Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2020

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἰφιγένεια ἡ ἐν Ταύροις (725-765)

725 ΙΦ. ἀπέλθεθ᾽ ὑμεῖς καὶ παρευτρεπίζετε
τἄνδον μολόντες τοῖς ἐφεστῶσι σφαγῇ.
δέλτου μὲν αἵδε πολύθυροι διαπτυχαί,
ξένοι, πάρεισιν· ἃ δ᾽ ἐπὶ τοῖσδε βούλομαι,
ἀκούσατ᾽· οὐδεὶς αὑτὸς ἐν πόνοις ‹τ᾽› ἀνὴρ
730 ὅταν τε πρὸς τὸ θάρσος ἐκ φόβου πέσῃ.
ἐγὼ δὲ ταρβῶ μὴ ἀπονοστήσας χθονὸς
θῆται παρ᾽ οὐδὲν τὰς ἐμὰς ἐπιστολὰς
ὁ τήνδε μέλλων δέλτον εἰς Ἄργος φέρειν.
ΟΡ. τί δῆτα βούλει; τίνος ἀμηχανεῖς πέρι;
735 ΙΦ. ὅρκον δότω μοι τάσδε πορθμεύσειν γραφὰς
πρὸς Ἄργος, οἷσι βούλομαι πέμψαι φίλων.
ΟΡ. ἦ κἀντιδώσεις τῷδε τοὺς αὐτοὺς λόγους;
ΙΦ. τί χρῆμα δράσειν ἢ τί μὴ δράσειν; λέγε.
ΟΡ. ἐκ γῆς ἀφήσειν μὴ θανόντα βαρβάρου.
740 ΙΦ. δίκαιον εἶπας· πῶς γὰρ ἀγγείλειεν ἄν;
ΟΡ. ἦ καὶ τύραννος ταῦτα συγχωρήσεται;
ΙΦ. ναί.
πείσω σφε, καὐτὴ ναὸς εἰσβήσω σκάφος.
ΟΡ. ὄμνυ· σὺ δ᾽ ἔξαρχ᾽ ὅρκον ὅστις εὐσεβής.
ΙΦ. δώσω, λέγειν χρή, τήνδε τοῖσι σοῖς φίλοις.
745 ΠΥ. τοῖς σοῖς φίλοισι γράμματ᾽ ἀποδώσω τάδε.
ΙΦ. κἀγὼ σὲ σώσω κυανέας ἔξω πέτρας.
ΠΥ. τίν᾽ οὖν ἐπόμνυς τοισίδ᾽ ὅρκιον θεῶν;
ΙΦ. Ἄρτεμιν, ἐν ἧσπερ δώμασιν τιμὰς ἔχω.
ΠΥ. ἐγὼ δ᾽ ἄνακτά γ᾽ οὐρανοῦ, σεμνὸν Δία.
750 ΙΦ. εἰ δ᾽ ἐκλιπὼν τὸν ὅρκον ἀδικοίης ἐμέ;
ΠΥ. ἄνοστος εἴην· τί δὲ σύ, μὴ σῴσασά με;
ΙΦ. μήποτε κατ᾽ Ἄργος ζῶσ᾽ ἴχνος θείην ποδός.
ΠΥ. ἄκουε δή νυν ὃν παρήλθομεν λόγον.
ΙΦ. ἀλλ᾽ αὖθις ἔσται καινός, ἢν καλῶς ἔχῃ.
755 ΠΥ. ἐξαίρετόν μοι δὸς τόδ᾽, ἤν τι ναῦς πάθῃ,
χἡ δέλτος ἐν κλύδωνι χρημάτων μέτα
ἀφανὴς γένηται, σῶμα δ᾽ ἐκσῴσω μόνον,
τὸν ὅρκον εἶναι τόνδε μηκέτ᾽ ἔμπεδον.
ΙΦ. ἀλλ᾽ οἶσθ᾽ ὃ δράσω; πολλὰ γὰρ πολλῶν κυρεῖ·
760 τἀνόντα κἀγγεγραμμέν᾽ ἐν δέλτου πτυχαῖς
λόγῳ φράσω σοι πάντ᾽ ἀναγγεῖλαι φίλοις.
ἐν ἀσφαλεῖ γάρ· ἢν μὲν ἐκσῴσῃς γραφήν,
αὕτη φράσει σιγῶσα τἀγγεγραμμένα·
ἢν δ᾽ ἐν θαλάσσῃ γράμματ᾽ ἀφανισθῇ τάδε,
765 τὸ σῶμα σῴσας τοὺς λόγους σῴσεις ἐμοί.

***
ΙΦΙ. Εσείς, πια μπείτε μέσα και βοηθήστε
εκείνους που ετοιμάζουν τη θυσία.
Στον Ορέστη και τον Πυλάδη.
Ξένοι μου, νά η γραφή με τις πολλές της
δίπλες· μα ακούστε τί έχω να προσθέσω·
κάθε άνθρωπος αλλάζει, όταν περάσει
730 στη σιγουριά απ᾽ τη θέση του κινδύνου.
Φοβούμαι μήπως, όταν φύγει εδώθε
αυτός που είναι να πάει το γράμμα στο Άργος,
αυτά που παραγγέλνω εγώ αψηφήσει.
ΟΡΕ. Λοιπόν τί θέλεις; Τί σε βάζει σε έγνοια;
ΙΦΙ.Να μου ορκιστεί πως τη γραφή μου στο Άργος
θα φέρει και στο πρόσωπο που θέλω.
ΟΡΕ. Αντίστοιχο όρκο εσύ δε θα του δώσεις;
ΙΦΙ. Να κάμω ή να μην κάμω τί; Για λέγε.
ΟΡΕ. Πως ζωντανό απ᾽ τη χώρα θα τον βγάλεις.
740 ΙΦΙ. Σωστά· πώς το μαντάτο αλλιώς θα δώσει;
ΟΡΕ. Κι ο βασιλιάς σ᾽ αυτά θα συμφωνήσει;
ΙΦΙ. Ναι, θα του κάμω εγώ τη γνώμη, κι η ίδια
το φίλο σου θα βάλω στο καράβι.
ΟΡΕ. στον Πυλάδη.
Ορκίσου.
Στην Ιφιγένεια.
Εσύ λόγια όρκου λέγε τίμιου.
ΙΦΙ. Να πεις: Θα δώσω τούτο στους δικούς σου.
ΠΥΛ. Θα δώσω στους δικούς σου αυτό το γράμμα.
ΙΦΙ. Κι εγώ από τους μαύρους βράχους θα σε βγάλω.
ΠΥΛ. Στ᾽ όνομα τίνος θεού τον όρκο δίνεις;
ΙΦΙ. Στης Άρτεμης, σαν ιέρεια του ναού της.
ΠΥΛ. Στου Δία εγώ, τρανού στα ουράνια αφέντη.
750 ΙΦΙ. Κι αν τον όρκο πατώντας με αδικήσεις;
ΠΥΛ. Να μη γυρίσω· εσύ, αν δε με λυτρώσεις;
ΙΦΙ. Στ᾽ Άργος ποτέ να μην πατήσω ζώντας.
ΠΥΛ. Κάτι ξεχάσαμε όμως· άκουσέ το.
ΙΦΙ. Για το σωστό είναι πάντοτε ευκαιρία.
ΠΥΛ. Μια εξαίρεση μονάχα να μου δώσεις:
το πλοίο αν πάθει και χαθεί το γράμμα
μαζί με το φορτίο μέσα στο κύμα
και μόνο τη ζωή μου εγώ γλιτώσω,
δεσμευτικός πια ο όρκος να μην είναι.
ΙΦΙ. Τότε θα κάμω έν᾽ άλλο· πετυχαίνεις
πολλά, πολλά αν προβλέπεις· όσα μέσα
760 στο γράμμα είναι γραμμένα, με το στόμα
θα σου τα πω, να φέρεις στους δικούς μου
το μήνυμά μου· κι έτσι σίγουρο είναι·
σώο πας το γράμμα; φανερώνει το ίδιο,
αμίλητο, όσα κρύβει· πάει χαμένο
στο πέλαο; τη ζωή σου εσύ αν γλιτώσεις,
μαζί μ᾽ αυτή κι όσα θα πω γλιτώνουν.
ΠΥΛ. Το ᾽πες ωραία για σένα και για μένα.
Σε ποιόν να φέρω το μαντάτο στο Άργος;
τί θέλεις να του πω; φανέρωσέ το.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΑ ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ: Αρχαιότητα και νεοελληνική τέχνη

14.2. Τελείωσε ο κλασικισμός;

Επίλογος 

Ο κλασικισμός είναι αλήθεια ότι υποχώρησε και άρχισε να φθίνει στην τέχνη ήδη από τον 19ο αιώνα, όταν διατηρείται πλέον στις ακαδημίες ως στείρα διδασκαλία, χωρίς να μπορεί να προσεγγίσει το σύγχρονο κοινό. Ωστόσο, οι πλούσιες και ποικίλες αναφορές και οι διαφορετικές ερμηνείες και χειρισμοί των αρχαίων προτύπων στον 20ό αιώνα φανερώνουν μια διαρκή εμπλοκή τους στη σύγχρονη διεθνή καλλιτεχνική παραγωγή, που σημαίνει ότι η αρχαία ελληνική τέχνη εξακολουθεί να λειτουργεί ως πρωτογενές υλικό στη διάθεση των δημιουργών.

Στο ερώτημα λοιπόν που βρίσκεται σήμερα η αρχαία ελληνική τέχνη, ας αφήσουμε τον Πικάσο να μας απαντήσει (συνέντευξη του 1923): «Στην τέχνη δεν υπάρχει ούτε παρελθόν, ούτε μέλλον. Αν ένα έργο δεν μπορεί να ζει πάντα στο παρόν, δεν πρέπει να ληφθεί καθόλου υπόψη. Η τέχνη των αρχαίων Ελλήνων, των Αιγυπτίων, των μεγάλων ζωγράφων που έζησαν σε άλλες εποχές, δεν είναι παρελθόν, αλλά είναι ίσως πιο ζωντανή σήμερα από ποτέ».

Η Ελληνική Αρχαιότητα: II ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 3. Από τους Περσικούς Πολέμους στον Πελοποννησιακό

3.5. Αυτά που έγιναν και θα γίνονται πάντοτε


Με την αρρώστια που τη λένε ιερή ιδού πώς έχει το πράγμα: Δεν πιστεύω καθόλου πως η αρρώστια αυτή είναι πιο θεϊκή από τις άλλες αρρώστιες ή πιο ιερή. Πιστεύω πως υπάρχει και γι᾽ αυτήν μια φυσική αιτία, οι άνθρωποι, όμως, είτε από άγνοια είτε γιατί τους έκανε εντύπωση ο παράξενος χαρακτήρας της -δεν μοιάζει, πράγματι, σε τίποτε με τις άλλες αρρώστιες- τη θεώρησαν αρρώστια που τη στέλνουν οι θεοί. […] Κατά τη δική μου γνώμη, οι πρώτοι που βάφτισαν ιερή αυτήν την αρρώστια ήταν άνθρωποι του τύπου των σημερινών μάγων και εξαγνιστών: ζητιάνοι που γυρίζουν από δω και από κει και ξεγελούν τον κόσμο παριστάνοντας τον εξαιρετικά θεοσεβούμενο άνθρωπο που, επιπλέον, κατέχει και μια σοφία σπάνια σε άλλους. Αυτοί ακριβώς οι άνθρωποι μέσα στην αμηχανία τους, που δεν ήξεραν τι να δώσουν στον άρρωστο για να του κάνουν καλό, βρήκαν να ρίχνουν σαν ρούχο επάνω τους και να βάζουν μπροστά τους σαν ασπίδα τη δύναμη του θεού, ώστε να μην αποκαλυφθεί η τέλειά τους άγνοια. Έτσι έβγαλαν τη θεωρία πως η αρρώστια αυτή είναι ιερή.

Ο συγγραφέας του παραπάνω κειμένου ήταν γιατρός. Έζησε προς το τέλος του 5ου αιώνα και ανήκε στη σχολή του Ιπποκράτη, του μεγαλύτερου γιατρού της αρχαιότητας, που θεμελίωσε επιστημονικά την ιατρική. Σήμερα σώζονται περίπου 60 πραγματείες με το όνομα του Ιπποκράτη, οι οποίες έχουν στην πραγματικότητα συντεθεί από διάφορα μέλη της σχολής που ίδρυσε ο ίδιος στην Κω, καθώς και της ανταγωνιστικής σχολής που υπήρχε στην κοντινή Κνίδο της Μικράς Ασίας. Ορισμένες πραγματείες φέρουν καθαρά τη σφραγίδα της σοφιστικής ρητορικής. Άλλες είναι καταφανώς μεταγενέστερες.

Ἱερά νόσος ή (στην ιωνική διάλεκτο) ἱρή νοῦσος ονομαζόταν η επιληψία. Παθολογικές καταστάσεις με παρόμοια συμπτώματα, που προκαλούσαν ξαφνικές κρίσεις και έφερναν τον άρρωστο εκτός εαυτού, ταξινομούνταν στο ίδιο γένος. Στόχος του συγγραφέα ήταν να αποδείξει ότι η ιερά νόσος προκαλείται από καθαρά φυσικές αιτίες, όπως και όλες οι άλλες αρρώστιες, και δεν προέρχεται από την παρεμβολή δαιμόνων ή θεών. Κατά τη γνώμη του, η νόσος προκύπτει όταν η κανονική λειτουργία του εγκεφάλου παρεμποδίζεται από τη συσσώρευση υπερβολικού φλέγματος ή χολής.

Ο συγγραφέας αφιέρωσε μεγάλο μέρος της επιχειρηματολογίας του για να αποδείξει ότι το κέντρο της συνείδησης του ανθρώπου είναι ο εγκέφαλος και όχι το διάφραγμα (φρένες), όπως πίστευε ο Όμηρος, ούτε η καρδιά, όπως θεωρούσαν κάποιοι σαν τον Εμπεδοκλή. Ο λόγος του βασιζόταν σε εμπειρικές παρατηρήσεις, εύλογες υποθέσεις και συλλογισμούς που τον οδηγούσαν σε πειστικά συμπεράσματα. Από τις παραμέτρους που έλαβε υπόψη προκειμένου να εξηγήσει τη λειτουργία της νόσου, ο συγγραφέας απέκλεισε εντελώς τον θεϊκό παράγοντα. Η ιερά νόσος -πρέσβευε- έχει τη δική της σταθερή μορφή (φύσιν) και τη δική της φυσική αιτία (πρόφασιν): δεν είναι απρόβλεπτη ή παράλογη ή χαώδης και, αν κάποιος γνωρίσει τη φυσική αιτία που την προκαλεί, μπορεί να τη θεραπεύσει, προτείνοντας στον άρρωστο αγωγή που να εναντιώνεται κατάλληλα στην αιτία και να την υπερνικά. Η νόσος δεν θεραπεύεται με μαγικές επωδές και τελετουργικούς καθαρμούς, όπως διατείνονταν οι περιπλανώμενοι αγύρτες, που έκρυβαν την άγνοιά τους επικαλούμενοι τους θεούς.

Ο συγγραφέας είχε ανακαλύψει τον αυτόνομο χώρο της φύσης που διαθέτει δική της νομοτέλεια. Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει, «όλα τα νοσήματα είναι θεϊκά και όλα είναι ανθρώπινα». Δεν μπορούμε να ξέρουμε γιατί η φύση λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργεί. Αυτή είναι η θεϊκή πλευρά της. Μπορούμε όμως να γνωρίσουμε την κανονικότητά της. Πώς αλληλεπιδρούν τα τέσσερα στοιχεία μεταξύ τους (η γη, το νερό, ο αέρας και η φωτιά), πώς το θερμό έρχεται σε επαφή με το ψυχρό (και το υγρό με το ξηρό), πόσα είναι τα ζωτικά υγρά του ανθρώπινου σώματος και τι ιδιότητες έχουν, ποια κλίματα ευνοούν ποιες νόσους και ποιες δίαιτες τις παρεμποδίζουν: όλα αυτά είναι πράγματα κανονικά, γνωρίσιμα και προβλέψιμα. Και είναι αυτή η γνώση -ισχυρίζεται- ικανοποιητική για την πρόληψη και την ίαση των ασθενειών.

Αυτός ήταν ο νέος κόσμος στον οποίο ανδρωνόταν ο Θουκυδίδης. Η ανακάλυψη της φύσης των πραγμάτων αποτελούσε την πρώτιστη προτεραιότητα της σκέψης. Σε μια τέτοια έρευνα, όπως αυτή μπορεί να εφαρμοστεί στην ανθρώπινη κοινωνική πραγματικότητα, επιδίδονταν και οι σοφιστές, οι οποίοι έφταναν στην πολιτιστικά προηγμένη και πολιτικά ηγεμονική Αθήνα από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα της Ελλάδας, για να διδάξουν και να δοξαστούν. Μέχρι εκείνη τη στιγμή κανένας Αθηναίος δεν είχε ουσιαστικά διαπρέψει στη φιλοσοφία ή την επιστήμη. Ωστόσο, κατά την Πεντηκονταετία, η Αθήνα, με την επεκτατική πολιτική της και τον αυξανόμενο πλούτο της, γινόταν σταδιακά ο σταθερός πόλος έλξης όλων των διανοουμένων της Ελλάδας. Το σπίτι του Περικλή έγινε εστία φιλοξενίας των μεγαλύτερων πνευμάτων της εποχής. Ο σοφιστής Πρωταγόρας και ο φυσικός φιλόσοφος Αναξαγόρας ήταν προσωπικοί του φίλοι. Ορισμένοι πλούσιοι Αθηναίοι, που αποζητούσαν είτε μάθηση είτε κοινωνική προβολή είτε και τα δύο, ακολούθησαν το παράδειγμά του. Κατά την τριακονταετία του Πελοποννησιακού Πολέμου η Αθήνα είχε καταστεί πολιτιστικά η πεμπτουσία της Ελλάδας. Τέτοια και τόση συγκέντρωση πνευματικού δυναμικού είναι πολύ σπάνια στην ιστορία.

Λίγο μετά το μέσον του αιώνα λέγεται ότι ο Ηρόδοτος έφτασε στην Αθήνα και διάβασε δημοσίως μεγάλα αποσπάσματα της ιστορίας του στην αγορά. Οι Αθηναίοι ενθουσιάστηκαν. Είχαν κάθε λόγο να συγκινηθούν και να επευφημήσουν, όχι μόνο γιατί στη νίκη κατά των Περσών είχαν συμβάλει αποφασιστικά οι ίδιοι, αλλά και γιατί ο ιστορικός της δωρικής Αλικαρνασσού παρουσίαζε έτσι τα πράγματα, ώστε να δίνεται η εντύπωση πως η διπλή αποτυχία των Περσών ήταν, στην ουσία, διπλή επιτυχία της Αθήνας και της φρόνιμης πολιτικής που είχε ακολουθήσει. Πολύ αργότερα, κάποιοι αρχαίοι λόγιοι και ιστορικοί έψεξαν τον Ηρόδοτο για φιλαθηναϊκή μονομέρεια. Ίσως είχαν δίκιο. Ο Ηρόδοτος έγραφε θαμπωμένος από τη ραγδαία ανάπτυξη της πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης της Αθήνας και από τη θαλασσοκρατορία της στο Αιγαίο. Ίσως επίσης διέβλεπε ότι μέσω της Αθήνας θα μπορούσε να διασφαλιστεί η λογοτεχνική του φήμη στις επερχόμενες γενιές. Μαζί με τα άλλα επιτεύγματα, το ποσοστό αλφαβητισμού και εγγραμματοσύνης των Αθηναίων ανέβαινε, συγκριτικά με άλλες πόλεις, ταχύτερα. Ορισμένοι έψεξαν τον Ηρόδοτο ως φιλοβάρβαρον, διότι αφιέρωσε μεγάλο μέρος του έργου του στην περιγραφή των εθίμων και των δοξασιών λαών όπως οι Αιγύπτιοι, οι Σκύθες και οι Πέρσες. Οι επικριτές δεν μπορούσαν να κατανοήσουν ότι έργο του ιστορικού ήταν να αναζητεί το δίκαιο και τη λογική κάθε πλευράς.

Η ιστορία του Ηροδότου εγγράφεται συνδυαστικά στην παράδοση των ποιητών και στη νεωτερική φυσική φιλοσοφία που είχε αναπτυχθεί στην Ιωνία. Από τους πρώτους κληρονόμησε την όρεξη να προστατέψει με τον γραπτό λόγο του τα «μεγάλα και θαυμαστά έργα των Ελλήνων και των βαρβάρων για να μην αφανιστούν», όπως εξαλείφονται τα δυνατά χρώματα που χτυπά αλύπητα ο ήλιος. Μέριμνά του ήταν η διατήρηση της ανάμνησης των σημαντικών γεγονότων που συντελέστηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής του καθώς και των εθνογραφικών στοιχείων που συνέλεξε ο ίδιος, ρωτώντας και ταξιδεύοντας σε ξένους τόπους. Από την ιωνική φυσιολογία πήρε την κριτική αποτίμηση των πληροφοριών, την αμφιβολία, τη σύγκριση και την ταξινόμηση. Με τον προγενέστερό του Μιλήσιο Εκαταίο, που πρώτος συνέστησε τον κλάδο της συστηματικής γεωγραφίας συγγράφοντας το έργο Γῆς περίοδος (περιδιάβαση στη γη), ο Ηρόδοτος, που είχε ένα εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον για τους τόπους και τις παραδόσεις των λαών, κάποτε διαφωνούσε. Ο κόσμος του, όμως, δεν ήταν ο κόσμος της αυτόνομης φύσης των φιλοσόφων και των ιπποκρατικών γιατρών, όπου το θείο και το φυσικό αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Οι θεοί των ποιητών τον έθελγαν ιδιαίτερα.

Αν ο πρώτος ιστορικός της Ελλάδας ήθελε κάτι να αποδείξει μέσα από τα πολλά και ασύνδετα περιστατικά που δεν κουράζεται να αφηγείται και μέσα από τις ανεκδοτολογικές ιστορίες για πρόσωπα ηγεμονικά της Ασίας και της Αιγύπτου, είναι ότι η υπερβολή οδηγεί στην πτώση και ότι στον κόσμο επικρατεί τελικά η δικαιοσύνη, όσο και αν η τιμωρία κάποτε αργεί να φανεί. Το ιστορικό του αφήγημα δεν αποσκοπεί μόνο στην ικανοποίηση της περιέργειας των φιλομαθών και τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Έχει επίσης διάσταση ηθική. Ο «πατέρας της ιστορίας», όπως τον αποκάλεσε ο Κικέρων, αισθανόταν πολύ καλά μέσα στον κόσμο όπου ζούσε. Η εμπιστοσύνη του στους θεούς και την κρυφή δράση τους μέσα στην ανθρώπινη ιστορία ήταν ακλόνητη. Παρά τις τοπικές διαφοροποιήσεις των ονομάτων και των λατρειών, οι θεοί τού φάνηκαν κατά βάθος, αν όχι οι ίδιοι παντού, τουλάχιστον παρόμοιοι. Η σύγκριση τον οδήγησε σε αυτό το συμπέρασμα. Παράλληλα ο Ηρόδοτος συνειδητοποίησε την τεράστια ποικιλία των πεποιθήσεων και των εθίμων των διαφορετικών λαών και περιέγραψε τις διαφορές αυτές με την αντικειμενικότητα που παρέχει η ολύμπια απόσταση και ο σεβασμός του διαφορετικού.

Ανάμεσα στους Αθηναίους που άκουσαν τον Ηρόδοτο να διαβάζει δημόσια τα πολεμικά κατορθώματα των Ελλήνων κατά των βαρβάρων ήταν και ο νεαρός Θουκυδίδης. Τόσο ζήλεψε τη δόξα του Αλικαρνασσέα, ώστε αποφάσισε να τον μιμηθεί και να τον ξεπεράσει. Αυτή τουλάχιστον την υποθετική ιστορία γνωριμίας των δύο ανδρών επινόησαν οι μεταγενέστεροι λόγιοι, που εντόπισαν τόσο γραμμές συνέχειας ανάμεσα στα έργα των δύο ιστορικών όσο και σημαντικές αποκλίσεις.

Ο Θουκυδίδης συνέλαβε το σχέδιο καταγραφής του Πελοποννησιακού Πολέμου ήδη από την έναρξή του. Αν εξαιρούσε κανείς τις μυθώδεις διηγήσεις του Ομήρου και τα συμβάντα του απώτερου παρελθόντος, που ήταν χαμένα στην αχλύ του θρύλου, δεν είχε ποτέ πριν υπάρξει τόσο διευρυμένη πολεμική κινητοποίηση των Ελλήνων. Οι Σπαρτιάτες έβλεπαν την υπερβολική και ταχύτατη αύξηση της δύναμης των Αθηναίων με μεγάλη καχυποψία και φόβο. Οι σύμμαχοί τους στην Πελοπόννησο, και κυρίως οι Κορίνθιοι, που είχαν εκτεταμένο εμπόριο και σημαντικό στόλο, απειλούνταν και ζητούσαν βοήθεια. Οι Αθηναίοι, ωστόσο, δεν μπορούσαν να κάνουν πίσω. Το συμφέρον τους βρισκόταν στη διαρκή επέκταση. Αν αποφάσιζαν να ανακόψουν την ηγεμονική πολιτική που είχαν ακολουθήσει μετά το τέλος των Περσικών Πολέμων, υπήρχε ο κίνδυνος όχι μόνο να χάσουν όσα με κόπους είχαν αποκτήσει, αλλά και να ηττηθούν ολοσχερώς από το συσσωρευμένο μίσος των καταπιεσμένων συμμάχων τους. Αν δεν προχωρούσαν βίαια, κατ᾽ ανάγκην θα υποχωρούσαν τραγικά. Ικανοποίηση με τα κεκτημένα, άφεση στα υπάρχοντα και στασιμότητα δεν μπορούσαν πλέον να υπάρξουν. Ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος και προβλεπόταν μακρύς και επώδυνος. Αυτή ήταν η εκτίμηση του Θουκυδίδη, που άρχισε να συλλέγει το υλικό του ήδη από το 431, με αυτοψία και μαρτυρίες όσων συμμετείχαν.

Ως Αθηναίος πολίτης, ο Θουκυδίδης κλήθηκε να πολεμήσει. Είχε ο ίδιος προσωπικά γευτεί τον πόλεμο, όπως είχε άμεσα βιώσει και τον μεγάλο λοιμό που έπεσε στην Αθήνα. Ήξερε από πρώτο χέρι για ποιο πράγμα μιλούσε. Όμως, δεν αρκέστηκε στις προσωπικές του πικρίες και απογοητεύσεις. Προσπάθησε να δει τα πράγματα από μια υψηλότερη προοπτική. Θέλησε να ανακαλύψει την ίδια τη φύση του πολέμου και να διαχωρίσει τις εξωτερικές αφορμές (τὰς ἐς τὸ φανερὸν λεγομένας αἰτίας) από την πραγματική αιτία του (τὴν ἀληθεστάτην πρόφασιν). Η περίπτωση του πολέμου που συνέβη να ζήσει ο ίδιος ήταν παραδειγματική. Σαν μια αρρώστια του σώματος, είχε και αυτός εμφανή συμπτώματα και βαθύτερα αίτια.

Ο Θουκυδίδης απέφευγε τις άμεσες κρίσεις και τις γενικεύσεις. Προτιμούσε να υποδηλώνει τις απόψεις του μέσα από τη δομή της αφήγησής του. Με την επιλογή των σημαντικών γεγονότων από την αχανή δεξαμενή της ανθρώπινης πράξης και με την επιμελημένη σύνθεση των πολιτικών αποφάσεων, των πολεμικών προετοιμασιών και των μαχών σε μια εύλογη σειρά αιτίων και αποτελεσμάτων, έδειχνε καθαρά πώς αντιλαμβανόταν το έργο της ιστορίας. Η έκθεση των πολεμικών γεγονότων θα ήταν όμως ελλιπής -σκέφτηκε-, αν δεν συμπληρωνόταν από τους λόγους που οδήγησαν τους πρωταγωνιστές σε αυτά. Αν τα ακριβή λόγια όσων αγόρευσαν στην Εκκλησία του Δήμου ή ενώπιον της σπαρτιατικής Γερουσίας δεν μπορούσαν να βρεθούν, γιατί δεν υπήρχαν πάντα διαθέσιμοι στενογράφοι και αρχεία, μπορούσαν να ανασυντεθούν εκ των υστέρων με βάση το πιθανό. Η αφήγηση του Θουκυδίδη αποτελεί μια εύκρατη εναλλαγή πολιτικών δημηγοριών και πολεμικών συμβάντων. Σε μία μάλιστα περίπτωση το επίπεδο δραματικότητας του λόγου ανέρχεται τόσο, ώστε η αντιπαράθεση Αθηναίων και Μηλίων εκτίθεται σε ευθύ διάλογο - όπως σε μια τραγωδία. Η ανθρώπινη φύση αποκαλύπτεται ως πράξη στον πόλεμο και ως λόγος στην εσωτερική και την εξωτερική πολιτική των κρατών και των ηγεμονικών δυνάμεων.

Σε μια από τις σπάνιες περιπτώσεις όπου ο Θουκυδίδης εκφράζει άμεσα την προσωπική του κρίση εστιάζει το βλέμμα στην αλλοίωση των ηθών, που συνέβη ως αποτέλεσμα του εσωτερικού διχασμού στην Κέρκυρα. Αυτός ήταν ο προάγγελος ενός γενικευμένου πολέμου που επρόκειτο να διχάσει ολόκληρη την Ελλάδα και κάθε της πόλη σε καιροσκοπικές παρατάξεις δημοκρατικών-φιλαθηναίων και ολιγαρχικών-φιλολακώνων. Το ύφος του ιστορικού γίνεται εδώ πυκνό και δύσβατο, σαν να θέλει να περιλάβει ύλες τις αποχρώσεις των συμπτωμάτων μιας φυσικής ασθένειας μέσα σε ελάχιστες φράσεις:

Έπεσαν πολλές και δυσβάστακτες συμφορές στις πόλεις με την εμφύλια διαμάχη, συμφορές που συνέβησαν και θα συμβαίνουν πάντοτε, όσο είναι ίδια η φύση των ανθρώπων, με περισσότερο ήπιο, όμως, τρόπο και με ποικίλες μορφές, ανάλογα με τις εκάστοτε συγκυρίες και το μέγεθος των μεταπτώσεων. Κατά τις ειρηνικές περιόδους ευημερίας οι πόλεις και τα άτομα έχουν ανώτερο φρόνημα, γιατί δεν πέφτουν στην ακούσια ανάγκη. Ο πόλεμος, όμως, υποκλέπτοντας την ευπορία της καθημερινής διαβίωσης, γίνεται δάσκαλος βιαιότητας και εξομοιώνει την οργή του πλήθους προς τις εκάστοτε συνθήκες.

Κατά τον Θουκυδίδη, η ανθρώπινη φύση εμφανίζεται με τη μεγαλύτερη γυμνότητα στις ακραίες καταστάσεις. Τότε αποκαλύπτεται ο δυναμισμός του πλάσματος που, όπως επισήμαινε ο συμπολίτης του Σοφοκλής, είναι το «φοβερότερο» (με όλες τις σημασίες του όρου) από όλα τα ζωντανά του κόσμου: του ανθρώπου.

Στη θεώρηση του Θουκυδίδη οι θεοί, οι χρησμοί και οι μαντικές προβλέψεις δεν παίζουν κανέναν άλλο ρόλο εκτός από το να επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, τις αποφάσεις και τη στάση των ανθρώπων. Τίθεται όμως πάντοτε το ζήτημα της ερμηνείας τους. Για την επίλυση των αινιγματικών γρίφων που θέτουν τα θεϊκά σημάδια οι άνθρωποι είναι προικισμένοι με εκείνη τη γνωστική δύναμη που ο Θουκυδίδης ονόμασε γνώμην, και η οποία περιλαμβάνει όχι μόνο τη λογική αλλά και τη διαίσθηση. Μέσω αυτής, τους δίνεται η δυνατότητα, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της συγκυρίας στο παρόν, να προβλέψουν το άμεσο μέλλον και να συμβάλουν στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων με καίριες αποφάσεις. Η δυνατότητα αυτή βασίζεται στην ομοιογένεια της ανθρώπινης φύσης, που καθιστά τη γενική πρόβλεψη υπόθεση εφικτή. Ωστόσο, παρεμβαίνουν επίσης απρόβλεπτοι παράγοντες, όπως είναι για παράδειγμα ένας σεισμός και η ξαφνική αλλαγή στην κατεύθυνση των ανέμων, που καθιστούν την τελική έκβαση της ανθρώπινης δράσης αδιάγνωστη. Τους παράγοντες αυτούς συγκεντρώνει ο Θουκυδίδης κάτω από τον γενικό όρο τύχη.

Την τύχη δεν την αποδίδει ρητά στη βούληση των θεών. Στην αφήγηση του ιστορικού, όμως, υποφώσκει η ιδέα ότι η τύχη δεν είναι τελικά κάτι εντελώς τυχαίο! Αν μπορεί να βρεθεί, έστω και αναδρομικά, ένα βαθύτερο νόημα στην ιστορική πορεία που εξηγεί γιατί τα πράγματα κατέληξαν έτσι και όχι αλλιώς, η καθαρή τυχαιότητα δεν αρκεί, εφόσον δεν μπορεί να γίνει πραγματικό αντικείμενο γνώσης. Πίσω από τη θουκυδίδεια τύχη κρύβεται μια πίστη στην κοσμική δικαιοσύνη, παρόμοια με αυτή που απέδιδαν στους προσωπικούς θεούς οι τραγικοί ποιητές και στο θεῖον ο Ηρόδοτος.

Ο Θουκυδίδης είδε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ως την εμπράγματη φανέρωση μιας προγενέστερης πνευματικής σύγκρουσης δύο πολιτικών νοοτροπιών: του τολμηρού και νεωτερικού πνεύματος, που δεν έβρισκε ησυχία πουθενά, και του συντηρητικότερου πνεύματος της πολιτικής σταθερότητας και της εμπιστοσύνης στην παράδοση. Το πρώτο εκπροσωπούσαν οι Αθηναίοι, το δεύτερο οι Λακεδαιμόνιοι. Ορισμένοι σύμμαχοι του ενός ή του άλλου στρατοπέδου ανήκαν ουσιαστικά στην αντίπαλη πτέρυγα από την άποψη της νοοτροπίας, αλλά είχαν συνταχθεί με βάση τα συμφέροντά τους και την ανάγκη. Για παράδειγμα, οι Κορίνθιοι ήταν τόσο τολμηροί όσο και οι αντίπαλοί τους Αθηναίοι, οι Σάμιοι, που συντάχθηκαν με τους Αθηναίους, οπαδοί της ησυχίας και της πολιτικής αυτονομίας, όπως και οι Σπαρτιάτες. Η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών στάσεων ζωής αποτελεί την πολιτική εκδήλωση μιας πολύ βαθύτερης διάστασης που έρεε υπογείως στον ελληνικό πολιτισμού. «Μη λησμονείς ποτέ ότι είσαι θνητός», έλεγε η μία τάση. «Προσπάθησε όσο μπορείς να γίνεις αθάνατος», έλεγε η άλλη. Το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που αναπτυσσόταν μεταξύ τους ήταν ο κοσμικός πόλεμος του Ηράκλειτου. Η ένταση ανάμεσα στις δύο τάσεις εκφράστηκε στην ιστοριογραφία, αφού πριν η πολιτική ιστορία είχε φανερώσει την ύπαρξή της σε έναν πόλεμο που ξεπερνούσε σε μέγεθος τους προηγούμενους.

Το ιστορικό αφήγημα του Θουκυδίδη, η ξυγγραφή, δεν είναι μια απλή καταγραφή αξιομνημόνευτων συμβάντων. Είναι πρωτίστως ένα έργο εφαρμοσμένης πολιτικής φιλοσοφίας. Όπως δίκαια πίστεψε ο ίδιος χωρίς υποκριτική ταπεινοφροσύνη, η ιστορία του είναι «ένα απόκτημα για την αιωνιότητα» (κτῆμα ἐς αἰεί) που στόχο έχει να διδάξει, όχι να τέρψει ή να διασκεδάσει, όπως θα έκανε μια χρονογραφία. Μελετώντας την μπορεί κανείς να βρει τους νόμους της πολιτικής δράσης των ανθρώπων, που δεν είναι δυνατόν να διατυπωθούν γενικά και αφηρημένα. Την πραγματική ισχύ τους την ανακαλύπτει όποιος ζει και ταυτόχρονα αναλογίζεται την ιστορία. Η ξυγγραφή του Θουκυδίδη είναι ο μεγεθυντικός φακός αυτής της αναζήτησης.

Πώς επαναπροσδιορίζεται μια σχέση;

Ένα απ´ τα σημαντικότερα πράγματα σε μια ερωτική σχέση -που είτε έχει εξελιχθεί σε σχέση ζωής είτε όχι- είναι ο προσανατολισμός κι η κατεύθυνση του ζευγαριού. «Μη βαδίζεις μπροστά μου γιατί μπορεί να μη σε ακολουθήσω. Μη βαδίζεις πίσω μου γιατί μπορεί να μη σε οδηγήσω. Βάδιζε πλάι μου και γίνε ο σύντροφός μου.», έγραφε ο Αλμπέρ Καμύ και μέσα σ´ αυτές τις λίγες λέξεις περιγράφει το πώς πρέπει να λειτουργούν δυο άνθρωποι, ώστε να δημιουργήσουν ένα κοινό όραμα.

Όσο καλά κι είναι δομημένη η επικοινωνία και το συναισθηματικό δέσιμο του ζευγαριού, είναι σίγουρο πως κάποιες φορές ο ένας απ´ τους δυο θα χάσει τον προσανατολισμό του. Οι λόγοι είναι πολλοί. Αφορούν, κυρίως, τις εμπειρίες, τους φόβους, τις ανασφάλειες που προκύπτουν μέσα απ´ τις δύσκολες συνθήκες καμιά φορά γεννιούνται. Όσο επιλύονται με ουσιαστική επικοινωνία, ξεριζώνοντας απ´ τη ρίζα τους το πρόβλημα, βρίσκοντας λύσεις που θ’ αποδειχτούν ωφέλιμες σε βάθος χρόνου, τόσο πιο εύκολα θα απομακρύνεται η στασιμότητα κι ο εκνευρισμός.

Αν όχι, τότε είναι αναπόφευκτο το δίλλημα που θα προκύψει. Επαναπροσδιορισμός ή χωρισμός; Κι εδώ αρχίζουν τα ζόρια. Ο επαναπροσδιορισμός φαντάζει ως η ψυχοθεραπεία της συμβίωσης. Οι αλήθειες φανερώνονται κι επιζητούν βαθιά σκέψη, ώστε να ξετυλίξουν το κουβάρι εκείνων των στιγμών που πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες και κρύφτηκαν κάτω απ´ το μανδύα της αναβλητικότητας.

Είναι εφικτός, παρ’ όλο που κρύβει παγίδες ψευδαισθήσεων κι ουτοπικών οάσεων. Η υπομονή, η επιμονή, η αποφασιστικότητα κι η ειλικρίνεια αποτελούν τα κλειδιά που θα ξεκλειδώσουν την κλειδαριά εκείνης της πόρτας που έδειχνε σχεδόν ακατόρθωτο ν´ ανοιχτεί.

Απαιτεί μια συζήτηση επαναπροσέγγισης. Όλα τα χαρτιά πρέπει να ´ναι ανοιχτά πάνω στο τραπέζι. Όχι για να κατηγορήσει ο ένας τον άλλον, αλλά για να ρίξουν μια ειλικρινή ματιά στα ζητήματα που τους απασχολούν και να δεσμευτούν ν´ αλλάξουν μαζί οτιδήποτε άσχημο. Αυτή η συζήτηση φαντάζει ως μια δυσεπίλυτη εξίσωση και πολλές φορές κρίνεται απαραίτητη η βοήθεια από έναν ειδικό που έχει ειδικευτεί στο συγκεκριμένο θέμα. Οι λέξεις και τα συναισθήματα θα ρέουν αδιάκοπα και θα πρέπει κάποιος να τα ταξινομήσει.

Η παραδοχή των λαθών αποτελεί το πρώτο βήμα μιας διαδικασίας που απαιτεί χρόνο για να ευοδώσει καρπούς. Δεν έχει καμία σχέση με αυτή που χτίστηκε στην αρχή της γνωριμίας, αφού κι δυο ήταν άγνωστοι μεταξύ τους. Τώρα γνωρίζονται πολύ καλά κι ίσως, αυτό μπορεί να γίνει και καταλύτης μιας πιο ταχείας επαναπροσέγγισης. Έτσι θα έρθει κι η ανακατασκευή της εμπιστοσύνης.

Ύστερα, θ´ ακολουθήσει το βήμα της συγχώρεσης. Τούτου λεχθέντος, απλώς και μόνο επειδή κάτι θα συγχωρεθεί, δε σημαίνει ότι δεν υπήρξε. Αναφέρομαι σε πράξεις που δεν προσβάλουν την προσωπικότητα, αλλά για εκείνες που συνέβησαν σε στιγμές αδυναμίας. Παραδείγματος χάριν, είναι τελείως διαφορετικό το να προχωρήσεις στην πράξη της απιστίας και να το αποκρύψεις με το να πεις ένα ψέμα που αφορά οικονομικούς, πρακτικούς λόγους θεωρώντας πως θα διαφυλάξεις την ηρεμία μέχρι να βρεις μια απάντηση για να το εξομολογηθείς. Η απιστία είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο που επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του καθενός για το πώς θα το διαχειριστεί κι αν το αποδεχτεί ή όχι.

Ο επαναπροσδιορισμός όσο τρομακτικός κι αν ακούγεται θα λύσει τις διαφορές και θα δημιουργήσει ένα κοινό μέλλον υφασμένο από νέες προσδοκίες κι όνειρα ή δε θα καταλήξει πουθενά κι ενδεχομένως θα οδηγήσει σ´ έναν χωρισμό. Δε θα συμβεί μόνο μια φορά, αλλά θα χρειαστεί να γίνεται σε τακτά διαστήματα, αφού τα πάντα αλλάζουν από στιγμή σε στιγμή. Εντούτοις, τα πράγματα θα ξεκαθαρίζουν, δίχως να πορεύονται παρέα με οφθαλμαπάτες. Η γνώση που θ´ αποκτηθεί μέσα από την όλη διαδρομή θ´ αναδείξει και πτυχές του εσωτερικού κόσμου ενός ανθρώπου που παρέμεναν αθέατες επί μεγάλο χρονικό διάστημα στο βυθό της συνειδήσεώς του.

Friedrich Nietzsche: Ευγένεια, χυδαιότητα, χαμένη αξιοπρέπεια

«Η ευτυχία μου: Από τότε που κουράστηκα να γυρεύω, έμαθα να βρίσκω. Από τότε που κάποιος άνεμος μου εναντιώθηκε, ταξιδεύω με όλους τους ανέμους». -Φρίντριχ Νίτσε.

Πάντα βρίσκω όλους τους ανθρώπους, όπως κι αν τους κοιτάζω, με καλοσύνη ή κακία, να φροντίζουν για ένα πράγμα: Πως να εξυπηρετήσουν τη συντήρηση του είδους. Και φροντίζουν γι' αυτό, όχι από αγάπη για το είδος, αλλά γιατί δεν υπάρχει μέσα τους τίποτα παλιότερο, δυνατότερο, ανέλεκτο και πιο ακατανόητο από αυτό το ένστικτο, γιατί είναι αλήθεια πως το ένστικτο αυτό, είναι στην κυριολεξία η ουσία του είδους μας, η ουσία του κοπαδιού μας.

Παρ' όλο που τα καταφέρνουμε αρκετά γρήγορα μπορώ να πω, με τη συνηθισμένη φυσικά μυωπία μας, να ξεχωρίζουμε από απόσταση πέντε βημάτων τους ομοίους μας, σε χρήσιμους και σε άχρηστους, σε καλούς και σε κακούς ανθρώπους, ωστόσο αν καθίσουμε και τα βάλουμε κάτω και κάνουμε έναν απολογισμό και σκεφτούμε το γενικό σύνολο αυτού του ξεχωρίσματος, καταλήγουμε σε μια φοβερή δυσπιστία. Δεν μας ικανοποιεί το ξεχώρισμα, δεν είμαστε σίγουροι και στο τέλος τα παρατάμε.

Στο κάτω κάτω της γραφής, ίσως ο πιο άχρηστος, ο πιο βλαβερός άνθρωπος να είναι ο πιο χρήσιμος για τη συντήρηση του είδους. Γιατί ο άνθρωπος αυτός -ο βλαβερός- συντηρεί στον εαυτό του ή στους άλλους ανθρώπους, διάφορα ένστικτα που χωρίς αυτά η ανθρωπότητα θα είχε εδώ και πολύ καιρό αποχαυνωθεί και διαφθαρεί...

Ευγένεια και χυδαιότητα

Οι χυδαίοι άνθρωποι βλέπουν τα ευγενικά και γενναιόφρονα αισθήματα σαν κάτι να τους λείπει, να τους λείπει η ορθότητα, άρα -να τους λείπει-, η αληθοφάνεια.

Όταν μιλούν γι' αυτό, κλείνουν πονηρά το μάτι, σαν να λένε: «Κάποιο συμφέρον υπάρχει κρυμμένο πίσω απ' αυτό· δεν μπορεί να δει κανείς τι υπάρχει μέσα σε όλα τα πράγματα», και υποψιάζονται πως το ευγενικό πλάσμα γυρεύει να κερδίσει κάτι μ' έναν ελιγμό.

Όταν όμως πεισθούν, με αναμφισβήτητο τρόπο, πως ο άνθρωπος αυτός δεν έχει καμιά εγωιστική πρόθεση, και πως περιφρονεί το μικρό κέρδος, τότε βλέπουν τον άνθρωπο αυτόν σαν έναν τρελό· του δείχνουν περιφρόνηση όταν τον βλέπουν να χαίρεται και γελούν με τη λάμψη των ματιών του.

Και αναρωτιούνται: «Πώς μπορεί να είναι χαρούμενος όταν πάθει κάποια ζημιά; Πώς μπορεί να ζητά να ζημιώσει; Σίγουρα, το πάθος της ευγένειας θα είναι μπερδεμένο με κάποια αρρώστια του λογικού!».

Τέτοιες ερωτήσεις κάνουν μέσα τους, έτσι σκέπτονται, όπως σκέπτεται κάποιος εμπρός στη χαρά που αισθάνεται ένας τρελός για την έμμονη ιδέα του.

Μια χυδαία φύση αναγνωρίζεται εύκολα αν προσέξει κανείς δυο βασικά πράγματα.

Πρώτον -μια χυδαία φύση- δεν λησμονά ποτέ ποιο είναι το συμφέρον της· δεύτερον, η μανία αυτή του σκοπού του κέρδους, είναι σ' αυτή πιο ισχυρή, παρά το βίαιο ένστικτο.

Μέλημά της και αξιοπρέπειά της είναι το να μην παρασύρεται από την άλογη παρόρμηση σε άκαιρες πράξεις.

Η ανώτερη φύση είναι πιο παράλογη και αυτό γιατί ο ευγενής, ο γενναιόφρων άνθρωπος υπακούει στα ένστικτά του· στις πιο καλές στιγμές του, σταματάει το μυαλό του.

Ένα αρσενικό ζώο που προστατεύει τα μικρά του βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή, ή που ακολουθεί το θηλυκό στον θάνατο, την εποχή του οργασμού, δεν λογαριάζει ούτε τον κίνδυνο, ούτε καν αυτόν τον ίδιο τον θάνατο, κι αυτό γιατί ακόμα κι η λογική του σταματά, η ευχαρίστηση που του προσφέρουν τα μικρά του ή το θηλυκό του και ο φόβος μην τύχει και τα αποχωρισθεί, το κυριεύουν ολοκληρωτικά, γίνεται πιο ζώο από ότι συνήθως είναι, όπως ακριβώς συμβαίνει στον ευγενικό, στον γενναιόφρονα άνθρωπο.

Μέσα του, ο ευγενικός άνθρωπος έχει ένα συγκεκριμένο αριθμό αισθημάτων, είτε έλξεις είτε απωθήσεις είναι αυτές, που μιλάνε με τόση δύναμη, που μπροστά τους η διάνοια δεν μπορεί να κάνει τίποτ' άλλο παρά να σωπάσει ή και να παραδοθεί και να γίνει υπηρέτης τους. Η καρδιά αλλάζει θέση, ανεβαίνει στον εγκέφαλο και τότε μιλάμε για «πάθος».

Βέβαια, συμβαίνει πολλές φορές να δημιουργείται ένα αντίστροφο φαινόμενο, μια αναστροφή του πάθους κατά κάποιον τρόπο, όπως π.χ. στον Φοντενέλ, που κάποιος του έλεγε μια φορά τοποθετώντας του το χέρι στην καρδιά: «Αυτό που υπάρχει εκεί μέσα, φίλτατέ μου, είναι και αυτό εγκέφαλος».

Στο ευγενικό ον, εκείνο που περιφρονεί ο όχλος, είναι ο παραλογισμός του πάθους του, η η λανθασμένη λογική του, και προπαντός όταν αυτό το πάθος αφορά αντικείμενα που η αξία τους του είναι παντελώς χιμαιρική ή αυθαίρετη, θυμώνει πολύ με όποιον υποκύπτει στο πάθος του στομαχιού του, αλλά καταλαβαίνει την έλξη αυτής της τυραννίας· εκείνο που δεν μπορεί να καταλάβει είναι, π.χ., το πως μπορεί κάποιος να παίζει την υγεία του και την ευτυχία του από πάθος για τη γνώση.

Το γούστο των ανωτέρων φύσεων στρέφεται σε πράγματα εξαιρετικά, σε πράγμα που αφήνουν αδιάφορους τους πιο πολλούς από τους άλλους ανθρώπους και που δεν φαίνονται καθόλου γοητευτικά.

Η ανώτερη φύση μετρά τις αξίες σε προσωπική κλίμακα.

Γενικά όμως, δεν πιστεύει πως αυτή η κλίμακα προσιδιάζει ιδιαίτερα στην καλαισθητική της ιδιοσυγκρασία. Συμβαίνει το αντίθετο μάλιστα· εκτιμά τις προσωπικές αξίες και μη, και πέφτει έτσι στην ακατανοησία και στο απραγματοποιήσιμο.

Μια ανώτερη φύση είναι πολύ σπάνιο να διατηρήσει αρκετή λογική ώστε να θεωρεί και να μεταχειρίζεται τον μέτριο άνθρωπο σαν τέτοιο· γενικά πιστεύει μυστικά πως το πάθος της είναι σαν το πάθος όλου του κόσμου και η πίστη αυτή αποτελεί τη φλόγα της και την ευφράδειά της.

Αν οι εξαιρετικοί άνθρωποι δεν νιώθουν τον εαυτόν τους, πώς θα μπορέσουν να καταλάβουν τον όχλο και να αναμετρήσουν δίκαια τον κανόνα;

Μιλάνε λοιπόν και αυτοί για τρέλα, για έλλειψη πνεύματος, ωφελιμιστικού φυσικά, και για τον «χιμαιρισμό» της ανθρωπότητας, και παραξενεύονται για το τρένο της ζωής αυτού του ανόητου κόσμου που δεν επιθυμεί να αναγνωρίσει το «μόνο αναγκαίο του πράγμα». Αυτή είναι η αδικία των ευγενικών φύσεων, η αιώνια αδικία.

Η χαμένη αξιοπρέπεια

Σήμερα ο στοχασμός έχει χάσει όλη του την εξωτερική αξιοπρέπεια. Έχουν ρεζιλέψει το τελετουργικό και την επίσημη στάση εκείνου που στοχάζεται· δεν μπορούμε πλέον να ανεχθούμε έναν σοφό της παλιάς σχολής.

Σήμερα σκεφτόμαστε αρκετά γρήγορα, στην πορεία, την ώρα που περπατάμε, μέσα σε κάθε λογής υποθέσεις, ακόμα και όταν σκεφτόμαστε τα σοβαρότερα πράγματα.

Δεν έχουμε ανάγκη από πολλή προετοιμασία, ούτε και από πολλή σιωπή. Όλα πραγματοποιούνται σαν να είχαμε στο κεφάλι μας μια μηχανή που να γυρίζει ασταμάτητα και που συνεχίζει να δουλεύει, ακόμα και στις ασχημότερες συνθήκες.

Παλαιότερα, όταν κάποιος προσπαθούσε να σκέφτεται -και ήταν αυτό κάτι το πολύ σπάνιο- το καταλάβαινες αμέσως. Έβλεπες πως προσπαθούσε, ήθελε να γίνει πιο σοφός και προετοιμαζόταν για μια ιδέα.

Σταματούσε στη μέση του δρόμου, έπαιρνε ένα σοβαρό ύφος, σαν να προσευχόταν, έμενε ασάλευτος για ολόκληρες ώρες, στο ένα του πόδι ή και στα δυο, σαν να «του έρχονταν η ιδέα». Ε, τότε το πράγμα «άξιζε τον κόπο αυτόν».

Friedrich Nietzsche, Η θεωρία του σκοπού της ζωής

Οι Κηφήνες ποτέ δεν πεθαίνουν

Υπάρχει μία τάξη ανθρώπων, οι οποίοι έχουν το ταλέντο να εισχωρούν και να διαπρέπουν στην αυλή του εκάστοτε ηγέτη, πλουτίζοντας εις βάρος όλων των υπολοίπων. Δεν κυβερνούν πάντα οι ίδιοι, αλλά οπωσδήποτε γυρίζουν τον τροχό της πολιτικής ζωής. Ποια είναι η τακτική τους και πώς καταφέρνουν να επιβιώνουν όταν τα πάντα γκρεμίζονται και αλλάζουν; Πώς πλουτίζουν χωρίς να παράγουν τίποτα;

Το πρώτο πράγμα που κάνουν αυτοί οι κηφήνες, είναι να ταχθούν στο πλευρό των αδικημένων και των δυστυχούντων. Όποιο και αν είναι το καθεστώς, αυτοί θα κάνουν αντιπολίτευση, μόλις ο κόσμος αρχίσει να διαμαρτύρεται.

Οι πιο ζωηροί θα ηγηθούν της διαμαρτυρίας, ενώ ο πιο χαρισματικός από αυτούς θα γίνει ο αρχηγός τους. Και το πρώτο πράγμα που θα κάνει θα είναι μοιράζει αφειδώς υποσχέσεις. Υπόσχεται δημοκρατία στους καταπιεσμένους, που διψούν για ελευθερία. Σηκώνει το λάβαρο της επανάστασης, γκρεμίζει επαύλεις και παλάτια και ο λαός τον λατρεύει! Του δίνει εξουσία και πανηγυρίζει.

Ζήτω η Ελευθερία!

Οι νέοι θεσμοί θα είναι αναμφίβολα πιο δημοκρατικοί, οι πολίτες θα αποκτήσουν περισσότερα δικαιώματα, θα ελέγχουν την εξουσία, θα απολαμβάνουν ισονομία. Αλλά οι κηφήνες είναι ακόμα εδώ!

Τώρα όμως, θα πρέπει να βρουν τρόπο να διασφαλίσουν τον πολυτελή τους βίο, χωρίς να προκαλέσουν τον φθόνο των πολλών. Από ποιο λουλούδι θα μαζέψουν τώρα τη γύρη τους, χωρίς να δυσαρεστήσουν τον κυρίαρχο λαό;

Η πηγή του είναι όσοι, κατά τη διάρκεια του προηγούμενου καθεστώτος, κατόρθωσαν να αποκτήσουν περιουσία. Δηλαδή, οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες, τα δυνατά μυαλά, οι πιο τολμηροί και εκείνοι που κληρονόμησαν μεγάλη πατρική περιουσία. Κι επειδή οι κηφήνες είναι πιο έξυπνοι απ' όσο νομίζετε, θα μοιράσουν μία μικρή ποσότητα από αυτό το μελάκι στους οπαδούς τους.

Ο λαός, που είχε καταταλαιπωρηθεί από το προηγούμενο καταπιεστικό καθεστώς, τώρα αξιοποιεί στο έπακρο τις νέες συνθήκες. Τουτέστιν, πέφτει με τα μούτρα στο μέλι. Εύκολα θα συνηθίσει σε μία εύκολη ζωή, χωρίς υποχρεώσεις και γεμάτη δώρα και χάδια. Και όσο πιο σπάταλη γίνεται η εξουσία, τόσο πιο λαίμαργος γίνεται ο λαός.

Ό ηγέτης απολαμβάνει τη δόξα, οι κηφήνες τρωγοπίνουν χωρίς να εργάζονται και ο λαός κάνει ό, τι του καπνίσει ανενόχλητος, χωρίς να αναρωτιέται από πού στην ευχή προέρχονται τα αγαθά που απολαμβάνει. Ώσπου το λουλουδάκι δεν έχει άλλη γύρη να δώσει, μαραίνεται και πεθαίνει. Ο ηγέτης δεν έχει πια καραμέλες να σκορπίσει στον λαό και οι κηφήνες δεν έχουν πια λουλούδια να τρυγήσουν.

Ο ηγέτης τότε τα βρίσκει μπαστούνια: ή θα ομολογήσει πως το μέλι σώθηκε, άρα ότι εξαπάτησε τον λαό ή θα επιχειρήσει να μειώσει τις παροχές για να εξοικονομήσει χρήματα για τις ανάγκες της πολιτείας. Έτσι κι αλλιώς, ο λαός θα εξοργιστεί μαζί του θεωρώντας τον εχθρό της δημοκρατίας, εφόσον έχει ταυτίσει τη δημοκρατία με την αφθονία, τα προνόμια και την ανέμελη ζωή.

Ζήτω η Επανάσταση!

Κανείς δεν είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει τα «κεκτημένα» του: να πληρώνεται χωρίς να προσφέρει την αντίστοιχη εργασία, να παρανομεί χωρίς να διώκεται, να αδικεί χωρίς να θεωρείται ανήθικος, να επιδεικνύει τον πατριωτισμό του χωρίς να προσφέρει καμία υπηρεσία στην πατρίδα. Η υπερευαίσθητη ψυχή του «δημοκράτη» αγανακτεί και με την υποψία πως θα τεθούν περιορισμοί. Και όπως ένα ανόητο παιδί, θα υποστηρίξει εκείνον που θα του υποσχεθεί πως δεν θα αφήσει κανέναν να του πάρει τα παιχνίδια του.

Αυτή η παρακμή οδηγεί αναγκαστικά σε αδιέξοδο, καθώς η τάξη από την οποία τρυγούσαν ως τώρα οι κηφήνες, το άλλοτε ανθισμένο λουλουδάκι, βρίσκεται στα πρόθυρα της καταστροφής και επαναστατεί. Και φυσικά, οι κηφήνες εύκολα πείθουν τον λαό να πολεμήσει, όχι μόνο εναντίον των επαναστατημένων θυμάτων, αλλά και εναντίον του ηγέτη που έως τώρα όλοι μαζί λιβάνιζαν! Θα επιλέξουν έναν νέο αρχηγό, με τον ίδιο τρόπο που είχαν επιλέξει τον προηγούμενο: Τον κηφήνα με το μεγαλύτερο χάρισμα!

Πώς, όμως, αυτός θα συντηρήσει τα γούστα των κηφήνων και των οπαδών τους; Μα φυσικά, θα υποσχεθεί πως θα διαγράψει τα χρέη τους και θα αναδιανείμει τον πλούτο. Ποιον πλούτο; Ό, τι έχει απομείνει στο καημένο «λουλουδάκι». Έτσι, και οι τελευταίοι εναπομείναντες αυτής της τάξης θα εγκαταλείψουν τη χώρα και τότε κανείς πια δεν θα παράγει πλούτο.

Η οικονομική κατάσταση θα πιάσει πάτο και τότε ο ηγέτης κάπως θα πρέπει να διασφαλίσει τη θέση του. Θα επινοήσει εθνικούς κινδύνους, για την αντιμετώπιση των οποίων θα χρειαστούν χρήματα. Οι φόροι γίνονται τόσο εξοντωτικοί, που κανείς δεν έχει πλέον χρόνο και διάθεση να ασχοληθεί με την πολιτική και να στραφεί εναντίον του ηγέτη. Η δημοκρατία έχει πεθάνει και κανείς δεν πρόλαβε να κλάψει!

Ζήτω που καήκαμε!

Στο στάδιο αυτό, θα εξολοθρευθούν και οι τελευταίοι αξιόλογοι πολίτες, που θα έχουν το θάρρος να σηκώσουν το ανάστημά τους εναντίον της τυραννίας. Ο τύραννος απομένει να κυβερνά φαύλους, εξαθλιωμένους υπηκόους. Οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί: Το κράτος, ο «πατερούλης» που χαρτζιλίκωνε τους άπληστους πολίτες μίας διεφθαρμένης δημοκρατίας, μεταμορφώθηκε σε άσωτο γιο που αποσπά με τη βία και κατασπαταλά την περιουσία του λαού, που τώρα είναι ο πατέρας.

Και όταν και αυτή η περιουσία ξοδευτεί, τότε οι κηφήνες θα αναλάβουν και πάλι να αναδείξουν τη νέα τάξη που θα δημιουργήσει μία νέα περιουσία. Σε αυτούς θα επενδύσουν και την τελευταία δεκάρα που έχει απομείνει και μαζί τους θα επιλέξουν έναν ζωηρό κηφήνα για νέο αρχηγό, ικανό να διαχειριστεί τους πολλούς εξαγριωμένους που έχουν μείνει έξω από την νέα τάξη.

Και για κάποιο διάστημα θα τα καταφέρει, μέχρι που και αυτοί θα επαναστατήσουν και τότε οι κηφήνες θα σταθούν στο πλευρό τους... και πάλι απ'την αρχή!

Τι σας θυμίζει αυτή η περιγραφή; Αυτό που ζείτε; Αυτό που συνέβη; Αυτό που φοβάστε πως θα συμβεί;

Και όμως, αυτή η περιγραφή έχει γίνει πριν από 2500 χρόνια περίπου και είναι γραμμένη στο Η΄ βιβλίο της Πολιτείας του Πλάτωνα. Φαντάζομαι πως την εμπνεύστηκε παρατηρώντας την κοινωνική ζωή των μελισσών και συγκρίνοντάς την με τον ανορθολογισμό της πολιτικής ζωής της εποχής του, όταν οι δημαγωγοί ήταν λαοφιλείς και οι κόλακες κινούσαν τα νήματα, ικανοποιώντας την ματαιοδοξία των αρχόντων και ταΐζοντας το συναίσθημα της μάζας.

Στις κυψέλες των μελισσών, ο κηφήνας εξοντώνεται αμέσως μόλις επιτελέσει το έργο του. Η βασίλισσα δεν τον ανέχεται στο πλευρό της και οι άλλες μέλισσες δεν σκοπεύουν να εργάζονται για να ταΐζουν τους χαραμοφάηδες. Εμείς πάλι, δεν έχουμε φτάσει ακόμα σε αυτό το διανοητικό επίπεδο!

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ: Η Απεραντοσύνη που δεν Τελειώνει Πουθενά

Οι άνθρωποι δεν ζουν στη Πραγματικότητα (δεν βιώνουν την Πραγματικότητα) αλλά στον δικό τους κατασκευασμένο (από την σκέψη) κόσμο τους.

Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται «πράγματα» που δεν υπάρχουν, τα ονοματίζουν με λέξεις και στηρίζουν σε αυτές τις έννοιες-λέξεις την αντίληψή τους για την Πραγματικότητα.

Εκεί που υπάρχουν αντιλήψεις, διαδικασίες, (που μερικές φορές εμμένουν κι εμφανίζονται σαν ) φαινόμενα, βλέπουν ουσίες, σταθερά πράγματα…

Δείτε πως ορίζουν την ουσία: «Με τον φιλοσοφικό και θρησκειολογικό όρο Ουσία (ή και Φύση) αναφερόμαστε στη σταθερή και αναλλοίωτη σύσταση των όντων. Η ουσία είναι έννοια γενική, απρόσωπη, άυλη και άχρονη που υποδηλώνει μια οντότητα συνολική, βασική, θεμελιακή και καθολική, από την οποία αντλούν την ύπαρξή τους όλα τα άλλα επιμέρους όντα».

Μιλούν για μια Αρχή, για Θεό, άνθρωπο, συνείδηση, εγώ, αίσθημα, αίσθηση, σώμα, σαν να είναι ουσίες… «Αντικαθιστούν» διαδικασίες με ουσίες και φτιάχνουν (στην σκέψη τους) ένα φανταστικό κόσμο ουσιών (που δεν υπάρχουν) και μέσα από αυτή την οπτική αντιλαμβάνονται την Πραγματικότητα, προσανατολίζουν την δράση τους και διευθετούν τις πράξεις τους. Λειτουργούν (στο Χώρο της Πραγματικότητας, είναι αλήθεια) αλλά με ένα διαφορετικό λανθασμένο συμβολισμό (μέσα στην σκέψη τους) αυτών που συμβαίνουν, αφού παίρνουν ροές φαινομένων (από τις οποίες δεν «μένει» τίποτα), σαν ουσίες. Είναι σαν να ζουν σε ένα «παράλληλο κόσμο».

Προφανώς η «Αλήθεια» που μπορούν να ανακαλύψουν οι άνθρωποι (όταν εγκλωβίζονται σε αυτή την κατάσταση)) δεν είναι η Αλήθεια αλλά μόνο «η συμφωνία της αντίληψής τους με τους όρους που έχουν θέσει», όχι η Αντικειμενική Αλήθεια αλλά η «υπό όρους αλήθεια».

Ζώντας έξω από τον «κόσμο των ανθρώπων» (έξω από τις «αντιλήψεις» τους και τις δραστηριότητές τους) θα μοιάζαμε, ως ένα σημείο, (εφόσον δεν συμφωνούμε με τα θεσμοθετημένα) τουλάχιστον «ιδιαίτεροι», για να μην πούμε «περίεργοι» ή «τρελοί».

Αυτό δεν έχει και τόση σημασία. Πάντα οι άνθρωποι που Έβλεπαν την Πραγματικότητα και Μαρτυρούσαν την Αλήθεια θεωρούνταν αντικοινωνικοί, μερικές φορές επικίνδυνοι, ήταν απόβλητοι από την κοινωνία… και σε άλλες εποχές «σταυρώνονταν».

Αλλά αυτό που μας «διασκεδάζει» είναι που οι άνθρωποι «σκουντουφλάνε στα πόδια τους» και μετά παραπονιούνται για τον δρόμο. Είναι αστείο!

Αλλά δεν είναι ευγενικό να γελάμε με την δυστυχία του άλλου…

Το μόνο ελαφρυντικό μας είναι ότι οι άνθρωποι όχι μόνο δεν θεωρούν τον εαυτό τους δυστυχισμένο αλλά πολλές φορές νομίζουν ότι έχουν πλήρη επίγνωση της πραγματικότητας και πλήρη κυριαρχία των καταστάσεων… Ας τους αφήσουμε να κοιμούνται ήσυχα… δεν είναι σωστό να «ξυπνάς» τον άλλο όταν ο ίδιος θέλει να κοιμηθεί.

Έξω, έξω από τον κόσμο των ανθρώπων…

Δεν υπάρχουν ορίζοντες, γιατί η Απεραντοσύνη Απλώνεται Παντού…

Μήτε Τελειώνει Πουθενά Αυτή η Αντίληψη, αφού δεν υπάρχουν διακρίσεις, διαχωρισμοί, όρια, εμπόδια.

Ο Αέρας της Αληθινής Ζωής είναι Φρέσκος, Ζωντανός, σε Ζωογονεί.

Κι η Γη απλώνεται αγνή γιατί δεν την «άγγιξαν» οι άνθρωποι.

Αλήθεια! Τι μας βεβαιώνει ότι δεν είμαστε τρελοί; Κι ότι οι άνθρωποι δεν είναι ισορροπημένοι και δεν έχουν δίκηο;

Το απλό γεγονός ότι ενώ Βλέπουμε «διαφορετικά» από πριν (που περπατούσαμε ανάμεσα στους ανθρώπους, τις αντιλήψεις τους), μπορούμε να δούμε ξανά όπως οι άνθρωποι, χωρίς όμως να περιπλανιόμαστε (μέσα στην σκέψη). Αυτός ακριβώς ο πλήρης έλεγχος των φυσικών δυνάμεών μας, (των δυνάμεων του ανθρώπου, των δυνάμεων που διαθέτει ο καθένας) μας δίνει την πεποίθηση ότι η Ελευθερία με την Οποία Αντιλαμβανόμαστε (πέραν της σκέψης), Ζούμε και Δρούμε, είναι μια Διεύρυνση του Ανθρώπινου Συνειδέναι (τελείως φυσική άλλωστε) κι όχι «τρέλα».

Αλλά εμείς (οι «περίεργοι» κατά τους άλλους) Βλέπουμε τον Κόσμο (την Ύπαρξη) σαν Μια Ενότητα. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους που βλέπουν τον κόσμο σχιζοφρενικά, μέσα από ένα «κέντρο παρατήρησης», ένα εγώ, που διαχωρίζεται από τον κόσμο.

Αλλά βέβαια, οι σχιζοφρενείς (όταν είναι πολλοί) βλέπουν τον εαυτό τους υγιή και τον πραγματικά υγιή σαν άρρωστο. Έχουν πάντα δίκιο οι πολλοί; Γιατί; Επειδή είναι πολλοί;

Δεν θα τους στερούσαμε την χαρά να το πιστεύουν και να παρηγοριούνται με αυτό.

Όσο για εμάς μας αρκεί να Υπάρχουμε, να Ζούμε χωρίς (νοητικά) εμπόδια, Εδώ, Τούτη στην Στιγμή, που Ρέει έξω από τον χρόνο, στην Αιωνιότητα…

Ούτε «σώμα», ούτε αισθήσεις, ούτε συναισθήματα, ούτε σκέψεις, ούτε αντίληψη ύπαρξης, αποτελούν εμπόδιο (και να «λείψουν» δεν θα μας λείψουν)…

Γιατί Υπάρχει Μόνο Ελευθερία, η Αληθινή Ουσία των Πάντων.

Albert Camus: Η θάλασσα σε απόσταση αναπνοής

Μεγάλωσα μέσα στη θάλασσα και η φτώχεια μου είχε ένα μεγάλο πλούτο, αλλά έπειτα έχασα τη θάλασσα και όλες οι πολυτέλειες μου φάνηκαν γκριζωπές και η αθλιότητα ανυπόφορη. Από τότε περιμένω. Περιμένω τα καράβια της επιστροφής, το σπίτι των υδάτων, τη διάφανη μέρα.

Κάνω υπομονή και καλλιεργώ την ψυχή μου με όλες μου τις δυνάμεις. Με βλέπουν να περνώ από όμορφους και σοφούς δρόμους, θαυμάζω τα τοπία, χειροκροτώ όπως όλος ο κόσμος, δίνω το χέρι μου, δεν είμαι εγώ που μιλάω. Με εγκωμιάζουν, ονειρεύομαι λίγο˙ με προσβάλλουν, δεν εκπλήσσομαι σχεδόν καθόλου. …

Στους ενταφιασμούς ξεπερνώ τα όρια του εαυτού μου. Στ’ αλήθεια αριστεύω. Βαδίζω με αργό βήμα στα προάστια που ανθίζουν από σιδερικά, διασχίζω μεγάλες αλέες που είναι φυτεμένες με τσιμεντένια δέντρα και σε οδηγούν σε τρύπες της παγωμένης γης. Εκεί, κάτω από τον επίδεσμο του ουρανού που μόλις βάφεται κόκκινος, κοιτάζω τους θαρραλέους συντρόφους να θάβουν τους φίλους μου σε τρία μέτρα βάθος. Αν πετάξω το λουλούδι που μου δίνει ένα απλωμένο χέρι από άργιλο, θα πέσει σίγουρα μέσα σ’ έναν τάφο …

Στη Νέα Υόρκη μερικές ημέρες, χαμένος στο βάθος αυτών των πέτρινων ή ατσαλένιων πηγαδιών όπου στο εσωτερικό τους περιπλανώνται εκατομμύρια άνθρωποι, έτρεχα από το ένα στο άλλο χωρίς να διακρίνω τον πάτο τους, εξαντλημένος, μέχρις ότου στηρίχθηκα πάνω στην ανθρώπινη μάζα που έψαχνε μια διέξοδο. Τότε πνιγόμουν και από τον πανικό μου ήμουν έτοιμος να ουρλιάξω.

Αλλά κάθε φορά κάποιο μακρινό κάλεσμα από ένα ρυμουλκό μού υπενθύμιζε ότι αυτή η πόλη, στέρνα ξερή, ήταν ένα νησί και ότι στην άκρη του το νερό της βάφτισής μου με περίμενε, μαύρο και βρώμικο νερό γεμάτο από κούφιους φελλούς. Έτσι εγώ που δεν έχω τίποτα δικό μου, που χάρισα την περιουσία μου, που κατασκηνώνω κοντά σε όλα μου τα σπίτια, νιώθω πλήρης όταν το θέλω, αποπλέω οποιαδήποτε ώρα και η απελπισία με αγνοεί. Δεν υπάρχει πατρίδα για τον απελπισμένο.

Ξέρω ότι η θάλασσα προπορεύεται ή με ακολουθεί. Έχω μια τρέλα έτοιμη για όλα.

Albert Camus, Η θάλασσα σε απόσταση αναπνοής

Alain Badiou: Ο αληθινός έρωτας είναι εκείνος που θριαμβεύει διαρκώς

Η παραδεδομένη αντίληψη σήμερα είναι πως ο καθένας κυνηγάει μόνο το συμφέρον του.

Ο έρωτας είναι όμως η απόδειξη του αντιθέτου, καθώς πρόκειται για την εμπιστοσύνη στο τυχαίο και το άγνωστο...

Τη στιγμή που βλέπει ο ένας τον άλλον, το βλέμμα σφραγίζει τη συνάντηση, και αυτό είναι ανεξίτηλο!

Αλλά ο έρωτας δε μπορεί να αναχθεί στη συνάντηση, γιατί είναι μια κατασκευή.

Το αίνιγμα του στοχασμού στον έρωτα είναι το ερώτημα αυτής της διάρκειας που εκπληρώνει.

Κατά βάθος το πιο ενδιαφέρον σημείο δεν είναι το ερώτημα της έκστασης των απαρχών.

Υπάρχει βέβαια μια έκσταση των απαρχών, αλλά ένας έρωτας είναι πριν απ' όλα μια διαρκής κατασκευή.

Ας πούμε ότι ο έρωτας είναι μια επίμονη περιπέτεια.

Η περιπετειώδης πλευρά είναι αναγκαία, αλλά η επιμονή επίσης δεν είναι λιγότερο αναγκαία.

Το να τα παρατήσει κανείς με το πρώτο εμπόδιο, με την πρώτη σοβαρή διχογνωμία, με τα πρώτα προβλήματα δεν είναι παρά μία παραμόρφωση του έρωτα.

Ο αληθινός έρωτας είναι εκείνος που θριαμβεύει διαρκώς, ενίοτε με δυσκολία, στα εμπόδια που ο χώρος, ο κόσμος και ο χρόνος βάζουν μπροστά του.

Alain Badiou, Εγκώμιο για τον έρωτα

Οκτάβιο Πας: Καθένας έχει τον παράδεισο που του αξίζει

Εσείς τι λέτε πιο εύκολα στη ζωή σας: το «ναι» ή το «όχι»; «Το "όχι". Το διαπιστώσατε νομίζω και εσείς εμπράκτως. Για να σας πω αυτό το "ναι", για μια συνάντηση, είπα πολλά "όχι" πρώτα!».

Γιατί σήμερα οι άνθρωποι λένε τόσο εύκολα «ναι»;

«Η μοναξιά… Φοβούνται τη μοναξιά του "όχι"! Ξέρετε είναι πολύ εύκολο να πέσεις στο ποτάμι και, χωρίς να κάνεις τίποτε, να αφεθείς να παρασυρθείς από το ρεύμα! Είναι πολύ δύσκολο να αντισταθείς. Γι’ αυτό τιμώ τους αντιφρονούντες όπου και αν βρίσκονται. Αυτός που λέει "όχι" είναι ένας αντιφρονών! Σε μια κοινωνία που βολεύεται να συμφωνεί, αυτός που διαφωνεί φωτίζει με διαφορετικότητα την πληκτική ομοιομορφία! Αν θέλετε, αυτός ήταν ο θάνατος του καλλιτέχνη στην εποχή μας!».

Υπάρχει ελπίδα;

«Το είπα και στην αρχή. Η μόνη ελπίδα μας είναι να βγάλουμε την ψυχή μας από το "μπαούλο". Μόνο έτσι θα μπει φρένο στο τρεχαλητό του μυαλού μας. Το μυαλό είναι ένα σκυλί που αν δεν το δέσεις από την ψυχή ικανοποιεί τις επιθυμίες του όπως τα ζώα. 'Αρα οδηγεί τον άνθρωπο με ιλιγγιώδη ταχύτητα στον θαυμαστό κόσμο των ζώων. Με ρωτήσατε αν υπάρχει ελπίδα… Ναι, υπάρχει ελπίδα, αρκεί να πονέσουμε ξανά»!

Οκτάβιο Πας, Καθένας έχει τον παράδεισο που του αξίζει

Παρ’ το αλλιώς... Μπορείς!

Αν αντιμετωπίζουμε τα προβλήματά μας θετικά και δεν παραδινόμαστε στον πανικό, στην πικρία και κυρίως στην αυτολύπηση, μπορούμε να ξεπεράσουμε το πιο ανυπέρβλητο εμπόδιο που θα μας παρουσιαστεί.

Ήταν κάποτε ένας αγρότης που είχε ένα γέρικο μουλάρι.

Το μουλάρι μια μέρα έπεσε μέσα στο πηγάδι του αγρότη.

Ο αγρότης άκουγε το μουλάρι να χλιμιντρίζει απελπισμένο μέσα από το πηγάδι… Αφού εξέτασε προσεκτικά την κατάσταση, ο αγρότης λυπήθηκε το μουλάρι και αφού δεν έβρισκε τρόπο να το ανασύρει στην επιφάνεια, κάλεσε τους γείτονες και τους ζήτησε να τον βοηθήσουν και να γεμίσουν με χώμα το πηγάδι για να θαφτεί ζωντανό το γέρικο μουλάρι, αφού δεν υπήρχε τρόπος να το βγάλουν από εκεί ζωντανό!

Αρχικά, το μουλάρι έπαθε υστερία, βλέποντας να γεμίζουν με χώμα το πηγάδι. Αλλά στη συνέχεια, καθώς ο αγρότης και οι γείτονές του έριχναν φτυαριές με χώμα πάνω του, μια σκέψη πέρασε από το μυαλό του… Σκέφτηκε πως, κάθε φορά που έπεφτε μια φτυαριά χώμα στην πλάτη του, θα την τίναζε και θα πατούσε πάνω της για να ανέβει πιο ψηλά!


Αυτό έκανε.. φτυαριά τη φτυαριά… Τίναζε το χώμα από πάνω του και ανέβαινε πιο ψηλά… τίναζε το χώμα από πάνω του και ανέβαινε πιο ψηλά.. τίναζε το χώμα από πάνω του και ανέβαινε πιο ψηλά! συνέχιζε να επαναλαμβάνει στον εαυτό του…

Δεν το ένοιαζε πόσο πονούσαν οι φτυαριές με το χώμα που έπεφταν στην πλάτη του, ή πόσο απελπιστική φαινόταν η κατάσταση…

Το γέρικο Μουλάρι πολέμησε τον πανικό του και απλά συνέχιζε να ΤΙΝΑΖΕΙ ΤΟ ΧΩΜΑ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΤΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΕΒΑΙΝΕΙ ΠΙΟ ΨΗΛΑ!

Έτσι, δεν άργησε το γέρικο μουλάρι καταβεβλημένο και εξουθενωμένο, να βγει από το στόμιο του πηγαδιού θριαμβευτικά!!! Αυτό που φάνηκε πως θα το έθαβε, ουσιαστικά το βοήθησε… και όλο αυτό συνέβη επειδή διαχειρίστηκε τις αντιξοότητες με σωστό τρόπο.

Γι’ αυτό… ΚΑΝΕ ΣΗΜΕΡΑ αυτό που οι άλλοι δε θέλουν, για να μπορείς να κάνεις αύριο αυτό που οι άλλοι δε θα μπορούν…

ΕΜΠΙΣΤΕΨΟΥ την προσωπική σου δύναμη, άσχετα αν νομίζεις ότι αυτή είναι μικρή ή τεράστια…

Γιατί, στο τέλος, αυτό για το οποίο μετανιώνουμε περισσότερο είναι ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΚΑΝΑΜΕ!

Να είστε πάντα καλά!

ΜΙΑ ΚΟΣΜΟΑΝΤΙΛΗΨΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Η μοίρα θέλησε να γεννηθώ «πολίτης» (στην ουσία «υπήκοος», υπακούων) ενός κράτους που μοιάζει να κατανόησε μέσες – άκρες τι περίπου είναι η Δημοκρατία μόλις πριν από 4 – 5 δεκαετίες, ενός κράτους που ποτέ του δεν γνώρισε Διαφωτισμό και ποτέ του δεν γνώρισε την πραγματική Παιδεία. Η πολιτειακή, πολιτική και στρατιωτική ηγεσία αυτού του κράτους ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να γέρνει σε ένδειξη υποταγής τον αυχένα μπροστά σε χρυσοστόλιστες φιγούρες αλαζονικών θεοκρατών, θρησκόληπτοι υπουργοί και βουλευτές καταθέτουν την υποτιθέμενη «βούλησή» τους σε ιδιόρρυθμους και ανέραστους «πνευματικούς», ενώ ένα τεράστιο ποσοστό του πλούτου της πατρίδας μου εξακολουθεί να κατέχεται παράνομα από τους θεοκράτες, προϊόν καταπατήσεων και απροκάλυπτης συνεργασίας με παλαιούς κατακτητές, δίχως κανείς πολιτικός να τολμά να κάνει νύξη έστω για την (κανονικά αυτονόητη) δήμευσή του.

Μου επεφύλαξε επίσης η μοίρα την δυσάρεστη εμπειρία να αποτελώ ακούσιο μέλος μίας θεοκρατικής κοινωνίας, ξέχειλης από φανατισμό, δεισιδαιμονία και καθυστέρηση, μίας φοβικής, υποκριτικής και εσωστρεφούς κοινωνίας που έχει κουρδιστεί να μισεί κάθε διαφορετικότητα και φυσικά δεν εγείρει την ελάχιστη έστω ένσταση σε εκείνους (και δεν είναι και λίγοι!) που προπαγανδίζουν ανοικτά την επιστροφή στην σκοτεινή εποχή της βυζαντινής σηπεδόνας. Δούλοι της άγνοιας και της θεοφοβίας, οι περισσότεροι Νεοέλληνες, όλων μάλιστα των πολιτικών αποχρώσεων, όχι απλώς ανέχονται αλλά και υποστηρίζουν κι από πάνω εκείνους, των οποίων η επί αιώνες επίσημη πολιτική θέση ήταν (και κρυφίως εξακολουθεί να είναι!) το ότι δήθεν η Δημοκρατία αποτελεί… «civitas diaboli» («πολίτευμα του Διαβόλου»).

Η ίδια μοίρα ωστόσο με προίκισε με την διάθεση για αντίσταση ενάντια σε κάθε μορφή πολιτικής και κοινωνικής ανελευθερίας και ενάντια σε κάθε είδους ολοκληρωτισμό. Η τύχη να συμπέσει η βιολογική ενηλικίωσή μου με τα τελευταία χρόνια της συναρπαστικής και «όλως ενηλικιωτικής» δεκαετίας του 70, μου επέτρεψε να αγωνιστώ από πολύ νωρίς ενάντια στα παραπάνω, αλλά και να μπορέσω αργότερα να αποκτήσω αρκετά ευρεία και ολιστική ματιά, ώστε να εντάξω σε αυτόν τον αγώνα πράγματα που αρχικά έμοιαζαν (αλλά καθόλου μα καθόλου δεν ήσαν!) ξένα μεταξύ τους.

Δηλώνω Έλληνας στην κοσμοαντίληψη και το έθος ή «Έλληνας Εθνικός», αν και κανονικά θα αρκούσε ο όρος «Έλληνας» για να δηλώσει αυτά που είναι να δηλωθούν, εάν δεν είχε ατυχήσει ο όρος να εκπέσει σε υπηκοότητα ενός κράτους που έχει επιλέξει καπηλευτικά να αυταποκαλείται «Ελληνικό». Τιμώ έμπρακτα τα όσα τιμούσαν οι πρόγονοί μου πριν την επικράτηση του Χριστιανισμού, ακολουθώ το αξιακό τους σύστημα και υπηρετώ τις πολιτικές αρετές που εκείνοι ανέδειξαν, με πρώτη όλων την Δικαιοσύνη.

Εν περιλήψει, δέχομαι τον Κόσμο («στολίδι» κατά τους προγόνους μου) ως την μία, αιώνια, άκτιστη και αυτοθεσμιζόμενη πραγματικότητα, που δεν την δημιούργησε κανένα εξωτερικό της αίτιο (πόσο μάλλον… πρόσωπο – Θεός).

Δέχομαι τους Θεούς ως εσωκόσμιες και μη προσωπικές ταξιθετικές οντότητες, δέχομαι την υποχρεωτική πολυμορφία και πλήθυνση, με λίγα λόγια την Δημοκρατία στους Ουρανούς, καθώς και τον Ορθό Λόγο ως βασικό συστατικό της Ουσίας του σύμπαντος.

Δέχομαι την ύπαρξη εκείνου που μπορεί να λεχθεί «Κακό» μόνο «κατά παρακολούθηση» του Αγαθού και ποτέ αυτόνομα, δεν αναγνωρίζω δυϊστικές υποτιθέμενες αντιμαχίες «καλών θεών» και «διαβόλων», δεν αποδέχομαι κανενός είδους δαιμονοποίηση της γνώσης, της ελευθερίας ή του ερωτισμού.

Δέχομαι τον άνθρωπο ως ένα έλλογο και πολιτικό ον, ικανό για το καλύτερο όσο και για το χειρότερο αναλόγως του βαθμού Αρετής που αυτό κατέχει και το οποίο οφείλει να είναι συμφιλιωμένο με κάθε τι το ανθρώπινο και, κυρίως, με την πεποίθηση ότι δεν βαρύνεται από κανένα απολύτως κληρονομημένο «αμάρτημα».

Δέχομαι την θρησκευτική εκδήλωση όχι ως απελπισμένη κίνηση για υποτιθέμενη σωτηρία επίσης υποτιθέμενων ατομικών ψυχών, αλλά ως εκδήλωση που συνέχει την κοινότητα (την «πόλη» στην αρχαιότητα) και αποτελεί την αυτονόητη ευχαριστία των θνητών προς τους αθάνατους για το δώρο της ζωής. Την δέχομαι επίσης όχι ως διαχωρισμένη από τις λοιπές κοινωνικές εκδηλώσεις και, φυσικά, ανεξάρτητη από αυτοδηλωμένους επαγγελματίες «εκπροσώπους» (!) του θεϊκού στοιχείου επί της γης.

Δέχομαι την πολυμορφία όχι μόνο των βιολογικών μορφών, αλλά και των μορφών κουλτούρας, πολιτισμού και, φυσικά, θρησκευτικής έκφρασης και φιλοσοφικής αναζήτησης και θεωρώ πρωταρχικό καθήκον του ψυχικά υγιούς ανθρώπου τον διαρκή πόλεμο ενάντια σε ό,τι απειλεί να καταργήσει αυτή την πολυμορφία.

Τιμώ τέλος ως ιερό (δασυνόμενο, εκ του «γερόν») μόνον ό,τι καταφάσκει και ενισχύει το φαινόμενο της ζωής και κατ’ επέκταση θεωρώ ανίερη κάθε μορφή θανατολαγνείας ή λειψανολατρίας.

Τα πιο πάνω αποτελούν σήμερα κοινή πεποίθηση μερικών δεκάδων χιλιάδων συμπατριωτών μου, που επιτέλους βρήκαν το θάρρος να την δημοσιοποιήσουν (αν και όχι δίχως κόστος), ενώ, από ό,τι τουλάχιστον δείχνουν τα πράγματα, πολλοί περισσότεροι θα βρούνε το ίδιο αυτό θάρρος στο άμεσο μέλλον. Και τότε, πάρα πολλά πράγματα θα αλλάξουν σε αυτόν τον ένδοξο αλλά χιλιορημαγμένο τόπο. Τον τόπο που κάποτε εφηύρε τον Άνθρωπο και την Δημοκρατία, αλλά σήμερα δυναστεύεται ακόμα, όπως ακριβώς και στο σκοτεινό Βυζάντιο, από τα ακριβώς αντίθετά τους.

Ο Νικίας γράφει στην πατρίδα

ΑΘΗΝΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΣΠΑΡΤΗΣ


Ο Νικίας έστειλε κι αυτός στους Αθηναίους ενημέρωση για το τι συνέβαινε στη Σικελία. Είχε στείλει και προηγουμένως εκθέσεις στους συ­μπατριώτες του, αλλά τώρα ήταν καιρός για μία περιεκτική επιστολή. Περιεκτική μεν, αλλά με ένα απλό υποκρυπτόμενο νόημα δε: φέρτε με πίσω στην πατρίδα.

Βάσει του αθηναϊκού νόμου, ο Νικίας δε χρειαζόταν την έγκριση της κυβέρνησης πίσω στην πατρίδα για να διατάξει υποχώρηση. Αυτός και οι συνάδελφοί του στρατηγοί είχαν αποσταλεί έχοντας πλήρεις εξουσίες και θα μπορούσε σίγουρα να υποστηρίξει κάποιος πως εφόσον ήταν ο μοναδικός επιζήσας διοικητής, η απόφαση για το αν θα υποχωρούσε ήταν δική του και μόνο. Και πάλι όμως, ο αθηναϊκός νόμος επέτρεπε την αρκετά σκληρή μεταχείριση των Αθηναίων στρατηγών και πολιτι­κών των οποίων οι αποφάσεις τον δυσαρεστούσαν. Ακόμη και ο έν­δοξος Μιλτιάδης είχε καθαιρεθεί έπειτα από μια εκστρατεία που πή­γε άσχημα στο νησί της Πάρου, λίγο μετά τη σπουδαία νίκη στον Μα­ραθώνα.1 Ο Δημοσθένης ήταν νευρικός με την προοπτική να επιστρέ­φει στην πατρίδα του μετά την αιτωλική πανωλεθρία του 426 π.Χ. 

Οι τρεις στρατηγοί που είχαν υπογράψει τη συμφωνία της Γέλας το 424 π.Χ. καταδικάστηκαν επί δωροδοκία· την επόμενη χρονιά ο Θουκυδί­δης καθαιρέθηκε έπειτα από την απώλεια της Αμφίπολης από τον Βρα­σίδα. Συνεπώς το να διατάξει ο Νικίας υποχώρηση δίχως την έγκριση της Εκκλησίας του Δήμου μπορεί να σήμαινε κάλλιστα ότι θα έμπλε­κε άσχημα. Έτσι έστειλε μία επιστολή στην Εκκλησία του Δήμου, εξη­γώντας λεπτομερώς τη σχεδόν απελπιστική κατάσταση των Αθηναίων, τονίζοντας όλους τους πιθανούς λόγους για την άτυχη τροπή των πραγ­μάτων στη Σικελία: την ενεργητικότητα του Γύλιππου, την αυτομόληση των δούλων και των μισθοφόρων, τη φθορά πλοίων του, την απώλεια ανδρών σε επιδρομές συλλογής τροφίμων. 

Φυσικά ο ίδιος δεν έφται­γε για τίποτε από αυτά. Η αποτυχία του να αναχαιτίσει τα πελοποννησιακά πλοία ή να φρουρήσει τη διάβαση του Ευρύαλου δεν αναφέρονται. Προσέφερε στους συμπατριώτες του δύο επιλογές: να διατά­ξουν την επάνοδο του εκστρατευτικού σώματος στην πατρίδα ή να το ενισχύσουν με άλλο ένα εξίσου μεγάλο σώμα ανδρών και πλοίων, συνοδευόμενο από ένα αρκετά μεγάλο χρηματικό ποσό. Σε κάθε περί­πτωση, είπε, ο ίδιος έπρεπε να αντικατασταθεί στη διοίκηση, καθώς η ασθένεια των νεφρών του τον είχε καταστήσει ανίκανο για περαιτέρω υπηρεσία.2 Αυτό ήταν σίγουρα αλήθεια. Είναι εύκολο να φανταστού­με ότι ο Νικίας, μη έχοντας μάθει τίποτε αλλά και όντας πολύ άρρω­στος για να σκεφτεί καθαρά, επιχειρούσε να κάνει το ίδιο τέχνασμα που είχε στραφεί εναντίον του το 415 π.Χ., ελπίζοντας ότι το μέγεθος του νέου εκστρατευτικού σώματος θα αποθάρρυνε τους Αθηναίους. Ίσως, αλλά ο Θουκυδίδης λέει συγκεκριμένα πως ο Νικίας αποφά­σισε να στείλει αυτό το μήνυμα «τώρα, διότι πίστευε ότι η κατάσταση ήταν κρίσιμη και ότι δεν υπήρχε καμία σωτηρία, παρά μόνο αν τους ανακαλούσαν το ταχύτερο ή τους έστελναν σοβαρές ενισχύσεις».3 Η λέξη «κρίσιμη» είναι το κλειδί εδώ. Υπήρχε κάτι που θα μπορούσε να σώσει τους Αθηναίους;



Ρίχνοντας κι άλλα χρήματα σε μια χαμένη υπόθεση;

Όπως ακριβώς ο πειρασμός να πάνε στη Σικελία αρχικά είχε αποδειχθεί ακαταμάχητος, έτσι οι Αθηναίοι αισθάνθηκαν υποχρεωμένοι να συνεχίσουν να βαδίζουν στο ίδιο δαπανηρό και ριψοκίνδυνο μονο­πάτι, Η εκστρατεία είχε αποκτήσει δική της ζωή και οι Αθηναίοι ήταν τώρα θύματα της «διολίσθησης της αποστολής». Η Εκκλησία του Δή­μου ψήφισε την αποστολή ενός νέου, μεγαλύτερου εκστρατευτικού σώ­ματος. Ο αθηναϊκός λαός που τόσο συχνά κατηγορείτο για την ευμετά­βλητη φύση του -από τον Θουκυδίδη και από τον Πλούταρχο- είχε μία αδιασάλευτη και εντελώς παράλογη πίστη στον Νικία, έναν άνδρα που εθεωρείτο «τυχερός» παρά τη ζοφερή κατάσταση της Σικελικής Εκ­στρατείας.4 Ο Πλούταρχος ανέφερε ότι εξαιτίας του φόβου για τον εξοργισμένο αθηναϊκό δήμο, ο Νικίας «απέφευγε τις πολύ δύσκολες και μακροχρόνιες στρατηγίες, και όπου εκστράτευε φρόντιζε να είναι ασφαλής» και ότι η αλυσίδα των επιτυχιών του οφειλόταν εν πολλοίς στην ψυχαναγκαστική αποφυγή του κινδύνου.5 Τι αξιοθρήνητο σχόλιο για έναν στρατιωτικό.

Παρ’ όλα αυτά οι Αθηναίοι συνέχιζαν να πιστεύουν σταθερά σε αυτόν τον άνδρα, ο οποίος δεν είχε κερδίσει ποτέ μεγάλη μάχη. (Πολλοί ένιωθαν το ίδιο και για τον Αλκιβιάδη, που ποτέ δεν είχε κερδίσει έστω και μία μάχη.) Η Εκκλησία του Δήμου ψήφισε ότι οι δύο άνδρες που βρίσκονταν ήδη στις Συρακούσες, ο Μένανδρος και ο Ευθύδημος, θα έπρεπε να βοηθήσουν τον Νικία ως προσωρινοί συνάδελφοί του στρατηγοί μέχρι την άφιξη των δύο κανονικών στρατηγών που στάλθη­καν: του Δημοσθένη, ήρωα της Σφακτηρίας, και του Ευρυμέδοντα, του χασάπη της Κέρκυρας. Ο Ευρυμέδων απέπλευσε αμέσως με 10 πλοία και 120 τάλαντα αργύρου, μεταφέροντας την είδηση ότι ο Δημοσθένης βρισκόταν καθ’ οδόν με πολύ μεγαλύτερη δύναμη. Ήταν σαφές ότι ο πόλεμος εισερχόταν σε νέα φάση. Το ερώτημα ήταν αν οι ενισχύσεις θα ήταν σε θέση να αντιστρέψουν τα πράγματα για τους Αθηναίους ή αν στο τέλος αυτοί οι άνδρες θα προστίθεντο απλώς στην καταμέτρη­ση των θυμάτων.
------------------
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Μ. Hansen, Eisangelia: The Sovereignty of the People’s Court in Athens in the Fourth Century B.C. and the Impeachment of Generals and Politicians. Odense University Classical Studies, τ. 6. (Οντένσε, Δανία: Odense University Press, 1975), σ. 69- J. Roberts, Accountability in Athenian Government (Μάντισον: University of Wisconsin Press, 1982), σ. 78-81.

2. Θουκυδίδης 7.11-15.

3. Θουκυδίδης 7.8.1.

4. Για την κατηγορία του ευμετάβολου, για παράδειγμα, στην κα­θαίρεση του Περικλή, βλ. Θουκυδίδης 2.65.4,9· Πλούταρχος Περικλής 35.4-36.1.

5. Πλούταρχος Νικίας 6.2.

Αριστοτέλης: η πραότητα, η ανεξαρτησία ως προς το χρήμα και η μεγαλοψυχία

Συνεχίζοντας το τρίτο βιβλίο από τα «Ηθικά Ευδήμια» ο Αριστοτέλης προχωρά στη διερεύνηση της πραότητας: «Με τον ίδιο τρόπο πρέπει να προσεγγίσουμε και το θέμα της πραότητας και της σκληρότητας. Βλέπουμε πως ο πράος έχει να κάνει με τη λύπη που προκαλεί ο θυμός» (1231b 7-9).

Ο θυμός, ως συναίσθημα αλληλένδετο με την ανθρώπινη φύση, έχει διαβαθμίσεις –όπως όλα τα συναισθήματα– και παράγοντες που το καθορίζουν. Ο ενάρετος άνθρωπος οφείλει να το διαχειριστεί με γνώμονα τη μεσότητα, αφού η υπερβολή και η έλλειψη θα οδηγήσουν σε στρεβλώσεις υπονομεύοντας την ορθότητα της συμπεριφοράς: «Διότι, όσον αφορά τη λύπη που αποκαλούμε θυμό, αντιτίθεται κατά την εκδήλωσή του η ταχύτητα στη βραδύτητα, η σφοδρότητα στην ηπιότητα, και η μεγάλη διάρκεια στη μικρή. Και στην περίπτωση του θυμού συναντάται υπερβολή και έλλειψη (σκληρός είναι αυτός που βιώνει το πάθος του θυμού πιο γρήγορα και πιο σφοδρά και για μεγαλύτερη διάρκεια, και τη στιγμή που δεν πρέπει και ενάντια σε αυτούς που δεν πρέπει και για το παραμικρό, ενώ ο δουλικός το αντίθετο). Οπότε διαπιστώνουμε ότι συναντάται και εκείνος που βρίσκεται στο μέσον της αντίθεσης αυτής» (1231b 17-26).

Από τη στιγμή που ο πράος είναι ο άνθρωπος που εκπληρώνει την αρετή σε σχέση με το θυμό ακολουθώντας το δρόμο της μεσότητας γίνεται αντιληπτό ότι η υπερβολή εκπροσωπείται από τον οργίλο-σκληρό και η έλλειψη από τον δουλικό-υποτονικό: «Και αφού οι δύο προηγούμενες έξεις είναι κακίες, η αρετή προφανώς βρίσκεται στο μέσον τους· δεν προτρέχει και δεν καθυστερεί ούτε οργίζεται με αυτά που δεν πρέπει ούτε παραλείπει να οργιστεί όταν πρέπει» (1231b 26-29).

Ο δουλικός αντιτίθεται στην αρετή από τη μεριά της έλλειψης, αφού είναι αδύνατο να διεκδικήσει αυτά που του αξίζουν επιτρέποντας στους άλλους να τον μεταχειρίζονται προσβλητικά και να τον καθιστούνε θύμα χωρίς να ορθώνει το ανάστημά του. Ο άνθρωπος αυτός χαρακτηρίζεται από τον Αριστοτέλης «ανδραποδώδης» και «ανόητος» (1231b 13), ή «δουλικός» και «αναίσθητος»: «Αυτά κατεξοχήν είναι τα επίθετα με τα οποία χαρακτηρίζονται όσοι δε θυμώνουν ούτε όταν πρέπει, αλλά δέχονται αδιαμαρτύρητα τους προπηλακισμούς και βγαίνουν ταπεινωμένοι όταν δέχονται περιφρόνηση» (1231b 14-17).

Το συμπέρασμα είναι πλέον προφανές: «Συμπεραίνουμε ότι η άριστη έξη ως προς αυτά τα πάθη είναι η πραότητα, και ότι θα είναι κι αυτή μια μεσότητα, και ότι ο πράος είναι στο μέσον του σκληρού και του δουλικού» (1231b 29-32).

Από κει και πέρα ο Αριστοτέλης θα ασχοληθεί με τη μεγαλοψυχία που (ασφαλώς) θα τεθεί ως μεσότητα: «Επίσης μεσότητες είναι η μεγαλοψυχία, η μεγαλοπρέπεια και η ανεξαρτησία» (1231b 33-34). Για να δοθούν αμέσως εξηγήσεις: «Συγκεκριμένα πρόκειται για ανεξαρτησία εν σχέσει με την απόκτηση και τη δαπάνη χρημάτων» (1231b 35-36).

Για τον Αριστοτέλη η επιθυμία και η διαχείριση του χρήματος αποτελεί πεδίο της αρετής, αφού η σχέση με το χρήμα επηρεάζει ξεκάθαρα την ανθρώπινη συμπεριφορά και είναι σε θέση να επιφέρει ακόμη και ακραίες καταστάσεις οδηγώντας το άτομο στη δυστυχία κι επιβαρύνοντας το σύνολο της πόλης. Σε μια τέτοια διερεύνηση αυτό που πρέπει να ξεκαθαριστεί από την αρχή είναι το πλαίσιο των εννοιών προς πλήρη αποσαφήνιση όσων θα ειπωθούν.

Ο Αριστοτέλης εξηγεί: «Αυτός, λοιπόν, που με οποιαδήποτε απόκτηση χρημάτων χαίρεται περισσότερο από όσο πρέπει, και με οποιαδήποτε δαπάνη λυπάται περισσότερο από όσο πρέπει, είναι εξαρτημένος από το χρήμα· ενώ αυτός που χαίρεται και λυπάται λιγότερο από όσο πρέπει, είναι άσωτος· αυτός όμως που χαίρεται και λυπάται όπως πρέπει, είναι ανεξάρτητος» (1231b 36-39).

Με άλλα λόγια, η χρήση του χρήματος θα καθορίσει την ποιότητα του ανθρώπου, η οποία για μια ακόμη φορά θα εξασφαλιστεί από την τήρηση της μεσότητας. Αυτός που ενδιαφέρεται να συλλέξει το χρήμα και χαίρεται υπερβολικά όταν το εισπράττει, ενώ λυπάται υπερβολικά όταν το ξοδεύει είναι εξαρτημένος από αυτό, αφού ζει στη στρέβλωση της χρηματικής εξάρτησης σαν να πρόκειται για κάτι που έχει αξία καθαυτό.

Πρόκειται για τον άνθρωπο που ανάγει το χρήμα σε σκοπό της ζωής, γι’ αυτό και θεοποιεί τη συσσώρευσή του. Η μετατροπή του χρήματος από μέσο για να ζήσει κανείς καλύτερα σε αυτοσκοπό αποτελεί κατάφωρη διαστρέβλωση, καθώς μετατρέπει το εργαλείο σε τελικό σκοπό. Το χρήμα έχει αξία μόνο όταν χρησιμοποιείται ομορφαίνοντας τη ζωή. Η απλή του συσσώρευση το αχρηστεύει.

Κι εδώ, βέβαια, δε γίνεται λόγος για το χρήμα που πρέπει να υπάρχει αποταμιευμένο ως ασφάλεια για κάποια δύσκολη στιγμή, αλλά για την αρρωστημένη εκδοχή της δυστυχίας κάθε στιγμή που προκύπτουν έξοδα. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι αδύνατο να νιώσει ευτυχής, αφού είναι πρόθυμος να αρνηθεί όλες τις ανθρώπινες χαρές στο βωμό ενός πάθους.

Η σχέση του με τους άλλους ανθρώπους γίνεται δύσκολη, αφού ακόμη και η συναναστροφή αποδεικνύεται πολυέξοδη. Όσο πιο μεγάλος είναι ο βαθμός της εξάρτησης από το χρήμα, δηλαδή όσο περισσότερο βρίσκεται κανείς στη μεριά της υπερβολής, τόσο μεγαλύτερη και η αποξένωση. Σε τελική ανάλυση, δεν υπάρχει τίποτε πιο ανέξοδο από την απομόνωση μέσα στο σπίτι.

Από την άλλη, ο άσωτος είναι αυτός που δεν αισθάνεται καμία λύπη όταν ξοδεύει το χρήμα κινούμενος στη μεριά της έλλειψης. Αυτού του είδους η αδυναμία στη διαχείριση του χρήματος, εν τέλει, θα επιφέρει δυσάρεστα αποτελέσματα, αφού ένας τέτοιος άνθρωπος είναι αδύνατο να έχει χρήματα, όταν θα του χρειαστούν για κάποια επείγουσα ανάγκη.

Ο άσωτος εισπράττει χαρά ξοδεύοντας, γεγονός που τον κάνει, επίσης, να κυνηγά το χρήμα προκειμένου, όμως, να εξυπηρετήσει άλλους σκοπούς. Ενώ ο εξαρτημένος κυνηγά το χρήμα για να το μαζέψει, ο άσωτος το κυνηγά με την ίδια ένταση για να εξαγοράσει αμέσως ανάξιες ηδονές. Από αυτή την άποψη, και ο άσωτος υποδουλώνεται στο χρήμα.

Ο Αριστοτέλης ξεκαθαρίζει ότι πρέπει να διαχειρίζεται κανείς το χρήμα «όπως πρέπει»: «Κι όταν λέω “όπως πρέπει” εννοώ, τόσο εν σχέσει με το χρήμα όσο και στις άλλες πριπτώσεις, το “όπως ορίζει ο ορθός λόγος”» (1231b 39-41).

Η λογική αποτελεί το μοναδικό κριτήριο που θα επιδείξει τη μεσότητα με τον τρόπο που ορίζει η αρετή. Κι αυτός είναι ο λόγος που η φρόνηση, ως διανοητική κι όχι ηθική αρετή, τίθεται ως θεμέλιο για την κατανόηση και την κατάκτηση της ηθικής αρετής. Ο άφρων είναι αδύνατο να συμπεριφερθεί με τον τρόπο που ορίζει η μεσότητα σε όλα τα επίπεδα (διαχείριση θυμού, φόβου κλπ.) πολύ περισσότερο στον τρόπο που θα αξιοποιήσει τα λεφτά του. Από αυτή την άποψη, ο άφρων δεν έχει μεγάλες πιθανότητες να ευτυχήσει.

Η μεσότητα τίθεται ως μοναδική διέξοδος για τη δέουσα (σε κάθε περίπτωση) συμπεριφορά που θα προκύψει από την αρμονία της ψυχής. Υπό αυτή τη συνθήκη, είναι φανερό ότι η ευτυχία προέρχεται από την ψυχική ισορροπία που θα επιφέρει τις πράξεις που αρμόζουν. Ο τρόπος που αντιμετωπίζει κανείς το χρήμα δεν αποτελεί εξαίρεση αυτού του κανόνα.

Ο Αριστοτέλης θα κάνει τον τελικό διαχωρισμό των εννοιών: «Με δεδομένα αφενός ότι ο εξαρτημένος από το χρήμα και ο άσωτος βρίσκονται στην υπερβολή και την έλλειψη, αφετέρου ότι όπου υπάρχουν άκρα υπάρχει και μέσον, που είναι το άριστο άρα και το μοναδικό σε κάθε περίπτωση, προκύπτει υποχρεωτικά το συμπέρασμα ότι η ανεξαρτησία στο θέμα της απόκτησης και δαπάνης χρημάτων είναι μεσότητα μεταξύ ασωτίας και εξάρτησης» (1231b 41-46).

Φυσικά, οι αποκλείσεις στα άκρα της υπερβολής και της έλλειψης είναι διαβαθμισμένες: «Υπάρχουν ποσοτικές διαβαθμίσεις του εξαρτημένου από το χρήμα και του ασώτου και αντίστοιχη κλιμάκωση στα είδη των ανθρώπων. Έτσι, στην περίπτωση του εξαρτημένου μιλάμε για τον σφιχτό, το σπαγκοραμμένο, τον αισχροκερδή. Σφιχτό λέμε τον ένα, διότι δεν αφήνει τίποτε να του φύγει· αισχροκερδή τον άλλο, διότι τα αρπάζει από οπουδήποτε· και τον σπαγκοραμμένο, επειδή αφοσιώνεται και σε πράγματα αξίας μηδαμινής» (1232a 12-17).

Δε λείπουν, όμως, και ακόμη πιο ακραίες περιπτώσεις: «Υπάρχει και ο απατεώνας και ο κλέφτης· αυτοί είναι τόσο εξαρτημένοι από το χρήμα, που φτάνουν στην παρανομία» (1232a 18-19). Το γεγονός ότι και ο άσωτος ενδέχεται να καταφύγει στην παρανομία προς εξασφάλιση χρημάτων, τα οποία θα ξοδέψει ασύστολα, καταδεικνύει ότι οι περιπτώσεις του εξαρτημένου και του ασώτου, αν και έχουν άκρως αντίθετες αφετηρίες, ουσιαστικά συγγενεύουν ως διαστρεβλωμένες αντιλήψεις για το χρήμα που οδηγούν στη θεοποίησή του.

Από την άλλη, οι διαβαθμίσεις της ασωτίας έχουν ως εξής: «Στην περίπτωση, αντίστοιχα, του ασώτου συναντώνται ο καταβροχθιστής, αυτός που καταναλώνει τα πάντα χωρίς ενδοιασμό, και εκείνος που ξοδεύει αλόγιστα, γιατί δεν αντέχει τη στεναχώρια που συνεπάγονται οι λογαριασμοί» (1232a 19-21).

Το δεδομένο ότι στο πρωτότυπο ο Αριστοτέλης ονομάζει τον υπέρτατα σπάταλο «αλόγιστο» (=ξοδεύει αλόγιστα) καθιστά σαφές ότι η αριστοτελική φράση «μη υπομένειν την από λογισμού λύπην» ή «δεν αντέχει τη στεναχώρια που συνεπάγονται οι λογαρισμοί») δεν αφορά λογαριασμούς με την τρέχουσα έννοια της οφειλής, αλλά τους υπολογισμούς, τις σκέψεις που πρέπει να κάνει κανείς προκειμένου να προχωρήσει ή όχι σε μια δαπάνη.

Από την άλλη, η έννοια του μεγαλόψυχου δεν έχει να κάνει μόνο με τον τρόπο που διατίθεται κανείς να χειριστεί το χρήμα. Ο μεγαλόψυχος είναι έννοια βαθύτερη και πιο συνολική εμπεριέχοντας σχεδόν όλα τα πεδία της ανθρώπινης συμπεριφοράς: «όταν λέμε μεγαλόψυχος, το εννοούμε όπως προκύπτει από το όνομά του: έχει μεγάλο μέγεθος η ψυχή του, και μεγάλη δύναμη. Έτσι, φαίνεται να μοιάζει με το σεβάσμιο και τον μεγαλοπρεπή, καθώς έχει γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν μάλιστα όλες τις αρετές» (1232a 33-37).

Στην ουσία ο μεγαλόψυχος είναι ο άνθρωπος που ξέρει να ακολουθεί τη μεσότητα σε όλες τις προκλήσεις της ζωής, που κατέχει δηλαδή όλες τις αρετές, έχοντας την ορθή κρίση να διαχωρίζει τα σπουδαία από τα λιγότερο σημαντικά: «Το να κρίνει ορθά κανείς ποια είναι τα μεγάλα αγαθά και ποια τα μικρά, όλοι το επαινούν. Και θεωρούνται μεγάλα αυτά που επιζητά ειδικά ο άριστος στην κρίση ποια είναι ευχάριστα. Και άριστος σ’ αυτή την κρίση είναι ο μεγαλόψυχος. Καθώς η κάθε αρετή κρίνει σε κάθε περίπτωση ορθά ποιο είναι το μείζον και ποιο το έλασσον, αυτά δηλαδή που θα επέβαλλε ο άνθρωπος της φρόνησης και η αρετή, είτε όλες οι επιμέρους αρετές έρχονται ως επακόλουθο της μεγαλοψυχίας, είτε αυτή αποτελεί το επακόλουθό τους» (1232a 38-45).

Ο μεγαλόψυχος είναι ο εκπρόσωπος της φρόνησης που κατέχει όλες τις ηθικές αρετές. Ο προβληματισμός για το αν όλες οι αρετές επέρχονται από τη μεγαλοψυχία ή αν η μεγαλοψυχία επισφραγίζει την κατοχή των άλλων αρετών καταδεικνύει ότι σε κάθε περίπτωση η μεγαλοψυχία ταυτίζεται με το σύνολο των ηθικών αρετών που οπωσδήποτε κατέχει κανείς. Αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον ακριβή ορισμό της, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε παρανόηση που θα λειτουργήσει διαστρεβλωτικά και στην αντίληψη των άλλων αρετών.

Ο Αριστοτέλης είναι σαφής: «συμβαίνει και με τη μεγαλοψυχία ό,τι και με άλλες αρετές: μας διαφεύγουν τα γνωρίσματά της, όσο πλησιάζουν και γειτνιάζουν και συγχέονται με γνωρίσματα άλλων αρετών. Γι’ αυτό και χαρακτήρες αντίθετοι μεταξύ τους συμβαίνει να ισχυρίζονται πως είναι όμοιοι, π.χ. ο άσωτος με τον ανεξάρτητο, και ο ηγεμονικός με τον σεβάσμιο, και ο θρασύς με τον ανδρείο. Έχουν να κάνουν με τα ίδια και γειτνιάζουν μέχρις ένα σημείο· ο ανδρείος, π.χ., δείχνει αντοχή στους κινδύνους σαν το θρασύ, μόνο που για τον καθένα τους αλλάζει ο τρόπος, πράγμα βέβαια που κάνει τη διαφορά» (1232a 24-32).

Η σύγχυση των εννοιών κρίνεται ιδιαιτέρως επικίνδυνη, αφού, εν τέλει, θα μετατραπεί σε διαστρέβλωση της ορθής συμπεριφοράς. Η κοινωνία που δεν καθορίζει με αυστηρότητα τις δικλείδες των εννοιών θα φέρει στο προσκήνιο το θρασύ που παριστάνει τον ανδρείο διαμορφώνοντας και τα αντίστοιχα πρότυπα.

Στην ουσία, μια τέτοια εκδοχή συνεπάγεται την κατάλυση της αρετής που θα επιτευχθεί με την ακύρωση του ορθού λόγου. Η πόλη που έχει ως πρότυπο ανεξαρτησίας (σε σχέση με το χρήμα) τον άσωτο που θέλει να επιδειχτεί έχει χάσει κάθε αίσθηση του μέτρου. Μια τέτοια πόλη δεν μπορεί να ελπίζει σε λαμπρό μέλλον.

Το χαρακτηριστικό που καθιστά κάποιον μεγαλόψυχο είναι ότι ξέρει να καταφρονεί: «Επιπλέον γνώρισμα του μεγαλόψυχου θεωρείται η καταφρόνηση· όλες, εξάλλου, οι αρετές κάνουν τους φορείς τους να καταφρονούν πράγματα μεγάλα μεν, ασύμβατα όμως με τη λογική. Η ανδρεία, π.χ., φέρνει την καταφρόνηση μεγάλων κινδύνων (ο ανδρείος δε θεωρεί μεγάλο κανένα από όσα φέρνουν αισχύνη, και το αντίπαλο πλήθος όχι και τόσο φοβερό). Η σωφροσύνη φέρνει την καταφρόνηση μεγάλων και πολλών ηδονών. Το ίδιο με τα χρήματα και η ανεξαρτησία» (1232a 45-47 και 1232b 1-4).

Και βέβαια, η καταφρόνηση αυτή γεννιέται από την επιθυμία της άριστης πράξης: «Το γνώρισμα της καταφρόνησης αποδίδεται στο μεγαλόψυχο, για το λόγο ότι νοιάζεται πραγματικά για λίγα και αυτά μεγάλα, και αδιαφορεί για το τι κάνουν οι άλλοι· τον μεγαλόψυχο πιο πολύ τον ενδιαφέρει τι πιστεύει ένας άνδρας εξαίρετος παρά οι πολλοί τυχόντες» (1232b 5-9).

Ωστόσο, η διαρκής αναζήτηση του άριστου που λειτουργεί επιλεκτικά καταφρονώντας πράγματα που ενδεχομένως είναι αρεστά στους πολλούς δεν πρέπει να εκληφθεί ως μορφή ελιτισμού ή υπεροψίας (πολύ περισσότερο αλαζονείας) σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Μια τέτοια συμπεριφορά εντάσσεται ξεκάθαρα στην υπερβολή και αντίκειται στους κανόνες του μέτρου και της λογικής. Η καταφρόνηση του μεγαλόψυχου δεν αφορά την κατάδειξη της υπεροχής στις καθημερινές σχέσεις (αυτό επιδιώκει ο ματαιόδοξος), αλλά το ανόθευτο της άριστης πράξης ακόμη και σε περιπτώσεις που θα επιφέρουν τη δυσαρέσκεια των πολλών.

Ο μεγαλόψυχος δεν πρόκειται να φερθεί με τρόπο λαϊκιστικό, ενισχύοντας εσφαλμένες επιλογές ή πράξεις προκειμένου να κερδίσει την εύνοια του πλήθους. Αν τον ενδιέφερε αυτό δε θα ήταν μεγαλόψυχος. Γι’ αυτό και δεν ενδιαφέρεται για τον έπαινο με την καθολική έννοια της επικρότησης. Ο μεγαλόψυχος θα συμπεριφερθεί πάντα με τον τρόπο που πρέπει, αφού ενδιαφέρεται μονάχα για τον έπαινο των ανθρώπων που ο ίδιος θεωρεί άριστους.

Ο Αριστοτέλης είναι σαφής: «Η τιμή, λοιπόν, μεγάλη και μικρή, είναι δυο ειδών. Από τη μία η τιμή των πολλών τυχόντων, από την άλλη η τιμή των σπουδαίων. Αλλά και με άλλο κριτήριο υπάρχουν διαφορές τιμής ανάλογα με το λόγο για τον οποίο τιμάται κανείς. Έτσι, μια τιμή μπορεί να είναι μεγάλη ή όχι μόνο για το πλήθος όσων την αποδίδουν ούτε για τη δική της ποιότητα αλλά και γιατί αφορά κάτι πολύτιμο» (1232b 20-25).

Κι αυτή ακριβώς είναι η διαχωριστική γραμμή που καθιστά αποδεκτή μια τιμή (ή ένα αξίωμα) για το μεγαλόψυχο. Η τιμή που αναζητά ο μεγαλόψυχος δε σχετίζεται με το πλήθος που θα την αποδώσει αλλά με την ποιότητα της πράξης που θα την επιφέρει, δηλαδή με την αρετή που θα υπηρετηθεί.

Εδώ βρίσκεται η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στο μεγαλόψυχο και το ματαιόδοξο, αφού ο ματαιόδοξος ενδιαφέρεται πρωτίστως για την προβολή του εαυτού του, ενώ ο μεγαλόψυχος όχι: «Στην πραγματικότητα, όμως, και τα αξιώματα και τα υπόλοιπα αγαθά είναι πολυτίμητα και σπουδαία, μόνο όταν είναι όντως μεγάλα· άρα και αρετή που δεν είναι μεγάλη, δε νοείται» (1232b 26-28).

Αριστοτέλης, Ηθικά Ευδήμια

Χριστιανισμός, η θρησκεία των θαυμάτων - Τα θαύματα στην Καινή Διαθήκη και σκέψεις για την συνέπεια και ιστορικότητά της

[Υπόμνημα: Το κίτρινο φόντο αναφέρει πραγματικές ή πιθανές ιστορικές πληροφορίες ή στοιχεία που θα μπορούσαν ίσως να επαληθευθούν.]


Η συγκεκριμένη θρησκεία, όπως και η μαμά της ο Εβραϊσμός, είναι θρησκείες που αναφέρουν σωρεία θαυμάτων. Θα έλεγε κανείς ότι άνευ θαύματος και προφητείας δεν θα υπήρχαν. Βέβαια αυτά γινόντουσαν κάποτε και τώρα δείχνουν να έχουν σταματήσει, αν και αυτό δεν είναι αλήθεια. Πάντα οι φαντασιόπληκτοι θα βλέπουν θαύματα, και αν δεν τα βλέπουν θα τα δημιουργούν με την αστείρευτη φαντασία τους.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον, είναι ότι ενώ οι ίδιοι συχνά διατείνονται ότι δεν χρειάζονται θαύματα για να πιστέψουν, μέσα στην διγλωσσία που τους χαρακτηρίζει κάνουν για τα θαύματα σαν τρελοί. 

Τι είναι θαύμα

Θαύμα είναι το θαυμαστό συμβάν που γίνεται σε αντίθεση με τους νόμους της φύσεως (ουσιαστικά χρειάζεται μια ατέρμονη και άπειρη σειρά αντιθαυμάτων για να μπορέσει μα διατηρηθεί η ισορροπία στη φύση από το αρχικό αντιφυσικό θαύμα). Οι χριστιανοί και γενικά οι θεϊστές, πιστεύουν ότι είναι συνήθως αποτέλεσμα προσευχών και παρακλήσεων και φυσικά “αποδεικνύουν” την θαυματουργή δράση του θεού τους που επεμβαίνει που και που, αγνοώντας προφανώς την περίφημη “ελεύθερη βούληση”.

Το πως με τις προσευχές ευαισθητοποιείται ο νους προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, έχει αναλυθεί στο άρθρο “Θρησκεία ή βίωμα;”. Εκεί έχει αναλυθεί επίσης το πως η μονομέρεια του νου ή η συνεχής προσήλωση σε κάτι, οδηγεί την αντίληψη στην μονομερή κατανόηση συμβόλων και συμβάντων ή και μη συμβάντων, δηλαδή της ξεκάθαρης δημιουργίας “φαντασμάτων”. Υπάρχουν όμως και τα θαύματα που φέρεται να έκανε ο Ιησούς, ο ιδρυτής του Χριστιανισμού και οι Απόστολοι, δηλαδή οι μαθητές του και είναι καταγεγραμμένα στα ιερά βιβλία τους και θα τα αναλύσουμε παρακάτω.

Α. Τα θαύματα του πατρός Γιαχβέ

Ο ίδιος ο Ιησούς, όπως τουλάχιστον μας λέει τρεις φορές ο Ματθαίος και μία ο Ιωάννης, καλεί τον κόσμο ή τους μαθητές του να τον πιστέψουν έστω λίγο και θα μπορούν να κινούν βουνά ή να κάνουν τα πάντα και κανείς να μην τους σταματήσει, φτάνει να επικαλέσουν τον ίδιο:
Αἰτεῖτε, καὶ δοθήσεται ὑμῖν· ζητεῖτε, καὶ εὑρήσετε.
(Κατά Ματθαίον, 7: 7)
ἐὰν ἔχητε πίστιν ὡς κόκκον σινάπεως, ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ, μετάβηθι ἐντεῦθεν ἐκεῖ, καὶ μεταβήσεται· καὶ οὐδὲν ἀδυνατήσει ὑμῖν.
(Κατά Ματθαίον, 17: 20)
ἐὰν ἔχητε πίστιν καὶ μὴ διακριθῆτε, οὐ μόνον τὸ τῆς συκῆς ποιήσετε, ἀλλὰ κἂν τῷ ὄρει τούτῳ εἴπητε, Ἄρθητι καὶ βλήθητι εἰς τὴν θάλασσαν, γενήσεται· καὶ πάντα ὅσα ἂν αἰτήσητε ἐν τῇ προσευχῇ πιστεύοντες λήμψεσθε.
(Κατά Ματθαίον, 21: 21-22)
ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ, τὰ ἔργα ἃ ἐγὼ ποιῶ κἀκεῖνος ποιήσει, καὶ μείζονα τούτων ποιήσει, ὅτι ἐγὼ πρὸς τὸν πατέρα μου πορεύομαι, καὶ ὅ,τι ἂν αἰτήσητε ἐν τῷ ὀνόματί μου, τοῦτο ποιήσω, ἵνα δοξασθῇ ὁ πατὴρ ἐν τῷ υἱῷ. ἐάν τι αἰτήσητέ με ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐγὼ ποιήσω.
(Κατά Ιωάννην, 14: 12-14)
Τί σημαίνουν όλα αυτά για κάποιον που δεν αρκείται σαν τους πιστούς σε ιστοριούλες που διαδίδονται από γριούλες και γέρους στην πλατεία του χωριού; Απολύτως τίποτα. Είναι πιθανότερο άραγε να αλλάχθηκαν οι νόμοι της Φύσεως για να πιστέψει κάποιος ονειροπόλος, από το να πει ο κάποιος ή συνειδητά ψέμα ή ένα αποκύημα της ταραχώδους φαντασίας του;

Τα θαύματα ξεκινούν στην Παλαιά Διαθήκη, αλλά τα πλέον εντυπωσιακά είναι οι απίθανης λογικής, Επτά Πληγές του Φαραώ, επιδείξεις και μάχες μάγων με φίδια και ραβδιά, με την βάτο που δεν καίγεται, με την διάβαση της Ερυθράς με τα πόδια και την καταπόντιση όλου του στρατού των Αιγυπτίων, η καταστροφή των Σοδόμων, το σταμάτημα του Ήλιου και της Σελήνης για μια ολόκληρη μέρα για να σφάξουν όλους τους Ιεβουσαίους (τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ που επιβουλευόταν ο Ιησούς του Ναυή), όσους γλύτωσαν από το πετροβόλημα του Γιαχβέ (Ιησούς του Ναυή, 10: 1-14), το κατάπιωμα του Ιωνά από μια φάλαινα, η “επίσκεψη” του “Κυρίου” στην Άννα (μητέρα του Σαμουήλ) που γέννησε 3 αγόρια και 2 κορίτσια με το θεϊκό σπέρμα (Βασιλειών Α' [Σαμουήλ Α'] 2: 21), η ομιλία του Μωυσή με τον Ιεχωβά, και χιλιάδες άλλα μικρά ή μεγάλα θαύματα που “έκανε” ο Γιαχβέ στον αγαπημένο του λαό και που το μυθολογικό αυτό βιβλίο είναι γεμάτο και δεν θα ασχοληθούμε εδώ επιπλέον.

Στην Καινή Διαθήκη τα θαύματα συνεχίζονται. Σε έναν λαό που ζητάει συνέχεια “σημεία και τέρατα”, πως είναι δυνατόν να σταματήσει η φαντασία; Αν και ο Ιησούς αρνείται να κάνει στους Φαρισαίους το χατίρι για “σημεία”, έχουμε αρκετά “θαύματα” του Ιησού που είναι καταγεγραμμένα στο βιβλίο αυτό και που τα έκανε στους μαθητές του, αλλά και στον κόσμο, τον πολύ κόσμο όπως θα δούμε.

Το πρώτο θαύμα που αναφέρεται, είναι αυτό της θαυματουργής άσπορης σύλληψης της Μαρίας. Αυτό αναφέρεται στον Λουκά μόνο. Στον Ματθαίο το μαθαίνουμε έμμεσα από την εμφάνιση του αγγέλου που ενημερώνει τον Ιωσήφ για τον τοκετό, για να μην νομίσει ότι “εκερατώθει”. Όχι, με τον “άγγελο” το έκανε η νεότατη μνηστή του, οπότε δεν πειράζει.

Ακολουθεί η θαυματουργή επίσης γέννηση, που για τον Λουκά συνέβη επειδή έγινε απογραφή και έπρεπε να πάνε όλοι στον τόπο καταγωγής τους. Το πόσο αληθές είναι αυτό, δηλαδή η υποχρεωτική μετακίνηση είναι ένα θέμα. Επειδή όμως υπήρχε μια υποτιθέμενη προφητεία, έπρεπε σώνει και καλά η γέννηση του μεσσία να γίνει στην Βηθλεέμ, οπότε τί σημασία έχει το πώς;. Ο Λουκάς που φιλοδοξεί να δώσει ιστορικά στοιχεία, μας λέει ότι έγινε ἡγεμονεύοντος τῆς Συρίας Κυρηνίου που ξέρουμε ότι χρημάτισε legatus της Συρίας το 6-12 κ.ε., δηλαδή σε άσχετη ημερομηνία από αυτή που θα έπρεπε. Στον Ματθαίο δεν αναφέρονται τίποτα από όλα αυτά παρά μόνο η Βηθλεέμ σαν να ήταν ήδη ο τόπος διαμονής του ζεύγους. Στον Λουκά έγινε σε φάτνη, στον Ματθαίο σε κανονικό σπίτι.

Στον Λουκά, υπήρχαν αινούντες βοσκοί και άγγελοι, στον Ματθαίο μόνο Μάγοι που ήρθαν ἀπὸ ἀνατολῶν. Στον Λουκά σε οκτώ μέρες έγινε η περιτομή και ακολουθεί το συμβάν με επίσκεψη στα Ιεροσόλυμα και στον Συμεών, ακολουθεί και το συμβάν με την προφήτισσα Άννα και επιστροφή στην Ναζαρέτ. Στον Ματθαίο δεν γίνεται τίποτα από αυτά, αλλά μετά την γέννηση ένας άγγελος ενημέρωσε τον Ιωσήφ παράλαβε τὸ παιδίον... καὶ φεῦγε εἰς Αἴγυπτον - ἵνα πληρωθῇ... Ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τὸν υἱόν μου, ακολουθεί η σφαγή των νηπίων, που δεν επιβεβαιώνεται ιστορικά, από τον Ηρώδη (που βασίλεψε στην Ιουδαία από το 37 ώς το 4 π.κ.ε. [πέθανε Άνοιξη του 4 π.κ.ε.] -πάλι άσχετη ημερομηνία), και μετά από το μικρό αυτό ταξίδι σαν κυνηγημένοι! Ήρθαν στην Ναζαρέτ επί Αρχελάου (εθνάρχης Ιουδαίας 4 π.κ.ε.–6 κ.ε.). Να σημειωθεί ότι η απογραφή του Κυρηνίου έγινε το 6 κ.ε. Ποιό σενάριο σας καλύπτει από τα δύο, που διαφέρουν το λιγότερο 10 χρόνια και κανένα δεν συμπίπτει με τον πρώτο χρόνο της καινής ημερολόγησης;

Να σημειωθεί εδώ, ότι στα Ευαγγέλια πάρα κάτω, θα εμφανισθούν τα αδέλφια του Ιησού και οι ευφάνταστοι χριστιανοί λένε (στηριγμένοι σε τί άραγε;), ότι ήταν παιδιά του Ιωσήφ από προηγούμενο γάμο, προφανώς για να μην θιχτεί το δόγμα της αειπάρθενης Μαρίας. Μόνο που στο σενάριο της απογραφής (Λουκάς) όσο και στο άλλο σενάριο του ταξιδιού στην Αίγυπτο (Ματθαίος) δεν φαίνεται να υπάρχουν άλλα παιδιά μαζί τους. Τα παιδιά αυτά δεν χωρούν σε κανένα από τα δύο σενάρια και εμφανίζονται αργότερα από την γέννηση του Ιησού, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι ήταν επόμενα παιδιά της Μαρίας.

Ακολούθως, δεν ξέρουμε τίποτα για την ζωή του μικρού Ιησού μέχρι την βάπτισή του, εκτός από την ομιλία του έφηβου Ιησού (12 ετών) στον ναό, όπου “άναυδοι” τον άκουγαν όλοι οι αρχιερείς και θαύμασαν την σοφία του. Πώς το μάθαμε; Μα θα το είπαν στον κόσμο οι ίδιοι. Ο μόνος που το αναφέρει είναι ο Λουκάς που δεν ήταν μαθητής.

Τέλος, έχουμε την θαυματουργή βάπτιση, όπου και συμφωνούν όλοι πλέον οι Ευαγγελιστές και από εκεί ξεκινάει και η “θαυματουργή δράση” του ίδιου του Ιησού.

Β. Τα “θαύματα” του Ιησού

Ακολουθεί η αρπαγή από τον Διάβολο στην έρημο, αφού του έδειξε όλο τον κόσμο από ψηλά (την Αμερική και την Αυστραλία τις ξέχασε για να μην μαθαίνει πολλά ο Ιησούς). Του έδωσε τους περίφημους πειρασμούς, που είναι και το σημείο εκκίνησης του χριστιανικού μοναχισμού έκτοτε. Πως το μάθαμε μάλλον θα το είπε ο Διάβολος, γιατί ο Ιησούς δεν φέρεται να είπε κάτι. Στο άρθρο “Τα ανύπαρκτα «θαύματα» ενός επαγγελματία τσαρλατάνου, ονόματι Ιησού” αναφέρονται κάποια στοιχεία, εδώ θα κάνουμε λίγο μεγαλύτερη ανάλυση σε όλα τα καταγεγραμμένα θαύματα του, και θα δούμε έπειτα, γιατί έχει ανάγκη ο χριστιανός και γενικά ο θεϊστής από αυτά.

Είναι προφανές, όπως είπε και ο Τόμας Πέιν, “αντί τα θαύματα να είναι αποδείξεις της αλήθειας μιας θρησκείας θα έπρεπε να είναι αποδείξεις φαντασιοπληξίας, γιατί είναι συμβατό με το μήνυμα της αλήθειας να μην ζητάει δεκανίκια, σε αντίθεση με τον μύθο που έχει την ανάγκη αυτών που απορρίπτουν την αλήθεια”.

Ας δούμε όμως ένα ένα τα θαύματα που φέρεται να έκανε ο Ιησούς ο ίδιος, θεραπεύοντας τον κόσμο ή απλά “κάνοντας εντύπωση”. Υπάρχει ένα ενδιαφέρον κειμενάκι στον Λουκά που δείχνει ότι πριν από κάθε επίσκεψη σε κάθε πόλη πέρα από τους 12 γνωστούς ακόλουθους του μαθητές, υπήρχαν άλλοι 70 αφανείς βοηθοί. 
Μετὰ δὲ ταῦτα ἀνέδειξεν ὁ Κύριος καὶ ἑτέρους ἑβδομήκοντα, καὶ ἀπέστειλεν αὐτοὺς ἀνὰ δύο πρὸ προσώπου αὐτοῦ εἰς πᾶσαν πόλιν καὶ τόπον οὗ ἤμελλεν αὐτὸς ἔρχεσθαι. ἔλεγεν οὖν πρὸς αὐτούς· (...) καὶ θεραπεύετε τοὺς ἐν αὐτῇ ἀσθενεῖς, καὶ λέγετε αὐτοῖς· ἤγγικεν ἐφ' ὑμᾶς ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ
(Κατά Λουκάν, 10: 1-10)
Κι ένα κειμενάκι από τον Μάρκο που δείχνει μερικά από τα πιθανά αποτελέσματα της δράσης των...
καὶ ὅπου ἂν εἰσεπορεύετο εἰς κώμας ἢ πόλεις ἢ ἀγροὺς, ἐν ταῖς ἀγοραῖς ἐτίθεσαν τοὺς ἀσθενοῦντας καὶ παρεκάλουν αὐτὸν ἵνα κἂν τοῦ κρασπέδου τοῦ ἱματίου αὐτοῦ ἅψωνται· καὶ ὅσοι ἂν ἥπτοντο αὐτοῦ, ἐσῴζοντο.
(Κατά Μάρκον, 6: 56)
...που δείχνει ότι τελικά όλες οι επισκέψεις και τα αναγραφόμενα θαύματα, αν έχουν κάποιο ίχνος αληθείας, μπορεί τελικά και να έγιναν κάτω από περίεργες συνθήκες· πάντως υπήρχε προετοιμασία, δημιουργία κλίματος και αφανείς βοηθοί που δεν φαίνονται πουθενά στο κάθε συμβάν, άλλα ξέρουμε από το χωρίο του Λουκά ότι ήδη έχουν δουλέψει για αυτό, και φυσικά μπορούμε να τους φανταστούμε ότι δουλεύουν ακόμα, όταν γίνεται η ίδια η επίσκεψη, όπως περίπου με τους τσαρλατάνους που παίζουν τον “παπά” στα παζάρια και κανείς δεν ξέρει ποιος από τους παριστάμενους και περιφερόμενους είναι συνεννοημένος ή όχι. Ένας άλλος ερευνητής μας θυμίζει ότι και στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχει άλλο σχετικό χωρίο με 70 βοηθούς του Μωυσή για να θεραπεύουν ασθενείς. Ας δούμε λοιπόν αν διαφαίνεται η δράση τους στα επόμενα συμβάντα.

Τα θαύματα που φέρεται να έκανε ο Ιησούς σύμφωνα με τους Ευαγγελιστές είναι:

1. Το νερό που μετατρέπεται σε κρασί στον γάμο της Κανά (Κατά Ιωάννην, 2: 1-10)

Ένα θαύμα που πρόσεξε μόνο ο Ιωάννης τρεις μέρες ακριβώς μετά την βάπτιση του Ιησού, τελείως αναξιόπιστο σαν διαδικασία και τελείως άχρηστο, αν και φαίνεται να κάνει “εντύπωση”. Ο Ιησούς αρχικά κάνει τον δύσκολο στην μάνα του, αφού της απαντά ιδιαίτερα απαξιώτικά τί εμοί και σοι γύναι;, για να μην πω προσβλητικά. Αλλά η μαμά δεν αντιδρά, επιμένει και φαίνεται μάλιστα, ότι αν και καλεσμένη, είχε αρμοδιότητες στην κουζίνα και την υπάκουσαν οι υπηρέτες όπως και ο γιος της τελικά.

Κάτι το ενδιαφέρον: Υπάρχει μια φράση στον Ματθαίο σε άσχετο σημείο που κάτι θυμίζει από αυτό...
οὐδὲ βάλλουσιν οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς παλαιούς· εἰ δὲ μήγε, ῥήγνυνται οἱ ἀσκοί, καὶ ὁ οἶνος ἐκχεῖται καὶ οἱ ἀσκοὶ ἀπόλλυνται· ἀλλὰ βάλλουσιν οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς καινούς, καὶ ἀμφότεροι συντηροῦνται.
(Κατά Ματθαίον, 9: 17)
Αυτό, εύκολα μας βάζει σε σκέψεις για το πως κηρύγματα και παραβολές περάσαν με τον καιρό σαν θαύματα· κάτι παρόμοιο όπως θα δούμε αντίστοιχα, υπάρχει και με την “συκή”, αφού υπάρχει και ως παραβολή και ως θαύμα.

Μετά από το θαύμα αυτό στον Ιωάννη έχουμε μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες:

α) Ότι ήταν πλησίον το Πάσχα.
β) Ότι έγινε το συμβάν με την εκδίωξη των εμπόρων του Ναού από τον Ναό του Σολομώντος
 (που οι άλλοι τρεις Ευαγγελιστές το βάζουν στο τέλος του σεναρίου).
γ) Ακολουθεί μια συνομιλία με τους Φαρισαίους που λένε Τεσσαράκοντα καὶ ἓξ ἔτεσιν ᾠκοδομήθη ὁ ναὸς οὗτος, καὶ σὺ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερεῖς αὐτόν. Αν λάβουμε υπόψη ότι ο ναός ξεκίνησε το 19-18 π.κ.ε., μας οδηγεί στο 27-28 κ.ε. και στον Ιωάννη επίσης αναγράφονται άλλα δύο Πάσχα που μας πάει ότι το τέλος του σεναρίου (σταύρωση) στο 30-31 κ.ε.

2. Ο πειρασμός του Ιησού στην έρημο και ο Διάβολος (Κατά Λουκάν, 4: 1-3 - Κατά Μάρκον, 1: 12 - Κατά Ματθαίον, 4: 1)

Δεν είναι ακριβώς θαύμα, αν και έχει εξαιρετικά θαυμαστά “εφέ”. Έγινε αμέσως μετά την βάπτιση του Ιωάννη και για 40 μέρες. Αναρωτηθείτε απλά, πως το έμαθαν οι τρεις ευαγγελιστές. Ο Ιωάννης (ο πιο αγαπημένος) προφανώς δεν το έμαθε αυτό για τις 40 ημέρες, γιατί αμέσως μετά την βάπτιση αναφέρει για δύο μέρες την συλλογή των μαθητών του Ιησού και την τρίτη μέρα, το θαύμα της Κανά που όλοι οι υπόλοιποι αγνοούν. Τελικά έγινε το “θαύμα στην Κανά”, ή ο “πειρασμός”; Ποιά εκδοχή από τις δύο σας αρέσει; ΔΕΣ: Οι πειρασμοί του Ιησού στην έρημο και ο γάμος στην Κανά. Συμβιβάζονται;

Ο Διάβολος τον πήγε μια βόλτα (με το ζόρι;) για να τον αλλαξοπιστήσει, αλλά δεν τα κατάφερε και απήλθε. Ο Ιησούς όπως μεταφέρθηκε στην έρημο (ποιά έρημο άραγε;), επανήλθε στην Γαλιλαία (πετώντας; διακτινίστηκε;) και μαθαίνουμε ότι γρήγορα έγινε γνωστός. Ο Μάρκος δεν αναφέρει λεπτομέρειες και εφέ, απλά πήγε στην έρημο πειραζόμενος από τον Διάβολο και τον “βοηθούσαν οι άγγελοι” (σε τί άραγε είχε ανάγκη βοήθειας;) και μετά “ήλθε” στην Γαλιλαία.

3. Θεραπεία του υιού του βασιλικού (Κατά Ιωάννην, 4: 46-53)

Εδώ έγινε “τηλεθαύμα” από μακρυά· βρισκόμαστε στην Κανά, τον ασθενή δεν τον είδαμε, αυτός ήταν στην Καπερναούμ, απόσταση σε ευθεία 20 χιλιόμετρα. Ο πυρετός του νέου όμως έπεσε και το μάθαμε από τους δούλους του βασιλικού, που έτρεξαν να ενημερώσουν και τον βρήκαν στον δρόμο. Αυτό που μάθαμε (πώς;), είναι ότι όλοι στο σπιτικό του βασιλικού έγιναν πιστοί. Ούτε αυτό το παρατήρησε άλλος ευαγγελιστής πλην του Ιωάννη. 

4. Θεραπεία του παραλύτου στη Βηθζαθά (Κατά Ιωάννην, 5: 1-9)

Αυτό είναι το τρίτο θαύμα του Ιησού, που επίσης μόνο ο Ιωάννης σημείωσε. Το συγκεκριμένο συμβάν δείχνει έναν Ιησού ανακόλουθο με αυτό που προσπαθεί διακαώς η Εκκλησία να μας δείξει. Εδώ αν και ο θεός της “αγάπης” ή μάλλον της “απόλυτης αγάπης”, βρίσκεται στο κέντρο του πόνου, όπου οι περισσότεροι παράλυτοι και χωλοί της χώρας είναι μαζεμένοι ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ξηρῶν, θεραπεύει μόνο έναν, αυτόν που καθόταν μακρύτερα από όλους από την κολυμβήθρα, εν κρυπτώ, και ο παράλυτος ξαφνικά σηκώθηκε και έφυγε. Μετά μάθαμε ότι όλο αυτό έγινε για να επανατοποθετηθεί το θέμα του Σαββάτου. Ο πλέον μακρινός εδώ, μας λέει εμμέσως ότι ήταν και αυτός που ήρθε πρόσφατα από τους υπόλοιπους, παρά την εύσχημη δικαιολογία. Δεν χρειάζεται πολύ μελέτη, φαντασθείτε το πως αναφέρεται ότι έγινε, και γιατί δεν έγιναν αυτά που θα φανταζόσασταν ότι θα έπρεπε να γίνουν σε μια τέτοια περίπτωση, μέσα σε τόσους άρρωστους και ανάπηρους από τον θεό της “αγάπης”, που έκανε ακολούθως τόσα θαύματα για να μας το αποδείξει, για να καταλάβετε ότι ή ήταν στημένο ή μύθος.

5. Θεραπεία δαιμονισμένου στην Καπερναούμ (Κατά Μάρκον, 1: 23-28 - Κατά Λουκάν, 4: 31-37)

Αυτό είναι το πρώτο θαύμα που παρατήρησαν οι Μάρκος και Λουκάς, που δεν ήταν μαθητές και όχι οι άλλοι δύο που ήταν. Το τι σημαίνει δαιμονισμένος, είναι καθαρά χριστιανική ανακάλυψη σε περιπτώσεις επιληψίας· φυσικά χριστιανική ανακάλυψη είναι και η εφεύρεση του Σατανά που υποτίθεται την δημιουργεί. Η όλη ιστορία και οι πολλές λεπτομέρειες θυμίζουν στήσιμο, άλλωστε όπως θα διαπιστώσετε στην συνέχεια υπάρχουν εκατοντάδες “δαιμονισμένων” συμπτωματικά στην περιοχή που κινείται ο Ιησούς.

6. Θεραπεία της πεθεράς του Πέτρου και η τρικυμία (Κατά Ματθαίον, 8: 14-15 - Κατά Μάρκον, 1: 29-31 - Κατά Λουκάν, 4: 38-39)

Το πρώτο θαύμα που σημειώνουν τρεις από τους τέσσερις ευαγγελιστές. Κι εδώ έχουμε πυρετό που πέφτει, στον Λουκά μάλιστα ο Ιησούς μάλωσε τον πυρετό και αυτός έφυγε· ανώδυνο θαύμα. Η μόλις ασθενούσα που ήταν και του “περίγυρου” του Ιησού, τη στιγμή που μόλις έγινε καλά, αμέσως, άρχισε τις δουλειές και τις περιποιήσεις: Φαγητό, γλυκό, φοντανάκι κ.λπ. Στους Μάρκο και Λουκά, έχει και συνέχεια, ότι μέχρι την Δύση, πλακώσανε όλοι οι χωλοί και δαιμονισμένοι της γειτονιάς και τους θεράπευσε ο Ιησούς. Αντίθετα στον Ματθαίο (που ήταν και μαθητής), μόλις ο Ιησούς είδε να μαζεύεται κόσμος, μάζεψε τους μαθητές του και την κοπάνησαν με το πλοίο. Ακολουθεί το θαύμα που ηρέμησε η θάλασσα μέσα στην τρικυμία, επαναλαμβάνω μόνο στον Ματθαίο. Στους Λουκά και Μάρκο αντίθετα το πρωί της επόμενης μέρας, πήγε σε “έρημο τόπο” και αγνοούν πλήρως την τρικυμία. Ο Λουκάς αναφέρει την τρικυμία σε άλλο σημείο στο 8: 22-25 και ο Μάρκος στο 4: 36-39 μετά από ένα κήρυγμα και πριν την “χώρα των Γεργεσηνών”. Ο Ιωάννης είπαμε αγνοεί όλα τα θαύματα αυτά. 

7. Θεραπεία του λεπρού (Κατά Ματθαίον, 8: 2-4 - Κατά Μάρκον, 1: 40-45 - Κατά Λουκάν, 5: 12-15)

Αυτό το θαύμα, για μεν τον Ματθαίο έγινε πριν από το προηγούμενο (της πεθεράς), για τον Μάρκο αμέσως μετά το θαύμα της πεθεράς μαζί με τον προαναφερθέντα συρφετό ιάσεων, την επόμενη το πρωί. Στον Λουκά τώρα, έγινε πάλι το επόμενο πρωί, αλλά μετά την μεσολάβηση άλλου θαύματος, αυτού με τα δίχτυα των ψαράδων που γέμισαν ψάρια και οι ψαράδες έγιναν οι μαθητές του, σε αντίθεση με τον Ιωάννη που αναφέραμε πότε έγινε η συλλογή των μαθητών. Όπως και να έχει ο συγκεκριμένος λεπρός αγνοεί την απαγόρευση να κυκλοφορεί μέσα στον κόσμο και δείχνει πολύ σίγουρος ότι ο Ιησούς θα τον σώσει, αν και ο Ιησούς ήταν άγνωστος ακόμα και στην αρχή της καριέρας του. Διαβάστε παρακάτω στο 26ο θαύμα -του Λαζάρου-, για τον Σίμωνα τον λεπρό. Περαιτέρω ασχολίαστο. 

8. Θεραπεία του Γεργεσινού δαιμονιζομένου (έριξε τα δαιμόνια στα γουρούνια) (Κατά Ματθαίον, 8: 28-34 - Κατά Μάρκον, 5: 1-20 - Κατά Λουκάν, 8: 26-39)

Για μεν τον Ματθαίο, αυτό ήταν το ακριβώς επόμενο από το γαλήνεμα της τρικυμίας, για τον Μάρκο έγινε μετά το μεθεπόμενο θάμα αυτό του ξεραμένου χεριού. Ήταν ένας ο δαιμονισμένος και τον είχε κυριεύσει δαιμονικό πνεύμα ονόματι Γεδεών.

Στον Ματθαίο οι δαιμονισμένοι γίνανε δύο και τα δαιμόνια ανώνυμα. Στον Λουκά, που έγινε αρκετά μετά από τα παρακάτω θάματα αλλά και τον περίφημο εξορκισμό με τον οποίο έβγαλε 7 δαιμόνια(!) από την Μαρία την Μαγδαληνή και από πολλές άλλες γυναίκες, έγινε και σε άλλη περιοχή στα Γάδαρα, στους Γαδαρηνούς (έτσι τους αναφέρει ο Λουκάς σε αντίθεση με τον Μάρκο -Ματθαίο – Γεργεσινούς. Στην Βικιθίκι το κείμενο του Ματθαίου πρέπει να είναι λάθος, διαβάστε το κι εδώ. Στον Σιναϊτικό Κώδικα η ονομασία είναι:

Ματθαίος: “γαζαρηνων”.
Μάρκος: “γεραϲηνω”.
Λουκάς: “γεργεϲηνων” (άλλα αντ' άλλων).

Πάλι ήταν ένας ο δαιμονισμένος από το γνωστό επώνυμο δαιμόνιο, ο Γεδεών. Να σημειωθεί ότι ο Ιωάννης ο αγαπημένος μαθητής, όλα αυτά τα εντυπωσιακά θάματα τα αγνοεί. 

Εδώ κάνει εντύπωση το ότι το δαιμόνιον αν και υποτίθεται είναι κατά του Ιησού τον προσκυνάει και τον σέβεται! Και μετά στήνουν κουβεντούλα και έχει και απαιτήσεις που ο Ιησούς ικανοποιεί! Το συγκεκριμένο σενάριο είναι ιδιαίτερα άρρωστο τόσο σαν σύλληψη όσο και σαν παρουσίαση. Σκοτώθηκε μια αγέλη γουρούνια που για τους Εβραίους ήταν ούτως ή άλλως ακάθαρτα ζώα και φυσικά αναρωτιέται κανείς τι υποτίθεται έπαθαν τα δαιμόνια, πνίγηκαν; Ιδιαίτερα αντιοικολογικό αλλά και ρατσιστικό. ΔΕΣ2000 Γουρούνια... και ο δαιμονο-ξορκιστής Ιησούς! (Σατιρικό)

9. Θεραπεία του παράλυτου στην Καπερναούμ (Κατά Ματθαίον, 9: 2-8 - Κατά Μάρκον, 2: 3-13 - Κατά Λουκάν, 5: 18-26)

Σενάριο του παραλόγου: Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού δεν διαμαρτύρεται που άγνωστοι του καταστρέφουν το σπίτι, ανοίγουν τα κεραμίδια και κατεβάζουν ολόκληρο κρεβάτι σαν να παίζουν μαριονέτες, με τον παράλυτο εμπρός στον Ιησού, αντί να τον καλέσουν έξω ας πούμε, ή να περιμένουν να φύγει. Αιτία του σεναρίου “μαριονέτα”, ο συνωστισμός του κόσμου και η βιασύνη να θεραπευτεί ο άρρωστος. Ο παράλυτος μπροστά στους Γραμματείς που συνευρίσκονται τυχαία στο σπίτι, σηκώνεται σαν κύριος και αναχωρεί μαζί με το κρεβάτι του (μα που βρέθηκε ξαφνικά τόση άνεση;), αφού “του συχωρέθηκαν οι αμαρτίες”, πράγμα βλάσφημο δηλαδή για τους Γραμματείς. Ο Ματθαίος, αν και παρών, αγνοεί το συμβάν “μαριονέτας”. Ο αγαπημένος μαθητής ο Ιωάννης αγνοεί το θαύμα τελείως, μάλλον θα έλειπε.

10. Θεραπεία του ξεραμένου χεριού (Κατά Ματθαίον, 12: 9-14 - Κατά Μάρκον, 3: 1-5 -Κατά Λουκάν, 6: 6-11)

Άλλο ένα θαύμα που έγινε για να συζητηθεί το θέμα του Σαββάτου και να τον κατηγορήσουν οι Φαρισαίοι. Καταμεσής στην Συναγωγή ημέρα Σάββατο φυσικά, θεράπευσε ένα “ξεραμένο” χέρι. Στον Μάρκο, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, έχουμε αμέσως μετά από αυτό το θαύμα, την συλλογή των μαθητών του Ιησού. (Αν οι μαθητές του δεν μπορούν να συμφωνήσουν στο πότε τους μάζεψε -ακόμα και στα ονόματα τους υπάρχουν διαφωνίες- καταλαβαίνετε τι συμβαίνει). Φυσικά, ο Ιωάννης πάλι το αγνοεί. 

11. Θεραπεία του δούλου του εκατόνταρχου στην Καπερναούμ (Κατά Ματθαίον, 8: 5-13 - Κατά Λουκάν, 7: 1-10)

Εδώ σταματάω με την σειρά γιατί ήδη “χάσαμε την μπάλα” με τις ανακολουθίες των “θεόπνευστων”. Μοιάζει με την “θεραπεία του υιού του βασιλικού” του Ιωάννη που είδαμε ήδη: Άλλο ένα θαύμα με...τηλεπάθεια. Δηλαδή, δεν είδαμε τον ασθενή, αλλά μάθαμε ότι ήταν άρρωστος και μάθαμε ότι ανάρρωσε από...τρίτους! Στον Λουκά, ο εκατόνταρχος δεν εμφανίσθηκε ούτε καν ο ίδιος, αλλά έστελνε συνέχεια δούλους και υπηρέτες και απαιτούσε ο ίδιος για το τηλεθαύμα· θα έλεγε κανείς ότι απέφευγε να εμφανιστεί στην σκηνή. Τέλος πάντων, μέσα από τους δούλους μάθαμε...θαύμα θαύμα. Στον Ματθαίο, δεν ήταν δούλος ο άρρωστος, αλλά το ίδιο το παιδί του εκατόνταρχου και ήρθε ο ίδιος μεν, αλλά πάλι απαιτούσε... τηλεθαύμα, γιατί δεν ήταν άξιο το σπίτι του να δεχθεί τον Ιησού! 

12. Ανάσταση του υιού της χήρας στην Ναΐν (Κατά Λουκάν, 7: 11-17)

Αυτό, το έμαθε μόνο ο Λουκάς, αν και δεν ήταν μαθητής του Ιησού· οι άλλοι τρεις που δύο ήσαν και μαθητές (και το κείμενο γράφει ότι όλοι οι μαθητές ήταν μαζί του), ή το αγνοούν ή το ξέχασαν να το αναφέρουν. Εδώ έξω από την πόλη τον περιμένει, ή συναντάει τυχαία, τη χήρα με το νεκρό μοναχοπαίδι της. Ο νέος σηκώθηκε και ομίλησε. Μιλάμε για την πρώτη ανάσταση νεκρού που υποτίθεται έκανε ο Ιησούς, την οποία έμαθε ο μη παρόν Λουκάς και οι υπόλοιποι ευαγγελιστές την αγνοούν. Τι να σχολιάσει κάποιος. Αμέσως μετά από αυτό, μαθαίνουμε ότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, αυτός που κατά τον Μάρκον, βάπτισε τον Ιησού και ανοίχθηκαν οι ουρανοί και η φωνή από τους ουρανούς είπε “εσύ είσαι ο υιός μου ο αγαπητός σε εσένα ευδόκησα”· στον Λουκά που δεν αναφέρεται η βάπτιση· μόλις έμαθε τα θάματα και την ανάσταση της Ναΐν, στέλνει δύο μαθητές στον Ιησού και τον ρωτά Ιωαννηϲ ο βαπτιϲτηϲ απεϲτιλεν ημαϲ προϲ ϲε λεγων ϲυ ει ο ερχομενοϲ η ετερον προϲδοκωμεν. Τα συμπεράσματα δικά σας!

Μια που μιλάμε για τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, θα πρέπει να πούμε ότι μαζί με τον Πιλάτο (Επίτροπος Ιουδαίας από το 26 έως το 36 κ.ε.) είναι τα μόνα πρόσωπα για τα οποία έχουμε ιστορικές πληροφορίες. Σε αυτόν αναφέρεται ο Φλάβιος Ιώσηπος, στην “Ιουδαϊκή Αρχαιολογία” (Βιβλίο XVIII, κεφ. 5, 116-119), ότι σκοτώθηκε από τον Ηρώδη (Ηρώδη Αντύπα) γιατί μάζευε πολύ κόσμο με τα βαπτίσματα και φοβόταν στάση. Φυσικά καμιά σχέση με τα αναφερόμενα στον Λουκά. Τα συμβάντα περί Ηρωδιάδας είναι άσχετα, αλλά μας δίνουν μια χρονολογική στιγμή. Κατά τον Ιώσηπο το αμάρτημά της ήταν ότι, αν και παντρεμένη με τον Ηρώδη Β΄ (ή Ηρώδης Φίλιππος Α΄) (πέθανε το 34 κ.ε.) τον χώρισε ενώ ακόμα ζούσε και παντρεύτηκε τον αδερφό του που ήταν και ο τετράρχης της Γαλιλαίας (Βιβλίο XVIII, κεφ. 5, 136). Ο Ηρώδης ηττήθηκε το 36 κ.ε. από τον βασιλιά Αρέτα, και οι Εβραίοι το απέδωσαν στην δολοφονία του Βαπτιστή, που προφανώς πρέπει να έγινε σχετικά κοντά ημερολογιακά για να συνδυαστεί έτσι.

Ενδιαφέρον έχει πότε άρχισε την δράση του ο Βαπτιστής, γιατί υποτίθεται ότι μετά από αυτόν άρχισε την δράση του ο Ιησούς. Αυτό, σύμφωνα με τον Λουκά, έγινε το 15ο έτος βασιλείας του Τιβέριου (βασίλευσε το 14-37 κ.ε.), που σημαίνει 28 κ.ε. Επειδή όμως είχε οριστεί ως συμβασιλέας από το 12 κ.ε. υπάρχει και η ερμηνεία του 26 κ.ε. 

13. Θεραπεία κωφού και τυφλού και δαιμονιζομένου! (Κατά Ματθαίον, 12: 22-37 - Κατά Λουκάν, 11: 14)

Αυτός ο άνθρωπος, που τα είχε όλα και κουφός δηλαδή κωφάλαλος και τυφλός και με “δαιμόνια”, στον μεν Λουκά ήταν μόνο κουφός και δαιμονισμένος, αλλά στον Ματθαίο έγινε και επιπλέον τυφλός! To θαύμα προφανώς ήταν ότι κατάφερε να μάθει αμέσως την γλώσσα και αν και κουφός να ομιλήσει κανονικά, για τους χριστιανούς της εποχής, φυσικά θα ήταν ακατανόητο το πρόβλημα αυτό.

14. Ανάσταση της κόρης του Ιάειρου (Κατά Ματθαίον, 9: 18-26 - Κατά Μάρκον, 5: 22-43 - Κατά Λουκάν, 8: 41-56)

Εδώ περιλαμβάνεται και το θαύμα της θεραπείας της αιμορροούσας, που μόλις άγγιξε τα ρούχα του Ιησού έγινε καλά, αν και εκείνος δεν ήξερε τι έγινε, παρά μόνο ότι έφυγε μια δύναμη από αυτόν, που μας βάζει σε σκέψεις. Οι γνώσεις του δεν ήταν πλήρεις, αν και “παντογνώστης” για να καταλάβει ποιός τον άγγιξε; Οι δυνάμεις του δεν ήταν, ως θεός, ανεξάντλητες; Ήθελε χρόνο για να επαναφορτιστεί, ή και άλλες αντίστοιχες; Όπως και να έχει, επισκέπτεται τον οίκο του Ιάειρου, τους βγάζει όλους έξω, εκτός από 3 μαθητές του (γιατί άραγε;) και να η νεανίς ανασταίνεται όπως μάθαμε. Να σημειωθεί, ότι η νέα ήταν 12 ετών, η αιμορροούσα έχανε αίμα για 12 χρόνια (γιατί η εμμονή στο 12;). Πώς το ξέρουμε; Μα τι ερωτήσεις είναι αυτές; Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Ιάειρος, άρχων στον Ματθαίο, αρχισυναγωγός στον Μάρκο, άρχων της συναγωγής για τον Λουκά, δεν ξαναναφέρεται ποτέ, ούτε σε αυτά ούτε σε άλλα κείμενα· αν υπήρξε λοιπόν, τελικά δεν πίστεψε όπως αναφέρεται εδώ, ειδάλλως θα τον ακούγαμε έστω στην δίκη του Ιησού ή κάπου αλλού. Φυσικά, πάλι ο αγαπημένος Ιωάννης, αν και από τους λίγους παρόντες την στιγμή της ανάστασης, όπως τονίζουν ο Λουκάς και ο Μάρκος “37 και ουκ αφηκεν ουδενα μετ αυτου ϲυνακολουθηϲαι ει μη τον πετρον και Ιακωβον και Ιωαννην τον αδελφον Ιακωβου, θα είχε τον νου του αλλού, αφού άλλο ένα τόσο σοβαρό θαύμα ανάστασης του ξέφυγε και δεν το έγραψε αν και ήταν υποτίθεται παρόν. (Μας δουλεύουν χοντρά δηλαδή). 

15. Θεραπεία των δύο τυφλών και ενός κωφού και δαιμονισμένου (Κατά Ματθαίον, 9: 27-33)

Άλλο ένα διπλό θαύμα. Ήρθαν στα γρήγορα, σώθηκαν και έφυγαν και δεν ξανακούστηκε τίποτα για αυτούς, όλοι όμως θαύμασαν. Μόνο ο Ματθαίος το πρόσεξε. Όπως επισήμαναν και άλλοι ήδη, αν και τυφλοί ακολουθούν τον Ιησού και ξέρουν και την γενεαλογία του, ή μήπως το σύνθημα Ἐλέησον ἡμᾶς, υἱὲ Δαυίδ; Με τον κωφάλαλο το ίδια· αμέσως ελάλησε και έμαθε την γλώσσα φαρσί. 

16. Χορτασμός των 5.000 και το περπάτημα στην θάλασσα (Κατά Ματθαίον, 14: 14-33 - Κατά Μάρκον, 6: 31-52 - Κατά Λουκάν, 9: 12-17 - Κατά Ιωάννην, 6: 1-21)

Να το πρώτο θάμα, από τα συνολικά ενάμισι, που πρόσεξαν και οι τέσσερις! Το παρασκήνιο του επεισοδίου είναι η ερημιά· ο Ιησούς πήγε μόνος του με καράβι, ενώ ο λαός ακολουθεί με τα πόδια (Ματθαίος, Μάρκος) στο σενάριο του Ματθαίου, ο Ιησούς πήγε να ξεκουραστεί και δεν μίλησε ή έκανε κάτι άλλο, παρά μόνο το θαύμα. Το ίδιο και στον Ιωάννη. Στον Λουκά, έχουμε το όνομα του τόπου Βηθσαϊδά και σε αντίθεση με τους άλλους δύο αναφέρει για ομιλία και ιάσεις ασθενών πριν το θαύμα (στον Μάρκο μιλάει μόνο για διδαχή). Μιλάμε για 5.000 άτομα που στον Ματθαίο συγκεκριμενοποιεί “μόνο άνδρες, χωρίς γυναίκες και παιδιά”. Πώς αλήθεια έγινε αυτό; Από μόνο του το πλήθος αποφάσισε να αφήσει τις γυναίκες σπίτι, ή υπήρχε οδηγία; Εδώ υπάρχουν μερικές τεχνικές λεπτομέρειες, αρκετά σημαντικές, που δεν εξηγούνται. Για να χορτάσουν 5.000 άνδρες και να περισσέψουν 12 γεμάτα καλάθια με κομμάτια άρτου, σημαίνει ότι ο όγκος των άρτων και των ιχθύων αρχικά θα έπιανε τουλάχιστον 2 μεγάλες άμαξες. Πώς ακριβώς άλλαξε ο όγκος των πέντε αρχικών καρβελιών και των δύο ψαριών και πόσο και γιατί δεν σχολιάστηκε από κανέναν; Πόσα κοφίνια άδεια είχαν ήδη για να υποδεχθούν αυτόν τον απρόσμενο όγκο και να τον μοιράσουν και να περισσέψουν 12 κοφίνια (αχ αυτό το 12), πως και γιατί βρέθηκαν αυτά τα άδεια κοφίνια γιατί 12 κοφίνια υπήρχαν ήδη, το αναφέρουν.

Το περπάτημα στην θάλασσα που υποτίθεται ακολούθησε, διέφυγε του Λουκά. Επίσης, ο Ματθαίος είναι αυτός που μόνο, “είδε” τον Πέτρο να βυθίζεται στην θάλασσα, προσπαθώντας να περπατήσει και αυτός σε αντιδιαστολή με τον Μάρκο και τον Ιωάννη που δεν τον γράφουν· προφανώς ο Ιωάννης θα ήταν από την άλλη μεριά του πλοίου και μάλλον έχασε το θέαμα. Στον Μάρκο πηγαίνανε για Βηθσαϊδά, στον Ιωάννη πηγαίνανε για Καπερναούμ, στον Λουκά ο τόπος εκείνος ο έρημος ήταν η Βηθσαϊδά. Κομφούζιο.

17. Θεραπεία της κόρης της Χαναναίας-Ελληνίδας Συροφοινίκισσας (Κατά Ματθαίον, 15: 21-28 - Κατά Μάρκον, 7: 25-30)

Είναι άλλο ένα θέμα δαιμονισμού και τηλε-θεραπείας που έχει αναλυθεί επί μακρόν κυρίως για την ρατσιστική και απαξιωτική αποστροφή του Ιησού στους μη Εβραίους και ιδιαίτερα τους Έλληνες Συροφοίνικες, σαν “μικρά σκυλιά που τρώνε τα αποφάγια των Εβραίων”. Εδώ έχει ενδιαφέρον ότι ο Ιησούς της είπε ότι η κόρη της έγινε καλά και αυτή μάθαμε πήγε στο σπίτι της και την βρήκε εντάξει. Πώς το μάθαμε αυτό; Ήρθε πίσω και το είπε; Δεν μας αναφέρει τίποτα· το θέμα είναι ότι μετά από λίγο ο Ιησούς έφυγε από την πόλη. Ο Λουκάς δεν το έμαθε, αλλά και ο αγαπημένος μαθητής προφανώς δεν το είδε. Να σημειωθεί εδώ, ότι το χωρίο στον Ματθαίο είναι ακριβώς μετά το αμίμητο και απαράδεκτο για δάσκαλο, που υποτίθεται έχει μαθητές και διδάσκει, τὸ δὲ ἀνίπτοις χερσὶν φαγεῖν οὐ κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, πόσο μάλλον για θεό. 

18. Θεραπεία κωφού και μογιλάλου στη Δεκάπολη (Κατά Μάρκον, 7: 31-37)

Ο συγκεκριμένος τραυλός και κωφός, ήταν ο δεύτερος ξένος που κάνει “θαύμα” ο Ιησούς. Ο ίδιος απαιτούσε να του αποθέσει το χέρι, ο Ιησούς τον απομονώνει από το πλήθος, παρ' όλα αυτά κάποιος είδε το τελετουργικό της μαγείας, γιατί “ξέρουμε” ότι ακούμπησε στα αφτιά του, έφτυσε στη γλώσσα του και είπε την μαγική λέξη “Ἐφφαθά” που σημαίνει “να ανοιχθεί” στα Αραμαϊκά· προφανώς το δαιμόνιο ή η ασθένεια, δεν ήξερε ξένες λέξεις, ας πούμε στα Εβραϊκά. Το εντυπωσιακό είναι, αν και ο τύπος ήταν ξένος, ότι του είπε να μην πει σε κανέναν τίποτα. Το έγραψε μόνο ο Μάρκος, αν και δεν ήταν μαθητής· ο Λουκάς και οι μαθητές, τίποτα.

19. Χορτασμός των 4.000 (Κατά Ματθαίον, 15: 32-39 - Κατά Μάρκον, 8 :1-9)

Παρόμοιο με το προηγούμενο αντίστοιχο, το πρόσεξαν όμως οι δύο από τους τέσσερις. Εδώ έχουμε 4.000, πάλι άνδρες (έχουμε διαρροές;), 7 άρτους και λίγες “αθερίνες”, αλλά αφού έφαγαν και χόρτασαν, περίσσεψαν 7 μεγάλες κοφίνες. Οι παρατηρήσεις είναι οι ίδιες· το εντυπωσιακό, αν και ήδη έχει γίνει το θαύμα με τους 5.000, είναι όταν ο Ιησούς λέει να ταΐσουν τον κόσμο, αυτοί, οι μαθητές του δηλαδή, πάλι κάνουν τους ανήξερους και τους έκπληκτους για το τι θα γίνει (Πόθεν τούτους δυνήσεταί τις ὧδε χορτάσαι ἄρτων ἐπ' ἐρημίας)· δηλαδή ούτε αυτοί που το πρωτο-έγραψαν πίστευαν ότι θα γίνουν πιστευτοί, και με τα απανωτά ανέλπιστα θαύματα τελικά θα θάμπωναν, όπως και τα κατάφεραν, τα πρόβατα. ΔΕΣΠοίμνιο, ποιμένες και…«ιερά» ποιμνιοστάσια, και Ποιμένες και ποίμνιο - Η ηθική της αμαρτίας και των «δούλων»

20. Θεραπεία του τυφλού στη Βηθσαιδά (Κατά Μάρκον, 8: 22-26)

Εδώ, έχουμε θαύμα σε δύο προσπάθειες, αφού η πρώτη ήταν μάλλον τζούφια. Αφού, τελικά, ο παθών γίνει καλά και αποκτήσει όραση 10 στα 10, έχουμε πάλι την ίδια προτροπή: Να μην μπει σε οικισμό και να μην το πει σε κανέναν. Αληθινό δράμα δηλαδή, έγινε καλά για να ζήσει και να πεθάνει στην μοναξιά. Μόνο ο Μάρκος το έμαθε και το έγραψε, αν και δεν ήταν μαθητής.

21. Θεραπεία σεληνιαζόμενου (Κατά Ματθαίον, 17: 14-18 - Κατά Μάρκον, 9: 17-27 - Κατά Λουκάν, 9: 37-43)

Τα ίδια... Ήρθε ο παθών, ο Ιησούς είπε κάποια λόγια (ἐπετίμησεν αὐτῷ) και το δαιμόνιο φοβήθηκε και ανεχώρησε για τόπους μακρινούς. Το πρόσεξαν οι τρεις, ο Ιωάννης δεν το πρόσεξε. Ο Μάρκος αν και μη παρών, έχει την μεγαλύτερη ανάλυση για τον υποτιθέμενο σεληνιασμό: Αφρούς, το σώμα σφάδαζε, έπεφτε στο νερό ή στην φωτιά κ.λπ. κ.λπ.

22. Το θαύμα με το δίδραχμο (Κατά Ματθαίον, 17: 24-27)

Ένα θαύμα που δεν ξέρουμε αν έγινε και το αναφέρει μόνο ο Ματθαίος, ή άλλοι το αγνοούν. Για να πληρωθεί ο φόρος στέλνει ο Ιησούς τον Πέτρο να ψαρέψει ένα ψάρι και μέσα στο στόμα του θα βρει υποτίθεται έναν στατήρα. Πήγε, το βρήκε; Οι φοροεισπράκτορες περίμεναν τόση ώρα για να τελειώσει η ψαριά; Άγνωστο, θα μείνουμε με την περιέργεια.

23. Θεραπεία εκ γενετής τυφλού (Κατά Ιωάννην, 9: 1-7)

Αυτό το είδε μόνο ο Ιωάννης, οι άλλοι δεν το είδαν. Επειδή η τύφλωση ήταν εκ γενετής, φαίνεται ότι και το θαύμα ήταν λίγο πιο χρονοβόρο, έπρεπε να φτύσει ο Ιησούς στο χώμα και να κάνει λάσπη, να βάλει την λάσπη στα μάτια, να περπατήσει ο τυφλός (πώς ακριβώς;) μέχρι την κολυμβήθρα του Σιλωάμ για να πλυθεί και μετά από αυτό ΘΑ έβλεπε. Άλλο ένα θαύμα για το θέμα του Σαββάτου. Η δικαιολογία του Ιησού για την αιτία της τύφλωσης (αν φταίει ο ίδιος ή οι γονείς του) είναι ευθεία βολή στην ιδεοληψία της “ελεύθερης βούλησης” των χριστιανών: Γεννήθηκε τυφλός για να αποδείξει ο Ιησούς στα πρόβατα ότι ήταν ο Μεσσίας. Ακολουθεί ολόκληρη συζήτηση Φαρισαίων, πρώην τυφλού, και γονιών του, για το αν ήταν πραγματικά τυφλός κ.λπ. -ξαναθυμίζω, μόνο στον Ιωάννη.

Εδώ, πρέπει να πούμε, ότι λίγο πριν, έγινε το συμβάν με την μοιχαλίδα και τον σκεπτικό Ιησού, ακολουθούμενο από συζήτηση με τους Φαρισαίους, που αναφέρουν ότι στην όψη φαίνεται σαν πενηντάρης και όχι τριαντάρης όπως μας έχουν συνηθίσει.

24. Θεραπεία συγκυπτούσας γυναίκας (Κατά Λουκάν, 13 :10-17)

Εδώ, στην συναγωγή πάλι, με τους αγαπημένους του Γραμματείς, η επί 18 χρόνια ασθενής (πώς το ξέρουμε; τί ερωτήσεις κάνετε επιτέλους...) δεν έρχεται να ζητήσει θεραπεία ως όφειλε, αλλά ο Ιησούς εμφανίστηκε αυτόκλητος σωτήρ της, μα φυσικά πάλι για το θέμα του Σαββάτου, τι άλλο. Το ενδιαφέρον είναι, ότι η γνωμάτευση του Ιησού στους μαθητές για την κύφωση, ήταν ότι προέρχεται εκ του...Σατανά. Το έμαθε μόνο ο μη μαθητής Λουκάς, ο υποτιθέμενος...ιατρός, οι άλλοι τίποτα.

25. Θεραπεία του υδρωπικού (Κατά Λουκάν, 14: 1-6)

Άλλη μία ευκαιρία για θαύμα, σε άγνωστη ασθένεια, για το θέμα του Σαββάτου, μέσα στους υποτίθεται άσπονδους εχθρούς του Ιησού, τους Φαρισαίους, με τους οποίους συντρώγει ο Ιησούς σε αγαστή σύμπνοια. Πάλι από τον μη παρόντα Λουκά.

26. Ανάσταση του Λαζάρου (Κατά Ιωάννην, 11: 1-44)

Το πιο εντυπωσιακό θαύμα ίσως και το ποιο γνωστό, αλλά το είδε και το έγραψε μόνο ένας, ο Ιωάννης! Οι υπόλοιποι δεν το αναφέρουν καν, μάλλον δεν θα ήταν και πολύ σπουδαίο. Η ιστορία είναι γνωστή: Ο Ιησούς χρονοτριβεί για να περάσουν τρεις ημέρες, για να μας πει ότι κάπως έτσι θα αναστηθεί και ο ίδιος. Παρά την καθυστέρηση, όταν έφθασε δάκρυσε. Υπάρχει μια υποψία ότι ο Λάζαρος είναι ο ίδιος ή σε άμεση σχέση με τον Σίμωνα τον Λεπρό (Κατά Ματθαίον, 26: 6 - Κατά Μάρκον, 14: 3 - Κατά Ιωάννην, 12: 1), που φαίνεται ότι ίσως σαν πρώην “λεπρός” έχει παίξει και σε άλλο θαύμα.

Εδώ υπάρχουν μερικά σημαντικά σημεία, πέρα από την άγνοια των υπολοίπων ευαγγελιστών, που ο ένας ήταν μαθητής άρα υποτίθεται παρών:

1. Ο Λάζαρος ήταν φίλος του Ιησού, δεν ήταν άσχετος, και πολύ πιθανόν να είχε παίξει και σε άλλα θαύματα όπως είδαμε.
2. Όταν ο Ιησούς πήρε το μήνυμα της ασθενείας, στην ουσία προαναγγέλλει την ανάσταση, μολονότι ο Λάζαρος δεν έχει ακόμα πεθάνει. (Αὕτη ἡ ἀσθένεια οὐκ ἔστι πρὸς θάνατον, ἀλλ' ὑπὲρ τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ δι' αὐτῆς).
3. Ο Ιησούς επίσης χρονοτριβεί δύο μέρες μέχρι να πάει στον Λάζαρο να τον αναστήσει.
4. Όταν φθάνει ο Ιησούς, μαθαίνουμε ότι ο Λάζαρος είναι ήδη τέσσερις μέρες νεκρός!
5. Μόλις ο Ιησούς λέει την γνωστή φράση, ο νεκρός, αν και “νεκρός” ακούει, ξυπνάει και μόνος του σηκώθηκε από το μνήμα και αν και ήταν δεμένος με τα σάβανα, μπόρεσε, όχι μόνο να σηκωθεί, αλλά και να βγει από τον τάφο (με δεμένα πόδια!) και αφού βγήκε του έβγαλαν τα σάβανα. Ο Ιωάννης δεν εξηγεί πως έγινε αυτό το “εξήλθεν”. Ύπτατο, σερνόταν, περπάτησε στα πέλματα, διακτινίστηκε; Άλλο ένα σημείο είναι η Μάρθα, αν και είναι του περίγυρου του Ιησού, αν και έχει ακούσει (αφού η ίδια μιλάει για την ανάσταση των νεκρών) και προφανώς δει ή έχει μάθει από πρώτο χέρι έναν σωρό θαύματα και αναστάσεις (ήδη έχουμε ακούσει άλλες δύο, άσχετα αν διαφεύγουν του Ιωάννη) προφανώς και πολλά άλλα θαύματα, και ο Ιησούς την αγαπά πολύ όπως λέγεται, αν και αυτή τον κάλεσε, αν και ήδη είπε ότι πιστεύει απόλυτα τον Ιησού ότι αυτός είναι η ανάσταση και ο αδερφός της θα αναστηθεί, όταν ο Ιησούς ζητάει να ανοίξουν τον τάφο, φέρνει εν ήδη αντιρρήσεως την φράση Κύριε, ἤδη ὄζει· τεταρταῖος γάρ ἐστι. Δεν νομίζω ότι χρειάζονται επί πλέον σχόλια, τα συμπεράσματα δικά σας. Το γεγονός ότι δεν το είδαν και το σημείωσαν οι άλλοι τρεις ευαγγελιστές επιπλέον, λέει πολλά.

Οι Μάρκος και Ματθαίος, όπως αναφέρουν και τα σχετικά χωρία για το επόμενο συμβάν (Κατά Ματθαίον, 26: 6 - Κατά Μάρκον, 14: 3), αναφέρουν ότι ο Ιησούς πήγε στο σπίτι του Σίμωνος του Λεπρού και εκεί ήταν η Μάρθα με τα πανάκριβα αρώματα και το σχετικό μπάνιο και αγνοείται πλήρως η ιστορία του Λαζάρου. Σε αντίθεση με τον Ιωάννη (Κατά Ιωάννην, 12: 1) που το θυμίζει, αφού είναι και ο μόνος που δείχνει να γνωρίζει το υποτιθέμενο συμβάν, ότι η Μάρθα με τα αρώματα ήταν η αδερφή του Λάζαρου. Αντίστοιχα, ο Λουκάς αγνοεί και τον Λάζαρο αλλά και το επόμενο συμβάν με την Μάρθα και τα πανάκριβα αρώματα. Η Μάρθα με την αδερφή της, εμφανίζεται μόνο μία φορά στον Λουκά, σε άσχετο σημείο (Κατά Λουκάν, 10: 38-42), χωρίς Λάζαρο πλυσίματα, αρώματα αναστάσεις κ.λπ.

27. Θεραπεία των 10 λεπρών (Κατά Λουκάν, 17: 11-19)

Εδώ έχουμε άλλους 10 λεπρούς μέσα σε κώμη! Αφού έκανε το θάμα, τους λέει να πάνε στους ιερείς και να το δείξουν. Η θέση είναι μεταξύ Σαμαρείας και Γαλιλαίας. Οι ιερείς στην Ιερουσαλήμ δηλαδή γύρω στα 80 χιλιόμετρα σε ευθεία, με τα πόδια. Τελικά πήγαν, αλλά γύρισε μόνο ένας ο οποίος και σώθηκε. Οι άλλοι 9 τί έπαθαν, ξαναγίνανε λεπροί; Δεν μας λέει πόσο χρόνο έκατσε εκεί ο Ιησούς για να περιμένει αυτό το πήγαινε έλα σε απόσταση τουλάχιστον 160 χιλιομέτρων, που θα πρέπει λογικά να κράτησε μέρες. Το σενάριο χάνει από παντού.

28. Θεραπεία του Βαρτιμαίου του τυφλού (Κατά Μάρκον, 10: 46-51 - Κατά Λουκάν, 18: 35-43, Κατά Ματθαίον, 20: 29-34)

Στον δρόμο προς την Ιεριχώ. Άλλος ένας τυφλός που ήξερε την γενεαλογία του Ιησού ή το σωστό σύνθημα. Μόνο που στον Ματθαίο οι τυφλοί γίνανε...δύο. Ο αγαπημένος μαθητής πάλι δεν το είδε το θαύμα.

29. Η αποξηρανθείσα συκή (Κατά Ματθαίον, 21: 18-22 - Κατά Μάρκον, 11: 12-14)

Ένα πάλι άχρηστο και αντιοικολογικό “θαύμα” που χρησιμοποιήθηκε υποτίθεται για λόγους συμβολικούς. Πριν το Εβραϊκό Πάσχα, δηλαδή κοντά ή και πριν από την Ισημερία, Μάρτη μήνα που, ακόμα δεν είχαν μεγαλώσει τα φύλλα της, ήθελε ντε και καλά η συκιά να έχει σύκα επειδή...πείνασε. Δεν είχε σύκα, ως είναι λογικόν, δηλαδή φυσιολογικά, και ο “πανάγαθος” Ιησούς την ξέρανε. Στον Ματθαίο την ξέρανε αμέσως, στον Μάρκο με καθυστέρηση μιας μέρας, στον Ματθαίο, μπαίνοντας στην Βηθανία, στον Μάρκο βγαίνοντας από την Βηθανία. Αστειότητες. Ο Λουκάς το αγνοεί, αλλά έχει ένα παρόμοιο επεισόδιο με άγονη “συκή” μόνο που είναι...παραβολή και όχι θαύμα, που εύκολα μας βάζει σε σκέψεις (Κατά Λουκάν, 13: 6-9). Ο Ιωάννης το θέμα της συκής το αγνοεί παντελώς. 

30. Θεραπεία του αφτιού του Μάλχου, του δούλου του αρχιερέα (Κατά Ματθαίον, 26: 51 - Κατά Μάρκον, 14: 47 - Κατά Λουκάν, 22: 49-51 - Κατά Ιωάννην, 18: 10)

Είναι το δεύτερο θαύμα που αναφέρουν και οι τέσσερις ευαγγελιστές, αν και όχι και οι τέσσερις σαν θαύμα. Ο μόνος που λέει ότι ο Ιησούς ξανακόλλησε το αφτί, είναι ο μη παρόν Λουκάς. Στους άλλους τρεις δεν υπάρχει αυτό, το αφτί...χάθηκε. Στον Ιωάννη, ο μαχαιροβγάλτης είναι ο Πέτρος, στον Λουκά όλοι οι μαθητές, στους άλλους δύο, “είς εξ όλων”. Αυτό που κάνει εντύπωση είναι προφανώς η καλοσύνη του Ιησού που έστω και στο ένα ευαγγέλιο, κόλλησε το αφτί ή ότι θα πιει το “πικρό ποτήρι” και δεν κρατάει κακία στους διώκτες του. Το ότι οι μαθητές ήταν...οπλισμένοι, δεν το σχολιάζει κανείς συνήθως. Και όμως είχαν πάρει σχετική εντολή:
εἶπεν οὖν αὐτοῖς· Ἀλλὰ νῦν ὁ ἔχων βαλάντιον ἀράτω, ὁμοίως καὶ πήραν, καὶ ὁ μὴ ἔχων πωλήσει τὸ ἱμάτιον αὐτοῦ καὶ ἀγοράσει μάχαιραν. λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι ἔτι τοῦτο τὸ γεγραμμένον δεῖ τελεσθῆναι ἐν ἐμοί, τὸ καὶ μετὰ ἀνόμων ἐλογίσθη· καὶ γὰρ τὰ περὶ ἐμοῦ τέλος ἔχει.
(Κατά Λουκάν, 22: 36-37)
Την μετάφραση αυτού του χωρίου, οι χριστιανοί δολοφονούν ασύστολα. Εδώ ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Ιησούς (ο θεός της απόλυτης αγάπης δηλαδή) λέει στους μαθητές του ότι θα παρανομήσει και τους καλεί να αγοράσουν... όπλα).

Μερικά στατιστικά για τα θαύματα του Ιησού...

Σε 36 συγκεκριμένα συμβάντα που αναφέρονται έχουμε:
  • 6 άχρηστα, αλλά που έκαναν “εντύπωση” (νερό-κρασί, πειρασμός, τρικυμία, δίδραχμο, συκή, περπάτημα στην θάλασσα).
  • Ανάσταση 3.
  • Πυρετός 3.
  • Παράλυτος 2.
  • Δαιμονισμένος 4.
  • Λεπρός 2.
  • Ξεραμένο χέρι 1.
  • Κωφός, τυφλός και δαιμονισμένος 2.
  • Τυφλός 5.
  • Κωφάλαλος 1.
  • Φαγητό 2.
  • Σεληνιασμένος 1.
  • Κύφωση 1.
  • Υδρωπικός 1.
  • Συγκόλληση σε αφτί 1.
  • Αιμορραγούσα 1.
Φυσικά σε αρκετά σημεία αναφέρονται ιάσεις σωρείας δαιμονισμένων και παράλυτων.

Οι διαφορές είναι τεράστιες. Μόνο ενάμισι θαύμα αναφέρουν και οι τέσσερις ευαγγελιστές. Οι διαφορές Ιωάννη και Συνοπτικών επίσης είναι τεράστιες. ΔΕΣ: Γιατί είναι παραπλανητική η εναρμόνιση των ευαγγελικών διηγήσεων

Τα περισσότερα πάντως εδώ φαίνονται, αυτά των τυφλών και μάλλον ήταν και τα πλέον εύκολα και εντυπωσιακά, όπως και των παράλυτων ή των δαιμονισμένων, σε μερικές περιπτώσεις έχουμε από τρίτους την πληροφορία τόσο της ύπαρξης ασθένειας όσο και της ίασης της, αφού έγινε “τηλεθαύμα” και μάθαμε από τρίτους τα συμβάντα.

Ειδικά για τους δαιμονισμένους, έχω να πω, ότι έτσι όπως τα παρουσιάζουν τα θεόπνευστα, θα πρέπει ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού της εβραϊκής Παλαιστίνης, την εποχή εκείνη να ήταν επιληπτικοί, και τα “δαιμόνια” μιλιούνια. Σήμερα βέβαια, γνωρίζουμε ότι η επιληψία είναι μια σωματική ασθένεια (ήδη οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί αλλά και ελάχιστοι Βυζαντινοί σοφοί το γνώριζαν) και αντιμετωπίζεται με πρόληψη και φαρμακευτική αγωγή· ένας όμως υποτιθέμενος θεός πώς και το απέδιδε σε φανταστικούς δαίμονες, αντί να μας προμηθεύσει με το ελάχιστο που μπορούσε να κάνει αν ήταν όντως θεός, δηλαδή μια συνταγή και μερικές συμβουλές για την αντιμετώπισή της, αντί της προσφυγής σε θεόσταλτους μάγους που έκανε;

Ελάχιστα θύματα αναφέρονται επώνυμα, ούτε μπορεί κανείς να καταλάβει αν οι περίφημοι ιαθέντες ήταν γνωστοί στον κόσμο της κάθε περιοχής και όχι εμβόλιμοι από τους γνωστούς 70 που προετοίμαζαν το έδαφος, ή όλα αυτά με τις αντιφάσεις και ανακολουθίες ήταν δημιουργήματα του μεσσιανισμού του 1ου αιώνα της Ιουδαίας και της σωρείας μεσσιών και μαγγανειών που έβριθε η περιοχή και σε έναν λαό που αναζητούσε λόγω παράδοσης “τέρατα και σημεία”. Η σωρεία των αντίστοιχων κειμένων που έχουν περισσότερα θαυμαστά στοιχεία και δεν μπήκαν στον κανόνα της Καινής αλλά μετά τον 4ο αιώνα τα λένε απόκρυφα, δείχνει ότι μάλλον αυτό ισχύει.

Πέρα από τις ανακολουθίες και το ότι πολλά θαύματα δεν τα πρόσεξαν βασικοί υποτίθεται μάρτυρες όπως ο Ιωάννης, ο αγαπημένος μαθητής, ειδικά σε περιπτώσεις που υποτίθεται ήταν παρόν ή και ο Ματθαίος, έχουμε και συγκεκριμένη κατεύθυνση στην τυπολογία τους: Πολλά από αυτά έγιναν ημέρα Σάββατο για να γίνει θέμα και πεδίο τριβής με τους Φαρισαίους. Κάποια έγιναν “εν κρυπτώ” και ο Ιησούς ζητούσε από τους διασωθέντες να μην πουν τίποτα σε κανένα, αλλά εμείς φυσικά το μάθαμε. Κάποια, σε αντίθεση με αυτά, έγιναν για να φανεί η “δόξα του θεού” ή οι δυνάμεις του Ιησού, αφού υποτίθεται ότι ήταν γιος του και ο αναμενόμενος μεσσίας και τα είδε πλήθος κόσμου και υποτίθεται πίστεψαν, έγιναν δε όλα, κατόπιν σχετικής παράκλησης προς τον πατέρα του. Τέλος, να σημειωθεί πάλι ότι σε κάθε θαύμα, όλοι οι μαθητές και οι του περίγυρου του Ιησού, πάντα μα πάντα, κάνουν τους έκπληκτους, σαν να είναι το πρώτο θαύμα που βλέπουν στη ζωή τους, αν και υποτίθεται ότι έχουν δει ήδη σωρεία θαυμάτων δίπλα στον δάσκαλό τους.

Το τελικό συμπέρασμα όμως ποιό είναι; Παρά τους δεκάδες ή και εκατοντάδες που ωφελήθηκαν, τους δεκάδες χιλιάδες υποτίθεται αυτόπτες μάρτυρες που είδαν και πίστεψαν τον αναμενόμενο “Μεσσία” σύμφωνα με τα κείμενα αυτά, τελικά κανείς δεν φάνηκε να τον υποστηρίζει στο τέλος του σεναρίου, εκεί που έπρεπε να γίνει η προβλεπόμενη και χιλιοειπωμένη θυσία, και κανείς δεν έγραψε ούτε υπαινίχθηκε ότι κάτι από όλα αυτά είναι αληθινό, έξω από τα χριστιανικά κείμενα που ούτως ή άλλως είναι ανακόλουθα, και βρίθουν μαγείας και απίστευτων μυθολογικών καταστάσεων που ήταν ικανά όμως να γίνουν πιστευτά από αρκετούς αμόρφωτους της εποχής.

Γ. Το θαύμα των θαυμάτων

Υπάρχουν όμως και άλλα δύο θαύματα που ανήκουν στις κορυφές της λεγόμενης δράσης του Ιησού. Τα δυο μεγαλύτερα θαύματα όλων των εποχών που υποτίθεται ότι ήταν η Ανάσταση και η Ανάληψη του Ιησού· το μεν πρώτο δεν το είδε απολύτως κανείς ,αν και το αναφέρουν ως γενόμενο και οι τρεισήμισι ευαγγελιστές (για τον Μάρκο θα μιλήσουμε παρακάτω), για δε το δεύτερο το αναφέρει ένας, ο Λουκάς που δεν ήταν καν αυτόπτης μάρτυρας.

Ελάχιστοι κατάλαβαν την Ανάσταση, υποτίθεται από ένα άδειο τάφο και κάποιον ή κάποιους αγγέλους που τους πληροφόρησαν και ελάχιστοι μαθητές του τον είδαν έκτοτε και φυσικά εξαρτάται από πιο ευαγγέλιο διαβάζετε. Γιατί αν εξαιρέσουμε τον Μάρκο το παλαιότερο ευαγγέλιο, που αποδεδειγμένα τα σχετικά χωρία (16: 9-20) είναι μεταγενέστερη προσθήκη, δηλαδή παραποίηση (δείτε τις διαφορές στον Σιναϊτικό Κώδικα), στα υπόλοιπα υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο πόσοι και ποιοι υποτίθεται πήγαν στον τάφο, πόσους αγγέλους είδαν, πόσοι μαθητές, είδαν τον Ιησού πριν την ανάληψη, πως έγινε η ανάληψη κ.λπ. κ.λπ. 

Ας δούμε λίγο συγκεκριμένα. Υποτίθεται ότι μία, ή δύο, ή τρεις ή περισσότερες γυναίκες, ακόμα και μερικοί μαθητές (ανάλογα με το Ευαγγέλιο) πήγαν στον τάφο να αλείψουν τον Ιησού ή να δουν το μνήμα, χωρίς να σκεφτούν οι γυναίκες, ποιος θα τους ανοίξει τον τάφο. Ας αγνοήσουμε αν ήταν μέρα ή σκοτάδι ή τι ώρα ήταν, γιατί και εκεί οι ευαγγελιστές διαφωνούν. Αν αγνοήσουμε ότι για τον Ματθαίο ἰδοὺ σεισμὸς ἐγένετο μέγας που οι υπόλοιποι ευαγγελιστές δεν ένιωσαν ούτε άκουσαν. Υποτίθεται ότι δεν βρίσκουν το σώμα, αφού υποτίθεται ο Ιησούς ανέστη, αλλά βρίσκουν σύμφωνα με τον Ματθαίο έναν νέο, με τον Μάρκο έναν άγγελο, με τον Λουκά δύο άνδρες, και σύμφωνα με τον Ιωάννη...κανέναn! Αφού έγινε αυτό (όποιο από όλα σας αρέσει) σύμφωνα με τους Ματθαίο (28: 7-8), Λουκά (24: 9) και Ιωάννη (20: 2), έσπευσαν να το πουν στους μαθητές. Σύμφωνα με τον Μάρκο όμως, τρόμαξαν και δεν είπαν σε κανένα τίποτα (Κατά Μάρκον, 16: 8). Και εκεί κανονικά σταματάει και η αφήγηση του Μάρκου (τα υπόλοιπα είπαμε είναι εμβόλιμα). Οι μαθητές, σύμφωνα με τους ευαγγελιστές, είδαν μετά την ανάσταση τον Ιησού, μία φορά για τον Ματθαίο (Κατά Ματθαίον, 28: 16-17), τρεις φορές για τον Ιωάννη (Κατά Ιωάννην, 20: 9-26 & 21: 1-14), αλλά στις “Πράξεις” αναφέρει πολλές φορές (Πράξεις, 1: 3).

Τέλος, η Ανάληψη έγινε σύμφωνα με τον Λουκά την ίδια μέρα της ανάστασης (Κατά Λουκάν, 24: 13 & 28-52) και την είδαν όλοι οι μαθητές και οι περί αυτών, σύμφωνα όμως με τις Πράξεις που υποτίθεται έγραψε ο ίδιος ο Λουκάς, έγινε σαράντα μέρες μετά την ανάσταση (Πράξεις, 1: 3-9). Ο Ματθαίος και Ιωάννης δεν ξέρουν καν ότι έγινε ανάληψη (Κατά Ματθαίον, 28: 19-20 & Κατά Ιωάννην, 21: 23). Ο Μάρκος την αναφέρει μεν αλλά είναι εμβόλιμη όπως είδαμε, άρα από τους ευαγγελιστές μόνο ο Λουκάς που δεν ήταν ο ίδιος μαθητής αναφέρει την Ανάληψη και μάλιστα την ίδια μέρα της Ανάστασης, για τους υπόλοιπους μένει ανοικτό το τι συνέβη στον “αναστάντα” ή “εγερθέντα” ή “εξαφανισθέντα” Ιησού. ΔΕΣ: Η χριστιανική Ανάσταση και Ανάληψη

Μια που μπλέκουμε και ιστορικά στοιχεία που δείχνουν το αλαλούμ και μάλλον την συνειδητή προσπάθεια σύγχυσης των χριστιανικών κειμένων, ας αναρωτηθούμε όπως ένας προσεκτικός αναγνώστης, γιατί οι κακοί Εβραίοι, έδωσαν τον Ιησού στους Ρωμαίους για να τον σταυρώσουν και μάλιστα την ίδια μέρα που θα αποκαθηλωνόταν (παραμονή Πάσχα, ήταν η μόνη μέρα που δεν άφηναν τους κακούργους να πεθάνουν και να σαπίσουν στον σταυρό -τι ενδιαφέρουσα θεϊκή σύμπτωση...). Έχει λογική αυτό; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι. Οι Εβραίοι είχαν κάθε δικαίωμα και υποχρέωση να θανατώσουν διά λιθοβολισμού αυτόν που έκριναν ως βλάσφημο στον “Νόμο” τους, όπως και θα έκαναν στην γνωστή μοιχαλίδα (Κατά Ιωάννην, 8 :5), ή αργότερα έκαναν στον Στέφανο (Πράξεις, 7: 58). Άρα, η απάντηση στον Πιλάτο Λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς καὶ κατὰ τὸν νόμον ὑμῶν κρίνατε αὐτόν που ήταν εἶπον οὖν αὐτῷ οἱ Ἰουδαῖοι· Ἡμῖν οὐκ ἔξεστιν ἀποκτεῖναι οὐδένα είναι λάθος και παραπλανητική και δεν στέκει με την ιστορική πρακτική που και τα ίδια τα Ευαγγέλια αναφέρουν. Το μόνο που θέλει να κάνει είναι να δικαιολογήσει την συνέχεια ἵνα ὁ λόγος τοῦ Ἰησοῦ πληρωθῇ ὃν εἶπε σημαίνων ποίῳ θανάτῳ ἤμελλεν ἀποθνήσκειν (Κατά Ιωάννην, 18: 30-32) για να στηθεί το σκηνικό του απίθανου σεναρίου όπως στήθηκε. Η σταύρωση σε Εβραίους γινόταν μόνο για αυτούς που ήταν εγκληματίες ή έκαναν στάση κατά της Ρώμης και φυσικά υπάρχουν καταγεγραμμένοι “μεσσίες” που σταυρώθηκαν γιατί ετοίμαζαν επανάσταση για να απελευθερώσουν τους Εβραίους, κάτι που τα Ευαγγέλια τουλάχιστον για τον Ιησού, με εξαίρεση 1-2 χωρία αντιφατικά (όπως αυτό με τα όπλα), δεν θέλει με τίποτα να δείξει. Από τον ίδιο σχολιασμό διαβάστε και την “θεολογική” λογική, γιατί ο Ιησούς ζήτησε τὸ ποτήριον ὃ δέδωκέ μοι ὁ πατὴρ, οὐ μὴ πίω αὐτό ή Πάτερ, εἰ βούλει παρενεγκεῖν τοῦτο τὸ ποτήριον ἀπ' ἐμοῦ.

Το χειρότερο όμως είναι, ότι πέρα από την Καινή Διαθήκη, και τα απαγορευμένα Απόκρυφα, όπως ήδη είπαμε και αν αγνοήσουμε τις διαφορές και ανακολουθίες τις ασάφειες και τις εσκεμμένες συγχύσεις, μεταξύ τους, δεν υπάρχει καμιά άλλη σύγχρονη τους ιστορική πηγή (και υπάρχουν αρκετές) που να μας αναφέρει τον ίδιο τον Ιησού, αφού ήταν τόσο γνωστός, ή την όποια δράση του, ούτε καν την ύπαρξη χριστιανών όλο τον πρώτο και τις αρχές του δεύτερου αιώνα. Για σκεφθείτε πόσα θαύματα έγιναν και πόσοι υποτίθεται μάρτυρες που τα είδαν, όπως οι περίφημοι 5.000 ή οι άλλοι 4.000 που τράφηκαν με 5 καρβέλια, ακόμα και τα 14.000 αθώα βρέφη που σκότωσε ο Ηρώδης είναι ιστορικά άφαντα. Τίποτα από αυτά δεν ακούστηκε πάρα έξω. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτα το αποδεδειγμένα αληθές στην βάση αυτής της θρησκείας, πέρα από έναν ευφάνταστο δημιουργημένο μύθο με αρκετά σενάρια, στηριγμένο ίσως σε τσαρτλατανικές δράσεις ενός ή πολλών από τους αναρίθμητους “μεσσίες” της εποχής, που διέτρεχαν την Ιουδαία και η δράση τους έγινε μύθος μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ (70 κ.ε.), ή την καταστροφή της Ιουδαίας μετά την επανάσταση των Εβραίων (135 κ.ε.). που χάθηκε πλέον η συνέχεια, και οι Εβραίοι, ή κάποιες σέκτες από αυτούς, έψαχναν να βρουν ήρωες του παρελθόντος τους για να αισθανθούν περήφανοι. Δεν είναι τυχαίο που εκείνη ακριβώς η εποχή αρχές-μέσα του 2ου αιώνα είναι που πρωτοεμφανίζονται στην ιστορία δειλά οι χριστιανοί σαν κάτι ξεχωριστό από τους Εβραίους.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα θεωρία του Psychological Laboratory of Leuven [Belgium] είναι “Ο Ιησούς της Ναζαρέτ: Η προσωπικότητά του”. Η δική μου θέση είναι ότι προφανώς τα περισσότερα κηρύγματα είναι κάποιου συγκεκριμένου ίσως άσημου από όλους τους μεσσίες της εποχής, το δε ψυχολογικό προφίλ που μετέφρασε ο Ρούσσος ταιριάζει απόλυτα και σίγουρα δεν έχει καμιά σχέση με το τελικό προϊόν όπως παρουσιάζεται, ούτε φυσικά η ιστορική του δράση που ίσως είναι η συναίρεση όλων αυτών των δράσεων, πολλών μεσσιών και ιστοριών της περιοχής. Αν η ιστορία αυτή ήταν αληθινή, όπως μας την παρουσιάζουν δηλαδή τόσο εντυπωσιακή, κάτι καλό θα είχε ακουστεί και από άλλες σύγχρονες ιστορικές πηγές, μόνο που αυτό δεν ισχύει. Αντίθετα έγιναν προσπάθειες παραχάραξης, όπως στον Ιώσηπο, ώστε να γραφτεί και κάτι για τον ήρωά τους. 

Δ. Θαύματα στις “Πράξεις”

Οι Πράξεις αναφέρονται στην δράση των μαθητών του Ιησού αμέσως μετά την υποτιθέμενη Ανάσταση.

Το πρώτο θαύμα που αναφέρεται εδώ είναι το θαύμα της Πεντηκοστής (Πράξεις, 2: 2)

Ήχος σαν βίαιη πνοή γέμισε το σπίτι και πύρινες γλώσσες κάθισαν πάνω από τον κάθε ένα από τους 12. καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος ῾Αγίου, καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις. Αυτό το “επλήσθησαν από Πνεύματος” θα το ξαναδιαβάσουμε συχνά από εδώ και πέρα. Πως καταλαβαίνει κανείς ότι κάποιος άλλος “επλήσθη” πνεύματος είναι ένα θέμα. Το ενδιαφέρον εδώ είναι από “σύμπτωση” ότι με το που γίνεται αυτό, πλακώνει όλος ο περίεργος κόσμος (της Ιερουσαλήμ) και ειδικά οι αλλόγλωσσοι, για να αποδείξουν στα πρόβατα που διαβάζουν, ότι όντως ο κάθε ένας άκουγε την γλώσσα του. Φαντασθείτε το συμβάν, δεν είναι δύσκολο, γίνεται το μαγικό με την πνοή και τις πύρινες γλώσσες και ξαφνικά αρχίζουν και μιλάνε σε γλώσσες που δεν μίλησαν ποτέ και το ερώτημα είναι τι ακριβώς λένε. Δηλαδή, ο Πέτρος για παράδειγμα, αρχίζει και μιλάει ας πούμε στα Ινδικά ή στα Σουαχίλι, τί ακριβώς λέει και σε ποιόν, ή απλά παραμιλάει στο κενό και κάποιοι περαστικοί τυχαία ακούνε την γλώσσα τους;

Εδώ, φαίνεται πάλι ότι υπήρχε ήδη η αντίληψη ότι η προφητεία του Ιησού που δεν επαληθεύθηκε για την Δευτέρα Παρουσία, ήταν σωστή και αναφερόταν σε εκείνη την ακριβώς τη γενιά όπως είχε πει. Έτσι, ο Πέτρος φέρνει κάτι που είπε ο Ιωήλ ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, λέγει ὁ Θεός, ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν, που δείχνει ότι αυτός που έγραψε τις Πράξεις, το πίστευε, ή έτσι ήθελε να δείξει ότι πίστευε ο Πέτρος.

Το δεύτερο θαύμα που αναφέρεται, είναι η θεραπεία ενός επαίτη σαραντάρη χωλού από τον Πέτρο και τον Ιωάννη (3: 2). Ο πρώην χωλός, σηκώνεται, χαίρεται και τραγουδάει ευχαριστώντας τον Θεό και ο λαός έμεινε άφωνος. Μετά καταλαβαίνουμε ότι αυτό έγινε για να δικαιολογηθεί το μακρύ κήρυγμα που αρχίζει από τον Πέτρο, για να πει ότι ο μεσσίας που περίμεναν ήρθε, αλλά ως άχρηστοι που ήταν οι Εβραίοι δεν κατάλαβαν τίποτα και τον σκότωσαν. Οφείλουν λοιπόν έστω και κατόπιν εορτής, να μετανοήσουν για να σωθούν. Το θάμα και η ψαριά είχαν αποτέλεσμα και 5.000 άνδρες πίστεψαν! (Σε γήπεδο μίλαγε;).

Στο 4: 32, έχουμε όχι ακριβώς θαύμα αλλά το ότι όλοι όσοι πίστεψαν και μαζεύτηκαν από τους μαθητές, δηλαδή οι “πρώτοι χριστιανοί” είχαν κοινό ταμείο που διαχειριζόντουσαν οι Απόστολοι και όπως θα δούμε μετά μάλλον ο Πέτρος:
ὅσοι γὰρ κτήτορες χωρίων ἢ οἰκιῶν ὑπῆρχον, πωλοῦντες ἔφερον τὰς τιμὰς τῶν πιπρασκομένων καὶ ἐτίθουν παρὰ τοὺς πόδας τῶν ἀποστόλων· διεδίδετο δὲ ἑκάστῳ καθότι ἄν τις χρείαν εἶχεν.
(Πράξεις, 4: 34-35)
Αυτό θα μας χρησιμεύσει παρακάτω στο 5: 1, που έχουμε τον θαυματουργό φόνο του Ανανία και της Σαπφείρης της γυναίκας του. Αυτοί οι ταλαίπωροι επειδή δεν είχαν από ότι φαίνεται και πολύ εμπιστοσύνη στον Πέτρο και τους περί αυτόν, αν και πούλησαν το κτήμα τους, δεν έφεραν όλα τα λεφτά στον Πέτρο, κράτησαν κάτι τις για τις δύσκολες μέρες. Έτσι έχουμε το πρώτο “θαύμα” στην Καινή Διαθήκη που περιλαμβάνει φόνο δύο ανθρώπων· η αιτιολογία ήταν ότι είπαν ψέμματα στο “Άγιο Πνεύμα”! Δηλαδή στον Πέτρο. Το σημαντικό όμως, που είναι και το ηθικό δίδαγμα για τα πρόβατα, το γράφει στο τέλος καὶ ἐγένετο φόβος μέγας ἐφ᾿ ὅλην τὴν ἐκκλησίαν καὶ ἐπὶ πάντας τοὺς ἀκούοντας ταῦτα. Που θέλει να δείξει στα πρόβατα, όπως και σε κάθε καλή αίρεση και σέκτα, ότι αν δεν ενσωματωθούν σε αυτή ψυχή τε και σώματι (και χρήμασι φυσικά), δεν θα περάσουν καλά. Τι ωραία που δουλεύει η φαντασίωση στην “ελεύθερη βούληση”;

Αμέσως μετά, στο 5: 12, έχουμε σωρεία θαυμάτων Διὰ δὲ τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων ἐγίνετο σημεῖα καὶ τέρατα ἐν τῷ λαῷ πολλά· καὶ ἦσαν ὁμοθυμαδὸν ἅπαντες ἐν τῇ στοᾷ Σολομῶντος, που συνεχίζει ὥστε κατὰ τὰς πλατείας ἐκφέρειν τοὺς ἀσθενεῖς καὶ τιθέναι ἐπὶ κλινῶν καὶ κραβάττων, ἵνα ἐρχομένου Πέτρου κἂν ἡ σκιὰ ἐπισκιάσῃ τινὶ αὐτῶν· ακολούθως, μας λέει ότι όχλοι ερχόντουσαν από παντού και όλοι θεραπεύονταν. Αυτό έγινε για να δυσαρεστηθούν οι Φαρισαίοι και να τους συλλάβουν, αλλά να το θαύμα ἄγγελος δὲ Κυρίου διὰ τῆς νυκτὸς ἤνοιξε τὰς θύρας τῆς φυλακῆς, ἐξαγαγών· έτσι, ξαναμπαίνουν στον ναό και διδάσκουν. Οι Φαρισαίοι έγιναν “Τούρκοι” και έστειλαν τον στρατό να τους μαζέψει, όχι με βία για να μην εξεγερθεί ο λαός. 

Μετά μαθαίνουμε (6: 2) ότι επέλεξαν άλλους 7 βοηθούς διακονεῖν τραπέζαις, γιατί οι 12 ήταν πολύ απασχολημένοι. Εκεί, επέλεξαν τον Στέφανο που στο 6: 8 μαθαίνουμε ότι ειδικά ο Στέφανος ἐποίει τέρατα καὶ σημεῖα μεγάλα ἐν τῷ λαῷ. Μετά (7: 54), μαθαίνουμε ότι ο Στέφανος συνελήφθη και λιθοβολήθηκε και ξεκίνησε διωγμός.

Πάρα κάτω (8: 7-8) μαθαίνουμε ότι ο Φίλιππος (εις των 12) πήγε στην Σαμαρεία και πολλῶν γὰρ τῶν ἐχόντων πνεύματα ἀκάθαρτα βοῶντα φωνῇ μεγάλῃ ἐξήρχετο, πολλοὶ δὲ παραλελυμένοι καὶ χωλοὶ ἐθεραπεύθησαν, καὶ ἐγένετο χαρὰ μεγάλη ἐν τῇ πόλει ἐκείνῃ. Εκεί μαθαίνουμε ότι υπήρχε ανταγωνιστής ο Σίμων ο Μάγος, που όμως όταν είδε τα σημεία και τα τέρατα του Φιλίππου, τελικά πίστεψε. Παρακάτω, στο 8: 26, έχουμε άλλο θαύμα, αν και είχε την φώτιση ο Φίλιππος έπρεπε να δει άγγελο κυρίου να του πει να πάρει τον δρόμο για την Γάζα και εκεί βρήκε έναν Αιθίοπα ευνούχο, δυνάστη που συνάντησε “τυχαία” και τον βάπτισε. Το θέμα είναι, ότι αμέσως μετά έγινε τηλεμεταφορά του Φιλίππου στην Άζωτο.

Το επόμενο θαύμα είναι η μεταστροφή του Σαύλου σε Παύλο (9: 1-7). Ενώ λοιπόν περπατούσε μαζί με στρατιώτες και σχεδόν έφθασαν στην Δαμασκό για κυνήγι χριστιανών, εκεί ἐξαίφνης περιήστραψεν αὐτὸν φῶς ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ, πεσὼν ἐπὶ τὴν γῆν ἤκουσε φωνὴν λέγουσαν αὐτῷ· Σαοὺλ Σαούλ, τί με διώκεις; (...) οἱ δὲ ἄνδρες οἱ συνοδεύοντες αὐτῷ εἱστήκεισαν ἐνεοί, ἀκούοντες μὲν τῆς φωνῆς, μηδένα δὲ θεωροῦντες. Μόνο που 13 κεφάλαια παρακάτω στο ίδιο κείμενο που ξανααναφέρει το ίδιο συμβάν (συνολικά το λέει 3 φορές) μας τα λέει αλλιώς: οἱ δὲ σὺν ἐμοὶ ὄντες τὸ μὲν φῶς ἐθεάσαντο καὶ ἔμφοβοι ἐγένοντο, τὴν δὲ φωνὴν οὐκ ἤκουσαν τοῦ λαλοῦντός μοι (22: 9). Προφανώς, ο συγγραφέας δεν θυμόταν τι ακριβώς έγραψε νωρίτερα. Τελικά ισχύει το ἀκούοντες μὲν τῆς φωνῆς ή το τὴν δὲ φωνὴν οὐκ ἤκουσαν; Τραγέλαφος ως συνήθως.

Τέλος πάντων, με ένα θαύμα που αντιστρατεύεται την ελεύθερη βούληση, παρά τα όσα θέλουν να πιστεύουν οι χριστιανοί, ο Σαύλος έγινε Παύλος και από υποτιθέμενος διώκτης έγινε υποστηρικτής της νέας σέκτας. Το θαύμα συμπληρώθηκε με ένα όραμα που είδε ο Ανανίας, ένας χριστιανός που παρέλαβε τον Παύλο για να τον εγκολπώσει στη νέα αίρεση που ήταν εγκαθιδρυμένη στην Δαμασκό.
Ένα επόμενο θαύμα το έκανε ο Πέτρος κατελθεῖν καὶ πρὸς τοὺς ἁγίους τοὺς κατοικοῦντας Λύδδαν (9: 32). Εκεί, οι άγιοι αυτοί δεν μπόρεσαν να κάνουν καλά τον Αινέα που ήταν κατάκοιτος για 8 χρόνια· ο Πέτρος όμως προφανώς αγιότερος από τους “άγιους” μπόρεσε.

Αμέσως μετά έχουμε την πρώτη ανάσταση από μαθητή στην Ιόππη. Ο Πέτρος πήγε στο σπίτι της Δορκάδας, που μόλις είχε πεθάνει ενώ ήταν άρρωστη, και αφού τους έβγαλε όλους έξω για να μην βλέπουν ή για να μην του αποσπούν την προσοχή (αυτό είναι αγιότης), εἶπε· Ταβιθά, ἀνάστηθι. ἡ δὲ ἤνοιξε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῆς, καὶ ἰδοῦσα τὸν Πέτρον ἀνεκάθισε (9: 40). 

Στο δέκατο κεφάλαιο έχουμε το πως με “θαυματουργό” τρόπο, εμπλέκονται οι εθνικοί στην νέα θρησκεία. Ήταν λοιπόν στην Καισάρεια ο Ρωμαίος εκατόνταρχος Κορνήλιος, ο οποίος όμως όπως μας λέει το κείμενο ήταν παραδόξως πως, ευσεβής προς τον θεό των Εβραίων! Του στέλνει λοιπόν άγγελο ο Ιεχωβάς, και τον προτρέπει να καλέσει στο σπίτι του τον Πέτρο. Το όραμα αυτό είχε και αδελφάκι που το είδε ο Πέτρος που ακόμα ήταν στην Ιόππη. Είδε λοιπόν ένα καζάνι που κατέβαινε από τον ουρανό με όλα τα τετράποδα της γης, τα πετεινά του ουρανού και τα θηρία μαζί. Και μια φωνή του έλεγε “πάρε Πέτρο θυσίασε και φάγε”. Ξέρουμε όλοι, ότι αν και θυσίες γινόντουσαν παλιά και από τους Εβραίους, από ένα σημείο και μετά έγινε το καθοριστικό σημείο διάκρισης τους με τους εθνικούς. Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι θυσίες ήταν βδελυρές για τον Πέτρο και φυσικά αρνήθηκε. Μόνο που η φωνή επέμενε και έλεγε ἃ ὁ Θεὸς ἐκαθάρισε σὺ μὴ κοίνου. Αυτό, σε συνδυασμό με την κλήση που ήρθε αμέσως μετά για να πάει στην Καισάρεια στον Κορνήλιο, θέλει να μας πει ότι ο ίδιος ο Θεός, που μέχρι τώρα ενδιαφερόταν μετά μανίας για τον περιούσιο λαό, τώρα ξαφνικά άλλαξε γνώμη και έπεισε την υποτιθέμενη “ελεύθερη βούληση” των χριστιανών να στραφούν στους εθνικούς. Τώρα, πως θεωρείται εθνικός κάποιος Ρωμαίος που υποτίθεται ήταν ήδη προσήλυτος στους Εβραίους είναι ένα θέμα· μάλλον θέλει ο συγγραφέας να μας το φέρει σιγά σιγά το ότι βλασφημούν σε σχέση με την εβραϊκή θρησκεία και κάνουν προσηλυτισμό σε αλλόθρησκους με το νέο δόγμα ἀλλ᾿ ἐν παντὶ ἔθνει ὁ φοβούμενος αὐτὸν καὶ ἐργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτὸς αὐτῷ ἐστι (10: 35). Φυσικά το νέο δόγμα έφερε και έριδες στην νεοσύστατη σέκτα της αγάπης, αφού ἐξέστησαν οἱ ἐκ περιτομῆς πιστοὶ ὅσοι συνῆλθον τῷ Πέτρῳ, ὅτι καὶ ἐπὶ τὰ ἔθνη ἡ δωρεὰ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος ἐκκέχυται (10: 45). Δηλαδή, για να καταλάβουμε, οι μεν παλαιότεροι γεμάτοι με Άγιο Πνεύμα, δεν ήθελαν τους νεότερους πρώην αλλόδοξους, που και αυτοί πλέον υποτίθεται γέμισαν με το Άγιο Πνεύμα. (Μιλάμε για πραγματική θρησκεία της αγάπης).

Το σήριαλ της υποτιθέμενης αμφισβήτησης αλλά και της αντίστοιχης αιτιολόγησης, βασισμένης στα θαύματα και τα οράματα, συνεχίζει στο επόμενο κεφάλαιο, αφού τον κατηγορούν: λέγοντες ὅτι πρὸς ἄνδρας ἀκροβυστίαν ἔχοντας εἰσῆλθες καὶ συνέφαγες αὐτοῖς (11: 3). Και ξανά η δικαιολογία με τα οράματα κ.λπ κ.λπ. Υποτίθεται ότι όλοι οι “εν Χριστώ αδελφοί” επείσθησαν αφού ο Πέτρος δικαιολογήθηκε ἐγὼ δὲ τίς ἤμην δυνατὸς κωλῦσαι τὸν Θεόν;. Έτσι, ἀκούσαντες δὲ ταῦτα ἡσύχασαν καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεὸν λέγοντες· ἄρα γε καὶ τοῖς ἔθνεσιν ὁ Θεὸς τὴν μετάνοιαν ἔδωκεν εἰς ζωήν. Εμ, άμα ο αντιπρόσωπος σου λέει ότι ο Θεός αποφάσισε, τί θες εσύ και κάνεις τον δύσκολο;

Θα διαπιστώσουμε ότι αυτό το θέμα, παρά που υποτίθεται ήταν θέληση του θεού τους (έστω και διαφοροποιημένη από την συνήθη παλαιότερη), θα απασχολήσει πολύ το κείμενό μας και θα γίνονται πολλές κουβέντες και προσπάθειες από τους Αποστόλους να πείσουν τους υπόλοιπους, διότι προφανώς δεν έφθανε το Άγιο Πνεύμα που ήταν παρόν σε όλους, για να πεισθούν αυτομάτως.

Παρακάτω (12: 7), έχουμε άλλη μια θαυματουργή απόδραση του Πέτρου. Αν και δεμένος με διπλές αλυσίδες ανάμεσα σε δύο στρατιώτες, ο “άγγελος” τον βοηθάει να βγει από την φυλακή χωρίς να τον δει κανείς. Οι σιδερένιες πόρτες της φυλακής, ανοίγουν και κλείνουν αυτόματα σαν του Super Market, και αφού ο Πέτρος ελευθερώνεται, ο άγγελος εξαφανίζεται. Το θέμα είναι, αφού ο Πέτρος ήταν πλήρης “Αγίου Πνεύματος” και της “Χάρης του Θεού”, είχε ήδη κάνει θαύματα όπως και μια ανάσταση, γιατί είχε ανάγκη την βοήθεια αγγέλου; Προφανώς, για την λογική των συγγραφέων και των αναγνωστών του, είναι πιο εύκολη σαν θαύμα μια...ανάσταση από μια απόδραση, στην απόδραση χρειαζόταν βοήθεια.

Στο 12: 23, έχουμε άλλη μια θαυμαστή δολοφονία, αυτή του Ηρώδη. Ενώ μιλούσε στο πλήθος, παραχρῆμα δὲ ἐπάταξεν αὐτὸν ἄγγελος Κυρίου ἀνθ᾿ ὧν οὐκ ἔδωκε τὴν δόξαν τῷ Θεῷ, καὶ γενόμενος σκωληκόβρωτος ἐξέψυξεν. Γιατί το έκανε αυτό ο Θεός; Μα επειδή σκότωσε τον Ιάκωβο και δεν πολυγούσταρε τους χριστιανούς.

Στο 13: 8 έχουμε και άλλη θαυματουργή τύφλωση: Ένας “κακός μάγος” ο Ελύμας που δεν ήθελε να αλλαξοπιστήσει το αφεντικό του, ο ανθύπατος Σέργιος Παύλλος. Ο τυφλωθείς, αλλά αναβλέψας Παύλος, τυφλώνει τον μάγο για να προσηλυτισθεί το νέο πρόβατο (με την ελεύθερή του βούληση φυσικά, αλλά χωρίς αντιδράσεις). Το αν ξαναείδε το φως του το θύμα δεν μάθαμε ποτέ.

Στο 14: 8, έχουμε και το πρώτο θαύμα σε καθαρούς εθνικούς στη Λύστρα. Εκεί λοιπόν που λαλούσε ο Παύλος, βλέπει έναν χωλό εκ γενετής και διαπίστωσε (πώς ακριβώς;) ότι έχει πίστη (σε τι, σε αυτά που μόλις άκουγε;), του είπε να σηκωθεί και αυτός σηκώθηκε και περπάτησε.

Στο 14: 9, έχουμε μια θαυματουργή διάσωση από λιθοβολισμό του Παύλου. Οι κακοί Ιουδαίοι λοιπόν που τον κυνηγούσαν μαζεύτηκαν από το Ικόνιο και την Αντιόχεια, μαζί με τον όχλο που έπεισαν και τον πήραν με τις πέτρες έξω από τα Λύστρα. Αλλά, ο Παύλος μετά από λίγο σηκώθηκε σαν κύριος, ατσαλάκωτος. Το πως γλυτώνει ένα άτομο από λιθοβολισμό όχλου είναι σίγουρα ένα “θαύμα”.

Στο 16: 6-7, έχουμε την θαυματουργή επέμβαση του Αγίου Πνεύματος να εμποδίζει ή να μην εμποδίζει τον Παύλο στο που θα κηρύττει. Επιπλέον στο 16: 9, έχουμε ένα όραμα όπου ένας Μακεδόνας, καλεί τον Παύλο στον ύπνο του, να περάσει στην Ευρώπη για να “τους” βοηθήσει. Με το που φθάνει σχεδόν στους Φιλίππους, και αφού ο Παύλος ξεκινάει την προπαγάνδα του στις γυναίκες της περιοχής (τα εύκολα θύματα για προσηλυτισμό), μας αναφέρει άλλο ένα θαύμα για να δικαιολογήσει το γιατί οι πολίτες τον κυνήγησαν. Μία μικρή κοπέλα μάντισσα που όπως μας λέει είχε πνεύμα “πύθωνος”, τους πήρε από πίσω και τους έκραζε. Έτσι, “αναγκάστηκε” ο Παύλος να “βγάλει το δαιμόνιο από μέσα της” και να δυσαρεστηθούν αυτοί που έβγαζαν λεφτά από αυτήν (16: 16). Ναι, αυτή είναι η πραγματική αιτία που μπήκαν στη φυλακή. Μόνο που όταν ήταν στην φυλακή. έγινε σεισμός και τα δεσμά λύθηκαν και οι πόρτες άνοιξαν· πάλι φαινόμενο super market. Τέλος πάντων, με την βοήθεια ενός νεοπροσηλυτισμένου δεσμοφύλακα, πλένονται (Ο Παύλος και ο Σίλας) και κάθονται στο σπίτι του. Όταν δε, αποφασίζουν οι άρχοντες να τους διώξουν ζητάει και τα ρέστα, ότι είναι Ρωμαίοι πολίτες και έχουν...δικαιώματα. 

Συνεχίζει η αφήγηση και αφού πέρασε από την Θεσσαλονίκη όπου οι Εβραίοι κυνήγησαν τον Παύλο, ενώ στην Βέροια τον πίστευσαν, περνάει από την Αθήνα καταφέρνοντας πολύ μικρή ψαριά και καταλήγει στην Κόρινθο. Εκεί οι Εβραίοι πάλι τον διώχνουν και τότε παίρνει την μεγάλη απόφαση καθαρὸς ἐγώ· ἀπὸ τοῦ νῦν εἰς τὰ ἔθνη πορεύσομαι. Μάλιστα, βλέπει άλλο ένα θαυματουργό όραμα την νύκτα, για να μας δικαιολογήσει το πόσο πολύ κάθισε εκεί. 

Το επόμενο θαύμα γίνεται στην Έφεσο, όπου ο Παύλος συναντά 12 οπαδούς του Βαπτιστή και τους βαπτίζει εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦκαὶ ἐπιθέντος αὐτοῖς τοῦ Παύλου τὰς χεῖρας ἦλθε τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἐπ᾿ αὐτούς, ἐλάλουν τε γλώσσαις καὶ προεφήτευον (19: 6).

Ακολούθως, έχουμε μια σωρεία θαυμάτων σε όποιον ακουμπούσε τα χέρια του ο Παύλος, ὥστε καὶ ἐπὶ τοὺς ἀσθενοῦντας ἐπιφέρεσθαι ἀπὸ τοῦ χρωτὸς αὐτοῦ σουδάρια ἢ σιμικίνθια καὶ ἀπαλλάσσεσθαι ἀπ᾿ αὐτῶν τὰς νόσους, τά τε πνεύματα τὰ πονηρὰ ἐξέρχεσθαι ἀπ᾿ αὐτῶν (19: 12). Αμέσως μετά, έχουμε 7 Ιουδαίους εξορκιστές που χρησιμοποιούν (ως μη όφειλαν προφανώς) το όνομα του Χριστού και του Παύλου για να βγάλουν ένα δαιμόνιον, και το δαιμόνιον τους κατέβαλε. Το συμπέρασμα: καὶ ἐπέπεσε φόβος ἐπὶ πάντας αὐτούς -δηλαδή, εμείς έχουμε το copyright μην μπλέκεστε στα πόδια μας άμα δεν μπείτε στην δική μας στάνη. Αμέσως μετά έχουμε την πρώτη καύση βιβλίων και μάζεμα 50 χιλιάδων αργυρίων από τα νέα πρόβατα.

Το επόμενο θαύμα έγινε στην Τρωάδα. Επειδή αυτά που έλεγε ο Παύλος στο κήρυγμα είχαν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, ένας νεανίας ονόματι Εύτυχος, αποκοιμήθηκε και έπεσε από τον 3ο όροφο και πέθανε (20: 9) Αλλά ο Παύλος είπε στους υπόλοιπους: μην θορυβήστε, η ψυχή δεν έφυγε ακόμα. Έτσι, τον άφησαν προφανώς όπως ήταν και πήγαν να φάνε το ψωμί που έκοψε ο Παύλος και να ακούσουν το υπόλοιπο ενδιαφέρον κήρυγμα μέχρι το πρωί. Μόλις τέλειωσε η ενδιαφέρουσα αυτή ομιλία να και ο νέος ολοζωντανός και πάλι! Τα σχόλια νομίζω περιττά.

Παρακάτω, στο 20: 23, μας λέει ότι το Πνεύμα του προαναγγέλλει φυλακή και θλίψη. Ενώ το ίδιο -το Πνεύμα δηλαδή-, είναι αυτό που έβαλε επισκόπους (δεν μας εξηγεί πως) στην κάθε Εκκλησία. Εδώ αξίζει να πούμε ότι αν και άσχετο με τα θαύματα, μας θυμίζει αυτά που λένε πολλοί του σιναφιού του έκτοτε. ἀργυρίου ἢ χρυσίου ἢ ἱματισμοῦ οὐδενὸς ἐπεθύμησα (20: 33). Απλά τα διαχειρίστηκε όπως τα 50 χιλιάδες αργύρια, που είδαμε νωρίτερα, ή τις offshore του Εφραίμ και το 1,5 δις του πρώην Αττικής σήμερα.

Στο κεφάλαιο 22, έχουμε την επιστροφή του Παύλου στα Ιεροσόλυμα. Εκεί όλοι πάλι θέλουν να τον σκοτώσουν, γιατί διδάσκει τον Χριστιανισμό δηλαδή την νέα σέκτα των Ιουδαίων στα έθνη. Δηλαδή, δεν κηρύττει την ορθόδοξη εβραϊκή παράδοση, αλλά μια άλλη (υποτίθεται), και οι Εβραίοι ενοχλούνται για τους μακρινούς αλλόδοξους τόσο, που θέλουν να τον καθαρίσουν. Αν βλέπετε κάτι το παράλογο σε αυτό, όπως και εγώ, τι να σας πω. Εδώ δεν έχουμε ακριβώς θαύματα, αλλά στρατηγήματα για να σωθεί. Το πρώτο είναι ότι για να σωθεί ο Παύλος επικαλείται την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη και έτσι οι Ρωμαίοι στρατιώτες κωλώνουν. Έτσι, του επιτρέπουν να μιλήσει φρουρούμενος στο συνέδριο των Εβραίων. Εκεί, χρησιμοποιεί το δεύτερο στρατήγημα· λέει ότι ο ίδιος είναι Φαρισαίος και πιστεύει στην ανάσταση των νεκρών, κάνοντας το συνέδριο μπάχαλο, γιατί οι Σαδδουκαίοι (άλλη σέκτα) δεν πίστευαν σε ανάσταση. Έτσι, αναγκάζονται οι Ρωμαίοι να τον αρπάξουν και να τον βγάλουν από το συνέδριο. Ακολουθεί το σενάριο του παραλόγου, οι Ρωμαίοι συνεχίζουν και τον κρατούν μόνο που οι κατηγορίες υποτίθεται είναι έωλες και οι κατήγοροι δεν έχουν να του προσάψουν τίποτα, τη στιγμή μάλιστα, που όποτε τον συμφέρει το παίζει Ρωμαίος άρα και άσχετος με τους ιθαγενείς. Η κατηγορία υποτίθεται ότι είναι στασιαστής και πρωτοστάτης της αίρεσης των Ναζωραίων (24: 5). Επειδή μαθαίνει ότι ετοιμάζονται να τον σκοτώσουν αν και έχει την υποτιθέμενη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, φοβάται(!) και ζητάει την βοήθεια του στρατού. Έτσι τον βγάζουν από την πόλη και τον στέλνουν στην Καισαρεία με συνοδεία 200 στρατιωτών και 70 ιππέων! Νυχτιάτικα, για να μην τους πάρουν χαμπάρι οι κακοί. Ο άρχοντας Φήλιξ που τελικά θα τον δίκαζε -δεν βγάζει απόφαση, αλλά αν και τον έχει κρατούμενο διατάζει τον στρατό τηρεῖσθαι τὸν Παῦλον ἔχειν τε ἄνεσιν καὶ μηδένα κωλύειν τῶν ἰδίων αὐτοῦ ὑπηρετεῖν ἢ προσέρχεσθαι αὐτῷ (24: 23). Αυτό κράτησε παρακαλώ δύο χρόνια, επειδή υποτίθεται έλπιζε σε χρήματα από τον Παύλο! Τώρα, το πως έλπιζε σε δωροδοκία και τον είχε σε πλήρη άνεση φυλακισμένο και όχι ζορισμένο για να ενδώσει είναι άλλο θέμα· είπαμε απευθυνόμαστε σε πρόβατα. Ο Φήστος που διαδέχθηκε τον Φήλικα, αποφάσισε να τον δώσει στους Ιουδαίους, αλλά ο Παύλος είπαμε όποτε βολεύει γίνεται Ρωμαίος και έτσι απαιτεί να δικασθεί από τον Καίσαρα. Έτσι δικαιολογείται στα πρόβατα το ταξίδι στην Ρώμη που θα ακολουθήσει.

Στο ταξίδι για Ρώμη έχουμε άλλο ένα θαύμα. Ενώ το πλοίο θαλασσοδέρνεται, ο Παύλος ανακοινώνει στους υπόλοιπους ότι άγγελος του Θεού θέλει ντε και καλά να πάει στον Καίσαρα και έτσι και όλοι οι υπόλοιποι θα την γλιτώσουν αναγκαστικά. Μάλιστα, ενώ οι στρατιώτες και οι ναύτες ήταν πεινασμένοι ο Παύλος τους καλεί να φάνε και αφού πήρε άρτο (πού βρέθηκε και πώς;) πήραν όλοι (276 άνθρωποι) και έφαγαν. Μόλις σώθηκαν και βγήκαν στην Μάλτα (Μελίτη), μια οχιά δάγκωσε τον Παύλο και τελικά πέθανε το... φίδι.

Τι σύμπτωση, που στο χωριό που ήταν κοντά, ο πατέρας του άρχοντα είχε πυρετό και δυσεντερία. Ο Παύλος πιάνει την γνωστή δουλειά, τον θεραπεύει και σε λίγο πλακώνουν όλοι οι ασθενείς της νήσου και τους θεραπεύει επίσης.

Τέλος πάντων, η διήγηση τελειώνει όταν έφθασε ο Παύλος στην Ρώμη όπου τον περιμένουν ειδοποιηθέντες αδελφοί, ενώ οι Ιουδαίοι δεν έχουν λάβει καμιά επιστολή εναντίον του για να τον κατηγορήσουν. Και η παράνοια συνεχίζεται, είναι πάλι σε μια ιδιότυπη φυλακή που μπαίνει βγαίνει όποιος θέλει, δεν υπάρχει κατηγορία εναντίον του και γενικά περνάει καλά κάνοντας τον προσηλυτισμό του ακωλύτως όπως αναφέρεται και κλίνει το κείμενο. ΔΕΣ: Πράξεις των Αποστόλων: Γεγονότα ή ψευδοϊστορία;

Εδώ έχουμε διαφοροποίηση ως προς τα θαύματα των Ευαγγελιστών. Ας δούμε την στατιστική:
  • Επιφοίτηση Πνεύματος - αρκετές.
  • Εμπόδια και προτροπές του Πνεύματος 3.
  • Χωλοί 2.
  • Δυσεντερία 1.
  • Κατάκοιτος 1.
  • Φόνοι 3.
  • Τύφλωση 2 (μόνο η μία θεραπεύθηκε).
  • Θάνατος φιδιού 1.
  • Σημεία και τέρατα 3.
  • αποδράσεις από φυλακή 3.
  • Τηλεμεταφορά 1.
  • Αναστάσεις 2 (1 από Πέτρο και 1 από Παύλο).
  • Οράματα 3.
  • Διαμοιρασμός ψωμιού 1.
  • Δαιμόνιο 1.
  • Αποτυχημένος εξορκισμός Ιουδαίων 1.
  • Διάσωση από λιθοβολισμό 1.
Τέλος, πολλές ιάσεις στην Έφεσο και Μάλτα και πολλά οράματα. 29 συγκεκριμένα συμβάντα, δηλαδή λιγότερα από τα 38+2 του Ιησού.

Εδώ, για την αυτοαποκαλούμενη “θρησκεία της αγάπης”, σε αντίθεση με τα αναφερθέντα στα Ευαγγέλια, έχουμε 6 περιπτώσεις κακίας, που προξενούν δηλαδή βλάβη στον άνθρωπο, όπως 3 φόνους, δύο τυφλώσεις και το δαιμόνιο του αποτυχημένου εξορκισμού. Από αυτά, μόνο μία, η τύφλωση του Σαύλου-Παύλου στον δρόμο για την Δαμασκό, αναφέρεται ότι γιατρεύτηκε. Είναι ξεκάθαρες περιπτώσεις μαύρης μαγείας. Φυσικά είναι γραμμένες όπως περίπου και της Παλαιάς Διαθήκες, δηλαδή σαν απόφαση και εκτέλεση του Θεού, για υποτιθέμενες παραβάσεις κακών ή πονηρών ανθρώπων, οπότε δεν ξενίζουν τα πρόβατα, θα έπρεπε όμως. Η αγάπη που υποτίθεται υπάρχει στα Ευαγγέλια, τώρα έχει και όρους, και οτιδήποτε δεν τους πληρεί (το υποτιθέμενο θεϊκό σχέδιο, που όπως είδαμε μάλιστα διαφοροποιείται με την πάροδο του χρόνου), τιμωρείται παραδειγματικά εδώ στην παρούσα ζωή, όχι στην τελική κρίση που υποτίθεται θα γίνει. Αυτό είναι μια ενδιαφέρουσα στροφή στην ιδεολογία της νέας σέκτας, που θα μας δείξει το πραγματικό πρόσωπο της, αυτό δηλαδή που έδειξε και στην πραγματική ιστορία της. Φυσικά, εδώ έχουμε άλλη μια απόδειξη ότι η θρησκεία αυτή δεν ξέρει τι πιστεύει, αφού όλα αυτά είναι αντίθετα στην ελεύθερη βούληση που διατείνεται ότι πιστεύει.

Φυσικά, παρ' όλο που και εδώ εμφανίζονται κάποια ιστορικά πρόσωπα, δεν υπάρχει καμία άλλη ιστορική πηγή που να συνηγορεί στην ακρίβεια και την αλήθεια των θαυμάτων ή των εξιστορήσεων.

Το γεγονός ότι τα βασικότερα κείμενα του Χριστιανισμού έχουν χιλιάδες ανακολουθίες, προσθήκες όπως αυτή που είδαμε στον Μάρκο, αντιφάσεις, τόσα λάθη, τόσο στον ιστορικό όσο και στον γεωγραφικό τομέα, τα κάνει ακόμα πιο αναξιόπιστα και την διήγηση που θέλει να αναφέρει, την σπρώχνει όλο και πιο πολύ στον μύθο και το παραμύθι και σε δημιουργημένες ιστορίες στην υπηρεσία μια νέας ιδεολογίας που βγήκε από τον εκπεσόντα μεσσιανισμό μετά την συμφορά και διασπορά των Εβραίων. 

Ε. Τα θαύματα γενικότερα

Βέβαια, σε κάθε θρησκεία εμφανίζονται και εμφανιζόντουσαν προγνώσεις και θαύματα, ή καταστάσεις που οι πιστοί τους με ευκολία το αναγάγουν σαν θαύμα στους δικούς τους θεούς, αλλά αυτό δεν αποδεικνύει, ούτε ότι έγιναν όντως αυτά που περιγράφονται, ούτε ότι έγινε κάτι το παραφυσικό, ούτε δίνει αυθεντικότητα ούτε ποσοστό αλήθειας σε καμιά θρησκεία, αν ληφθεί επιπλέον υπ' όψιν ότι η κάθε μια το αποδίδει σε άλλον θεό ή θεούς. Να σημειωθεί, ότι η πάγια θέση της Εκκλησίας, είναι ότι μόνο τα ορθόδοξα θαύματα είναι από θεού (Ιεχωβά ή Χριστού ή Αγίας Τριάδας, ή όπως αλλιώς τον φαντάζονται), τα δε υπόλοιπα ή δεν είναι θαύματα ή τα κάνουν “διάβολοι” -υποθέτω τα ίδια θα λένε και άλλες θρησκείες, αφού η κάθε μια είναι ως γνωστόν αλάθητη.

ΣΤ. Το πρόβλημα του αυτόπτη μάρτυρα

Η ύπαρξη αυτοπτών μαρτύρων για ένα θαύμα, πόσο, αλήθεια, το κάνει αξιόπιστο; Σήμερα που έχουμε πολλές δυνατότητες ελέγχου, πάλι μπορεί πολύς κόσμος να ξεγελαστεί από ένα ταχυδακτυλουργικό κόλπο ή μια στημένη δημοσίευση στα ΜΜΕ, ή στο Διαδίκτυο· δείτε μερικά παραδείγματα στο ellinikahoaxes.gr και φαντασθείτε πόσο χειρότερα ήταν τότε, που η άγνοια και η δεισιδαιμονία βασίλευαν κυριολεκτικά στις ζωές των αμάθητων και αμόρφωτων ανθρώπων που ζούσαν στην Ιουδαία, ενώ περίμεναν εναγωνίως μεσσίες και έβλεπαν παντού δαιμόνια.

Αυτό που δείχνει ξεκάθαρα το πόσο επιρρεπείς και ευκολόπιστοι είναι ειδικά οι χριστιανοί ακόμα και σήμερα, σε οτιδήποτε ακουστεί σαν θαύμα που αποδίδεται στον θεό τους, είναι η μεγάλη πλάκα που έπαθαν τον Αύγουστο του 2012 με την σατιρική ανάρτηση στο Facebook, “Γέρων Παστίτσιος”. Στη σελίδα αυτή δημοσιεύθηκε, μεταξύ άλλων, ένα φανταστικό θαύμα που έκανε ο “γέρων Παστίτσιος” και αμέσως μεταδόθηκε άκριτα από χιλιάδες χριστιανικά ιστολόγια και έντυπα, ως πραγματικό θαύμα από τον γέροντα Παΐσιο (ήδη κι επισήμως άγιος από το Πατριαρχείο) που έδειχνε και την “δόξα της Ορθοδοξίας”, μέχρι να καταλάβουν την γκάφα τους βέβαια. Μετά από αυτό, τα χριστιανόπουλα σκύλιασαν (από αγάπη βέβαια) και έπεισαν την Ελληνική Αστυνομία της “Ελληνικής Δημοκρατίας”, της ταλαίπωρης χώρας μας δηλαδή, να βρει τον κακό χωρατατζή και να τον συλλάβει, γιατί...προσέβαλε την πίστη τους! Αντί να αναρωτηθούν, τι είναι αυτό που τους κάνει τόσο υπερβολικούς και ευκολόπιστους σε ό,τι δήθεν θαύμα αποδίδεται από τον οιονδήποτε στον θεό τους, ξέσπασαν στο παλικάρι αυτό που διακωμώδησε την χαζομάρα τους. Ενδιαφέρον και σχετικό, ο πρωθυπουργός της χώρας (Σαμαράς τότε) διαδήλωσε με τους άλλους Ευρωπαίους στην Γαλλία, για την ελευθερία της έκφρασης! Τι ειρωνεία...

Άλλη μια ένδειξη, του πως διαλαλούνται θαύματα για τυχάρπαστους και παρανοϊκούς απατεώνες, είναι η ιστορία του Παπουλάκου που διέσωσε ο Φωτιάδης: Ένας χασάπης που έγινε μοναχός και βάλθηκε να ανατρέψει τον Όθωνα επειδή ήταν αλλόδοξος, επειδή φοβόταν, όπως και όλοι του φυράματός του την εποχή εκείνη (κόμμα των Ναπαίων -φιλορώσων), ότι θα τους άλλαζε την πίστη. Τα “θαύματά” του, τον κόσμο που παραληρούσε στο πέρασμά του, τα ράσα του που τα έσχιζαν γιατί τα θεωρούσαν θαυματουργά κ.λπ κ.λπ. Αξίζει να διαβάσετε τα αποσπάσματα για να αναλογιστείτε, πως αντίστοιχες εικόνες (εν πολλοίς αντικρουόμενες) αγνώστων φανατικών από την Ιουδαία πριν από 2.000 χρόνια, μπορούν να έχουν ίχνος αξιοπιστίας. Θυμάται άραγε κανείς την υστερία και τις θαυματουργές “ιάσεις”, που διαβάζαμε ακόμα και σε γνωστές και “έγκριτες” εφημερίδες, στην χώρα μας πριν όχι πολλά χρόνια, με το “νερό του Καματερού”;

Ζ. Περιορισμοί στα θαύματα

Υπάρχουν περιορισμοί στα θαύματα; Αυτό για τους θεϊστές αποκλείεται. Δηλαδή, δεν ισχύουν για τους χριστιανούς αυτά που είπε ο Ιησούς “ότι μπορείτε να κάνετε οτιδήποτε αν πιστεύετε και με επικαλείσθε μέχρι και βουνά να κουνήσετε”; Και όμως, υπάρχει ένα θαύμα που δεν έγινε ποτέ, ούτε από τον Ιησού ούτε από κανένα άλλο άγιο, μάγο ή προσευχή σε καμιά θρησκεία ή θεό και είναι η θεραπεία ακρωτηριασμένου ή αναπήρου με εμφανή σκελετική έλλειψη, κάτι δηλαδή που θα αποδείκνυε οπτικά και ξεκάθαρα σε πολύ κόσμο, ότι όντως ήταν πραγματικό θαύμα και όχι μαγγανεία (και είναι και κάτι που σε κάποια είδη ακρωτηριασμένων ζώων γίνεται, δηλαδή για ένα πραγματικό θεό αν υπήρχε, δεν θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο -έχει την...τεχνογνωσία), που δείχνει και την ευπιστία του κόσμου σε ότι του πλασάρουν οι θαυματοποιοί και αναμεταδίδουν άκριτα, τα πρόβατα που τους ακολουθούν. Αντίθετα, η Επιστήμη έχει δώσει θαυμαστές λύσεις σε αρκετούς από αυτούς τους ανθρώπους, βοηθώντας τους στην καθημερινότητα τους, κάτι που καμιά θρησκεία ή προσευχή δεν κατάφερε να βοηθήσει ούτε και ο Χριστιανισμός φυσικά.
Κατ’ αρχάς δεν έχουμε ακριβή στατιστικά στοιχεία για το πόσοι “θεραπεύονται” κάθε χρόνο από τις κατά τόπους Παναγίες. Επιπλέον δεν έχουμε ακριβή στοιχεία για το τι ακριβώς είχαν και αν η ασθένεια επανήλθε. Π.χ. μπορεί κάποιος να έχει διαγνωστεί με μια ασθένεια και να κάνει τάμα στη Μεγαλόχαρη προκειμένου να γίνει καλά. Και πράγματι, μετά από κάποιο διάστημα, οι εξετάσεις να δείξουν ότι θεραπεύτηκε. Αυτό όμως δεν είναι κριτήριο για την αποτελεσματικότητα της Μεγαλόχαρης.

- Πρώτον, δεν ξέρουμε αν είχε γίνει λάθος διάγνωση.
- Δεύτερον, δεν ξέρουμε αν πρόκειται για κάποια περίπτωση αυτοΐασης. Όπως ίσως να γνωρίζετε, κάποιοι άνθρωποι θεραπεύονται, ακόμη και από πολύ σοβαρές ασθένειες, μόνοι τους.
- Τρίτον, μπορεί η ασθένεια μετά από κάποιο διάστημα να επανήλθε.
- Τέταρτον, μπορεί, αν ο συγκεκριμένος άνθρωπος είχε ξεκινήσει θεραπεία, να ήταν η θεραπεία που τον θεράπευσε και όχι το τάμα.
Όλα αυτά που αναφέρθηκαν, δείχνουν ότι τα περισσότερα θαύματα είναι, ή απλές φαντασιώσεις και οφθαλμαπάτες, ή καλοστημένες απάτες, ή αδυναμία ορθολογικής σκέψης (σύνηθες στην θεοσεβούμενη χώρα μας), ή αποτέλεσμα ψυχικής διαταραχής.

Η. Γιατί τα “θαύματα” δεν είναι θαύματα

Τί συμβαίνει τελικά με τα θαύματα και γιατί οι θεϊστές τα πιστεύουν και μιλάνε συνέχεια για αυτά;

Επειδή, ο εγκέφαλός μας έχει εξελικτικά κάποιες ατέλειες:
  • Γενικά ο άνθρωπος, κυρίως ο νέος, έχει την τάση να εμπιστεύεται αυτά που ακούει, κυρίως από ανθρώπους που η κοινωνία έχει χρίσει σαν σοφούς ή “ηγέτες”, όπως οι παπάδες, οι γέροντες, και οι ιστορίες από την παράδοση. Και γιατί επί πλέον, ανάλογα με τις επιθυμίες μας, λέμε ψέματα στον εαυτό μας.
  • Επειδή το “εντυπωσιακό” είναι πάντα ενδιαφέρον και αναμεταδίδεται εύκολα και άκριτα.
  • Επειδή το παραμύθι πυροδοτεί και εξάπτει επιπλέον την φαντασία των παιδιών, άρα και όσων ακόμα είναι πνευματικά στην βρεφική ηλικία.
  • Επειδή ο άνθρωπος προσπαθεί συνέχεια να συσχετίσει πράγματα και αυτά συσχετίζονται με εκείνα που έχουμε συνηθίσει ή μας αρέσουν περισσότερο. Έχει παρατηρηθεί ότι όταν βλέπουμε τυχαίες εικόνες που δεν απεικονίζουν τίποτα το συγκεκριμένο· ο εγκέφαλος τείνει να σχηματοποιήσει, εικόνες ανθρώπινης μορφής (παρειδωλία), ή εικόνες ζώων, ή βασικά γεωμετρικά σχήματα, γιατί το κάθε τι πρέπει να το κατατάξει σε κάτι οικείο. Παρόμοια ο εγκέφαλος σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζει ανύπαρκτες εικόνες φαντάσματος κάτι που ένα πλέον γνωστό και επαναλήψιμο φαινόμενο στο εργαστήριο και που εντείνεται σε περιπτώσεις στρες, χρήσης ουσιών, έντονης προσευχής ή και διαλογισμού.
  • Επειδή οτιδήποτε βλέπουμε ή ακούμε συνδυάζεται και αποσυμβολίζεται μέσα μας, με βάση αυτό που μας απασχολεί εκείνη τη στιγμή ή με κάτι που μας απασχολεί γενικά από το παρελθόν μας, άρα συχνά αποκτά συνάφεια και αξία με κάτι δεδομένο για εμάς.
  • Επειδή ο άνθρωπος έχει συχνά μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του και φαντάζεται εύκολα ότι κάποιο αόρατο, αλλά παντοδύναμο ή πάνσοφο ον, τον παρακολουθεί και τον βοηθά (αυτόν και μόνον), ή επικοινωνεί μαζί του με κάποια σύμβολα ή με κάποιο τρόπο, που μόνο αυτός καταλαβαίνει.
  • Επειδή θέλει να υπάρχει μια ανώτερη δύναμη που να τον βοηθά ειδικά όταν έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, κάτι σύνηθες στους θεϊστές. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση οδηγεί στην άρνηση του ανθρώπου να αναλάβει τις ευθύνες του και η ψυχοσύνθεσή του αντιστοιχεί σε αυτή του παιδιού που τα περιμένει όλα από τον παντοδύναμο μπαμπά του, τον μόνο που εμπιστεύεται και από αυτόν περιμένει θαυμαστά πράγματα.
  • Επειδή δεν γνωρίζει, ή δεν μπορεί, ή δεν θέλει να σκεφτεί ορθολογικά σε κάτι ασυνήθιστο και βολεύετε με εύκολες και γενικές απαντήσεις, ΔΕΝ γνωρίζουμε ακόμα, όλους τους νόμους και τα όρια της φύσης σε ποσοστό 100% οπότε δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν τα δήθεν ''υπερφυσικά θαύματα'' είναι απλώς φυσικά! ΔΕΣPlacebo, και Η διαδικασία της αυτοΐασης είναι έμφυτη
  • Επειδή υπάρχει ολόκληρη τέχνη της ταχυδακτυλουργίας με σκοπό την παραπλάνηση του βλέμματος, που οι παραστάσεις της, δείχνουν θαυμαστές και ακατανόητες για τον κόσμο που αγνοεί την “τέχνη”.
  • Επειδή ο φόβος του θανάτου καθηλώνει την σκέψη και την λογική και αφήνει να φουντώσει η φρούδα ελπίδα για ένα ευτυχές τέλος, ειδικά αν αυτό “νομιμοποιείται” από αρχαία μυθολογικά κείμενα που θεωρούνται για αρκετούς ιερά και αλάνθαστα.
  • Επειδή έχει συνηθίσει να ζει σε ένα κοινωνικό καθεστώς που υποστηρίζει την μαγεία και την μαγγανεία, και κάθε παράδοξο να δείχνει εξηγήσιμο μέσα από το συγκεκριμένο παραδοσιακό πλαίσιο, ένα πλαίσιο μάλιστα που θέλουν να επιβάλουν σε όλη την κοινωνία. Οι θρησκείες είναι σαν το ναρκωτικό, διαχέονται στην ψυχοσύνθεση του ατόμου και έτσι βλέπει την πραγματικότητα μέσα από την παραμόρφωση των συγκεκριμένων δοξασιών, που έχει δεχθεί συνήθως από μωρό, ότι όντως ισχύουν.
Η εξέλιξη της επιστήμης έχει περιορίσει την μαγεία σε μεγάλο βαθμό· έτσι, τα θαύματα τουλάχιστον στην “πολιτισμένη Δύση”, έχουν περιοριστεί ή εξηγηθεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά πάντα θα υπάρχουν αμόρφωτοι και απαίδευτοι που μεγαλώνοντας και ζώντας σε ένα αντίστοιχο περιβάλλον που ευνοεί την μαγεία, θα πέφτουν θύματα ασύστατων δοξασιών, θαυμάτων και μαγγανείας. Βλέπετε, το πρόβλημα είναι ότι στα “θαύματα” υπάρχει συνήθως πλήρης αδυναμία ελέγχου. Ή εμπιστεύεσαι τον φερόμενο ως αυτόπτη μάρτυρα, ή όχι. Η επανάληψη είναι αδύνατη και συνήθως αυτά γίνονται σε περιστάσεις και με τρόπους που δεν μπορείς να ελέγξεις ή να αμφισβητήσεις, παρά μόνο με επίκληση της λογικής του συγκεκριμένου θύματος, αν αυτή υπάρχει. Η λογική για να δουλέψει σωστά όμως χρειάζεται εμπειρία και γνώση και καθαρό κίνητρο. Αν όμως έχεις συνηθίσει λόγω ιδεολογίας ή κοινωνίας να δέχεσαι ήδη παράλογες δοξασίες, όσες γνώσεις και να έχεις η εμπειρία σου είναι διχασμένη ανάμεσα στην πραγματικότητα και την φαντασία και η λογική δουλεύει επιλεκτικά, ειδικά σε αυτά που έχεις ήδη δεχτεί από μικρή ηλικία ως“de facto” αληθινά (δες σχετικά και για τον προσηλυτισμό).

Φυσικά, οι θεϊστές φροντίζουν να ξεχνούν ότι όλες οι θρησκείες, αρχαίες και νέες έχουν και είχαν όπως ισχυρίζονται τουλάχιστον, πολλά θαύματα. Έτσι το επιχείρημα που χρησιμοποιεί η κάθε μία από αυτές, ότι τα θαύματα γίνονται για να ενισχυθεί ή να αποδειχθεί η πίστη τους ως ορθή και ο θεός τους ως παντοδύναμος, διαλύονται αυτομάτως, πέρα που αυτή η αντίληψη βάλει στην περίφημη “ελεύθερη βούληση” για την οποία τόσο κόπτονται.

Το ερώτημα που έρχεται βέβαια είναι: Μα καλά, με την επιστήμη και την λογική τα γνωρίζουμε όλα; Δεν μπορεί να μας ξεφεύγει κάτι; Η απάντηση είναι ότι ναι μεν, δεν τα γνωρίζουμε όλα, γνωρίζουμε όμως αρκετά πολλά για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα στο ότι η πιθανότητα να ανατραπούν οι νόμοι της φύσεως, ειδικά σε κάποιον που δεν τους κατανοεί και κυρίως για χάρη του, είναι μικρότερη από την τάση του ανθρώπου προς την φάρσα, την μαγεία, την χαζομάρα, την υπερβολή και την ανάγκη να πείσει τους άλλους για την σαθρή ιδεοληψία του, ειδικά όταν δεν έχει άλλα λογικά επιχειρήματα για αυτή. 

Φυσικά, μπορεί και να συμβαίνουν και θαυμαστά πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε ακόμα, ή δεν μπορούμε με τις υπάρχουσες επιστημονικές και λογικές μεθόδους να συλλάβουμε, αλλά κανείς δεν νομιμοποιείται στις τελείως σπάνιες αυτές περιπτώσεις, αν υπάρχουν, να τις αποδώσει σε κάποιου είδους νοημοσύνη, ή ακόμα χειρότερα σε ένα κάποιο ον, ή ακόμα χειρότερα σε ένα συγκεκριμένο ον με ιδιαίτερες αποδιδόμενες ιδιότητες και ιστορία, που έχει αυτός και η περιορισμένη κοινωνία του αυθαίρετα ορίσει το επίθετο “θεός” σαν όνομά του.

Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι δεν έφθανε η πολιτική βούληση και η διά της βίας επιβολή για να νομιμοποιηθεί ο Χριστιανισμός. Χρειαζόταν και μεγάλη δόση μαγείας που προσέφεραν στους αμόρφωτους τα μυθολογικά κείμενά του και οι διδαχές του, διαιωνίζοντας έκτοτε την μαγγανεία που οδήγησε την ανθρωπότητα στον Μεσαίωνα. Δυστυχώς, κρατάει ακόμα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού σε κατάσταση ψεκασμένων, άβουλων και φοβισμένων προβάτων, που αδυνατούν να δουλέψουν το νοητικό και μάλιστα πολλοί από αυτούς είναι ένας πειθήνιος και αφοσιωμένος στρατός των αργυρώνητων βοσκών τους, που χρυσοπληρώνουμε όλοι μας, μας αρέσουν ή όχι, και κρατούν ειδικά την χώρα και τη κοινωνία μας σε μεταμεσαιωνική κατάσταση με νύχια και με δόντια.

 
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΑΠΟΔΙΔΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΙΗΣΟΥ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ

#
ΜΑΤΘ.
ΜΑΡΚ.
ΛΟΥΚ.
ΙΩΑΝ.
 
1
Ένας λεπρός
8: 1-4
1: 40-45
5: 12-16
ΟΧΙ
2
Το θαύμα εν Κανά
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
2: 1-12
3
Ο δούλος του εκατοντάρχου
8: 5-13
ΟΧΙ
7: 1-10
ΟΧΙ
4
Ο υιός του Βασιλικού
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
4: 43-54
5
Η πενθερά του Πέτρου
8: 14-17
1: 29-39
4: 38-44
ΟΧΙ
6
Οι δύο δαιμονιζόμενοι των Γεργεσηνών
8: 28-34
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
7
Ο ένας δαιμονιζόμενος των Γεργεσηνών ή Γερασηνών ή Γαδαρηνών (αναλόγως την έκδοση που κρατάτε)
ΟΧΙ
5: 1-20
8: 26-39
ΟΧΙ
8
Ο παραλυτικός
9: 2-8
2: 1-12
5: 18-25
ΟΧΙ
9
Ο παράλυτος στην κολυμβήθρα της Βηθεσδά
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
5: 1-18
10
Η αιμορροούσα
9: 20-22
9: 21-43
8: 43-48
ΟΧΙ
11
Οι δύο τυφλοί
9: 27-31
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
12
Ο εκ γενετής τυφλός
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
9: 1-41
13
Ο κωφός δαιμονιζόμενος
9: 32-34
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
14
Ο δαιμονιζόμενος της Καπερναούμ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
4: 31-37
ΟΧΙ
15
Ο άνθρωπος με το ξηρό χέρι
12: 9-14
3: 1-6
6: 6-11
ΟΧΙ
16
Ένας κωφός δαιμονιζόμενος
ΟΧΙ
ΟΧΙ
11: 14-16
ΟΧΙ
17
Η κόρη της Χαναναίας
15: 21-28
7: 24-30
ΟΧΙ
ΟΧΙ
18
Ο σεληνιαζόμενος νέος
17: 14-21
9: 14-29
9: 37-42
ΟΧΙ
19
Οι δύο τυφλοί της Ιεριχούς
20: 29-34
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
20
Ο ένας τυφλός της Ιεριχούς
ΟΧΙ
ΟΧΙ
18: 35-43
ΟΧΙ
21
Ο τυφλός Βαρ Τιμαίος της Ιεριχούς
ΟΧΙ
10: 46-52
ΟΧΙ
ΟΧΙ
22
Ο κωφός Μογίλαλος
ΟΧΙ
7: 31-37
ΟΧΙ
ΟΧΙ
23
Ο δαιμονιζόμενος της Συναγωγής
ΟΧΙ
1: 21-28
4: 31-37
ΟΧΙ
24
Ο τυφλός Της Βηθσαϊδά (με δύο προσπάθειες)
ΟΧΙ
8: 22-26
ΟΧΙ
ΟΧΙ
25
Η ανάσταση του υιού της χήρας της Ναΐν
ΟΧΙ
ΟΧΙ
11: 1-44
ΟΧΙ
26
Η κυφή
ΟΧΙ
ΟΧΙ
13: 10-17
ΟΧΙ
27
Ο υδρωπικός
ΟΧΙ
ΟΧΙ
14: 1-6
ΟΧΙ
28
Οι δέκα λεπροί
ΟΧΙ
ΟΧΙ
17: 11-19
ΟΧΙ
29
Η γαλήνευση της τρικυμίας
8: 23-27
4: 35-41
8: 22-25
ΟΧΙ
30
Ο Ιησούς βαδίζει επί των υδάτων
14: 22-33
6: 45-56
ΟΧΙ
6: 15-21
31
Ο χορτασμός 5.000 ανθρώπων
14: 13-21
6: 30-44
9: 10-17
6: 1-14
32
Ο χορτασμός 4.000 ανθρώπων
15: 32-39
8: 1-10
ΟΧΙ
ΟΧΙ
33
Το νόμισμα σε στόμα ιχθύος
17: 24-27
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
34
Θαυμαστή αλιεία
ΟΧΙ
ΟΧΙ
5: 1-11
ΟΧΙ
35
Άλλη μια θαυμαστή αλιεία
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
21: 1-12
36
Η άκαρπη συκιά
21: 18-22
5: 12-14
ΟΧΙ
ΟΧΙ
37
Η ανάσταση της θυγατρός τού Ιαείρου
9: 18-26
5: 21-43
8: 40-56
ΟΧΙ
38
Αποκαλύψεις στην Σαμαρείτιδα
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
4: 1-38
39
Η ανάσταση του Λαζάρου
ΟΧΙ
ΟΧΙ
ΟΧΙ
11: 1-47
40
Το αυτί του δούλου (Μάλχου) του Αρχιερέως
ΟΧΙ
ΟΧΙ
22: 47-53
ΟΧΙ