Τρίτη 18 Ιουνίου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Νεφέλαι (81-125)

ΣΤ. κύσον με καὶ τὴν χεῖρα δὸς τὴν δεξιάν.
ΦΕ. ἰδού. τί ἐστιν; ΣΤ. εἰπέ μοι, φιλεῖς ἐμέ;
ΦΕ. νὴ τὸν Ποσειδῶ τουτονὶ τὸν Ἵππιον.
ΣΤ. μή μοι γε τοῦτον μηδαμῶς τὸν Ἵππιον·
85 οὗτος γὰρ ὁ θεὸς αἴτιός μοι τῶν κακῶν.
ἀλλ᾽ εἴπερ ἐκ τῆς καρδίας μ᾽ ὄντως φιλεῖς,
ὦ παῖ, πιθοῦ. ΦΕ. τί οὖν πίθωμαι δῆτά σοι;
ΣΤ. ἔκστρεψον ὡς τάχιστα τοὺς σαυτοῦ τρόπους,
καὶ μάνθαν᾽ ἐλθὼν ἃν ἐγὼ παραινέσω.
90 ΦΕ. λέγε δή, τί κελεύεις; ΣΤ. καί τι πείσει; ΦΕ. πείσομαι,
νὴ τὸν Διόνυσον. ΣΤ. δεῦρό νυν ἀπόβλεπε.
ὁρᾷς τὸ θύριον τοῦτο καὶ τᾠκίδιον;
ΦΕ. ὁρῶ. τί οὖν τοῦτ᾽ ἐστὶν ἐτεόν, ὦ πάτερ;
ΣΤ. ψυχῶν σοφῶν τοῦτ᾽ ἐστὶ φροντιστήριον.
95 ἐνταῦθ᾽ ἐνοικοῦσ᾽ ἄνδρες, οἳ τὸν οὐρανὸν
λέγοντες ἀναπείθουσιν ὡς ἐστὶν πνιγεύς,
κἄστιν περὶ ἡμᾶς οὗτος, ἡμεῖς δ᾽ ἅνθρακες.
οὗτοι διδάσκουσ᾽, ἀργύριον ἤν τις διδῷ,
λέγοντα νικᾶν καὶ δίκαια κἄδικα.
100 ΦΕ. εἰσὶν δὲ τίνες; ΣΤ. οὐκ οἶδ᾽ ἀκριβῶς τοὔνομα·
μεριμνοφροντισταὶ καλοί τε κἀγαθοί.
ΦΕ. αἰβοῖ, πονηροί γ᾽, οἶδα. τοὺς ἀλαζόνας,
τοὺς ὠχριῶντας, τοὺς ἀνυποδήτους λέγεις,
ὧν ὁ κακοδαίμων Σωκράτης καὶ Χαιρεφῶν.
105 ΣΤ. ἢ ἤ, σιώπα· μηδὲν εἴπῃς νήπιον.
ἀλλ᾽ εἴ τι κήδει τῶν πατρῴων ἀλφίτων,
τούτων γενοῦ μοι σχασάμενος τὴν ἱππικήν.
ΦΕ. οὐκ ἂν μὰ τὸν Διόνυσον, εἰ δοίης γέ μοι
τοὺς φασιανοὺς οὓς τρέφει Λεωγόρας.
110 ΣΤ. ἴθ᾽, ἀντιβολῶ σ᾽, ὦ φίλτατ᾽ ἀνθρώπων ἐμοί,
ἐλθὼν διδάσκου. ΦΕ. καὶ τί σοι μαθήσομαι;
ΣΤ. εἶναι παρ᾽ αὐτοῖς φασὶν ἄμφω τὼ λόγω,
τὸν κρείττον᾽, ὅστις ἐστί, καὶ τὸν ἥττονα.
τούτοιν τὸν ἕτερον τοῖν λόγοιν, τὸν ἥττονα,
115 νικᾶν λέγοντά φασι τἀδικώτερα.
ἢν οὖν μάθῃς μοι τὸν ἄδικον τοῦτον λόγον,
ἃ νῦν ὀφείλω διὰ σέ, τούτων τῶν χρεῶν
οὐκ ἂν ἀποδοίην οὐδ᾽ ἂν ὀβολὸν οὐδενί.
ΦΕ. οὐκ ἂν πιθοίμην· οὐ γὰρ ἂν τλαίην ἰδεῖν
120 τοὺς ἱππέας τὸ χρῶμα διακεκναισμένος.
ΣΤ. οὐκ ἄρα μὰ τὴν Δήμητρα τῶν γ᾽ ἐμῶν ἔδει,
οὔτ᾽ αὐτὸς οὔθ᾽ ὁ ζύγιος οὔθ᾽ ὁ σαμφόρας·
ἀλλ᾽ ἐξελῶ σ᾽ ἐς κόρακας ἐκ τῆς οἰκίας.
ΦΕ. ἀλλ᾽ οὐ περιόψεταί μ᾽ ὁ θεῖος Μεγακλέης
125 ἄνιππον. ἀλλ᾽ εἴσειμι, σοῦ δ᾽ οὐ φροντιῶ.


***
ΣΤΡ. Δώσ᾽ μου το χέρι σου, έλα, φίλησέ με.
ΦΕΙ. Νά! Τί είναι; ΣΤΡ. Πες μου, μ᾽ αγαπάς, παιδί μου;
ΦΕΙ. Ναι, μά τον αλογόθεο Ποσειδώνα.
ΣΤΡ. Όχι τον αλογόθεο· η αιτία
είν᾽ ο θεός αυτός των συμφορών μου.
Μα αν μ᾽ αγαπάς με την καρδιά σου, γιε μου,
κάμε ό,τι θα σου πω. ΦΕΙ. Τί θες να κάμω;
ΣΤΡ. Άλλαξε ευθύς τρόπο ζωής και σύρε
να μάθεις όσα εγώ θα σ᾽ ορμηνέψω.
90 ΦΕΙ. Και τί προστάζεις; ΣΤΡ. Θα μ᾽ ακούσεις; ΦΕΙ. Ναι·
μά το Διόνυσο. ΣΤΡ. Κοίταξε έξω. Βλέπεις
εκείνη την πορτούλα, το σπιτάκι;
ΦΕΙ. Βλέπω. Μα, αλήθεια, τί είν᾽ αυτό, πατέρα;
ΣΤΡ. Σοφών πνευμάτων αργαστήρι. Μένουν
σ᾽ αυτό κάτι άντρες που διδάσκουν ότι
ο ουρανός είναι φούρνος και μας ζώνει
γύρω γύρω, κι εμείς τα κάρβουνά του.
Σε κάνουν άξιο, αν πληρωθούν, να βγαίνεις
στα λόγια νικητής, άδικα ή δίκια.
100 ΦΕΙ. Και ποιοί είναι; ΣΤΡ. Πώς τους λεν δεν καλοξέρω·
μελετοερευνητές πολύ σπουδαίοι.
ΦΕΙ. Πουφ! Είναι κάτι λέτσοι· ξέρω, ξέρω.
Μιλάς γι᾽ αυτούς τους κάτωχρους αγύρτες,
τους ξυπόλυτους· ένας, ο βλαμμένος
Σωκράτης και μαζί κι ο Χαιρεφώντας.
ΣΤΡ. Μη σαλιαρίζεις· πάψε. Αν για τ᾽ αλεύρι
γνοιάζεσαι του πατέρα σου, παράτα
τις ιππασίες και γίνε μαθητής τους.
ΦΕΙ. Α, μά το Διόνυσο, όχι, κι αν μου δώσεις
τους φασιανούς που θρέφει ο Λεωγόρας.
110 ΣΤΡ. Ω σε ικετεύω, εσέ, τον πιο ακριβό μου
στον κόσμο αυτόν. ΦΕΙ. Και τί ζητάς να μάθω;
ΣΤΡ. Αυτοί οι σοφοί δυο λόγους, όπως λένε,
το δυνατό και τον αδύνατο, έχουν.
Ο αδύνατος υποστηρίζει, λένε,
τ᾽ άδικο, μα νικά τον άλλο ωστόσο.
Τον άδικο αυτό λόγο αν πας και μάθεις,
από τα χρέη που έκαμα για σένα
ούτε έναν οβολό δε θα πληρώσω.
ΦΕΙ. Ποτέ! Τους καβαλάρηδες πώς θέλεις
120 ν᾽ αντικρίσω, το χρώμα μου σα χάσω;
ΣΤΡ. Ε τότε, μά τη Δήμητρα, απ᾽ το βιος μου
δεν τρώτε πια ούτ᾽ εσύ ούτε τ᾽ άλογά σου,
ή τ᾽ αμαξιού σου ή το άλλο το αστεράτο·
να γκρεμιστείς να φύγεις απ᾽ το σπίτι.
ΦΕΙ. Δε θα μ᾽ αφήσει δίχως άτι ο θειος μου
ο Μεγακλής. Κάμε ό,τι θέλεις· φεύγω.
Μπαίνει στο εσωτερικό του σπιτιού.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΑΝΤΕΙΣ - ΔΗΜΩ

Η Δημώ ήταν Σίβυλλα που καταγόταν από την Κύμη της Οπικής. Οι Κυμαίοι όμως δεν είχαν να πουν κανένα χρησμό αυτής της γυναίκας, αλλά έδειχναν μια μικρή υδρία από πέτρα στο ιερό του Απόλλωνα και έλεγαν ότι εκεί βρίσκονταν τα οστά της (Παυσ. 10.12.7-10).*
----------------------
*10.12.7 Ἐρυθραῖοι δὲἀμφισβητοῦσι γὰρ τῆς Ἡροφίλης προθυμότατα ἙλλήνωνΚώρυκόν τε καλούμενον ὄρος καὶ ἐν τῷ ὄρει σπήλαιον ἀποφαίνουσι, τεχθῆναι τὴν Ἡροφίλην ἐν αὐτῷ λέγοντες, Θεοδώρου δὲ ἐπιχωρίου ποιμένος καὶ νύμφης παῖδα εἶναι· Ἰδαίαν δὲ ἐπίκλησιν γενέσθαι τῇ νύμφῃ κατ’ ἄλλο μὲν οὐδέν, τῶν δὲ χωρίων τὰ δασέα ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων ἴδας τότε ὀνομάζεσθαι. τὸ δὲ ἔπος τὸ ἐς τὴν Μάρπησσον καὶ τὸν ποταμὸν τὸν Ἀϊδωνέα, τοῦτο οἱ Ἐρυθραῖοι τὸ ἔπος ἀφαιροῦσιν ἀπὸ τῶν χρησμῶν
10.12.8 τὴν δὲ ἐπὶ ταύτῃ χρησμοὺς κατὰ ταὐτὰ εἰποῦσαν ἐκ Κύμης τῆς ἐν Ὀπικοῖς εἶναι, καλεῖσθαι δὲ αὐτὴν Δημὼ συνέγραψεν Ὑπέροχος ἀνὴρ Κυμαῖος. χρησμὸν δὲ οἱ Κυμαῖοι τῆς γυναικὸς ταύτης ἐς οὐδένα εἶχον ἐπιδείξασθαι, λίθου δὲ ὑδρίαν ἐν Ἀπόλλωνος ἱερῷ δεικνύουσιν οὐ μεγάλην, τῆς Σιβύλλης ἐνταῦθα κεῖσθαι φάμενοι τὰ ὀστᾶ
10.12.9 ἐπετράφη δὲ καὶ ὕστερον τῆς Δημοῦς παρ’ Ἑβραίοις τοῖς ὑπὲρ τῆς Παλαιστίνης γυνὴ χρησμολόγος, ὄνομα δὲ αὐτῇ Σάββη· Βηρόσου δὲ εἶναι πατρὸς καὶ Ἐρυμάνθης μητρός φασι Σάββην· οἱ δὲ αὐτὴν Βαβυλωνίαν, ἕτεροι δὲ Σίβυλλαν καλοῦσιν Αἰγυπτίαν
10.12.10 Φαεννὶς δὲ θυγάτηρ βασιλεύσαντος ἀνδρὸς ἐν Χάοσι καὶ αἱ Πέλειαι παρὰ Δωδωναίοις ἐμαντεύσαντο μὲν ἐκ θεοῦ καὶ αὗται, Σίβυλλαι δὲ ὑπὸ ἀνθρώπων οὐκ ἐκλήθησαν. τῆς μὲν δὴ πυθέσθαι τὴν ἡλικίαν καὶ ἐπιλέξασθαι τοὺς χρησμούς Ἀντιόχου γὰρ μετὰ τὸ ἁλῶναι Δημήτριον αὐτίκα ἐς τὴν ἀρχὴν καθισταμένου γέγονε Φαεννίς. τὰς Πελειάδας δὲ Φημονόης τε ἔτι προτέρας γενέσθαι λέγουσι καὶ ᾆσαι γυναικῶν πρώτας τάδε τὰ ἔπη·Ζεὺς ἦν, Ζεὺς ἐστίν, Ζεὺς ἔσσεται· μεγάλε Ζεῦ.
Γᾶ καρποὺς ἀνίει, διὸ κλῄζετε Ματέρα γαῖαν.


 

Πρώτες αγάπες κι αργοπορημένες ενηλικιώσεις

Είναι η πρώτη αγάπη και παντοτινή; Θεωρητικά, ίσως ναι. Πρακτικά, όχι πάντα. Υπάρχει, άλλωστε, τίποτα πραγματικά παντοτινό; Όλα είναι θνητά. Η φύση έχει αποφασίσει πως το τέλος είναι αναγκαίο, ώστε να διατηρείται η ισορροπία. Και, αργά ή γρήγορα, το φινάλε έρχεται.

Οι πρώτες αγάπες έχουν τις ρίζες τους κάπου στο γυμνάσιο και στο λύκειο. «Θες να τα φτιάξουμε;», η μαγική ερώτηση. Ένα φιλί η επισφράγιση ενός αμήχανου δεσμού, που αρχικά περιλαμβάνει το χέρι του ενός πάνω στου άλλου στο διάλειμμα του σχολείου και σινεμά τα Σάββατα. Σαφώς και πειράγματα των κολλητών και ψιθύρους μεταξύ συμμαθητών που μεταφέρουν τα νέα. Έπειτα, πεσμένους βαθμούς, ξενύχτια στο τηλέφωνο, κλάματα, ψέματα στους γονείς για το πού βρίσκεσαι και τι κάνεις. Μαμάδες εν εξάλλω, μπαμπάδες που ξαφνικά έντρομοι θυμούνται να ενημερώσουν για την αντισύλληψη.

Τότε όλο αυτό το μπάχαλο ήταν όλος σου ο κόσμος. Πρωτόγνωρη εμπειρία και διόλου διαχειρίσιμη. Και δε σε καταλαβαίνει και κανείς. «Και ποιος νοιάζεται για τους βαθμούς, τέλος πάντων; Εδώ ο κόσμος καίγεται.» Τώρα που τα θυμάσαι, χαμογελάς κι αναρωτιέσαι πώς πέρασαν τόσο γρήγορα τα χρόνια. Και τι να κάνει, άραγε, εκείνη η ψυχή που μοιραστήκατε τους πρώτους δυνατούς χτύπους της καρδιάς σας;

Κάποιοι, βέβαια, δεν αναρωτιούνται και τόσο, καθώς οι καρδιές τους άργησαν να ρίξουν ρυθμούς κι έμειναν συγχρονισμένες για κάμποσο καιρό παραπάνω. Εκείνοι οι γνωστοί άγνωστοι, τα ζευγαράκια που όλο το σχολείο ήξερε. Ήταν τόσο καιρό μαζί που ήταν αδύνατο όταν αναφερθείς στον ένα να μην πεις μια κουβέντα και για τον άλλο. Ακόμα κι οι καθηγητές τους είχαν πάρει χαμπάρι και τους έκαναν πλάκα. Ακόμα και τα «πεθερικά» γνώρισαν κι έγιναν κατά κάποιον τρόπο παιδιά τους.

Μαζί στα διαλείμματα, στην τάξη, στις εκδρομές, στις εξόδους, στις εξετάσεις, στις διακοπές. Και το σχολείο τελείωσε κι εκείνοι ήταν ακόμη μαζί, αχώριστοι. Ήταν βέβαιοι πως μια μέρα θα παντρευτούν. Και τη σχεδίαζαν αυτή τη μέρα. Ονειρεύονταν το κοινό τους σπίτι. Είχαν αποφασίσει και τα ονόματα των παιδιών τους. Α, θα υιοθετούσαν και σκύλο! Κι έφτασαν κοντά, μιας κι η κοινή τους πορεία κράτησε 5, 8, 10, 15 χρόνια.

Μα το «για πάντα» κάποιες φορές είναι λίγο πιο σύντομο απ’ όσο μπορεί να το ‘χει στο μυαλό της μια ρομαντική ψυχή. Κι αυτά τα ζευγάρια που κανείς δεν πίστευε πως θα χωρίσουν, ήρθε μια μέρα που τα τσούγκρισαν και πήρε ο καθένας τον δρόμο του. Και δεν ήρθε δα και το τέλος του κόσμου. Για εκείνους, όμως, έστω για λίγο, ήρθε. Βασικά μάλλον καλύτερα, άλλαξαν κόσμο. Απότομα. Κι οι απότομες αλλαγές είναι ολίγον άτσαλες.

Τότε που όλοι οι άλλοι έβγαιναν κι έπιναν και ξενυχτούσαν κι απογοητεύονταν κι έτρωγαν τα μούτρα τους και πονούσαν και μάθαιναν, εκείνοι είχαν βολευτεί ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. Σε μια αγκαλιά στην οποία μπήκαν πριν καν βγουν από αυτή της μαμάς τους. Κι έτσι, προστατευμένοι κι ασφαλείς, μεγάλωναν μαζί, μένοντας, όμως, παιδιά. Κι όταν βγήκαν από αυτήν την αγκαλιά και πια η αγκαλιά της μαμάς δεν τους χωρούσε ολόκληρους, έμειναν εκτεθειμένοι. Σε έναν νέο κόσμο. Στον ενήλικο κόσμο.

Και τη φάση που οι φίλοι τους την είχαν ήδη περάσει, εκείνοι ξεκίνησαν να την περνούν τότε. Ξαφνικά ενηλικιώθηκαν, μα παράλληλα ξαναπέρασαν μια ακόμη εφηβεία. Έκαναν μαζεμένες τρέλες που είχαν χρόνια να κάνουν. Γνώρισαν ανθρώπους, ξαναβρήκαν ανθρώπους. Πειραματίστηκαν. Ζορίστηκαν αρκετά. Ανεξαρτητοποιήθηκαν κι έκαναν πια μόνοι τους αυτά που άλλοτε τα έκαναν υπό την ασφάλεια της συντροφιάς κάποιου άλλου. Και το σοβαρότερο. Πλέον τα προβλήματά τους έγιναν ολόδικά τους, χωρίς να μπορούν να τα σπάσουν στα δυο και να κουβαλήσει λίγο βάρος κι ο άλλος.

Μα, όπως όλα τα πράγματα στη ζωή, έτσι κι αυτός ο νέος κόσμος συνηθίζεται. Κι έπειτα έρχεται η ισορροπία. Κάποιος θα βιαστεί να πει πως μια μεγάλη σχέση από τόσο μικρή ηλικία είναι λάθος, καθώς όταν λήξει φέρνει μεγάλη αναστάτωση. Εγώ θα πω πως απλώς είναι μια εμπειρία που έρχεται νωρίς και μια ενηλικίωση που λίγο καθυστερεί. Στις ανθρώπινες σχέσεις λάθος και σωστό δεν υπάρχει, έτσι δεν είναι;

Βigorexia: Νέα διατροφική διαταραχή;

Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εξοικειωμένοι με τον όρο νευρική ανορεξία και την ιδέα ότι η πίεση συμμόρφωσης στα πρότυπα του λεπτού σώματος και της ομορφιάς οδηγεί πολλούς ανθρώπους να λιμοκτονούν για να αποκτήσουν την εικόνα του σώματος που επιθυμούν. Αλλά υπάρχει και η άλλη όψη αυτού του νομίσματος. Το 1997, ο όρος Μυϊκή Δυσμορφική Διαταραχή, αναφερόμενη και ως “bigorexia” επινοήθηκε για να περιγράψει την αναπτυσσόμενη κατάσταση.

Τα άτομα που παλεύουν με τη ΜΔΔ έχουν παγιδευτεί σ' ένα πρότυπο που απαιτεί να εργάζονται πάνω στην αύξηση της μυϊκής τους ανάπτυξης. Αντιλαμβάνονται το σώμα τους ως μικρού μεγέθους, γι' αυτό το λόγο επιδίδονται σε δίαιτες και ασκήσεις προσανατολισμένες στην ενίσχυση της μυϊκής ανάπτυξης. Αυτή η αντίληψη, της έλλειψης μυϊκής ανάπτυξης, τους κάνει να πιστεύουν ότι είναι άσχημοι. Αν και τα δύο φύλα μπορεί να αναπτύξουν τη διαταραχή, κυρίως επηρεάζει τους άνδρες, πιθανώς λόγω των πολιτιστικών πιέσεων να είναι μυώδεις και δυνατοί.

Είναι η bigorexia διατροφική διαταραχή;


Τα άτομα που πάσχουν από ΜΔΔ, τυπικά δεν ανησυχούν για την αύξηση ή απώλεια βάρους με τον τρόπο που συμβαίνει στις διατροφικές διαταραχές. Πρωταρχικά ενοχλούνται λόγω της έλλειψης μυϊκής ανάπτυξης και του μικρού τους μεγέθους σώματος. Για αυτό το λόγο η “bigorexia” δεν είναι διατροφική διαταραχή. Θεωρείται ότι είναι μια παραλλαγή ή υποκατηγορία της Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής. Ωστόσο, διαταραγμένες διατροφικές πρακτικές μπορεί να χρησιμοποιηθούν από τα άτομα που υποφέρουν από αυτή τη διαταραχή.

Βigorexia και ομάδες υψηλού κινδύνου


Η μυϊκή δυσμορφική διαταραχή είναι μια αναδυόμενη κατάσταση που πρωταρχικά επηρεάζει τους άνδρες bodybuilders. Αυτά τα άτομα έχουν εμμονές να γίνουν επαρκώς μυώδεις. Οι καταναγκασμοί που εμφανίζονται συνακολούθως, έχουν να κάνουν με το ξόδεμα πολλών ωρών στο γυμναστήριο, τη σπατάλη υπέρογκων ποσών σε αναποτελεσματικά προγράμματα ασκήσεων, ξόδεμα χρημάτων στα συμπληρώματα διατροφής, υιοθέτηση διαταραγμένων διατροφικών συνηθειών, ακόμη και χρήση ουσιών.

Κριτήρια ΜΔΔ / Bigorexia


Υπεραπασχόληση με ένα ή περισσότερα αντιλαμβανόμενα ελαττώματα στην εξωτερική εμφάνιση που δεν είναι εμφανή στους άλλους.

Ανάπτυξη από το άτομο επαναλαμβανόμενων συμπεριφορών όπως για παράδειγμα, επίμονο κοίταγμα στον καθρέφτη, υπερβολική περιποίηση, αναζήτηση επιβεβαίωσης ή ενέργειες όπως σύγκριση της εμφάνισής του με των άλλων, λόγω ανησυχίας του.

Η υπεραπασχόληση με την εικόνα σώματος προκαλεί, κλινικώς, σημαντικό στρες ή ανεπάρκεια στη λειτουργικότητα στο κοινωνικό, επαγγελματικό επίπεδο και σε άλλες περιοχές.

Η υπεραπασχόληση με την εμφάνιση δε σχετίζεται με άλλη διαταραχή όπως για παράδειγμα, δυσαρέσκεια για το σχήμα και το μέγεθος του σώματος λόγω νευρικής ανορεξίας.

Σοβαρότητα της ΜΔΔ / Βigorexia


Η ΜΔΔ είναι μια διαταραχή που προκαλεί πολύ στρες. Κάποιοι άνδρες ασχολούνται τόσο πολύ με τη μυϊκή ανάπτυξη που χάνουν κοινωνικές εκδηλώσεις, την εργασία τους και ακόμη και τότε συνεχίζουν να προπονούνται από το να διακόψουν το πρόγραμμα γυμναστικής τους. Ανίκανοι να πετύχουν ένα μη ρεαλιστικό στόχο, εμπλέκονται σε μία κατάσταση που απαιτεί το ξόδεμα πολλών χρημάτων στα διατροφικά συμπληρώματα και είναι συχνό το φαινόμενο του πειραματισμού και με αναβολικά.

Αυτά τα φάρμακα προάγουν τη γρήγορη αύξηση της μυϊκής μάζας προκαλώντας όμως ταυτόχρονα πολλές παρενέργειες όπως είναι η αύξηση της χοληστερόλης, η υπερπλασία του προστάτη, η ακμή, η γυναικομαστία κ.α. Η διακοπή της λήψης στεροειδών αναβολικών μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και έχει συνδεθεί και με την αυτοκτονία.

Πόσους ανθρώπους επηρεάζει η ΜΔΔ / Βigorexia


Η συχνότητα της εμφάνισης της ΜΔΔ είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Ερευνητές ισχυρίζονται ότι πάνω από το 10% των “bodybuilders” εμφανίζουν κυρίαρχα συμπτώματα ΜΔΔ και ότι ο συνολικός αριθμός των ανδρών όλων των ηλικιών στις ΗΠΑ που έχουν κάνει χρήση στεροειδών αναβολικών μπορεί να αγγίξει και τα 2 εκατομμύρια. Στον πληθυσμό των “bodybuilders”, κάποιοι μπορεί να μην πληρούν τα επίσημα κριτήρια για μυϊκή δυσμορφία, ωστόσο μπορεί να επιδεικνύουν ανησυχία για την εικόνα του σώματος που μπορεί να προκαλεί υψηλά επίπεδα στρες. Από την άλλη, πολλοί bodybuilders είναι εθισμένοι στη χρήση αναβολικών και μπορεί να θεωρούν ότι οι ενεργειές τους είναι μέρος ενός υγιεινού τρόπου ζωής, χωρίς να αντιλαμβάνονται την παθολογική συμπεριφορά τους με αποτέλεσμα να μην απευθύνονται σε υπηρεσίες υγείας.

Αίτια ΜΔΔ / Βigorexia


O αυξανόμενος αριθμός των ανδρών που είναι δυσαρεστημένοι με τη μυϊκή ανάπτυξή τους και με την εικόνα του σώματός τους, σχετίζεται με τη δυτική κουλτούρα και τα πρότυπα που προωθεί. Τα παιδιά, από μικρή ηλικία παίζουν με φιγούρες και σούπερ ήρωες με μη ρεαλιστικά σωματικά χαρακτηριστικά. Επίσης, το ημίγυμνο γυμνασμένο ανδρικό σώμα αποτελεί διαφημιστικό εργαλείο με αποτέλεσμα να πυροδοτούνται οι ανασφάλειες των ανδρών.

Και γιατί είναι άραγε σημαντικό στον 21ο αιώνα να έχουν οι άνδρες μύες;
Καθώς οι ρόλοι των φύλων αλλάζουν και οι γυναίκες ξεπερνούν τους άνδρες στην εκπαίδευση και στην εργασία, οι άνδρες θεωρούν ότι κλονίζεται το παραδοσιακό status. Μια κλονισμένη λοιπόν ταυτότητα φύλου ενδέχεται μερικώς να εξηγεί την ανάπτυξη του “bodybuilding”, της επίδειξης αρρενωπότητας και ναρκισσισμού. Ωστόσο, οι γυναίκες αν και ελκύονται από γυμνασμένους άνδρες, οι περισσότερες δε βρίσκουν ελκυστικό ένα υπερβολικά γυμνασμένο και μυώδες ανδρικό σώμα. Τέλος, είναι πιθανό ο bodybuilder να κυνηγάει ένα “καλό” σώμα για να νιώσει καλά με τον εαυτό του.

Ο Μονταίνιος και τα βιβλία

«Όταν ήμουν νέος σπούδαζα από ματαιοδοξία· στη συνέχεια, για να μάθω· τώρα, για να διασκεδάσω». Έτσι γράφει ο Μονταίνιος στα Δοκίμιά του, Η ανάγνωση και τα βιβλία καλύπτουν όλη τη ζωή του Γάλλου φιλοσόφου: δεν είναι πλέον όργανο πολυμάθειας ή ευκαιρία για ψυχαγωγία· οι αναγνώσεις για τον Μονταίνιο γίνονται το πορτρέτο του συγγραφέα, ο οποίος διερευνά τον εαυτό του μέσα από αυτό που διαβάζει.

Περί βιβλίων

Ουδόλως αμφισβητώ πως συχνά μου συμβαίνει να μιλώ για πράγματα που πραγματεύονται καλύτερα, και πιο αληθινά, οι δάσκαλοι του επαγγέλματος. Αυτή είναι η σωφροσύνη των φυσικών μου λειτουργιών, και σε καμία περίπτωση των επίκτητων και αυτός που θα με κάνει να σωπάσω από άγνοια δεν θα με αδικήσει, γιατί θα απαντούσα με δυσκολία για τους συλλογισμούς μου σε άλλους, εγώ που δεν απαντώ γι’ αυτούς ούτε στον ίδιο μου τον εαυτό μου και δεν είμαι ικανοποιημένος από αυτούς.

Αυτός που αναζητά επιστήμη, να πάει να την ψαρέψει εκεί που βρίσκεται: δεν υπάρχει κάτι που να επαγγέλλομαι λιγότερο. Αυτές είναι οι δικές μου φαντασιώσεις, με τις οποίες δεν προσπαθώ επ’ ουδενί να γνωρίσω τα πράγματα, αλλά τον ίδιο μου τον εαυτό: ίσως θα μου γίνουν γνωστά μια μέρα, ή υπήρξαν γνωστά κάποια εποχή, οπότε η τύχη μπόρεσε να με οδηγήσει στα βήματα όπου εξηγήθηκαν.

Αλλά δεν το θυμάμαι πια. Και αν είμαι κάποιος που διαβάζει κάτι, είμαι και κάποιος που δεν συγκρατεί τίποτα. Έτσι, δεν εγγυώμαι καμία σιγουριά, παρά μόνο να γνωστοποιήσω σε ποιο σημείο φτάνει, μέχρι στιγμής, η γνώση που έχω. Μην παρατηρείται τα επιχειρήματα, αλλά τον τρόπο που τα διαχειρίζομαι.

Μπορεί να δει κανείς, μέσα από αυτό που δανείζομαι, εάν ξέρω να διαλέξω με τι να δώσω λάμψη στην κουβέντα μου - επειδή οι άλλοι λένε αυτό που δεν μπορώ να πω τόσο καλά, είτε λόγω γλωσσικής ανεπάρκειας είτε λόγω έλλειψης κρίσης.

Δεν μετρώ τα δάνειά μου, τα ζυγίζω. Και αν ήθελα να τα μετρήσω με αριθμό, θα είχα χρεωθεί διπλά. Είναι όλοι, ή σχεδόν όλοι, τόσο διάσημα αρχαία ονόματα που συστήνονται επαρκώς χωρίς εμένα.

Από τους συλλογισμούς και τις ιδέες που μεταφέρω στο πεδίο μου και ανακατεύω με τις δικές μου, έχω περιστασιακά παραλείψει να υποδείξω τον συγγραφέα, για να περιορίσω το θράσος αυτών των βιαστικών κρίσεων που γίνονται για όλα τα είδη των γραπτών: κυρίως για τα νεανικά γραπτά αντρών που ζουν ακόμα, και είναι γραμμένα στην καθομιλουμένη, πράγμα που επιτρέπει σε όλους να μιλήσουν γι’ αυτά και να τα ψέξουν για χυδαιότητα, ακόμα και ως προς την έννοια και τον σχεδίασμά τους, θέλω να δώσουν μια γροθιά στον Πλούταρχο πάνω στη δική μου μύτη, και να προσβάλουν τον Σενέκα μέσα από εμένα.

Πρέπει να κρύψω την αδυναμία μου κάτω από αυτούς τους μεγάλους συγγραφείς, θα ήθελα κάποιος να ήξερε να με απαλλάξει από τις γραφές που δεν είναι δικές μου - αλλά με σαφήνεια κρίσης και μόνο διακρίνοντας τη δύναμη και την ομορφιά του επιχειρήματος. Διότι εγώ, που λόγω έλλειψης μνήμης βρίσκομαι ανά πάσα στιγμή σε αδυναμία να τις ξεχωρίσω ανάλογα με την προέλευσή τους, γνωρίζω πολύ καλά, μετρώντας τη δύναμή μου, πως το δικό μου έδαφος είναι επ’ ουδενί ικανό να παραγάγει κάποια υπερβολικά θαυμάσια λουλούδια που βρίσκω διάσπαρτα, και που όλοι οι καρποί του κήπου μου δεν θα μπορούσαν να ισοσκελίσουν.

Σε αυτό είμαι υποχρεωμένος να απαντήσω, αν αποτυγχάνω από μόνος μου, αν στους συλλογισμούς μου υπάρχει ματαιοδοξία και ελάττωμα που δεν τα νιώθω καθόλου ή αν δεν είμαι σε θέση να τα αισθανθώ αν μου τα δείξουν. Στην πραγματικότητα, ορισμένα ελαττώματα συχνά ξεφεύγουν μπροστά στα μάτια μας, αλλά η ασθένεια της κρίσης συνίσταται στο να μην μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε πότε κάποιος άλλος μας τα επισημαίνει. Η επιστήμη και η αλήθεια μπορούν να διαμένουν μέσα μας χωρίς την κρίση, και η κρίση μπορεί εξίσου να βρεθεί χωρίς αυτές, μάλιστα η αναγνώριση της άγνοιας είναι ένα από τα πιο ωραία και σίγουρα τεκμήρια κρίσης που γνωρίζω. Δεν έχω άλλο λοχία για να παρατάξει τα κομμάτια μου, παρά μόνο την τύχη.

Καθώς οι φαντασιώσεις μου παρουσιάζονται, τις συγκεντρώνω: κάποιες φορές συναθροίζονται ως όχλος, άλλες φορές μπαίνουν σε σειρά, θέλω να βλέπει κανείς το φυσιολογικό και συνηθισμένο μου βήμα, ακανόνιστο όπως είναι. Αφήνομαι να πηγαίνω όπως είμαι. Έτσι, εδώ δεν υπάρχουν επιχειρήματα που δεν επιτρέπεται να αγνοεί κανείς, και από εδώ δεν μπορεί να μιλά κανείς τυχαία και χωρίς προετοιμασία. Σίγουρα, θα ήθελα να έχω μια πιο τέλεια αντίληψη για τα πράγματα, αλλά δεν θέλω να πληρώσω το ακριβό αντίτιμό της. Ο σκοπός μου είναι να περάσω ήσυχα, και όχι κουραστικά, το υπόλοιπο της ζωής μου. Δεν υπάρχει κάτι για το οποίο να θέλω να σπαζοκεφαλιάζω, οπωσδήποτε όχι για την επιστήμη, όσο μεγάλη και αν είναι η αξία της. Στα βιβλία αναζητώ μόνο λίγη χαρά με μια τίμια ενασχόληση- ή αν μελετώ, ψάχνω μόνο την επιστήμη που ασχολείται με τη γνώση του εαυτού μου και με διδάσκει να πεθάνω καλά και να ζήσω καλά:

Has mens ad metas sudet oportet equus.

Οι δυσκολίες, εάν συναντώ κάποιες διαβάζοντας, δεν αφήνω να με φθείρουν. Αφού συγκρουστώ μαζί τους μια-δυο φορές, τις αφήνω να περάσουν. Εάν έμενα εκεί, θα έχανα τον εαυτό μου και θα έχανα χρόνο: επειδή έχω ένα πνεύμα που κρίνει με την πρώτη ματιά. Αυτό που δεν βλέπω με την πρώτη, το βλέπω ακόμα λιγότερο εάν επιμείνω.

Δεν κάνω τίποτα χωρίς παρόρμηση. Και η επιμονή σε μια υπερβολικά τεταμένη προσπάθεια θολώνει την κρίση μου, την ταράζει και την αποδυναμώνει. Το όραμά μου μπερδεύεται και χάνεται. Πρέπει να το απομακρύνω και να το επαναφέρω με διαλείμματα

Όπως για να κρίνεις το μεγαλείο του άλικου χρώματος, συστήνεται να το ρίξεις μπροστά στα μάτια σου και να το κουνήσεις αρκετές φορές, με γρήγορες και επαναλαμβανόμενες κινήσεις.

Αν αυτό το βιβλίο με ενοχλήσει, παίρνω ένα άλλο· και το εφαρμόζω μόνο σε εκείνες τις στιγμές που η πλήξη του να μην κάνω τίποτε αρχίζει να με συνεπαίρνει. Δεν ασχολούμαι με τους νέους, επειδή οι αρχαίοι μου φαίνονται πιο ζουμεροί και ακμαίοι- ούτε με τους Έλληνες, επειδή η κρίση μου δεν ικανοποιείται με μια παιδαριώδη και ερασιτεχνική κατανόηση.

Ανάμεσα στα ευχάριστα βιβλία βρίσκω άξια της προσοχής μας, από τους μοντέρνους, το Δεκαήμερο του Βοκκάκιου, τον Ραμπελαί, τους Ασπασμούς του Γιοχάνες Σεκοΰντους, αν μπορεί κανείς να τα κατανοήσει με αυτόν τον ορισμό. Ως προς τα Amadigi (επικό ποίημα του Μπερνάρντο Τάσσο, 1560 - ΣτΜ) και τέτοιου είδους κείμενα, ουδέποτε είχαν τη δύναμη να με ψυχαγωγήσουν, ούτε όταν ήμουν παιδί, θα πω και αυτό, με θάρρος ή θράσος, πως αυτή η παλιά, ναρκωμένη ψυχή δεν αφήνεται πλέον να παρακινηθεί όχι μόνο από τον Αριόστο, αλλά ούτε καν από τον καλό Οβίδιο: η ευκολία και οι εφευρέσεις του, που μια εποχή με είχαν εκστασιάσει, τώρα με δυσκολία διατηρούν την προσοχή μου.

Εγώ λέω ελεύθερα την άποψή μου για όλα τα πράγματα, ακόμα και γι’ αυτά που ίσως ξεπερνούν τις δυνατότητάς μου, και που πιστεύω πως επ’ ουδενί είναι της δικαιοδοσίας μου. Η γνώμη που εκφράζω συμβάλλει στο να δείξει το μέγεθος της οπτικής μου, όχι το μέγεθος των πραγμάτων.

Όταν νιώθω αηδιασμένος από τον Αξίοχο του Πλάτωνα, ως ένα έργο χωρίς ζωντάνια για έναν τέτοιο συγγραφέα, η κρίση μου δεν εμπιστεύεται τον εαυτό της: δεν είναι τόσο ανόητη ώστε να αντιτάσσεται στην αυθεντία τόσων άλλων διάσημων αρχαίων κριτικών, που τους θεωρεί οδηγούς και αφέντες της, και είναι μάλλον χαρούμενη που κάνει λάθος. Την παίρνει μαζί της και κατηγορεί τον εαυτό της, είτε πως μένει στην επιφάνεια, αδυνατώντας να εισχωρήσει σε βάθος, είτε πως κοιτάζει τα πράγματα υπό ψεύτικο φως. Ικανοποιείται μόνο μέσα από τη σύγχυση και την αταξία- όσο για την αδυναμία της, την αναγνωρίζει και ευχαρίστως την ομολογεί. Σκέφτεται για να ερμηνεύσει σωστά τα φαινόμενα που η νόησή της ,της παρουσιάζει- αλλά αυτά είναι αδύναμα και ατελή. Το μεγαλύτερο μέρος των μύθων του Αισώπου έχουν παρόμοια νοήματα και ερμηνείες. Όσοι τους δίνουν αλληγορική ερμηνεία επιλέγουν μια πλευρά που ταιριάζει ωραία στο παραμύθι, αλλά συνήθως είναι μόνο η πρώτη, επιφανειακή ανάγνωση- υπάρχουν άλλες πιο ζωντανές, πιο βασικές και μύχιες, στις οποίες δεν ήξεραν να διεισδύσουν: αυτό ακριβώς κάνω εγώ.

Αλλά, για να συνεχίσω την πορεία μου, πάντα πίστευα πως στην ποίηση ο Βιργίλιος, ο Λουκρήτιος, ο Κάτουλος και ο Οράτιος κατέχουν, μακράν, την πρώτη θέση: κυρίως ο Βιργίλιος στα Γεωργικά, που θεωρώ το πιο τέλειο ποιητικό έργο- συγκρίνοντας με τα Γεωργικά, μπορεί κανείς εύκολα να δει πως υπάρχουν κομμάτια στην Αινειάδα που ο συγγραφέας θα μπορούσε να έχει περάσει από ένα ακόμα ξεσκόνισμα, αν είχε τη δυνατότητα. Και το πέμπτο βιβλίο στην Αινειάδα μου φαίνεται το πιο τέλειο.

Μου αρέσει και ο Λουκάνο, και τον διαβάζω ευχαρίστως- όχι τόσο για το στιλ του, όσο για την ίδια του την αξία και για την αλήθεια της γνώμης και της κρίσης του. Όσο για τον καλό Τερέντιο, ομορφιά και χάρη της λατινικής γλώσσας, τον βρίσκω αξιοθαύμαστο στον τρόπο που αναπαριστά ζωντανά τις κινήσεις της ψυχής και την ιδιαιτερότητα των εθίμων μας: σε κάθε στιγμή οι πράξεις μας μου θυμίζουν εκείνον. Όσο συχνά και αν το διαβάζω, πάντα βρίσκω μια νέα ομορφιά και χάρη.

Την εποχή του Βιργίλιου διαμαρτύρονταν μερικοί πως κάποιοι τον σύγκριναν με τον Λουκρήτιο. Είμαι της γνώμης πως, στην πραγματικότητα, είναι μια άνιση σύγκριση· αλλά μου είναι πολύ δύσκολο να επιβεβαιωθώ γι’ αυτή την άποψη όταν βρίσκομαι κοντά σε κάποιο ωραίο απόσπασμα του Λουκρήτιου. Αν απέρριπταν αυτή τη σύγκριση, τι θα έλεγαν για την κουταμάρα και τη βάρβαρη βλακεία εκείνων που σήμερα τον συγκρίνουν με τον Αριόστο; Και τι θα έλεγε ο ίδιος ο Αριόστο;

Μονταίνιου, Δοκίμια

Το σύμπαν είναι σχεδιασμένο;

''Μα ναι'' ισχυρίζονται οι ''δημιουργιστές.'' Δεν βλέπετε την πολυπλοκότητα; 'Ενας θεός την ''δημιούργησε''. Η βάση αυτού του ισχυρισμού είναι η Βίβλος. Σοβαρά τώρα είναι η πολυπλοκότητα απόδειξη σχεδιασμού; Οι δημιουργιστές λαμβάνουν ως δεδομένο πως υπάρχει ''σχέδιο'' για να υποδείξουν-και όχι να αποδείξουν- την ύπαρξη ενός σχεδιαστή.

Δεν βλέπω το Σύμπαν να είναι δημιουργία μιας ανώτερης δύναμης αφού το 99,999999% του Σύμπαντος είναι τρομερά εχθρικό στην ανθρώπινη ζωή. Το ίδιο συμβαίνει και με τους γαλαξίες το ίδιο συμβαίνει σε ολόκληρο το σύμπαν.

Οι δημιουργιστές διαπράττουν λογικό σφάλμα όταν βλέπουν στοιχεία σχεδιασμού παντού. Αντιλαμβάνονται και επιβάλουν μοτίβα και στη συνέχεια προσπαθούν να στηρίξουν ισχυρισμούς. Από όσο μπορούμε να σκεφτούμε σε ολόκληρο το σύμπαν φαίνεται να υπάρχει μόνον ένα σημείο στην άκρη ενός γαλαξία που είναι κατάλληλο για την ζωή. Αυτή είναι η Γη.

Αλλά ακόμη και αν υποθέσουμε πως δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας υπάρχει ζωή σε οποιαδήποτε μορφή αυτό δεν είναι απόδειξη πως το σύμπαν είναι σχεδιασμένο. Τι είδους ευφυής σχεδιασμός είναι αυτός όταν ακόμη και εδώ στη Γη υπάρχουν αμέτρητα πράγματα έτοιμα να μας σκοτώσουν ανά πάσα στιγμή;.. Αν εσύ σχεδίαζες τον πλανήτη Γη θα τον σχεδίαζες με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει ηφαίστεια σεισμούς και τυφώνες πού μπορούν να σκοτώσουν αθώους ανθρώπους τους οποίους εν τω μεταξύ εσύ σχεδίασες; Η μήπως μια λακκούβα είναι σχεδιασμένη από έναν θεό ώστε να ταιριάζει κάτι ακριβώς μέσα στην λακκούβα;

Η έννοια του δημιουργού ή του ευφυούς σχεδιαστή είναι χωρίς λογική και πρόκειται για προκατάληψη επιβεβαίωσης. Βάλτε την γάτα σας στο πληκτρολόγιο του υπολογιστή σας να κόβει βόλτες. Μετά 3-4 ώρες δεν θα δείτε στην οθόνη τυχαία γράμματα-προτάσεις το 99% χωρίς καμιά εξήγηση ωστόσο σίγουρα θα εντοπίσετε μια λέξη που θα ταιριάζει με κάτι που γνωρίζετε. Είναι αυτό σχεδιασμός;.. Επεκτείνετε το σκεπτικό για το σύμπαν.

Η εξήγηση του σχεδιασμού δεν βοηθά στην αποφυγή της συνεκτικότητας αλλά είναι μια σύμπτωση όπου ''βλέπετε'' έναν σχεδιαστή που είναι εξίσου τυχαίος. Μερικοί ισχυρίζονται πως το σύμπαν είναι τόσο τέλειο για τη ζωή που αν δεν υπήρχε αυτή η τελειότητα δεν θα λειτουργούσε...Με το να λέμε πώς η Γη είναι τέλεια τοποθετημένη για εμάς ενάντια σε όλες τις πιθανότητες δεν έχει νόημα. Αν δεν ήταν δεν θα ήμασταν εδώ για να θέσουμε αυτήν την ερώτηση αλλά αυτό δεν δείχνει πραγματικά έναν σχεδιαστή.

Οι άνθρωποι έχουν ενσωματωμένη την τάση να βλέπουν πρότυπα. Όπως τα πρόσωπα στα σύννεφα την φιγούρα του Ιησού στο καμένο τοστ και του αστερισμούς στον νυχτερινό ουρανό. Το μυαλό μας απαιτεί να υπάρχει ένα μοτίβο η δημιουργεί ένα ακόμη και όταν δεν υπάρχει. Εάν κάποιος λοιπόν σχεδίασε τη ζωή στη Γη έκανε ατελής δουλειά αφού υπήρξαν περισσότερα είδη που εξαφανίστηκαν από αυτά που ζουν τώρα. Η φύση ναι "λειτουργεί" αλλά δεν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα η κάποιος τελικός σκοπός.

Στην πραγματικότητα όταν έχετε τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων γαλαξίες αστέρια και πλανήτες δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ζωή στη Γη μπορεί να συμβεί "τυχαία". Ακριβώς όπως αν συμμετέχετε στην κλήρωση ενός τυχερού παιχνιδιού ένα τρισεκατομμύριο φορές έχετε κάποια στιγμή πιθανότητα να κερδίσετε. Αλλά τι σημαίνει ευφυής σχεδιασμός;.. Ακούγεται κάπως αόριστο. Για παράδειγμα πια χαρακτηριστικά του φυσικού κόσμου μας φαίνεται να έχουν σχεδιαστεί; Ποια χαρακτηριστικά συμβάλλουν στην εμφάνιση του σχεδιασμού;

Πώς θα ήξερα ότι έβλεπα κάτι που φαίνεται να έχει σχεδιαστεί; Είναι ας πούμε σχεδιασμένο ότι κάποια παιδιά γεννιούνται χωρίς καμία προοπτική να μεγαλώσουν; Οι μορφές ζωής που βλέπουμε σήμερα δεν έχουν καμία σχέση με τις πρώιμες μορφές τους. Είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης. Και το DNA;...

Σύμφωνα με τον νόμο των πιθανοτήτων κάθε βιώσιμος κλώνος DNA που έχει πάνω από 84 νουκλεοτίδια δεν μπορεί να είναι το αποτέλεσμα τυχαίων μεταλλάξεων. Σε αυτό το στάδιο οι πιθανότητες είναι 1 σε 4.80 x 1050. Ένας τέτοιος αριθμός θα μπορούσε να γραφτεί έτσι: 480.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.

Σύμφωνα λοιπόν με τους φαν του δημιουργισμού δεν θα μπορούσε ποτέ να έχει σχηματιστεί τυχαία... Μη γνωρίζοντας γιατί μιλούν μερικοί άνθρωποι -κάποιοι κάνουν διαλέξεις και σεμινάρια-μπορούμε να πούμε ότι συμβαίνουν παράξενα και σπάνια πράγματα στο σύμπαν όλη την ώρα λόγω της τεράστιας ηλικίας του. Είναι ίδια πιθανότητα με το να έψαχνα ένα οστό από δεινόσαυρο για να τον αναδημιουργήσω από το DNA του. Ναι είναι ένας μεγάλος αριθμός αλλά υπάρχει μια πιθανότητα. Αν είναι έτσι τότε λοιπόν το σύμπαν δεν έχει καμιά σημασία;

Αναζητήστε τον όρο παρειδωλεία για να λάβετε την απάντηση σας. Γιατί αυτό κάνετε αφού αποδίδετε αδικαιολόγητη σημασία στο σύμπαν. Ναι τα πράγματα αποδείχθηκαν τόσο τέλεια για εμάς γιατί δεν θα ήμασταν εδώ. Αλλά ναι ήταν τυχαίο. Οι δημιουργιστές δεν χρειάζεται να εξηγήσουν τον δημιουργισμό διότι δεν υπάρχει και για αυτό κρίνεται ως ψευδοεπιστήμη.

Πως να γίνουμε πιο κοινωνικοί… και εξωστρεφείς

Μήπως κυριεύεστε από άγχος ή ντροπή, όταν βρίσκεστε ανάμεσα σε αγνώστους σε ένα πάρτι ή στο γραφείο; Μπορεί ο άνθρωπος να είναι «φύσει κοινωνικό ον», σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αλλά πολλοί δυσκολεύονται ακόμα και να αρχίσουν μια συζήτηση με τον απέναντι! Χωρίς κοινωνικότητα, όμως, δεν υπάρχει αληθινή ευτυχία και η ζωή οδηγείται προς το κοινωνικό περιθώριο. Οι παρακάτω συμβουλές θα σας βοηθήσουν να αναπτύξετε το «ταλέντο» της αλληλεπίδρασης με τους άλλους, νιώθοντας παράλληλα εμπιστοσύνη στον εαυτό σας… όπως, άλλωστε, του αξίζει!
 
Κλείνουμε τα αυτιά μας… απέναντι σε όσα λέει ο κόσμος!
 
Ας απελευθερωθούμε από τα εσωτερικά «φρένα» και ας γίνουμε ο εαυτός μας, χωρίς να ενδιαφερόμαστε για όσα λέει ο κόσμος. Έτσι, θα γεμίσουμε με αυτοπεποίθηση, αρμονία και θα σταματήσουμε να κινούμαστε με βάση τα «θέλω» των άλλων. Πρέπει να βάλουμε στην άκρη τη γνώμη των άλλων και να κάνουμε ακόμα και λάθη, τα δικά μας λάθη!
 
Λέμε «ναι» στις γνωριμίες με νέους ανθρώπους
 
Δεν χρειαζόμαστε αφορμή… για μια νέα κουβέντα! Μπορεί να νιώθουμε άγχος ή φοβία μπροστά σε μια συζήτηση με έναν άγνωστο, αλλά η κοινωνικότητα χτίζεται βήμα-βήμα. Ας ξεκινήσουμε μια κουβέντα, χωρίς ρίσκο, στο γραφείο, το σχολείο, το δρόμο ή τα πάρτι. Η συζήτηση δεν έβλαψε ποτέ κανέναν, ειδικά όταν γίνεται με καλή πρόθεση και χωρίς αδιακρισία.
 
Είμαστε υπέρ του «ευχαριστώ» και κατά της κριτικής
 
Ακόμα και ένα απλό «ευχαριστώ» μπορεί να μας φέρει πιο κοντά με τον απέναντι. Η ευγένεια κάνει το πρώτο «κλίκ» στον άλλο. Αν επικρίνουμε ή τον καταδικάζουμε για την εμφάνιση ή τις επιλογές του, τότε σίγουρα θα κερδίσουμε την προσοχή του… αλλά με αρνητικό τρόπο! Σίγουρα, οι «σνομπ» ή οι «ειρωνικές» σκέψεις θα σταθούν εμπόδιο στις σχέσεις του.
 
Δίνουμε προσοχή στη γλώσσα του σώματος μας
 
Αν η φωνή μας ή το ύφος μας είναι ψυχρό… οι άλλοι θα μας αντιμετωπίσουν όπως ένα παγόβουνο. Αν όμως, χαμογελάσουμε και έχουμε μια θετική διάθεση, τότε θα αλλάξουν στάση απέναντι μας. Ωστόσο, για να γίνει αυτό πρέπει να αλλάξουμε και τρόπο σκέψης, αφού το μυαλό και οι εκφράσεις αλληλεπιδρούν μέσα σε δευτερόλεπτα.
 
Κινούμαστε με βάση τα συναισθήματα, και όχι τόσο τη λογική
 
Αν θέλουμε να είμαστε ενθουσιώδης, ας γίνουμε! Τα «πρέπει» και η υπερβολική λογική μπορούν να μας αποξενώσουν από την κοινωνικότητα και την ευτυχία μας. Ο άνθρωπος στο τέλος, είναι ένα συναισθηματικό πλάσμα… και αυτό πρέπει να το εκμεταλλευτούμε. Άλλωστε, για αυτό η γλώσσα του σώματος και ο τόνος της φωνής λέγεται ότι κατευθύνουν το 93% της επικοινωνίας.
 
Δείχνουμε πραγματικό ενδιαφέρον για τους άλλους
 
Όταν δείχνουμε πραγματικό ενδιαφέρον για τον άλλον, το καταλαβαίνει! Το γνήσιο ενδιαφέρον φαίνεται από τη γλώσσα του σώματος και καταφέρνει να πείσει το συνομιλητή μας ότι αξίζουμε την προσοχή του. Με άλλα λόγια, άμα περιμένουμε απλά από τον άλλο να σταματήσει να μιλάει… αυτό φαίνεται και έχει το ανάλογο αντίκτυπο στη σχέση μας.
 
Δοκιμάζουμε το ταλέντο μας σε ένα πάρτι
 
Ίσως είναι λιγότερο αγχωτικό για έναν αρχάριο να πιάσει μια συζήτηση σε ένα πάρτι και να εξασκήσει εκεί τις κοινωνικές δεξιότητες του, κάνοντας νέους φίλους ή καινούργιους συνεργάτες. Εναλλακτικά, μπορεί να συμμετάσχει σε ένα σύλλογο της αρεσκείας του και να έρθει σε επαφή με άτομα που έχει κοινούς στόχους και ενδιαφέροντα.
 
Είμαστε «ανοιχτοί», ώστε να μας πλησιάσουν
 
Αν κρατάμε μια κλειστή στάση μέσα σε ένα χώρο γεμάτο με νέους ανθρώπους… σίγουρα κανείς δεν θα μας πλησιάσει! Για να βελτιώσουμε τις κοινωνικές μας δεξιότητες, πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν χρειάζεται να νιώθουμε άβολα, αλλά να πιστεύουμε στον εαυτό μας. Αν δεν εκτιμάμε εμείς το χαρακτήρα μας, γιατί να το κάνει ένας ξένος;

Πώς να ξεπεράσουμε τα συναισθηματικά εμπόδια που δυσκολεύουν την προσωπική μας ανάπτυξη

Όλοι έχουμε φράχτες. Και η πραγματικότητα είναι ότι οι φράχτες εξυπηρετούν δύο κύριους σκοπούς. Χρησιμοποιούνται για να προστατεύουν ό,τι υπάρχει εντός των ορίων τους και για να κρατά μακριά ό,τι υπάρχει εκτός.

Τους χτίζουμε μόνοι μας ή κάποιος άλλος μπορεί να τους χτίσει για εμάς. Δεν ξεφυτρώνουν ποτέ από το πουθενά. Οι άνθρωποι χτίζουν επίσης ένα άλλο είδος φράχτη – τον αόρατο.
  
Είναι οι πνευματικοί ή συναισθηματικοί φράχτες στη ζωή μας και κρατούν μακριά ανθρώπους, συναισθήματα και πόνο. Αυτοί οι αόρατοι φράχτες παρέχουν μια αίσθηση προστασίας και άνεσης.

Ο συναισθηματικός φράχτης χτίζεται νωρίς στη ζωή. Δυστυχώς, αυτοί οι φράχτες ενισχύονται και ενδυναμώνονται καθώς περνούν τα χρόνια και τρέφονται από: φόβο, αίσθηση αυταξίας και εμπιστοσύνης στους άλλους, αλλά και από το παρελθόν.

Φόβος

Στους περισσότερους από εμάς, ο φόβος αποτελείται από τρία χαρακτηριστικά: ποτέ δεν μάθαμε πώς να τον ξεπερνάμε, μάθαμε ότι αν αποφεύγαμε να κάνουμε λάθη, δεν υπήρχε τίποτα να φοβόμαστε και μάθαμε να μην παίρνουμε ρίσκα.

Αυταξία

Η αυταξία συχνά συνδέεται άμεσα με το επίπεδο της αυτοεκτίμησης που έχουμε. Είναι ένα καλό χαρακτηριστικό, αλλά μπορεί να βγει εκτός ορίων όταν φτάνουμε στο άλλο άκρο και γινόμαστε υπερευαίσθητοι και αμυντικοί στην κριτική και στις πράξεις των άλλων γύρω μας. Αλλά αυτή η αυταξία είναι λάθος. Γιατί βαθιά μέσα μας δεν πιστεύουμε σε εμάς, απλά υποκρινόμαστε και γι’ αυτό θεωρούμε ότι όλοι οι άλλοι είναι εχθροί μας.

Εμπιστοσύνη προς τους άλλους

Η εμπιστοσύνη είναι μεν μια θεμελιώδης ανθρώπινη εμπειρία, αλλά έχει είναι δε και ζήτημα βαθμού εμπιστοσύνης και ορισμένες εμπειρίες στη ζωή μας επιδρούν στην ικανότητα ενός ατόμου να εμπιστευτεί τους άλλους. Τα προβλήματα εμπιστοσύνης προέρχονται από εμπειρίες στην παιδική ηλικία, όπως ανεπαρκής αγάπη και έλλειψη τρυφερότητας, ακόμα και κακοποίηση. Η προδομένη εμπιστοσύνη μας κάνει να υψώνουμε φράχτες για να νιώσουμε ασφαλείς.

Το παρελθόν

Το τραυματικό παρελθόν διεισδύει στο παρόν και στο μέλλον. Είναι οι αποσκευές μας και αλληλεπιδρούν αρνητικά με τις δυνατότητές μας. Δημιουργούν τοξικά μοτίβα μέσα στα οποία παγιδευόμαστε.

Πώς ξεφεύγουμε από αυτούς τους φράχτες;

Πώς αρχίζουμε να αντιμετωπίζουμε τα δύσκολα, περίπλοκα και επώδυνα ζητήματα που αφορούν στα συναισθηματικά εμπόδια της ζωής μας; Χρειάζονται ορισμένα σημαντικά βήματα.

Αποφασίστε

Αρχικά, χρειάζεται να πάρετε μια απόφαση – μια πραγματική απόφαση. Ακόμα κι αν παρεμβάλλονται το άγχος και ο φόβος, ακόμα κι αν είναι δύσκολο, χρειάζεται να πάρετε τη σωστή κατεύθυνση.

Αναγνωρίστε

Από τι είναι φτιαγμένοι αυτοί οι φράχτες; Ένα κρίσιμο στοιχείο είναι η αναγνώριση των φυλακών μας. Ποιος μας κρατά φυλακισμένους; Γιατί μετά την αναγνώριση θα εκκινήσει η διαδικασία της επούλωσης.

Κατανοώντας πώς η δομή του εγκεφάλου και οι λειτουργίες του δημιουργούν τη συνείδηση

Ένας χονδρικός ορισμός της συνείδησης ως εμπειρία του εαυτού μας και του έξω κόσμου, μπορεί να θεωρηθεί ότι πάει και έρχεται. Κατά τη διάρκεια του ύπνου χωρίς όνειρα μοιάζει να απουσιάζει, όπως φαίνεται επανεμφανίζεται κατά τη διάρκεια του έντονου ονείρου, πριν εμφανιστεί περισσότερο οριστικά στην αφύπνιση. Όμως το πώς ο εγκέφαλος μεταβαίνει μεταξύ των καταστάσεων αυτών είναι ελάχιστα κατανοητό.

Αναγνωρίζοντας ότι η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στην νευροεπιστήμη, ένας από τους σκοπούς του Προγράμματος για τον Ανθρώπινο Εγκέφαλο (Human Brain Project ή HBP) είναι να αναπτύξει ένα πολύπλοκο μοντέλο που χαρακτηρίζεται από ρεαλιστική συνδεσιμότητα, λεπτομερή νευρωνική δυναμική και κανόνες μάθησης: ένας εγκέφαλος που αναλαμβάνει πολλαπλές γνωστικές δράσεις συμπεριλαμβάνοντας διαφορετικές περιοχές του φλοιού.

Αναπαράγοντας τη βασική δραστηριότητα και γνωστικές λειτουργίες

Το πρόγραμμα «Network models for consciousness» στο πλαίσιο του HBP σχεδιάστηκε για την καλύτερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ δομής και λειτουργίας του εγκεφάλου, για να εξηγήσει την εμφάνιση της δυναμικής του περίπλοκου δικτύου που επιτρέπει την αντίληψη, την πρόβλεψη, την κατευθυνόμενη σε στόχο συμπεριφορά και άλλες ανώτερου βαθμού γνωστικές λειτουργίες.

«Πώς είναι δυνατόν η ίδια ανατομική δομή, το πολύπλοκο δίκτυο του εγκεφάλου μας που ονομάζεται “δικτύωμα“, να μπορεί κάποιες φορές να φιλοξενεί τη περιπλοκότητα της συνείδησης και κάποιες άλλες να υπάρχει φαινομενικά ως γκρίζα ύλη; Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της βιολογίας ή ακόμη και της φυσικής», αναφέρει ο καθηγητής Marcello Massimini, ερευνητής του προγράμματος.

Μία από τις προκλήσεις της κατασκευής ενός ρεαλιστικού, οδηγούμενου από τα δεδομένα, πολλαπλών διεργασιών μοντέλο της συνείδησης είναι του να σχεδιάσουν τις σωστές δομικές και λειτουργικές παραμέτρους για το μοντέλο για να αναπαραχθεί η ανάδυση των ισορροπημένων, πολύπλοκων μοτίβων δραστηριότητας. «Τα υπάρχοντα μοντέλα αναπαράγουν είτε ειδικές γνωστικές λειτουργίες ή ολιστικές εγκεφαλικές καταστάσεις, αλλά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν και τα δυο. Αυτή η ισορροπία μεταξύ διαφορετικότητας και ενότητας είναι που κάνει τον εγκέφαλο ιδιαίτερο όσον αφορά τη συνείδηση», σημειώνει ο καθ. Marcello Massimini.

Το πρόγραμμα επωφελείται από τη μοναδική έκταση της εμπειρίας του HBP για να κατασκευάσει ένα μοντέλο χρησιμοποιώντας μια κοινή υποδομή που συναποτελείται από διάφορους πόρους, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται: άτλαντες, νευροπληροφορική, προσομοίωση εγκεφάλου, υψηλών επιδόσεων ανάλυση και υπολογιστική, ιατρική πληροφορική και νευρομορφική υπολογιαστική. Αυτή η «ραχοκοκαλιά» συλλέγει, επιμελείται, και ενσωματώνει δομικά και λειτουργικά δεδομένα σε μια κλίμακα που εκτείνεται από μεμονωμένους νευρώνες μέχρι τον όλο εγκέφαλο. Η ενσωμάτωση και των δυο, υψηλού επιπέδου, ευρείας κλίμακας μοντέλων που αναπαράγουν την ολική εγκεφαλική δυναμική (top-down) και λεπτομερή, βιοφυσικά μοντέλα της πραγματικής νευρωνικής λειτουργίας (bottom-up), θα είναι το βασικό βήμα.

Ιατρικές επιπτώσεις και παραπέρα

Τα αποτελέσματα του προγράμματος, που συνδυάστηκαν με άλλα από το HBP, διαμορφώνουν μια πολύ συνεκτική εικόνα. Για παράδειγμα, εμπειρική έρευνα με τρωκτικά έχει δείξει ένα βασικό νευρωνικό μηχανισμό για συνειδητή αντίληψη αισθητηριακών ερεθισμάτων. Η διεργασία αυτή, γνωστή ως «κορυφαία δενδριτική ενίσχυση» (apical dendritic amplification), ανιχνεύθηκε επίσης στο οπτικό σύστημα του ανθρώπου και αναπαράχθηκαν σε υπολογιστικές προσομοιώσεις, καθώς και σε νευρομορφικά μικροκυκλώματα για να βελτιώσουν την αναγνώριση εικόνας.

Παράλληλα, οι δραστηριότητες αυτές έχουν διασαφηνίσει τους μηχανισμούς με τους οποίους επαναλαμβάνονται πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις του φλοιού που διακόπτονται αφού πέφτει κάποιος σε ύπνο, οπόταν οι νευρώνες δεν μπορούν να παρακολουθούν τα εισιόντα που δέχονται. «Χάρη στην κοινή μας υποδομή, οι δυο γραμμές έρευνας μπορεί σύντομα να ενσωματώσουν ένα μηχανισμό ενοποίησης, που αιτιολογεί τόσο την αισθητηριακή αντίληψη ειδικού περιεχομένου, όσο και τις καταστάσεις μετάβασης του όλου εγκεφάλου», είπε ο καθ. Marcello Massimini.

Η εργασία έχει σημαντικές ιατρικές επιπτώσεις για την αξιολόγηση της ασθενούς συνείδησης και τη θεραπεία διαταραχών, συμβάλλοντας στην παρατήρηση κατά τη διάρκεια της απώλειας και της ανάκτησης της συνείδησης στον ύπνο, της αναισθησίας, του κώματος και των σχετικών καταστάσεων. Προς το παρόν, υπάρχει έλλειψη σαφών συμπεριφορικών κατευθυντήριων γραμμών βασισμένων στον εγκέφαλο, κρίσιμων στην εντατική ιατρική θεραπεία.

Τα αποτελέσματα είναι επίσης σημαντικά για τις διεπαφές εγκεφάλου-μηχανής, όπως αυτές για αποκατάσταση αισθητηριακών λειτουργιών, καθώς επίσης για τις μελλοντικές αρχιτεκτονικές τεχνητής νοημοσύνης.

Ιμμάνουελ Καντ: Η θρησκεία εντός των ορίων του λόγου και μόνο

Αν ο Ιμμάνουελ Καντ αναγνωρίζεται ως η πιο εμβληματική φυσιογνωμία της φιλοσοφίας των Νέων Χρόνων, τούτο πρωτίστως οφείλεται στο γεγονός ότι μέσα στο έργο του πραγματώνονται δύο θεμελιώδη ιδανικά του νεωτερικού πνεύματος: η καινοτομία και η σύνθεση. Ο Καντ ανατρέπει την φιλοσοφική παράδοση, την ίδια στιγμή όμως καταφέρνει να αναζωογονήσει τις πιο ουσιαστικές της φιλοδοξίες. Τούτα τα χαρακτηριστικά είναι κατ' εξοχήν παρόντα στην καντιανή φιλοσοφία της θρησκείας.


Συχνά λησμονείται πως κεντρικός στόχος του Καντ στην «Κριτική του Καθαρού Λόγου» είναι η κριτική της μεταφυσικής. Μόνη πηγή γνώσης για ένα πεπερασμένο έλλογο ον σαν τον άνθρωπο είναι η εμπειρία. Η εμπειρία όμως δεν είναι παθητική «παρατήρηση», αλλά μία ενεργός δραστηριότητα. Μέσα απ' αυτήν την δραστηριότητα, που ο Καντ ονομάζει «σύνθεση», το άμορφο δεδομένο των αισθήσεων αποκτά μορφή και εμφανίζεται ως αντικείμενο. Η σύνθεση του αντικειμένου προϋποθέτει έτσι ένα δεδομένο, προερχόμενο από την αίσθηση, καθώς και έναν κανόνα σύνθεσης, προερχόμενο από τη νόηση. Ο Καντ, μεθερμηνεύοντας ριζοσπαστικά τον Αριστοτέλη, χρησιμοποιεί τον όρο «κατηγορίες» για να υποδηλώσει αυτούς τους κανόνες σύνθεσης των αντικειμένων της εμπειρίας. Οι κατηγορίες όχι μόνο καθιστούν δυνατή την εμπειρία, αλλά συγχρόνως της προσδίδουν αναγκαιότητα και καθολικότητα, δηλαδή αντικειμενικότητα. Δίχως αυτή την αντικειμενικότητα, καμία επιστήμη δεν θα ήταν δυνατή.

Ενώ οι κατηγορίες έχουν νόημα μονάχα εντός του πεδίου της εμπειρίας, ως κανόνες σύνθεσης των αντικειμένων της, η μεταφυσική επιχειρεί να τις χρησιμοποιήσει έξω απ' αυτό το πεδίο, στην προσπάθειά της να φτάσει στο απόλυτο. Το απόλυτο είναι το σημείο όπου λύνονται όλες οι απορίες ή, όπως λέει ο Καντ, «η απάντηση σε όλα τα γιατί». Ο Καντ παρατηρεί ότι η μεταφυσική δεν είναι μια θεωρία, αλλά μια ανεκρίζωτη ανάγκη, καταδικασμένη όμως να αποτύχει, διότι θεμελιώνεται στην ψευδαίσθηση ότι οι κανόνες σύνθεσης της εμπειρίας μπορούν να εφαρμοστούν σε αυτό που εξ ορισμού βρίσκεται πέρα από κάθε εμπειρία. Πουθενά δεν είναι τόσο ισχυρή τούτη η ψευδαίσθηση, όσο στις διάφορες αποδείξεις της φιλοσοφικής παράδοσης για την ύπαρξη του θεού.

Ο Καντ πρώτα δείχνει ότι όλες οι φιλοσοφικές αποδείξεις της ύπαρξης του Θεού μπορούν να αναχθούν σε μία, σε αυτήν που ονομάζει οντολογική απόδειξη, κι έπειτα δείχνει ότι η απόδειξη αυτή είναι άκυρη. Είναι αδύνατο για τον άνθρωπο να αποδείξει θεωρητικά την ύπαρξη του Θεού, διότι είναι αδύνατο να συναγάγει την ύπαρξη γενικώς ξεκινώντας από ιδέες και όχι από την εμπειρία. Όμως, αν ο άνθρωπος αδυνατεί να γνωρίσει θεωρητικά την ύπαρξη του θεού, άλλο τόσο αδυνατεί να αποδείξει την ανυπαρξία του. Για τον Καντ, τούτος ο περιορισμός της γνώσης ήταν απαραίτητος, προκειμένου «να αφήσει χώρο στην πίστη».

Η κατηγορική προσταγή

Ωστόσο, η φιλοσοφία της θρησκείας του Καντ διαφέρει από τον απλό φιντεϊσμό. Το περί Θεού ερώτημα επανεμφανίζεται με μεγαλύτερη ένταση στην ηθική του φιλοσοφία. Ο κόσμος όπως είναι, υποστηρίζει ο Καντ προλαμβάνοντας ολόκληρο τον μετέπειτα μηδενισμό, δεν έχει από μόνος του καμία αξία. Είναι ο άνθρωπος αυτός που αποδίδει αξία στα πράγματα, κάνοντάς τα αντικείμενα της θέλησής του. Όμως ο άνθρωπος, λέει ο Καντ, βρίσκεται αντιμέτωπος με μιαν απαίτηση προερχόμενη από τον ίδιο του τον εαυτό και η οποία του ζητάει να υπερβεί αυτό που έχει αξία μονάχα για τον ίδιο. Εδώ βρίσκεται το μυστήριο της περίφημης κατηγορικής προσταγής. Η κατηγορική προσταγή (du sollst) είναι ένας νόμος που απευθύνει ο ανθρώπινος λόγος στην ανθρώπινη θέληση και ο οποίος ζητάει από αυτήν να επιθυμεί αυτό που έχει καθολική αξία ή, όπως το θέτει ο Καντ, αυτό που μπορεί να ισχύσει σαν νόμος για όλα τα έλλογα όντα. Μονάχα η θέληση που επιθυμεί με βάση αυτό το πρόσταγμα είναι μια καλή θέληση. Ολόκληρη η ηθική του Καντ μπορεί να συνοψιστεί στην πρόταση πως τίποτα δεν είναι από μόνο του καλό παρά μόνο μια καλή θέληση.

Η κατηγορική προσταγή αποκαλύπτει στον άνθρωπο την ελευθερία του. Όμως ο άνθρωπος είναι ένα ελεύθερο αλλά πεπερασμένο ον και η θέλησή του δεν καθορίζεται μονάχα από τον λόγο αλλά κι από το αίσθημα. Ο άνθρωπος από τη φύση του αναζητά την ηδονή και σχηματίζει την ιδέα μιας ευτυχίας. Όμως, ο νόμος που ο ίδιος θέτει στον εαυτό του ζητά απ' αυτόν να αδιαφορήσει για τα κελεύσματα του αισθήματος και να πράξει μονάχα από καθήκον. Ο Καντ, αφού δείξει ότι η αρετή και η ευτυχία είναι δύο εντελώς ετερογενή πράγματα, θέτει το ερώτημα αν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η ευτυχία φέρνει την αρετή ή η αρετή την ευτυχία. Το πρώτο, λέει, είναι απολύτως αδύνατο. Μόνο η θέληση για το αγαθό φέρνει την αρετή, για την ακρίβεια είναι η ίδια η αρετή. Αλλά ούτε και το δεύτερο ισχύει. Ολόκληρη η ιστορία της ανθρωπότητας συνηγορεί για το αντίθετο.

Εγγυητής της ευτυχίας

Σε αυτό το σημείο ο Καντ επανέρχεται στο περί Θεού ερώτημα. Ο Θεός εμφανίζεται σαν εγγυητής της σύνδεσης της αρετής με την ευτυχία. Για τον Καντ ο άνθρωπος δεν γνωρίζει την ύπαρξη του Θεού, την θέλει. Είναι ο ίδιος ο ηθικός νόμος που ζητάει να θεωρήσει την ευτυχία σαν προϊόν της αρετής και που απαιτεί την ύπαρξη ενός Θεού ο οποίος θα κατανείμει την ευτυχία σε αναλογία με την αρετή. Την πιο αυστηρή κριτική στην ηθική θεολογία του Καντ την απηύθηνε ο γερμανικός ιδεαλισμός. Ο Σέλινγκ επιτίθεται στην απαίτηση ενός θεού εγγυητή της ευτυχίας. Η ηθική πράξη, λέει ο Σέλινγκ, δεν απαιτεί διόλου την ύπαρξη ενός θεού. Ο άνθρωπος οφείλει να πράξει το καθήκον του δίχως οποιαδήποτε ελπίδα για το μέλλον. Μέσα από μια ανάλυση της ελληνικής τραγωδίας, ο Σέλινγκ υποστηρίζει πως το μεγαλείο του προορισμού του ανθρώπου αναδεικνύεται μέσα στην τραγικότητα, στο ηθικό σθένος που ανθίσταται μες στην απόγνωση.

Η «Θρησκεία εντός των ορίων του λόγου και μόνο» είναι ένα αριστούργημα απ' όλες τις απόψεις. Ο καλύτερος τρόπος να δει κανείς τη θεωρία του Καντ για το ριζικό κακό είναι σαν μια σαρωτική κριτική του ηθικού πλατωνισμού. Η ρίζα της κακίας στην ανθρώπινη θέληση δεν βρίσκεται στην αισθητή, σαρκική φύση του ανθρώπου. Για την κακία της θέλησής του είναι ο ίδιος ο άνθρωπος υπεύθυνος κατά τη χρήση της ελευθερίας του. Η ρίζα του κακού βρίσκεται σε ένα ψέμα που λέει ο άνθρωπος στον εαυτό του, με το οποίο πείθεται ότι δικαιούται να εξαιρεθεί, αυτός μόνο, από τον ηθικό νόμο. Η θρησκευτική δεισιδαιμονία συνιστά το απόγειο της ανθρώπινης φιλαυτίας. Το μόνο που δικαιούται να ζητήσει απ' το Θεό ο άνθρωπος, υποστηρίζει ο Καντ, είναι η δύναμη για μια μεταστροφή της καρδιάς του. Όμως ο Καντ, αποστασιοποιούμενος από την λουθηρανική θέση, υποστηρίζει πως είναι η θέληση για την αρετή που μπορεί να φέρει τη χάρη, κι όχι το ανάποδο.

Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Ηλιθιότητας

Η βλακεία είναι η πιο επικίνδυνη δύναμη του κόσμου.
 
Δεν μπορούμε να την εξαλείψουμε, αλλά μπορούμε να την αναγνωρίσουμε.
 
Αν και, κάποιες φορές, μας βοηθά να προοδεύσουμε.
 
Οι ηλίθιοι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι και επιβλαβείς επειδή οι λογικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να συλλάβουν και να κατανοήσουν την παράλογη, απρόκλητη κι αναίτια συμπεριφορά. Το βαρύ φορτίο των συμφορών και των αθλιοτήτων που πρέπει να υποφέρουν τα ανθρώπινα όντα, είτε σαν άτομα, είτε σαν μέλη μιας οργανωμένης κοινωνίας, είναι ουσιαστικά το αποτέλεσμα του εντελώς απίθανου – και θα τολμούσα να πω βλακώδους – τρόπου με τον οποίο οργανώθηκε η ζωή από τις απαρχές της.
 
Η βαθύτερη αιτία της βλακείας, είναι η δυσανεξία της απέναντι στο δικό της Απύθμενο Εσωτερικό Κενό. Ο Βλάκας αυτό το εσωτερικό του κενό, το υποψιάζεται, κι αν είναι λίγο καλλιεργημένος βλάκας το γνωρίζει καλά, αλλά καθώς αδυνατεί, φοβάται, δειλιάζει, να το παραδεχτεί, το απωθεί. Το παραγεμίζει είτε σωματικά με σεξ και λαιμαργία- είτε στρεφόμενος προς τον εξωτερικό κόσμο με μοχθηρία και κακία.
 
Είναι γνωστόν πως το ον που έχει ως υπέρτατο σκοπό ζωής τα κατώτερα ενεργειακά κέντρα, τροφή-σεξ είναι, εκτός από Οργανική Πύλη, συναισθηματικά νεκρός και βλάκας, όσο πιο βλάκας είναι τόσο πιο πολύ θέλει να πείσει τον εαυτό του πως είναι σωστός αλλά και μοναδικός, ο όποιος, σκοπός του. Αυτή την γελοιότητα την αποκαλεί “μοναδική αλήθεια” και προσπαθεί με νύχια και με δόντια να την επιβάλει στους υπόλοιπους. Προσπαθώντας να επιβάλλει την σαθρή –το γνωρίζει πως είναι σαθρή κι αυτό τον κάνει βλάκα- εξουσία του, ελπίζει να αντέξει την εσωτερική του κενότητα, αλλά εκείνη επιστρέφει τα βραδιά καθώς ετοιμάζεται να κοιμηθεί ή τα πρωινά λίγα δευτερόλεπτα πριν ανοίξει τα ματιά του. Φαύλος παρανοϊκός κύκλος.
 
“Δύο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η βλακεία του ανθρώπου, όμως για το σύμπαν δεν είμαι ακόμα σίγουρος” είπε, πιθανόν, ο Αϊνστάιν περιγράφοντας θαυμάσια τον εαυτό του. Ο αριθμός των βλακών όμως δεν μπορεί να είναι άπειρος, γιατί ο αριθμός των ζώντων ανθρώπων είναι πεπερασμένος.
 
Το θέμα της βλακείας ερευνήθηκε από στατιστικής πλευράς σε μεγάλα πανεπιστήμια και εντόπισαν το ίδιο ακριβώς ποσοστό «βλακών» ανάμεσα στις καθαρίστριες, τους διοικητικούς υπαλλήλους, τους φοιτητές και τους καθηγητές. Προφανώς, αν η έρευνα στρεφόταν και προς τους ίδιους τους ερευνητές θα ανακάλυπταν και το δικό τους ποσοστό βλακών. Άρα βλάκες υπάρχουν παντού και δεν έχει σχέση με την νοητική ή συναισθηματική ευφυία, αλλά με την δομή του χαρακτήρα, με το DNA.
 
«Η Γη έχει τα όριά της, όμως η ανθρώπινη βλακεία δεν έχει όρια» έγραψε ο Γκιστάβ Φλομπέρ. Το γεγονός αυτό τον εξόργιζε. Παραστατικές περιγραφές των ανόητων συγχρόνων του γέμιζαν τα πολυάριθμα γράμματά του προς την Λουίζ Κολέ, την γαλλίδα ποιήτρια που είχε εμπνεύσει το μυθιστόρημά του «Μαντάμ Μποβαρί». Εβλεπε την βλακεία παντού, από τα κουτσομπολιά των «ανακατώστρων» της μεσαίας τάξης ως τις διαλέξεις των ακαδημαϊκών.
 
Ούτε καν ο Βολταίρος δεν ξέφυγε από την κριτική ματιά του. Κυριευμένος από αυτή την εμμονή αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στο να συγκεντρώσει χιλιάδες παραδείγματα σε ένα είδος εγκυκλοπαίδειας της ανοησίας, στο «Μπουβάρ και Πεκισέ». Πέθανε προτού ολοκληρώσει το έργο αυτό το οποίο θεωρούσε ότι θα αποτελούσε το αριστούργημά του και ορισμένοι αποδίδουν τον ξαφνικό θάνατό του, σε ηλικία 58 ετών, στην απογοήτευση που του προκάλεσε η έρευνα για αυτό το βιβλίο.
 
Η καταγραφή της έκτασης της ανθρώπινης βλακείας ακούγεται ενδεχομένως σαν μια βλακώδης ενασχόληση, κάτι το οποίο ίσως μπορεί να εξηγήσει γιατί οι μελέτες σχετικά με την ανθρώπινη νοημοσύνη έτειναν κυρίως στο να εστιάζουν στην ανώτερη κλίμακα του φάσματος της ευφυΐας. Παρ’ όλα αυτά αυτό καθαυτό το εύρος αυτού του φάσματος εγείρει πολλά ενδιαφέροντα ερωτήματα. Αν το να είναι κάποιος έξυπνος αποτελεί ένα τόσο σημαντικό πλεονέκτημα, για παράδειγμα, γιατί δεν είμαστε όλοι έξυπνοι; ‘Η υπάρχουν μειονεκτήματα στο να πιάνει κάποιος πουλιά στον αέρα τα οποία μερικές φορές δίνουν το πάνω χέρι σε εκείνους που έχουν βραδύτερη σκέψη; Και γιατί ακόμη και οι εξυπνότεροι άνθρωποι έχουν μερικές φορές μια ροπή προς την βλακεία;
 
Ποιές δραστηριότητες επιλέγει συνήθως ο Βλάκας; Επειδή είναι φοβισμένος, δειλός, ανασφαλής κι ανήθικος επιλεγεί συνήθως δραστηριότητες που του δίνουν μια ψευδαίσθηση παντοδυναμίας. Καθώς είναι περιορισμένος στην βλακεία του, διαθέτει και ορισμένα πλεονεκτήματα. Οργανωτικότητα, επιμονή κι υπομονή. Τα καταφέρνει να οικειοποιείται δουλειές άλλων. Εξάλλου διαθέτει κι ένα σπάνιο χάρισμα. Δεν έχει καθόλου την αίσθηση της ηθικής, της λογικής, της ευγνωμοσύνης, της αναγνώρισης, της διαφοροποίησης… Για τον βλάκα όλα = όλα ίδια. Το άλογο στο λιβάδι, η βρύση που τρέχει, ο πολιτικός που ψήφισε, η γκόμενα που τον παράτησε και η φορολογική του δήλωση είναι όλα ίδια και στρέφονται αποκλειστικά εναντίον του.
 
Είναι απόλυτα, απόλυτος σε οτιδήποτε πρεσβεύει. Το αγαπημένο του εργαλείο της νέας τεχνολογίας, το copy-paste. Είναι ο μετρ της αντιγραφής. Με απύθμενο θράσος θα κοπιάρει, θα αντιγράψει, θα διαστρεβλώσει την δουλειά κάποιου και θα την παρουσιάσει για δική του, εμφανέστατα και βλακωδώς ΟΛΟΙΔΙΑ. Πείθει, επειδή απευθύνεται σε βλάκες.
 
Επίσης ποτέ μα ΠΟΤΕ, δεν πιστεύει πως είναι ο ίδιος βλάξ. Οχι, δα! Οι άλλοι είναι πάντα. Έτσι γίνεται αδίσταχτα θρασύς, θανάσιμα επικίνδυνος, ανυπέρβλητα αλαζονικός …και πείθει, γιατί πάντα υπάρχουν ομοϊδεάτες του βλάκες για να σχηματίσουν μια πλειοψηφία. Αυτό είναι το μυστικό όπλο του βλάκα. Γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να εξολοθρεύουμε την βλακεία, τουλάχιστον από τον εαυτό μας κι από το κοντινό περιβάλλον μας, γιατί βλακοποιεί αυτούς που την συναναστρέφονται.
 
Φυσικά ο βλάκας δεν μπορεί να διανοηθεί ότι κάνει κάτι κακό, καρπούμενος τον πνευματικό ή μη, μόχθο, άλλων.
 
Η ανικανότητα διανόησης και η απουσία ηθικής, είναι από τα βασικά όπλα του βλάκα.
 
Κύριο χαρακτηριστικό που περιγράφει τον βλάκα είναι ο τρόπος σκέψης … “Ο ήλιος βγαίνει όταν λαλεί ο κόκορας.” …άρα, λέει ο βλάξ “ο κόκορας βγάζει τον ήλιο”. Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα για να αντιληφθείς πως μπροστά σου έχεις έναν βλάκα εν πλήρη δράση, όταν προσπαθεί με σθένος, επιμονή και εμπάθεια να σου πλασάρει τις εμφυτεύσεις του σαν την μοναδική αλήθεια που μόνο αυτός κατέχει. Αν σκαλίσεις επιφανειακά τις θεωρήσεις του -ο θείος Γούγλης είναι χρήσιμος σ’ αυτό- θα βρεις πολύ εύκολα συνήθως, από που τις έχει αντιγράψει και σου τις πουλάει σαν δικές του, ως σωστό μιμίδι.
 
Η ιδέα ότι η ευφυΐα και η βλακεία αποτελούν απλώς τα αντίθετα άκρα ενός ενιαίου φάσματος είναι παραδόξως σύγχρονη. Ο αναγεννησιακός ανθρωπιστής και θεολόγος Ερασμος περιέγραφε την Μωρία – ή Stultitia στα λατινικά – ως μια ξεχωριστή οντότητα η οποία καταγόταν από τον Θεό του πλούτου και την Νύμφη της νεότητας. Αλλοι την είδαν ως έναν συνδυασμό της ματαιοδοξίας, της ξεροκεφαλιάς και της μίμησης. Μόλις στα μέσα του 18ου αιώνα η ανοησία συγχωνεύθηκε με την μέτρια νοημοσύνη, λέει ο Ματέις φαν Μπόξσελ, Ολλανδός ιστορικός ο οποίος έχει γράψει πολλά βιβλία σχετικά με τη βλακεία. «Περίπου εκείνη την εποχή η αστική τάξη ανήλθε στην εξουσία και η λογική αποτέλεσε έναν νέο κανόνα με τον Διαφωτισμό κι αυτό έκανε τον καθένα κύριο της μοίρας του». αναφέρει.

Από που προέρχεται η βλακεία;
 
Δοκίμιο Περί Ανθρώπινης Βλακείας του Carlo M. Cipolla
 
Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Ηλιθιότητας γράφτηκαν αρχικά στα αγγλικά και εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1976 ιδιωτικά, σε περιορισμένο αριθμό αντίτυπων, με την ασυνήθιστη εκδοτική επωνυμία «Mad Millers». Ο συγγραφέας πίστευε ότι το μικρό δοκίμιό του θα μπορούσε να εκτιμηθεί πλήρως μόνο στην γλώσσα στην οποία είχε συνταχθεί, με αποτέλεσμα να αρνείται για μεγάλο χρονικό διάστημα κάθε πρόταση μετάφρασής του. Μόλις το 1988 συναίνεσε στην ιδέα της έκδοσής του στα ιταλικά, ως μέρος μιας συλλογής με τον τίτλο Allegro ma non troppo, η οποία περιείχε και το δοκίμιο “Πιπέρι, Κρασί (και Μαλλί) ως Κινητήριοι Μοχλοί της Κοινωνικής και Οικονομικής Ανάπτυξης τον Μεσαίωνα”, το οποίο επίσης είχε γραφτεί στα αγγλικά και εκδόθηκε ιδιωτικά από τους Mad Millers τα Χριστούγεννα του 1973. To “Allegro ma non troppo” έγινε ανάρπαστο τόσο στην Ιταλία όσο και σε όλες τις χώρες στις οποίες κυκλοφόρησε μεταφρασμένο. Ωστόσο, κατά ειρωνεία της τύχης, την οποία ο συγγραφέας αυτών των νόμων θα εκτιμούσε, δεν είχε εκδοθεί ποτέ στην γλώσσα στην οποία γράφτηκε. Ετσι, σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα μετά την έκδοση του “Allegro ma non troppo”, αυτή, στην πραγματικότητα, είναι η πρώτη έκδοση που καθιστά το “Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Ηλιθιότητας” διαθέσιμο στην αυθεντική του μορφή.
 
Οι Mad Millers προς τον αναγνώστη: Η ιδιωτική έκδοση του 1976 συνοδευόταν από το ακόλουθο εκδοτικό σημείωμα, που συντάχθηκε από τον ίδιο το συγγραφέα:
 
Οι Mad Millers τύπωσαν έναν περιορισμένο αριθμό αντιτύπων αυτού του βιβλίου, το οποίο δεν απευθύνεται σε χαζούς ανθρώπους, αλλά σε όσους αναγκάζονται να συνδιαλεχθούν περιστασιακά με τέτοιους ανθρώπους. Αν πρόσθετα πως κανένας από όσους πρόκειται να παραλάβουν αυτό το βιβλίο δεν θα ήταν δυνατό να εμπίπτει στην περιοχή Η του βασικού διαγράμματος, θα ήμουν υπεραναλυτικός. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι καλύτερο να αναλύεις υπερβολικά παρά να υπάρχουν παρανοήσεις. Γιατί, όπως είπε και ο Κινέζος φιλόσοφος, «Η φιλομάθεια είναι η πηγή της οικουμενικής σοφίας· αλλά αυτό δεν αποκλείει το γεγονός ότι περιστασιακά αποτελεί αφορμή παρεξηγήσεων μεταξύ φίλων». Carlo M. Cipolla
 
Οι ανθρώπινες σχέσεις βρίσκονται ομολογουμένως σε οικτρή κατάσταση. Αυτό ωστόσο δεναποτελεί καινοφανές γεγονός. Όσο πίσω κι αν ανατρέξουμε, οι ανθρώπινες σχέσεις πάντοτε ήταν σε οικτρή κατάσταση. Το άχθος των προβλημάτων και της δυστυχίας που τα ανθρώπινα όντα πρέπει να υπομείνουν ως άτομα και ως μέλη οργανωμένων κοινωνιών είναι ουσιαστικά ένα υποπροϊόν του παντελώς απίθανου  -και τολμώ να πω ανόητου- τρόπου με τον οποίο οργανώθηκε η ζωή από τις απαρχές της.
 
Μετά τον Δαρβίνο γνωρίζουμε πως έχουμε κοινή καταγωγή με τα κατώτερα μέλη του ζωικού βασιλείου – και τα σκουλήκια, όπως και οι ελέφαντες, αναγκάζονται να υπομείνουν το καθημερινό τους μερίδιο από δοκιμασίες, παθήματα και κακουχίες. Τα ανθρώπινα όντα όμως έχουν το προνόμιο να είναι υποχρεωμένα να υπομείνουν ένα επιπλέον φορτίο -ένα πλεόνασμα βασάνων που δημιουργούνται καθημερινά από μία ομάδα ατόμων μέσα στο ίδιο τοανθρώπινο είδος. Αυτή η ομάδα είναι πολύ πιο ισχυρή από τη Μαφία, το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα ή το διεθνή κομμουνισμό – είναι μία ανοργάνωτη και αχαρτογράφητη ομάδα που δεν διαθέτει αρχηγό ή πρόεδρο, δεν διέπεται από κανονισμούς καιωστόσο κατορθώνει να δρα με άψογο συντονισμό, σαν να κατευθύνεται από κάποιο αόρατο χέρι, κατά τρόπο που η δράση του κάθε μέλους συμβάλλει δραματικά στην ενίσχυση και στην αύξηση της αποδοτικότητας των δραστηριοτήτων όλων των άλλων μελών.
 
Η φύση, ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά αυτής της ομάδας είναι το θέμα που πραγματεύονται οιακόλουθες σελίδες. Ας μου επιτραπεί να σημειώσω σε αυτό το σημείο, όσο πιο κατηγορηματικά γίνεται, πως αυτό το μικρό βιβλίο ούτε αποτελεί προϊόν κυνισμού, ούτε διατριβή στην ηττοπάθεια – όχι περισσότερο από ένα βιβλίο μικροβιολογίας. Οι ακόλουθες σελίδες αποτελούν στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα μιας εποικοδομητικής απόπειρας αναγνώρισης, κατανόησης και συνεπώς πιθανής εξουδετέρωσης μιας από τις πλέον ισχυρές, σκοτεινές δυνάμεις που παρεμποδίζουν την ευημερία του ανθρώπου και την ευτυχία.
 
Α . Η “Προέλευση των Βλακών”
 
Στην αυγή της ιστορίας, στα πρώτα βήματα του ανθρώπου ως είδος ο αγώνας για επιβίωση υπήρξε ανελέητος. Ο πανίσχυρος νόμος της Φυσικής επιλογής εξαφάνιζε χιλιάδες είδη που δεν κατόρθωναν να επιζήσουν (το 99,9% όλων των ειδών που υπήρξαν ποτέ έχουν εξαφανιστεί). Και οι ανθρώπινες φυλές που χάθηκαν από διάφορες αιτίες είναι αναρίθμητες. Κυρίως αφανίστηκαν από τον συνεχή μεταξύ τους ανταγωνισμό και τις άγριες συγκρούσεις : «Η πάλη της επιβίωσης ανάμεσα σε έμβια του ίδιου είδους είναι απείρως σκληρότερη αφού συχνάζουν στις ίδιες περιοχές και αναζητούν την ίδια τροφή» Δαρβίνος. Αυτοί που κυριάρχησαν δεν ήταν οι πιο μπρατσωμένοι αλλά οι πιο έξυπνοι και επιδέξιοι, που με την σειρά τους κληροδότησαν αυτές τις ιδιότητες στους απογόνους τους. Δίχως αυτό το διαρκές μακελειό κι αλληλοφάγωμα θα ήταν αδύνατον να φτάσει ο άνθρωπος στο σημερινό επίπεδο “ευφυΐας” και πολιτισμού.
 
Πριν από κάμποσα χρόνια, μια μεγαλειώδης βιολογική έκρηξη στην κρανιακή κάψα του δίποδου ζώου που λέγεται άνθρωπος, ένα νοητικό Big Bang, του άνοιξε τα παράθυρα στον μετωπικό φλοιό (νεοφλοιός), εκεί που είναι η έδρα της σκέψης και του αναστοχασμού. Αυτό ήταν και το τελευταίο του μεγάλο και αποφασιστικό απόκτημα. Ο άνθρωπος κυριολεκτικά «άλλαξε μυαλά». Το μέγεθος και οι αυλακώσεις του εγκεφάλου που χώρισαν τους ανθρώπους από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο χωρίζουν και τους ίδιους ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, φύλου, πλούτου, σπουδών, ιδεολογίας και άλλων ταξικών διακρίσεων σε δύο βασικές κατηγορίες, στους ΕΞΥΠΝΟΥΣ και στους ΒΛΑΚΕΣ. Αν και η μεταξύ τους διάκριση δεν είναι δύσκολη, όσοι ανήκουν στην πρώτη κατηγορία δεν το λένε και όσοι ανήκουν στην δεύτερη δεν το ξέρουν.
 
Β . Οι Βλάκες & Οι Έξυπνοι
 
Οι άνθρωποι αυτοί ανήκουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, η επίδρασή τους όμως επάνω μας είναι ανάλογη με την κοινωνική ισχύ που διαθέτουν. Διαφορετικά, λόγου χάρη, αισθανόμαστε την βλακεία ενός πολιτικού ή ενός επιχειρηματία από την ηλιθιότητα ενός αγρότη ή εργάτη. Εν πάση περιπτώσει, η αρνητική αυτή ιδιότητα ενδημεί σε όλες τις εποχές και σε όλους τους λαούς, είναι δε αδύνατο να εξαλειφθεί εξαιτίας της μοναδικής ικανότητας των βλακών να συσπειρώνονται και να επιβιώνουν, κάθε φορά που οι κοινωνίες κάνουν προσπάθειες να τους θέσουν στο περιθώριο.
 
Τι εννοούμε με την λέξη «βλακεία» Η έννοια, αν και είναι ενστικτωδώς γνωστή σε όλους, μοιάζει να ξεφεύγει από οποιονδήποτε θεωρητικό ορισμό. Δεν είναι απλώς το αντίθετο της εξυπνάδας, γιατί υπάρχουν έξυπνοι άνθρωποι που, κάποιες φορές, συμπεριφέρονται σαν βλάκες. Ο μοναδικός που κατάφερε να δώσει έναν πειστικό ορισμό στη βλακεία ήταν, το 1988, ο ιστορικός και οικονομολόγος Κάρλο Τσιπόλα: “Βλάκας είναι αυτός που με τις ενέργειές του προκαλεί ζημιά σε κάποιον άλλο, αλλά παράλληλα δεν πετυχαίνει κάποιο πλεονέκτημα για τον εαυτό του ή ακόμα υφίσταται ζημιά κι ο ίδιος.”
 
Η ζωή μας είναι γεμάτη απώλειες χρήματος, χρόνου, ενέργειας, ησυχίας και καλής διάθεσης, λόγω των απίθανων πράξεων κάποιου παράλογου όντος που μας τυχαίνει τις πιο απρόσμενες στιγμές και ζημιώνει, ακυρώνει και δυσκολεύει την ζωή μας, χωρίς να έχει απολύτως τίποτα να κερδίσει από τις πράξεις του. Ένα πράγμα είναι λοιπόν ξεκάθαρο: η βλακεία έχει μια ευκρινή κλίση να μετασχηματίζεται σε πράξεις κι αυτό την καθιστά επικίνδυνη. Η δε προαναφερθείσα μοναδική ικανότητα των βλακών να συσπειρώνονται και να επιβιώνουν την καθιστά ανίκητη.
 
Οι πέντε θεμελιώδεις νόμοι της ανθρώπινης βλακείας
 
1. Ο Πρώτος Νόμος: Πάντα και νομοτελειακά όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν στην κοινωνία.
 
Ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλο μέγεθος εκτιμά κάποιος ότι έχει η ανθρώπινη βλακεία, επανειλημμένα και κατ’ εξακολούθηση θα ξαφνιάζεται από το γεγονός της ύπαρξης της. Άνθρωποι που κάποτε θεωρούσες λογικούς και νοήμονες αποδεικνύονται αναίσχυντα ηλίθιοι. Μέρα με την μέρα οι ανθρώπινες δραστηριότητες σου παρενοχλούνται από όντα που εμφανίζονται ξαφνικά και απρόσμενα στα πιο ακατάλληλα μέρη και στις πιο απίθανες στιγμές για να υπονομεύσουν και να καταστρέψουν, έτσι χωρίς λόγο και χωρίς κανένα όφελος.
 
Ο Πρώτος Βασικός Νόμος δεν μου επιτρέπει να παραθέσω μία συγκεκριμένη αριθμητική αξία στο ποσοστό των ηλίθιων ατόμων μέσα στο συνολικό πληθυσμό: κάθε αριθμητική προσέγγιση θα αποδεικνύονταν μικρότερη της πραγματικής. Κατά συνέπεια, στις επόμενες σελίδες, θα συμβολίζω το ποσοστό των ηλίθιων ατόμων μέσα σε έναν πληθυσμό με το γράμμα η.
 
2. Ο Δεύτερος Νόμος: Η πιθανότητα να είναι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ηλίθιο, είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό του ίδιου προσώπου.
 
Οι πολιτισμικές τάσεις που στις μέρες μας είναι δημοφιλείς στην Δύση προκρίνουν μία ισότιμη προσέγγιση στην ζωή. Οι άνθρωποι αρέσκονται να θεωρούν τα ανθρώπινα όντα ως προϊόν μιας άρτια σχεδιασμένης μηχανής μαζικής παραγωγής. Ειδικά οι γενετιστές και οι κοινωνιολόγοι δείχνουν υπερβάλλοντα ζήλο στην προσπάθειά τους να αποδείξουν, με έναν εντυπωσιακό εξοπλισμό επιστημονικών δεδομένων και διατυπώσεων, πως όλοι οι άνθρωποι είναι από φυσικού τους ίσοι και πως, αν κάποιοι είναι περισσότερο ίσοι από τους άλλους, αυτό οφείλεται στην ανατροφή και όχι στη φύση.
 
Διαχωρίζω τη θέση μου από αυτή την γενικευμένη άποψη. Η εδραιωμένη πεποίθησή μου, που ενισχύεται από χρόνια παρατηρήσεων και πειραματισμών, είναι πως οι άνθρωποι δεν είναι ίσοι, πως ορισμένοι είναι ηλίθιοι και άλλοι όχι, και πως η διαφορά καθορίζεται από την φύση και όχι από πολιτισμικούς συσχετισμούς ή παράγοντες. Κάποιος είναι ηλίθιος ακριβώς με τον τρόπο που κάποιος έχει κόκκινα μαλλιά· ένας άνθρωπος ανήκει στο σύνολο των ηλιθίων, όπως ο καθένας ανήκει σε μία ομάδα αίματος. Ο ηλίθιος γεννιέται ηλίθιος λόγω Θείας Πρόνοιας.
 
Παρότι είμαι πεπεισμένος ότι υπάρχει το ποσοστό η των ανθρώπων που είναι ηλίθιοι και πως αυτό ισχύει λόγω γενετικών χαρακτηριστικών, δεν είμαι ένας αντιδραστικός ο οποίος προσπαθεί να επανεισαγάγει συγκαλυμμένα τον ταξικό ή φυλετικό διαχωρισμό. Πιστεύω ακράδαντα πως η ηλιθιότητα είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των ανθρώπινων ομάδων και κατανέμεται ομοιόμορφα σε όλη την κοινωνία σύμφωνα με μία σταθερή αναλογία. Αυτό το γεγονός εκφράζεται επιστημονικά με το Δεύτερο Βασικό Νόμο που αναφέρει πως:
 
«Η πιθανότητα να είναι ηλίθιο ένα συγκεκριμένο άτομο είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό αυτού του ατόμου».
 
Σε αυτό τον τομέα, φαίνεται πως η Φύση όντως ξεπέρασε τον εαυτό της. Είναι ευρέως γνωστό πως η Φύση κατορθώνει, μάλλον μυστηριώδους, να διατηρεί σταθερή την σχετική συχνότητα ορισμένων φυσικών φαινομένων. Για παράδειγμα, είτε οι άνθρωποι πολλαπλασιάζονται στον Βόρειο Πόλο ή στον Ισημερινό, είτε τα ζευγάρια είναι από αναπτυγμένες ή υπανάπτυκτες χώρες, είτε είναι μαύρα, κόκκινα, λευκά ή κίτρινα, ο λόγος θηλυκών προς αρσενικά μεταξύ των νεογέννητων είναι σταθερός, με ένα πολύ μικρό προβάδισμα στα αρσενικά. Δεν γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο η Φύση επιτυγχάνει αυτό το εκπληκτικό αποτέλεσμα, αλλά ξέρουμε πως, για να επιτευχθεί αυτό, η Φύση πρέπει να λειτουργεί με μεγάλους αριθμούς.
 
Το πιο αξιοσημείωτο γεγονός σχετικά με την συχνότητα της ηλιθιότητας είναι πως η Φύση επιτυγχάνει να εξισώσει αυτή την συχνότητα με την πιθανότητα η, τελείως ανεξάρτητα από το μέγεθος της ομάδας. Συνεπώς ένας παρατηρητής ανακαλύπτει το ίδιο ποσοστό ηλιθίων είτε εξετάζει πολύ μεγάλα σύνολα ανθρώπων είτε έχει να κάνει με πολύ μικρές ομάδες ανθρώπων. Κανένα άλλο σύνολο μετρήσιμων φαινομένων δεν παρέχει τόσο εντυπωσιακές αποδείξεις για την δύναμη της Φύσης.
 
Οι αποδείξεις ότι η μόρφωση είναι ανεξάρτητη της πιθανότητας η προέκυψαν από πειράματα που διεξήχθησαν σε μεγάλο αριθμό πανεπιστημίων σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο πληθυσμός τους μπορεί να χωριστεί σε πέντε βασικές ομάδες: τους εργάτες, που δουλεύουν με μεροκάματο και κάνουν χειρωνακτικές εργασίες, τους καταρτισμένους υπαλλήλους, τους φοιτητές, το διοικητικό προσωπικό και τους καθηγητές.
 
Κάθε φορά που εξέταζα τους εργάτες, ανακάλυπτα ότι ένα κλάσμα η του πληθυσμού τους ήταν ηλίθιοι. Καθώς η τιμή του η ήταν μεγαλύτερη από αυτή που περίμενα (Πρώτος Νόμος), και συντασσόμενος με την επικρατούσα αντίληψη, αρχικά θεώρησα πως ο αποκλεισμός, η φτώχεια και η έλλειψη εκπαίδευσης ευθύνονταν γι’ αυτό. Όμως, ανεβαίνοντας τα σκαλιά της κοινωνικής ιεραρχίας, ανακάλυψα πως το ίδιο ποσοστό υπήρχε και μεταξύ των ειδικευμένων υπαλλήλων και των φοιτητών. Ακόμη πιο εντυπωσιακά ήταν τα αποτελέσματα στην ομάδα των καθηγητών. Είτε εξέταζα ένα μεγάλο πανεπιστήμιο ή ένα μικρό κολέγιο, ένα φημισμένο ίδρυμα ή ένα άσημο, ανακάλυπτα πως το ίδιο κλάσμα η του πληθυσμού των καθηγητών ήταν ηλίθιοι. Τόσο κατάπληκτος έμεινα με τα αποτελέσματα, που φρόντισα να επεκτείνω την έρευνά μου σε μία ειδικά επιλεγμένη ομάδα, την πραγματική ελίτ, τους βραβευμένους με Νομπέλ. Το αποτέλεσμα επιβεβαίωσε την παντοδυναμία της Φύσης: ένα κλάσμα η των κατόχων του βραβείου Νομπέλ είναι ηλίθιοι.
 
Αυτή ήταν μία ιδέα που δύσκολα μπορούσα να αποδεχτώ και να αφομοιώσω, αλλά πολλά πειραματικά δεδομένα απέδειξαν το αληθές της θεμελιώδους πρότασης. Ο Δεύτερος Βασικός Νόμος είναι απαράβατος κανόνας και δεν επιδέχεται εξαιρέσεις. Το Κίνημα Ισότητας των Γυναικών θα παράσχει επιχειρήματα υπέρ του Δεύτερου Βασικού Νόμου, καθώς αποδεικνύει ότι τα ηλίθια άτομα έχουν την ίδια αναλογία τόσο στον αντρικό όσο και στον γυναικείο πληθυσμό. Οι κάτοικοι των υπανάπτυκτων χωρών του Τρίτου Κόσμου μπορούν να παρηγορηθούν με την απόδειξη πως τελικά οι κάτοικοι των αναπτυγμένων χωρών δεν είναι και τόσο αναπτυγμένοι.
 
Ωστόσο, ανεξάρτητα από το πόσο αρεστός είναι ο Δεύτερος Βασικός Νόμος, τα συμπεράσματά του είναι τρομακτικά: από το Νόμο εξάγεται το συμπέρασμα πως, είτε συναναστραφείς διακεκριμένα άτομα είτε αποσυρθείς στην Πολυνησία με τους κυνηγούς κεφαλών είτε κλειστείς σε μοναστήρι ή αποφασίσεις να περάσεις το υπόλοιπο της ζωής σου συντροφιά με πανέμορφες και αισθησιακές γυναίκες, έχεις να αντιμετωπίσεις πάντα το ίδιο ποσοστό ηλίθιων ανθρώπων – το οποίο ποσοστό (σύμφωνα με τον Πρώτο Νόμο) πάντα θα υπερβαίνει τις εκτιμήσεις σου.
 
3. Ο Τρίτος (και Χρυσός) Βασικός Νόμος: Ηλίθιο άτομο είναι εκείνο που προκαλεί κάποια βλάβη σ’ ένα άλλο άτοµο ή οµάδα ατόµων, χωρίς παράλληλα να εξασφαλίζει κανένα όφελος για τον εαυτό του, αντιθέτως μπορεί να υφίσταται και ο ίδιος ζημιά.
 
Όταν έρχονται αντιμέτωποι για πρώτη φορά με τον Τρίτο Βασικό Νόμο, οι λογικοί άνθρωποι ενστικτωδώς αντιδρούν με αισθήματα σκεπτικισμού και δυσπιστίας. Είναι γεγονός πως οι λογικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να συλλάβουν και να κατανοήσουν την παράλογη συμπεριφορά. Αλλά ας αφήσουμε για λίγο το ευγενές πεδίο της θεωρίας και ας εξετάσουμε πραγματιστικά την καθημερινή μας ζωή. Όλοι μπορούμε να θυμηθούμε περιστατικά στα οποία η δράση ενός προσώπου είχε αποτέλεσμα αυτός να κερδίσει και εμείς να ζημιωθούμε – έχουμε έρθει σε επαφή με κακοποιούς.
 
Μπορούμε επίσης να θυμηθούμε περιπτώσεις στις οποίες ένα πρόσωπο προέβη σε μία πράξη, με αποτέλεσμα εκείνος να ζημιωθεί και εμείς να αποκομίσουμε όφελος – έχουμε έρθει σε επαφή με ανήμπορους. Θυμόμαστε περιστατικά που μία πράξη ενός προσώπου είχε αποτέλεσμα αμοιβαίο όφελος και για τους δύο συναλλασσόμενους – ήταν ευφυής. Τέτοια περιστατικά πράγματι συμβαίνουν. (Προσέξτε την αναγκαία συνθήκη «ένα πρόσωπο προέβη σε μία πράξη». Το γεγονός ότι αυτός έπραξε είναι καθοριστικό στην τεκμηρίωση της ανικανότητάς του. Αν εγώ είχα προβεί στην πράξη που είχε ως αποτέλεσμα δικό μου κέρδος και δική του ζημία, τότε η ετυμηγορία θα ήταν διαφορετική: θα σήμαινε πως εγώ είμαι κακοποιός.)
 
Αλλά, αν το συλλογιστείτε προσεκτικά, πρέπει να παραδεχτείτε ότι αυτά τα γεγονότα δεν είναι εκείνα που διανθίζουν με μεγαλύτερη συχνότητα την καθημερινή μας ζωή. Η καθημερινότητα μας απαρτίζεται συνήθως από περιστάσεις στις οποίες χάνουμε χρήματα και/ή χρόνο και/ή ενέργεια και/ή όρεξη, ευδιαθεσία και ευεξία λόγω των απροσδόκητων ενεργειών κάποιου παράλογου πλάσματος που δεν έχει τίποτα να κερδίσει και όντως δεν κερδίζει τίποτα προκαλώντας μας ταπείνωση, δυσκολίες ή βλάβες. Κανείς δεν ξέρει, καταλαβαίνει ή μπορεί να εξηγήσει γιατί αυτό το παράλογο πλάσμα κάνει τα όσα κάνει. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει εξήγηση – ή μάλλον, υπάρχει μία και μοναδική εξήγηση: το εν λόγω άτομο είναι ηλίθιος.
 
4. Ο Τέταρτος Νόμος: Τα μη ηλίθια άτομα υποτιμούν πάντα την βλαπτική ενέργεια των ηλίθιων ατόμων.
 
Ιδίως οι μην ηλίθιοι ξεχνούν διαρκώς ότι σε οποιαδήποτε στιγμή και τόπο και σε οποιαδήποτε περίσταση η συναναστροφή και/ή ο συγχρωτισμός με ηλίθια άτομα αποδεικνύεται ασφαλώς ένα σοβαρότατο σφάλμα.
 
Το γεγονός πως οι ανήμποροι άνθρωποι, δηλαδή αυτοί που στην μέθοδο υπολογισμού μας εντάσσονται στην περιοχή Α, συνήθως δεν αντιλαμβάνονται πόσο επικίνδυνοι είναι οι ηλίθιοι δεν προκαλεί και μεγάλη έκπληξη. Η αδυναμία τους είναι απλά μία ακόμη εκδήλωση της ανημπόριας τους. Το πραγματικά εκπληκτικό γεγονός ωστόσο είναι πως και οι ευφυείς άνθρωποι και οι κακοποιοί συχνά παραγνωρίζουν την καταστρεπτική δύναμη η οποία είναι σΰμφυτη της ηλιθιότητας. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξηγηθεί γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο, και το μόνο που μπορούμε να σχολιάσουμε είναι πως οι ευφυείς άνθρωποι, αλλά και οι κακοποιοί, συχνά όταν έρχονται αντιμέτωποι με ηλίθια άτομα κάνουν το λάθος να ενδίδουν σε αισθήματα αυταρέσκειας και περιφρόνησης, αντί να εκκρίνουν άμεσα επαρκείς ποσότητες αδρεναλίνης και να οργανώσουν τις άμυνές τους.
 
Είναι εύκολο κάποιος να μπει στον πειρασμό και να θεωρήσει ότι ο ηλίθιος άνθρωπος βλάπτει μόνο τον εαυτό του, αλλά έτσι συγχέει την ηλιθιότητα με την ανημπόρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κάποιος μπορεί να μπει στον πειρασμό να σχετιστεί με ένα ηλίθιο άτομο ώστε να το χρησιμοποιήσει για την επίτευξη των στόχων του. Ένας τέτοιος χειρισμός δεν μπορεί παρά να έχει καταστροφικές συνέπειες γιατί α) βασίζεται σε μία απόλυτη παρεξήγηση της στοιχειώδους φύσης της ηλιθιότητας και β) παρέχει στο ηλίθιο άτομο διευρυμένο πεδίο δράσης για την εξάσκηση των χαρισμάτων του. Ορισμένοι τρέφουν ελπίδες πως μπορούν να χειραγωγήσουν τους ηλίθιους και ως ένα βαθμό κάποιοι μπορεί και να το κατορθώσουν. Όμως, λόγω της αλλοπρόσαλλης συμπεριφοράς των ηλιθίων, είναι αδύνατον να προβλεφθούν όλες οι πράξεις και οι αντιδράσεις ενός ηλίθιου ατόμου και αργά ή γρήγορα θα συντρίβουν από τις απρόβλεπτες ενέργειες του ανόητου συνεταίρου.
 
Τα παραπάνω συνοψίζονται σαφώς στον Τέταρτο Βασικό Νόμο που δηλώνει πως: «Οι μη ηλίθιοι άνθρωποι πάντα υποτιμούν την καταστροφική ισχύ των ηλίθιων ατόμων. Συγκεκριμένα, οι μη ηλίθιοι άνθρωποι συνέχεια παραβλέπουν πως η συναναστροφή και/ή ο συγχρωτισμός με ηλίθια άτομα απαρέγκλιτα αποδεικνύεται μοιραίο λάθος, ανεξάρτητα από την χρονική στιγμή, την τοποθεσία και τις συνθήκες».
 
Μέσα στους αιώνες και στις χιλιετίες, στην δημόσια και στην ιδιωτική ζωή, αναρίθμητα άτομα δεν έδωσαν την δέουσα σημασία στον Τέταρτο Βασικό Νόμο και αυτή η αβλεψία έχει στοιχίσει στην ανθρωπότητα ανυπολόγιστες απώλειες.

5. Ο Πέμπτος Νόμος: Το ηλίθιο άτομο είναι ο πιο επικίνδυνος τύπος που υπάρχει.
 
Ο προβληματισμός στο τέλος του προηγούμενου κεφαλαίου προσφέρεται για μία μακροσκοπικού τύπου ανάλυση όπου, αντί να εξετάζουμε το ατομικό συμφέρον, εξετάζουμε το συμφέρον της κοινωνίας, που σε αυτό το πλαίσιο εκλαμβάνεται ως το αλγεβρικό άθροισμα των προσωπικών περιπτώσεων. Η πλήρης κατανόηση του Πέμπτου Βασικού Νόμου είναι αναγκαία για την πραγματοποίηση της ανάλυσης. Ας μας επιτραπεί να προσθέσουμε παρενθετικά σε αυτό το σημείο πως, από τους Πέντε Βασικούς Νόμους, ο Πέμπτος είναι ο γνωστότερος και το συμπέρασμά του παρατίθεται πολύ συχνά.
 
Ο Πέμπτος Βασικός Νόμος δηλώνει πως: «Ο ηλίθιος άνθρωπος είναι το πιο επικίνδυνο είδος ανθρώπου».
 
Το πόρισμα που προκύπτει από τον Πέμπτο Βασικό Νόμο είναι ότι: «Ο ηλίθιος άνθρωπος είναι πιο επικίνδυνος από τον κακοποιό».
 
Η διατύπωση του Νόμου και του πορίσματος του βρίσκονται ακόμα από το στάδιο της μικροανάλυσης. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως όμως, ο Νόμος και το πόρισμά του έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις μακροσκοπικού τύπου. Το βασικό σημείο που δεν πρέπει να μας διαφεύγει είναι αυτό: το αποτέλεσμα της δράσης ενός απόλυτου κακοποιού είναι καθαρά και απλά μία αναδιανομή πλούτου και/ή ευδαιμονίας.
 
Ύστερα από την πράξη ενός τέλειου κακοποιού, ο κακοποιός έχει ένα θετικό πρόσημο στο λογαριασμό του που είναι ευθέως ανάλογο με την αρνητική απόλυτη τιμή που προκάλεσε σε ένα άλλο άτομο. Η κοινωνία, ως σύνολο, ούτε ωφελείται ούτε ζημιώνεται. Αν όλα τα μέλη μίας κοινωνίας ήταν απόλυτοι κακοποιοί, τότε η κοινωνία θα παρέμενε στάσιμη, αλλά δεν θα υπήρχαν μεγάλες καταστροφές. Όλη η ενέργεια θα αναλωνόταν σε μαζικές αναδιανομές πλούτου και ευδαιμονίας προς όφελος εκείνων που θα επέλεγαν να δράσουν. Αν όλα τα μέλη μιας κοινωνίας δρούσαν τακτικά με μία σειρά, τότε όχι μόνο η κοινωνία ως σύνολο αλλά και τα άτομα που την αποτελούν θα βρίσκονταν σε μία απόλυτα σταθερή κατάσταση χωρίς αλλαγές.
 
Όταν έχουμε να κάνουμε με ηλίθιους ανθρώπους, η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική. Οι ηλίθιοι άνθρωποι προκαλούν ζημίες σε άλλους ανθρώπους, χωρίς αντιστάθμιση κερδών στο δικό τους λογαριασμό. Συνεπώς η κοινωνία ως σύνολο ζημιώνεται.
 
Το σύστημα αναφοράς, όπως αποτυπώνεται στα βασικά διαγράμματα, δείχνει πως ενώ όλες οι πράξεις των ατόμων που τοποθετούνται δεξιά της γραμμής ΠΟΜ συνεισφέρουν, αν και σε διαφορετικό βαθμό, στην ευημερία μιας κοινωνίας, οι πράξεις όλων των ατόμων που τοποθετούνται αριστερά της ίδιας γραμμής ΠΟΜ επιφέρουν την παρακμή της.
 
Με άλλα λόγια οι ανήμποροι με στοιχεία ευφυΐας (περιοχή A H) οι κακοποιοί με στοιχεία ευφυΐας (περιοχή ΚΕ) και πάνω από όλους οι ευφυείς (περιοχή Ε) όλοι συμβάλλουν, αν και σε διαφορετικό βαθμό, στην περαιτέρω βελτίωση των συνθηκών μίας κοινωνίας. Αντίθετα, οι κακοποιοί με χαρακτηριστικά ηλιθιότητας (περιοχή ΚH) και οι ανήμποροι με χαρακτηριστικά ηλιθιότητας (περιοχή ΑH) καταφέρνουν να προσθέτουν στις απώλειες που προκαλούν οι ηλίθιοι άνθρωποι, αυξάνοντας έτσι την εκφυλιστική και καταστροφική δύναμη της τελευταίας ομάδας.
 
Όλα αυτά οδηγούν σε ορισμένες σκέψεις αναφορικά με την αποδοτικότητα των κοινωνιών. Σύμφωνα με το Δεύτερο Βασικό Νόμο, το ποσοστό των ηλίθιων ανθρώπων είναι μία σταθερά η που δεν εξαρτάται από τον χώρο, τον χρόνο, την φυλή, την τάξη ή οποιαδήποτε άλλη κοινωνικο-πολιτισμική ή ιστορική μεταβλητή. Θα ήταν σοβαρό σφάλμα να θεωρήσουμε πως ο αριθμός των ηλίθιων ανθρώπων σε μία φθίνουσα κοινωνία είναι μεγαλύτερος από εκείνον σε μία κοινωνία που προοδεύει. Και οι δυο τύποι των κοινωνιών μαστίζονται από το ίδιο ποσοστό ηλίθιων ατόμων.
 
Η διαφορά μεταξύ των δυο κοινωνιών είναι πως σε μία κοινωνία που δεν αποδίδει: α) παρέχεται η δυνατότητα στα ηλίθια μέλη της κοινωνίας να αναλάβουν περισσότερες δραστηριότητες και να προβοΰν σε περισσότερες ενέργειες.  β) μετατρέπεται η σύνθεση του μη ηλίθιου τομέα, με μείωση του πληθυσμού στις περιοχές Ε’ ΑΕ και ΚΕ και ανάλογη αύξηση του πληθυσμού των περιοχών ΑΗ και ΚΗ. Αυτή η θεωρητική υπόθεση επιβεβαιώνεται επαρκώς με διεξοδική ανάλυση περιπτώσεων από την Ιστορία. Μάλιστα η ιστορική ανάλυση μας επιτρέπει να επαναδιατυπώσουμε τα θεωρητικά συμπεράσματα με πιο αντικειμενικό τρόπο και πιο παραστατικές λεπτομέρειες.
 
Είτε εξετάσουμε την κλασική, την μεσαιωνική, την σύγχρονη ή την τωρινή εποχή, το εντυπωσιακό γεγονός είναι πως οποιαδήποτε χώρα, η οποία προοδεύει, διαθέτει το αναπόφευκτο ποσοστό η ηλίθιων ατόμων. Ωστόσο οι χώρες που προοδεύουν διαθέτουν επίσης και ένα ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό ευφυών ατόμων, τα οποία κατορθώνουν να κρατούν το ποσοστό η υπό έλεγχο και παράλληλα παράγουν αρκετά κέρδη για τον εαυτό τους και για τα άλλα μέλη του κοινωνικού συνόλου ώστε να διασφαλίζεται η πρόοδος.
 
Σε μία χώρα που έχει πάρει την κάτω βόλτα, το ποσοστό των ηλίθιων ανθρώπων εξακολουθεί να ισούται με η· ωστόσο στον υπόλοιπο πληθυσμό παρατηρείται μεταξύ αυτών που κατέχουν την εξουσία μία δραματική εξάπλωση του πληθυσμού των κακοποιών με καλπάζουσα ηλιθιότητα (υποπεριοχή ΚΗ του τεταρτημόριου Κ στην εικόνα επάνω) και μεταξύ όσων δεν μετέχουν στην εξουσία μία εξίσου ανησυχητική αύξηση του πληθυσμού των ανήμπορων ατόμων (περιοχή Λ στο βασικό διάγραμμα). Τέτοιες μεταβολές στην σύνθεση του μη ηλίθιου πληθυσμού αναπόφευκτα ενισχύουν την καταστροφική δύναμη του ποσοστού η και καθιστούν την παρακμή αναπόφευκτη.
 
Και η χώρα πάει κατά διαόλου.
 
Οι μη ηλίθιοι έχουν την τάση να ΜΗΝ λαμβάνουν σοβαρά υπ όψιν τους τις ενέργειες των ηλιθίων και να τις γελοιοποιούν βλέποντάς τες ως συμβάντα που “βγάζουν γέλιο” ή ως ανέκδοτα” . Όταν όμως γελάμε με την βλακεία, μπορούμε να την κάνουμε «συμπαθητική» και συνεπώς να την υποτιμήσουμε περαιτέρω. Αν και στην τέχνη ο βλάκας είναι (εντελώς) αναγνωρίσιμος, δεν ισχύει το ίδιο για την αληθινή ζωή. Έχει βασική σημασία να συνειδητοποιήσουμε περί τίνος πρόκειται, για να μπορέσουμε να ελέγξουμε καλύτερα τις συνέπειες. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να την νικήσουμε ολοκληρωτικά, όμως τα αποτελέσματά της μπορούν να είναι λιγότερο βαριά αν καταλάβουμε πώς λειτουργεί.
 
Άλλωστε η βλακεία έχει τρία χαρακτηριστικά.
 
1) Η βλακεία είναι ασυναίσθητη και υποτροπιάζει.
 
Ο κίνδυνος της βλακείας προέρχεται από τον βλάκα που δεν ξέρει ότι είναι βλάκας. Αυτό δίνει μεγαλύτερη δύναμη και αποτελεσματικότητα στην καταστρεπτική δράση της. Ο βλάκας δε γνωρίζει τα όριά του, παραμένει προσκολλημένος στις πεποιθήσεις του και δεν ξέρει πώς να αλλάξει, με αποτέλεσμα να επαναλαμβάνει επ’ άπειρον τα ίδια λάθη. Σε κλινικό επίπεδο, η βλακεία είναι η χειρότερη ασθένεια, γιατί είναι αθεράπευτη. Ο βλάκας έχει την τάση να επαναλαμβάνει πάντα την ίδια συμπεριφορά, γιατί δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί την ζημιά που προκαλεί και συνεπώς δεν μπορεί να αυτοδιορθωθεί. Αυτός είναι και ο ορισμός της σχιζοφρένειας, η επανάληψη της βλακείας.
 
2) Η βλακεία είναι μεταδοτική.
 
Το πλήθος, δηλαδή, συμπεριφέρεται με περισσότερο βλακώδη τρόπο από τα μεμονωμένα άτομα που το συνθέτουν. Αυτό εξηγεί γιατί ολόκληροι λαοί (όπως η ναζιστική Γερμανία, η κομμουνιστική Ρωσία και η φασιστική Ιταλία) μπορούν εύκολα να χειραγωγηθούν, ώστε να επιδιώκουν τρελά παρανοϊκούς σκοπούς. Αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα γνωστό στην ψυχολογία. Η συναισθηματική μετάδοση, που είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της ομάδας, μειώνει την κριτική ικανότητα. Παρατηρείται τότε η «πόλωση της λήψης αποφάσεων» κι επιλέγεται η πιο απλή λύση, που συνήθως είναι και η λιγότερο έξυπνη.
 
3) Εκτός από το πλήθος, υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που γιγαντώνει την βλακεία, η εξουσία.
 
«Η εξουσία αποβλακώνει», έγραψε ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε. Τα άτομα που έχουν εξουσία τείνουν να πιστεύουν ότι, ακριβώς επειδή έχουν εξουσία, είναι οι καλύτεροι, οι πιο ικανοί, οι πιο έξυπνοι, οι πιο σοφοί από όλη την ανθρωπότητα. Εξάλλου, περιστοιχίζονται από αυλικούς, οπαδούς και κερδοσκόπους, που ενισχύουν διαρκώς αυτή την ψευδαίσθηση. Με αυτό τον τρόπο όποιος βρίσκεται στην εξουσία καταλήγει να διαπράττει κατά γενική ομολογία τις μεγαλύτερες ανοησίες. Άλλωστε η εξουσία (θρησκευτική, πολιτική, οικονομική ή γραφειοκρατική) αυξάνει κατακόρυφα την καταστρεπτική δύναμη ενός βλάκα. Η ιστορία βρίθει περιστατικών με συγκλονιστικά λάθη εκτίμησης.
 
Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄στις 14 Ιουλίου του 1789 (την ημέρα της “κατάληψης” της Βαστίλης, το γεγονός με το οποίο ξεκίνησε η Γαλλική Επανάσταση) σημείωσε στο ημερολόγιό του: «Σήμερα τίποτα καινούριο». Η ίδια ανόητη αίσθηση του ανίκητου ίσως οδήγησε τον Τζορτζ  Άρμστρογκ Κάστερ να επιτεθεί στους Ινδιάνους της Μοντάνα το 1876 (κοντά στον πύργο Λιτλ Μπιγκ Χορν εκατοντάδες άντρες του αμερικανικού στρατού κατασφάχτηκαν από την συμμαχία των Ινδιάνων Σιου με τους Σεγιέν) ή τον Ναπολέοντα να εισβάλει στη Ρωσία τον χειμώνα του 1812 (κατά την διάρκεια του οποίου η μεγάλη στρατιά της Γαλλίας αποδεκατίστηκε από το κρύο και την ανέχεια). Χωρίς να υπολογίσουμε τις προβλεπόμενες πανωλεθρίες στο Βιετνάμ και το σημερινό Ιράκ και την Λιβύη, την Αίγυπτο, την Συρία και πάει λέγοντας.
 
4) Η βλακεία επίσης δεν έχει κοινωνική τάξη. Την συναντάς παντού.
 
Όμως όσο πιο ισχυρό είναι ένα άτομο, όσο μεγαλύτερη εξουσία έχει κοινωνικά τόσο πιο επικίνδυνο μπορεί να αποδειχθεί. Ηλίθιους συναντά κάποιος και μεταξύ γραφειοκρατών, πολιτικών, στρατηγών ή ιερωμένων. Οι εκλογές είναι ένας πολύ αποτελεσματικός θεσμός, ο οποίος εξασφαλίζει τη διατήρηση σταθερού ποσοστού ηλιθίων ανάμεσα στους ισχυρούς.
 
Εύλογα λοιπόν γεννιέται το ερώτημα για το αν υπάρχει τρόπος να απαλλαχτούμε από την παγκόσμια βλακεία;
 
Όχι, δεν υπάρχει. Γιατί δεν έχει αναπτυχθεί καμιά λογική μέθοδος που να προβλέπει με ακρίβεια το πώς, το πότε και το γιατί θα χτυπήσει, ένα ηλίθιο πλάσμα. Ενώ οι πράξεις του κακού είναι κατά κάποιον τρόπο προβλέψιμες και αποτρέψιμες, οι πράξεις του ηλίθιου είναι απολύτως απρόβλεπτες. Ο ηλίθιος, με το χαμόγελο στα χείλη, με πλήρη φυσικότητα, χωρίς καμιά πρόθεση, τύψεις, και αιτία, θα εμφανιστεί ξαφνικά και θα καταστρέψει όλα σου τα σχέδια – και θα το κάνει από καθαρή βλακεία.
 
Γ. Η χρησιμότητα των Βλακών.
 
Απ’ όλα όσα έχουμε αναφέρει μέχρι στιγμής εύκολα συνάγεται ότι η βλακεία είναι επικίνδυνη, καταστρεπτική και πιθανόν ανίκητη. Γιατί κανείς όμως δεν έχει κάνει έστω και το παραμικρό εναντίον της; Απ' όσο ξέρω καμιά μελέτη στον κόσμο δεν ασχολείται με το πρόβλημα, κανένα ιατρικό ερευνητικό κέντρο δεν αναζητά τα αίτια ή την θεραπεία της. Μήπως κατά κάποιο τρόπο η βλακεία και οι φορείς της είναι κοινωνικά χρήσιμοι;

Η πρώτη παγκόσμια μελέτη για το θέμα αυτό είναι Ελληνική. Διάβασε: Εὐάγγελος Λεμπέσης – Ἡ Τεράστια Κοινωνικὴ Σημασία τῶν Βλακῶν ἐν τῷ Συγχρόνῳ Βίῳ
 
Τὸ πλέον γνωστὸ αὐτὸ ἔργο τοῦ Εὐαγγέλου Λεμπέση, δημοσιεύτηκε ἀρχικὰ στὴν «Ἐφημερίδα τῶν Ἑλλήνων Νομικῶν» τὸ ἔτος 1941 μὲ ἀποτέλεσμα τὴν πολεμικὴ συζητήσεων κριτικῶν καὶ ἀντιπαραθέσεων στὶς ἐφημερίδες τῆς ἐποχῆς. Εἶναι γεμάτο ἀπὸ ὀξυδερκεῖς παρατηρήσεις πάνω στὸ τεράστιο θέμα τῆς βλακείας στὶς σύγχρονες κοινωνίες. Εἶναι μακροσκελές, στὴν καθαρεύουσα, ἀλλά, κατὰ κρίση ἀγαθοῦ, ἀνδρὸς ἀξίζει τὸν κόπο νὰ διαβαστεῖ καὶ νὰ γίνει κτῆμα ὅλων.
 
Τέλος μερικές συμβουλές προς τους καταδυναστευομένους από την βλακεία.
 
>Κάθε άνθρωπος φέρεται ηλίθια για τουλάχιστον πέντε λεπτά κάθε μέρα. Εξυπνάδα είναι να μην ξεπερνάς αυτά τα πέντε λεπτά.
>Μην διαφωνείς δημόσια με έναν ηλίθιο. Ο κόσμος μπορεί να μην καταλάβει την διαφορά.
>Μπροστά σε ένα ηλίθιο άτομο βρίσκεται κανείς στο έλεος του!
>Μπορείς εν μέρη, να προφυλαχθείς από τους ηλίθιους, όχι όμως από τους ηλίθιους και βλάκες μαζί.
>Είναι αδύνατο να προφυλάξεις κάτι από την βλακεία, γιατί οι βλάκες είναι ικανότατοι αντιγραφείς.
>Ένας ηλίθιος σε ψηλό πόστο μοιάζει με κάποιον στην κορυφή ενός ψηλού βουνού. Όλα του φαίνονται μικρά και σε όλους φαίνεται μικρός
>Μην διαφωνείς ποτέ με έναν ηλίθιο. Θα σε ρίξει στο επίπεδό του, και θα σε κερδίσει, έχει τεράστια εμπειρία στην βλακεία.
>Ο βλάκας είναι ανίκητος! Σε κάθε καυγά θα ρίξει τον έξυπνο στο επίπεδο του και στο τέλος τον νικάει λόγο πείρας!
>Εάν λογομαχείς με έναν βλάκα προσπάθησε να διαβεβαιωθείς, μήπως και εκείνος κάνει το ίδιο.
>Είναι εύκολο για ένα έξυπνο να κάνει τον κουτό, αλλά είναι αδύνατο σε ένα κουτό να κάνει τον έξυπνο.
>Η παραμικρή πράξη μιλάει για τον άνθρωπο: ο βλάκας μπαίνει και βγαίνει, κάθεται, σηκώνεται, σιωπάει και κινείται διαφορετικά από τον έξυπνο.
 
ΕΠΕΙΓΟΝ
 
Να απομονώσουμε άμεσα τους βλάκες!
Να τους χαρίσουμε τον κόσμο τους, είναι δικαιωματικά δικός τους!
Να κάνουμε ότι είναι απαραίτητο για να φύγουμε από τον κόσμο των ηλιθίων. Άμεσα!