Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Εἰρήνη (82-113)

ΤΡ. ἥσυχος ἥσυχος, ἠρέμα, κάνθων·
μή μοι σοβαρὸς χώρει λίαν
εὐθὺς ἀπ᾽ ἀρχῆς, ῥώμῃ πίσυνος,
85 πρὶν ἂν ἰδίῃς καὶ διαλύσῃς
ἄρθρων ἶνας πτερύγων ῥύμῃ.
καὶ μὴ πνεῖ μοι κακόν, ἀντιβολῶ σ᾽·
εἰ δὲ ποήσεις τοῦτο, κατ᾽ οἴκους
αὐτοῦ μεῖνον τοὺς ἡμετέρους.
90 ΟΙ. Β’ ὦ δέσποτ᾽ ἄναξ, ὡς παραπαίεις.
ΤΡ. σίγα σίγα.
ΟΙ. Β’ ποῖ δῆτ᾽ ἄλλως μετεωροκοπεῖς;
ΤΡ. ὑπὲρ Ἑλλήνων πάντων πέτομαι
τόλμημα νέον παλαμησάμενος.
95 ΟΙ. Β’ τί πέτει; τί μάτην οὐχ ὑγιαίνεις;
ΤΡ. εὐφημεῖν χρὴ καὶ μὴ φλαῦρον
μηδὲν γρύζειν, ἀλλ᾽ ὀλολύζειν·
τοῖς τ᾽ ἀνθρώποισι φράσον σιγᾶν,
τούς τε κοπρῶνας καὶ τὰς λαύρας
100 καιναῖς πλίνθοισιν ἀποικοδομεῖν
καὶ τοὺς πρωκτοὺς ἐπικλείειν.
ΟΙ. Β’ οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως σιγήσομ᾽, ἢν μή μοι φράσῃς
ὅποι πέτεσθαι διανοεῖ. ΤΡ. τί δ᾽ ἄλλο γ᾽ ἢ
ὡς τὸν Δί᾽ εἰς τὸν οὐρανόν; ΟΙ. Β’ τίνα νοῦν ἔχων;
105 ΤΡ. ἐρησόμενος ἐκεῖνον Ἑλλήνων πέρι
ἁπαξαπάντων ὅ τι ποεῖν βουλεύεται.
ΟΙ. Β’ ἐὰν δὲ μή σοι καταγορεύῃ; ΤΡ. γράψομαι
Μήδοισιν αὐτὸν προδιδόναι τὴν Ἑλλάδα.
ΟΙ. Β’ μὰ τὸν Διόνυσον οὐδέποτε ζῶντος γ᾽ ἐμοῦ—
110Τ Ρ. οὐκ ἔστι παρὰ ταῦτ᾽ ἄλλ᾽. ΟΙ. Β’ ἰοὺ ἰοὺ ἰού·
ὦ παιδί᾽, ὁ πατὴρ ἀπολιπὼν ἀπέρχεται
ὑμᾶς ἐρήμους εἰς τὸν οὐρανὸν λάθρᾳ.
ἀλλ᾽ ἀντιβολεῖτε τὸν πατέρ᾽, ὦ κακοδαίμονα.

***
Εμφανίζεται ο Τρυγαίος, καβάλα στο τεράστιο σκαθάρι.
ΤΡΥ. Σιγανά, μαλακά, σκαθαράλογο εσύ·
από θάρρος στην τόση σου δύναμη, αχ, μην
παίρνεις φόρα απ᾽ την πρώτη στιγμή,
ώσπου πρώτα να ιδρώσεις κι η ορμή των φτερών
ν᾽ απαλύνει τα μέλη σου. Μη, να χαρείς,
ξεφυσάς και βρομάς· αν το κάνεις αυτό,
τότε κάλλιο να μείνεις στο σπίτι.
90 ΔΕΥ. Αχ αφέντη, τί τρέλα είν᾽ αυτή;
ΤΡΥ. Σώπα εσύ.
ΔΕΥ. Κοπανίζεις αέρα στο βρόντο· γιατί;
ΤΡΥ. Για να κάμω στους Έλληνες όλους καλό,
βρήκα σχέδιο καινούριο, πολύ τολμηρό, και πετώ.
ΔΕΥ. Τί πετάς; Παλαβιά δίχως λόγο κι αυτή!
ΤΡΥ. Σιωπή κράτα ιερή·
απ᾽ το στόμα σου λέξη κακή να μη βγει·
ναι, ιερό ν᾽ ακουστεί αλαλητό·
πες στον κόσμο: σιωπή·
με καινούρια να κλείσουνε τούβλα να πεις
100 αποπάτους και βόθρους· κι αυτοί οι πισινοί
να κλειστούνε με τάπες.

ΔΕΥ. Αν δεν μου πεις πού θέλεις να πετάξεις,
δε θα σωπάσω. ΤΡΥ. Μα στο Δία, παιδί μου,
στον ουρανό· πού αλλού; ΔΕΥ. Ποιός ο σκοπός σου;
ΤΡΥ. Να τον ρωτήσω τι έχει μες στο νου του
για τους Έλληνες, για όλη την Ελλάδα.
ΔΕΥ. Κι αν δεν πει; ΤΡΥ. Τότε μήνυση του κάνω,
πως για Μήδους προδίνει την Ελλάδα.
ΔΕΥ. Ποτέ σου, μα το Διόνυσο, όσο ζω…
110 ΤΡΥ. Το ᾽πα και δεν αλλάζει. ΔΕΥ. Εε! Για ακούστε.
Παιδιά! Ο μπαμπάς σας έρμα σας αφήνει·
φεύγει κρυφά, στον ουρανό ανεβαίνει·
θερμοπαρακαλέστε τον να μείνει.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Γιος του Δία και της Ευρώπης, αδελφός του Σαρπηδόνα και του Μίνωα που του ανέθεσε την απονομή της δικαιοσύνης στις πόλεις με έδρα την Κνωσό - ο Τάλος επόπτευε στην ύπαιθρο.
 
Τρεις ήταν οι βασικές του αρχές: α) είναι αθώος αυτός που χτυπά αμυνόμενος (αυτόν τον νόμο επικαλέστηκε ο Ηρακλής και αθωώθηκε για τον φόνο του δασκάλου του Λίνου με μια κιθάρα, γιατί εκείνος τον επέπληξε για τις επιδόσεις του)· β) να υφίσταται κανείς το κακό που έκανε· γ) να μην δίνονται όρκοι για ασήμαντα πράγματα.

Ο Σωκράτης στον «πλατωνικό» διάλογο Μίνως αναφέρει ότι ο Ραδάμανθυς είχε εκπαιδευτεί από τον ίδιο τον Μίνωα για την εποπτεία των δικαστηρίων, όχι όμως και στο σύνολο της βασιλικής τέχνης. Τα γνωρίσματα του Ραδάμανθυ ως δικαστή, νομοθέτη, πολιτικού, εποικιστή, φορέα πολιτισμού μνημειώνουν τη δραστηριότητα των Μινωιτών στο Αιγαίο και τη Μ. Ασία. Θεωρείται ότι έκανε νομοθετικό και πολιτικό έργο έξω από την Κρήτη: εποίκισε έρημους τόπους, συνένωσε μικρούς οικισμούς, ίδρυσε καινούριες πόλεις, στις οποίες όριζε το νομοθετικό, διοικητικό, πολιτικό πλαίσιο και τις σχέσεις τους με το κέντρο της κρητικής αυτοκρατορίας, και διόριζε άρχοντα κάποιο γιο του Μίνωα, δικό του γιο ή έμπιστο συνεργάτη του. Βία χρησιμοποιούσε μόνο εναντίον βαρβάρων και πειρατών. Στη Μ. Ασία ίδρυσε τις Ερυθρές, στη δυτική πλευρά της ομώνυμης χερσονήσου, απέναντι από τη Χίο, με το όνομα του γιου του Έρυθρου που τον έκανε και πρώτο βασιλιά της. Στη Χίο εγκατέστησε τον Οινοπίωνα, στη Λήμνο τον Θόαντα, στη Σκύρο τον Ενυέα, στην Άνδρο τον Ανδρέα, στη Δήλο τον Άνιο, στην Πάρο τον Αλκαίο. Με αυτόν τον τρόπο οι πόλεις αποκτούσαν τίτλους που η απαρχή τους βρισκόταν στην Κρήτη (πολιτική διάσταση της μυθολογίας).
 
Λέγεται ότι ο Μίνωας φοβήθηκε τις ικανότητες του αδελφού του, γι' αυτό τον έστειλε έξω από την Κρήτη. Λέγεται ακόμη ότι τα δύο αδέλφια πραγματικά συγκρούστηκαν και ο Ραδάμανθυς κατέφυγε στις Ωκαλέες της Βοιωτίας, όπου παντρεύτηκε την Αλκμήνη μητέρα του Ηρακλή, στον οποίο δίδαξε την τοξοβολία. Σύμφωνα με άλλους ο γάμος τους έγινε στα νησιά των Μακάρων, όταν και οι δυο τους ήταν πια νεκροί. Μυθολογείται ότι ο Δίας, πρώτος εραστής της Αλκμήνης, ζήτησε από τον Ερμή να κλέψει το σώμα της Αλκμήνης και να το μεταφέρει στα Νησιά. Και ότι μαζί με τον Μίνωα και τον Αιακό, άλλο γιο του Δία, έκριναν τους νεκρούς.
 
Μια άλλη παραλλαγή του μύθου (Κρης → Τάλος → Φαιστός → Ραδάμανθυς → Γόρτυνας) θέλει τον Ραδάμανθυ να ζει πολύ πριν τον Μίνωα. Γι' αυτόν τον παλιό Ραδάμανθυ λένε ότι ήταν φορέας πολιτισμού όπως ο Φορωνέας στο Άργος και ο Κάδμος στη Θήβα· πρώτος αυτός εξημέρωσε τους ανθρώπους του τόπου του, τους συνοίκισε, νομοθέτησε γι' αυτούς με οδηγό τον κρητικό Δία. Αυτόν θέλησε να μιμηθεί ο Μίνωας πολλές γενιές αργότερα, όταν η φήμη του Ραδάμανθυ είχε εξαπλωθεί παντού. Για να το πετύχει αυτό ο Μίνωας έπρεπε να συνδεθεί μαζί του και να τον υποτάξει ως αδελφό του. Αυτή πρέπει να είναι η παλιά μορφή του μύθου, ανεξάρτητη από τον μύθο της Ευρώπης και του Δία, που δείχνει ότι ο Ραδάμανθυς ήταν παλαιός, χθόνιος θεός που επιβλήθηκε στη συνείδηση των ανθρώπων.
 
Στον τάφο της κρίσεως στη Μίεζα (τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.), αριστερά και δεξιά της εισόδου του τάφου στέκονται τέσσερις μεμονωμένες μορφές, που όμως αποτελούν τμήματα ενιαίας σύνθεσης που διακόπτονται από την παρεμβολή των ημικιόνων και του ανοίγματος του τάφου. Το θέμα της απεικόνισης είναι η κάθοδος του νεκρού στον Άδη με τη συνοδεία του Ερμή. Οι κριτές Ραδάμανθυς και Αιακός θα αποφασίσουν για την τύχη του νεκρού, αν δηλαδή θα σταλεί στο νησί των Μακάρων ή στα Τάρταρα. Ο Αιακός, γιος του Δία και της νύμφης Αίγινας, κρίνει όσους προέρχονται από την Ευρώπη, ο Ραδάμανθυς, καρπός του Δία και της Ευρώπης, όσους έρχονται από την Ασία, ενώ στη διαιτησία του Μίνωα καταλήγουν οι δύσκολες κρίσεις (Πλ., Γοργίας 523e-524a). Εδώ κύριος κριτής του νεκρού είναι ο Αιακός.
 
Η επιλογή του θέματος σαφώς σχετίζεται με την προσδοκία για ζωή μετά θάνατο, όμως ανακαλεί στη μνήμη και τη σύγκριση του Αλέξανδρου με τους τρεις κριτές που επιχείρησε ο Αρριανός:
 
Καθόλου κατώτερος βασιλιάς από τον Μίνωα, τον Ραδάμανθυ, τον Αιακό η γέννηση των οποίων αποδόθηκε από τους παλιούς στον Δία, χωρίς να θεωρηθεί στάση αλαζονική. (Αρριανός, Z.29.3-4)
 
Η επιλογή του θέματος του Τάφου της Κρίσεως στη Μίεζα μπορεί να αποτελεί και τον απόηχο μιας άλλης μυθολογικής / ιστορικής παράδοσης για πιθανή παρουσία Κρητών στην περιοχή. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, που διασώζει μαρτυρία του Αριστοτέλη από το χαμένο σύγγραμμά το Βοτιαίων πολιτεία, οι νέοι και οι νέες που έστελναν οι Αθηναίοι στην Κρήτη, υποχρεωτική θυσία στον μυθικό Μινώταυρο, δεν σκοτώνονταν αλλά ζούσαν στο βασίλειο του Μίνωα ως σκλάβοι. Κάποιοι από τους απογόνους τους στάλθηκαν από τους Κρήτες ως προσφορά στους Δελφούς μαζί με δικά τους παιδιά. Επειδή όμως δεν ήταν δυνατό να διατρέφονται συνέχεια στους Δελφούς, πέρασαν στην Ιταλία και εγκαταστάθηκαν «γύρω από τη χώρα που ονομαζόταν Ιαπυγία· από εκεί πάλι μετέβησαν στη Θράκη και ονομάσθηκαν Βοττιαίοι» (Πλούταρχος, Θησέας 16). Στην ίδια εύφορη περιοχή έφτασαν στις αρχές του 7ου αι. π.Χ. οι Αργεάδες Μακεδόνες, οπότε οι Βοττιαίοι κατέφυγαν στη Χαλκιδική.
 
Η παρουσία των Κρητών επιβεβαιώνεται, σύμφωνα με τον Μ. Σακελλαρίου, από κρητικά τοπωνύμια στην περιοχή της Μακεδονίας και «από την επιβίωση της παράστασης του διπλού πελέκεως σε ρόλο εμβλημάτων από ορείχαλκο, σε διάφορους τόπους της Μακεδονίας και γειτονικών χωρών, όπου θα διαδόθηκαν από τη Βοττία, με τη μετακίνηση ημινομάδων ποιμένων» (Μακεδονία, 1994, 48).

Οι «Σκοτεινοί Χρόνοι» της ελληνικής αρχαιότητας

Στις αρχές του 12ου αι. π.Χ. πληθώρα καταστροφών έπληξε τα μεγάλα κράτη της Μεσογείου, οδηγώντας την Αίγυπτο και τις πόλεις-κράτη της συροπαλαιστινιακής ακτής σε παρακμή. Ακολούθησε μια περίοδος ριζικών μεταβολών στην κοινωνική, πολιτισμική και οικονομική οργάνωση, η οποία σήμανε το οριστικό τέλος της Εποχής του Χαλκού και την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου.

Στον ελλαδικό χώρο η περίοδος αυτή τοποθετείται μεταξύ της κατάρρευσης των μυκηναϊκών ανακτόρων και της εμφάνισης των πόλεων-κρατών τον 8ο αι. π.Χ. και χαρακτηρίζεται από την απώλεια γραφής, τον απλουστευμένο πολιτισμό, τη χρήση του σιδήρου έναντι του ορειχάλκου και την εσωστρέφειά της. Τα στοιχεία αυτά, σε συνδυασμό με την απουσία γραπτών πηγών (πέραν των Ομηρικών επών) και των πενιχρών λειψάνων που διασώθηκαν, προσδίδουν στην περίοδο από τον 11ο έως τον 8o αιώνα π.Χ. την ονομασία “Σκοτεινοί Αιώνες”.

Η έναρξη των Σκοτεινών Αιώνων τοποθετείται ουσιαστικά τον 11ο και 10ο αι. π.Χ., οπότε παρακμάζουν τα μεγάλα κέντρα και σχεδόν εγκαταλείπονται ορισμένες περιοχές ή παράλιες και πεδινές ζώνες. Τα ίχνη ζωής στις περισσότερες τοποθεσίες του ελλαδικού χώρου σπανίζουν, οι οικισμοί είναι περίπου ανύπαρκτοι και η δημογραφική αραίωση που φαίνεται να μαστίζει κυρίως τον κόσμο του Αιγαίου, είναι αδιανόητη. 

Η κατάρρευση του ανακτορικού καθεστώτος σήμανε την απαρχή μιας μακράς περιόδου κοινωνικής αναστάτωσης και ποικίλων ζυμώσεων, ωστόσο δεν οδήγησε άμεσα στους Σκοτεινούς Χρόνους. Ακόμα και τον 12ο αι. π.Χ. εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες εστίες μυκηναϊκής παράδοσης, στην Ασίνη της Αργολίδας, στα Νιχώρια της Μεσσηνίας και στην Ιωλκό της Θεσσαλίας. Ταυτόχρονα, η Αθήνα όχι μόνο δεν καταστρέφεται, αλλά φαίνεται ότι αναπτύσσει επαφές με τον κόσμο της Ανατολής, ενώ πολιτιστική άνθηση παρουσιάζεται επίσης στα Δωδεκάνησα και την Κύπρο. Μεγάλα κέντρα απαντώνται, λοιπόν και σε αυτόν τον αιώνα, ωστόσο ο πλούσιος και επιβλητικός πολιτισμός της προηγούμενης περιόδου απλοποιήθηκε σημαντικά. Φαίνεται, επομένως, ότι ο 12ος αι. π.Χ. λειτούργησε ως μια μεταβατική περίοδος, καθώς συνυπήρχαν αντιθετικές τάσεις και εμφανίστηκαν πολλά από τα χαρακτηριστικά της επόμενης περιόδου.
 
Η έναρξη των Σκοτεινών Αιώνων τοποθετείται ουσιαστικά τον 11ο και 10ο αι. π.Χ., οπότε παρακμάζουν τα μεγάλα κέντρα και σχεδόν εγκαταλείπονται ορισμένες περιοχές ή παράλιες και πεδινές ζώνες. Τα ίχνη ζωής στις περισσότερες τοποθεσίες του ελλαδικού χώρου σπανίζουν, οι οικισμοί είναι περίπου ανύπαρκτοι και η δημογραφική αραίωση που φαίνεται να μαστίζει κυρίως τον κόσμο του Αιγαίου, είναι αδιανόητη. Η κατάρρευση των εμπορικών δικτύων επέτεινε τις εξελίξεις και η Ελλάδα παρουσίασε μια έντονη εικόνα φτώχειας και απομόνωσης σε σύγκριση με την προηγούμενη εποχή.
 
Θεωρίες για τα αίτια της πτώσης του Μυκηναϊκού κόσμου έχουν διατυπωθεί αρκετές, ωστόσο η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για την περίοδο που ακολούθησε τη Μυκηναϊκή εποχή είναι αδύνατη, λόγω της απουσίας γραπτών πηγών. Η εισβολή νέων πληθυσμών (πχ. Κάθοδος των Δωριέων), οι εσωτερικές συγκρούσεις μεταξύ Μυκηναίων ηγεμόνων και οι καταστροφές που προκλήθηκαν από φυσικά φαινόμενα, φαίνεται να αποτελούν τις κυριότερες αιτίες που οδήγησαν στο τελικό αποτέλεσμα.
 
Με βάση τα αρχαιολογικά δεδομένα, η μετάβαση στη νέα εποχή των Σκοτεινών Αιώνων υπήρξε μια αργή διαδικασία και συνοδεύτηκε από εξαιρετικά έντονες αλλαγές. Σημαντικότερη από αυτές ήταν η σαφής πτώση του επιπέδου ζωής σε σχέση με εκείνο των μυκηναϊκών χρόνων• η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική και μαζί της οι ανακτορικές τέχνες εξαφανίζονται. Τα κτίσματα κατασκευάζονται πλέον από ευτελή υλικά και ως εκ τούτου έχουν αφήσει ελάχιστα υλικά κατάλοιπα. Τα επιβλητικά ανάκτορα έχουν αντικατασταθεί από “καμπυλόγραμμες καλύβες” ενός δωματίου, κατασκευασμένες και αυτές από φθαρτά υλικά. Την ίδια στιγμή, η χρήση του ορειχάλκου, η οποία κυριαρχούσε κατά τους προηγούμενους αιώνες, φθίνει και στη θέση της εμφανίζεται η χρήση του σιδήρου. Η γενικότερη έλλειψη ακριβών μετάλλων και ειδών πολυτελείας όπως ήταν το ελεφαντόδοντο, το κεχριμπάρι και τα ακριβά πετράδια, μαρτυρούν την απουσία εμπορικών ή άλλων σχέσεων με μακρινούς λαούς και την απομόνωση του ελλαδικού χώρου. Χαρακτηριστική είναι επίσης η εγκατάλειψη του συστήματος γραφής, αφού η τελευταία (Γραμμική Β’), εξυπηρετούσε το εκτεταμένο γραφειοκρατικό σύστημα των μυκηναϊκών ανακτόρων. Την πολιτιστική οπισθοδρόμηση εντείνει, τέλος, η παντελής έλλειψη πολυτελών θολωτών και θαλαμοειδών ταφών και η υιοθέτηση της πρακτικής της καύσης των νεκρών.
 
Ακριβώς λόγω αυτών των αλλαγών, της έλλειψης ιστορικών μαρτυριών και των λίγων αρχαιολογικών ευρημάτων, το διάστημα των 3 περίπου αιώνων που εκτείνεται από το 1150 π.Χ. ως το 850 π.Χ. έχει μείνει γνωστό στην ιστορία με τους όρους «Σκοτεινοί Αιώνες», «Σκοτεινοί Χρόνοι» και «Ελληνικός Μεσαίωνας». Οι χαρακτηρισμοί αυτοί, ωστόσο, δε φαίνεται να ανταποκρίνονται κατ’ απόλυτο τρόπο στην πραγματικότητα.
 
Κατά τη διάρκεια των Σκοτεινών Χρόνων, ο ελλαδικός χώρος, ναι, μεν παρουσίαζε μια εικόνα φτώχειας και οπισθοδρόμησης συγκριτικά με την προηγούμενη εποχή, όμως παράλληλα, άρχισαν βαθμιαία και σταθερά να διαμορφώνονται οι παράγοντες εκείνοι που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην περαιτέρω ιστορική πορεία της Ελλάδας: στη διάρκεια των μεταβατικών αιώνων σχηματίστηκε σε μεγάλο βαθμό ο ιστορικός πληθυσμός του ελληνικού χώρου με τη συγχώνευση μυκηναϊκών πληθυσμιακών ομάδων και τμημάτων των λαών που εισέβαλαν στον ελλαδικό χώρο, διατηρήθηκαν οι αναμνήσεις από το λαμπρό μυκηναϊκό παρελθόν, όπως αυτές μετέπειτα αποκρυσταλλώθηκαν στα Ομηρικά Έπη, δημιουργήθηκε το ελληνικό αλφάβητο, αναδύθηκε ο γεωμετρικός πολιτισμός και οι τέχνες, εξαπλώθηκε ο ελληνισμός σε πολλούς χώρους της Μεσογείου και οι Έλληνες απέκτησαν μια ενιαία εθνική, θρησκευτική και ηθική συνείδηση, βασισμένη στους θεσμούς της πόλης-κράτους.
 
Με τον τρόπο αυτό, οι «Σκοτεινοί Αιώνες» θα αφήσουν στις επόμενες γενεές την ωραιότερη κληρονομιά. Μια κληρονομιά που οι Έλληνες της Αρχαϊκής περιόδου θα καταφέρουν να την κάνουν να καρποφορήσει. Μια “αναγέννηση”, που θα φέρει στο προσκήνιο τον Όμηρο και τα αριστουργήματά του.

Αγάπα τον εαυτό σου, ακριβώς όπως θα ήθελες να αγαπηθείς

“Μη με αδικείς που φοβάμαι. Έχω καεί πολλές φορές. Τόσες πολλές, που όλα μοιάζουν επικίνδυνα. Όχι, δεν το βάζω κάτω, ποτέ δεν θα το βάλω. Απλώς φοβάμαι και διστάζω.”

Κάποτε ο φόβος, μας κάνει να αισθανόμαστε ζωντανοί. Κάποτε χρειάζεται, για να ανακαλύψουμε μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε. Βρες αυτό που αγαπάς και άστο να σε οδηγήσει. Άστο να σε γεμίσει με θάρρος, αντί με διστακτικότητα. Άσε το να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις τα φτερά που έχεις κρυμμένα.

Ναι. Έχουμε φτερά. Το ήξερες; Μπορούμε να πετάξουμε ψηλά, πολύ ψηλά. Μπορούμε να κάνουμε ότι επιθυμούμε. Το δύσκολο είναι να τα βρεις. Πρέπει να πιστέψεις πως υπάρχουν, για να τα βρεις. Πρέπει να πιστέψεις στον εαυτό σου και να τον αγαπήσεις άπειρα.

Να τον αγαπήσεις τόσο πολύ που να μην έχεις ανάγκη κανένα! Να αγαπάς τον εαυτό σου όπως ακριβώς θέλεις να σε αγαπήσουν! Και τότε θα πετάξεις πάνω από μέρη που δεν τα βάζει το μυαλό σου. Όλα θα μοιάζουν με όνειρο! Μα δεν θα είναι όνειρο, θα είναι η ζωή σου. Θα απολαμβάνεις κάθε της στιγμή!

Όταν θα έρθει η στιγμή που θα πρέπει να τολμήσεις, κάνε μου τη χάρη και ξέχασε τον φόβο! Διώξε τον μακριά. Όλα βρίσκονται στα χέρια σου, στο μυαλό σου, στη καρδιά σου. Εμείς ορίζουμε τη ζωή μας. Εμείς φτιάχνουμε τη μοίρα μας. Αρκεί να το καταλάβουμε και να θέσουμε την αγάπη ως το κύριο συστατικό της ζωής μας. Μετά, όλα θα είναι πολύ πιο απλά. Ο φόβος θα είναι κάτι πολύ μακρινό και ξένο. Τα όνειρα θα μοιάζουν πραγματοποιήσιμα κι η καρδιά μας θα είναι ένα όμορφο στολίδι.

Πώς ν’ αντλήσετε χαρά από κάτι που τελειώνει

Νέες έρευνες, δείχνουν ότι η αναμονή της περάτωσης μιας ευχάριστης εμπειρίας είναι ένας αποτελεσματικός – «παράδοξος» – τρόπος για να την απολαύσετε περισσότερο.

Μια τελευταία μπουκιά, ένα τελευταίο κεφάλαιο, μια τελευταία συνάντηση, ένα τελευταίο φιλί – κάθε μέρα, τα καλά πράγματα στη ζωή μας τελειώνουν…

Το τέλος είναι θλιβερό, αλλά εάν συνοδεύεται από κάποιο διαυγές καθαρκτικό αποτέλεσμα, τότε ενισχύει τα οφέλη της κάθε εμπειρίας που τελείωσε. Στις μέρες μας, οι επιστήμονες διερευνούν με ποιο τρόπο το τέλος των εμπειριών μας επηρεάζει την ευημερία μας. Προτείνουν να χρησιμοποιήσουμε τη φαντασία μας για να κατανοήσουμε ότι υπάρχει ένα τέλος – σε κάποιο στάδιο της ζωής μας, στο χρόνο που αφιερώνουμε σε ένα μέρος με κάποιους ανθρώπους, σε μια φιλία – και με αυτόν τον τρόπο να εκτιμήσουμε το καθετί περισσότερο πριν το αφήσουμε πίσω μας.

Σε μια μελέτη του 2018 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Positive Psychology, η Kristin Layous και οι συνεργάτες της, συγκέντρωσαν περίπου 140 πρωτοετείς του πανεπιστημίου για ένα παράξενο πείραμα διάρκειας ενός μηνός. Οι μισοί από αυτούς είχαν εκπαιδευτεί να ζήσουν εκείνο το μήνα σαν να ήταν ο τελευταίος τους στην πανεπιστημιούπολη, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στους καθηγητές, στους συμφοιτητές και στους τόπους που θα χάνονταν όταν έφευγαν. Το άλλο μισό, η ομάδα ελέγχου, απλώς περνούσε τις μέρες του ως συνήθως. Κάθε εβδομάδα, οι μαθητές διηγούνταν πώς είχαν περάσει το χρόνο τους.

Πριν και μετά το πείραμα, όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια σε σχέση με την ευημερία τους: πόσο ικανοποιημένοι ήταν με τη ζωή τους και πόσα θετικά και αρνητικά συναισθήματα βίωσαν. Αναφέρθηκαν επίσης, πόσο ικανοποιήθηκαν οι θεμελιώδεις ψυχολογικές ανάγκες τους για αυτονομία, αίσθηση ικανότητας και επικοινωνία, πόσο ελεύθεροι, ικανοί και συνδεδεμένοι με τους άλλους ανθρώπους αισθάνονταν. Σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, η ομάδα που είχε στο μυαλό της ότι θα έφευγε σύντομα δήλωσε ότι ένιωθε περισσότερη ευεξία σε σχέση με την ικανοποίηση των ψυχολογικών αναγκών. Η προοπτική της λήξης του κολλεγίου δεν στεναχωρούσε τους συμμετέχοντες, στην πραγματικότητα έμοιαζε να εμπλουτίζει τις εμπειρίες τους.

«Η αίσθηση του χρόνου ως πεπερασμένου ώθησε τους ανθρώπους να αδράξουν τη στιγμή και να επιδιώξουν να αυξήσουν το αίσθημα της ευημερίας στην καθημερινότητα», γράφει η Layous και οι συνάδελφοί της. «Όταν οι άνθρωποι αναλαμβάνουν δράση για να εκτιμήσουν περισσότερο την καθημερινότητα, συμπεριλαμβανομένων των κοντινών τους φίλων, της οικογένειας, των συναδέλφων τους, μπορεί να νιώσουν ότι βρίσκονται ακριβώς εκεί που θέλουν να είναι». Αυτή η μελέτη – μαζί με κάποια προηγούμενη έρευνα – αποτελούν ενδείξεις ότι η σκέψη πως όλα κάποτε τελειώνουν είναι ένας υπολανθάνον τρόπος για ν’ αυξηθεί το αίσθημα της ευτυχίας.

Συνήθως θεωρούμε ότι το τέλος είναι κάτι κακό, αλλά το αντίθετο φαίνεται να είναι αλήθεια, σύμφωνα με τους ερευνητές. Πως, όμως, λειτουργεί αυτή η διαπίστωση;

Παρακάτω θα βρείτε τέσσερεις λόγους για τους οποίους οι επιστήμονες πιστεύουν πως κάτι που τελειώνει μπορεί να κάνει τη ζωή σας καλύτερη:

Το τέλος μας συνδέει περισσότερο με τον παρόντα χρόνο.

Μια εξήγηση για αυτό το αξιοπερίεργο φαινόμενο, μπορεί να προκύψει από τη «θεωρία της κοινωνικο-συναισθηματικής επιλεκτικότητας» της Laura Carstensen, η οποία εξετάζει πώς η αίσθηση που έχουμε για το πέρασμα του χρόνου επηρεάζει τους στόχους και τις σχέσεις μας.

Όταν θεωρούμε ότι ο χρόνος εκτείνεται στο άπειρο, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη θεωρία, τείνουμε να προτιμούμε δραστηριότητες από τις οποίες θα αποκτήσουμε γνώση: παρακολούθηση σχολείου, συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις, εκμάθηση νέων δεξιοτήτων. Αυτές οι δραστηριότητες αποτελούν μια επένδυση στο μέλλον, η οποία συχνά συνεπάγεται κάποιο βαθμό δυσκολίας και προσπάθεια. Όταν αντιλαμβανόμαστε το χρόνο περιορισμένο – με άλλα λόγια, όταν το τέλος μοιάζει να πλησιάζει – τείνουμε να προτιμούμε δραστηριότητες που μας κάνουν να νιώθουμε καλά ή έχουν νόημα στο παρόν, όπως η συναναστροφή με τους πιο κοντινούς μας φίλους ή η κατανάλωση των αγαπημένων μας φαγητών.

«Νέοι ή ηλικιωμένοι, όταν οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το χρόνο ως πεπερασμένο, δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην αναζήτηση του νοήματος και ικανοποίησης από τη ζωή και επενδύουν λιγότερους πόρους στη γνώση και την διεύρυνση των οριζόντων τους», εξηγεί η Carstensen.

Με άλλα λόγια, είναι πιθανό η γνώση ότι όλα τελειώνουν κάποια στιγμή, να μας οδηγεί προς την κατεύθυνση που θα ενισχύσει το αίσθημα της ευτυχίας μας εδώ και τώρα.

«Το τέλος» μας φέρνει πιο κοντά.

Πώς εκδηλώνεται αυτή η επίδραση; Η μελέτη των τρόπων συμπεριφοράς σε σχέση με πράγματα που φτάνουν στο τέλος φέρνει στην επιφάνεια την προτίμησή μας να θέτουμε ως προτεραιότητα τις κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες, όπως δείχνουν πολλές έρευνες, μπορούν να τονώσουν το αίσθημα της ευημερίας μας.

Σε μια μελέτη, για παράδειγμα, οι ερευνητές συγκέντρωσαν περίπου 400 κατοίκους της Καλιφόρνια και τους χώρισαν σε τρεις ομάδες ανά ηλικία: νέοι (κατά μέσο όρο 23 ετών), μεσήλικες (μέσος όρος ηλικίας 46 έτη) και ηλικιωμένοι (μέσος όρος ηλικίας 72 έτη). Ρώτησαν τους συμμετέχοντες ποιον θα ήθελαν να συναντήσουν αν είχαν μισή ώρα να διαθέσουν: ένα μέλος της οικογένειας, κάποια πρόσφατη γνωριμία ή το συγγραφέα ενός βιβλίου που είχαν διαβάσει.

Ο χρόνος που περνάμε με την οικογένεια εντάσσεται στην κατηγορία του ευ ζην: μπορεί να μην αφορά σε μια νέα πρόκληση, αλλά (τουλάχιστον σύμφωνα με τις έρευνες) είναι συνήθως σχετικά ευχάριστη εμπειρία. Η συνάντηση με τον γνωστό και τον συγγραφέα, αποτελούν ευκαιρίες για μάθηση και εξέλιξη και ανήκει στην κατηγορία των δραστηριοτήτων για μάθηση.

Υπό κανονικές συνθήκες, το 65% των νέων αποφάσισαν να περάσουν χρόνο με τον γνωστό ή τον συγγραφέα, ενώ το 65% των μεγαλύτερων σε ηλικία συμμετεχόντων – με λιγότερες βλέψεις για το μέλλον τους – επέλεξε να περάσει χρόνο με μέλη της οικογένειας τους. Όταν ωστόσο, τους ζητήθηκε να φανταστούν ότι μετακόμιζαν στην άλλη άκρη της χώρας μέσα σε λίγες εβδομάδες, το 80% των νέων επιλέγει να περάσει χρόνο με ένα μέλος της οικογένειας – ενισχύοντας τη θεωρία της Carstensen, ότι αλλάζουμε τις αποφάσεις μας και θέτουμε άλλους στόχους όταν θεωρούμε ότι μια κατάσταση μπορεί να τερματιστεί. Η εισαγωγή των αναμενόμενων κοινωνικών αλλαγών αναγκάζει τους νεότερους να μιμηθούν τις κοινωνικές επιλογές των μεγαλύτερων, εξηγούν οι ερευνητές. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι, ενδιαφέρονται κυρίως για τα άμεσα (συναισθηματικά) οφέλη και το κόστος της κάθε αλληλεπίδρασης.

Σε μια άλλη μελέτη, οι ερευνητές παρατήρησαν ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία του Χονγκ Κονγκ, όπου αυτή η θεωρία είχε την ευκαιρία να δοκιμαστεί σε εθνικό επίπεδο. Το 1997 το Χονγκ Κονγκ προσαρτήθηκε στην Κίνα. Ήταν το τέλος μιας εποχής, την οποία τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είχαν χαρακτηρίσει ως εξαιρετικά αβέβαιη. Ένα χρόνο πριν την προσάρτηση, οι νεαροί κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ, που απαντούσαν σε ένα μισάωρο δωρεάν ερωτηματολόγιο, δήλωναν σαφή προτίμηση στη συνάντηση με το συγγραφέα ή το άτομο που είχαν γνωρίσει πρόσφατα όπως και οι Αμερικανοί συμμετέχοντες στην έρευνα. Όμως λίγους μήνες πριν από τη μετάβαση, δήλωσαν ότι θα προτιμούσαν να συναντήσουν ένα μέλος της οικογένειας, συμβαδίζοντας στις απαντήσεις τους με αυτές των νεαρών Καλιφορνέζων που τους είχε ζητηθεί να αντιδράσουν στο σενάριο μιας υποθετικής μετακόμισης. Ένα χρόνο μετά την προσάρτηση του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα, όταν η ατμόσφαιρα δεν ήταν αυτή του «τέλους εποχής», οι νέοι επέστρεψαν στις συνήθεις προτιμήσεις τους.

Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι ακόμα και αν δεν αφορούν σε προσωπικές μεταβάσεις, κάθε είδους τέλος, ασκεί ψυχολογική επίδραση. Μια ολόκληρη ομάδα μπορεί να βιώσει ένα «τέλος» ταυτόχρονα και οι αξίες και οι συμπεριφορές της να μεταβάλλονται εξαιτίας αυτού ακόμα και αν πρόκειται για τις χαρούμενες και γιορτινές τελευταίες μέρες του χρόνου.

Το τέλος κάθε εμπειρίας βοηθάει να ξεπεράσουμε το παρελθόν και να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στους στόχους μας.

Σύμφωνα με τη θεωρία της Carstensen, η ευτυχία μας στο παρόν έρχεται σε αντίθεση με τις μελλοντικές μας επιδιώξεις, όπως η απόκτηση γνώσης και οι νέες σχέσεις. Αλλά μπορεί επίσης, να έρχεται σε αντίθεση με τις επενδύσεις που κάναμε στο παρελθόν – και εδώ, επίσης, η έρευνα δείχνει ότι η σκέψη ενός φανταστικού επικείμενου «τέλους», θα μας έδινε κάποιες απαντήσεις.

Σε μια άλλη σειρά πειραμάτων, όταν ζητήθηκε από τους νέους να φανταστούν ότι είχαν λίγα χρόνια ζωής, μειώθηκαν οι λανθασμένες αντιλήψεις σε σχέση με τις μελλοντικές τους επενδύσεις. Πιο συγκεκριμένα, η λανθασμένη αντίληψη για το κόστος των επενδύσεων ή των αποφάσεών μας, αφορά στη λήψη αποφάσεων με γνώμονα το χρόνο ή τα χρήματα που επενδύσαμε στο παρελθόν. Για παράδειγμα, ίσως συνεχίζουμε μια σχέση με έναν φίλο που δεν μας ταιριάζει ιδιαίτερα σήμερα επειδή τον γνωρίζουμε πολύ καιρό, ή διστάζουμε να αλλάξουμε σταδιοδρομία επειδή δεν θέλουμε να «ακυρώσουμε» την εκπαίδευσή μας.

Στη μελέτη αυτή, νέοι στους οποίους είχε ζητηθεί να αναλογιστούν το θάνατο ως κάτι επικείμενο, έδιναν μεγαλύτερη βαρύτητα στην ευτυχία τους στο παρόν και δεν έδιναν σημασία σε πράγματα στα οποία είχαν επενδύσει χρόνο και χρήμα στο παρελθόν, σε σύγκριση με νέους ανθρώπους των οποίων οι σκέψεις δεν ήταν προσανατολισμένες στο τέλος της ζωής τους. Αναλύοντας μια σειρά σεναρίων, η πρώτη ομάδα ήταν πιο πιθανό να σταματήσει να παρακολουθεί μια κακή ταινία, ακόμη και αν είχε πληρώσει για να τη δει, για παράδειγμα. Αυτό ίσχυε ακόμα περισσότερο για τις σχέσεις στις οποίες είχαν επενδύσει χρόνο.

«Όταν οι χρονικοί ορίζοντες περιορίζονται, οι άνθρωποι παρακινούνται να μεγιστοποιήσουν τις εμπειρίες τους, εδώ και τώρα», εξηγούν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Δυτικής Βιρτζίνιας. «Ο χρόνος θεωρείται ως ένας περιορισμένος πόρος που δεν πρέπει να ξοδεύεται σε επιδιώξεις που δεν σας ικανοποιούν».

Στις περιπτώσεις που το «τέλος» παραμονεύει, το μυαλό μας εστιάζει στο παρόν, αγνοώντας περισπασμούς από το παρελθόν και το μέλλον που έχουν μικρή σημασία για την ευτυχία μας στο παρόν.

Το «τέλος» προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα και δίνει περισσότερο νόημα στις εμπειρίες.

Το τέλος μπορεί ν’ αφήσει μια γλυκόπικρη – τουλάχιστον – αίσθηση κι έτσι μπορεί να αυξήσει το αίσθημα της ευτυχίας, αλλά δεν αποτελεί συνταγή ευδαιμονίας.

Πράγματι, σε μια μελέτη του 2008 καταγράφηκε ότι το τέλος επιφέρει μεικτά συναισθήματα. Σε ένα πείραμα, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες – νέους (κατά μέσο όρο 20 ετών) όσο και μεγαλύτερους ανθρώπους (κατά μέσο όρο 77 ετών) – να φανταστούν ότι βρίσκονται σε μια τοποθεσία που είχε συναισθηματική αξία για αυτούς, όπως το αγαπημένο τους καφέ. Και οι δύο ομάδες ένιωθαν ανάμεικτα συναισθήματα – λιγότερη ευτυχία και περισσότερη θλίψη – όταν φαντάζονταν ότι βρίσκονταν εκεί για τελευταία φορά, σε σύγκριση με το να βρεθούν εκεί όπως συνηθίζουν να κάνουν. Σε ένα δεύτερο πείραμα, οι φοιτητές ανέφεραν περισσότερα ανάμεικτα συναισθήματα όταν τους υπενθύμισαν, ότι αυτή ήταν η τελευταία ημέρα τους ως φοιτητές στο πανεπιστήμιο.

Το τέλος φαίνεται να εμπνέει ένα δριμύ ανάμικτο συναίσθημα. Εμφανίζεται όταν συνειδητοποιούμε ότι κάτι που είχαμε συνηθίσει, τελείωσε (ή πρόκειται σύντομα να τελειώσει) και είναι εύλογο να πιστεύουμε ότι το τέλος στ’ αλήθεια είναι ακόμα πιο πιθανό από τα σενάρια που σκεφτόμαστε. Τα ανάμεικτα συναισθήματα, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, ανοίγουν την πόρτα στο να δώσουμε περισσότερο νόημα στη ζωή μας.

«Ενδεχομένως, επειδή ο χρόνος δεν ήταν στην πραγματικότητα περιορισμένος για τους συμμετέχοντες μας, να μπορούσαν να αντλήσουν θετικά συναισθήματα από το περιβάλλον τους χωρίς τη δυσκολία ή το άγχος που συνοδεύει κάτι που πρόκειται να τελειώσει στ’ αλήθεια», σημειώνουν η Layous και οι συνεργάτες της για το πείραμα τους που διήρκεσε ένα μήνα.

Κατά μία έννοια, το να φανταζόμαστε το τέλος μιας κατάστασης, μπορεί να προσφέρει περισσότερα οφέλη και λιγότερα μειονεκτήματα, σε σχέση με την αντιμετώπιση μιας πραγματικής απώλειας.

«Η σκέψη του χρόνου ως πεπερασμένου ώθησε τους ανθρώπους να αδράξουν τη στιγμή και να νιώσουν περισσότερη ικανοποίηση από τη ζωή τους» καταλήγουν οι Kristin Layous και συνεργάτες.

Μία νοσοκόμα μοιράστηκε τις σκέψεις της για το θάνατο, με βάση τα λεγόμενα ασθενών στο τέλος της ζωής τους: «Ανάμεσά τους είναι η θλίψη τους να εργάζεται κανείς τόσο σκληρά ώστε να χάνει την επαφή με τους στενούς του φίλους. Κάθε φορά που το σκέφτομαι αυτό, αισθάνομαι σύγχυση και δεν καταλαβαίνω γιατί δεν δίνουμε προτεραιότητα στα σημαντικά πράγματα στη ζωή μας. Γιατί μας καταβάλλει τόσο πολύ το άγχος και η πίεση της καθημερινότητας και δεν είμαστε ευγνώμονες για αυτά που έχουμε;»

Παρόλο που τα ερωτήματα αυτά εξακολουθούν να προκαλούν αμηχανία, αυτή η έρευνα προτείνει τουλάχιστον μια πιθανή, λύση: Φανταστείτε πως κάτι που είναι πολύ σημαντικό για εσάς σύντομα θα φτάσει στο τέλος του. Αντί να σας δυσαρεστήσει, αυτή η άσκηση μπορεί να σας δώσει την ευκαιρία να εκτιμήσετε καλύτερα το παρόν ώστε να μην έχετε απωθημένα αργότερα.

Σταματήστε να ανησυχείτε για το μέλλον

Τι μπορεί να συμβεί στον καθένα μας σε κάθε δευτερόλεπτο, κανείς δεν το γνωρίζει… Η ανησυχία σαν συναίσθημα κατατάσσεται στις αρνητικές σκέψεις που βιώνουμε καθημερινά και που σχεδόν πάντα αφορά τον γενικότερο προβληματισμό σχετικά με τα μελλοντικά σχέδια μας. Τις περισσότερες φορές τείνει να είναι ένας αδικαιολόγητος φόβος ο οποίος λειτουργεί ασυνείδητα και επηρεάζει κάθε δραστηριότητα της ζωής μας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι ανησυχούν γιατί δεν ξέρουν τι τους επιφυλάσσει το μέλλον, κάνοντας ίσως και τα χειρότερα σενάρια και ίσως να σκέπτονται ότι αν είναι σε αυτή την διαδικασία εγρήγορσης ίσως και να προλάβουν να τα αποτρέψουν. 
 
Η πλειονότητα των ανθρώπων σήμερα λόγω του περιορισμένου καθημερινού χρόνου, παρουσιάζει έντονα σημάδια άγχους και καταθλιπτικού στρες που τείνει να τους αποσπά και να τους αποπροσανατολίζει από τα ουσιαστικά προβλήματα που χρήζουν ιδιαίτερα σοβαρή αντιμετώπιση, δημιουργώντας ένα μόνιμο σχεδόν αίσθημα ανησυχίας. Όμως στην πραγματικότητα δεν τους προσφέρει τίποτε απολύτως όλη αυτή η επώδυνη διαδικασία. Δυστυχώς δρα μειονεκτικά επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό την ατομική και την κοινωνική συμπεριφορά τους, υπονομεύοντας ακόμη και την ευκαιρία να απολαύσουν το παρόν. Η ανασφάλεια, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, ο λανθασμένος τρόπος σκέψης είναι σημαντικοί αναβλητικοί παράγοντες που συμβάλλουν σε τέτοιου είδους αποκλίσεις.
 
Η ανησυχία ως σκέψη
Εάν είστε ένας από τους ανθρώπους που έχετε την ανάγκη να έχετε τον έλεγχο των καταστάσεων, είτε ελέγχοντας την ζωή των άλλων, είτε τη ζωή ή το θάνατο ή και το άγνωστο σύμπαν οι πιθανότητες είναι σχετικά μηδαμινές ή ακόμη και απειροελάχιστες.

Ευτυχώς ή δυστυχώς κανείς μας δεν ξέρει τι του ξημερώνει αύριο και όσο και αν η σκέψη μας τρέχει πιο γρήγορα από τα καθημερινά γεγονότα, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον του έγκαιρα, γιατί υπάρχουν πάντα αφ’ ενός οι αστάθμητοι ατομικοί και κοινωνικοί παράγοντες που διαμορφώνουν μια υπάρχουσα κατάσταση και αφ’ ετέρου γιατί όσο προγραμματισμένοι και να είμαστε τίποτε δεν μας εξασφαλίζει με σιγουριά το όποιο επιθυμητό αποτέλεσμα.
 
Απώλεια αυτοελέγχου
Ο φόβος ότι μπορεί να χάσουμε τον αυτοέλεγχο απελευθερώνει το άγχος μας και επηρεάζει σημαντικά την συνειδητή μας πλευρά.
 
Το μόνο ίσως που μπορούμε να αντιληφθούμε είναι η αίσθηση ως εξωτερικό ερέθισμα που πηγάζει τις συνθήκες του περιβάλλοντος μας. Και βέβαια σε αυτό το σημείο ενδεχομένως να σκεφτούμε ότι κάτι τρομερό μπορεί να συμβεί είτε σε εμάς, είτε σε κάποιον άλλον. Αυτό βέβαια θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε από το φόβο μιας ενδεχομένης καταστροφής ή και του απόλυτου χάους. Αυτό δείχνει πόσο μπορεί να ξεφύγουμε από τα όρια της λογικής και να περάσουμε στα όρια της παραφροσύνης.
 
Χρόνια ανησυχία, νευρώσεις και ψυχική ασθένεια
Έχει παρατηρηθεί ότι οι χρόνιες ανησυχίες δημιουργούν νευρώσεις και ψυχικές ασθένειες στον σύγχρονο άνθρωπο που αδυνατεί να ανταπεξέλθει. Βέβαια ως ένα βαθμό, όλοι μας επιχειρούμε να έχουμε τον έλεγχο των καταστάσεων, θέλοντας να καταπολεμήσουμε τις εσωτερικές μας ανησυχίες και ταυτόχρονα να γνωρίζουμε τι μπορεί να μας συμβεί αν δεν προβλέψουμε με ακρίβεια το αύριο.
 
Οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται ως εξής: “Αν μπορώ να ανησυχώ αρκετά, είμαι βέβαιος ότι θα επηρεάσω το αποτέλεσμα.” Όμως στην πραγματικότητα ανησυχώντας για τη ζωή που δεν έχουμε ζήσει ακόμη, χάνουμε την ουσία της, δηλαδή στο να ανακαλύψουμε τις βαθύτερες εσωτερικές μας ανάγκες και στο να εξερευνήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε τον εαυτό μας. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας, ότι κάθε ευεργετικό αποτέλεσμα που θα έχει ευοδωθεί θα είναι αποτέλεσμα των δικών μας προσπαθειών και στόχων.
 
Πόσο αποφασισμένος είναι κανείς στη ζωή του;
Πόσο αποφασισμένος είναι κανείς να αλλάξει τη ζωή του;
Προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο;
 
Αυτό βέβαια είναι ζήτημα προσωπικών επιλογών. Παρ’ όλα αυτά, η έλλειψη σημαντικών αποφάσεων που θα κρίνουν την ζωή μας τώρα ή και αργότερα είναι ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας που οδηγεί τον σύγχρονο άνθρωπο να μην μπορεί να προχωρήσει παραπέρα, εντοπίζοντας τις περισσότερες φορές αδυναμία στον τρόπο σκέψης και σε ακραίες περιπτώσεις προκαλώντας ακόμη και παράλυση της βούλησης.
 
Όλοι μας κατά καιρούς περιστασιακά βιώνουμε έντονες περιόδους αναποφασιστικότητας, αμφισβήτησης καθώς και έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης λόγω πεσμένου ηθικού ίσως ή και λόγω άλλων ψυχογενών παραγόντων όπως εμφανίζονται στην συμπεριφορά μας με συμπτώματα κατάθλιψης, στεναχώριας ή και απομόνωσης.
 
Η κάθε περίπτωση είναι βέβαια διαφορετική και χρήζει διαφορετική αντιμετώπιση. Όμως σε κάθε περίπτωση όσο διαφορετική και να είναι, θα πρέπει όλοι μας να μπούμε στην διαδικασία της αυτό αξιολόγησης και να αναλογιστούμε τι κάναμε λάθος και τι όχι, αν πήραμε την σωστή απόφαση ή όχι. Αυτό θα βοηθήσει αρκετά ώστε να μην επαναλάβουμε αυτά τα οποία μας οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση που βρεθήκαμε. Το να ανησυχούμε χωρίς ουσιαστική αιτία ή αντίκρισμα δεν οδηγεί πουθενά παρά μόνο στην αυτοκαταστροφή και στον κατακερματισμό της υπόστασης μας.
 
Σπάστε τα δεσμά
Απελευθερωθείτε από τα δεσμά του φόβου και της ανησυχίας που σας εγκλωβίζουν σε αρνητικές σκέψεις.

Αφήστε κατά μέρους την άσκοπη ανησυχία και αντί να διαιωνίζετε ένα πρόβλημα, αναπτύξτε τα θετικά στοιχεία του χαρακτήρα σας που θα σας βγάλουν από το όποιο δίλημμα ευρίσκεστε.

Εστιάστε σε αυτά που σας δίνουν αληθινό νόημα στη ζωή μέσα από μια θετική και εποικοδομητική σκέψη, έτσι ώστε να μπορέσετε να ξαναβρείτε τις ισορροπίες σας και την πνευματική ηρεμία που θα σας οδηγήσει σε μια ευτυχισμένη ζωή.

Μην αναλώνεστε σε ότι δεν σας εκφράζει εν τη ουσία.
Αφιερώστε περισσότερο χρόνο στον πολύτιμο εαυτό σας.
 
Ανακτήστε πάλι την ζωή σας
Ανακτήστε πάλι την ζωή σας και την χαμένη σας αυτοπεποίθηση και εξετάστε τα πράγματα σε βάθος σε συνδυασμό πάντα με τις ανάγκες σας μέσα σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο. Το να ανησυχούμε ως ένα βαθμό είναι ένα υγιές συναίσθημα που μας βοηθά να είμαστε καλύτεροι, πιο παραγωγικοί και πιο αποτελεσματικοί.
 
Ζήστε όσο καλύτερα μπορείτε, άλλωστε η ζωή μας είναι μοναδική όπως και ο καθένας μας ξεχωριστά.

Φανταστείτε την ζωή του καθενός πάνω σε έναν καμβά ζωγραφικής όπου ο καθένας προσθέτει ή αφαιρεί την δική του πινελιά, δείχνοντας με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο ότι ο καθένας μας λειτουργεί μοναδικά.

Είναι κακή η ανθρώπινη φύση;

Είναι η βία και η ένταση αποτέλεσμα του περιβάλλοντος και των συνθηκών που εκτίθεται ο καθένας ή ένα βιολογικό “ένστικτο” που εκφράζεται όταν βρει πρόσφορο έδαφος;
 
Είμαστε όλοι ικανοί για τα πιο φοβερά εγκλήματα. Για να φανταστείς έναν κόσμο όπου αυτό δεν είναι η πραγματικότητα, όπου η κάθε κρίση δεν οδηγεί σε νέες αγριότητες, όπου η κάθε εφημερίδα δεν είναι γεμάτη με πόλεμο και βία, πρέπει να φανταστείς έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι παύουν να είναι άνθρωποι.” Από την ταινία Η Εισβολή (2007)
 
Σε ένα κόσμο όπου βασιλεύει το κακό και το άδικο, όπου οι άνθρωποι σκοτώνουν και καταστρέφουν χωρίς δεύτερη σκέψη στο όνομα μιας οποιασδήποτε «ανάγκης» ή ενός θεού, εύκολα μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως ο άνθρωπος είναι καταστροφικός από τη φύση του. Ότι παρά τον πολιτισμό, τις νουθεσίες, τις προσπάθειες να εξαλειφθούν τα φονικά του ένστικτα αρκεί μια αφορμή για να εκδηλωθούν περισσότερο βίαια από ποτέ.
 
Μερικοί πηγαίνουν ακόμα πιο πέρα ισχυριζόμενοι ότι τα ζώα σκοτώνουν μόνο όταν θέλουν να φάνε και όχι χωρίς λόγο όπως οι άνθρωποι που σκοτώνουν από ευχαρίστηση.
 
Αυτό βέβαια δεν είναι αλήθεια, τα ζώα σκοτώνουν για πολλούς λόγους εκτός της ανάγκης να χορτάσουν την πείνα τους. Ένας λόγος είναι η κυριαρχία, ένας άλλος μπορεί να είναι η εκδήλωση επιθετικότητας γιατί αισθάνονται ότι απειλούνται ή γιατί απλά εκνευρίστηκαν… Τα ζώα δεν αντιλαμβάνονται το ηθικό βάρος της αφαίρεσης της ζωής.
 
Αντίθετα όσο ανεβαίνουμε στην πυραμίδα των θηλαστικών και φτάνουμε στον κοντινότερο του ανθρώπου, τους χιμπαντζήδες, οι μελέτες δείχνουν ότι σπάνια θα συναντήσουμε αδικαιολόγητη επιθετικότητα.
 
Ο Άγγλος φιλόσοφος Τόμας Χομπς, ο οποίος αρνείται ότι ο άνθρωπος έχει αγαθή φύση. Αντιθέτως, επισημαίνει ότι τα ορθολογικά άτομα έχουν έμφυτη τάση να ανταγωνίζονται μεταξύ τους με επεκτατικό σκοπό. 
 
Επιπλέον, στο σπουδαιότερο έργο του, τον Λεβιάθαν, ο Χομπς υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως εγωιστής και τα κίνητρά του σχηματίζονται από προσωπικό συμφέρον. Ότι η φύση προτρέπει τους ανθρώπους να αλληλοεξοντώνονται.
 
Και άλλες προσεγγίσεις καταλήγουν σε παρόμοια συμπεράσματα – ο Ρουσσώ, μάλιστα, φτάνει στο σημείο να θεωρεί ότι η πολιτισμένη ζωή έρχεται σε αντίθεση με την ανθρώπινη φύση και ότι, ως αποτέλεσμα, ο πολιτισμένος άνθρωπος είναι δυστυχισμένος – αλλά, όπως για όλα τα πράγματα, υπάρχει και η αντίστοιχη κριτική.
 
Ο Ντέιβιντ Χιουμ, για παράδειγμα, επέκρινε τη θεωρία του φύσει εγωιστικού και συμφεροντολόγου ανθρώπου ως υπεραπλουστευτική. Αν και δεχόταν ότι σε κάποια θέματα μας οδηγεί ο εγωισμός, υπογράμμισε ότι κανείς δεν θα μπορούσε να εφεύρει λέξεις όπως “ευγενές” και “ποταπό” ή “έντιμο” και “επαίσχυντο”, αν δεν υπήρχε κάποια σχετική φυσική, αρχική κατάσταση του νου. 
 
Υπάρχει, βεβαίως, και η θεωρία του tabula rasa, του άγραφου πίνακα, με πιο γνωστό εκφραστή τον Τζων Λοκ. Ορίζει ότι ο άνθρωπος γεννιέται χωρίς καμία προϋπάρχουσα ή έμφυτη γνώση και ότι όσα γνωρίζει αποκτώνται μέσω των εμπειριών και της αντίληψής του. 
 
Και, φυσικά, δεν μπορεί κάποιος να αγνοήσει την προσέγγιση της εξελικτικής θεωρίας, σύμφωνα με την οποία οι συμπεριφορές και τα συναισθήματα που αντιλαμβανόμαστε ως ανθρώπινη φύση είναι, στην πραγματικότητα, οι αντιδράσεις των προγόνων μας στο περιβάλλον τους, που έχουν διαμορφωθεί από τη φυσική επιλογή και δεν είναι εγγενώς ούτε καλές ούτε κακές.
 
Για να λεγόμαστε άνθρωποι…
Ποιο είναι, όμως, το τελικό συμπέρασμα; Κανένας δεν μπορεί να υποστηρίζει ότι το γνωρίζει. Η απάντηση στο ερώτημα, αν είμαστε φύσει καλοί ή κακοί, είναι ανοικτή σε διάφορες ερμηνείες και ο καθένας μπορεί να δώσει τη δική του. 
 
Σε κάθε περίπτωση, η σκέψη ότι ερχόμαστε σε αυτόν τον κόσμο γεμάτοι με κακία και ιδιοτέλεια μου φαντάζει αποτρόπαια. Αφαιρεί από το νόημα της ζωής. Από την άλλη, μπορώ να παραδεχτώ ότι βλέπω μία λογική πίσω από τις θεωρίες που υποστηρίζουν ότι, στο τέλος, κάθε άτομο παλεύει σε αυτόν τον κόσμο για τη δική του ευημερία, για τη δική του επικράτηση.
 
Ίσως, όμως, εδώ βρίσκεται το κλειδί. Ότι αποστολή μας είναι να καταφέρουμε να υποτάξουμε αυτά τα ένστικτα, τις συμπεριφορές που είναι “προγραμματισμένες” στο είναι μας και μας οδηγούν στις συγκρούσεις, στον πόλεμο, στον αήθη και επιβλαβή ανταγωνισμό. Να καταφέρουμε να δεχτούμε την ευημερία του συνόλου ως ανώτερη εκείνης του ατόμου.
 
Τότε, θα μπορούμε να λεγόμαστε άνθρωποι. Ακόμα και αν δεχτούμε ότι είμαστε εκ φύσεως “κακοί” ή “εγωιστές”. Παραφράζοντας το κλείσιμο της Εισβολής: 
 
“Είμαστε όλοι ικανοί για τα πιο φοβερά εγκλήματα. Για να φανταστείς έναν κόσμο όπου αυτό δεν είναι η πραγματικότητα, όπου η κάθε κρίση δεν οδηγεί σε νέες αγριότητες, όπου η κάθε εφημερίδα δεν είναι γεμάτη με πόλεμο και βία, πρέπει να φανταστείς έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι έχουν μάθει να είναι άνθρωποι”. 
 
Στην πράξη, όχι στα λόγια. Στην ουσία, όχι στους τύπους.

Υπάρχει και όριο μεταξύ ωμής ειλικρίνειας και κακίας

Ειλικρίνεια και κακία. Δυο εκ διαμέτρου διαφορετικές έννοιες, που συχνά πυκνά ωστόσο μπλέκονται μεταξύ τους, θολώνοντας τα ασαφή όρια στον χαρακτήρα των ανθρώπων. Άλλωστε δεν είναι λίγοι εκείνοι που με την πρόφαση της απόλυτης ειλικρίνειας εκσφενδονίζουν κακίες προς πάσα κατεύθυνση. Συνήθως οι καμουφλαρισμένες προτάσεις τους ξεκινάνε με την πλέον χαρακτηριστική έκφραση «εγώ έχω σκοπό να λέω μόνο την αλήθεια, ακόμη κι αν αυτό σε πληγώνει». Μάλιστα δεν είναι λίγες φορές που οι δηλώσεις τους συνοδεύονται από υπερηφάνεια για την ντομπροσύνη τους. Υπάρχουν, όμως, όρια μεταξύ ωμής ειλικρίνειας και κακίας;

Σαφώς και υπάρχουν, αφού το χάσμα μεταξύ τους είναι τεράστιο. Η ειλικρίνεια αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα στοιχεία της προσωπικότητας ενός ανθρώπου. Η επιδίωξη και έκφραση της αλήθειας αποδεικνύει εντιμότητα, ακεραιότητα και θάρρος. Θάρρος γιατί σε έναν κόσμο που η ωραιοποίηση και το ψέμα είναι οι εύκολοι δρόμοι, οι ειλικρινείς θα επιλέξουν την ανηφόρα αναζήτησης της αλήθειας. Ίσως κατά βάθος όλοι μας να γοητευόμαστε από εκείνους που έχουν τα κότσια να εκφράσουν φωναχτά όλες τις ενδόμυχες σκέψεις τους, χωρίς φίλτρα και προσωπεία. Στο κάτω κάτω της γραφής, η ειλικρίνεια κουβαλάει και μια μορφή ελευθερίας. 
 
Ο Κομφούκιος, ωστόσο, συνιστούσε «ειλικρίνεια με περίσκεψη». Καλό είναι να είσαι ευθύς, όμως η αλήθεια πρέπει να λέγεται προσεκτικά, με σεβασμό και ευαισθησία. Με μέτρο όλα στη ζωή, το ίδιο και η ειλικρίνεια. Δεν μπορεί λόγου χάρη να γίνεται καραμέλα στα χείλη ενός πικρόχολου ανθρώπου που θέλει συνεχώς να προσβάλλει και να πληγώνει. Όχι, δεν μπορεί να είναι πρόφαση αναίδειας και κακίας. Εκεί βαδίζουμε, στα όρια της κακεντρέχειας.
 
Τις περισσότερες φορές οι κακοήθεις αλήθειες τέτοιου τύπου δεν έχουν καν ζητηθεί ως άποψη. Αντίθετα, τα αρνητικά σχόλια θα εκσφενδονιστούν σε ανύποπτο χρόνο, τυλιγμένα σε συσκευασία νουθεσίας και ανωτερότητας. Και φυσικά, αν ο αποδέκτης τους τολμήσει να προσβληθεί, θα λάβει κάποια απάντηση περί σκληρής αλήθειας κι απόλυτης ειλικρίνειας. Επίσης αξιοπερίεργο είναι το γεγονός ότι ενώ οι «απόλυτα ειλικρινείς» άνθρωποι έχουν το δικαίωμα τοποθέτησης πάνω σε οποιοδήποτε πιθανό θέμα -ακόμα κι αν οι γνώσεις τους σ’ αυτό είναι από ελλιπείς έως μηδαμινές- ο περίγυρός τους θα πρέπει να παραμένει σιωπηλός και να συμφωνεί, χωρίς να εκφράσει αντίθετη άποψη. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που προσπαθούν να αποφύγουν την εποικοδομητική κριτική με κάθε κόστος, καθώς θεωρούν ότι υποβιβάζει την προσωπικότητά τους.
 
Εκεί που πραγματικά θα έπρεπε να διαχωρίζεται η ειλικρίνεια από την ωμότητα είναι τα κίνητρά τους. Στην πρώτη περίπτωση, εκεί που η ειλικρίνεια λειτουργεί ως αρετή, ο χαρακτήρας της είναι διδακτικός και βοηθητικός. Με άλλα λόγια, η άσκηση εποικοδομητικής κριτικής αποσκοπεί στη βελτίωση του αποδέκτη της. Από την άλλη πλευρά, η βαπτισμένη «σκληρή αλήθεια» ενός κακεντρεχούς ατόμου έχει στόχο να πληγώσει και να μειώσει. Η μάσκα της ντομπροσύνης προσφέρει μόνο αδιαφορία για τα συναισθήματα του άλλου και κανένα σημείο χρηστικότητας και προσωπικής εξέλιξης.
 
Το σίγουρο είναι ένα: Για να γίνουν ακόμη πιο ευδιάκριτα τα όρια μεταξύ κακίας και ειλικρίνειας θα πρέπει πρώτα απ’ όλα ο καθένας μας να μπαίνει στη θέση του άλλου πριν εκφράσει οποιαδήποτε άποψη που ενδεχομένως τον πληγώσει. Είναι σημαντικό να μην υποτιμάμε την προσωπικότητα και τα συναισθήματά του, ώστε να μην επιδρούμε τελείως αρνητικά στην ψυχολογία του. Ειλικρίνεια με περίσκεψη πάνω απ’ όλα.

Ωστόσο, αυτή η ευδαιμονία κρατάει μόνο μια στιγμή

Μας δίδαξαν – κι εμείς το μάθαμε – να αναζητάμε τη σιγουριά για να μπορέσουμε να βρούμε την ηρεμία. Κι αυτό δε θα ήταν τόσο κακό, αν δεν θεωρούσαμε ότι ο δρόμος προς τη σιγουριά περνάει αποκλειστικά μέσα απ’ τους στόχους που μας θέτει η κοινωνία (εξουσία, επιτυχία, λεφτά και υλικά αγαθά). Για να συμπληρωθεί η απάτη, “επιβεβαιώνεται” πως βαδίζουμε στο σωστό δρόμο όταν ακούγονται τα χειροκροτήματα των γύρω οι οποίοι, εξίσου χαμένοι μ’ εμάς, ζηλεύουν βλέποντάς μας εκεί που θα ήθελαν να είναι οι ίδιοι, ενώ ξεχνάμε όλοι – κι εμείς κι αυτοί – ότι για το κοινωνικό σύνολο είμαστε μάλλον υποψήφιοι καταναλωτές, παρά άνθρωποι σε αναζήτηση της ευτυχίας.

Είναι απολύτως λογική η χαρά σου όταν έχεις εκπληρώσει το σκοπό σου, λογική η ματαιόδοξη ευχαρίστηση που νιώθεις όταν έχεις καταφέρει αυτό που επιθυμούσες, λογική και η αυτόματη ανακούφιση που έρχεται τη στιγμή που φτάνεις στο στόχο σου.

Ωστόσο, αυτή η ευδαιμονία κρατάει μόνο μια στιγμή, γιατί μόλις φτάσουμε “εκεί που τόσο πολύ θέλαμε να φτάσουμε” αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να επιδιώξουμε άλλο στόχο, να σχεδιάσουμε καινούργιο σκοπό, να βρούμε καινούργιο καρότο, να δώσουμε στον εαυτό μας μια νέα υπόσχεση για το μέλλον, να βρούμε κάτι που θα μας αφήσει να μείνουμε λίγο παραπάνω στον κόσμο όσων κυνηγάμε την τόσο ποθητή σιγουριά· τη σιγουριά που θα μας επιτρέψει να βρούμε (τι μεγάλο ψέμα!) την ψυχική ηρεμία.

Ιανός. Ο διπρόσωπος θεός των ενάρξεων και φύλακας των Πυλών της Ρώμης

Ο Ιανός (λατινικά: Ianus) είναι ένας από τους παλαιότερους θεούς των Ρωμαίων. Στην ετρουσκική μυθολογία, αντιστοιχεί με τον θεό Άνι.

Υπάρχουν διάφοροι μύθοι για την προέλευσή του και μερικοί που τον αναφέρουν ως θνητό βασιλιά του Latium, που κυβερνούσε μια πόλη σε έναν λόφο και είχε ως γιο τον Τίβερη. Ήταν ο θεός όλων των ενάρξεων και των μεταβάσεων . Απεικονιζόταν συνήθως σε σημεία διαβάσεων, όπως είναι οι θύρες, οι πύλες και οι γέφυρες. Κατά τη διάρκεια των θυσιών το πρώτο μέρος της προσφοράς αφιερωνόταν πάντα στον Ιανό και κατονομαζόταν πρώτος σε κάθε κατάλογο θεοτήτων.

Επίσης, η πρώτη ημέρα του έτους, η έναρξη της νέας χρονιάς και ο Ιανουάριος ήταν αφιερωμένος σε αυτή τη θεότητα, υποδεικνύοντας παράλληλα και τη σημασία της για τον ημερολογιακό λατρευτικό κύκλο των Ρωμαίων.

Ο Ιανός απεικονιζόταν συχνά με δύο πρόσωπα και αποκαλείτο Janus bifrons, δηλαδή διπρόσωπος Ιανός και του ήταν αφιερωμένοι αρκετοί ναοί στη Ρώμη. Ο διασημότερος όλων ήταν εκείνος που βρισκόταν Forum Romanum και οι πύλες του ήταν ανοικτές σε περίοδο πολέμου και κλειστές σε περίοδο ειρήνης. Στις πιο πρώιμες περιόδους ο Ιανός απεικονιζόταν με το ένα πρόσωπο γενειοφόρο και το άλλο ξυρισμένο, γεγονός που ώθησε ορισμένους ερευνητές να το αποδώσουν σε ζεύγη αντιθέτων, όπως είναι ο ήλιος και η σελήνη ή το γήρας και η νιότη.

Στο ρόλο του ως Φύλακα των Εισόδων και των Εξόδων, κρύβεται ίσως το θεμέλιο της πεποίθησης ότι ο συγκεκριμένος θεός αντιπροσώπευε τις ενάρξεις.

Διαβαίνει κανείς μία πύλη, μία πόρτα ή μία γέφυρα, προκειμένου να βρεθεί σε ένα νέο τόπο, οριοθετημένο τεχνητά ή φυσικά. Η προφανής σύνδεση του ονόματός του με την ετρουσκική λέξη janua, που σημαίνει θύρα, δείχνει ότι αντίθετα με άλλες θεότητες ο Ιανός έχει σημαντικές επιρροές από τις ετρουσκικές θρησκευτικές αντιλήψεις. Επίσης, για να ξεφύγουμε από τον Ιανουάριο και την πρώτη μέρα του έτους, χρειάζεται εδώ να αναφερθεί ότι αρχικά, στις πρώιμες φάσεις της λατρείας του ο Ιανός ήταν παρών στην πρώτη μέρα κάθε διαφορετικού μήνα, όπως επίσης ήταν παρών κατά την πρώτη μέρα της σποράς και την πρώτη μέρα της συγκομιδής. Ήταν παρών στη γέννηση, τον γάμο και στον θάνατο, σε όλες δηλαδή τις μεταβάσεις της ανθρώπινης ζωής. Η λέξη έναρξη ούτως ή άλλως υπονοεί και τη μετάβαση από μια πρότερη κατάσταση ύπαρξης.

Γενικά
Η προέλευση αυτού του θεού διαφέρει, ανάλογα με την πηγή στην οποία απευθύνεται κανείς. Ο ένας μύθος αναφέρει ότι ο Ιανός ήταν θνητός που έφθασε στο Latium από τη μαγική γη της Θεσσαλίας και ότι τον υποδέχθηκε η Καμέση. Το ζευγάρι παντρεύτηκε, μοίρασε το βασίλειο και απέκτησε αρκετούς απογόνους, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνεται ο Τίβερης, ο ποτάμιος θεός. Μετά το θάνατο της Καμέσης, ο Ιανός έγινε ο μοναδικός κυβερνήτης του τόπου και έφτιαξε ένα ιερό που υπενθύμιζε την απομάκρυνση του Saturnus από τον Jupiter ή του Κρόνου από τον Δία, αν προτιμά κανείς τα ελληνικά αντίστοιχα. Ως πρώτος βασιλέας του Latium, ο Ιανός εγκαθίδρυσε μια περίοδο ειρήνης, τιμιότητας και ευημερίας για το λαό του, μια περίοδο γνωστή και ως Χρυσή Εποχή. Εισήγαγε την οικονομία, την καλλιέργεια και τους νόμους. Λέγεται επίσης ότι παντρεύτηκε αργότερα μια νύμφη την Juturna, η πηγή της οποίας, όπως και το ιερό της, βρίσκονταν κοντά στο ναό του Forum Romanum. Ένα από τα παιδιά τους ήταν ο Fons (επίσης γνωστός ως Fontus), θεός των πηγών. Μετά τον θάνατό του ο Ιανός θεοποιήθηκε και έγινε Προστάτης της πόλης.

Οι ναοί του Ιανού στη Ρώμη ήταν πολυάριθμοι και ο σημαντικότερος ανάμεσά τους ήταν ο Ianus Geminus, ένα διαμπερές οικοδόμημα με δύο αντικριστές πύλες, εκ των οποίων η μία έβλεπε προς την Ανατολή και η άλλη στη Δύση. Βρισκόταν στο Forum Romanum μέσω του οποίου βάδιζε ο ρωμαϊκός στρατός για τη μάχη. Αυτός ο ιδιαίτερος ναός είχε μια συμβολική λειτουργία. Όταν οι πύλες του έκλειναν, αυτό σήμαινε ότι υπήρχε ειρήνη στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Όταν οι πύλες του άνοιγαν, όλοι γνώριζαν πως οι Ρωμαίοι ήταν σε πόλεμο. Ανάμεσα στις βασιλείες του Νουμά και του Αυγούστου, οι πύλες έκλεισαν μόνο μια φορά. Ο Ιανός είχε επίσης ένα ναό στο Forum Olitorium και ένα άλλο ναό που χτίστηκε προς τιμήν του στο Forum του Nerva. Αυτός ο ιδιαίτερος ναός διέθετε τέσσερις πύλες και ήταν γνωστός ως Ianus Quadrifons, δηλαδή τετραπρόσωπος Ιανός.

Τούτη η θεότητα, που αντιμετωπιζόταν με τον δέοντα σεβασμό από τους Ρωμαίους, σφράγιζε με την παρουσία της τις περισσότερες πύλες της πόλης και εικονογραφικά διακόσμησε αρκετά νομίσματα της δημοκρατικής και της αυτοκρατορικής περιόδου. Δεδομένου του ρόλου του ως φύλακα των Πυλών και της θέσης του ως θεού των Ενάρξεων, είναι φανερό ότι ο Ιανός έπαιζε ένα σημαντικό ρόλο τόσο στον ρωμαϊκό μύθο, όσο και στη ρωμαϊκή θρησκεία, αν και δεν ανήκει στο κύριο πάνθεο. Εκτός από το έτος και τον πρώτο μήνα, τον επικαλούνταν και στην αρχή κάθε νέας ημέρας ενώ συχνά του τον αποκαλούσαν Αχθοφόρο του Ουρανού. Επηρέαζε όλα όσα είχαν διπλή όψη και διπλό νόημα στη ζωή και πολλές φορές συμβόλιζε τη μετάβαση από τον πρωτογονισμό στον πολιτισμό. Υπάρχουν κάποιοι θρύλοι -όπως είδαμε- που χαρακτηρίζουν εν μέρει τούτη τη θεότητα αλλά δεν αποδίδουν τον πανάρχαιο συμβολισμό της. Για παράδειγμα γνωρίζουμε ότι τα τέσσερα μάτια του τον βοήθησαν να πιάσει τη νύμφη Carna, αλλά δε γνωρίζουμε αν ήταν αυτή η χρησιμότητά τους στη λατρευτική πρακτική. Παρεμπιπτόντως, ο γιος που γεννήθηκε από αυτόν τον γάμο, αντίθετα από τον γιο της Juturna, δε λατρεύεται στη Ρώμη, όπως ο Fons, αλλά έγινε Βασιλιάς της Alba Longa. Ο μύθος της γενεαλογίας εδώ εξυπηρετεί ως βαθύτερο θρησκευτικό πλέγμα κοινωνικής συμμαχίας μεταξύ της Ρώμης και άλλων πόλεων του Latium. Μένει τελικά να αναφέρουμε -και αυτό δικαιολογεί την αρχαιότητά του- πως ο Ιανός δεν έχει αντίστοιχό του στη μυθολογία των Ελλήνων.

Ο ναός του στη Ρώμη βρισκόταν σε έναν δρόμο που ονομαζόταν Argiletum, μια σημαντική οδό που συνέδεε το Forum Romanum και τα κατοικημένα βορειοανατολικά προάστια. Ήταν ένας μικρός, ξύλινος ναός και το οικοδομικό υλικό υπονοεί ότι η λατρεία του θεού είναι πολύ αρχαία. Τούτο επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι οι αρχαιότεροι κατάλογοι θεοτήτων συνήθως ξεκινούσαν με το όνομά του και έφερε το επίθετο divom deus, που σημαίνει «ο θεός των θεών».

Ο Ιανός ήταν, λοιπόν, μια πολύ αρχαία και σημαντική ρωμαϊκή θεότητα που προΐστατο ακόμα και στις θυσίες που προσφέρονταν σε άλλες θεότητες. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η σύγχρονη ακαδημαϊκή έρευνα κατανοεί επαρκώς τη λατρεία του θεού των πυλών και των ενάρξεων. Απ’ ό,τι φαίνεται βέβαια δεν την καταλάβαιναν και οι ίδιοι οι Ρωμαίοι, γεγονός που μας οδηγεί στην υπόθεση πως σε κάποιο σημείο υπήρξε μια ασυνέχεια, μια διακοπή της λατρευτικής αλυσίδας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να χαθούν τα πρωτογενή νοήματα και πιθανώς οι μύθοι που συνδέονταν με τη λατρεία της θεότητας. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Αυγούστου, μάλιστα, (27 π.Χ. – 14), άρχισαν να συνδέονται με τη λατρεία του Ιανού πρακτικές που δεν είχαν καμία σχέση με την αρχική λατρεία. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν φιλολογικές μαρτυρίες της αρχαίας λατρευτικής περιόδου, κάτι που μας περιορίζει σε οποιαδήποτε προσπάθεια ανασύνθεσης της αρχικής λατρείας. Το μόνο που γνωρίζουμε, είναι ότι ο θεός λατρευόταν σε αρκετές άλλες πόλεις της κοιλάδας του Τίβερη.

Οι πύλες του πολέμου και της ειρήνης
Ο ναός στο Argiletum, όπως προαναφέρθηκε είχε δύο πύλες, ενώ το άγαλμα στεκόταν ανάμεσά τους, στη μέση του ναού. Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο ήταν ένα πολύ αρχαίο άγαλμα και συνάμα η απόδειξη πως η γλυπτική τέχνη υπήρχε στην Ιταλία από αρχαιοτάτων χρόνων, (Φυσική Ιστορία 36.58). Ο θεός απεικονιζόταν με δύο γενειοφόρα κεφάλια. Τα δάχτυλα των χεριών του ήταν τοποθετημένα σε παράξενες θέσεις, τις οποίες ο Πλίνιος ερμήνευσε ως ένδειξη του αριθμού 355, δηλαδή του αριθμού των ημερών του αρχαιότερου ρωμαϊκού ημερολογίου. Αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά είναι, φυσικά, καθαρή υπόθεση.

Άλλες υποθέσεις τέτοιου είδους αναφέρονται από τον Πλούταρχο, ο οποίος χρησιμοποίησε μια πηγή που χρονολογείται ανάμεσα στο 29 π.Χ. και το 25 π.Χ.:
Ο Ιανός έχει επίσης έναν ναό στη Ρώμη με διπλές πύλες, τις οποίες αποκαλούν πύλες του πολέμου. Τούτο γιατί ο ναός είναι πάντα ανοικτός εν καιρώ πολέμου, αλλά κλείνει σαν έλθει η ειρήνη. Το τελευταίο ήταν κάπως δύσκολο, και σπάνια συνέβαινε, δεδομένου ότι το βασίλειο συμμετείχε πάντα σε κάποιο πόλεμο (Πλούταρχος, Βίος βασιλέως Νουμά, 20.1-2).

Ο αυτοκράτωρ Αύγουστος ανέσυρε το μύθο από τη λήθη. Στην αυτοβιογραφία του αναφέρει:
Ήταν η θέληση των προγόνων μας η πύλη του Janus Quirinus να μένει κλειστή όταν οι νίκες εξασφάλιζαν την ειρήνη σε ξηρά και θάλασσα σε όλη την αυτοκρατορία των Ρωμαίων. Από την ίδρυση της πόλης ως τη γέννησή μου, η παράδοση αναφέρει ότι κλείστηκε μόνο μια φορά [από τον Νουμά και τον Μάνλιο], αλλά όταν έγινα πρώτος πολίτης η Σύγκλητος κατέληξε ότι θα πρέπει να μένει κλειστός σε τρεις περιπτώσεις. (Αύγουστος, Αυτοβιογραφία, 13)

Η πύλη κλειδώθηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 29, μετά τη νίκη του Αυγούστου επί του Μάρκου Αντωνίου και της Κλεοπάτρας. Και το φθινόπωρο του 25, όταν υποτάχθηκαν οι Ισπανοί Κανταβριανοί. Ο χριστιανός συγγραφέας Ορόσιος αναφέρει ότι οι πύλες του Ιανού κλείστηκαν για τρίτη φορά το 1 π.X., και έμειναν κλειστές για δώδεκα ολόκληρα χρόνια (Ιστορία του κόσμου ενάντια στους παγανιστές, 6.22). Βέβαια αυτό μας αποκαλύπτει περισσότερα για τα θεολογικά ενδιαφέροντα του Ορόσιου παρά για τα αληθινά ιστορικά γεγονότα. Στην πραγματικότητα κατά τη διάρκεια των δώδεκα χρόνων της παιδικής ηλικίας του Ιησού οι Ρωμαίοι ενεπλάκησαν σε διάφορους πολέμους και η αλήθεια είναι ότι δε γνωρίζουμε επακριβώς πότε ήσαν κλειστές οι πύλες.

Σε ένα άλλο εδάφιο, ο Βιργίλιος με τη σειρά του ερμηνεύει το νόημα του τελετουργικού κλεισίματος των πυλών:
Οι φοβερές πύλες του πολέμου θα κλείσουν και θα σφαλίσουν ανάμεσά τους την άθεη και τρομακτική Λαγνεία του Αίματος, με την άσπλαχνη αρματωσιά της, να βρυχάται ακόμα με ματωμένο στόμα, αλλά γερά δεμένη με αλυσίδες από σφυρήλατο ορείχαλκο στην πλάτη της. (Βιργίλιος, Αινειάς, 1.293-296)

Με άλλα λόγια οι πύλες έκλειναν για να κρατήσουν φυλακισμένο τον πόλεμο. Όμως, οι σύγχρονοι του Βιργίλιου, ο Οβίδιος και ο Οράτιος αναφέρουν ακριβώς το αντίθετο: Η Ειρήνη είναι εκείνη που φυλακίζεται στο ναό για να μη διαφύγει (Οβίδιος, Fasti 1.281 και Οράτιος, Epist., 2.1.255). Για να κάνει τα πράγματα ακόμη πιο σύνθετα, ο Αύγουστος έχτισε εκεί ένα βωμό της Ειρήνης. Όμως, εξαιτίας ακριβώς αυτής της ασάφειας, το κλείσιμο των πυλών του πολέμου ήταν ένα ισχυρό σύμβολο, που το χρησιμοποίησαν και μεταγενέστεροι αυτοκράτορες. Μετά τη νίκη του στρατηγού Corbulo επί των Παρθών επί Νέρωνα, ο αυτοκράτορας έκλεισε τις πύλες το 66και χαράχθηκαν νέα νομίσματα.

Η εξέλιξη της λατρείας
Εν τω μεταξύ η λατρεία άλλαξε. Ο αυτοκράτορας Δομιτιανός αντικατέστησε το άγαλμα της παλιάς λατρείας με ένα τετραπρόσωπο, το οποίο επέβλεπε τέσσερα ρωμαϊκά fora: το Forum της Ειρήνης, το Forum Transitorium, το Forum του Ιούλιου Καίσαρα και το Forum Romanum. Αυτό αναφέρει τουλάχιστον ο ποιητής Μαρτιάλης (Epigram. 10.28.5-6), και τα λόγια του μας βοηθούν να εντοπίσουμε τον τόπο του ναού κοντά στο κτήριο της Συγκλήτου (Curia Julia), αλλά οι ανασκαφές της περιόδου 1997-2000δυστυχώς δεν απέδωσαν κάποιους καρπούς.

Ο ναός του Argiletum με τις Πύλες του Πολέμου δεν ήταν ο μοναδικός τόπος στον οποίο λάτρευαν οι Ρωμαίοι τον Ιανό. Στην άλλη πλευρά του Τίβερη, στον λόφο του Ιανού, (Ianiculum), βρισκόταν ένας βωμός αφιερωμένος στον θεό. Ένας δεύτερος βωμός οικοδομήθηκε στον λόφο Oppius, ο οποίος μάλιστα έπαιξε σημαντικό ρόλο σε τελετουργίες ενηλικίωσης, δηλαδή τελετές μετάβασης που βρίσκονταν υπό την προστασία και εποπτεία του Ιανού. Ο ύπατος Marcus Duillius έκτισε έναν άλλο ναό στο Forum Holitorium, μετά τη νίκη του στη ναυμαχία των Μύλων (260 π.Χ.), ο οποίος ξαναχτίστηκε από τον αυτοκράτορα Τιβέριο. Σε αυτόν τον ναό ο πρώτος από τους δώδεκα βωμούς των μηνών του έτους ήταν αφιερωμένος στον Ιανό. Τέλος, υπάρχει η Αψίδα του τετραπρόσωπου Ιανού, Janus Quadrifons, στο Velabrum, αλλά η ακριβής σημασία του μνημείου δε μας είναι κατανοητή. Ας ελπίσουμε ότι η περαιτέρω έρευνα θα μας οδηγήσει στην κατανόηση μιας σημαντικής αλλά εξίσου μυστηριώδους θεότητας, που φαίνεται να παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο στο πάνθεο των ρωμαϊκών θεοτήτων.

Ομάδα φυσικών ανακαλύπτει μια νέα μορφή φωτός που οδηγεί την επιστήμη σε νέες καταστάσεις

Φυσικοί από τη Σχολή Φυσικής του Κολεγίου της Αγίας Τριάδος στο Δουβλίνο και του Ινστιτούτου CRANN του Κολλεγίου της Αγίας Τριάδος, ανακάλυψαν μια νέα μορφή φωτός, η οποία θα επηρεάσει την κατανόησή μας σχετικά με τη θεμελιώδη φύση του φωτός.

Ένα από τα μετρήσιμα χαρακτηριστικά μια δέσμης φωτός είναι γνωστό ως στροφορμή. Μέχρι τώρα θεωρείτο ότι σε όλες τις μορφές του φωτός οι κβαντικές τιμές της στροφορμής σε ένα τρισδιάστατο περιβάλλον θα είναι ακέραιες, σε μονάδες σταθεράς του Planck [φυσική σταθερά που οριοθετεί την κλίμακα των κβαντικών φαινομένων]. Τώρα φαίνεται πως κάτι υπάρχει διαφορετικό!

Η ομάδα των φυσικών έδειξε την ύπαρξη μιας νέας μορφής φωτός στην οποία η συνολική στροφορμή κάθε φωτονίου παίρνει, σε μειωμένες διαστάσεις, μόνο το μισό των ακεραίων τιμών. Η διαφορά αυτή, αν και μικρή, είναι βαθειά. «Αυτό που θεωρώ ότι τόσο συναρπαστικό σε αυτό το αποτέλεσμα, είναι ότι ακόμη και αυτή η θεμελιώδης ιδιότητα του φωτός, την οποία οι φυσικοί πάντα θεωρούσαν ότι ήταν σταθερή, μπορεί να αλλάξει», σχολίασε ο αναπληρωτής καθηγητής Paul Eastham, ένας από τους συντελεστές της εργασίας. Ένα δεύτερο μέλος της ομάδας που έκανε την ανακάλυψη είναι ο Kyle E. Ballantine, που πρόσφατα πήρε το διδακτορικό του από το Κολέγιο της Αγίας Τριάδος.

«Η έρευνά μου εστιάζει στην νανο-φωτονική, που είναι η μελέτη της συμπεριφοράς του φωτός σε κλίμακα νανομέτρου», είπε ο τρίτος από τους συντελεστές της ανακάλυψης, ο καθηγητής John Donegan, από το CRANN. «Μια δέσμη φωτός χαρακτηρίζεται από το χρώμα της ή το μήκος κύματος και από μια λιγότερο οικεία ποσότητα γνωστή ως στροφορμή. Η στροφορμή μετράει πόσο περιστρέφεται κάτι. Για μια δέσμη φωτός, ωστόσο, η διάδοση σε ευθεία γραμμή μπορεί να συνοδεύεται επίσης και από περιστροφή της γύρω από τον άξονα διάδοσής της. Έτσι όταν το φως από τον καθρέφτη χτυπά το μάτι σας το πρωί, κάθε φωτόνιο συστρέφει λίγο το μάτι σας, προς τη μια ή την άλλη μεριά». Και συμπλήρωσε: «Η ανακάλυψή μας θα έχει πραγματικό αντίκτυπο στη μελέτη των φωτεινών κυμάτων σε περιοχές όπως οι ασφαλείς οπτικές επικοινωνίες».

Για να κάνει την ανακάλυψή της η ομάδα των επιστημόνων, χρησιμοποίησε ένα φαινόμενο που είχε ανακαλυφθεί στο ίδιο ίδρυμα σχεδόν πριν από 200 χρόνια. Στη δεκαετία του 1830 ο μαθηματικός William Rowan Hamilton και ο φυσικός Humphrey Lloyd ανακάλυψαν ότι μια ακτίνα φωτός, μετά το πέρασμα μέσα από ορισμένους κρυστάλλους, γινότανε ένας κενός κύλινδρος. Η ομάδα χρησιμοποίησε αυτό το φαινόμενο για να δημιουργήσει δέσμες φωτός με δομή παρόμοια με βίδα. Αναλύοντας αυτές τις δέσμες στο πλαίσιο της κβαντομηχανικής πρόβλεψαν ότι η στροφορμή του φωτονίου θα ήταν μισός ακέραιος και επινόησαν ένα πείραμα για να ελέγξουν την πρόβλεψή τους.

Χρησιμοποιώντας μια ειδικά κατασκευασμένη συσκευή μπόρεσαν να μετρήσουν τη ροή της στροφορμής σε μια δέσμη φωτός. Μπόρεσαν επίσης, για πρώτη φορά, να μετρήσουν της αποκλίσεις σε αυτή τη ροή που προκαλούνταν από κβαντικά φαινόμενα. Τα πειράματα αποκάλυψαν μια μικρή μεταβολή: το μισό της σταθεράς του Planck στη στροφορμή κάθε φωτονίου.

Θεωρητικοί φυσικοί από τη δεκαετία του 1980 είχαν εικάσει πώς λειτουργεί η κβαντομηχανική για σωμάτια που είναι ελεύθερα να κινούνται σε δυο μόνο από τις τρεις διαστάσεις του χώρου. Ανακάλυψαν ότι κάτι τέτοιο θα επέτρεπε παράξενες νέες δυνατότητες, συμπεριλαμβάνοντας σωμάτια των οποίων οι κβαντικοί αριθμοί ήταν κλάσματα αυτών που αναμένονταν. Η εργασία που δημοσιεύθηκε πρόσφατα δείχνει, για πρώτη φορά, ότι αυτές οι εικασίες μπορούν να πραγματοποιηθούν με το φως.

«Αυτή η εργασία είναι μια επανάσταση για τον κόσμο της φυσικής και για την επιστήμη», δήλωσε μεταξύ άλλων ο διευθυντής του Ινστιτούτου CRANN, καθηγητής Stefano Sanvito.

Σχεδόν τριπλάσιοι είναι οι προσκρούσεις στη Γη και στη Σελήνη τα τελευταία 290 εκατομμύρια χρόνια

Ενδείξεις ότι άρχισε να «βρέχει» σχεδόν τριπλάσιους μεγάλους αστεροειδείς στη Γη και στη Σελήνη πριν 290 εκατομμύρια χρόνια από ό,τι στα προηγούμενα 700 εκατ. χρόνια – για άγνωστο λόγο, σύμφωνα με τα συμπεράσματα μιας διεθνούς επιστημονικής ομάδας η οποία μελέτησε τους κρατήρες του φεγγαριού και έβγαλε ανάλογα συμπεράσματα και για τον δικό μας πλανήτη. Μάλιστα ο αριθμός των μεγάλων συγκρούσεων που ήταν παλαιότεροι από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, τόσο στη Γη όσο και στη Σελήνη, ήταν πολύ χαμηλότερος από ό, τι είχε προηγουμένως θεωρηθεί.
 
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Sara Mazrouel του Τμήματος Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Τορόντο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», ανέλυσαν τα στοιχεία του σεληνιακού δορυφόρου Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη εδώ και μια δεκαετία, μελετώντας την επιφάνειά της. 
 
Η Γη -ένα ενεργό γεωλογικά σώμα- έχει λιγότερους ορατούς κρατήρες από όσους θα περίμενε κανείς με βάση τους κρατήρες που φαίνονται σε άλλα σώματα στο ηλιακό μας σύστημα. Η έλλειψη αυτή καθιστά δύσκολη την απάντηση στο ερώτημα πόσο συχνά πέφτουν αστεροειδείς ή κομήτες πάνω στον πλανήτη μας και κατά πόσο αυτή η συχνότητα έχει αλλάξει στην πορεία του χρόνου, αν δηλαδή πέφτουν λιγότεροι ή περισσότεροι.
 
Η απάντηση όμως μπορεί να βρίσκεται στο φεγγάρι, το οποίο θεωρείται δεδομένο ότι πλήττεται από αστεροειδείς με την ίδια περίπου συχνότητα διαχρονικά που πλήττεται και η Γη. Μόνο που στον πλανήτη μας τα ίχνη των περισσότερων προσκρούσεων καλύπτονται από τη διάβρωση και τις συνεχείς τεκτονικές-γεωλογικές διαδικασίες, ενώ στη γεωλογικά αδρανή Σελήνη, η οποία δεν υφίσταται διάβρωση και τεκτονικές μεταμορφώσεις, οι κρατήρες παραμένουν ορατοί, αποτελώντας μια «χρονοκάψουλα».
 
Οι ερευνητές έκαναν ένα κατάλογο με όλους τους μεγάλους σεληνιακούς κρατήρες με διάμετρο άνω των δέκα χιλιομέτρων και ηλικία μικρότερη του ενός δισεκατομμυρίου ετών. Διαπιστώθηκε ότι πριν 290 εκατομμύρια χρόνια η συχνότητα των προσκρούσεων στη Σελήνη αυξήθηκε κατά 2,6 φορές.
 
Γιατί αυτό συνέβη, δεν είναι γνωστό, αλλά οι επιστήμονες εικάζουν ότι πριν 300 εκατομμύρια χρόνια μπορεί να συνέβησαν μεγάλες συγκρούσεις στη ζώνη αστεροειδών μεταξύ Άρη – Δία, οι οποίες είχαν ως συνέπεια περισσότεροι διαστημικοί βράχοι να κατευθυνθούν έκτοτε προς τη Γη και τον δορυφόρο της.
 
«Η έρευνα μας παρέχει στοιχεία για μια δραματική αλλαγή στη συχνότητα των προσκρούσεων αστεροειδών τόσο στη Γη όσο και στη Σελήνη, κάτι που συνέβη περίπου στο τέλος της Παλαιοζωικής περιόδου. Αυτό σημαίνει ότι εδώ και 290 εκατομμύρια χρόνια βρισκόμαστε σε μια περίοδο σχετικά υψηλής συχνότητας προσκρούσεων, δυόμισι φορές μεγαλύτερη από ό,τι παλαιότερα», δήλωσε η δρ Sara Mazrouel.
 
«Η σχετική σπανιότητα μεγάλων κρατήρων στη Γη, οι οποίοι να έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 290 εκατομμυρίων ετών και μικρότερη των 650 εκατομμυρίων ετών, δεν οφείλεται στο ότι αυτοί οι κρατήρες χάθηκαν (σ.σ. λόγω γεωλογικών διαδικασιών), αλλά επειδή η συχνότητα τέτοιων προσκρούσεων εκείνη την εποχή ήταν μικρότερη από ό,τι είναι τώρα», ανέφερε η ερευνήτρια Rebecca Ghent, αναπληρώτρια καθηγήτρια πλανητικής επιστήμης του Πανεπιστημίου του Τορόντο.

Πέρα από τα όρια του Απτού

Σε Εκείνους που η Φλόγα της Ελευθερίας παραμένει Αναλλοίωτη.
Σε Εκείνους που η Λήθη απέκτησε το Α και μετατράπηκε σε Επίγνωση.
Σε Εκείνους που η Λάμψη των ματιών τους αντανάκλασε την Απεριόριστη Αγάπη τους.
Σε Εκείνους που δεν έχουν Ελπίδα μήτε Απελπισία.
Σε Εκείνους που Στέκονται εκεί Ψηλά, πριν τη Μεγάλη Εφόρμηση στο Άπειρο.
Σε Εκείνους που βούτηξαν, που ένιωσαν μέχρι την τελευταία Ικμάδα της Ύπαρξης τους τον Άνθρωπο.
Στους ταξιδευτές του Απείρου…

ΤΟ ΞΥΠΝΗΜΑ
Άνοιξα τα μάτια μου. Άμεσα σε εμένα ήρθαν οι απόρροιες της αντίληψης και της συνειδητότητας. Έβλεπα, χωρίς να μπορώ να αποδώσω ουσία, νόημα, αντίληψη, συνείδηση. Αρχικά έβλεπα τον κόσμο. Οι αισθήσεις μου άρχισαν να λειτουργούν, η συνείδηση μου ενσαρκώθηκε μέσα σε ένα σώμα. Η γλώσσα και η σκέψη ήταν θέμα χρόνου. Μα όλα αυτά που ακολούθησαν βασάνιζαν το πρωταρχικό αιώνιο ερώτημα ενός Εαυτού που Είναι.

Το ονόμασαν λήθη, εντρύφησαν μέσα σε αυτό το μεσοδιάστημα και το ονόμασαν Ζωή, Ζωή είναι αυτό που κινείται, που ρέει, που μεταβάλλεται, που αλλάζει, η συνεχής κίνηση που για τις αισθήσεις είναι ένα στροβίλισμα μέσα στο Χρόνο.

Το ανθρωπινό ον γεννιέται σε μια καθαρή υπαρξιακή κατάσταση. Πλάθει τον κόσμο του εσωτερικά και αυτή η πλάση εξωτερικεύεται. Αρχίζει να νιώθει, να βλέπει, να ακούει, να αντιλαμβάνεται και να αυτοδιαμορφώνει μια εικόνα της ύπαρξης του. Η αντίληψη της καθαρής ενέργειας ομαλοποιείται μέσα σε μια στάσιμη υλική πραγματικότητα.

Η ροή της ενέργειας πια είναι μια αντιληπτική ικανότητα που βασίζεται στις αισθήσεις και κυρίως στην διαίσθηση. Τι είναι αλήθεια αυτό που μας κάνει ανθρώπινους; Η σκέψη, η γλώσσα, η φαντασία είναι μοναδικά ανθρώπινα στοιχεία. Η ικανότητα να είμαστε πολύπλοκοι, σύνθετοι, δημιουργικοί, να σκεφτόμαστε για τον εαυτό και την ύπαρξη μας χαρίζει την ιδιότητα του ανθρώπου;

Προσδώσαμε ιδιότητες, γλωσσικούς χαρακτηρισμούς, συμβολισμούς, σκέψεις, εικόνες, ιδέες, αντιλήψεις περί του ποιοι είμαστε. Η αγωνία μας να ανακαλύψουμε την ύπαρξη μας, ο φόβος του αγνώστου από το οποίο προήλθαμε και στο οποίο οδεύουμε οχύρωσε την ικανότητα μας να δημιουργούμε θεωρίες, μύθους, ιστορίες και ιδεολογικούς προμαχώνες για να μπορέσουμε να στηρίξουμε μέσα μας το αβάσταχτο βάρος του αγνώστου.

Το άγνωστο όμως είναι εδώ κάθε στιγμή και μας δηλώνει την παρουσία του. Η απόδοση νοήματος, ουσίας και λογικής στο άγνωστο προσφέρει μια παροδική ανακούφιση στην ανθρώπινη ύπαρξη. Η περιέργεια μας οδηγεί να το εξερευνήσουμε, να το ερμηνεύσουμε, να το τραβήξουμε και να το αποδώσουμε στα μέτρα μας. Όλα αυτά είναι μέρος μιας προσπάθειας να κατανοήσουμε την ουσία αυτού που είμαστε. Κοιτάζοντας το άγνωστο, κοιτάζουμε μέσα στον εαυτό μας.

Είμαστε παιδιά του. Από μέσα του ξεπροβάλλαμε και μέσα του οδεύουμε ξανά. Το άγνωστο για τον ανθρώπινο νου είναι η προσωποποίηση του χάους, η αδυναμία να τοποθετηθεί σε καλούπια μέσα στο νου και τις αισθήσεις του. Είναι αδυναμία αντίληψης αυτού που είμαστε.

Κάθε φορά που κοιτάς το άγνωστο, αυτό αλλάζει, ρέει σε μια ατέρμονη συνέχεια που οι λέξεις και οι γλωσσικές μας ικανότητες αδυνατούν να προσδιορίσουν και να αποδώσουν την ουσία του. Τι κάνει ο άνθρωπος εδώ; Γιατί είμαστε εδώ;

Τα ανθρώπινα όντα οδεύουν μέσα στο άγνωστο, ταξιδεύοντας στο άπειρο με τη ματιά καρφωμένη προς την ελευθερία. Τα ανθρώπινα όντα κατέχοντας το σημείο της σιωπηλής γνώσης μετέβησαν στο σημείο της λογικής.

Η λογική τους εξώθησε να ερμηνεύσουν σχηματοποιώντας το άπειρο σε έννοιες, λέξεις και σκέψεις. Η άμεση σύνδεση του ανθρώπινου όντος με το άπειρο και η σιωπηλή γνώση αυτού του ταξιδιού διακόπηκε με την υιοθέτηση της σημασιολογικής λογικής. Τα ανθρώπινα όντα έπεσαν στην παγίδα της ερμηνείας, αποκόπηκαν από την σιωπηλή γνώση και ο κρίκος αυτός σκούριασε. Ο κρίκος αυτός είναι ο σκοπός. Ο σκοπός εκείνος που οδηγεί τα όντα προς την ελευθερία.

Την ελευθερία που βρίσκεται πίσω από την σημασιολογική λογική και τη σιωπηλή γνώση. Την ελευθερία της ροής, της άσβεστης φλόγας, του άκτιστου, της ίδιας της Αρχής. Ο σκοπός του ανθρώπου είναι να θυμηθεί τη Λήθη στην οποία υπέπεσε Υπ-άρχοντας και να γνωρίσει την Α-Λήθεια.

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ
Η ρευστότητα της ύπαρξης μας σύντομα χειραγωγείται. Σε μικρή ηλικία ξεκινάει μια διαδικασία που ονομάζεται θωράκιση. Ο άνθρωπος θωρακίζεται μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια τις εκάστοτε κουλτούρας και κοινωνίας στην οποία ανατρέφεται και βλέπει τον εαυτό του να μεγαλώνει. Θωρακίζεται στα πλαίσια συμφωνημένων ιδεών για του πώς είναι η ζωή. Η φυσική ικανότητα του ανθρώπινου όντος να αντιλαμβάνεται ενστικτωδώς την ροή της ζωής διακόπτεται απότομα από την θεώρηση ότι ο άνθρωπος είναι παρα-φύσει γεννημένος και οφείλει να αποκτήσει ένα καλούπι που το ονομάζουμε Άνθρωπος.

Η φυσική ροή της αντίληψης του Υπαρξιακού Γίγνεσθαι πεθαίνει μέσα από τα μάτια της ίδιας της Ζωής.

Ο άνθρωπος γεννιέται ζωντανός και ανατρέφεται να πεθαίνει μέρα με τη μέρα.
Ώσπου φτάνει στο σημείο να έχει νεκρώσει αναπτύσσοντας την λογική μιας απομονωτικής αντίληψης για τη ζωή, μια ενίσχυση του ατομισμού, μια υπερθεμάτιση του Εγώ. Αυτό το Εγώ είναι η δυστυχία του ανθρώπινου όντος. Είναι η μη φυσική οχύρωση του Ατόμου που θέλησε ενώ ήταν ζωντανό να πεθάνει. Να κινείται μέσα στη Ζωή, να ρέει μέσα σε ένα Ωκεανό Ενέργειας αποκομμένος από αυτόν και στρεφόμενος μέσα στον μικρόκοσμο του.

Σε έναν μικρόκοσμο που δεν είναι δικός του. Σε έναν μικρόκοσμο που του έχει δοθεί, που έχει δομηθεί από έννοιες, ιδέες, αντιλήψεις και δράσεις που δεν του ανήκουν. Είναι η συναρμολόγηση ενός μοναδικού αυτόματου το οποίο παρά την διαφορετικότητα που το χαρακτηρίζει από τα άλλα αυτόματα είναι μη φυσικό, μη πραγματικό. Εδώ αρχίζει η Οδύσσεια του Ανθρώπου. Του ανθρώπου που μετατρέπεται σε ένα υποκατάστατο Ανθρώπινου όντος, σε μια ημι-ζώντανη ύπαρξη που αναζητά τη Ζωή.

Αναζητώντας τη Ζωή ο Άνθρωπος που νέκρωσε την ίδια του την Ύπαρξη, στήριξε όλες του τις Ελπίδες σε ένα Ον το οποίο λειτουργεί πατρικά γι’ αυτόν. Στήριξε τις Ελπίδες του χαμένου παραδείσου του σε ένα Ον το οποίο θα του δώσει πίσω τη χαμένη του Αλήθεια, τη χαμένη του Επίγνωση.

Ο Άνθρωπος εθελοτυφλεί. Χάθηκε γιατί θέλησε να χαθεί. Να χαθεί διαστρεβλώνοντας την ίδια του την Ύπαρξη. Αποκόπηκε από τη μητέρα Γη και από τις ενέργειες του Σύμπαντος. Η επιλογή του ήταν το μικρό, το επιφανειακό και το παροδικό. Επέλεξε την θνητότητα από την αιωνιότητα. Κατέληξε σκλάβος της ανελευθερίας του Εγωισμού του. Σκλάβος των προκαταλήψεων και της λογικής του.

Έμεινε στην σημασιολογία και ξέχασε την σιωπή.
Ξέχασε τον κρίκο που τον συνέδεε με το Άπειρο.
Τώρα ο Άνθρωπος περπατάει τρεκλίζοντας σε μια τρελή γη. Σε μια γη που συνεχίζει στους παράλογους ρυθμούς και απαιτήσεις της απληστίας του Εγώ. Κλυδωνίζεται στον πόνο, στον πόλεμο, στη δυστυχία, στην πείνα διότι ο άνθρωπος επέλεξε να συμφωνεί ότι είναι αποκομμένος- ότι είναι ένας αυθύπαρκτος θεός – ότι είναι το κέντρο του Σύμπαντος. Έχει πέσει στη Λήθη ότι είναι θνητός. Θεωρεί την Αθανασία του δεδομένη ενώ τρέφει την υπέρτατη ψευδαίσθηση για το ποιος είναι πραγματικά.

Ποιοι είμαστε πραγματικά; Μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Μπορούμε να δημιουργήσουμε κάθε είδους σύστημα, φιλοσόφημα, επιστήμη για να ερμηνεύσουμε και να βρούμε απαντήσεις. Καταλήγουμε στο ίδιο σημείο. Μπορούμε να απαλύνουμε τον πόνο του αγνώστου που αντιμετωπίζουμε κάθε ημέρα, όμως δεν θα μπορέσουμε ποτέ μέσα από την φυλακή που συνειδητά κατασκευάσαμε να φτάσουμε σε ένα Νόημα. Νόημα ζητάμε διότι έχουμε την έμφυτη ανάγκη να καταλάβουμε. Νόημα ζητάμε για να νιώσουμε ασφαλείς. Μόνο που η Ζωή δεν μπορεί να προσφέρει καμία ασφάλεια-αυτό είναι ένα τέχνασμα του ανθρώπου για να αποφύγει έντεχνα τη ύστατη μοίρα του, να πεθάνει.

Νόημα δημιουργούμε για να συνεχίζουμε να Υπάρχουμε.
Νόημα δημιουργούμε για να συνεχίζουμε να στηρίζουμε τον Χρόνο. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τίποτα, γιατί αυτόματα μας παγιώνει. Ό, τι μας παγιώνει φέρνει τον Θάνατο. Ο Θάνατος είναι η ανάμνηση. Είναι η Ανάμνηση του χαμένου μας κρίκου.

Δεν γνωρίζω αν μπορούμε να γνωρίζουμε. Δεν γνωρίζω τίποτα μέσα από την σημασιολογία των λέξεων. Μέσα από την λογική νοηματική τοποθέτηση της Ύπαρξης μας. Ακόμα και το Παραπέρα από τη Λογική είναι ο φόβος και η ασφάλεια που μας κινεί να απαντήσουμε, να ερμηνεύσουμε.

Είμαστε σκλάβοι του νου μας. Σε έναν λαβύρινθο τακτοποιημένο προσπαθούμε να απαντήσουμε για το Αχανές, για το Άπειρο, για το Απτό και το μη Απτό. Η ελευθερία και η φυλακή ξεκινάει μέσα από εμάς. Δεν είναι οι απαντήσεις που θα μας οδηγήσουν σε μια Αφύπνιση, μήτε οι ερωτήσεις. Είναι το ταξίδι. Είναι Εκείνη η Στιγμή που σε οδηγεί στο Βλέπειν. Σε αυτό που Είναι. Είναι Εκείνη η Στιγμή που θα σε οδηγήσει στα όρια της Υπαρξιακής σου κατάστασης. Στα όρια του απτού και του μη απτού.

Στα όρια της διαμόρφωσης σου. Εκεί που θα συναντήσεις την μη διαμόρφωση σου.

Εκεί που θα απορρίψεις και θα τα δεχτείς όλα. Εκεί που για πρώτη φορά θα συναντήσεις τη σιωπηλή γνώση. Σε Εκείνο το Σημείο που θα τυλιχτείς στις φλόγες της Αγάπης και της Σιωπηλής Γνώσης.

ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ
Το Καλό και το Κακό δημιουργήθηκε όταν η Ουσία του Ανθρώπου αποσυνδέθηκε από την Πηγή. Όταν ο Άνθρωπος θωρακίστηκε πίσω από την αυτό-ανάκλαση του Εαυτού του, όταν ισχυροποίησε την Μονάδα της Ύπαρξης του, δημιουργήθηκε αυτόματα το εννοιολογικό πλαίσιο «Καλού-Κακού». Όταν αποκόπτεσαι, όταν θωρακίζεσαι στα όρια σου, η ενέργεια σου διαχέεται προς την Ενίσχυση του Εγώ σου. Η αποκοπή στερεί το μυστήριο, τη σύνδεση με την Ολότητα και την Βιολογική Πλήρωση.

Ο άνθρωπος έχει προέλθει από έναν κοσμικό ωκεανό ενέργειας. Μέσα στα μικρά όρια του περικλείει το Όλον του Κοσμικού, όχι το Μέρος. Η απειροσύνη δεν συνίσταται από Μέρη, η ουσία δεν αποτελείται από Μέρη. Είναι ολόκληρη και εκφράζεται ως Ολόκληρη, είτε μέσα από εμένα είτε μέσα από εσένα. Όταν η συνειδητότητα της Κοσμικής Ενέργειας «συνάντησε» το όργανο του Εγκεφάλου-αυτή η Έλλογη Ουσία εκφράστηκε- εκδηλώθηκε. Μέσα από τον Εγκέφαλο η Κοσμική Ουσία είδε. Η σκέψη δημιουργήθηκε σε αυτή, εξατομίκευσε την απειροσύνη της, γνώρισε τον Εαυτό της. Το “σκέφτεσαι” εγκλώβισε την Ουσία-Ενέργεια. Η διαστρέβλωση του Κοσμικού είναι μια απορία.

Η ανάπτυξη του Εγώ και η αποσύνδεση παραμένει ερωτηματικό. Η αποσύνδεση οδήγησε στη διττότητα του Εγώ και ο Κόσμος, ο Κόσμος και Εγώ. Η διττότητα οδήγησε στη κατηγοριοποίηση της Υπαρξιακής Υπόστασης μας σε Καλή ή Κακή. Πάλι, η αποσύνδεση οδήγησε στον Ορθολογισμό. Εάν ο Κοσμικός Ωκεανός είναι Έλλογος, το Ανθρώπινο Ον είναι παράλογο διότι τίποτα σε αυτόν δεν φανερώνει την Έλλογη Ουσία του.

Πώς αλήθεια έγινε αυτό;
Ωθούμαστε να βρούμε την Ολότητα, το Ανεκπλήρωτο όταν εμείς οι ίδιοι είμαστε Ολόκληροι-Συνείδηση-Κοσμική Ενέργεια. Γιατί υπάρχει το πέπλο της Λήθης; Γιατί αναζητούμε δρώντας ως ανολοκλήρωτα Όντα την Ολοκλήρωση; Τι είναι αυτό που έχει διαστρεβλωθεί; Δημιουργηθήκαμε έτσι; Εάν υποθέσουμε ότι ο Δημιουργός μας είναι Καλός ή Κακός δεχόμαστε την Ύπαρξη αυτών των δυο δίπολων δυνάμεων; Μέσα μας ανευρίσκεται η απεραντοσύνη του κοσμικού και ταυτόχρονα η απέραντη εγωιστική μας μονοφθαλμία. Είναι η Λήθη – η διατήρηση του πέπλου.

Εάν έχουμε δημιουργηθεί τότε σίγουρα ο ίδιος ο Δημιουργός δεν έχει Ιδέα ούτε Ποιος Είναι, ούτε τι Αποσκοπεί από τη Δημιουργία του. Αυτός που Δημιουργεί- δημιουργεί για να ικανοποιήσει μια ματαιοδοξία- τον εγωισμό του. Αυτός που δημιουργεί με αυτό το Σκοπό (ο Δημιουργός έχει Σκοπό), αναμφίβολα στα δημιουργήματα του θα αντανακλάται η Ποιότητα του Είναι του. Αυτός που είναι δεν Δημιουργεί με Σκοπό, αυτός που Είναι δεν έχει Σκοπό, αυτός που Είναι δεν έχει Νόημα, αυτός που Είναι δεν έχει Ουσία, αυτός που Είναι δεν έχει Μορφή, αυτός που Είναι δεν έχει Κενότητα ούτε Πληρότητα. Γιατί αυτός που Είναι, Είναι και δεν Είναι.

Στην τελική, τίποτα δεν Είναι, ακόμα και το Τίποτα. Δεν μπορεί να περιγραφεί το Είναι. Αντίθετα, ο Δημιουργός έχει σημείο Αναφοράς, το Εγώ του. Εκεί αρχίζει και εκεί τελειώνει. Ο Δημιουργός Υπάρχει- είναι Υπό της Αρχής. Η κοσμική Ενέργεια Άρχει, αυτός Υπάρχει. Η Κοσμική Ενέργεια είναι το Πυρ Εκείνο που ανάβει και σβήνει αιώνια με καθορισμένο τρόπο γιατί είναι Έλλογη – έχει Λόγο. Αντίθετα, ο Δημιουργός έχει Ύπαρξη.

Ο ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ
Μπορώ να εκφραστώ μόνο ως ταξιδευτής του Απείρου. Με γνώση ότι δεν κατέχω καμία αυθεντία και απορρίπτοντας κάθε τι που παγιώνει την ανθρώπινη οντότητα μπορώ να διατυπώσω το βλέπειν μου γι’ αυτή την πραγματικότητα, τα όρια της οποίας τα καθορίσαμε εμείς οι ίδιοι, εμείς που αποκαλούμαστε άνθρωποι.

Στο ταξίδι αυτό της αναζήτησης δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε θεωρίες μήτε οτιδήποτε το οποίο να βασίζεται κάποιος και να ακολουθεί. Το ταξίδι αυτό είναι ένα μονοπάτι της καρδιάς, το μονοπάτι ενός ταξιδευτή που παρατηρεί την λάμψη της κοσμικής ενέργειας και την έκφραση της μέσα από μια υλική πραγματικότητα που υλοποιείται χάρη στη μοναδικότητα των αισθητήριων οργάνων μας και του μοναδικού μας εγκεφάλου. Έχουμε στερεοποιήσει την ενεργειακή υπόσταση του κοσμικού ωκεανού και έχουμε δημιουργήσει την συγκεκριμένη και συμφωνημένη μας πραγματικότητα.

Αυτή την πραγματικότητα ο ταξιδευτής του Απείρου την σέβεται και την ζει έχοντας γνώση ότι δεν ανήκει σε αυτήν, ούτε καν σε αυτό που ονομάζει Εγώ. Είναι μια κατάθεση της καρδιάς του ταξιδευτή μέσα από την ανθρώπινη υπόσταση στην οποία έχει υλοποιηθεί το πνεύμα του. Σεβόμενος το θαύμα και το μυστήριο που του προσφέρει η κοσμική ενέργεια ξύπνησε προσπαθώντας να νοήσει κάθε κομμάτι της υπαρξιακής του δομής προκειμένου να κατανοήσει το υπέρτατο των μυστηρίων: τον ίδιο του τον εαυτό.

Η έκφραση του Σύμπαντος μέσα από εμάς αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση την οποία έχει να αντιμετωπίσει ένας ταξιδευτής. Ο ταξιδευτής είναι μια μορφή ρευστή χωρίς προκαθορισμένα όρια, ιδέες και προσωπικότητα. Είναι η έκφραση στην πιο αγνή μορφή της Άπειρης Φλόγας πέρα από τις Δημιουργίες. Είναι η έκφραση του Εαυτού πέρα από το Εγώ. Αποτελεί μια θαυμάσια οντότητα που παρατηρεί με παιδικά μάτια τον αβυσσαλέο κόσμο μας χωρίς να έχει καμία πρόθεση να παρέμβει να τον αλλάξει. Παρατηρεί αυτό που είναι και ταυτόχρονα βιώνει σε υπέρτατο βαθμό την Ανθρώπινη του Φύση.

H ΑΓΑΠΗ
Η αγάπη είναι ένα ξύπνημα. Ένα ξύπνημα από τη λήθη που πέφτουμε καθώς ο χρόνος αναπάντεχα μας σκεπάζει. Στην αγάπη ξυπνάς μέσα σε μια καθάρια υπαρξιακή κατάσταση. Είσαι ολόκληρος. Συμπλέεις με αυτό που πάντα Είναι. Η αγάπη είναι σχέση. Είναι σχέση η οποία δεν περικλείει υποκείμενα. Περικλείει μια καθάρια μορφή παρατήρησης των σχέσεων αυτού που λέγεται Εαυτός και του Κόσμου. Ο κόσμος όμως είμαστε Εμείς. Η αγάπη αναπόφευκτα προκαλεί την κατάρρευση του κόσμου μας όπως τον γνωρίζουμε και τον βιώνουμε.

Είναι μια αίσθηση που πηγάζει από μέσα σου. Μια φλόγα που σιγοκαίει μέσα στα βάθη της ψυχής σου. Μια φλόγα που γίνεται απτή μέσα από τους χτύπους του Είναι σου. Μέσα από την αγάπη αγγίζεις απαλά τον απατηλό μας κόσμο. Απαλά και γλυκά προσεγγίζεις έναν κόσμο που ο χρόνος είναι ένα συνονθύλευμα στιγμών του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Εκείνο που υπάρχει είναι η στιγμή. Η στιγμή που δεν μπορεί να αιχμαλωτιστεί από καμία σκέψη και συναίσθημα.Η στιγμή που μπορεί να βιωθεί μόνο από την παρουσία. Από μια σιωπηλή γνώση ύπαρξης.

Είναι η στιγμή που μπορείς να ξετρυπώσεις από το γνωστό, να ξεφύγεις τα όρια του σύμπαντος και της συνέχειας σου. Να είσαι και να μην είσαι. Είναι η αλήθεια σου εκεί. Κατάματα την κοιτάς μέσα από τα φλογερά σου μάτια. Δεν μπορεί να περιγραφεί εκείνο που Είναι. Έχεις μια αίσθηση η οποία ξεπερνά τα όρια των αισθήσεων του νευρικού σου συστήματος αλλά Είναι εκεί.

Όσο και να προσπαθούμε να την εγκλωβίσουμε εκείνη πάντα θα ξεγλιστράει.

Αλλάζει κάθε στιγμή και αιώνια μένει ίδια. Η αγάπη είναι μια ποιότητα του Σύμπαντος που ούτε του ανήκει ούτε δεν του ανήκει. Είναι εκείνη η ποιότητα που διαπνέει τα πάντα. Δεν προέρχεται από αυτόν τον κόσμο και όμως είναι αυτού του κόσμου. Είναι στον χτύπο της καρδιάς σου, στην αγκαλιά που δίνεις, στο φιλί, στον έρωτα, στο χάδι, στο δάκρυ, στο χαμόγελο ενός παιδιού. Είναι το ανείπωτο πάντα.

Είναι το ανείπωτο Όλον. Είναι στην παρουσία σου όταν για πρώτη φορά κοιτάς. Όχι με τα μάτια. Κοιτάς με την Ολότητα σου. Σπας το φράγμα του χρόνου που σου δίνει συνέχεια. Σπας το φράγμα που σου δίνει ακόμα και την ασυνέχεια. Όταν δεν μπορείς να προσδιοριστείς ως ύπαρξη και ως μη ύπαρξη έχεις δει το Ανείπωτο. Η αγάπη πάντα θα μας ξεγλιστράει και θα μας ξεγλιστράει διότι δεν μπορεί να παγ(ι)ωθεί.

Δεν μπορεί να εγκλωβιστεί από κανέναν. Η αγάπη δεν ανήκει πουθενά. Δεν είναι θέμα υποκειμένων ή αντικειμένων. Είναι η ποιότητα του Είναι. Η ποιότητα του άχρονου και του ανείπωτου. Δεν είναι μυστήρια. Είναι απτή. Είναι εδώ. Αν μπορέσεις άνθρωπε να ξυπνήσεις δίπλα στον/στην αγαπημένο/ αγαπημένη σου εκείνο το πρωινό που για πρώτη φορά Είσαι, θα νιώσεις Εκείνο που Είναι.

Η αγάπη είναι αυτό που δεν μπορεί να περιγραφεί.

Αφιερωμένο σε εκείνα τα Όντα που είδαν πέρα από το πέπλο, που τόλμησαν το άλμα, τους οφείλουμε ένα ευχαριστώ.