Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2016

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Τρῳάδες (341-407)

Αποτέλεσμα εικόνας για hécuba de troyaΧΟ. βασίλεια, βακχεύουσαν οὐ λήψῃ κόρην,
μὴ κοῦφον αἴρῃ βῆμ᾽ ἐς Ἀργείων στρατόν;
ΕΚ. Ἥφαιστε, δᾳδουχεῖς μὲν ἐν γάμοις βροτῶν,
ἀτὰρ πικράν γε τήνδ᾽ ἀναιθύσσεις φλόγα
345 ἔξω τε μεγάλων ἐλπίδων. οἴμοι, τέκνον,
ὡς οὐχ ὑπ᾽ αἰχμῆς οὐδ᾽ ὑπ᾽ Ἀργείου δορὸς
γάμους γαμεῖσθαι τούσδ᾽ ἐδόξαζόν ποτε.
παράδος ἐμοὶ φῶς· οὐ γὰρ ὀρθὰ πυρφορεῖς
μαινὰς θοάζουσ᾽, οὐδέ σ᾽ αἱ τύχαι, τέκνον,
350 σεσωφρονήκασ᾽, ἀλλ᾽ ἔτ᾽ ἐν ταὐτῷ μένεις.
ἐσφέρετε πεύκας δάκρυά τ᾽ ἀνταλλάσσετε
τοῖς τῆσδε μέλεσι, Τρῳάδες, γαμηλίοις.
ΚΑ. μῆτερ, πύκαζε κρᾶτ᾽ ἐμὸν νικηφόρον
καὶ χαῖρε τοῖς ἐμοῖσι βασιλικοῖς γάμοις·
355 καὶ πέμπε, κἂν μὴ τἀμά σοι πρόθυμά γ᾽ ᾖ,
ὤθει βιαίως. εἰ γὰρ ἔστι Λοξίας,
Ἑλένης γαμεῖ με δυσχερέστερον γάμον
ὁ τῶν Ἀχαιῶν κλεινὸς Ἀγαμέμνων ἄναξ.
κτενῶ γὰρ αὐτὸν κἀντιπορθήσω δόμους
360 ποινὰς ἀδελφῶν καὶ πατρὸς λαβοῦσ᾽ ἐμοῦ.
ἀλλ᾽ αὔτ᾽ ἐάσω· πέλεκυν οὐχ ὑμνήσομαι,
ὃς ἐς τράχηλον τὸν ἐμὸν εἶσι χἀτέρων,
μητροκτόνους τ᾽ ἀγῶνας, οὓς οὑμοὶ γάμοι
θήσουσιν, οἴκων τ᾽ Ἀτρέως ἀνάστασιν.
365 πόλιν δὲ δείξω τήνδε μακαριωτέραν
ἢ τοὺς Ἀχαιούς, ἔνθεος μέν, ἀλλ᾽ ὅμως
τοσόνδε γ᾽ ἔξω στήσομαι βακχευμάτων·
οἳ διὰ μίαν γυναῖκα καὶ μίαν Κύπριν,
θηρῶντες Ἑλένην, μυρίους ἀπώλεσαν.
370 ὁ δὲ στρατηγὸς ὁ σοφὸς ἐχθίστων ὕπερ
τὰ φίλτατ᾽ ὤλεσ᾽, ἡδονὰς τὰς οἴκοθεν
τέκνων ἀδελφῷ δοὺς γυναικὸς οὕνεκα,
καὶ ταῦθ᾽ ἑκούσης κοὐ βίᾳ λελῃσμένης.
ἐπεὶ δ᾽ ἐπ᾽ ἀκτὰς ἤλυθον Σκαμανδρίους,
375 ἔθνῃσκον, οὐ γῆς ὅρι᾽ ἀποστερούμενοι
οὐδ᾽ ὑψιπύργου πατρίδος· οὓς δ᾽ Ἄρης ἕλοι,
οὐ παῖδας εἶδον, οὐ δάμαρτος ἐν χεροῖν
πέπλοις συνεστάλησαν, ἐν ξένῃ δὲ γῇ
κεῖνται. τὰ δ᾽ οἴκοι τοῖσδ᾽ ὅμοι᾽ ἐγίγνετο·
380 χῆραί τ᾽ ἔθνῃσκον, οἳ δ᾽ ἄπαιδες ἐν δόμοις
ἄλλοις τέκν᾽ ἐκθρέψαντες, οὐδὲ πρὸς τάφους
ἔσθ᾽ ὅστις αὐτοῖς αἷμα γῇ δωρήσεται.
ἦ τοῦδ᾽ ἐπαίνου τὸ στράτευμ᾽ ἐπάξιον.
σιγᾶν ἄμεινον τᾀσχρά, μηδὲ μοῦσά μοι
385 γένοιτ᾽ ἀοιδὸς ἥτις ὑμνήσει κακά.
Τρῶες δὲ πρῶτον μέν, τὸ κάλλιστον κλέος,
ὑπὲρ πάτρας ἔθνῃσκον· οὓς δ᾽ ἕλοι δόρυ,
νεκροί γ᾽ ἐς οἴκους φερόμενοι φίλων ὕπο
ἐν γῇ πατρῴᾳ περιβολὰς εἶχον χθονός,
390 χερσὶν περισταλέντες ὧν ἐχρῆν ὕπο·
ὅσοι δὲ μὴ θάνοιεν ἐν μάχῃ Φρυγῶν,
ἀεὶ κατ᾽ ἦμαρ σὺν δάμαρτι καὶ τέκνοις
ᾤκουν, Ἀχαιοῖς ὧν ἀπῆσαν ἡδοναί.
τὰ δ᾽ Ἕκτορός σοι λύπρ᾽ ἄκουσον ὡς ἔχει·
395 δόξας ἀνὴρ ἄριστος οἴχεται θανών,
καὶ τοῦτ᾽ Ἀχαιῶν ἵξις ἐξεργάζεται·
εἰ δ᾽ ἦσαν οἴκοι, χρηστὸς ὢν ἐλάνθανεν.
Πάρις δ᾽ ἔγημε τὴν Διός· γήμας δὲ μή,
σιγώμενον τὸ κῆδος εἶχεν ἐν δόμοις.
400 φεύγειν μὲν οὖν χρὴ πόλεμον ὅστις εὖ φρονεῖ·
εἰ δ᾽ εἰς τόδ᾽ ἔλθοι, στέφανος οὐκ αἰσχρὸς πόλει
καλῶς ὀλέσθαι, μὴ καλῶς δὲ δυσκλεές.
ὧν οὕνεκ᾽ οὐ χρή, μῆτερ, οἰκτίρειν σε γῆν,
οὐ τἀμὰ λέκτρα· τοὺς γὰρ ἐχθίστους ἐμοὶ
405 καὶ σοὶ γάμοισι τοῖς ἐμοῖς διαφθερῶ.
ΧΟ. ὡς ἡδέως κακοῖσιν οἰκείοις γελᾷς
μέλπεις θ᾽ ἃ μέλπουσ᾽ οὐ σαφῆ δείξεις ἴσως.
***
ΚΟΡ. Βασίλισσα, την κόρη σου δεν πιάνεις,μην έτσι, βάκχη, το ελαφρό της βήμαως το στρατό τη φέρει των Αργείων;ΕΚΑ. Ήφαιστε, εσύ στους γάμους των ανθρώπωντη λαμπάδα κρατάς, μα τούτη η φλόγαείναι πικρή και δε φωτίζει ελπίδες.Αχ κόρη μου, δεν το ᾽λεγα ποτέ μουπως κάτω από τη λόγχη, απ᾽ το κοντάριτ᾽ αργίτικο, η χαρά σου θα γινόταν.Δώσ᾽ μου εμένα το φως· έτσι όπως τρέχεις,μαινάδα, δεν κρατάς σωστά τη φλόγα·οι δυστυχίες, παιδί μου, δε σου βάλαν350μυαλό κι είσαι σαν πρώτα. —Πάρτε μέσα,Τρωαδίτισσες, το πεύκο, κι απαντήστεστα νυφικά τραγούδια της με δάκρυα.

Παίρνει από την Κασσάντρα το δαυλό και τον δίνει σε μια από τις γυναίκες.

ΚΑΣ. λίγο πιο ήρεμη.

Μάνα, στο νικηφόρο μου κεφάλιβάλε στεφάνι, και χαρά να νιώσειςγια το βασιλικό μου ετούτο γάμο·κι οδήγα με, και, απρόθυμη αν με βλέπεις,σπρώχνε με εσύ. Γιατί, αν Λοξίας υπάρχει,πιο πικρός κι απ᾽ το γάμο της Ελένηςθα ᾽ναι ο δικός μου για τον Αγαμέμνονα,των Αχαιών τον ξακουσμένο ρήγα.Θα γδικιωθώ κι αδέρφια και πατέρα,360το σπιτικό κι εγώ θα του χαλάσω,θα τον σκοτώσω... για άλλα ας μη μιλήσω·ναι, δε θα τραγουδήσω το πελέκιπου σ᾽ αλλωνών λαιμό και στο δικό μουθα πέσει, κι ούτε σκοτωμό μιας μάνας,που αιτία του θα σταθεί ο δικός μου γάμος,το ξεθεμέλιωμα ούτε του σπιτιού τους.Θα δείξω μόνο πως απ᾽ τη δική τουςχώρα η δική μας πιο καλότυχη είναι·κι αν βακχική, θεϊκή μανία κρατά με,λίγο θα βγω απ᾽ αυτή, για να μιλήσω.Για μια γυναίκα αυτοί, για μιαν αγάπη,για μιαν Ελένη χάσανε χιλιάδες.370Κι ό,τι είχε πιο ακριβό, το ᾽χασε για ό,τιπιο μισητό ο σοφός τους στρατηλάτης·τη χαρά του σπιτιού του, του παιδιού τουτη χαρά τη χαρίζει του αδερφού τουγια μια γυναίκα που με τη θέλησή τηςκι όχι, να πεις, με το στανιό την κλέψαν.Και στις αχτές του Σκάμαντρου όταν ήρθαν,στη μάχη πέφτανε, όχι για να σώσουντης χώρας τους τα σύνορα ή τα τείχητης πατρίδας τους· κι όσους πήρε ο Άρηςσε ξένη χώρα κείτονται, τα χέριατων γυναικών τους δεν τους σαβανώσαν,δεν είδαν τα παιδιά τους πριν πεθάνουν.Παρόμοιες συμφορές και στην πατρίδα·380χήρες πεθαίνανε οι γυναίκες, έρμοιπεθαίνανε οι γονιοί, μια κι αναστήσανγι᾽ άλλους παιδιά· και δεν υπάρχει ούτ᾽ ένας,στους τάφους τους να κάμει μια θυσία.Αυτό το εγκώμιο αξίζει στο στρατό τους.Για τις ντροπές σωπαίνω· τραγουδίστρατης ατιμίας η μούσα μου ας μη γίνει.Μα οι Τρωαδίτες, πρώτα πρώτα, πέφτανγια την πατρίδα· νά μια δόξα ωραία·κι όσους χτυπούσε το κοντάρι, οι φίλοιτους φέρνανε στα σπίτια τους, τους θάβανστην πατρική τους γη, αφού των δικών τους390τα χέρια τούς σαβάνωναν· κι οι Φρύγεςπου από τη μάχη γλίτωναν εζούσανμε τις γυναίκες και με τα παιδιά τους,χαρές που δεν τις γνώρισαν οι εχθροί μας.Σκληρή εσύ κρίνεις του Έχτορα τη μοίρα·μ᾽ άκου κι εμένα· πέθανε, αφού πήρετης αρετής την πρώτη δόξα· αυτόστων Αχαιών τον ερχομό το οφείλει·στον τόπο τους αν έμεναν εκείνοι,δε θα φαινόταν η δικιά του αξία.Κι ο Πάρης; Πήρε αυτός του Δία την κόρηγυναίκα του· που αν έπαιρνε μιαν άλλη,για το γάμο του ποιός θα ᾽κανε λόγο;400Ο φρόνιμος τον πόλεμο αποφεύγει,μα, στην ανάγκη αυτή κανείς αν έρθει,δόξα μικρή δεν είναι ένας ωραίοςγια την πατρίδα θάνατος· ντροπή ᾽ναιάσκημα να πεθαίνεις. Ώστε, μάνα,για τη χώρα μην κλαις και την παντρειά μου·με αυτό το γάμο θα συντρίψω εκείνουςπου πιο πολύ κι εσύ κι εγώ μισούμε.ΚΟΡ. Με τί χαρά γελάς για τα δεινά σου·τραγούδια λες που δε θα βγουν αλήθεια.

Η κατά Πλάτωνα σύμπτωση της αισθητικής και της ηθικής: Οι έννοιες και τα είδωλα

Αποτέλεσμα εικόνας για sky«Αγαπητέ μου φίλε, αυτοί που αγάπησαν πολύ, αν καταλάβουν το ανώφελο του έρωτά τους, τον αποδιώχνουν έστω κι αν ζοριστούν, έτσι κι εμείς, που μας ανέθρεψε μια πόλη ευγενής και αγαπήσαμε πολύ την ποίηση την τερπνή, για το χατίρι της παλιάς μας αγάπης θα ευχόμαστε να φανεί άριστη και αληθινή. Οσο όμως δεν τα καταφέρνει να απολογηθεί, θα την ακούμε μονολογώντας και λέγοντας τα δικά μας λόγια, από φόβο μήπως πέσουμε πάλι στον έρωτα που ταιριάζει στα παιδιά και στους πολλούς».
 
Ο Πλάτων γράφει το παραπάνω κείμενο στο τέλος της συζήτησής του για την τέχνη (στην Πολιτεία), προσπαθώντας να ξορκίσει το γοητευτικό φάντασμα της «ηδυσμένης» ποίησης από την ευνομούμενη πολιτεία του αλλά κυρίως (ή ίσως να είναι το ίδιο) από το «μέσα πολίτευμα» της ψυχής του. Έδιωξε την ποίηση, και υπό μιαν έννοια την τέχνη εν γένει, με το λογικό μέρος της ψυχής και με βάση τα επιχειρήματά του, προκειμένου να προστατεύσει το άστατο θυμοειδές μέρος της ψυχής και ιδίως τους διαπαιδαγωγούμενους νέους. Οι ποιητές έχουν αποπεμφθεί, με όλες τις τιμές είναι αλήθεια («μυρωμένοι και στεφανωμένοι»), όταν επιχείρησαν να εγκατασταθούν στην ιδεατή πόλη.
    
Και ενώ φαίνεται ότι έχει κλείσει το θέμα, ο Πλάτων κοντοστέκεται μεγαλόθυμος και προσφέρει μια τελευταία ευκαιρία στην τέχνη να επιστρέψει: ας αναλάβουν οι ποιητές ή οι συνήγοροι «φιλοποιηταί» να αποδείξουν ότι η ποίηση είναι «όχι μόνον ευχάριστη αλλά και ωφέλιμη στις πολιτείες και στην ανθρώπινη ζωή», στη διαμόρφωση χρηστών πολιτών και στην πορεία της ανθρώπινης ψυχής προς το Αγαθό. Γι' αυτό και η παραπάνω χειρονομία του Πλάτωνα αφήνει τη συζήτηση ανοιχτή, τόσο στο ίδιο το έργο του (και στις εντυπωσιακά αποκλίνουσες ερμηνείες του) όσο και στην ιστορία της φιλοσοφίας και των ιδεών. Οι όροι όμως τώρα είναι δεδομένοι και τίθενται από τον φιλόσοφο και νομοθέτη: η τέχνη οφείλει να απολογείται για την ύπαρξή της μέσα στην κοινωνία, χρησιμοποιώντας όχι τα δικά της μέσα αλλά τον λόγο, δηλαδή τα όπλα αυτού που θεσπίζει τις κοινωνικές σημασίες και επιδιώκει να ελέγχει το φαντασιακό.
 
Ο Πλάτων, όπως πριν απ' αυτόν ο Ξενοφάνης και ο Ηράκλειτος και μετά απ' αυτόν πολλοί φιλόσοφοι και ποιητές, ρωτά: προς τι οι ποιητές; Θέλει βεβαίως να μας πείσει ότι η κριτική του ακολουθεί την παράδοση: «Υπάρχει μια παλιά διαφορά ανάμεσα στη φιλοσοφία και την ποίηση». Πόσο παλιά; Στην πραγματικότητα την ξεκινά ο ίδιος με την επίθεσή του κατά της παράδοσης. Ο νεωτερισμός του μόλις αποκρύπτεται. Ο πλατωνικός Σωκράτης στην Πολιτεία παρουσιάζεται συγκρατημένος και γεμάτος σεβασμό προς τον Ομηρο. Μιλάει για τις παλιές αγάπες, τώρα που γνωρίζει ότι η αλήθεια είναι πάνω από πρόσωπα. Και προτού απαγγείλει την κατηγορία εναντίον της τέχνης, προειδοποιεί: «Τώρα μιλάμε μεταξύ μας ­ δεν πιστεύω να με προδώσετε στους δραματικούς ποιητές και τους άλλους μιμητικούς».
 
Το εγχείρημα μοιάζει παράτολμο. Ο Πλάτων αντιδικεί με μια ολόκληρη παράδοση, πολεμά κορυφαία επιτεύγματα του πολιτισμού του και υπονομεύει πολλές από τις παραδοχές της σύγχρονής του αλλά και της σημερινής κουλτούρας. Είναι ξεκάθαρος, απελπιστικά ξεκάθαρος και έντιμος για όσους προστρέχουν να τον υπερασπισθούν ότι δεν μπορεί αυτός, ένας αθηναίος πολίτης, να καταδικάζει μία κορυφαία δημιουργία του δυτικού κόσμου, όπως το δράμα, αλλά και για όσους σπεύδουν να τον καταδικάσουν υπερασπίζοντας την αυτοτέλεια της τέχνης. 
     
Αυτό που σήμερα αποκαλούμε έργο τέχνης, το προϊόν μιας ορισμένης δεξιότητας και μαστοριάς (της «τέχνης»), είναι ενταγμένο στην ιεραρχικά δομημένη πραγματικότητα. Για τον Πλάτωνα αποτελεί μίμηση των αισθητών πραγμάτων, που κι αυτά με τη σειρά τους είναι αντίγραφα των Ιδεών, των αιώνιων αρχέτυπων. Επομένως απέχει διπλά από την αλήθεια.
 
Η κατώτερη οντολογικά υπόσταση του τεχνουργήματος τού στερεί κάθε δυνατότητα να χρησιμεύει ως γνωστικό σημείο. Εξάλλου και ο ίδιος ο δημιουργός του, ο καλλιτέχνης, δεν έχει πραγματική γνώση του αντικειμένου του, παρά μόνο της τέχνης του.
    
Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά το έργο τέχνης θα μπορούσε να ήταν απλώς αδιάφορο ή ένα αβλαβές παιχνίδι. Η μίμηση όμως μας εξαπατά (βλ. τις ιλουζιονιστικές τεχνικές της τότε ζωγραφικής). Οταν η τέχνη μιμείται την ανθρώπινη συμπεριφορά, συγκροτεί έναν ολόκληρο κόσμο και μας κάνει να ενδίδουμε με ευχαρίστηση στις αξίες του, ακόμη κι όταν δεν τις ακολουθούμε στη δική μας ζωή. Δημιουργεί αισθήματα κοινωνικά ανεπιθύμητα και έντονες και ανεξέλεγκτες συγκινησιακές αντιδράσεις. Παρακολουθώντας την αναπαράσταση, λ.χ., της ανθρώπινης δυστυχίας αμβλύνεται η κρίση μας για το τι είναι καλό και απλώς απολαμβάνουμε το θέαμα. Στάση διόλου αθώα, εφόσον επιδρά στην πραγματική μας ζωή. Με δυο λόγια, κυβερνιόμαστε από τις ηδονές και υποχωρεί το λογικό μέρος της ψυχής.
 
Δεν αμφιβάλλει ο Πλάτων για την αισθητική απόλαυση που προσφέρει η τέχνη, φοβάται όμως ότι, περιορίζοντας τόσο τη στόχευσή της, η τέχνη σπρώχνει την ψυχή να προσκολληθεί στα φαινόμενα και κρύβει την αλήθεια. Και είναι τόσο μεγάλη η επίδραση της τέχνης στον πολίτη (επειδή, επιπλέον, αποτελεί μέρος της εκπαίδευσης), που ο νομοθέτης πρέπει να λάβει μέτρα. Η τέχνη είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την εμπιστευθούμε στους καλλιτέχνες, ανθρώπους με μειωμένο αίσθημα κοινωνικής ευθύνης και χωρίς επίγνωση της άγνοιάς τους. 
     
Δεν εξορίζονται συλλήβδην οι ποιητές από την πλατωνική πολιτεία. Οτιδήποτε όμως υπάρχει στην πολιτεία οφείλει να αποδείξει ότι έχει θετική αξία. Η τέχνη είναι απαραίτητη για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ώστε να προτρέπει στη μίμηση εικόνων αρετής και να διαπαιδαγωγεί ορθά τους μελλοντικούς πολίτες. Ο καλλιτέχνης δεν χρειάζεται να προσφεύγει στην εξωτερική πραγματικότητα για πρότυπα προς μίμηση αρκεί να στραφεί στην ψυχή του, όπου υπάρχει ήδη το αληθινό πρότυπο.
 
Μπορεί κανείς να απορρίψει την κριτική του Πλάτωνα για την κοινωνική αξία της τέχνης, επικαλούμενος τη σχετικότητα των αξιών μέσα στην ίδια κοινωνία ή μεταξύ διαφορετικών κοινωνιών, προβάλλοντας την ποικιλία των συναισθηματικών αντιδράσεων σε ένα έργο τέχνης και τις μεταβλητές των συνθηκών αλληλόδρασης, της φύσης του υποκειμένου της αισθητικής εμπειρίας αλλά και την πολλαπλότητα των μορφών της τέχνης. Παρόμοιες ενστάσεις, ωστόσο, δεν φαίνεται να αφορούν τον Πλάτωνα.
 
Ο Πλάτων καταδικάζει τον Ομηρο, το «σχολείο της Ελλάδος», προβάλλοντας λόγους ηθικούς και πολιτικούς. Η ετυμηγορία του, τηρουμένων των αναλογιών και των μεγεθών, γίνεται κατανοητή σήμερα αν αναλογιστούμε την πολιτική και ηθική ορθότητα που όχι πάντα ανοιχτά υπαγορεύει τους φιλιππικούς εναντίον των σύγχρονων «σχολείων» όχι μόνο της Ελλάδας αλλά όλου του κόσμου, εναντίον των μέσων μαζικής επικοινωνίας, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Είμαστε όλοι ή μάλλον αρκετοί πρόθυμοι να δεχθούμε ότι ένα έργο τέχνης πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο ως τέτοιο, δηλαδή με αισθητικά κριτήρια, και να μην του επιβάλλονται (ας πούμε από την πολιτεία) μέτρα ξένα προς τη φύση του, κυρίως ηθικά. Ας αφήσουμε το ζήτημα των αισθητικών κριτηρίων, που δεν είναι τόσο απλό. Ας εκσυγχρονίσουμε την πλατωνική κριτική. Ποιο ήθος κομίζουν τα παιδιά αν η καλλιτεχνική τους παιδεία εξαντλείται στις τηλεοπτικές σειρές ή γενικότερα στη μαζική κουλτούρα; Ισως η αναγωγή μάς φαίνεται απλουστευτική και ισοπεδωτική, γιατί ο Πλάτων έχει μπροστά του τον Ομηρο και τους μεγάλους τραγικούς. Η προοπτική του όμως, δεν πρέπει να το ξεχνάμε, είναι παιδαγωγική. Δεν φοβάται τόσο για τον ίδιο και τους ομοίους του όσο για τους νέους. Κλασικό ασφαλώς και συντηρητικό το επιχείρημα. Αλλά ας μην υπερβάλλουμε για τις δικές μας πρακτικές: Θα πηγαίνατε, πατέρας και μητέρα, τον δωδεκάχρονο γιο σας στον Οιδίποδα τύραννο; Θα διδάσκατε στο Γυμνάσιο χωρίς περικοπές την Οδύσσεια; Και, εν πάση περιπτώσει, τι νόημα θα είχε αυτό; Η πρόταση του Πλάτωνα για κατάρτιση ανθολογίας με ποιήματα και πεζά κατάλληλα για τη διαπαιδαγώγηση των νέων πόσο απέχει από την εκπαιδευτική μας πράξη; Ίσως πιστεύουμε ότι το Πρόγευμα στη χλόη και τα ready-made τα προσλαμβάνουμε «καθαρά» αισθητικά, και ίσως έχουμε πλέον δίκιο. Κρατάμε όμως εμείς οι ίδιοι «καθαρά» αισθητική στάση απέναντι σε μια ναζιστική αντισημιτική ταινία; Ή, αντίστροφα, γιατί, όταν διαφωνούμε με τη συμπεριφορά κάποιου (δηλαδή με το ήθος του), χαρακτηρίζουμε τη διαφωνία μας «ζήτημα αισθητικής»;
 
Τι δείχνουν όλα αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα και οι αμφιταλαντεύσεις; Οτι η στενή σύνδεση αισθητικής και ηθικής, η σύμπτωσή τους στον Πλάτωνα, δεν είναι μια παλιά, δηλαδή τελειωμένη, ιστορία. Είναι αλήθεια ότι από τον 18ο αιώνα η αισθητική αυτονομήθηκε και συγκροτήθηκε ως χωριστό πεδίο γνώσης, διακρίνοντας σαφώς το ηθικά καλό από το ωραίο. Και λίγο αργότερα, μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα, σε μια αντιστροφή του πλατωνικού προγράμματος ο κόσμος γέμισε από αισθητικούς ­ όπως παρατηρούσε ο ρομαντικός Ζαν Πωλ ­ που επιχειρούσαν τη μεταφυσική θεμελίωση του κόσμου με βάση αισθητικές αρχές.
 
Μπορούν όμως να δικαιολογηθούν οι αισθητικές μας κρίσεις με αναφορά μόνο στον χώρο της αισθητικής; Ο Πλάτων δέχεται την ιδεολογική και ηθική τους θεμελίωση, κάτι που δύσκολα μπορούμε να το αρνηθούμε. Αρκεί να σκεφτούμε ότι η ικανότητα για αισθητική στάση και κρίση προϋποθέτει μόρφωση, άρα σπουδές και έναν τρόπο ζωής που τις στηρίζει, και ότι τα συναισθήματα κατά την πρόσληψη του έργου τέχνης δεν συντείνουν προς μια ηθική συμπεριφορά, αλλά αποτελούν εκδηλώσεις της. Εφόσον λοιπόν οι τρεις ύψιστες αξίες, το Αγαθό, το Ωραίο και το Αληθινό, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, ο Πλάτων αυτοπαρουσιάζεται ­ με ειρωνικό τρόπο ­ ως ο κύριος αντίπαλος της τέχνης: «Ποιητές εσείς, ποιητές κι εμείς, αντίτεχνοι και ανταγωνιστές σας». Στα δημιουργήματά τους έχει να αντιτάξει την «ωραιότερη και καλύτερη τραγωδία», τους Νόμους του.
 
Αξίζει να σημειωθεί η εικονομαχική διάθεση του Πλάτωνα. Η ένταση στις σχέσεις της φιλοσοφίας με την τέχνη θεωρητικοποιείται στο δικό του έργο και, στη συνέχεια, κορυφώνεται κάθε φορά που ο φιλόσοφος (και ο πολιτικός) αδυνατεί να ελέγξει την τέχνη και να την εντάξει στην επίγεια πολιτεία του ­ ή ο θεολόγος (και ο εκκλησιαστικός αναμορφωτής) στην πολιτεία του Θεού. Ο Πλάτων, μαζί με άλλους εικονομάχους, πολέμιους της κοινωνίας του θεάματος (τουλάχιστον όταν δεν το ελέγχουν), πιστεύει σε μια πραγματικότητα πίσω ή πάνω από την αισθητή, αναγνωρίζει τη δύναμη της εικόνας της τέχνης και ανησυχεί για την απροσδιοριστία της και τις ψυχολογικές της επιπτώσεις. Αυτό που ο Πλάτων φοβάται ως τυραννία των εικόνων, σήμερα ­ που έχει αλλάξει ριζικά και ίσως οριστικά η ανθρώπινη εμπειρία της τέχνης ­ εκλαμβάνεται ως μια δημοκρατία των εικόνων. Ο Πλάτων απαιτεί μια «καθαρή» ιδέα της υπερβατικής πραγματικότητας, των νοητών, και γι' αυτό προκρίνει τον λόγο σε σχέση με την εικόνα. Δεν απορρίπτει τη μίμηση ή το ψέμα της τέχνης ­ αυτά μπορεί να τα δεχθεί. Τον ενδιαφέρει η τελολογία της τέχνης. Γοητευμένος από την ποίηση, θέλει να κλείσει τους λογαριασμούς μαζί της, να διώξει αυτό που τόσο ευχάριστα υπονομεύει τη δική του αλήθεια. Η τέχνη κατασκευάζει είδωλα, ο φιλόσοφος έννοιες. Το εικονίζειν και η αισθητική βάση του καλού όμως είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για την κατανόησή του. Ετσι ο Πλάτων αποδέχεται την εικόνα εκεί που μπορεί να τη χρησιμοποιήσει, στη φιλοσοφία. Στη θέση του εικονοποιού καλλιτέχνη/σοφιστή αυτοπροτείνεται ως ο μυθοποιός φιλόσοφος. Εργο της φιλοσοφίας είναι η ορθή ζωή: ο καλλιτέχνης απλώς την απεικονίζει, ενώ ο φιλόσοφος τη ζει. Γι' αυτό αληθινός καλλιτέχνης είναι ο φιλόσοφος και κατ' εξοχήν έργο τέχνης είναι η ζωή του. Μιλώντας για τον Πλάτωνα στο πλαίσιο μιας αισθητικής θεωρίας πρέπει να έχουμε πάντα στον νου μας ότι ο Πλάτων δεν είχε ένα αισθητικό σύστημα, ούτε καν μια θεωρία, λ.χ., για την ποίηση. Αυτό που βρίσκουμε στα πλατωνικά κείμενα είναι αναλύσεις, θέσεις, εικόνες και μύθοι για την ποίηση και τη ζωγραφική, οι οποίες στην εποχή του δεν ανήκαν σ' αυτό που πολύ αργότερα ονομάστηκε «καλές τέχνες». Στο έργο του έθεσε πολλά ερωτήματα που ρωτάμε και σήμερα στην αισθητική ­ ανεξάρτητα από τις απαντήσεις που έδωσε εκείνος ­ και μέσα από την ερμηνεία του έργου του προέκυψαν πολύ περισσότερα ζητήματα.
 
Αν καθ' υπερβολή θεωρήθηκε και κατά κόρον λέχθηκε ότι η φιλοσοφία είναι μια σειρά υποσημειώσεων στο πλατωνικό έργο, δεν είναι υπερβολική η διαπίστωση πως οι συζητήσεις για την τέχνη ασφαλώς στην αρχαία Ελλάδα, με έμμεσο αλλά προφανή για μας τρόπο στον ανατολικό και δυτικό Μεσαίωνα και προγραμματικά στην Αναγέννηση, σχολιάζουν τις ποικίλες πτυχές της πλατωνικής παράδοσης. Οι φιλόσοφοι της αρχαιότητας που την ακολουθούν μετριάζουν την αυστηρότητα του δασκάλου τους, δίνουν μεγαλύτερη ελευθερία στην τέχνη και την αναβιβάζουν σε ισόκυρο συνομιλητή της φιλοσοφίας.
 
Στον Πλάτωνα όλες οι συζητήσεις για την τέχνη εντάσσονται σε κάποιο ευρύτερο πλαίσιο, ηθικό, πολιτικό, γνωσιολογικό και οντολογικό. Οι διαδοχικοί ορισμοί του ωραίου στον Ιππία μείζονα, ο συσχετισμός της ιδέας του «καλού» με τον ενθουσιασμό (Ιων), τη μανία (Φαίδρος) και τον έρωτα (Συμπόσιο), η ηθικοκοινωνική λειτουργία της τέχνης (Πολιτεία, Νόμοι), η προβληματική για τη σχέση πρωτοτύπου και εικόνας, όλα μας δείχνουν ότι η φιλοσοφία της τέχνης δεν είναι η σταχτοπούτα της φιλοσοφίας, όπως συχνά υπονοείται στις μέρες μας. Και όσο πιο έντονη είναι η κριτική στην τέχνη, όπως στον Πλάτωνα, τόσο αναδεικνύεται η σημασία της, αφού ο φιλοσοφικός στοχασμός με αφορμή αυτήν κατασκευάζει έννοιες και ερευνά θεμελιώδη ερωτήματα για το ον, τη γνώση, την ανθρώπινη ζωή και την κοινωνία. Εστω και γι' αυτούς τους λόγους ο Πλάτων θα έπρεπε να παραδεχθεί ότι η ποίηση, η παλιά του αγάπη, είναι σε κάτι ωφέλιμη ­ ακόμη κι όταν, όπως μας λέει για να το πιστέψουμε, την έχει βγάλει από την καρδιά του.

Παράνομοι νόμοι των ερώτων

Αποτέλεσμα εικόνας για love of souls jean delvilleΤον έρωτα τον αγαπούμε πολύ, επικίνδυνα πολύ. Αυτό είναι το αιώνιο μας πρόβλημα που ζημιώνει εντέλει τον έρωτά μας τον προσωπικό για συγκεκριμένο πρόσωπο.

Ο Φρόιντ δίδαξε πως δυο ένστικτα διαρρέουν τον ψυχισμό μας: το ένστικτο της ηδονής και το ένστικτο θανάτου. Όσοι έχουν ερωτευτεί βαθιά, ζοφερά, όπως αξίζει να χαρακτηρίζει κανείς τούτη την ανάβαση στον Παράδεισο και την κάθοδο στον Άδη, θα έχουν αισθανθεί στο πετσί τους πως πουθενά αλλού όσο στον έρωτα δε συναντώνται έτσι σφιχτοδεμένα και αδιαχώριστα τα δύο φροϊδικά ένστικτα: Να θες να ζήσεις σε βαθμό θανάτου με τον αγαπώμενο. Να θες να διαλυθείς μέσα στη δική του σάρκα και να αφανιστείς μέσα στο δικό τους αίμα, για να υπάρξεις περισσότερο.

Τούτη η μυστηριακή ένωση, που θυμίζει τελετουργία, δε διδάσκεται αλλά προέρχεται από μια γνώση προσωπική, φυσική, κυτταρική, εμπειρική όλων όσοι έφτασαν σε μια τέτοιου βαθμού και ποιότητας συνάντηση.

Πώς να μην είναι ο έρωτας πανίσχυρος; Θαυματουργός, καταστροφικός και αυτοκαταστροφικός. Σε μεταβάλλει σε σπόρο που από μόνος του ποθεί να ζήσει πεθαίνοντας, βυθιζόμενος στο χώμα του άλλου. Είναι τόσο επιτακτικές αυτές οι παράλογες λαχτάρες, ώστε ακυρώνονται τα όρια, τα πρέπει και καθετί μέχρι τώρα γνωστό. Το υποσυνείδητο απελευθερώνει τις καταπιέσεις του. Πού αλλού ο άνθρωπος δεν είναι ταυτόχρονα άγγελος και θηρίο πρωτόγονο; Όλα του μαζί και ταυτόχρονα;

Τον έρωτα τον αγαπούν ακόμη κι αυτοί που τον μισούν. Ιδίως οι δεύτεροι. Είναι εκείνοι που του έχουν δοθεί περισσότερο, που έχουν ζυμωθεί πιο δυνατά μαζί του, που μπόρεσαν να μαρτυρήσουν και να ματώσουν περισσότερο απ’ τους άλλους. Ο βαθμός και η οξύτητα της ερωτικής οδύνης δικαιώνει τις αλλόκοτες, τις παράνομες συμπεριφορές του. Δε γίνεται υπό το κράτος τέτοιου πόνου να απαιτείς τα λογικά, να κρίνεις και να κατακρίνεις για έλλειψη σύνεσης και ψυχραιμίας εκείνους που φρικτά πονούν.

Σήμερα η δυσπραγία των νέων να ρισκάρουν σε έναν επικίνδυνο έρωτα, η δυσκολία τους να δοθούν και να τα παίξουν όλα για όλα σε μια αγάπη… κι όπου βγει… Αυτό το «όπου βγει» το τρέμουν σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι. Προτιμούν να γνωρίζουν και να ελέγχουν καλά το πού θα βγει. Να ζουν πολλά χρόνια αντί για πολλές εμπειρίες.

Παρακολουθώ νέους όταν ερωτεύονται. Κάθονται μπροστά σου ταραγμένοι σαν να τους βρήκε σοβαρή αρρώστια. Κάνουν στο νου τους όλα τα σενάρια για… να προετοιμάζονται. Μιλούν πολύ μέσα στο κεφάλι τους και ελάχιστα μεταξύ τους. Υπολογίζουν: Αν μου πει αυτό, τι να απαντήσω; Αν κάνω τούτο μήπως γίνω ρεζίλι; Αν μπλεχθώ σ’ αυτή την αναστάτωση, πώς θα διαβάσω μετά, στις εξετάσεις; Αν με απορρίψει, πώς θα αντέξω μετά την ντροπή; Πώς θα τον/την κρίνουν οι φίλοι μου; Τέτοιες φαντασίες έχουν πολύ μόχθο και κατανάλωση ενέργειας. Βγαίνεις πτώμα προτού ακόμη ξεκινήσει η σχέση. Θα φτάσεις στο ραντεβού σου με τον άνθρωπο που σε γοητεύει, φορτισμένος μάταια, όπως το ανέκδοτο για εκείνον που ζητούσε για το αμάξι του γρύλο…

Σήμερα, που όλα ωθούν τους νέους να αγαπηθούν ελεύθερα, εκείνοι λες και αρνούνται. Οι γονείς τούς προτρέπουν να ζευγαρώσουν, τους επιτρέπουν να ζουν ένα ειδύλλιο ελεύθερα, κι όμως…

Λες και τούτη η ελευθερία, που φτάνει στην ασυδοσία, να παγώνει τη διάθεση. Λες και η ελευθερία που βαθιά αναζητούν οι έρωτες να είναι μια άλλου κόσμου κατάσταση της ύπαρξης που τούτη η γενικευμένη ελευθεριότητα όχι μόνο δε βοηθάει αλλά υποσκάπτει.

Δεν είναι κακό να ζει κανείς μόνος, αντιθέτως, όποιος ασκηθεί να αντέχει τη μοναξιά έχει τη δύναμη να αντέχει πάρα πολλά, και όχι μονάχα να αντέχει αλλά και να απολαμβάνει πάρα πολλά που αλλιώς δε θα μπορούσε να διακρίνει.

Μια μοναξιά, όμως, που δεν αποτελεί καταφύγιο δειλίας. Η επιλεγμένη μοναχικότητα, όχι η εξαναγκαστική. Ένας ελεύθερα μόνος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τον άλλο. Γιατί δεν τον φοβάται, δεν εξαρτάται απ’ αυτόν, δεν τον χρησιμοποιεί, δεν τον απομυζά για να πάρει ζωτικούς χυμούς. Θα ήταν μάλιστα ευχής έργο να περνούσε ο καθένας μας μια θητεία στη μοναξιά, εκείνη που ωριμάζει και ελευθερώνει. Οι σχέσεις θα κέρδιζαν σε αυθεντικότητα κατά πολύ.

Καλά, αναρωτιούνται πολλοί, δεν είναι σωστό να τελειώνω μια ώρα αρχύτερα με μια σχέση που αποδεικνύεται λάθος, σχέση αταίριαστη; Ήταν καλύτερα στα παλιότερα χρόνια που οι γυναίκες ήταν καταδικασμένες να παραμένουν ισόβια έγκλειστες στη δυστυχία ενός άτυχου γάμου;

Ασφαλώς δεν είναι καλύτερα να παραμένει κανείς αναγκαστικά ως σκλάβος εκεί όπου βασανίζεται, αλλά δεν είναι και τόσο ευδιάκριτα τα πράγματα και οι «αποδείξεις» των ανθρώπινων δεσμών. Τα ζευγάρια έχουν τους δικούς τους κώδικες επικοινωνίας που, όχι μόνο οι τρίτοι αδυνατούν να συλλάβουν, αλλά και οι ίδιοι δε γίνεται να περιγράψουν σε τρίτους, συχνά δεν τους είναι καν συνειδητοί.

Στην αγάπη όμως πρέπει να δίνουμε χρόνο, η σταύρωση και η ανάσταση είναι η δική της διαδρομή, όποιοι εγκαταλείπουν στα πρώτα δύσκολα τον αγώνα, είναι εκείνοι που χάνουν την κρυμμένη ουσία. Οι σημερινοί άνθρωποι δεν αντέχουν καμιά κακουχία. Με την πρώτη στενοχώρια αποφασίζουν πως η σχέση είναι αταίριαστη, πως πρέπει να γλιτώσουν και να ξαναδοκιμάσουν πάλι αλλού. Όμως τα βάσανα, τα δύσκολα, δεν είναι το σύμπτωμα πάντα του τέλους και της αποτυχίας μιας σχέσης, αλλά και της προόδου της, μιας διάβασης σαν διόδια σε παραπέρα διαδρομή.

Το συναίσθημα είναι από τη φύση του ωκεανός. Άρα διαρκώς αλλάζει χρώμα, κίνηση και μορφή, με το παραμικρό. Έχουμε την τάση, ολιγόψυχοι όντες, να πιστεύουμε πως αυτό που αισθανόμαστε τώρα είναι παντοτινό. Οι πιο συναισθηματικοί τύποι ζουν ζωή πιο πλούσια και πιο μαρτυρική μαζί.

Το βέβαιο είναι πως οι καιροί μας δεν είναι ερωτικοί. Ο έρωτας είναι συνομιλία, αλλά στα μπαράκια η ηλεκτρονική μουσική ανοίγει στη διαπασών για να δικαιολογεί την αμήχανη σιωπή των θαμώνων, να υποστηρίζει την άρνηση να ανοίξει ο ένας την καρδιά του στον άλλο. Είναι λιγότερο επικίνδυνο να ανταλλάσουν μορφές παρά ψυχές.

Η Αισθηματική Λειτουργία

Αποτέλεσμα εικόνας για Η Αισθηματική Λειτουργία1. Η πιο βασανιστική και βασική δυσλειτουργία στην ψυχολογία μας είναι στον (συν)αισθηματικό τομέα μας. Εδώ βρίσκεται η μεγαλύτερη αστάθεια, σύγχυση και σπατάλη ενέργειας.

Οι τρεις γενικές αρχές διάνοιας, αισθήματος και ζωτικότητας έχουν τρεις τομείς η καθεμιά: τον διανοητικό, αισθηματικό και ζωτικό τομέα. Και κάθε τομέας έχει τις θετικές, κανονικές λειτουργίες του και τις αρνητικές.

Όλη αυτή η γνώση ήταν γνωστή σε παλαιότερες εποχές μα είχε ξεχαστεί και χαθεί για να ξαναπαρουσιαστεί πρόσφατα, παράλληλα με και ξεχωριστά από την επίσημη ψυχολογία που θεωρείται «επιστήμη».

Ας σημειωθεί πρώτα όμως πως οι αρνητικές λειτουργίες (και συνήθειες) δεν είναι έμφυτες ή φυσιολογικές. Όλες είναι επίκτητες και οφείλονται αφενός στη μίμηση και αφετέρου στην εισβολή σε έναν τομέα ενέργειας από άλλον.

2. Η μίμηση είναι μια βασική λειτουργία του διανοητικού τομέα της ζωτικότητας. Με τη μίμηση μαθαίνουμε όλοι πάρα πολύ γρήγορα. Ως μικρά παιδιά μαθαίνουμε να περπατούμε όρθια, να μιλάμε τη μητρική γλώσσα και να χειριζόμαστε διάφορα πράγματα και σύνεργα - ρούχα, μαχαιροπίρουνα, μολύβια κλπ. Η μίμηση συνεπάγεται πολλή επανάληψη και όλοι ξέρουμε την ανακούφιση που νιώθουμε μόλις μάθουμε να κάνουμε κάποια δραστηριότητα όπως π.χ. να καβαλάμε το ποδήλατο.

Μέσω μίμησης απορροφούμε από τους μεγάλους γύρω μας πολλές κινήσεις κι εκφράσεις και ως εκ τούτου επέρχεται η ομοιότητα μεταξύ παιδιών και γονιών (ή γιαγιάδων και παππούδων).

Μέσω μίμησης τα παιδιά απορροφούν και μαθαίνουν και τις διάφορες αρνητικές λειτουργίες και συνήθειες από τους γονείς τους και το στενό οικογενειακό περιβάλλον. Αλλά σε αυτό παίζει ρόλο, είπαμε, η εισροή ενέργειας από έναν τομέα σε άλλον.

3. Ας εξετάσουμε τώρα εκτενέστερα τις διάφορες απόψεις της αισθηματικής αρχής. Ο διανοητικός τομέας της αισθηματικής λειτουργίας καθαυτής είναι το αίσθημα ύπαρξης "εγώ είμαι, υπάρχω". Αυτό λέγεται και ξυπνητής διότι μας αφυπνίζει από τον ύπνο και από τις ονειροπολήσεις. Μετά είναι η ευθυμία γενικά, με χιούμορ και χαρά. Τέλος, είναι και το αίσθημα ενότητας ή συνάφειας που μας ενσωματώνει σε μεγαλύτερους οργανισμούς π.χ. οικογένεια, έθνος.

Αλλά εδώ, στον ζωτικό τομέα του συναισθηματικού κέντρου εισέρχονται παλμοί ενέργειας από τη διάνοια ή τη γενετήσια αρχή και οι φυσιολογικές λειτουργίες μετατρέπονται για λίγο σε αλαζονική έξαρση, σε εξάψεις οργής ή ζήλιας και σε κατήφεια ή φόβο.

Όλες αυτές οι συγκινήσεις έρχονται και παρέρχονται. Επειδή εμείς ταυτιζόμαστε νιώθοντας, πιστεύοντας και λέγοντας «εγώ φοβάμαι, ζηλεύω, ξέρω καλύτερα» κλπ, έχει εδραιωθεί μια πίστη στην πραγματικότητα, μονιμότητα και ισχύ τους. Όμως όλες είναι παροδικές και ο άνθρωπος μπορεί να μάθει να αποστασιοποιείται ή να τις ξεπερνά σιγά σιγά.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα άποψη παρουσιάζουν οι αισθηματικοί τομείς των άλλων κέντρων - της διάνοιας, της ζωτικότητας μα και του συναισθήματος.

4. Ο αισθηματικός τομέας της διάνοιας είναι απλά η αγάπη της γνώσης.

Όλοι θέλουμε να γνωρίζουμε κάτι όλη την ώρα. Αυτή η επιθυμία παρουσιάζεται σε τρεις απόψεις. Η μια, πιο χαμηλή, είναι το κουτσομπολιό που περνά ως «κοινωνική επικοινωνία» και συχνότατα γίνεται άγρια επικριτικό: πολλές σελίδες σε εφημερίδες και πολλά περιοδικά επιδίδονται στο κουτσομπολιό για τιβίδες, τραγουδιστές, κλπ. Η δεύτερη, και αρκετά ψηλότερα, είναι η επιθυμία να ερευνήσουμε τον κόσμο και να διατυπώσουμε τους νόμους των φαινομένων του: αυτή οδηγεί στον σχηματισμό και τη συνεχή τροποποίηση των επιστημονικών γνώσεων. Η τρίτη στρέφεται στη γνώση του εσωτερισμού που καθοδηγεί στην ανέλιξη.

Εδώ επίσης εισρέει ενέργεια από άλλους τομείς και προκαλεί αρνητικά φαινόμενα. Μια κοινότατη αρνητική δυσλειτουργία είναι η προσκόλληση σε θεωρίες, δόγματα, κλπ: οι άνθρωποι ξεχνούν πως μια θεωρία ή ιδεολογία, είναι απλώς ένα μέσο για την εύρεση ή διεύρυνση γνώσεων, νομίζουν πως μόνο η δική τους είναι ορθή και προσκολλιούνται με πάθος σε αυτήν. Αυτό γίνεται δογματισμός και γεννά πολλή δηλητηριώδη επίκριση για άλλες θεωρίες και υποθέσεις. Το επόμενο βήμα είναι απαγορεύσεις, διώξεις και καταπίεση άλλων θεωριών.

Αυτός ο δογματισμός είναι μεγάλο εμπόδιο στην πρόοδο.

5. Ο αισθηματικός τομέας του αισθηματικού κέντρου είναι η αγάπη για την Αλήθεια.
Κι εδώ έχουμε τρεις απόψεις. Πρώτα, και πιο χαμηλά, είναι η αγάπη μας για τις αλήθειες της καθημερινής ζωής που δίνουν αξιοπιστία κι εντιμότητα. Μετά είναι η αγάπη για την αλήθεια των νόμων και της τάξης του σύμπαντος. Πολύ λεπτότερη είναι η αγάπη για την Αλήθεια που δεν αλλάζει ποτέ και είναι η ουσία του Υψίστου.

Αυτή συνοδεύεται από δημιουργικότητα σε κάθε τομέα της ζωής. Αν υπάρχει έμπνευση και ταλέντο θα πραγματώσει έργα πολιτισμού και μορφές λατρείας.

Αλλά κι εδώ υπεισέρχεται ξένη ενέργεια και παράγει προσκόλληση σε θρησκεία, θεολογία και τελετές. Κι εδώ η προσκόλληση στη δική μου θρησκεία κλπ, γεννά μισαλλοδοξία και διώξεις, ακόμα και Ιερές Εξετάσεις, εικονομαχίες και θανατώσεις δια πυρός και σιδήρου.

6. Ο αισθηματικός τομέας της ζωτικότητας είναι η αγάπη για όλες τις μορφές της Ζωής και η χαρά στην κίνηση, δεξιοτεχνία, χορό και ρυθμό και χρήσιμα σπορ. Η αγάπη αυτή επινοεί κι εφευρίσκει ποικίλα μέσα για τον εμπλουτισμό της ζωής και των εκδηλώσεών της.

Όταν όμως η αγάπη αυτή περιορίζεται στη δική μου μόνο ζωή τότε όλες οι άλλες μορφές γίνονται ανταγωνιστικές ή και απειλητικές. Εδώ η προσκόλληση μετατρέπει τη ζωή σε βιοπάλη, επιδίδεται στην εξουδετέρωση ανταγωνιστών (στο εμπόριο, στη βιομηχανία) και ζητάει να κατοχυρώσει δια της βίας ή πονηρών νόμων παγιωμένες τάξεις και κληρονομικές κάστες.

Και η χαρά στην κίνηση της ζωής διαστρέφεται κι επιδίδεται στην επινόηση μέσων για καταπίεση κι εξουδετέρωση αντιπάλων. Συχνά γίνεται ευχαρίστηση με σκληρότητα και βασανιστήρια. Αυτή η διαστροφή εκδηλώνεται σε εξολοθρεύσεις και γενοκτονίες.

7. Αν κοιτάξουμε γύρω μας με φρέσκο μάτι θα δούμε όλες αυτές τις εκδηλώσεις, και τις θετικές και τις αρνητικές. Αν κοιτάξουμε κάπως ουδέτερα την Ιστορία θα τις δούμε κι εκεί εξίσου ανάγλυφα.

Ευτυχώς οι αρνητικές εκδηλώσεις του αισθήματος είναι καθαρά επίκτητες και παροδικές. Γιατί αν δεν ήταν έτσι, δεν θα μπορούσαμε ποτέ να ελευθερωθούμε από αυτές. Αλλά με την κατάλληλη καθοδήγηση ένας άνθρωπος μπορεί βαθμιαία να τις εξουδετερώσει.

Έδωσα περισσότερο χρόνο στην αισθηματική άποψη των ψυχολογικών λειτουργιών μας διότι έχουν μεγάλη δύναμη και διότι μέσω αυτών διαφοροποιούνται οι άνθρωποι σε διανοητικό τύπο, συναισθηματικό και δραστικό.

Μήπως σπαταλάτε τη ζωή σας;

Αποτέλεσμα εικόνας για Μήπως σπαταλάτε τη ζωή σας;Είπε πως είδε ότι πήγαινε από τη μία προσκόλληση στην άλλη και κάθε φορά, ανάλογα με το πρόσωπο, το μοντέλο κάπως άλλαζε, αλλά στην ουσία ήταν το ίδιο: ίδια μπερδέματα και ίδιος πόνος, η ίδια σπατάλη ενέργειας και ματαιότητα. Δεν ήξερε πώς να βγει από αυτή την άχρηστη εξάρτηση από την προσκόλληση.

Τον ρώτησα αν δεν σπαταλάει τη ζωή του έτσι κι αλλιώς, πράγμα στο οποίο συμφώνησε αμέσως. Οπότε γιατί τον ενοχλούσε άλλη μια σπατάλη με την προσκόλληση; Αν όλη η ζωή του ήταν μια σπατάλη, τι τον ένοιαζε αν σπαταλιόταν ένα μεγάλο μέρος της ζωής του, με το να βρίσκεται στη σύγχυση, στην αταξία και στην οδύνη της προσκόλλησης; Σπαταλούσε τη ζωή του ή αυτό που συνέβαινε ήταν ότι το πραγματικό του ενδιαφέρον βρισκόταν σε ύπνωση, επειδή δεν είχε βρει μια διέξοδο που να αξίζει;

Είπε ότι από πάντα ένοιωθε ότι υπήρχε μέσα του ένα ανεκδήλωτο ενδιαφέρον που, δεν εμφανίστηκε ποτέ με κάποιον τρόπο. Σιγόκαιγε, αλλά δεν είχε ξεσπάσει ποτέ σε φλόγες. Η πολιτική, οι επιχειρήσεις, η οικογένεια και η θρησκεία, δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον γι’ αυτόν, γιατί δεν οδηγούσαν πουθενά. Είπε ότι δεν ήταν κυνικός, αλλά ο κόσμος και οι δρόμοι του, δεν ζωντάνεψαν ποτέ πολύ τον ίδιο ή το θαμμένο ενδιαφέρον του. Ωστόσο, αυτή η μόνιμη προσκόλληση που δεν ήταν η φλόγα της αγάπης, τον ενοχλούσε και ήθελε να τελειώνει μ’ αυτήν.

Δεν θεωρούσε σημαντικό να βρει γιατί εκείνο που τον ενδιέφερε δεν είχε εμφανιστεί, γιατί του είχε επιτρέψει να μείνει αποκοιμισμένο; Ίσως αν το κατανοούσε αυτό, να μπορούσε να λύσει το πρόβλημα της προσκόλλησης. Περίμενε να του ξυπνήσουν το ενδιαφέρον του οι συνθήκες; Μήπως έλπιζε ότι με τη βοήθεια κάποιου άλλου θα διαπερνούσε την ομίχλη της αδράνειας; Προφανώς αναζητούσε, συνειδητά ή ασυνείδητα, έναν εξωτερικό παράγοντα που θα ξύπναγε το ενδιαφέρον του. Μπορεί να βοηθήσει κάποιος άλλος; Βλέποντας την απόλυτη έλλειψη χρησιμότητας της ζωής του και όντας βαθιά σοκαρισμένος, ίσως αναζητούσε κάποιον άλλον, κάποιες συνθήκες, να τον τραβήξουν έξω από την ομίχλη της τεμπελιάς του. Πώς θα μπορούσε οποιοσδήποτε άλλος αντί για τον ίδιο, να του ζωντανέψει το κοιμισμένο του ενδιαφέρον; Μήπως θα έπρεπε να το κάνει μόνος του; Βλέποντας ότι κανένας και κανενός είδους συνθήκη, δεν ξύπνησαν το βαθύτερο ενδιαφέρον του, δεν θα έπρεπε να βάλει τον εαυτό του να το κάνει; Γιατί δεν έβαζε τον εαυτό του; Μήπως φοβόταν; Μήπως φοβόταν ότι αν το έκανε, ο τωρινός τρόπος ζωής του και σκέψης του, ίσως θα έπρεπε να αλλάξουν;

Απάντησε πως όχι, αυτό δεν τον ενοχλούσε· θα ήταν ευτυχής να γίνει μια εσωτερική επανάσταση και μια εξωτερική αλλαγή. Ένοιωθε πως όχι, δεν ήταν αυτός ο λόγος που φοβόταν. Παραδέχτηκε ότι κάτι φοβόταν, αλλά δεν ήξερε τίποτα το συγκεκριμένο που να του προκαλούσε φόβο. Είχε σκεφτεί γι’ αυτόν τον φόβο, αλλά δεν μπορούσε να ανακαλύψει την αιτία του.

Αν κατάφερνε να ζωντανέψει το βαθύτερο ενδιαφέρον του, τότε η ζωή του δεν θα σπαταλιόταν, και η μεγαλύτερη σπατάλη της ζωής του – η προσκόλληση – θα σταματούσε επίσης. Ένα μεγαλύτερο και σημαντικότερο ζήτημα, το βαθύ ενδιαφέρον του, θα αντικαθιστούσε το μικρότερο, την προσκόλληση. Γιατί, λοιπόν, φοβόταν και τι φοβόταν; Μήπως η αιτία ήταν η έλλειψη αυτοπεποίθησης;

«Ναι, αυτό είναι», απάντησε «και πόσο ανόητος ήμουν να μην το έχω σκεφτεί αυτό από μόνος μου;»

Αν ξέρεις πώς να οδηγήσεις ένα αυτοκίνητο, δεν νοιώθεις φόβο, αλλά αν δεν είσαι εξοικειωμένος με τις ταχύτητες, με το φρένο, το τιμόνι και λοιπά, θα φοβάσαι να οδηγήσεις. Για κάτι που ξέρεις δεν υπάρχει φόβος· ο φόβος γεννιέται όταν υπάρχει άγνοια. Από τη στιγμή που έχεις άγνοια του εαυτού σου, υπάρχει έλλειψη αυτοπεποίθησης, υπάρχει φόβος. Ο φόβος εξαφανίζεται με την αυτογνωσία. Η έλλειψη αυτοπεποίθησης σου φέρνει εξάρτηση και προσκόλληση με όλες τις στενοχώριες τους. Δεν υπάρχει καμιά έξοδος απ’ αυτά, εκτός από εκείνη της αυτογνωσίας. Όσο περισσότερη επίγνωση έχεις του εαυτού σου, τόσο περισσότερο ανακαλύπτεις τα εμπόδια που μπλοκάρουν το βαθύ ενδιαφέρον σου που δεν εκδηλώνεται και σπαταλάς τη ζωή σου.

«Θέλετε να πείτε», ρώτησε, «ότι με την αυτογνωσία θα ανακαλυφθεί το αληθινό μου ενδιαφέρον και θ’ αποκτήσει νόημα η ζωή μου» ;

Η αυτογνωσία είναι εξαιρετικά δύσκολη, κι αν δώσεις το χρόνο σου και υπομονή για να ανακαλύψεις ό,τι είναι κρυμμένο, τότε εμφανίζεται το αληθινό και βαθύτερο ενδιαφέρον σου, που μεταμορφώνει ό,τι σε έλκει προσωρινά. Μέσα από αδιάκοπη επίγνωση κάθε σκέψης και συναισθήματος, στοχαζόμενος βαθιά κάθε σκέψη και συναίσθημα, αναβάλλοντας κάθε κριτική σου, και συγκρατώντας τις επιλογές σου -γιατί κάθε κριτική και επιλογή εμποδίζει το άνθισμα σκέψης και συναισθήματος- έρχεται κατανόηση των πολλών επιπέδων της συνείδησης. Μέσα από αυτή την χωρίς επιλογές επίγνωση η επιθυμία, η αιτία του «εγώ», της άγνοιας της θλίψης και του χρόνου, μεταμορφώνεται. Είναι ένα επίπονο έργο, αλλά τότε η ζωή θα ‘χει νόημα, γιατί σ’ αυτήν ανακαλύπτεται η ίδια η δημιουργία.

Η ΤΑΥΤΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΧΒΕ ΤΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ

Αποτέλεσμα εικόνας για ορφεας ιησουςΟ ακαταπόνητος Πλούταρχος πασχίζει να δείξει πως η λατρεία των Ιουδαίων είναι διονυσιακού τύπου: Ο αρχιερέας τους φορά στις γιορτές «μίτρα» και «νεβρίδα» χρυσοπλούμιστη, «ποδήρη χιτώνα» και «κοθόρνους» κ’ έχει κρεμασμένα από τη στολή του κουδούνια που σημαίνουν καθώς περπατεί, ως και παρ’ ημίν˙ μεταχειρίζουνται κρότους σε νυχτερινές τους τελετές (παρά τα νυκτέλια…) και χαλκοκρότους τας του θεού τιθήνας προσαγορεύουσι˙ απέναντι (;) του ναού δείχνουνται τα σχέδια θύρσου και ντεφιών˙ και ταύτα ουδενί δήπουθεν άλλω θεών ή Διονύσω προσήκεν. Τις ομοιότητες, αυλούς, τύμπανα, κισσούς, και το Χρυσό Κλήμα του ναού, τις βλέπει ο Τάκιτος, μα με κριτικότερο μάτι: Οι γιορτές του Διονύσου είναι χαρωπές και γελαστές, μα των Εβραίων ρυπαρές και παράλογες, λέει...

Ο Λυδός πληροφορεί πως ο θεός των Εβραίων είναι για τους Έλληνες ο ορφικός Διόνυσος, γιατί τα χρυσοκλήματα που κρατούσαν τα παραπετάσματα του ιεροσολυμικού ναού τους δίνανε ν’ απεικάζουν πως το περιλάλητο ιερό είταν του Διονύσου. Λατρειακές δε λείπουν ομοιότητες, γεννοκρατούμενες από λατρείες χαναανικές, που τις χωνεύει η εβραϊκή θρησκεία. Είναι λατρείες αγροτικές, με ισχυρό στοιχείο εκστασιασμού κ’ ερωτισμού, συγκεντρωμένες γύρω από το Θείο Δράμα. Ο ίδιος τέλος ο Ιαβέ είτανε θνήσκων και ανασταινόμενος θεός, με τη βασιλική λατρεία συνδεδεμένος.

Ο λόγος όμως των ταυτισμών του με τον Διόνυσο είναι η αέναη σύγχυση των ονομάτων Σαβαώθ και Σαβάζιος, που την τονώνει ίσως το «κύριος Σαβαώθ» των Εβδομήκοντα, καθώς το Κύριος είναι και τίτλος του Σαβαζίου. Τα ιουδαϊκά από την άλλη νομίσματα παρουσιάζουν για σήματα γνώριμα διονυσιακά εμβλήματα, το κληματόφυλλο, το σταφύλι, τον αμφορέα, την κούπα. Σ’ ιουδαϊκές έτσι αποικίες της Μικρασίας που τις εγκατασταίνουν οι Σελευκίδες, η λατρεία του Ιεχωβά – Σαβάζιου χωνεύεται με τις ντόπιες λατρείες του Σαβαζίου.

Ανάλογο έχουμε στη λατρεία ενός Σαβαζίου Διός στη Ρώμη. Η λατρεία τούτη κατηγοριέται από τις εξουσίες πως υπονομεύει την ηθικότητα και ξεριζώνεται το 139 π.Χ. Από την κατηγορία απεικάζεται πως θα’ ταν εκστασιακή λατρεία ελληνιζόντων Ιουδαίων, που στο θρακοφρυγικό Σαβάζιο ξαναβρίσκουν τον Ιεχωβά τους.

Η επιστροφή

Αποτέλεσμα εικόνας για επιστροφηΌσο περισσότερο συνηθίζουμε να σκεφτόμαστε και ν’ αντιλαμβανόμαστε τα πάντα sub specie durationis (εν είδει διαρκείας), τόσο περισσότερο βυθιζόμαστε στην πραγματική διάρκεια.
Henri Bergson

Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν διαρκώς να προχωρούν μπροστά, να προ-οδεύουν. Η επιστροφή γι’ αυτούς είναι συνώνυμη της συντήρησης, της στασιμότητας, της μιζέριας και της απελπισίας. Και υπάρχουν και άνθρωποι που αρέσκονται να κοιτούν προς τα πίσω, να νοσταλγούν. Η επιστροφή γι’ αυτούς είναι συνώνυμη της αποκατάστασης, της ευτυχίας και της ελπίδας. Μπορούμε άραγε να ψηλαφίσουμε μια έννοια-πρακτική της επιστροφής που δεν θα προσκρούει στο σκόπελο του ρομαντικού «επιστροφισμού» και ταυτόχρονα θα είναι γόνιμη τόσο για το παρελθόν όσο και για το παρόν και το μέλλον;

Ως επιστροφή εννοούμε, στα χνάρια των υπαρξιστών φαινομενολόγων, μια καταστατική ενσώματη κίνηση προς τον κόσμο, η οποία εξερευνά και ψηλαφίζει τα σώματα και τα πράγματα, το ενδόμυχό τους, την πρωταρχική γλώσσα τους, τη διάρκειά τους, τους δρόμους που (δι)ανοίγονται, τα εμπόδια που ορθώνονται. Κι αυτό συμβαίνει διττά: τόσο ως αισθάνεσθαι την ίδια την ύπαρξή τους ως εφάμιλλη της ύπαρξης του εαυτού ώστε να αποφεύγονται υποκειμενισμοί και αντικειμενισμοί όσο και ως αν-ίχνευσή τους ώστε να προσ-εγγίζονται και να μετ-αγγίζονται οι φίλιες ήτοι οι ζωτικές, ενεργές, στέρεες, πνευματώδεις δυνάμεις.

Γιατί όμως ονομάζουμε, χαρακτηρίζουμε επιστροφή αυτή την κίνηση, αυτή την «πράξη»; Και πρόκειται όντως για πράξη; Γιατί δεν τη λέμε μετάβαση, πέρασμα; Πολύ απλά γιατί η μετάβαση, το πέρασμα προϋποθέτουν ένα -σταθερό, ακλόνητο- σημείο και μια κίνηση προς ένα άλλο -εξίσου σταθερό και ακλόνητο- σημείο. Εδώ, σε αυτό το εσώτερο -αλλά εξωστρεφές- και ανάλαφρο -αλλά όχι ρηχό- πεδίο, το τόσο ζωτικό για την καθημερινή ζωή ως ολικό κοινωνικό φαινόμενο, δεν υπάρχουν σημεία, ούτε υποκειμενικές κινήσεις προς τα αντικείμενα, πόσο μάλλον πράξεις. Υπάρχουν μόνο τα κινούμενα σώματα και τα πράγματα, και μάλιστα χωρίς το ειδικό εκείνο βάρος, καταπιεστικό και καταδυναστευτικό, που τους προσδίδει η πανταχού παρούσα συνείδηση που επιθυμεί βαθιά να κατέχει -και να κατέχεται από- τον κόσμο.

Τι σημαίνει όμως μια τέτοια επιστροφή για τον εαυτό; Θα είναι μια επιστροφή ενός εαυτού που θα έχει βέβαια σμιλευτεί, και ενίοτε θα έχει ριζώσει, σε συγκεκριμένους χώρους και χρόνους, αλλά δεν θα ταυτίζεται με αυτούς, δεν θα αγκιστρώνεται σε αυτούς· ενός εαυτού που θα περιδιαβαίνει τα βιώματα και τις εμπειρίες του, θα τα αφουγκράζεται, θα αναστοχάζεται, αλλά θα διατηρεί τον αναστοχασμό στο επίπεδο του μέσου-χωρίς-σκοπό, θα σκέφτεται εν κινήσει, εν δράσει, με άλλα λόγια δεν θα γίνεται intellectual, θεωρησιακός, ιδεαλιστής που μοχθεί να κατισχύσει επί του πραγματικού με διάφορα τεχνάσματα, ρητορικά και άλλα· ενός εαυτού που θα απενεργοποιεί, θα καθιστά μη λειτουργική δηλαδή τη γραμμικότητα παρελθόντος – παρόντος – μέλλοντος και εδώ – εκεί – αλλού, προτιμώντας και αβαντάροντας μια μεταξύ τους σχέση εξακτίνωσης.

Οι τρεις, υποτίθεται απόλυτα διακριτοί, χρόνοι και χώροι θα χάνουν έτσι τη μεταξύ τους ιεραρχία και κλιμάκωση, θα εισχωρούν ο ένας μέσα στον άλλο, θα προ-εκτείνονται ο ένας στον άλλο, χωρίς όμως να καταργείται ποτέ το κρίσιμο εδώ-και-τώρα. Η επιστροφή γίνεται έτσι επιστροφή ενός εαυτού προ-εκτατού και ακτινωτού, έκκεντρου και πολλαπλού, μη-ταυτοτικού και μη-συμπαγούς αλλά στέρεου, σκεπτόμενου αλλά όχι διανοούμενου, με εσωτερικότητα αλλά όχι εσωστρέφεια, ενός εαυτού με δυναμική, διάρκεια και ανοιχτότητα.

Η ορθολογικότητα που συνεχίζει να συνέχει τον εαυτό, αποφεύγοντας και ενίοτε αντικρούοντας την άνευ όρων και ορίων παράδοσή του στην εξάρθρωση, τη σύγχυση, το χάος ή τη μεταμοντέρνα «τρέλα», αναδύεται από την καθημερινή ένσαρκη, ενσώματη επαφή με τον κόσμο και τα πράγματα και από τη ζωτική ανάγκη κάθε όντος να εμμένει στο Είναι του. Αλλά, ας μην τρέφουμε αυταπάτες, πρόκειται για μια ορθολογικότητα υπό αίρεση, μια ορθολογικότητα μετέωρη, εύθραυστη, φθαρτή -όσο και τα σώματα, όσο και οι ακτίνες.

Η πράξις προϋποθέτει αυτή την ιδιάζουσα κίνηση, αυτή την επιστροφή. Όχι με την έννοια της λογικής προϋπόθεσης ούτε με την έννοια του χρονικά πρωθύστερου σταδίου. Ούτε υπονοούμε βέβαια ότι η επιστροφή είναι η βάση του εποικοδομήματος, η ουσία του φαινομένου, η κρυμμένη Αλήθεια πίσω από το παραπέτασμα. Το πράττειν, και δη το επαναστατικό, προϋποθέτει την επιστροφή ως ζωτικότητα, ως ενσαρκωμένο νόημα, ως πραγματική διάρκεια, ως αναζωογόνηση, ως αναγέννηση. Χωρίς αυτήν, ο πλούτος, η περιπέτεια της ζωής αργά ή γρήγορα σαρώνονται από την ανθρώπινη, πολύ ανθρώπινη τάση προς την ακαμψία, τη σκληρότητα, την αλαζονεία, την απολυτότητα και το δογματισμό, προς την ασφάλεια, τη νωθρότητα, την άνεση και τη βολή.

Πολύ συχνά στις ζωές των ανθρώπων υπάρχουν βιώματα που τους αναγκάζουν συν τω χρόνω να σκεφτούν και να βιώσουν τα πράγματα διαφορετικά. Συνήθως πρόκειται για μακρόσυρτα τραυματικά βιώματα, δεν αποκλείονται όμως και τα πιο φευγαλέα, τα πιο στιγμιαία· όλα παίζουν το ρόλο τους, όλα συμβάλλουν. Όταν φτάσει ο καιρός -χωρίς ποτέ αυτό να αποτελεί έτσι απλά ζήτημα υποκειμενικής, συνειδητής απόφασης-, όπου ο εαυτός αλλάζει πια σιγά σιγά δέρμα προκειμένου να παραμείνει ζωντανός, κάθε ταξίδι, κάθε καλοκαίρι, κάθε νέος φίλος και νέα φίλη, κάθε νέα πολιτικοποίηση, κάθε νέος έρωτας είναι αγωνιώδης δημιουργία ενός νέου κόσμου πάνω στον καμβά του υπάρχοντος ή, αλλιώς, αγωνιώδης δημιουργική επαν-ανακάλυψη των σωμάτων και των πραγμάτων.

Ζώο Οδηγός: Το μεγάλο πνεύμα των Ινδιάνων

Το ζώο της ψυχής ενός ανθρώπου ή το Ζώο Οδηγός, αποτελούσε από τα σημαντικότερα γνωρίσματα σε παγανιστικούς πολιτισμούς και κυρίως στους Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής. Τι ακριβώς είναι και για ποιο λόγο έχει μεγάλη σημασία στον πολιτισμό αυτόν;

Το ζώο οδηγός δεν πρέπει να συγχέεται με το τοτέμ. Το τοτέμ αποτελούσε πέρα από τον φύλακα της εκάστοτε φυλής, το ζώο που αντιστοιχούσε στην γέννηση κάθε ανθρώπου. Με λίγα λόγια το ζώδιο. Το ζώο οδηγός είναι κάτι πολύ διαφορετικό.

Για τις φυλές της Βόρειας Αμερικής όλα ήταν ενέργεια, όλα ήταν πνεύματα. Οι άνθρωποι ήταν μέρος της Μητέρας Γης, ένα μονάχα κομμάτι του συστήματος, όπου κάθε τους πράξη επηρέαζε το όλο. Γι' αυτό και κάθε δράση θεωρούνταν σημαντικό να αποδίδεται με μεγάλο σεβασμό και ηθική. Κάθε τι που περιέβαλε τον χώρο ήταν μοναδικό, ζωντανό και ιερό. Ο βράχος, το ποτάμι, τα δέντρα, όλα είχαν ζωή μέσα τους, όλα είχαν αρχέγονα πνεύματα και με όλα υπήρχαν δεσμοί. Τα ζώα δε κατείχαν σπουδαία θέση, με τα οποία αλληλεπιδρούσαν πιο άμεσα.

Λόγω της πνευματικότητας αυτής οι Ινδιάνοι πίστευαν ότι υπήρξε μια εποχή που οι άνθρωποι μπορούσαν να μιλήσουν με την Φύση, τα ζώα και τα φυτά. Τα ζώα, ή καλύτερα τα Μεγάλα Πνεύματα των ζώων βρίσκονταν ακόμα γύρω τους, πανταχού παρόντα για να καθοδηγήσουν τους Ινδιάνους. Ο σύνδεσμος αυτός της ανώτερης και πνευματικής γνώσης προσφέρονταν μέσω των ζώων οδηγών.Κάποιοι λένε ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει ένα μόνο ζώο οδηγό, ωστόσο άλλες πηγές αναφέρουν πως μπορεί να είναι περισσότερο από ένα. Ο λόγος είναι η μεταβολή, η αλλαγή. Το ζώο οδηγός είναι για τον άνθρωπο ο σύνδεσμος του με την Μητέρα Γη, με τα Πνεύματα, με τον πνευματικό κόσμο από όπου μπορεί να αντλήσει συμβουλές για την κατεύθυνση του και τέλος με το Σύμπαν. Αποτελεί την «πύλη» για το υπερβατικό κομμάτι του ανθρώπινου νου.

Πιστεύεται ότι σε κάθε περίοδο της ζωής του ο άνθρωπος έχει ανάγκη από κάποια χαρακτηριστικά. Υπομονή, επιμονή, πραότητα και άλλα πολλά. Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να τα πάρει ή να τα ενισχύσει με την δράση του ζώου οδηγού του και κάθε φορά η ανάγκη αυτή τον οδηγεί στην επικοινωνία με το αντίστοιχο ζώο που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Η σχέση αυτή είναι πάνω από την ανθρώπινη. Το ζώο οδηγός αποτελεί τον φύλακα άγγελο του ανθρώπου, ενώ η ποιότητα της εξαρτάται από τον ίδιο.

Πως μπορούμε να βρούμε το ζώο οδηγό μας; Υπάρχουν διάφορες θεωρίες πάνω σε αυτό. Μια άποψη είναι ότι όταν βρισκόμαστε στην ανάγκη από έναν οδηγό, εκείνο θα μας εμφανιστεί. Το δύσκολο σε αυτό είναι αν θα μπορέσουμε να το δούμε ή να ερμηνεύσουμε τα σημάδια του. Ο πιο σίγουρος ίσως τρόπος που μπορούμε να βρούμε το ζώο μας είναι μέσω του διαλογισμού.

Καθώς μπαίνουμε στη διαδικασία αυτή πρέπει να έχουμε το κεφάλι μας άδειο από ότι μας ανησυχεί. Η δυσκολία κάθε φορά του διαλογισμού είναι πόσο συγκεντρωμένοι μπορούμε να είμαστε στο να μην σκεφτόμαστε τίποτα, στο να τα αφήσουμε όλα έξω από το μυαλό μας. Όταν λοιπόν θα φτάσουμε στο σημείο που θέλουμε και θα είμαστε ελεύθεροι, αρχίζουμε να δημιουργούμε τον αρχέγονο τόπο μας, την καρδιά του εαυτού μας. Συνήθως δημιουργούμε ένα μονοπάτι. Το που θα οδηγήσει το μονοπάτι είναι η καρδιά μας, ο αληθινός μας εαυτός και το πρώτο στοιχείο που μπορούμε να έχουμε για το ζώο-πνεύμα μας. Το μονοπάτι μπορεί να οδηγήσει σε μια έρημο, σε μια ακρογιαλιά, στα βάθη του βυθού ή σε ένα πυκνό δάσος. Η εικόνα που θα σχηματιστεί αποτελεί το «σπίτι» μας.

Από κει και πέρα επίσης υπάρχουν διάφορες ερμηνείες για τη συνέχεια. Είτε το ζώο μας θα βγει μπροστά μας, είτε καθώς προχωράμε θα συναντάμε διάφορα ζώα τα οποία θα μας αποφεύγουν. Εκείνο που θα μείνει θα είναι το ζώο μας.

Φυσικά μπορεί να μην πετύχει την πρώτη ή και την δεύτερη φορά. Ο δεσμός εξάλλου είναι πολύ ισχυρός και κάποιος θα πρέπει να είναι σίγουρος για τη διαδικασία. Συνηθίζεται δε να φοριέται κάτι από το ζώο-οδηγό, (π.χ ένα δόντι, ένα φτερό ) μιας και στην καθημερινότητα του ο άνθρωπος είναι πιο εύκολο να συγκεντρωθεί σε κάτι φυσικό, παρά να μπαίνει στη διαδικασία διαλογισμού συνέχεια.

Ο δεσμός φυσικά και πρέπει να καλλιεργηθεί. Συνήθως το ζώο οδηγός έχει ένα όνομα. Μπορεί να μη μας το αποκαλύψει την πρώτη φορά, μπορεί και να μην είναι έναρθρο. Το να νιώσουμε το ζώο μας και να το καταλάβουμε όσο καλύτερα μπορούμε είναι στο χέρι μας.

Ο πνευματικός σύνδεσμος με μια ανώτερη γνώση μπορεί να φέρει μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας. Το σίγουρο είναι ότι εμείς και ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα γύρω μας δεν θα είναι ξανά ο ίδιος. Τα ζώα οδηγοί είναι πρωτίστως Πνεύματα της Φύσης, της ουσίας. Η σχέση αυτή θα ξεκλειδώσει ένα αρχέγονο κομμάτι μας και ίσως όχι μόνο αυτό.

Έξι πράγματα που δεν πρέπει να αλλάξετε ποτέ για έναν σύντροφο

Υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο πρέπει να στοχεύουν όλοι όταν ψάχνουν για αγάπη και αυτό είναι να βρουν κάποιον που θα τους αγαπά και θα τους αποδέχεται για αυτό που είναι. Εάν συμβιβαστείτε για κάτι λιγότερο, μάλλον θα απογοητευτείτε. Σύμβουλοι γάμου και ειδικοί σε θέματα σχέσεων μοιράζονται μαζί μας 6 πράγματα τα οποία δεν πρέπει να νιώθετε αναγκασμένοι να αλλάξετε για τον/την σύντροφό σας.’

1. Την σχέση σας με τους φίλους και την οικογένειά σας
Εάν ο/η σύντροφός σας σας αγαπά θα κάνει έστω μία μικρή προσπάθεια να συμπαθήσεις τους φίλους και την οικογένειά σας, αναφέρει ο Christine Wilke, μία σύμβουλος γάμου. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα κάνει γκριμάτσες και μούτρα όταν πρόκειται να περάσετε τα Χριστούγεννα στο σπίτι των δικών σας και δεν θα είναι σαρκαστικός όταν θα μιλάτε για τους φίλους σας.

«Δεν μπορείτε να παρατήσετε τις φιλίες και τις σχέσεις σας με τα μέλη της οικογένειάς σας για χάρη του/της συντρόφου σας. Θα είναι δύσκολο να έχετε πραγματικές σχέσεις αν σας βάζει να διαλέγετε πλευρές», αναφέρει.

2. Τις ατέλειές σας
Όλοι έχουμε αρνητικά σημεία. Όλοι έχουμε μοναδικές ατέλειες που διαμορφώνουν και καθορίζουν τη ζωή μας. Κάποιος που αξίζει τον χρόνο και την ενέργειά σας θα βρει έναν τρόπο να αγαπήσει κάθε κομμάτι σας, μαζί και τις ατέλειές σας, αναφέρει η Bets y Ross, ψυχοθεραπεύτρια.
«Κανείς δεν μπορεί να νιώθει ότι πρέπει να είναι συνέχεια τέλειος», τονίζει.

3. Τις αξίες σας
Στο ταξίδι για την αναζήτηση μίας ποιοτικής σχέσης δεν πρέπει να ξεχνάτε τις προσωπικές σας αξίες ζωής. Η πραγματική αγάπη είναι προνόμιο όσων μένουν πιστοί σε αυτά που πιστεύουν.

«Το να προσπαθείς να είσαι κάποιος άλλος για χάρη του συντρόφου σου είναι πολύ κουραστικό. Μακροπρόθεσμα δεν είναι ρεαλιστικό. Συγκεκριμένα, με το να αλλάζετε ή να συμβιβάζεστε, δεν είναι ένας δρόμος που πρέπει να ακολουθήσετε», λέει η Kira Gould. Αλλάζοντας θέση σε σοβαρά θέματα όπως είναι ο αυτοσεβασμός, η οικογένεια, η αξιοπιστία ή η πνευματικότητα, ώστε να ταιριάζουν με του/της συντρόφου σας θα σας οδηγήσει στο να νιώθετε πικρία και τελικά, μπορεί να χαλάσει την σχέση σας.

4. Τους στόχους που έχετε θέσει στη ζωή σας
Οι στόχοι που είχατε πριν γνωρίσετε τον/την σύντροφό σας δεν πρέπει να αλλάξουν επειδή τώρα είστε ζευγάρι. Σίγουρα, πλέον θα έχετε κάποια κοινά όνειρα και σκέψεις για το μέλλον, αλλά δεν σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουν τους προσωπικούς σας στόχους. Όπως αναφέρει και η Amy Kipp, οικογενειακή θεραπεύτρια, οι στόχοι πρέπει να είναι συνοδευτικοί και όχι ανταγωνιστικοί.

5. Τις αξίες που σας κάνουν μοναδικούς
Πριν σας συστήσει κάποιος φίλος σας, τι έχει να πει για εσάς; Μήπως ότι είστε ευγενικοί και σκέφτεστε τους άλλους; Πόσο χιούμορ έχετε; Όποιο κι αν είναι αυτό το χαρακτηριστικό που σας καθιστά μοναδικούς, μην το χαλάσετε για μία σχέση, λέει η Marni Feuerman, οικογενειακή θεραπεύτρια και σύμβουλος γάμου.

«Εάν σας λένε όλοι ότι έχετε ένα θετικό χαρακτηριστικό που είναι μοναδικό, μην το αλλάξετε επειδή σε αρέσει σε έναν άνθρωπο», τονίζει.

6. Τα πράγματα με τα οποία είστε παθιασμένοι
Σας αρέσει να κολυμπάτε ή να κάνετε εθελοντική εργασία για φιλανθρωπικές οργανώσεις. Στην αρχή κάθε σχέσης οι προτεραιότητες μπορεί να αλλάξουν, αφού περνάτε πολύ χρόνο μαζί. Παρ’ ολ’ αυτά δεν πρέπει να εγκαταλείψετε όλα όσα αγαπάτε να κάνετε, αναφέρει η Debra Campbell, ψυχολόγος.

«Ο/ Η σύντροφός σας μπορεί να είναι ο έρωτας της ζωής σας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψετε τις υπόλοιπες αγάπες της ζωής σας»,αναφέρει χαρακτηριστικά.

Philosophia ancilla

Αποτέλεσμα εικόνας για são pedro damiãoΟ λατινικός όρος «philosophia ancilla», εισήχθη το πρώτον στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία από τον μεγάλο χριστιανό θεολόγο του καθολικού δόγματος, Άγιο Θωμά Ακουίνα ή Ακινάτη (1225–7/3/1274). Η σημασία του είναι: «Η φιλοσοφία οφείλει να είναι υπηρέτης, ή μάλλον δούλος». Αλλά δούλος ποιανού; Μα φυσικά της χριστιανικής θεολογίας και ειδικά της καθολικής, κατά τον Ακουίνα, του οποίου τους θεολογικούς τόμους η Καθολική Εκκλησία είχε τοποθετήσει δίπλα στην βάση της, δηλαδή την Εβραιοχριστιανική Βίβλο.

Έτσι, ο καθολικός Άγιος Θωμάς Ακουίνας εμβολίαζε τον Καθολικισμό με την λογική, την επιστημονικότητα και τον Αριστοτέλη και έδωσε το έναυσμα στην καλουμένη Σχολαστική Φιλοσοφία του Καθολικισμού. Βλέπετε, η Εκκλησία δεν είχε την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, σύμφωνα με τα δόγματά της, και χρειαζόταν μια ισχυρή φιλοσοφία και προσωπικότητα, όπως του επιστήμονος-φιλοσόφου Αριστοτέλους, για να ξελασπώσει από τις τεράστιες αντιφάσεις, αφυσικότητες, αντιγνώσεις, αντιεπιστημονικότητες, παραλογισμούς και σαχλαμάρες, με τις οποίες τυραννούσε τον κόσμο επί χιλιετίας μέχρι τότε και άλλο τόσο μετά. Ο σχολαστικισμός επιδόθηκε στην ομαλοποίηση όλων των χιλιάδων κακώς κειμένων μέσα στην Εκκλησία και στη χριστιανική θεολογία. Οι απαντήσεις που έδωσε σ’ όλα αυτά, είναι εφάμιλλες με τα διάφορα αστειάκια που μας κάνουν να γελάμε. Με την πίστη όμως όλα γίνονται δεκτά από τους πιστούς ως «υπέρτατες αλήθειες» χωρίς πολλές κουβέντες, για τις οποίες η δικαιολογία είναι: «Διαθέτομε μικρό μυαλό για να τις κατανοήσομε».

Ο Ακουίνας, ή δεν ήξερε ή απέκρυψε το ότι η φιλοσοφία δεν είναι δούλος κανενός. Αυτή, εξυπηρετεί την κατανόηση όλων των πραγμάτων, ενώ ταυτοχρόνως καθίσταται και ο διηθητικός κριτής των πάντων! Τοιουτοτρόπως εξυπηρετεί τα πάντα, αλλά δούλος δεν γίνεται! Πρόκειται διά μίαν αυτοτελή δραστηριότητα της ανθρωπίνης νοήσεως και πνεύματος και επ’ ουδενί έρχεται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση προς άλλες δραστηριότητες, όπως την αυθαιρεσία της θεολογίας και ειδικά της θεολογίας του κάθε Ακουίνα.

Στην Ανατολική Εκκλησία, οι λεγόμενοι «Πατέρες» ήταν πλατωνίζοντες και νεοπλατωνίζοντες, παρ’ όλον ότι είχαν καταδικάσει την αρχαία παιδεία και φιλοσοφία συλλήβδην. Όλοι τους πήραν μόνο μορφές και εκφραστικά στοιχεία αλλά καμίαν ουσίαν απολύτως. Το θέμα αυτό έχει αναπτυχθεί επαρκώς και πολλαπλώς από εμέ και πάρα πολλούς μελετητές και ερευνητές ανά τους τελευταίους 3 αιώνες. Ήταν αδύνατον να πάρουν οιανδήποτε ουσία, διότι όπως ο σίδηρος δεν συγκολλάται με την κέραμο, έτσι και ο Εβραιογνωστικοχριστιανισμός δεν συγκολλάται με την αρχαία ελληνικήν παιδεία και τον απολλώνιο τρόπο ζωής. Μερικοί μάλιστα, με πρώτο τον Εβραιο-Σαμαρείτη Ιουστίνο «Φιλόσοφο και Μάρτυρα», τόλμησαν να βγάλουν αριστήνδην τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα χριστιανούς προ Χριστού (sic). Άλλη μια αντίφαση μέσα στις χιλιάδες που έχομε συλλέξει, λες και αυτοί οι γίγαντες έζησαν κατά τον εβραιογνωστικοχριστιανικό τρόπο ζωής. Ήταν τόση η α-παιδεία τους που ενώ από την ανόητη εβραιοχριστιανική Βίβλο δεν έβγαινε τίποτα σεβαστό, έλαβαν και διαστρέβλωσαν μόνο ό,τι φάνταζε από αθάνατα και πανίσχυρα αρχαία πνεύματα για να μπαλώσουν τα τετριμμένα που δεν μπαλώνονται πάνω σε φθαρμένο ύφασμα και να πλασάρουν τον Εβραιογνωστικοριστιανισμό ως θεϊκό δώρο που μας ήλθε από το υπερπέραν. Βλέπετε, δεν τους έφτανε «η εξ αποκαλύψεως αλήθειά τους και οι εκ Βίβλου θεόπνευστες προφητείες τους», αλλά χρειάζονταν και την βοήθεια ενός μεταφυσικού αλλά και φυσικού φιλοσόφου όπως του Πλάτωνος κ.λπ.

Ο καθολικός Άγιος Θωμάς Ακουίνας, δεν είχε το προφητικό χάρισμα διά να προνοήσει τι δοχείο σκωλήκων άνοιγε με αυτήν του την ενέργεια. Εκτός του ότι, λογική, επιστήμη και Αριστοτέλης είναι αντίθετα προς τον δογματισμό και τον φανατισμό οιασδήποτε θρησκευτικής πίστεως (εδώ βασισμένης στον ύστερο Εβραϊσμό και Γνωστικισμό), συνέβη έτσι ώστε αργότερα να επηρεαστεί ο Μαρτίνος Λούθηρος (10/11/1483–18/2/1546) εξ αυτών καθοριστικά. Πέραν των πολιτικών αυθαιρεσιών, τυραννικών τακτικών, οικονομικών αδικιών, καταχρήσεων κ.λπ., που ο Ρωμαιοκαθολικισμός διέπραττε σε πολλά μέρη και ειδικά στη Γερμανία, πράγματα που εξώθησαν πολλούς στην μεταρρύθμιση (Λούθηρο, Καλβίνο, Ζβίγκλιο, κ.ά.), η αριστοτελική λογική και επιστημονικότητα έπαιξαν τον ρόλο τους άκρως καθοριστικά. Όταν οι προτεστάντες επικράτησαν, εκεί όπου επικράτησαν μετά από μακροχρόνιους πολέμους και τρομακτικές σφαγές με τους καθολικούς που αποδεκάτισαν τον πληθυσμό της Ευρώπης, εκτός του ότι ετροποποίησαν τον Χριστιανισμό και την Βίβλον επί το εβραϊκότερον, μετέφρασαν την Βίβλο στις εθνικές γλώσσες, επί πάσι τούτοις έκαναν και σχολές για να αποδείξουν λογικώς και επιστημονικώς αυτά που η Βίβλος διατείνεται, αυτά που ο Εβραιογνωστικοχριστιανισμός ισχυρίζεται, την ιστορικότητα του Ιησού Χριστού, και όλα τα βασανιστικά αγκάθια σ’ αυτό το αλλοπρόσαλλο και ανώμαλο οικοδόμημα. Λογικώς συνεπής η ενέργειά τους, αφού επίστευαν ότι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια. Συνεπώς: Η αλήθεια είναι αλήθεια και συνεπώς πρέπει να αποδεικνύεται χειροπιαστά και επιστημονικά.

Τελικά, μετά από μερικά χρόνια, αντελήφθησαν ότι δεν μπορούν να αποδείξουν τίποτα. Έτσι, πολλοί ήσαν οι προτεστάντες λόγιοι που εγκατέλειψαν τον Χριστιανισμό και εστράφηκαν εναντίον του. Από τους πρώτους, ονομαστός μεταξύ πολλών προτεσταντών, ήταν ο προτεστάντης, πολυμαθής και γνωστός Γερμανός θεολόγος Herman Samuel Reimarus (12/22/1694-1/3/1768), ο οποίος αρνήθηκε τον Χριστιανισμό και την ιστορική ύπαρξη τού Ιησού Χριστού και τελικά κατέληξε να είναι θεϊστής φιλόσοφος. Όσοι προτεστάντες εδιάλεξαν να παραμείνουν πιστοί και αφοσιωμένοι δικαιολογήθηκαν με τις γνωστές φράσεις: «Η πίστη δεν χρειάζεται απόδειξη», «αυτά τα πιστεύομε διότι έτσι μας αρέσει», και πολλά άλλα τέτοια δογματικά ή αξιωματικά παράλογα που τώρα τα ακούμε από άπαντας ανεξαρτήτως δόγματος!

Έτσι και οι προτεστάντες κατατυράννησαν πολύ κόσμο, έφτιαξαν την δική τους Ιερά Εξέταση, κ.λπ. Αλλά τότε, οι προτεστάντες σε αντίθεση προς τον πλήρη σκοταδισμό των καθολικών, ώθησαν και ανέπτυξαν την επιστήμη ελπίζοντας ότι θα τους βοηθούσε στις προσπάθειές των. Είναι η εποχή που αρχίζει να σπάζει το σκοτάδι που επέβαλε ο Χριστιανισμός διά πυρός και σιδήρου σ’ όλη την ιδικήν του οικουμένη και σ’ αυτή την εξέλιξη ο Προτεσταντισμός έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Σήμερα όμως παρατηρούμε το αντίθετο. Οι μεν καθολικοί προσπαθούν να οικειοποιηθούν την επιστήμη όσο δύνανται διά να δείξουν έτσι τον προοδευτισμό τους, ενώ οι προτεστάντες την εγκαταλείπουν και προπαγανδίζουν αμέτρητες αντιεπιστημονικές θέσεις, ανοησίες και διαστροφές επιστημονικών και φιλοσοφικών αποτελεσμάτων διά να δικαιολογήσουν την Βίβλο στο κάθε τι! Οι καθολικοί αποφάσισαν να φιλήσουν το χέρι της επιστήμης αφού δεν μπόρεσαν να το κόψουν. Οι προτεστάντες πάλι προσπαθούν να το στρίψουν μέχρι αποκοπής. Μια γενική παλαβομάρα παντού και πάντοτε δηλαδή.

Στις ανατολικές καλούμενες ορθόδοξες εκκλησίες, το τουρλουμπούκι συνεχίζεται βασισμένο στην παράδοσή τους και στους λεγομένους «Πατέρες» και στο ότι μόνο αυτές κατέχουν την δήθεν «ορθόδοξη» πίστη, όρο που εξέλαβαν από τον Ειρηναίο. Μισάνθρωποι, κομπλεξικοί, εναντίον της ζωής, του πολιτισμού και της γνώσεως που στόχο τους είχαν να αποκοιμίζουν τα πλήθη και περίμεναν τον θάνατό τους για να πάνε στην βασιλεία των ουρανών. Σ’ αυτές ακούς ό,τι βολεύει, ακόμα και επιχειρήματα καθολικών και προτεσταντών, αν τους έρχονται βολικά. Αυτές τις σαχλαμάρες των «Πατέρων», πολλοί και διάφοροι υποκριτές και ψεύτες σήμερα τις παρουσιάζουν ξεδιάντροπα ως δήθεν σύμφωνες με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη. Ενώ στο Βυζάντιο, Έλλην ή ελληνίζων ήταν βαριά κατηγορία που επί πολλούς αιώνες ετιμωρείτο με θάνατο. Το 1852, οι πονηροί επιτήδειοι εφηύραν το παραμύθι του Ελληνοχριστιανισμού και του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, ως ισχυρή δικαιολογία για να καπελώσει το νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος η Ορθόδοξος Εκκλησία. Δυστυχώς όμως, ακόμα και σήμερα πολλοί τέτοιοι επιτήδειοι, πονηροί και νοσηρά μυαλά, προπαγανδίζουν αυτές τις θέσεις ως αληθείς και κάνουν μεγάλο κακό στην κοινωνία που ήδη νοσεί πολλαπλώς.

Αυτό είναι το φρικτό τουρλουμπούκι του Εβραιογνωστικοχριστιανισμού, που προκάλεσε και προκαλεί έναν απέραντο αριθμό αιρέσεων, μίσος, φανατισμό, φόνο, μια ακατάληπτη σχιζοφρένεια, ψυχοπάθεια, υποκρισία, στυγνή καταστροφικότητα και κατάστρεψε τον αρχαίο ελληνικό και ελληνορωμαϊκό πολιτισμό. Πρόκειται για θρησκεία θυμάτων, υποκριτών, ψυχοπαθών, τρελών, νοσηρών και όσων επιθυμούν να τρελαθούν. Αλλά ο κοσμάκης λόγω αγνοίας, φόβου, πολλαπλής κρίσεως, βολέματος, υποκρισίας κ.λπ., τον ασπάζεται οι δε επιτήδειοι προσποιούνται ότι τον ασπάζονται. Βλέπετε: «Όπου επικρατεί η απελπισία, εκεί αυξάνεται η βλακεία!»

Ακόμα και σήμερα λοιπόν, βλέπομε κάπου κάπου τον όρο «philosophia ancilla» να προβάλλεται από ψευτοφιλοσόφους, υποκριτές θεολόγους, ψευτοσυλλόγους κ.λπ., μόνο και μόνο για να γεμίζουν την κενότητά τους και να κομπάζουν μπροστά σε ένα αδαές, ανεξέταστο και ελαφρόμυαλο ακροατήριο, το οποίο εν πολλοίς περί άλλων τυρβάζει. Οι αδαείς και αλαφροΐσκιωτοι λένε «μωρέ τι είναι πάλι τούτο 'δω;» και θαυμάζουν κατά την ρήση του πονηρού χριστιανού θεολόγου Γρηγορίου Ναζιανζηνού. Αλλά αυτοί οι πονηροί και δόλιοι εισηγητές αυτής της ορολογίας δεν επεξηγούν στο ακροατήριό τους πόθεν και διατί προήλθε και τι σημαίνει αυτός ο άστοχος, ατυχής και ιδιαζόντως πονηρός όρος.

ΔΕΣ: Οι «αποδείξεις» του Θωμά Ακινάτη για την ύπαρξη Θεού

Η NASA αποκαλύπτει το μυστικό της Κασσιόπης

Χάρη στις νέες εικόνες του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble επιστήμονες της NASA κατάλαβαν γιατί οι περιφερειακές περιοχές των σπειροειδών βραχιόνων του γαλαξία NGC 278, παραμένουν «νεκρά», σύμφωνα με την ιστοσελίδα του τηλεσκοπίου .

Ο γαλαξίας NGC 278 είναι ένα μεγάλο σφαιρωτό σμήνος αστέρων στις παρυφές του Γαλαξία μας. Βρίσκεται στον αστερισμό της Κασσιόπης, 40 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, και ανακαλύφθηκε το 1786 από τον βρετανό αστρονόμο Ουίλιαμ Χέρσελ.

Βλέποντας αυτόν τον γαλαξία από πάνω, μπορούμε να διακρίνουμε τους σπειροειδείς βραχιόνες και τον πυρήνα του. Το μπλε χρώμα στο εσωτερικό αυτών των σπειρών του οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στον NGC 278 δημιουργούνται αστέρια με γοργούς ρυθμούς, λένε στη NASA. Αλλά τα νέα αστέρια εμφανίζονται μόνο στο εσωτερικό των σπειροειδών βραχιόνων, σε μια απόσταση που είναι μικρότερη από 10.000 έτη φωτός από το κέντρο. Στα περιφερειακά τμήματα, τα οποία είναι σκοτεινά δεν παρατηρείται η εμφάνιση νέων άστρων. Οι λόγοι που προκαλούν αυτή τη διαδικασία ήταν άγνωστοι μέχρι τώρα.

Με τις νέες φωτογραφίες του γαλαξία NGC 278, που ελήφθησαν από την κάμερα WFPC2, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν το μυστικό της Κασσιόπης. Αυτές οι εικόνες δείχνουν ότι ο NGC 278 συγκρούστηκε με ένα μικρό γαλαξία, ο οποίος είχε μεγάλα αποθέματα ουδέτερου αερίου.

Η σύγκρουση προκάλεσε ανάφλεξη στο κεντρικό τμήμα του NGC 278. Την ίδια στιγμή, η σκόνη του νεκρού γαλαξία πήγαν στις απομακρυσμένες περιοχές των βραχιόνων του NGC 278. Έτσι έγιναν πιο σκούρα απ’ ό,τι ήταν πριν. Με τον τρόπο αυτό εξηγείται το μυστήριο του γαλαξία.

Πρέπει να τονιστεί ότι η διαδικασία της εμφάνισης τόσο ενεργών άστρων παρατηρείται πολύ σπάνια σε γαλαξίες, όπως ο NGC 278, οι οποίοι έχουν τη λεγόμενη «γέφυρα», ένα επίμηκες σύμπλεγμα των άστρων στο κέντρο των πυρήνων των γαλαξιών. Το γεγονός αυτό κάνει τον NGC 278 ελκυστικό για τους αστροφυσικούς.

"Έξυπνα" νήματα μετατρέπουν τα ρούχα σε μπαταρίες

textile
Όταν ξεμένει το κινητό κάποιου από μπαταρία, δεν θα υπάρχει κανένα πρόβλημα στο μέλλον. Θα αναλαμβάνει το ρούχο του να κάνει την φόρτιση. Κινέζοι ερευνητές ανέπτυξαν «έξυπνες» ίνες που μπορούν να υφανθούν στα ρούχα και να τα μετατρέψουν σε συλλέκτες ηλιακής ενέργειας.

Διάφορες προσπάθειες έχουν γίνει έως τώρα για την ανάπτυξη ρούχων-φορτιστών. Όμως ένα σημαντικό πρόβλημα είναι πως τα «έξυπνα» νήματα δεν αντέχουν στην παραγωγή των υφασμάτων (πλέξιμο, κοπή κ.α.).

Αυτή τη φορά, οι ερευνητές, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ACS Nano της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας, δημιούργησαν τς πρώτες ίνες που όχι μόνο λειτουργούν ως φωτοβολταϊκά συλλέγοντας και αποθηκεύοντας την ηλιακή ενέργεια, αλλά επίσης είναι ανθεκτικές και κατάλληλες για την κλωστοϋφαντουργία.

Για να το πετύχουν αυτό, συνδύασαν δύο διαφορετικά είδη ινών. Η μία περιέχει τιτάνιο, οξείδιο του ψευδαργύρου, βαφή και ένα ηλεκτρολύτη, μαζί με ένα πολυμερές καλυμμένο απο χαλκό, δημιουργώντας έτσι τις φωτοβολταϊκές κυψέλες. Το δεύτερο είδος νήματος, που αποθηκεύει την ηλιακή ενέργεια, αποτελείται από τιτάνιο, νιτρίδιο του τιτανίου, ένα λεπτό φύλλο άνθρακα και ένα ηλεκτρολύτη.

Από κοινού αυτές οι δύο ίνες υφαίνονται με βαμβακερό νήμα και δημιουργούν ένα εύκαμπτο «έξυπνο» ύφασμα, το οποίο μπορεί να κοπεί ή να υποστεί άλλη επεξεργασία, ενώ είναι ικανό να φορτίζεται πλήρως από τον ήλιο. Στο μέλλον κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές-ταμπλέτες και άλλα ηλεκτρονικά «γκάτζετ» θα μπορούν να φορτίζονται από τέτοια ρούχα.

Καλυμμένος από ωκεανούς και ο "Εγγύτατος β';

Ο Εγγύτατος β του Κενταύρου, ένας εξωπλανήτης σε απόσταση 4.25 έτη φωτός από τη Γη, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα γύρω από τη δυνητικά κατοικήσιμη ζώνη του κοντινότερου στη Γη άστρου, μπορεί να είναι όχι μόνος βραχώδης, αλλά επίσης σκεπασμένος από ωκεανούς. Αυτή είναι η νέα εκτίμηση γάλλων επιστημόνων, που βασίζεται όμως σε θεωρητικούς υπολογισμούς και όχι σε άμεσα δεδομένα παρατηρήσεων.

Οι αστροφυσικοί του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, υπολόγισαν ότι ο Proxima b,που βρίσκεται σε απόσταση περίπου τεσσάρων ετών φωτός από τη Γη, μπορεί να είναι ένας υδάτινος κόσμος, όμοιος με τον δικό μας.

Ο Proxima B απέχει περίπου 4,2 έτη φωτός από τη Γη και είναι ο πλησιέστερος από τους περίπου 3.500 πλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί πέρα από το Ηλιακό μας σύστημα από το 1995, όπως αναφέρεται στην σχετική έκθεση που δημοσιεύθηκε στο Nature.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο συγκεκριμένος πλανήτης είναι λίγο μεγαλύτερος από τη Γη και συμπληρώνει μία περιφορά γύρω από το «ψυχρό» κόκκινο αστέρι Proxima Centauri κάθε 11,2 ημέρες. Ο proxima B είναι πιθανότατα βραχώδης, και επιπλέον βρίσκεται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη, στην κατάλληλη απόσταση από το μητρικό του άστρο ώστε να διαθέτει στην επιφάνειά του υγρό νερό που είναι ο κρισιμότερος παράγοντας για την παρουσία της ζωής.

Αυτός ο πλανήτης είναι μέρος ενός πλανητικού συστήματος, το οποίο βρίσκεται πιο κοντά από άλλα που γνωρίζουμε, γεγονός που θα κάνει την έρευνα λίγο πιο εύκολη.

Ο εξωπλανήτης έχει εκτιμώμενη μάζα 1,3 φορές μεγαλύτερη από τη Γη και απέχει από το άστρο του γύρω στα 7,5 εκατ. χλμ., σχεδόν το ένα δέκατο της απόστασης Ερμή-Ήλιου. Επειδή όμως το άστρο του είναι μικρότερο από το δικό μας και 1.000 φορές λιγότερο λαμπερό από τον Ήλιο, δεν αποκλείεται να υπάρχουν μεγάλες θάλασσες στην επιφάνειά του – πράγμα που θα ευνοούσε την ανάπτυξη μορφών ζωής.

Σύμφωνα με ένα από τα «σενάρια» των γάλλων επιστημόνων, ο Εγγύτατος β μπορεί να διαθέτει ένα ενιαίο τεράστιο ωκεανό βάθους έως 200 χιλιομέτρων, ενώ ο πλανήτης εκτιμάται ότι διαθέτει και μια αραιή ατμόσφαιρα.

Μπάλες φωτιάς

Ένα τελείως ασυνήθιστο φαινόμενο «είδε» το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble: τεράστιες καυτές μπάλες αερίων να εκτοξεύονται από ένα άστρο που πεθαίνει. Κάθε μπάλα πλάσματος είναι διπλάσια σε μέγεθος από τον πλανήτη ‘Αρη και κινείται με τρομερή ταχύτητα στο διάστημα (περίπου μισό εκατομμύριο μίλια την ώρα).

Αποτέλεσμα εικόνας για Ο εξωπλανήτης Proxima b περιφέρεται γύρω από τον ερυθρό νάνο πλανήτη Proxima (Εγγύτατος) του Κενταύρου
Ο εξωπλανήτης Proxima b περιφέρεται γύρω από τον ερυθρό νάνο πλανήτη Proxima (Εγγύτατος) του Κενταύρου

Αυτές οι αστρικές «κανονόμπαλες» εκτοξεύονται με ρυθμό μία κάθε 8,5 χρόνια εδώ και τουλάχιστον 400 χρόνια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, με επικεφαλής τον Ραγκβέντρα Σαχάι της NASA.

Οι «μπάλες» αποτελούν ένα αίνιγμα, επειδή οι αστρονόμοι δεν μπορούν να φανταστούν με ποιό τρόπο το άστρο V Hydrae, ένας ετοιμοθάνατος ερυθρός γίγαντας σε απόσταση 1.200 ετών φωτός από τη Γη, μπορεί να εκτινάξει τέτοιο υλικό και με τέτοια μορφή.

Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι «μπάλες» εκτοξεύονται από κάποιο άλλο «κανόνι», ένα δεύτερο άστρο-συνοδό, που ακόμη δεν έχει εντοπισθεί και το οποίο κάθε 8,5 χρόνια πλησιάζει τo V Hydrae,«κλέβοντας» ένα μέρος της ατμόσφαιρας του τελευταίου και μετά «πυροβολώντας» το σαν μπάλα στο διάστημα.

Κάθε σφαίρα πλάσματος έχει θερμοκρασία τουλάχιστον 9.500 βαθμών Κελσίου, σχεδόν διπλάσια από εκείνη στην επιφάνεια του Ήλιου. Όσο απομακρύνεται από το άστρο, κάθε καυτή σφαίρα κρυώνει σταδιακά και γίνεται αόρατη στο φάσμα του ορατού φωτός.

Εξωγήινες μορφές ζωής θα μπορούσαν να «τρέφονται» με κοσμικές ακτίνες – ραδιενέργεια

alien-life
Ένα είδος βακτηρίου που βρέθηκε να ζει βαθιά στο υπέδαφος αποκαλύπτεται ότι έχει τη μοναδική ικανότητα να αντλεί ενέργεια από τη ραδιενεργό διάσπαση του ουρανίου. Η ανακάλυψη, λένε αμερικανοί ερευνητές, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ύπαρξης εξωγήινων που τρέφονται με καθαρή ακτινοβολία.

Το βακτήριο Desulforudis audaxviator αξιοποιεί την ενέργεια του ραδιενεργού ουρανίου

Το μοναδικό βακτήριο, με την ονομασία Desulforudis audaxviator, βρέθηκε να ζει σε ένα παλιό χρυσωρυχείο στη Νότιο Αφρική, σε βάθος 2,8 χιλιομέτρων. «Τράβηξε την προσοχή μου επειδή αντλεί ενέργεια αποκλειστικά από ραδιενεργές ουσίες» λέει στο δικτυακό τόπο του Science ο Ντιμίτρα Άτρι, αστροβιολόγος του Διαστημικού Ινστιτούτου Επιστήμης «Blue Marble» στο Σιάτλ. «Ποιος ξέρει αν συμβαίνει το ίδιο με τη ζωή σε άλλους κόσμους;» εικάζει.

Οι περισσότεροι οργανισμοί στη Γη είτε εκμεταλλεύονται το φως του ήλιου για να φωτοσυνθέσουν την τροφή τους, είτε τρέφονται με φωτοσυνθετικούς οργανισμούς. Το Desulforudis audaxviator ανήκει σε μια διαφορετική, σπάνια κατηγορία οργανισμών, οι οποίοι αντλούν ενέργεια απευθείας από ανόργανες χημικές ουσίες του περιβάλλοντος.

Το ουράνιο και άλλα ραδιενεργά στοιχεία που υπάρχουν σε μικρές ποσότητες στον γήινο φλοιό εκπέμπουν ακτινοβολία, η οποία διασπά άλλα μόρια στο έδαφος. Διασπά για παράδειγμα ενώσεις που περιέχουν οξυγόνο και θείο, παράγοντας έτσι θειικά ιόντα, υπεροξείδιο του υδρογόνου και άλλα προϊόντα που διατηρούν αποθηκευμένη χημική ενέργεια.

Αυτή είναι η ενέργεια που αξιοποιεί για την επιβίωσή του το θαυμαστό βακτήριο: απορροφά τα μόρια και τα ιόντα που προκύπτουν, ρουφά την ενέργειά τους και στη συνέχεια τα φτύνει πίσω στο περιβάλλον.

Ο Άτρι υποψιάζεται ότι η ίδια διαδικασία θα μπορούσε να κρατά ταϊσμένα εξωγήινα μικρόβια ακόμα και σε κόσμους που στερούνται ατμόσφαιρας. Τα μικρόβια αυτά θα μπορούσαν να αξιοποιούν όχι την ακτινοβολία της ραδιενεργού διάσπασης, αλλά την ενέργεια των λεγόμενων κοσμικών ακτίνων, μιας βροχής από σωματίδια υψηλής ενέργειας που λούζει τα πάντα στο Διάστημα.

Η Γη διαθέτει μαγνητικό πεδίο που λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας για την κοσμική ακτινοβολία. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τον Άρη ή άλλα «αφιλόξενα» σώματα του Ηλιακού Συστήματος.

Χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα δεδομένα για την κοσμική ακτινοβολία, ο ερευνητές προσομοίωσε τις συνθήκες σε άλλα ουράνια σώματα, και διαπίστωσε ότι, σε όλους τους πλανήτες εκτός από τη Γη, η συνεχής ροή σωματιδίων από το Διάστημα θα προσέφερε αρκετή ενέργεια για την επιβίωση μικρών, σχετικά απλών οργανισμών όπως τα βακτήρια.

Αν ο Άτρι έχει δίκιο, οι προσπάθειες αναζήτησης εξωγήινης ζωής θα πρέπει να διευρυνθούν, και να συμπεριλάβουν κόσμους που δεν διαθέτουν μαγνητικό πεδίο και θεωρούνταν μέχρι σήμερα εχθρικοί για την υποστήριξη ζωντανών οργανισμών.

Ποιος ξέρει; Βαθιά στο υπέδαφος του Άρη ίσως κρύβεται το εξωγήινο ανάλογο του απίθανου Desulforudis audaxviator.

H μελέτη του Ντιμίτρ Άτρι δημοσιεύεται στο Journal of the Royal Society Institute.

Μπαγκαβάτ Γκίτα – Το «Θεϊκό Άσμα»

15. Happiness/Unhappiness Are SeasonsΗ Μαχαμπάρατα είναι η αντίστοιχη Βίβλος του Ινδουισμού που δεν προσφέρει μόνο θρησκευτικά σύμβολα και στοιχεία για την εξέλιξη των λατρειών της Ινδίας αλλά έχει και πολλές φιλοσοφικές συζητήσεις που έρχονται να συμπληρώσουν το βαθύ εσωτερικό και συμβολικό νόημα της όλης ηρωικής υπόθεσης.

Αποκορύφωμα της φιλοσοφικής υπέρβασης είναι το τμήμα της Μπαγκαβάτ Γκίτα, αυτοτελές μέρος του έπους, το βαθύτερο ίσως φιλοσοφικό κείμενο που γράφτηκε ποτέ και στο οποίο θ’ αναφερθούμε παρακάτω.

Η λέξη Μαχαμπάρατα σημαίνει «Μεγάλος Πόλεμος» γιατί, όπως και στη φιλοσοφία του Ηράκλειτου, η εξελικτική πορεία του ανθρώπου αλλά και του κάθε όντος στη γη, ολοκληρώνεται μέσω της σύγκρουσης, του πολέμου ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, τη γνώση και την άγνοια, την αρετή και την κακία, το φως και το σκοτάδι. Μόνο όταν το ον ξεπεράσει την πολεμική αντιπαράθεση των δυϊκών αντιθέτων, μπορεί να φτάσει στο Απόλυτο, τη Μακαριότητα, τη Μεγάλη Ειρήνη, την έσχατη Σοφία. Αυτός είναι και ο εσωτερικός συμβολισμός του θρόνου της Χαστιναπούρα, της Ιερής πόλης των Ελεφάντων, για τον οποίο γίνεται ο πόλεμος που κορυφώνει το έπος.

Στην πλοκή του έπους διακρίνουμε διάφορα σημαντικά πρόσωπα, τα οποία εκφράζουν συμβολικά εσωτερικά στοιχεία. Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για το μακροχρόνιο αγώνα που έκαναν τα πέντε αδέρφια Παντάβα, οι γιοί του βασιλιά Παντού, για να ανακτήσουν το θρόνο του πατέρα τους, που τον είχε σφετεριστεί ο θείος τους Δριταράστρα.

Οι πέντε Παντάβα συμβολίζουν τους πέντε φορείς συνείδησης του ανθρώπου, τα πέντε στοιχεία της ανώτερης συνείδησής του. Συμβολίζουν τον ανώτερο άνθρωπο σε οδοιπορία για την κατάκτηση της Σοφίας, την οποία χάνει όταν, εγκαταλείποντας τις ουράνιες πνευματικές περιοχές από τις οποίες προήλθε, κατεβαίνει στον κόσμο της πολλαπλότητας.

Οι γιοι του σφετεριστή βασιλιά Δριταράστρα, οι λεγόμενοι Κουράβα, 100 στον αριθμό, συμβολίζουν τα πολλά κατώτερα πάθη, ένστικτα, ελαττώματα κ.λ.π., που υπάρχουν στον άνθρωπο πριν ν’ αρχίσει τον πνευματικό του αγώνα. Ο αριθμός 100 είναι καθαρά συμβολικός και σημαίνει «πολλά».

Μια σημαντική διδασκαλία, καλυμμένη κάτω από τον πέπλο του συμβόλου και της παραβολής, είναι αυτή που αναφέρεται στην ιερογαμία των Παντάβα με την βασιλοπούλα Δρωπάδι. Ένας βασιλιάς κοντά στον τόπο της εξορίας των Παντάβα ζητάει γαμπρό για την κόρη του και θα την δώσει σ’ αυτόν που θα λυγίσει το τόξο του.

Το λύγισμα του τόξου ήταν μια τελετή που συναντάμε ακόμη και στην Ομηρική Οδύσσεια, όταν ο Οδυσσέας, μπροστά στους μνηστήρες της Πηνελόπης στην Ιθάκη, λυγίζει το βασιλικό τόξο και περνάει το βέλος του από τις οπές των πελέκεων. Αυτή η πράξη δεν συμβολίζει τόσο έναν πολεμικό άθλο, αλλά την τέλεια νοητική επιδεξιότητα που προετοιμάζει για την πνευματική ανάβαση.

Η παρουσία του Κρίσνα στο κεφάλαιο της Μπαγκαβάτ Γκίτα, συμβολίζει την ανώτερη συνείδηση, τον εσωτερικό Δάσκαλο που καθοδηγεί με σωστές πράξεις τη ζωή του ανθρώπου. Ο Δουρυοδάνα παροτρύνει ξανά τον πατέρα του να εκστρατεύσουν εναντίον των Παντάβα, για να αρπάξει τη νύφη. Όμως ο βασιλιάς Δριταράστρα, ακούγοντας την προτροπή ενός σοφού συμβούλου, χαρίζει το μισό βασίλειο στους Παντάβα, ο πρεσβύτερος των οποίων, ο Γιουντιστίρα, αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση.

Παρασυρμένος όμως από το πάθος του για τυχερά παιχνίδια ο Γιουντιστίρα, θα τα χάσει όλα στα ζάρια και την γυναίκα και τ’ αδέλφια του θα τα κερδίσει ο εξάδελφός του, ο απαίσιος Δουρυοδάνα. Ο Γιουντιστίρα εύκολα παρασύρεται προς το κακό και γίνεται έρμαιο των παθών που επωάζονται μέσα του, του «Κάμα». Έτσι οι Παντάβα αναγκάζονται να φύγουν εξορία ξανά στην ερημιά για δώδεκα χρόνια.

Αφού λήξει η τιμωρία τους, γυρίζουν πίσω και ζητούν να τους επιστραφεί το μισό βασίλειο που τους ανήκει. Ο Δουρυοδάνα όμως αρνείται, παρά τις συμβουλές του Κρίσνα.

Η άρνηση αυτή του Δουρυοδάνα θα προκαλέσει τον τελικό πόλεμο και μια μεγάλη μάχη, όπου νικούν οι Παντάβα, που έχουν την βοήθεια του Κρίσνα στο πλευρό του Πρίγκιπα Αρζούνα.Στο πιο φημισμένο κεφάλαιο της Μαχαμπάρατα, την Μπαγκαβάτ Γκίτα ή «Θεϊκό Άσμα» παρουσιάζονται στην αρχή ο Κρίσνα και ο Αρζούνα πάνω στο πολεμικό άρμα, έτοιμοι να δώσουν το σύνθημα για την έναρξη της εμφύλιας σύγκρουσης. Από ένα λόφο ο Αρζούνα βλέπει το πεδίο της μάχης, όπου βρίσκονται αντιμέτωποι οι δύο εχθρικοί στρατοί.

Στο σημείο αυτό όλου έπους το έργο κορυφώνεται. Ο Αρζούνα διστάζει να δώσει το μοιραίο σύνθημα.

Λυπάται τους συγγενείς-ξαδέλφια του που θα πεθάνουν, λυπάται τις δύο οικογένειες, φοβάται το θάνατο και αρνείται να πολεμήσει για να αποφύγει την καταστροφή του γένους του. Τότε ο Κρίσνα αρχίζει να του λέει, με θαυμάσια λογοτεχνική ομορφιά, εκείνες τις εξαιρετικά βαθιές διδασκαλίες που αποτελούν το όλο έργο της Μπαγκαβάτ Γκίτα. Φωτισμένος από τις πνευματικές διδασκαλίες του Κρίσνα, ο Αρζούνα νικά τους δισταγμούς του, νικά τις αμφιβολίες, βλέπει τη μάχη ως θεϊκή υποχρέωση και δίνει το σύνθημα που θα τον οδηγήσει στην τελική νίκη.

Η ανθρώπινη κατάσταση του δισταγμού και της αμφιβολίας του Αρζούνα είναι ένα χαρακτηριστικό συναίσθημα που επαναλαμβάνεται αδιάκοπα κάθε φορά που ένας άνθρωπος, αναζητητής της εσωτερικής αλήθειας, βρίσκεται στο σταυροδρόμι και πρόκειται να διαλέξει αν θα πολεμήσει ενάντια σε όλα τα δεσμά του ή αν θα συμβιβαστεί μ’ αυτά.

Μέσα στην καρδιά του κάθε ανθρώπου βρίσκεται ένας Αρζούνα. Οι συγγενείς Κουράβα συμβολίζουν όλα τα κατώτερα, εγωιστικά στοιχεία και οι φοβίες που μας εμποδίζουν να ανέβουμε πνευματικά και με τα οποία πρέπει να έρθουμε αντιμέτωποι. Θα πρέπει κανείς να αποβάλλει τα περιττά βάρη, τις ανέσεις, τα ελαττώματα, τις προσκολλήσεις, τα δεσμά των παθών του που τον κρατούν στον κόσμο της ύλης, της άγνοιας και του πόνου, αν θέλει να ανυψωθεί προς το φωτεινό κόσμο της Ολοκλήρωσης του.

Η Μπαγκαβάτ Γκίτα είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα της Φιλοσοφίας και ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Είναι ένας ολόκληρος κόσμος εσωτερικών διδασκαλιών, ένας οδηγός μέσα στο σκοτάδι του φόβου…

Μερικές διδασκαλίες από την Μπαγκαβάτ Γκίτα – το «Θεϊκό Άσμα»

 1.Η δύναμη του Θεού είναι μαζί σου

Η δύναμη του Θεού είναι μαζί σου κάθε στιγμή. Μέσω των δραστηριοτήτων του μυαλού, των αισθήσεων, της αναπνοής και των αισθημάτων. Και κάνει διαρκώς όλη την δουλειά, χρησιμοποιώντας σε ως ένα απλό μέσο

 2. Ζήσε το δικό σου πεπρωμένο

Είναι καλύτερο να ζεις το δικό σου πεπρωμένο ατελώς παρά να ζεις μια απομίμηση της ζωής κάποιου άλλου με τελειότητα

 3. Δώσε το αγνό δώρο της αγάπης

Ένα δώρο είναι αγνό όταν δίνεται από την καρδιά από το σωστό άτομο, τη σωστή στιγμή και στο σωστό μέρος και όταν δεν περιμένουμε τίποτα σε αντάλλαγμα

 4. Γίνε κατάλληλος για απελευθέρωση

Ο καθένας που είναι σταθερός στην αποφασιστικότητά του για το προηγμένο στάδιο πνευματικής συνειδητοποίησης και μπορεί ισότιμα να ανεχτεί τις επελάσεις της δυστυχίας και της ευτυχίας, είναι σίγουρα ένα άτομο κατάλληλο για απελευθέρωση

 5. Η καλή δουλειά ποτέ δε θα χαθεί

Κανείς που κάνει καλή δουλειά δε θα καταλήξει ποτέ σε ένα άσχημο τέλος, είτε εδώ είτε στον άλλο κόσμο

6. Δημιούργησε από μέσα σου

Κάνοντας καμπύλη μέσα μου δημιουργώ ξανά και ξανά

 7. Εξάσκησε την αυτοκυριαρχία

Κάνε όλες τις δράσεις με νου συγκεντρωμένο στο Θείο, αποκηρύσσοντας την προσκόλληση και εξετάζοντας την επιτυχία και την αποτυχία με ίση ματιά. Η πνευματικότητα συνεπάγεται αυτοκυριαρχία

 8. Απόκτησε την ειρήνη του Θεού

Η ειρήνη του Θεού είναι μαζί με αυτούς των οποίων ο νους και η ψυχή είναι σε αρμονία, που είναι ελεύθεροι από την επιθυμία και την οργή, που γνωρίζουν την δικιά τους ψυχή.

 9. Μετάτρεψε την γνώση σε δράση

Ο ανώριμος πιστεύει ότι η γνώση και η δράση είναι ξεχωριστές, αλλά ο σοφός τις βλέπει σαν το ίδιο πράγμα.

 10. Πρέπει να δράσεις

Η ελευθερία από την δραστηριότητα δεν κατορθώνεται ποτέ με την αποχή από την δράση. Κανείς δεν μπορεί να γίνει τέλειος με το να σταματάει απλά να ενεργεί. Πράγματι κανείς δεν μπορεί ποτέ να ξεκουραστε από την δραστηριότητά του ακόμα και για μια στιγμή. Όλοι είναι αβοήθητα αναγκασμένοι να δράσουν

 11. Μάθε την τέχνη της δράσης

Η δραστηριότητα είναι καλύτερη από την αδράνεια. Πράξε αλλά με αυτοέλεγχο. Αν είσαι τεμπέλης δεν μπορείς να συγκρατήσεις ακόμα και το δικό σου σώμα

 12. Μην είσαι υποκριτής

Ένας άνθρωπος που αποκηρύσσει ορισμένες σωματικές ενέργειες αλλά αφήνει το μυαλό του να κολλάει σε αντικείμενα της αισθησιακής του επιθυμίας, εξαπατά τον εαυτό του. Μπορεί μόνο να λέγεται υποκριτής. Ο αληθινά αξιοθαύμαστος άνθρωπος ελέγχει τις αισθήσεις του με τη δύναμη της θέλησής του. Όλες οι πράξεις του θα είναι αδιάφορες.

 13. Οι πύλες για την Κόλαση

Η Κόλαση έχει τρεις πύλες: την λαγνεία, τον θυμό και την απληστία

 14. Κάνε τον νου σου γαλήνιο

Η ευτυχία που προέρχεται από την μακρά πρακτική που οδηγεί στο τέλος της ταλαιπωρίας η οποία αρχικά είναι σαν δηλητήριο όμως στο τέλος σαν νέκταρ-αυτός ο τύπος ευτυχίας εμφανίζεται από την γαλήνη από τον ίδιο τον νου κάποιου.

 15. Ευτυχία/Δυστυχία είναι εποχιακές

Η μη μόνιμη εμφάνιση της ευτυχίας και της δυστυχίας και η εξαφάνισή τους στη ροή του χρόνου είναι σαν την εμφάνιση και την εξαφάνιση των εποχών του χειμώνα και του καλοκαιριού. Εμφανίζονται από αισθητή αντίληψη και κάποιος πρέπει να μάθει να τα ανέχεται χωρίς να ενοχλείται

 16. Πάλεψε χωρίς φόβο

Η ενσαρκωμένη ψυχή είναι αιώνια στην ύπαρξη, άφθαρτη και απεριόριστη. Μόνο το υλικό σώμα είναι αληθινά αναλώσιμο. Συνεπώς πολέμα όπως ο Αρτζούνα

 17. Η μεγάλη ψευδαίσθηση

Λένε ότι η ζωή είναι ένα ατύχημα, παρασυρμένο από σεξουαλική επιθυμία, ότι το σύμπαν δεν έχει ηθική τάξη, καμία αλήθεια, κανένα Θεό. Παρασυρμένοι από ακόρεστους πόθους, μεθυσμένοι από την αλαζονεία της δύναμης, υποκριτικοί, εξαπατημένοι, οι πράξεις τους αισχρές με αυτοαναζήτηση, βασανισμένοι από τεράστιο άγχος που συνεχίζει μέχρι τον θάνατό τους, πεισμένοι ότι η ικανοποίηση της επιθυμίας είναι μοναδικός στόχος ζωής, δεμένοι με εκατοντάδες δεσμά ελπίδας, υπόδουλοι της απληστία τους, σπαταλούν τον χρόνο τους ανέντιμα, συσσωρεύοντας βουνά πλούτου.

 18. Η αλαζονεία μόνο αναπτύσσεται

Σήμερα είχα αυτή την επιθυμία και αύριο θα έχω εκείνη. Όλα αυτά τα πλούτη είναι δικά μου και σύντομα θα έχω ακόμα πιο πολλά. Ήδη έχω σκοτώσει αυτούς τους εχθρούς και σύντομα θα σκοτώσω τους υπόλοιπους. Είμαι ο Κύριος, που απολαμβάνει, επιτυχημένος, χαρούμενος και δυνατός, ευγενής και πλούσιος και διάσημος. Ποιος στην γη είναι ισάξιός μου;

 19. Ο ανώτατος θαυμαστής

Αυτός που άφησε το μίσος να φύγει, που μεταχειρίζεται όλα τα πλάσματα με καλοσύνη και συμπόνια, που είναι πάντα γαλήνιος, ασυγκίνητος στον πόνο ή την ευχαρίστηση, ελεύθερος από το «εγώ» και «δικό μου», με αυτοέλεγχο, σταθερός και υπομονετικός, όλος του ο νους είναι συγκεντρωμένος σε μένα- αυτός είναι ο άνθρωπος που αγαπάω πιο πολύ

 20. Ποιος είναι ο Θεός;

Είναι η πηγή του φωτός σε όλα τα φωτεινά αντικείμενα. Είναι πέρα από το σκοτάδι της ύλης και αόρατος. Είναι η γνώση. Είναι το αντικείμενο της γνώσης. Είναι ο στόχος της γνώσης. Είναι τοποθετημένος στην καρδιά του καθενός.

 21. Είμαι η πηγή της ενέργειας

Μπαίνω σε κάθε πλανήτη και με την ενέργειά μου μένουν σε τροχιά. Γίνομαι η σελήνη και με αυτόν τον τρόπο προμηθεύω τον χυμό της ζωής σε όλα τα λαχανικά

 22. Ο θάνατος είναι βέβαιος

Ο Κύριος είπε: «Ο χρόνος (θάνατος) είμαι, ο καταστροφέας των κόσμων, που ήρθε να αφανίσει τον καθένα. Ακόμα και χωρίς τη συμμετοχή σας, όλοι αυτοί που είναι παραταγμένοι στις (δύο) αντίθετες σειρές, θα σφαχτούν!»

 23. Δεν είσαι χαμένος

Ο άνθρωπος που με βλέπει σε οτιδήποτε, και οτιδήποτε μέσα σε μένα δε θα χαθεί για μένα ούτε εγώ θα χαθώ σε αυτόν

 24. Να είσαι ριζωμένος

Αυτός που είναι ριζωμένος στην ενότητα, συνειδητοποιεί ότι βρίσκομαι σε κάθε ον. Όπου και αν πάει παραμένει μέσα σε μένα

 25. Ο τέλειος Γιόγκι

Όταν βλέπει όλα τα πλάσματα ίσα στον πόνο ή την χαρά επειδή είναι σαν αυτόν, αυτός ο άνθρωπος έχει αναπτυχθεί τέλεια στη γιόγκα

 26. Συγκράτησε τις αισθήσεις

Όταν κάποιος αφήσει το μυαλό του να ακολουθήσει τις αισθήσεις, διώχνει τη σοφία μακριά σαν ένα καράβι στα νερά που το παίρνει ο άνεμος που φυσά

 27. Μην πενθείς για την αιώνια ζωή

Ο σοφός δε θρηνεί ούτε για τον ζωντανό ούτε για τον νεκρό. Δεν υπήρξε ποτέ στιγμή που εγώ και εσύ και όλοι οι βασιλιάδες που έχουν μαζευτεί εδώ, δεν έχουν υπάρξει και ούτε θα υπάρξει στιγμή που θα σταματήσουμε να υπάρχουμε

 28. Συγκεντρώσου στον στόχο

Απομακρυνόμαστε από τον στόχο μας όχι από τα εμπόδια αλλά από ένα καθαρό μονοπάτι σε ένα λιγότερο σημαντικό στόχο

 29. Δες τον εαυτό σου στους άλλους

Αυτός που μόνος βλέπει αληθινά βλέπει τον ίδιο Κύριο σε κάθε πλάσμα. Βλέποντας τον ίδιο Κύριο παντού δεν βλάπτει τον εαυτό του ή τους άλλους

 30. Κοίτα πέρα από το προπέτασμα καπνού

Κανείς δε θα πρεπε να εγκαταλείπει τις υποχρεώσεις επειδή βλέπει ελαττώματα σε αυτές. Κάθε πράξη, κάθε δραστηριότητα, είναι περικυκλωμένη από ελαττώματα όπως η φωτιά είναι περικυκλωμένη από καπνό

 31. Χρησιμοποίησε την δύναμη της θέλησής σου

Ανασχημάτισε τον εαυτό σου μέσω της δύναμης της θέλησής σου

 32. Μην ανησυχείς για τα αποτελέσματα

Οι αφυπνισμένοι σοφοί αποκαλούν ένα άτομο σοφό όταν όλα τα εγχειρήματά του είναι ελεύθερα από το άγχος για τα αποτέλεσματα

 33. Όπως μια λάμπα σε ένα χώρο χωρίς άνεμo

Όταν ο διαλογισμός είναι τελειοποιημένος το μυαλό είναι αμετακίνητο, όπως η φλόγα της λάμπας σε έναν χώρο χωρίς άνεμο