρίζα ζώνη. Έτσι, μπορεί να είσαι έξω με φίλους αλλά το μυαλό σου να είναι στο πρόβλημα που έχεις να αντιμετωπίσεις αύριο στο γραφείο ή στο σπίτι. Κι αυτό είναι εξουθενωτικό και αγχωτικό. Αν όμως θέσεις ξεκάθαρα όρια, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Βάλε στον εαυτό σου τον απαράβατο όρο να μην εργάζεσαι σπίτι τα βράδια, ούτε και τα Σαββατοκύριακα (εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις κρίσεων). Αν μπορείς να βάλεις κι άλλους όρους, κάντο. Με αυτό τον τρόπο θα γεμίσεις τις μπαταρίες σου, θα έχεις πιο ξεκάθαρο μυαλό και ενέργεια για να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις της ζωής σου ανεξαρτήτως πεδίου δράσης.

Μην αφήνεις τις εκκρεμότητες να σε παρασύρουν στην άβυσσο: Το να ξεκινάς με κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό, είναι από μόνο του μια πηγή άγχους που καταναλώνει γρήγορα την ενέργειά σου. Αλλά κάτι που ρουφά ακόμα περισσότερο την ενέργειά σου, είναι να ξεκινάς κάτι σημαντικό και να το αφήνεις στη μέση. Ή να αφήνεις εκκρεμότητες στο πίσω μέρος του μυαλού σου για μέρες ή για βδομάδες. Αυτό σου δημιουργεί μια υποβόσκουσα ανησυχία, ένα ύπουλο άγχος, που μπορεί να μην το αντιλαμβάνεσαι αλλά είναι εκεί και καταναλώνει ένα μέρος της διανοητικής σου ενέργειας και μάλιστα για καιρό. Φρόντισε λοιπόν να μην αφήνεις εκκρεμότητες. Δεσμεύσου ότι κάθε μέρα θα αφιερώνεις 15 λεπτά στο να τελειώνεις κάποια από τις εκκρεμότητές σου. Έτσι, θα έχεις λιγότερα πράγματα στο μυαλό σου και θα επικεντρωθείς στις νέες σου προκλήσεις.

Τακτοποιήσε όλες σου τις εκκρεμότητες

Κάποτε πέθανε ένας σοφός Ινδός. Πριν πεθάνει όμως, φρόντισε να έχει τακτοποιήσει όλες του τις εκκρεμότητες και να συντάξει και τη διαθήκη του. Στη διαθήκη του λοιπόν, ανάμεσα σε πολλά είχε γράψει και το εξής: «έχω κλείσει όλη μου την περιουσία μέσα στο χρηματοκιβώτιο του γραφείου μου. ‘Ότι υπάρχει μέσα σ’αυτό, το παραχωρώ, στον πιο ευτυχισμένο άνθρωπο του κόσμου». Αμέσως μετά το θάνατό του, χιλιάδες άνθρωποι έτρεξαν στο δικαστή, για να διαβεβαιώσουν ότι ήταν οι πιο ευτυχισμένοι στον κόσμο και ότι δικαιωματικά τους ανήκε ο θησαυρός. Στο μεταξύ, στο συνωστισμό που είχε δημιουργηθεί έξω από το γραφείο του δικαστή, δεν έλειψαν οι διαπληκτισμοί, οι φωνές και οι φασαρίες, για το ποιος ήταν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος.

Ο δικαστής φοβούμενος τα χειρότερα, έσπευσε να δηλώσει πως αυτός ο ίδιος ήταν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος και άρα ο θησαυρός ανήκε σ’αυτόν. Τρέχει λοιπόν όσο πιο γρήγορα μπορεί στο γραφείο του Ινδού, ανοίγει το χρηματοκιβώτιο και τι να δει. Αντί για τον πολυπόθητο θησαυρό, υπήρχαν μερικά χαλίκια και ένα σημείωμα που έγραφε: «Αν ήσουν πραγματικά ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου, δεν θα είχες ανάγκη από τα χρήματά μου».

Αρχαϊκή Επική Ποίηση: Όμηρος και ιστορία, Οι Φοίνικες: έμποροι ή/και τεχνίτες;

Η διαφορετική αντιμετώπιση των Φοινίκων, του ξένου λαού που αναφέρεται τις πιο πολλές φορές στα ομηρικά έπη, ανάμεσα στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια είναι, ίσως, ενδεικτική των κυμαινόμενων συναισθημάτων των Ελλήνων των πρώιμων ιστορικών χρόνων για αυτούς. Έτσι στην Ιλιάδα τους αναγνωρίζουν ως επιδέξιους, «πολυδαίδαλους» τεχνίτες, κατασκευαστές εξαιρετικών, μεταλλικών κυρίως, αντικειμένων, αλλά και υφασμάτων, τα οποία πήγαιναν από χέρι σε χέρι ως δώρα, καθώς ανταλλάσσονταν στο πλαίσιο των σχέσεων ανάμεσα σε μέλη αριστοκρατικών γενών από διαφορετικές περιοχές. Στην Οδύσσεια, οι Φοίνικες αναφέρονται ως «πολυπαίπαλοι», πανούργοι, δηλαδή, έμποροι οι οποίοι είναι συγχρόνως κλέφτες, πειρατές και άρπαγες. Ο τελευταίος αυτός χαρακτηρισμός, πάντως, είναι πολύ πιθανό να συνδέεται με τον ισχυρό ανταγωνισμό Ελλήνων και Φοινίκων στο διεθνές, για την εποχή, εμπόριο, το οποίο διεξαγόταν στην περιοχή της Μεσογείου:
 
Τα σχετικά παραδείγματα το αποδεικνύουν:
 
Α.
ἔνθα δὲ Φοίνικες ναυσίκλυτοι ἤλυθον ἄνδρες,
τρῶκται, μυρί᾿ ἄγοντες ἀθύρματα νηὶ̈ μελαίνῃ.
ἔσκε δὲ πατρὸς ἐμοῖο γυνὴ Φοίνισσ᾿ ἐνὶ οἴκῳ,
καλή τε μεγάλη τε καὶ ἀγλαὰ ἔργα ἰδυῖα:
τὴν δ᾿ ἄρα Φοίνικες πολυπαίπαλοι ἠπερόπευον.
(Οδύσσεια, ο 415-419)
Αλλά μια μέρα μπήκαν στο λιμάνι θαλασσοπόροι Φοίνικες,
άνθρωποι κερδοσκόποι που κουβαλούσαν με το μαύρο τους καράβι
κάθε λογής πραμάτεια.
Είχε ο πατέρας μου λοιπόν στο σπίτι μια γυναίκα Φοίνισσα,
ψηλή, ωραία, με θαυμαστά χαρίσματα στο χέρι.
Αυτήν την πλάνεψαν οι Φοίνικες παμπόνηροι·
 
Β.
Πηλεΐδης δ᾽ αἶψ᾽ ἄλλα τίθει ταχυτῆτος ἄεθλα
ἀργύρεον κρητῆρα τετυγμένον· ἓξ δ᾽ ἄρα μέτρα
χάνδανεν, αὐτὰρ κάλλει ἐνίκα πᾶσαν ἐπ᾽ αἶαν
πολλόν, ἐπεὶ Σιδόνες πολυδαίδαλοι εὖ ἤσκησαν,
Φοίνικες δ᾽ ἄγον ἄνδρες ἐπ᾽ ἠεροειδέα πόντον,
στῆσαν δ᾽ ἐν λιμένεσσι, Θόαντι δὲ δῶρον ἔδωκαν·
(Ιλιάδα, Ψ 740-744)
Βραβεία καινούργια για το τρέξιμο τότε ο Αχιλλέας πιθώνει
καλόφτιαστο κροντήρι ολάργυρο, που εχώραε λίτρες έξι,
κι άλλο, στη γης ακέρια αν έψαχνες, τη χάρη του δεν είχε.
Μαστόροι ξακουστοί το δούλεψαν με τέχνη, απ' τη Σιδώνα,
και Φοίνικες το φέραν σκίζοντας το ανταριασμένο κύμα,
κι ως στο λιμάνι άραξαν φτάνοντας, στο Θόαντα το χάρισαν.
 
Για τους πραγματικούς Φοίνικες γνωρίζουμε πολλά, αλλά και πολύ λίγα ταυτόχρονα. Παρότι αναφέρονται αρκετά στις ελληνικές γραπτές πηγές -αφού, εκτός από τα ομηρικά έπη, υπάρχουν σχετικές αναφορές στον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη, αλλά και σε μεταγενέστερους συγγραφείς- η αρχαιολογική τεκμηρίωση της παρουσίας τους είναι δύσκολη, παρά τις προόδους της σχετικής έρευνας τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με αυτήν την έρευνα (βλ. Μπουρογιάννης 2012) οι Φοίνικες προέρχονταν από την περιοχή του σημερινού Λιβάνου, ασχολούνταν με το εμπόριο, τόσο το δικό τους, όσο και το διαμετακομιστικό, και έκαναν συχνές επισκέψεις στο Αιγαίο, μετά τον 12ο αι. π.Χ.. Στην περιοχή του Αιγαίου δρούσαν εμπορικά και ανεφοδιάζονταν, ίσως, στα λιμάνια των νησιών, αλλά και των παραλίων της ηπειρωτικής χώρας. Ξεκινούσαν από πόλεις όπως η Σιδώνα, η Τύρος, η Βύβλος κ.ά, για να ασκήσουν την εμπορική τους δραστηριότητα και κινούνταν σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Ο ρόλος της Σιδώνας πρέπει να ήταν σημαντικός γιατί στα ομηρικά έπη, τουλάχιστον, ο όρος Σιδώνιοι χρησιμοποιείται, εναλλακτικά, για να δηλώσει όλους τους Φοίνικες.
 
Το συγκεκριμένο όνομα, Φοίνικες, τους το έδωσαν οι Έλληνες. Φαίνεται πως οι ίδιοι δεν αυτοαποκαλούνταν έτσι. Η σχέση τους με την κόκκινη πορφύρα, με την οποία έβαφαν τα υφάσματα, ή και το μελαμψό τους χρώμα, θεωρούνται ως πιθανές αιτίες αυτής της ονομασίας η οποία συνδέεται, ετυμολογικά, με τη λέξη της Αρχαίας Ελληνικής «φοινός», που σημαίνει αυτόν που έχει το βαθύ κόκκινο χρώμα του αίματος. Δεν είναι σαφές πως αυτοπροσδιορίζονταν, πιθανολογείται, όμως, ότι, επειδή από τα μέσα του 8ου αι. π.Χ -περίοδο κατά την οποία υιοθετήθηκαν από τους Έλληνες τα «φοινικήια» γράμματα και μετασχηματίστηκαν στο ιστορικό ελληνικό αλφάβητο- και μετά ήταν οργανωμένοι σε πόλεις-κράτη και δεν συσχέτιζαν τον εαυτό τους με κάποιο εθνικό ή φυλετικό όνομα. Είναι, επίσης, πολύ πιθανό με αυτό το όνομα να αποκαλούνταν από τους Έλληνες όλοι οι λαοί και οι άνθρωποι που προέρχονταν από την Εγγύς Ανατολή και ασκούσαν εμπόριο στο Αιγαίο. Το τελευταίο φαινόμενο παρατηρήθηκε και άλλες φορές στην Ιστορία. Κάτι ανάλογο συνέβαινε, για παράδειγμα, στα Βαλκάνια κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όταν όλοι οι έμποροι, ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκεύματος, αποκαλούνταν «Έλληνες».
 
Τα αρχαιολογικά δεδομένα που συνδέονται με την παρουσία των Φοινίκων στο Αιγαίο είναι αρκετά (βλ. Σταμπολίδης 2012). Πρόκειται για αντικείμενα ανατολικής προέλευσης που βρέθηκαν στην περιοχή του Αιγαίου, αλλά και για κάποια αιγαιακής προέλευσης που εντοπίστηκαν στην Εγγύς Ανατολή, όπως, για παράδειγμα, στην Τύρο. Παραταύτα, επικρατεί ένας προβληματισμός γιατί από τη μια μεριά δεν είναι σαφές πώς ένα συγκεκριμένο ανατολίτικο αντικείμενο θεωρείται αποκλειστικά φοινικικής προέλευσης, ενώ από την άλλη πλευρά η παρουσία ανάλογων αντικειμένων στο Αιγαίο μπορεί να οφείλεται στη δράση ντόπιων εμπόρων που τα μεταφέρουν από τόπο σε τόπο και, συνεπώς, να μην οδηγεί, απαραίτητα, σε φοινικική παρουσία στην περιοχή. Ο ρόλος Κρητών, Κυπρίων, Ευβοέων και Κυκλαδιτών σε αυτό το εμπόριο θα μπορούσε να ήταν σημαντικός.
 
Οι επαφές φαίνεται να γίνονται πιο έντονες από τον 8ο αι. π.Χ. και μετά, γεγονός που συνάδει με την πρώτη καταγραφή των ομηρικών επών. Υπήρχαν, όμως, και από πιο νωρίς όπως αποδεικνύουν ανάλογα ευρήματα από τα νεκροταφεία στο Λευκαντί της Εύβοιας. Ο πλούτος «φοινικικών» αντικειμένων σε έναν τάφο του 9ου αι. π.Χ., οδήγησε σε μια πρώιμη ταύτιση μιας νεκρής με ανατολίτισσα πριγκίπισσα, γεγονός, όμως, που διαψεύστηκε από τη μεταγενέστερη έρευνα.
 
Εκτός από το Λευκαντί και άλλες ταφές σε άλλες περιοχές της Ελλάδας απέδωσαν ανάλογα ανατολικής προέλευσης αντικείμενα-κτερίσματα: κεραμική, μετάλλινα αγγεία, κοσμήματα από φαγεντιανή και ελεφαντόδοντο, αθύρματα (παιδικά παιχνίδια) κ.ά. Ξεχωρίζουν ανάλογες περιπτώσεις στην Κνωσό, στην Ελεύθερνα και στον Κομμό στην Κρήτη, στα νεκροταφεία της Αθήνας, στο ιερό της Ήρας στη Σάμο, αλλά και στην Ιαλυσό της Ρόδου όπου πιθανολογήθηκε ακόμα και η ύπαρξη μιας πιο μόνιμης φοινικικής παρουσίας και όχι μιας παροδικής εμπορικής. Η τελευταία αυτή πιθανότητα, πάντως, δηλαδή κάποιοι, ελάχιστοι έστω, Φοίνικες να κατοίκησαν στο Αιγαίο ενισχύεται από την εύρεση ολιγάριθμων, τριών και δύο αντίστοιχα, χαρακτηριστικών ταφικών στηλών των Φοινίκων, των λεγόμενων "cippi", στην Ελεύθερνα και στην Κνωσό της Κρήτης.