Για τον Μαρξ, ήταν θρησκεία – αλλά αυτό ήταν πριν από χρόνια, και τώρα η κοινωνία μας είναι σε μεγάλο βαθμό κοσμική. Ποιο είναι το οπιούχο μας τώρα;
Το περίφημο ρητό του Καρλ Μαρξ, «η θρησκεία είναι το όπιο του λαού», είχε μια ήσυχη γένεση. Το έγραψε το 1843 ως παροδική παρατήρηση στην εισαγωγή ενός βιβλίου φιλοσοφικής κριτικής που δεν ολοκλήρωσε ποτέ. Όταν το δημοσίευσε το επόμενο έτος, ήταν σε ένα σκοτεινό ριζοσπαστικό περιοδικό με 1.000 έντυπα. Μόλις την δεκαετία του 1930, όταν όλα τα μαρξιστικά ήταν στην μόδα, το ρητό μπήκε στο λαϊκό λεξικό.
Ωστόσο, εξακολουθεί να έχει απήχηση. Σε πολλά μέρη του κόσμου η οργανωμένη θρησκεία παραμένει η πιο ισχυρή δύναμη στην κοινωνία: περισσότεροι από 4,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι ταυτίζονται με μία από τις τέσσερις μεγαλύτερες θρησκείες του κόσμου, και ο αριθμός αυτός αυξάνεται. Στην Ευρώπη, ωστόσο, η θρησκευτική πίστη και η έκφραση έχουν καταρρεύσει τα τελευταία 180 χρόνια. Είναι δύσκολο να σκεφτείς οτιδήποτε έχει πάρει τη θέση τους—εκτός ίσως, για λίγο, από τον ίδιο τον μαρξισμό.
Ο Μαρξ δεν ήταν ενάντια στην θρησκεία. Για εκείνον, η πίστη ήταν κάτι που οι άνθρωποι επινόησαν για τον εαυτό τους, μια πηγή ψευδούς ευτυχίας στην οποία στράφηκαν για να βοηθήσουν να μουδιάσει τον πόνο της πραγματικότητας. Ήταν «ο αναστεναγμός του καταπιεσμένου πλάσματος». Ακολούθησε η οργανωμένη θρησκεία με τις εκκλησίες, τα δόγματα και τους ιερείς, ένα χρήσιμο εργαλείο με το οποίο οι άρχουσες τάξεις κρατούσαν τις μάζες σε ύπτια.
Τώρα μπορεί να φαίνεται ελιτίστικο, ακόμη και χλευαστικό, να ρωτάμε τι είναι το όπιο του λαού, τι μας κρατά –ή, χειρότερα, «αυτούς»– χαμηλώνοντας όταν μπορούσαμε να είμαστε όρθιοι, νυσταγμένοι όταν θα έπρεπε να παλεύουμε για έναν καλύτερο κόσμο.
Είμαστε πραγματικά αμυδρά ζώα, πρόθυμοι να υποταχθούμε;
Η ερώτηση είναι άβολη. Ωστόσο, υπάρχει κάτι σε αυτό που μιλάει για μια αηδιαστική αίσθηση στους περισσότερους από εμάς ότι αν δεν σπαταλήθηκε χρόνος και ενέργεια προς κάποια κατεύθυνση – είτε ήταν μια τάση για πίντες, μια εμμονή με τρεξίματα, στόχους ή προσπάθειες, ακόμη και πολύ καιρό που ξοδεύαμε σε δουλειά—τότε κι εμείς μπορεί να είχαμε αλλάξει τον κόσμο, να κάναμε μια επανάσταση ή ακόμα και να είχαμε γράψει ένα μυθιστόρημα.
Λοιπόν, με τι να ναρκωθούμε σήμερα;
Η κοινωνία είναι πιο ποικιλόμορφη από ό,τι ήταν στην εποχή του Μαρξ. Οι συγγραφείς μας αντικατοπτρίζουν αυτό εδώ στην ενδιαφέρουσα επιλογή εμμονών που μας αποσπούν από τις σκοτεινές αλήθειες της πραγματικότητας.
Η λίστα θα μπορούσε να ήταν πολύ μεγαλύτερη. Αν και το παραδοσιακό κάπνισμα οπίου είναι σε κάποια μέρη του πλανήτη κυρίαρχο, η σύγχρονη μορφή του, η ηρωίνη, παραμένει μειονοτικό, αλλά πολύ πιο επικίνδυνο και θανατηφόρο άθλημα. Άλλα φάρμακα τώρα παλεύουν για δημοτικότητα: 180 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν καπνίσει ζιζάνια τον περασμένο χρόνο. Το Prozac, ένα αντικαταθλιπτικό που αφαιρεί την άκρη με έναν μάλλον διαφορετικό τρόπο, είχε περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες τα τελευταία 25 χρόνια. Το κέφι και η λήθη του αλκοόλ ήταν μια παρηγοριά για χιλιετίες – και στην Βρετανία και σε μέρη της βόρειας Ευρώπης οι άνθρωποι τρέφονται πιο συχνά τώρα από ό,τι συνήθιζαν. Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι εξακολουθούν να καπνίζουν.
Μυριάδες εναλλακτικές θρησκείες ανθούν. Οι φίλοι του ποδοσφαίρου συρρέουν στα γήπεδα με βροχή ή χιόνι και ξοδεύουν χιλιάδες για εισιτήρια διαρκείας. Τα περιοδικά για τα κουτσομπολιά των διασημοτήτων ευδοκιμούν ενώ άλλες μορφές έντυπων ειδών αγωνίζονται να επιβιώσουν.
Τα χρήματα πρέπει να είναι ένας άλλος υποψήφιος – τόσες πολλές ζωές είναι γεμάτες με όνειρα για αυτά, επιδίωξή τους, ξοδεύοντάς τα. Είναι μια πίστη με πολλά πρόσωπα: πιστωτικές κάρτες που μας επιτρέπουν να αγοράζουμε περισσότερα από όσα μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά. σπίτια για τα οποία δανειζόμαστε και δανειζόμαστε. λαχεία που γνωρίζουμε ότι δεν έχουν νόημα. Ίσως αυτή είναι η τελική ήττα του Μαρξ: είναι ο καπιταλισμός τώρα το όπιο του λαού;
Υπάρχει επίσης το ολοένα διευρυνόμενο βασίλειο της μαζικής απόσπασης της προσοχής. Το 1957 ο Edward R. Murrow, ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βοήθησε στην πτώση του McCarthy, χαρακτήρισε την τηλεόραση το οπιούχο του λαού, σε απόγνωση για το παθητικό κοινό και τα φτωχά προγράμματά της. Οι Αμερικανοί εξακολουθούν να παρακολουθούν περισσότερες από τέσσερις ώρες την ημέρα, παρόλο που είναι εξίσου εθισμένοι σε άλλες οθόνες. Περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι χρησιμοποιούν το Facebook και η μαζική επικοινωνία μέσω τηλεφώνου, μηνυμάτων και e-mail σημαίνει ότι δεν είμαστε ποτέ μόνοι, πάντα “σε επαφή” – ή ίσως, όπως θα μπορούσε να το δει ο Μαρξ, για πάντα χωρίς επαφή με τον πραγματικό μας εαυτό.
Μια μέρα, υποστήριξε ο Μαρξ, ο άνθρωπος θα ξυπνούσε «ως ο πραγματικός του ήλιος». Αν ο κόσμος ξυπνήσει τον ήλιο μέσα του δεν θα είχαμε ανάγκη καμία θρησκεία. Στην πραγματικότητα, οι οπιούχες παρηγοριές έχουν πολλαπλασιαστεί με ένδοξο τεχνικό χρώμα. Αν ο Μαρξ έγραφε σήμερα, αυτό το γρήγορο ηχητικό δάγκωμα μπορεί να ήταν μάλλον πιο δυσκίνητο.
Τα παιδιά των ανθρώπων.
Αν το όπιο ενός Ρωμαίου γερουσιαστή ήταν η δημόσια ζωή του, του Βίκινγκ ήταν η μάχη. Οι πρόγονοί είχαν εθιστεί στην τιμή, λαχταρούσαν την αρετή και τον πλούτο, γαντζώθηκαν στην κατάκτηση, στην περιπέτεια και στον Θεό. Αλλά ο δικός μας είναι ο πρώτος πολιτισμός που βρήκε την βαθύτερη εκπλήρωσή του στους απογόνους του. Το όπιο μας είναι τα παιδιά μας.
Όλοι γνωρίζουμε τα αποτελέσματα. Υπάρχει η μεγαλύτερη απογοήτευση που φαίνεται να νιώθουμε για την ανεργία των νέων παρά για την φτώχεια των συνταξιούχων, αν και μερικές από τις πιο ανησυχητικές σκηνές που έχω δει ήταν σε σπίτια ηλικιωμένων. Υπάρχει ο τρόπος με τον οποίο οι ηλικιωμένοι αναμένεται να δώσουν πολύ περισσότερα σε εθελοντικές οργανώσεις. Υποθέτουμε ότι οι άνω των 65 ετών θα αναλάβουν σχεδόν όλο το βάρος της υποστήριξης των πολιτικών κομμάτων, για τα οποία ψηφίζουν περιστασιακά οι νέοι, και της διατήρησης των εκκλησιών στις οποίες αρέσει να παντρεύονται οι νέοι. Αποδεχόμαστε πολύ εύκολα ότι οι νέοι δεν πρέπει να κληθούν να σηκώσουν το βάρος της διατήρησης των κοινοτήτων επειδή «οι ζωές τους είναι πολύ απασχολημένες».
Άνθρωποι που μπορεί κάποτε να ήταν δημόσια πρόσωπα, να επένδυαν βαθιά στην δουλειά τους, είναι απασχολημένοι με την εξυπηρέτηση των παιδιών τους. Ο δικός μας είναι ένας πολιτισμός όχι προγονολατρείας αλλά λατρείας απογόνων. Τα παιδιά πρέπει να αισθάνονται ότι τίποτα που κάνει ένας ενήλικας δεν είναι πιο σημαντικό από τις δικές τους επιθυμίες. Όλα τα πολιτικά ερωτήματα φαίνεται να πέφτουν στα συμφέροντα της «επόμενης γενιάς».
Θυμάμαι τον φιλόσοφο που ενημερώθηκε από μια κυρία ότι ο κόσμος στηρίζεται σε μια χελώνα. Όταν ρωτήθηκε σε τι στηρίχτηκε η χελώνα, απάντησε ότι ήταν «χελώνες μέχρι κάτω». Ο σκοπός μας είναι τα παιδιά μας, που σκοπός τους είναι τα παιδιά τους. Και ούτω καθεξής. Κάθε γενιά πιο σημαντική από την προηγούμενη. Γενιά μετά από γενιά, μέχρι κάτω.
Αυτό φαίνεται μια αυτοκαταστροφική, άπειρη παλινδρόμηση. Θα προτιμούσα το όπιό μας να είναι ο αγώνας για την δημιουργία ενός ζωντανού πολιτισμού, που θα μπορούσε να τρομάξει ακόμη και τους απογόνους μας. Πρέπει να επιδιώξουμε να μιμηθούμε και να ξεπεράσουμε, τις προηγούμενες γενιές. Η υποχρέωσή μας δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά προς τους νέους και αυτούς που πρόκειται να γεννηθούν. Είναι και στους ζωντανούς και στους νεκρούς.
Φαγητό
Για τα βρετανικά και αμερικανικά κατώτερα στρώματα, το φαγητό είναι ένας χρήσιμος περισπασμός από το γεγονός ότι το εισόδημά τους είναι σταθερό ή μειώνεται, ενώ το κόστος αυτού του Mac και των πατατών συνεχίζει να αυξάνεται. Το βολικό (απόλυτα καταστροφικό) φαγητό καταλαμβάνει ελεύθερο χρόνο που διαφορετικά θα μπορούσε να αφιερωθεί στην ανατροπή ενός άδικου οικονομικού σχήματος. Ο θερμιδικός κορεσμός προκαλεί έναν βολικό λήθαργο. Όντας τελικά κυκλικές, όλες οι ορέξεις τροφοδοτούν την ίδια την όρεξη, ενισχύοντας την ψευδαίσθηση ότι αυτό που λείπει από την ζωή κάποιου δεν είναι νόημα, σκοπός και κοινός σεβασμός, αλλά ένα fudge brownie. Επειδή η πηγή της δυσαρέσκειας έχει εντοπιστεί λανθασμένα και το στομάχι αδειάζει γρήγορα, όσοι έχουν χαμηλά εισοδήματα μπορούν να παρασυρθούν σε έναν διάδρομο που θέλει και θέλει και θέλει ξανά, μέχρι τον θάνατο (από καρδιακή ανακοπή ή διαβήτη τελικού σταδίου) κάνει το εστιατόριο και μέρος του δείπνου.
Για τους εύπορους, η εξίσωση τροφή ως οπιούχο είναι πιο περίπλοκη. Η σύγχρονη κοινωνική θέση συνδέεται έντονα με την βιολογική κατάληψη ενός ελαφρού φυσικού χώρου. Η πρωτόγονη αυταπάρνηση – η παράλειψη του μεσημεριανού γεύματος – τώρα περνά για δικαιοσύνη, παρακάμπτοντας προηγούμενες και δυνητικά ενοχλητικές πρακτικές ευγενών υποχρεώσεων που μπορεί να απαιτούσαν να δοθεί το εν λόγω γεύμα σε κάποιον άλλο. Μη παραγωγικές προσπάθειες που μπορεί να μειώσουν σταδιακά την σωματική του περιφέρεια – το τζόκινγκ δέκα μιλίων που απλώς επαναφέρει τον δρομέα στο σημείο από το οποίο ξεκίνησε – εμποτίζουν τους πολίτες με υψηλό εισόδημα με μια αίσθηση αγιότητας που σε παλαιότερες εποχές μπορεί να απαιτούσε την θυσία πραγματικών αγαθών και υπηρεσίες. Η κοινωνική τάξη διατηρείται.
Το φαγητό παρέχει επίσης στους ευημερούντες μια βασική ταυτότητα. Ενώ οι κατώτερες τάξεις μεγιστοποιούν την ποσότητα, οι καλά αμειβόμενοι καταναλωτές συχνά αυτοπροσδιορίζονται από το τι δεν τρώνε: κρέας, μη βιολογικά προϊόντα, λευκά τρόφιμα. Η πλειοψηφία των τροφικών «αλλεργιών» είναι φανταστικές. Ωστόσο, εκτός από το ότι προσελκύει την αυτοενισχυόμενη προσοχή στα δείπνα, η μυθική δυσανεξία στην γλουτένη ή στην λακτόζη φουντώνει τον «πάσχοντα» με μια προσωπική «αιτία» που στο παρελθόν μπορεί να συνεπαγόταν παρεμβατικές θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις. Οι κλίσεις που ξεσηκώνουν το ξέσπασμα δρομολογούνται με ασφάλεια σε ζητήματα τροφίμων: γενετικά τροποποιημένοι σπόροι, τοπικά συστατικά, καλή μεταχείριση των ζώων, βιώσιμη αλιεία. Απορροφημένοι από βοηθητικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με το φαγητό, αυτοί οι ακτιβιστές του ersatz κλείνουν τα μάτια στην νομισματική επέκταση της κυβέρνησής τους.
Ένα άλλο πλεονέκτημα: το φαγητό παρέχει ένα μέσο κοινωνικής ανταλλαγής. Αντί να εκνευριστούν με τους ανεπαρκείς τραπεζικούς κανονισμούς, οι μορφωμένοι σήμερα αρλουμπολογούν ολόκληρες ώρες σε σοβαρή συζήτηση για το αν θα προσθέσουν γαύρο σε μια μαρινάδα για μπριζόλα.
Θαλασσινός Αέρας
Έχουν περάσει σχεδόν τρεις αιώνες από τότε που οι γιατροί με περούκες σε σκόνη προώθησαν για πρώτη φορά τα οφέλη του θαλασσινού αέρα. Άλλες θεραπείες, όπως το πόσιμο θαλασσινό νερό, έχουν πέσει στο τραπέζι, αλλά όταν βγει ο ήλιος, οι Βόρειοι, τουλάχιστον, κατευθυνθείτε προς την ακτή για να εισπνεύσετε. Θα μπορούσατε να βρείτε τον ήλιο και στην ενδοχώρα. Αλλά αυτό που χρειαζόμαστε, υποθέτουμε, είναι το όζον.
Ο αέρας της θάλασσας συνδυάζεται στην πραγματικότητα με πολλά πράγματα: από φύκια και περιττώματα γλάρων, λάδι ψαριού, πίσσα, σχοινί, αντηλιακή κρέμα και ντίζελ. Το όζον δεν πλησιάζει πουθενά και θα ήταν επιβλαβές αν υπήρχε σε οποιαδήποτε ποσότητα. Το σάπιο φύκι είναι το κύριο, με μια καθησυχαστική μυρωδιά σούσι με χαμηλά λιπαρά και αντιοξειδωτικό. Μετά έρχεται κάτι σαν λιθανθρακόπισσα που το έβαζαν σε κίτρινο σαπούνι που προτιμούσαν οι θείες που τρίβονταν σκληρά. Το τηγάνισμα δίνει μια νότα υδατανθράκων, που κεντρίζει την όρεξη. Όλα αυτά στροβιλίζονται με έναν δυνατό άνεμο που διαπερνά την ζακέτα που σηκώνει τις φούστες και μπλέκει την εφημερίδα, αλλά πρέπει να είναι καλό για εσάς, καθώς μια βουτιά στην γκριζωπή, πλημμυρισμένη θάλασσα είναι επίσης καλή.
Πολύ λίγοι πηγαίνουν στην ακτή για να κολυμπήσουν. Κάθονται για λίγο και κάνουν βόλτα για λίγο, τρώνε ένα παγωτό, ακούνε την φιμωμένη μπάντα και αναπνέουν. Το να κάθεσαι μόνο, χωρίς άσκηση, στον αέρα της θάλασσας, σε μια γαλανόλευκη ξαπλώστρα με ρίγες,, πιστεύεις ότι είναι ευεργετικό. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, με ή χωρίς άμεσο ήλιο, το αργό μαγείρεμα κάτω από ένα στρώμα αλατιού που μεταφέρεται στον αέρα, μετατρέπει το δέρμα σε μια ανοιχτόχρωμη απόχρωση λίπους. Οι νέοι το απολαμβάνουν αυτό, επιδεικνύοντας τα κραυγαλέα λουράκια τους και την ωχρή παλίρροια όπου η κοιλιά συναντά το πεσμένο τζιν. Οι παλιοί τρίβονται και εκνευρίζονται και λένε στον εαυτό τους, καθώς γλείφουν το εκπληκτικό αλάτι από το πηγούνι τους, ότι αυτό ακριβώς χρειάζεστε για να αντικαταστήσετε τον ιδρώτα όταν ο καιρός είναι ζεστός.
Εν τω μεταξύ ο αέρας -ο αέρας!- παίζει στον ορίζοντα, αναβοσβήνει σαν λοξή βροχή στη θάλασσα, ακονίζει κάθε αντικείμενο που αγγίζει, πέφτει ανάμεσα στους γλάρους. Κλείνει προς τεράστιες αποστάσεις, ξεπλένοντας τα αμέτρητα και απεριόριστα μέσα από μισοπνυσματικούς πνεύμονες και μυαλά. Αυτός είναι ο ανομολόγητος λόγος για τον οποίο τα πλήθη έχουν έρθει εδώ, και θα έρθουν ξανά, όπως ο Seamus Heaney στο “Seeing Things”:
Εν πάση περιπτώσει, όταν το φως σκάει πάνω μου.
Όπως έγινε στο δρόμο πέρα από την Coleraine,
όπου ο αέρας έγινε πιο αλμυρός, ο ουρανός πιο βιαστικός.
Και το ασημί λαμέ έτρεμε στο Bann Out
στο μέσο του καναλιού ανάμεσα στους ζωγραφισμένους στύλους.
Εκείνη την μέρα θα είμαι στο βήμα με ό,τι μου ξέφυγε.
Το διαδίκτυο
Δεν πρέπει να ρομαντικοποιούμε την πνευματική ζωή πριν από το Διαδίκτυο. Η αναβλητικότητα δεν ξεκίνησε με το YouTube. Τα μυθιστορήματα πάντα είχαν εγκαταλειφθεί. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι Βικτωριανοί που περνούσαν τα βράδια τους καρφιτσώνοντας νεκρά έντομα σε θήκες από μαόνι τρέφονταν καλύτερα διανοητικά από τους απογόνους τους, κάνοντας ζωντανά tweet «Strictly Come Dancing».
Υπάρχουν ακόμη και εκείνοι, όπως ο Clive Thompson, ο συγγραφέας του «Smarter Than You Think», που ισχυρίζονται ότι το διαδίκτυο βελτιώνει το μυαλό μας. Αλλά δεν μου φαίνεται έτσι. Αυτό είναι ένα μέσο που έχει θρυμματίσει την ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε, αποθαρρύνει τον προβληματισμό και τον ενθουσιασμό στα βασικά μας ένστικτα για ασήμαντα πράγματα.
«Ποια είναι η Kim Kardashian και γιατί διαβάζω για το παντελόνι της;» ρώτησε ένας φίλος συγγραφέας πότε μπήκε για πρώτη φορά στο Mail Online. Ήταν, ωστόσο, ανίσχυρος να αντισταθεί και τώρα, αρκετά χρόνια μετά, είναι εξοικειωμένος με τα γεγονότα των Kardashians όσο και με αυτά της οικογένειάς του. Συνήθιζα να περνώ ώρες στο Facebook κάθε μέρα, ανακαλύπτοντας μικρές λεπτομέρειες από την ζωή μακρινών γνωστών. Ο λογαριασμός στο Facebook έπρεπε να φύγει. Αλλά τώρα έχω κολλήσει στο Rightmove, τον ιστότοπο που σας δίνει την δυνατότητα να κοιτάζετε σπίτια που δεν θα μπορέσετε ποτέ να αντέξετε οικονομικά.
Πρέπει να υπάρχουν κάποιοι που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για τους καλύτερους σκοπούς του—διεύρυνση των οριζόντων, διάδοση ζωτικής σημασίας πληροφοριών, σφυρηλάτηση συνδέσεων που βελτιώνουν την ζωή. Αλλά, καθημερινά, οι περισσότεροι τείνουν να κολλάνε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και σε ένα μικρό κύκλωμα ιστοσελίδων, όπως τα ζώα που ελευθερώνονται σε μια πεδιάδα που επιλέγουν να γρατσουνίσουν σε λίγα τετραγωνικά μέτρα. Μπορεί περιστασιακά να μάθουμε κάτι και είναι συναρπαστικό όταν τα gags μας αναδημοσιεύονται στο Twitter από μια διασημότητα της λίστας C, αλλά όπως το όπιο το Διαδίκτυο λειτουργεί ουσιαστικά ως ένας μη εποικοδομητικός τρόπος να σκοτώνεις τον χρόνο. Οι άνθρωποι μπορεί να αναζητούσαν πάντα τρόπους να αποφύγουν την δουλειά και να αποφύγουν να σκέφτονται πολύ σκληρά, αλλά ποτέ πριν η λύση δεν ήταν τόσο προσιτή ή τόσο εθιστική.
Διασημότητα
Ποιος χρειάζεται την θρησκεία όταν έχεις την λατρεία της διασημότητας; Φυσικά η ιδέα τους για την διασημότητα μπορεί να διέφερε από την δική μας. Ίσως ήλπιζαν ότι θα βοηθούσαν στην ανακούφιση της θλιβερής ζωής των καταπιεσμένων, ενώ εμείς θα αναζητούσαμε κάτι λίγο πιο διασκεδαστικό.
Παλιά η διασημότητα κέρδιζε με τον δύσκολο τρόπο -με προσπάθεια, λαμπρότητα, αυτοθυσία, εξαιρετικό θάρρος ή δεξιότητα. Η εκδοχή μας είναι συνθετική και βραχύβια, βασίζεται στην προσωπικότητα και την εμφάνιση και διαρκεί όσο μας παίρνει για να βρούμε μια άλλη φανταχτερή άνθιση. Και δεν υπάρχει ηθική διάσταση σε αυτό. Οι διασημότητες μπορούν να κάνουν ό,τι τους αρέσει. Το να συμπεριφέρεσαι άσχημα είναι καλό.
Ο Μαρξ θα είχε δει την έλξη της διασημότητάς μας. Μπορεί να μην ήταν προετοιμασμένος να κουνηθεί ημίγυμνος σε μια μπάλα που ναυάγησε, όπως η Miley Cyrus, αλλά 175 εκατομμύρια επιτυχίες στο YouTube σίγουρα θα τον είχαν εντυπωσιάσει.
Και αν είναι δύσκολο να τον δεις να λάμπει στο “The Apprentice”, ας πούμε —δεν πειράζει τα “Big Brother”, “I’m a Celebrity…Get Me Out of Here”, “American Idol”, “The X Factor”, ” The Voice», «Survivor» ή ακόμα, δυστυχώς, «Strictly Come Dancing» — σίγουρα θα είχε αναγνωρίσει την δύναμη της πραγματικής ζωής, ή μια εκδοχή της, που έγινε δημοφιλής ψυχαγωγία.
Ο Μαρξ δεν υπερέβαινε το γράψιμο για τον δημοφιλή Τύπο της εποχής του, αλλά τα μέσα μας θα ήταν αγνώριστα γι’ αυτόν. Γεγονός και μυθοπλασία έχουν γίνει δυσδιάκριτα: οι ζωές των σταρ του σαπουνιού συγχέονται με τους ρόλους που παίζουν. Οι σύζυγοι ή οι φίλες των ποδοσφαιριστών γίνονται διασημότητες επειδή είναι ακριβώς αυτό, σύζυγοι ή φίλες ή πρώην του τάδε.
Μας εκτρέπουν όλα αυτά από τα βάσανα της πραγματικής μας ζωής; Βάζεις στοίχημα. Τα ύψη μας προέρχονται από την ανοησία και την ματαιοδοξία των συνανθρώπων μας και των γυναικών μας. Ακόμη και το φαγητό μας προέρχεται από διάσημους σεφ. Δεν είναι περίεργο που τα παιδιά μας, που ρωτήθηκαν τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν, τώρα τείνουν να απαντούν με ένα επίθετο: διάσημοι.
Είδη σχεδιαστών
Όλο και περισσότεροι περνάμε τα Σαββατοκύριακά μας σε εμπορικά κέντρα, κοιτάζοντας επώνυμα προϊόντα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι ένα είδος όπιου για πολλούς ανθρώπους. Αλλά πήρα το πραγματικό μέτρο της δύναμής τους στο ανδρικό τμήμα στο Gucci στην Bond Street με έναν πρώην ένοπλο ληστή.
Ο Swagger είχε προσφερθεί να με πάει στο καλύτερο μέρος για να εντοπίσω τους πιο επιτυχημένους εγκληματίες του Λονδίνου – ή εκεί που πάνε το πρωί αφού έχουν “ξεσπάσει”. Γύρω μας περίπου μισή ντουζίνα άντρες, μερικοί από αυτούς φίλοι του Swagger, κοίταξαν τα τελευταία σχέδια. Βίαιοι στους δρόμους, εδώ ήταν υποτονικοί και σεβαστοί, σαν στην εκκλησία. Σκληρά άτομα ρώτησαν με αγωνία αν ένα συγκεκριμένο ζευγάρι εκπαιδευτών ήταν μέρος μιας περιορισμένης έκδοσης. Υπολογίζοντας κανονικά μέχρι το σημείο της παράνοιας, αυτοί οι άντρες έδειχναν τώρα παιδική εμπιστοσύνη. Δέχθηκαν τις υπεκφυγές του καταστηματάρχη, σχεδόν με ευγνωμοσύνη, καθώς έβγαλαν τα μετρητά τους. Αυτό ήταν ένα παραμύθι στο οποίο ήθελαν απεγνωσμένα να πιστέψουν.
Μετά ο Swagger μου είπε ότι στα νιάτα του είχε ληστέψει φορτηγά ασφαλείας για να αγοράσει ρούχα από την Prada. «Ένιωθα άσχημα μέσα μου», είπε, «και φορώντας τα ρούχα με έκανε να νιώθω καλά».
Είχε εγκαταλείψει το σχολείο ανίκανος να διαβάσει. Αυτό δεν είναι ασυνήθιστο: το ένα τρίτο των αγοριών που λαμβάνουν δωρεάν σχολικά γεύματα εγκαταλείπουν το δημοτικό σχολείο χωρίς να έχουν στοιχειώδεις γνώσεις και οι μισοί κρατούμενοι στην Βρετανία έχουν ηλικία ανάγνωσης 11 ετών ή μικρότερη. Τα επώνυμα προϊόντα αποκτούν μεγάλη σημασία για νέους άνδρες που δεν έχουν άλλο τρόπο να διαπρέψουν. Όπως το έθεσε ο Swagger, «το σχολείο καταστρέφει τα όνειρά σου πριν φτάσεις οπουδήποτε». Ακόμα κι αν δεν σε οδηγήσει στην φυλακή, ο αναλφαβητισμός είναι ισόβια κάθειρξη στα όρια της κοινωνίας.
Και έτσι θα συνεχιστεί, ενώ η έκλαμψη της πολυτέλειας τους αποτρέπει από το να απαιτήσουν μια καλύτερη συμφωνία —καλύτερα σχολεία, επαγγελματική κατάρτιση και θέσεις εργασίας. Μέχρι εκείνη την επίσκεψη στο Gucci, θα γελούσα με την ιδέα ότι τα επώνυμα προϊόντα θα μπορούσαν να είναι οτιδήποτε άλλο παρά μια απόλαυση. Τώρα θυμώνω!
