ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (4.216-4.289)

Ὣς ἔφατ᾽, Ἀσφαλίων δ᾽ ἄρ᾽ ὕδωρ ἐπὶ χεῖρας ἔχευεν,

ὀτρηρὸς θεράπων Μενελάου κυδαλίμοιο.
οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.
Ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἄλλ᾽ ἐνόησ᾽ Ἑλένη Διὸς ἐκγεγαυῖα·
220 αὐτίκ᾽ ἄρ᾽ εἰς οἶνον βάλε φάρμακον, ἔνθεν ἔπινον,
νηπενθές τ᾽ ἄχολόν τε, κακῶν ἐπίληθον ἁπάντων.
ὃς τὸ καταβρόξειεν, ἐπεὶ κρητῆρι μιγείη,
οὔ κεν ἐφημέριός γε βάλοι κατὰ δάκρυ παρειῶν,
οὐδ᾽ εἴ οἱ κατατεθναίη μήτηρ τε πατήρ τε,
225 οὐδ᾽ εἴ οἱ προπάροιθεν ἀδελφεὸν ἢ φίλον υἱὸν
χαλκῷ δηϊόῳεν, ὁ δ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῷτο.
τοῖα Διὸς θυγάτηρ ἔχε φάρμακα μητιόεντα,
ἐσθλά, τά οἱ Πολύδαμνα πόρεν, Θῶνος παράκοιτις,
Αἰγυπτίη, τῇ πλεῖστα φέρει ζείδωρος ἄρουρα
230 φάρμακα, πολλὰ μὲν ἐσθλὰ μεμιγμένα, πολλὰ δὲ λυγρά·
ἰητρὸς δὲ ἕκαστος ἐπιστάμενος περὶ πάντων
ἀνθρώπων· ἦ γὰρ Παιήονός εἰσι γενέθλης.
αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἐνέηκε κέλευσέ τε οἰνοχοῆσαι,
ἐξαῦτις μύθοισιν ἀμειβομένη προσέειπεν·
235 «Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφὲς ἠδὲ καὶ οἵδε
ἀνδρῶν ἐσθλῶν παῖδες· ἀτὰρ θεὸς ἄλλοτε ἄλλῳ
Ζεὺς ἀγαθόν τε κακόν τε διδοῖ· δύναται γὰρ ἅπαντα·
ἦ τοι νῦν δαίνυσθε καθήμενοι ἐν μεγάροισι
καὶ μύθοις τέρπεσθε· ἐοικότα γὰρ καταλέξω.
240 πάντα μὲν οὐκ ἂν ἐγὼ μυθήσομαι οὐδ᾽ ὀνομήνω,
ὅσσοι Ὀδυσσῆος ταλασίφρονός εἰσιν ἄεθλοι·
ἀλλ᾽ οἷον τόδ᾽ ἔρεξε καὶ ἔτλη καρτερὸς ἀνὴρ
δήμῳ ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχετε πήματ᾽ Ἀχαιοί.
αὐτόν μιν πληγῇσιν ἀεικελίῃσι δαμάσσας,
245 σπεῖρα κάκ᾽ ἀμφ᾽ ὤμοισι βαλών, οἰκῆϊ ἐοικώς,
ἀνδρῶν δυσμενέων κατέδυ πόλιν εὐρυάγυιαν·
ἄλλῳ δ᾽ αὐτὸν φωτὶ κατακρύπτων ἤϊσκε
δέκτῃ, ὃς οὐδὲν τοῖος ἔην ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.
τῷ ἴκελος κατέδυ Τρώων πόλιν, οἱ δ᾽ ἀβάκησαν
250 πάντες· ἐγὼ δέ μιν οἴη ἀνέγνων τοῖον ἐόντα,
καί μιν ἀνειρώτων· ὁ δὲ κερδοσύνῃ ἀλέεινεν.
ἀλλ᾽ ὅτε δή μιν ἐγὼ λόεον καὶ χρῖον ἐλαίῳ,
ἀμφὶ δὲ εἵματα ἕσσα καὶ ὤμοσα καρτερὸν ὅρκον
μὴ μὲν πρὶν Ὀδυσῆα μετὰ Τρώεσσ᾽ ἀναφῆναι,
255 πρίν γε τὸν ἐς νῆάς τε θοὰς κλισίας τ᾽ ἀφικέσθαι,
καὶ τότε δή μοι πάντα νόον κατέλεξεν Ἀχαιῶν.
πολλοὺς δὲ Τρώων κτείνας ταναήκεϊ χαλκῷ
ἦλθε μετ᾽ Ἀργείους, κατὰ δὲ φρόνιν ἤγαγε πολλήν·
ἔνθ᾽ ἄλλαι Τρῳαὶ λίγ᾽ ἐκώκυον· αὐτὰρ ἐμὸν κῆρ
260 χαῖρ᾽, ἐπεὶ ἤδη μοι κραδίη τέτραπτο νέεσθαι
ἂψ οἶκόνδ᾽, ἄτην δὲ μετέστενον, ἣν Ἀφροδίτη
δῶχ᾽, ὅτε μ᾽ ἤγαγε κεῖσε φίλης ἀπὸ πατρίδος αἴης,
παῖδά τ᾽ ἐμὴν νοσφισσαμένην θάλαμόν τε πόσιν τε
οὔ τευ δευόμενον, οὔτ᾽ ἂρ φρένας οὔτε τι εἶδος.»
265 Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα, γύναι, κατὰ μοῖραν ἔειπες.
ἤδη μὲν πολέων ἐδάην βουλήν τε νόον τε
ἀνδρῶν ἡρώων, πολλὴν δ᾽ ἐπελήλυθα γαῖαν·
ἀλλ᾽ οὔ πω τοιοῦτον ἐγὼν ἴδον ὀφθαλμοῖσιν
270 οἷον Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἔσκε φίλον κῆρ.
οἷον καὶ τόδ᾽ ἔρεξε καὶ ἔτλη καρτερὸς ἀνὴρ
ἵππῳ ἔνι ξεστῷ, ἵν᾽ ἐνήμεθα πάντες ἄριστοι
Ἀργείων Τρώεσσι φόνον καὶ κῆρα φέροντες.
ἦλθες ἔπειτα σὺ κεῖσε· κελευσέμεναι δέ σ᾽ ἔμελλε
275 δαίμων, ὃς Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι·
καί τοι Δηΐφοβος θεοείκελος ἕσπετ᾽ ἰούσῃ.
τρὶς δὲ περίστειξας κοῖλον λόχον ἀμφαφόωσα,
ἐκ δ᾽ ὀνομακλήδην Δαναῶν ὀνόμαζες ἀρίστους,
πάντων Ἀργείων φωνὴν ἴσκουσ᾽ ἀλόχοισιν.
280 αὐτὰρ ἐγὼ καὶ Τυδεΐδης καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς
ἥμενοι ἐν μέσσοισιν ἀκούσαμεν ὡς ἐβόησας.
νῶϊ μὲν ἀμφοτέρω μενεήναμεν ὁρμηθέντε
ἢ ἐξελθέμεναι, ἢ ἔνδοθεν αἶψ᾽ ὑπακοῦσαι·
ἀλλ᾽ Ὀδυσεὺς κατέρυκε καὶ ἔσχεθεν ἱεμένω περ.
285 ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες ἀκὴν ἔσαν υἷες Ἀχαιῶν,
Ἄντικλος δὲ σέ γ᾽ οἶος ἀμείψασθαι ἐπέεσσιν
ἤθελεν· ἀλλ᾽ Ὀδυσεὺς ἐπὶ μάστακα χερσὶ πίεζε
νωλεμέως κρατερῇσι, σάωσε δὲ πάντας Ἀχαιούς,
τόφρα δ᾽ ἔχ᾽ ὄφρα σε νόσφιν ἀπήγαγε Παλλὰς Ἀθήνη.»

***

Είπε, κι αμέσως έχυσε νερό στα χέρια τους, πρόθυμος παραγιός
του τιμημένου Μενελάου, ο Ασφαλίων,
κι εκείνοι απλώνουν χέρια καθαρά στο ετοιμασμένο φαγητό.
Τότε η Ελένη, θυγατέρα του Διός, στοχάστηκε άλλα·
220 δίχως να περιμένει, ρίχνει στο κρασί τους, μέσα από εκείνο που έπιναν,
ένα βοτάνι που το πένθος σβήνει, τη χολή πραΰνει,
κι είναι της κάθε συμφοράς η λησμοσύνη.
Όποιος το καταπιεί, μες στον κρατήρα ανάμεικτο, ολόκληρη τη μέρα
αδάκρυτος θα μείνει· ακόμη κι αν του πέθανε μάνα, πατέρας·
ακόμη κι αν μπροστά του ξέσκιζε τον αδελφό του
ή και τον γιο του ο χαλκός του εχθρού,
κι αυτός τον έβλεπε μ᾽ έντρομα μάτια.
Τέτοια τα φάρμακα της θυγατέρας του Διός, θαυματουργά
και σπάνια, που της τα χάρισε η Πολυδάμνη, σύζυγος του Θώνα,
εκεί στην Αίγυπτο, όπου χωράφια εύφορα βότανα βγάζουν
230 πάμπολλα και ανάμεικτα — πολλά καλά, πολλά φαρμακερά.
Εκεί ο καθένας τους είναι γιατρός, με γνώση κι αξεπέραστος
στον κόσμο ολόκληρο· γιατί η γενιά τους κατεβαίνει απ᾽ τον Παιήονα.
Τότε λοιπόν η Ελένη έριξε το βοτάνι στο κρασί τους, παράγγειλε
να τους κεράσουν, και πήρε πάλι αυτή τον λόγο να τους πει:
«Γιε του Ατρέα, ευγενικέ Μενέλαε, κι εσείς παιδιά
από λαμπρούς πατέρες· δίνει ο θεός άλλοτε σ᾽ άλλον
το καλό και το κακό, ο Δίας παντοδύναμος.
Καλύτερα λοιπόν να συνεχίσετε το δείπνο σε τούτο το παλάτι
καθισμένοι και να χαρείτε ιστορίες παλιές — εγώ θα σας διηγηθώ
κάποια που να ταιριάζει στην περίσταση.
240 Δεν πρόκειται να εξιστορήσω τώρα, να πω με το όνομά τους,
όλους τους άθλους που κατόρθωσε με την υπομονή του ο Οδυσσέας·
τον ένα μόνο, αυτόν που τόλμησε κι έπραξε ο αντρείος εκείνος
στη χώρα εκεί της Τροίας, όπου τα πάθη του πολέμου
οι Αχαιοί υποφέρατε.
Μόνος του αυτός, πληγώνοντας το σώμα του με τις πιο άσχημες πληγές,
σ᾽ άθλια κουρέλια τύλιξε τους ώμους του, μοιάζοντας δούλος,
και γλίστρησε στην πόλη των εχθρών με τους μεγάλους δρόμους.
Έγινε άλλος άνθρωπος, την όψη παίρνοντας
ενός ζητιάνου (τέτοιον δεν θα ᾽βρισκες στα αργίτικα καράβια),
κι έτσι παραλλαγμένος χώθηκε στης Τροίας το κάστρο.
250 Οι άλλοι όλοι σαστισμένοι παραμέρισαν· μόνη μου εγώ τον αναγνώρισα,
παρά την παραμόρφωσή του, και πήρα να τον δοκιμάζω
με τις ερωτήσεις μου· εκείνος όμως, πονηρός και ξύπνιος,
όλο μου ξέφευγε.
Και μόνο όταν πια τον έλουσα, τον άλειψα με λάδι,
τον έντυσα με ρούχα καθαρά, ορκίστηκα όρκο βαρύ
να μην τον φανερώσω πως βρίσκεται στους Τρώες ανάμεσα ο Οδυσσέας,
προτού γυρίσει πίσω στα γρήγορα καράβια του και στις σκηνές·
τότε μονάχα μου αποκάλυψε το τι είχαν βάλει οι Αχαιοί στον νου τους.
Κι αφού πετσόκοψε Τρώες πολλούς με το μακρύ του, κοφτερό σπαθί,
γύρισε στους Αργείους πίσω, ξέροντας πια πολύ καλά τον τόπο.
260 Τσίριξαν τότε οι άλλες Τρωαδίτισσες· όμως εμένα γέμισε χαρά
η καρδιά μου· γιατί είχα αλλάξει μέσα μου, ήθελα πια
σπίτι μου να γυρίσω μετανιωμένη για την τύφλα μου, που μου τη φόρτωσε
η Αφροδίτη· όταν με πήρε να με φέρει εδώ, μακριά
απ᾽ τη γλυκιά πατρίδα μου και χωρισμένη από τη θυγατέρα μου,
από την κάμαρή μου, τον νόμιμο άντρα μου, που βέβαια δεν υπολείπεται
σε τίποτε κι από κανένα, μήτε στη γνώση του μήτε στην ομορφιά.»
Αμέσως μίλησε ο ξανθός Μενέλαος, της είπε:
«Όλα σου δίκαια και σωστά, γυναίκα, και καλά τα ιστόρησες.
Αλλά κι εγώ, που γνώρισα πολλών ανθρώπων γνώμη και γνώση,
γιατί τριγύρισα σε τόσα ξένα μέρη, ποτέ μου ως τώρα
τα μάτια μου δεν είδαν κάποιον που να ᾽χει την καρδιά
270 του καρτερόψυχου Οδυσσέα.
Παράδειγμα το τι κατόρθωσε και πήρε επάνω του ο αντρείος εκείνος,
μέσα στο ξύλινο άλογο, όπου, δίχως εξαίρεση, καθήσαμε
απ᾽ τους Αργείους οι άριστοι, τον φόνο και τον θάνατο
να φέρουμε στους Τρώες.
Κι ήλθες εκεί κι εσύ· μπορεί και κάποιος δαίμονας να σε παρότρυνε,
που γύρευε τιμή και δόξα στους Τρώες να προσφέρει —
σ᾽ ακολουθούσε από κοντά ο Δηίφοβος θεόμορφος.
Έφερες τότε γύρο τρεις φορές, ψηλάφησαν τα δάχτυλά σου
την κοιλιά του αλόγου, και πήρες να καλείς με το όνομά τους
τους αριστείς των Δαναών,
με μια φωνή ολόιδια της γυναίκας καθενός Αργείου.
280 Εγώ και του Τυδέα ο γιος κι ο θείος Οδυσσέας,
οι τρεις εκεί στη μέση καθισμένοι, σ᾽ ακούσαμε να μας καλείς.
Κι ενώ οι δυο μας πεταχτήκαμε, μας συνεπήρε ο πόθος ή έξω
από το άλογο να βγούμε ή από μέσα να σου αποκριθούμε,
ο Οδυσσέας μάς κρατούσε και τη λαχτάρα μας εμπόδιζε.
Τότε λοιπόν οι άλλοι, όλοι των Αχαιών οι γιοι μείναν βουβοί·
μόνος ο Άντικλος θέλησε να σου δώσει απόκριση· αλλά του φράζει
ο Οδυσσέας το στόμα με τα δυο του χέρια δυνατά,
έτσι γλιτώνοντας όλους τους Αχαιούς.
Και δεν τον άφησε, παρ᾽ όταν κι εσένα σ᾽ απομάκρυνε
η Αθηνά Παλλάδα.»

Ομιλία στον ύπνο: Ίσως κάτι περισσότερο από άγχος

Είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή στη ζωή σας να έχετε ακούσει κάποιον να μιλάει στον ύπνο του. Εξίσου πιθανό να σας έχουν πει ότι εσείς μιλάτε στον ύπνο σας. Φυσικά όταν το λένε για εμάς, σπεύδουμε αμέσως να ρωτήσουμε τι μπορεί να είπαμε, για να είμαστε σίγουροι ότι δεν έχουν αποκαλυφθεί μυστικά μας.

Αν αυτή είναι η περίπτωση, μην ανησυχείτε. Μακροχρόνιες έρευνες όπως εκείνες του D. Barrett, ψυχολόγου και μελετητή των ονείρων στο Harvard, δείχνουν πως δεν συμβαίνει ακριβώς αυτό. Ίσως κάποιος που μιλά στον ύπνο του αποκαλύψει κάτι πραγματικό που είναι έντονο ή σημαντικό, αλλά αυτό θα γίνει σποραδικά και θα αναμειχτεί με άλλες άσχετες πληροφορίες. Έτσι η αρχική πραγματική δήλωση θα είναι δυσδιάκριτη από την φαντασία.

Καθαυτή τη λογική, ακόμη και αν το μήνυμα που μεταφέρει ο ομιλών είναι ανήσυχο ή εκφράζεται με φόβο, είναι φυσιολογικό και πιθανότατα να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Εξάλλου η ομιλία στον ύπνο είναι ένα συχνό φαινόμενο, όπου άνω του 20% των παιδιών και 6% των ενηλίκων αναφέρουν. Από μόνο του βέβαια δεν εξηγεί γιατί συμβαίνει ή ποια είναι η σχέση με τα όνειρα. Οι μελέτες έχουν προσανατολιστεί στο να κατανοήσουν τις αλλοιώσεις της εγκεφαλικής δραστηριότητας που πυροδοτούν την νυχτερινή ομιλία, αλλά και τη σχέση μεταξύ της ομιλίας και των ονείρων.

Ο εγκέφαλος κατά την νυχτερινή ομιλία

Κάθε άνθρωπος στον ύπνο, περνά από κάποια στάδια. Ένα από αυτά είναι η γρήγορη κίνηση των ματιών (REM – Rapid Eye Movement), το οποίο αποτελεί το πέμπτο στάδιο ύπνου.

Σε αυτή τη φάση, ο εγκέφαλος είναι ακόμη σε εγρήγορση και μοιάζει με έναν ελαφρύ ύπνο, ενώ παράλληλα περιέχει βαθιά χαλάρωση των μυών, όπως συμβαίνει στον βαθύτερο ύπνο. Ονομάζεται αλλιώς και παράδοξος ύπνος, επειδή οι δραστηριότητες των νευρώνων είναι παρόμοιες με την κατάσταση ξύπνιου. Υπάρχει έλλειψη κυρίαρχων εγκεφαλικών κυμάτων και ενώ κινούνται τα μάτια, οι μύες παραλύουν.

Η ομιλία στον ύπνο συμβαίνει τόσο στο στάδιο REM, όσο και σε άλλα στάδια ύπνου, όμως εντοπίζεται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό εκτός του σταδίου REM.

Η ομιλία λοιπόν που προκύπτει στον ύπνο, σχετίζεται πιθανότατα με αποτυχία των νευρικών σημάτων να εμποδίσουν τη κίνηση. Άλλη μια πιθανή θεωρία είναι ότι ο ύπνος σε κατάσταση εκτός REM, ενδέχεται να προκαλέσει μερική αφύπνιση συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου, όπως εκείνου της παραγωγής γλώσσας, άρα και ομιλίας. Θα λειτουργούσε δηλαδή ως μερικώς ξύπνιος εγκέφαλος και όχι σαν τον κανονικό ύπνο εκτός REM.

Περισσότερες μελέτες υποστηρίζουν ότι οι διαταραχές κατά τον ύπνο, όπως ακούσιες κινήσεις, ομιλία και άλλα, προκαλούνται από μη φυσιολογική δραστηριότητα περιοχών του εγκεφάλου, οι οποίες δημιουργούν συμπεριφορές αφύπνισης, ενώ το άτομο κοιμάται. Ακόμη αναδύονται ερωτήματα για το τι προκαλεί εξ αρχής αυτή την εγκεφαλική δραστηριότητα που θυμίζει ξύπνιο οργανισμό και σε ποιο σημείο επηρεάζεται η γλωσσική ικανότητα.

Τι λέμε συνήθως όταν μιλάμε στον ύπνο μας;

Η ομιλία στον ύπνο διαφοροποιείται ανάλογα με το στάδιο ύπνου που βρίσκεται το άτομο. Όπως χωρίζεται ο ύπνος σε στάδια, έτσι χωρίζονται και τα πράγματα που λέει κάποιος αναλογικά. Όταν ο κοιμώμενος βρίσκεται στα πρώτα τέσσερα στάδια ύπνου, εκτός REM, θα έχει την ικανότητα ομιλίας και σε αντίστοιχα διαφορετικά επίπεδα. Ξεκινά στο τέταρτο στάδιο με κύριους ήχους, μουρμουρητό ή απλές λέξεις, συνεχίζει με απλές φράσεις στο τρίτο στάδιο και τελικά φτάνει στις ολόκληρες προτάσεις κατά το δεύτερο και πρώτο στάδιο.

Κατά τη διάρκεια του σταδίου REM, οι άνθρωποι που μιλούν στον ύπνο τους εκφράζουν διάφορα πράγματα. Μπορεί να μονολογούν ή να ξεκινούν κάτι που μοιάζει με συνομιλία. Μάλιστα περιμένουν αρκετές στιγμές μέχρι να ‘απαντήσει’ ο συνομιλητής τους. Σε αυτή τη φάση ύπνου, μπορεί να ακουστεί το οτιδήποτε.

Σπανιότερα, κάποιοι θα μιλούν σαν να εκτελούν χρέη δύο συνομιλητών. Μπορεί να τραγουδούν ή να λένε ανέκδοτα, όμως η ομιλία και η ροή της δε θα είναι το ίδιο λογική με το αν το άτομο θα ήταν ξύπνιο. Ένα από τα παράξενα σε αυτό το φαινόμενο είναι ότι το περιεχόμενο των προτάσεων μπορεί να μη βγάζουν νόημα, είναι όμως γραμματικά σωστό.

Ακόμη, οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι η πιο συχνή λέξη κατά τη διάρκεια της ομιλίας στον ύπνο είναι το ‘όχι’ και παρόμοιές της.

Άλλες λέξεις που ακούγονται συχνά είναι βωμολοχίες, παρόλο που το άτομο μπορεί να μην τις λέει κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Γενικότερα λέξεις που υποδεικνύουν προσβολή ή λεκτική κακοποίηση είναι πιο συνήθεις σε αρκετά μεγαλύτερο ποσοστό από ευγενικές εκφράσεις. Ίσως αυτή η αυξημένη ποσότητα αρνητικών εκφράσεων να αντικατοπτρίζει την ποιότητα του περιεχομένου των ονείρων ή συναισθήματα που δεν εκφράζονται κατάλληλα στην καθημερινότητα.

Επιθυμητή λήθη

Ο Freud θεωρούσε ότι ως επί το πλείστον η απώλεια μνήμης στην καθημερινή ζωή προκύπτει εξαιτίας της απώθησης. Η απώθηση είναι ένας μηχανισμός άμυνας ο οποίος προστατεύει τα άτομα και τα βοηθά να μην έρθουν αντιμέτωπα με μνήμες που θα ήτα συναισθηματικά ενοχλητικές ή τραυματικές.

Σύμφωνα με τον Freud, τέτοιες μνήμες «θάβονται» από το ασυνείδητο και ξεχνιούνται, επειδή θα ήταν πολύ απειλητικές για το συνειδητό αν τις θυμόμασταν.

Ο Freud θεωρούσε ότι η απώθηση ήταν πραγματικά το κλειδί για κάθε είδους λήθη.

Εξέφραζε την άποψη ότι ακόμη και αν κάτι που έχουμε ξεχάσει μας φαίνεται τελείως ακίνδυνο, μπορεί μέσω μιας αλυσίδας συνειρμών να οδηγήσει σε μια τραυματική μνήμη. Επειδή το ασυνείδητο μας γνωρίζει την πιθανή σύνδεση, ξεχνούμε την πληροφορία και έτσι προστατευόμαστε από την απειλή.

Αν και η λήθη συνιστά και κοινωνικό ζήτημα, η απώθηση είναι διαπροσωπική σε αντίθεση με την θέση του Φρόιντ, που την αποδίδει σε ενδοψυχολογικούς παράγοντες. Συμβαίνει σε διαπροσωπικά πλαίσια στα οποία κάποιος δεν μπορεί να μιλήσει για συγκεκριμένα πράγματα και κατ’ επέκταση το πλαίσιο δεν επιβεβαιώνει ότι αυτό συνέβη. Και αφού το διαπροσωπικό είναι κοινωνικό, η απώθηση είναι κοινωνική λειτουργία.

Ο Bower ζήτησε από διάφορα άτομα να καταγράψουν σε ένα ημερολόγιο για μία εβδομάδα όλα εκείνα τα πράγματα που είχαν συμβεί και τα είχαν βιώσει είτε ως ευχάριστα είτε ως δυσάρεστα συναισθηματικά.

Στο τέλος της εβδομάδας, τα υποκείμενα της έρευνας υπνωτίστηκαν και υποβλήθηκαν είτε σε μία ευχάριστη είτε σε μία δυσάρεστη ψυχική διάθεση. Κατόπιν, τους ζητήθηκε να θυμηθούν τι είχαν γράψει στα ημερολόγιά τους κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που πέρασε.

Αν βρισκόταν σε ευχάριστη διάθεση, τα υποκείμενα θυμόταν κυρίως ευχάριστα γεγονότα, αυτοί όμως που ήταν σε δυσάρεστη κατάσταση έτειναν να θυμηθούν μόνο τα γεγονότα που ήταν δυσάρεστα.

Η διάθεση στην οποία βρισκόμαστε μοιάζει να προκαλεί ένα είδος προσδιοριστικής τάσης, με αποτέλεσμα να θυμόμαστε πράγματα τα οποία ταιριάζουν με αυτή τη διάθεση και να ξεχνούμε εκείνα που δεν ταιριάζουν.

Αν και η έρευνα του Bower θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι στηρίζει την άποψη του Freud, δεν είναι στην πραγματικότητα ένα ψυχαναλυτικό είδος απώθησης. Αυτό το είδος της απώθησης είναι πολύ δύσκολο να μελετηθεί και δεν υπάρχουν ιδιαίτερα σαφείς αποδείξεις γι αυτό. Οπωσδήποτε, τα συναισθήματά μας φαίνεται να επηρεάζουν τη μνήμη.

Οι συναισθηματικές εμπειρίες ξεχωρίζουν στη μνήμη, είτε περιέχουν ευχάριστες είτε δυσάρεστες μνήμες. Αυτό όμως δεν είναι στην πραγματικότητα το ίδιο με την απώθηση. Φαίνεται ότι τείνουμε να περνούμε περισσότερη ώρα σκεπτόμενοι συναισθηματικά γεγονότα ούτως ή άλλως, και έτσι η μνήμη μας εξασκείται. Επίσης, είναι πιθανό να προσέχουμε περισσότερο τα συναισθηματικά γεγονότα καθώς συμβαίνουν παρά τα ουδέτερα και αυτό είναι που μας βοηθάει να τα θυμηθούμε.
Στρατηγικές με τις οποίες ξεχνάμε

Ο κύριος τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις μας είναι μέσα από τον λόγο και τις αφηγήσεις. Η επιλεκτική παράλειψη λεπτομερειών σε μια αφήγηση συνιστά λήθη.

Επιπλέον, η κατασκευή γεγονότων που δεν υπήρξαν ποτέ ή η υπερβολή και η ωραιοποίηση γεγονότων συμβάλλουν στην διαδικασία της λήθης. Σε μεγάλο βαθμό οι αναμνήσεις που θέλουμε να ξεχάσουμε έχουν ένα αρνητικό πρόσημο, το οποίο εδράζεται σε κοινωνικά πρότυπα.

Το να αρνηθούμε κάτι το οποίο έχει συμβεί και είναι κομμάτι του εαυτού μας, είναι σαν να αρνούμαστε την ίδια μας την υπόσταση.

Η ιδέα είναι να αποδεχτούμε ακόμα και τις ‘’αρνητικές’’ εμπειρίες, διότι έχουν κάτι να μας πουν και να μας προσφέρουν.

Η ταυτότητα που χτίζουμε μπορεί να είναι πολυδιάστατη και να μεταβάλλεται πότε σε θετικά πρόσημα και άλλοτε σε αρνητικά. Η αποδοχή και η συμφιλίωση είναι ουσιαστική διαδικασία για τον περιορισμό της λήθης. Ακόμα και οι εμπειρίες που θέλουμε να απωθήσουμε μπορούν να αποκτήσουν φωνή και να περιφέρονται στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Κι αυτό να συμβαίνει χωρίς να απειλούνται από παγιωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα που διαιωνίζουν συγκεκριμένους τρόπους συμπεριφοράς. Και συνάμα λειτουργούν με όρους αποκλεισμού, δίπολων και κατηγορών.

Έμμα Γκόλντμαν:Θέλω ελευθερία, το δικαίωμα της έκφρασης, το δικαίωμα του καθενός σε όμορφα και λαμπερά πράγματα

Σαν σήμερα, 27 Ιουνίου 1869, γεννήθηκε η Έμα Γκόλντμαν (Emma Goldman), θεωρούμενη πρότυπο επαναστάτριας φεμινίστριας, κατά το δεύτερο κύμα του φεμινιστικού κινήματος. Σε όλο το πρώτο μισό του 20ού αιώνα συνέβαλλε καθοριστικά στην ανάπτυξη του αναρχισμού στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.

Στην διάρκεια της περιπετειώδους ζωής της συνελήφθη το 1901 κατηγορούμενη για τη δολοφονία του Αμερικανού προέδρου Γουίλιαμ Μακίνλι, έγινε μάρτυρας της ρωσικής επανάστασης το 1917 και έλαβε μέρος στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο το 1936.

Γεννημένη στη Λιθουανία το 1868, ενώ μετανάστευσε στις ΗΠΑ στα δεκαεπτά της χρόνια. Στη ζωή της υπέστη φυλακίσεις στις ΗΠΑ ως υποκινήτρια ταραχών, ως κατηγορούμενη για τη δολοφονία του προέδρου Μακίνλι ακόμη και επειδή μοίραζε προκηρύξεις υπέρ της αντισύλληψης.

Μέσα σε όλη αυτή τη δράση, υπήρξε πολυγραφότατη και εξέφραζε τις απόψεις της με κάθε ευκαιρία πάνω στα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούν μέχρι σήμερα την ανθρώπινη σκέψη.

Αποσπάσματα από ομιλίες και κείμενα της Έμμα Γκόλντμαν:

«Τι είναι πατριωτισμός», 1918 (λόγος που εκφώνησε στο Σαν Φρανσίσκο)

-Έπαρση, αλαζονεία και εγωισμός είναι τα βασικά συστατικά του πατριωτισμού. Επιτρέψτε μου να το εξηγήσω. Ο πατριωτισμός υποθέτει ότι ο πλανήτης μας είναι χωρισμένος σε μικρά κομμάτια, το καθένα από τα οποία περιβάλλεται από μια σιδερένια πόρτα. Όσοι είχαν την τύχη να γεννηθούν σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι θεωρούν τους εαυτούς τους πιο ευγενείς, πιο καλούς, πιο μεγαλοπρεπείς, πιο έξυπνους από εκείνους που κατοικούν σε οποιοδήποτε άλλο σημείο της γης. Είναι, ως εκ τούτου, καθήκον όλων όσων ζουν σε αυτό το σημείο να πολεμήσουν, να σκοτώσουν και να πεθάνουν στην προσπάθεια να επιβάλλουν την υπεροχή τους σε όλους τους υπόλοιπους. Όταν ένα παιδί, λοιπόν, γίνεται πλέον ενήλικο άτομο είναι πλήρως πεπεισμένο ότι είναι ο εκλεκτός του ίδιου του Θεού για να υπερασπιστεί τη χώρα του εναντίον της επίθεσης ή της εισβολής οποιουδήποτε αλλοδαπού… -Το πνεύμα του μιλιταρισμού έχει διεισδύσει σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Πράγματι, είμαι πεπεισμένη ότι ο μιλιταρισμός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος εδώ (στις ΗΠΑ) παρά οπουδήποτε αλλού εξαιτίας των υποσχέσεων που δίνει ο καπιταλισμός σε αυτούς που επιθυμεί να καταστρέψει. -Όταν θα έχουμε καταλάβει το πατριωτικό ψέμα, θα έχουμε ανοίξει το δρόμο για το μεγάλο οικοδόμημα, όπου όλοι θα πρέπει να είμαστε ενωμένοι σε μια παγκόσμια αδελφότητα, μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία.

«Η αποτυχία του Χριστιανισμού», (άρθρο στο περιοδικό Mother Earth το 1913)

-Παντού και πάντα, από την γένεσή του, ο Χριστιανισμός μετατρέπει τη γη σε μια κοιλάδα δακρύων. Πάντα κρατάει απ’ τη ζωή ένα αδύναμο, άρρωστο κομμάτι, πάντα ενσταλάζει το φόβο στον άνθρωπο μετατρέποντάς τον σε ένα διπλό ον, του οποίου οι ενέργειες χαραμίζονται στην πάλη ανάμεσα στο σώμα και την ψυχή. Υποτιμώντας το σώμα ως κάτι κακό, ως την αιτία κάθε αμαρτωλού πράγματος, ο άνθρωπος ακρωτηριάζει την ύπαρξή του μέσα στη μάταιη προσπάθειά του να κρατήσει την ψυχή του καθαρή, ενώ το σώμα του σαπίζει…

ΔΕΣ: 

Χριστιανισμός και σώμα

Ο ερωτισμός στον Χριστιανισμό

Περί ”αμαρτωλής” σεξουαλικότητας

Χριστιανισμός και σώμα

Ο ερωτισμός στον Χριστιανισμό

Περί ”αμαρτωλής” σεξουαλικότητας

Χριστιανισμός και σεξουαλικότητα - Η αγαπημένη αμαρτία της Εκκλησίας

Χριστιανικοί παραλογισμοί: «Μεγάλο πράγμα η υγεία, αλλά και το καλό που προσφέρει η αρρώστια, η υγεία δεν μπορεί να το δώσει!»

«Η απογοήτευσή μου στη Ρωσία», 1923

-Καμία επανάσταση δεν μπορεί να επιτύχει ως παράγοντας απελευθέρωσης εκτός αν τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την συνέχισή της είναι παρόμοιου πνεύματος και τάσης με τους σκοπούς που πρέπει να επιτευχθούν. Επανάσταση είναι η άρνηση του υπάρχοντος, μια βίαιη διαμαρτυρία ενάντια στην απανθρωπιά του ανθρώπου απέναντι σε άνθρωπο. Είναι ο καταστροφέας των κυρίαρχων ιδεών, στις οποίες ένα σύνθετο σύστημα αδικίας, καταπίεσης και λαθών οικοδομήθηκε από την άγνοια και την κτηνωδία.

«Ζώντας τη ζωή μου», 1931

-Δεν πίστεψα ποτέ ότι ένας σκοπός για ένα όμορφο ιδανικό -για τον αναρχισμό, για τον ερχομό της ελευθερίας πάνω από τις συμβάσεις και τις προκαταλήψεις- πρέπει να απαιτεί την άρνηση της ζωής και της χαράς. Επέμενα ότι ο Σκοπός μας δεν μπορούσε να περιμένει από μένα να γίνω μοναχή και πως το κίνημά μας δεν επρόκειτο να μετατραπεί σε μοναστήρι. Αν αυτό σήμαινε όλο αυτό, εγώ δεν το ήθελα. «Θέλω ελευθερία, το δικαίωμα της έκφρασης, το δικαίωμα του καθενός σε όμορφα και λαμπερά πράγματα». Αυτό σήμαινε ο Αναρχισμός για μένα, και θα το ζούσα στο πείσμα ολόκληρου το κόσμου. Ναι, ακόμα και αν το καταδίκαζαν οι πιο κοντινοί μου σύντροφοι, εγώ θα ζούσα το ιδανικό μου.

Γουρουνάκια κι ακριβά σερβίτσια

Στη νεολιθική Κίνα, στις ηπειρωτικές περιοχές βόρεια του Γιανγκτσέ, χρησιμοποιήθηκε ως νόμισμα ένα είδος κοχυλιού – το κέλυφος ενός γαστερόποδου της οικογένειας Cypraeidae, ονόματι Ovatipsa chinensis, κοινώς Chinese cowrie.

Επεξεργασμένα ή ανεπεξέργαστα, περασμένα σε σχοινί, αυτά τα κοχύλια (τα ίδια ή ομοιώματά τους) έπαιξαν ρόλο χρήματος μέχρι που – κάπου από τα μέσα της Εποχής της Άνοιξης και του Φθινοπώρου (771-476 π.Χ.) – άρχισαν να εκτοπίζονται από τα χάλκινα νομίσματα.

Τόσο σπάνια και πολύτιμα ήταν αυτά τα κοχύλια; Πρώτον, ήταν σπάνια – άρα και πολύτιμα – στα ηπειρωτικά, σε μια εποχή που οι μετακινήσεις ήταν απαγορευτικά δύσκολες. Δεύτερο, δεν ήταν πολύτιμα με την έννοια που ήταν πολύτιμος ο χρυσός. Ήταν ‘αντ’ αυτού’. Ήταν κάτι σαν ‘εγγυήσεις’, ‘υποσχετικές’. Λειτουργούσαν, δηλαδή, παρόμοια με το σημερινό χρήμα. Εκτός αυτού, χρησιμοποιούνταν επίσης και ως κοσμήματα.

Η κινέζικη λέξη γι’ αυτό το κοχύλι είναι ‘’bèi’ (σήμερα γράφεται 贝), και όπου συμμετέχει, συνεισφέρει την έννοια ‘χρήμα’, ‘πολύτιμος’, ‘ακριβός’ κ.λπ.

Παρόμοια κοχύλια χρησιμοποιήθηκαν με παρόμοιο τρόπο σε διάφορα μέρη του κόσμου: Βόρεια Αμερική, Αφρική, Ινδία, Αυστραλία. Συγκεκριμένα ο αιγυπτιολόγος Φλίντερς Πέτρι θεωρεί ότι μια συγκεκριμένη νομισματική μονάδα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και έγραφαν με ένα σύμβολο που θύμιζε το σχήμα ‘ŏ’ προερχόταν από την Περσία και απέδιδε την ελληνική λέξη ‘χοιρίνη’ – όστρακο ενός γαστερόποδου της ίδιας οικογένειας με το κινέζικο, στο οποίο δόθηκε το χαρακτηριστικό όνομα Monetaria moneta, κατά τον Κοραή: ‘εἶδος μικρᾶς θαλασσίας κόγχης, ἣν οἱ Ἀθηναῖοι δικασταί μετεχειρίζοντο ὡς ψῆφον’. Η σημερινή ελληνική λέξη γι’ αυτού του είδους τα κοχύλια είναι ‘κυπραία’ ή ‘γουρουνάκι’.

Γιατί ‘χοιρίνη’; Γιατί ‘γουρουνάκι’; Σύμφωνα με μια θεωρία, το άνοιγμα αυτού του κοχυλιού θυμίζει τα εξωτερικά γεννητικά όργανα του θηλυκού χοίρου (εξ ου και το όνομα Venus shell). Άλλοι, πάλι, λένε ότι η ράχη του κοχυλιού θυμίζει την πλάτη του χοίρου. Όπως και να έχει, η λατινική ονομασία αυτού του κοχυλιού ήταν επίσης ‘porcella’ (=γουρουνίτσα), θηλυκό του ‘porcellus’ (=μικρό γουρουνάκι) υποκοριστικό του ‘porculus’ (=γουρουνάκι), υποκοριστικό κι αυτό του ‘porcus’ (=γουρούνι).

Για να κλείσω και να δικαιολογήσω τον περίεργο τίτλο, από τη λέξη ‘porcella’ προέρχεται η λέξη ‘porcellana’ (13os αι.), γιατί τα πολύτιμα, νεοφερμένα κινέζικα κεραμικά θύμιζαν, στην όψη και την αφή, τις λείες, γυαλιστερές κι όμορφες θαλασσινές ‘γουρουνίτσες’.

(Στην πρώτη φωτογραφία η Ovatipsa chinensis, στη δεύτερη η Monetaria moneta)

Η δυνατή προσωπικότητα που φοβίζει

Ξέρω ότι έχω μεγάλη εσωτερική δύναμη. Πάντα είχα. Μπορώ να διαγράψω πράγματα, να καταλάβω τους ανθρώπους και ξέρω ότι μπορώ να πάω και να ζήσω σε μια σπηλιά μόνη μου αν είναι απαραίτητο. – Σαρλότ Ράμπλινγκ

Αν δεν έχετε ακούσει για την κα Ράμπλινγκ, αυτή είναι μια Αγγλίδα ηθοποιός που είχε μια εξαιρετικά επιτυχημένη καριέρα σαν ηθοποιός και μοντέλο για πάνω από 50 χρόνια. Είναι επίσης μια εξαιρετική φιγούρα που μπαίνει στην συζήτησή μας με αφορμή την εσωτερική δύναμη – κάτι που οι άλλοι μπορούν να δουν σαν μια εκφοβιστική πτυχή της προσωπικότητας του ατόμου.

Είναι ίσως αυτό που η Σαρλότ Ράμπλινγκ δεν δείχνει δημοσίως, που φανερώνει τον εξαιρετικό χαρακτήρα της. Πήρε διαζύγιο δύο φορές και μεγάλωσε μόνη δύο γιους. Αφού βρήκε την αγάπη και ήταν μαζί για πάνω από 17 χρόνια, ο σύντροφός της πέθανε απρόσμενα το 2015. Έδειξε επίσης τεράστια δύναμη στην μάχη της με την κατάθλιψη.

Εκείνοι που γνωρίζουν την κα Ράμπλινγκ πιστοποιούν την τεράστια δύναμή της. Το ίδιο μπορεί να πουν και πολλοί από εσάς που διαβάζετε αυτό το άρθρο.

Τι ακριβώς κάνει μια προσωπικότητα ισχυρή και ίσως αυτό να φοβίζει τους άλλους;

Ενώ υπάρχουν πολλές απαντήσεις στο ερώτημα αυτό, κάποια κοινά χαρακτηριστικά μπορεί να καθορίσουν τη δύναμη της προσωπικότητας ενός ατόμου … από το πώς μερικοί από μας συζητούν για ευκαιρίες εκεί που άλλοι βλέπουν το αδύνατο να γίνει.

Να 5 σημάδια ότι έχετε μια δυνατή ή εκφοβιστική προσωπικότητα:

Οι απλοϊκές συνομιλίες είναι ενοχλητικές

Δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι οι ισχυροί άνθρωποι απεχθάνονται τις απλοϊκές συζητήσεις. Συζητήσεις που προκαλούν την πνευματική περιέργεια είναι ευπρόσδεκτες με ανοιχτές αγκάλες, ενώ η ανούσια κουβέντα είναι πολύ αποκρουστική.

Οι άνθρωποι με ισχυρή προσωπικότητα έχουν την τάση να λένε στους ανθρώπους ακριβώς ό,τι σκέφτονται, συμπεριλαμβανομένων και των άσχετων ερωτήσεων που δεν προσφέρουν τίποτα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν εργάζονται ή επικεντρώνονται σε κάποιο άλλο σημαντικό έργο. Οι ισχυρές προσωπικότητες απλά δεν έχουν το χρόνο ή την διάθεση να συμμετάσχουν σε ασήμαντες συζητήσεις.

Περιττό να πούμε ότι, η συζήτηση χωρίς ουσία, είναι ένα μεγάλο μέρος της καθημερινής ζωής σε πολλά μέρη. Αυτό είναι εν μέρει και ο λόγος που οι άνθρωποι που απεχθάνονται την απλή ανούσια συζήτηση προκαλούν τον φόβο. Είναι δηλαδή ‘εκφοβιστικοί.’

Η άγνοια είναι αποκρουστική

Σε γενικές γραμμές, οι ισχυροί άνθρωποι είναι καλά μορφωμένοι( και από μόνοι τους) και έχουν γνώσεις πάνω σε πολλά θέματα. Αυτή η ανοιχτόμυαλη στάση προκαλεί συχνά την περιέργεια καθώς και την δυνατότητα αποδοχής κάποιου. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να είναι αναμενόμενο ότι οι ισχυροί άνθρωποι απλά δεν αποδέχονται τις αδαείς συμπεριφορές των άλλων. Έχουν δώσει τον καλύτερο εαυτό τους για να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα και είναι πρόθυμοι να έχουν ανοιχτό το μυαλό τους στις διαφορετικές απόψεις των άλλων.

Τα επικριτικά ή επιφανειακά σχόλια και συμπεριφορές είναι απαράδεκτα για τους ισχυρούς ανάμεσά μας. Αυτοί οι άνθρωποι διαθέτουν τον χρόνο και την προσπάθεια για να αποκτήσουν γνώσεις ώστε να κατανοήσουν τους ανθρώπους και τον κόσμο σε ένα βαθύτερο επίπεδο και ενοχλούνται από εκείνους που δεν το κάνουν. Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι αυτοί δεν χρειάζονται την συναίνεση των άλλων για να αποφασίσουν εάν οι απόψεις τους είναι έγκυρες.

Δημιουργούν τις ευκαιρίες

Οι ισχυροί άνθρωποι έχουν έναν τρόπο να δημιουργούν ευκαιρίες χωρίς να χρειάζονται πολλή βοήθεια από τους άλλους. Αυτή η τεράστια ηθική δύναμη για να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες, μπορεί να εκφοβίσει τους λιγότερο ικανούς που με την σειρά τους θα νιώσουν μίσος.

Το εάν θεωρούνται εκφοβιστικοί επειδή είναι φιλόδοξοι, είναι κάτι που οι δυνατοί άνθρωποι δεν δίνουν σημασία. Τα ισχυρά άτομα είναι πρόθυμα να εργαστούν προς την κατεύθυνση των ευκαιριών εκεί που οι άλλοι δεν μπορούν και δεν πρόκειται να απολογηθούν για αυτό.

Η προσοχή των άλλων δεν είναι σημαντική

Οι ισχυροί άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται καθόλου να τραβήξουν την προσοχή, αν και η τεράστια ηθική δύναμη τους και η δύναμη του χαρακτήρα τους θα προκαλέσουν την προσοχή των άλλων, θετική ή αρνητική. Βέβαια, δεν ξοδεύουν ποτέ τον πολύτιμο χρόνο τους στην προσπάθεια να αναζητήσουν την προσοχή των άλλων.

Οι ισχυροί άνθρωποι απλά συγκεντρώνονται σε αυτό που πρέπει να κάνουν. Αυτοί οι άνθρωποι είναι ευτυχείς και ασφαλείς, χωρίς την προσοχή των άλλων. Αυτοί αποτελούν την επιτομή του παλιού αξιώματος, ‘ οι πράξεις σου μιλούν τόσο δυνατά, που δεν μπορώ να ακούσω τι λες.’

Οι δικαιολογίες δεν γίνονται αποδεκτές

Για άλλη μια φορά, οι ισχυροί άνθρωποι είναι διαβόητοι για την αφοσίωσή τους στο τι πρέπει να γίνει – ανεξάρτητα από το πόσο δυσάρεστο μπορεί να είναι. Δεν είναι έκπληξη, λοιπόν, ότι οι άνθρωποι που σπαταλούν τον χρόνο με κλαψούρισμα και διαμαρτύρονται για τα ασήμαντα, δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον για αυτούς.

Όταν προκύπτει ένα πρόβλημα, κάποιος με ισχυρή προσωπικότητα θα επικεντρωθεί απλά στο τι πρέπει να γίνει για να το λύσει. Γιατί να αγωνιά κάποιος για ένα πρόβλημα ή μια κατάσταση, όταν είναι ανίκανος να το ελέγξει; Άνθρωποι που απλά παραπονιούνται ανούσια, γρήγορα απομακρύνονται.

Θαύμα είναι όταν μπορείς να αγαπάς

Όταν σε ρωτάνε «τι κάνεις», να μην απαντάς με ένα ξερό «καλά». Να λες ότι είσαι ευτυχισμένος, γιατί είσαι. Έχεις όλα όσα χρειάζεσαι για να είσαι. Κάθε μέρα είσαι μάρτυρας σε πολλά θαύματα. Και συ ο ίδιος αποτελείς ένα ξεχωριστό, μοναδικό θαύμα. Κάθε φορά μέχρι ο ήλιος να ξανανατείλει, γίνονται ένα σωρό θαύματα και συ είτε τα ζεις, είτε τα προσπερνάς ως δεδομένα.

Θαύμα δεν είναι κάτι το υπερφυσικό. Θαύματα γίνονται κάθε μέρα, αλλά οι άνθρωποι δεν μπορούν να τα δουν και να τα ζήσουν, γιατί έχουν διδαχθεί ότι θαύμα είναι κάτι που έχει λίγες πιθανότητες να συμβεί, και συνήθως είναι πέρα από τα όρια της λογικής, κι όμως συμβαίνει. Οπότε χάνουν όλες τις στιγμές τους περιμένοντας ένα θαύμα.

Όχι. Πρέπει πάντα να σκέφτεσαι ότι ίσως δεν εκτιμάς όλα όσα έχεις και κάθε μέρα τα ξεχνάς, θεωρώντας τα δεδομένα. Πολλοί άνθρωποι, που δεν τα έχουν αυτά, είναι ευτυχισμένοι. Θέλω, λοιπόν, να θυμάσαι τα εξής:

Θαύμα είναι όταν κάθε βράδυ κοιμάσαι ήσυχα, όταν κάθε πρωί ανοίγεις τα μάτια σου και βλέπεις, όταν σηκώνεσαι από το κρεβάτι και μπορείς να περπατήσεις, όταν τρως, ό,τι είναι αυτό που τρως, και έχεις αυτή την υπέροχη γεύση στο στόμα σου, όταν μυρίζεις το βασιλικό που μόλις φύτεψες, όταν θέλεις να πεις κάτι και το λες, όταν αγκαλιάζεις κάποιον κι αισθάνεσαι πιο ευτυχισμένος από ποτέ, όταν βλέπεις τη μέλισσα να αρπάζει λίγη γύρη από το μόλις ανθισμένο λουλουδάκι, όταν βλέπεις αυτό το λουλουδάκι να μεγαλώνει, όταν βλέπεις το ίδιο σου το παιδί να μεγαλώνει, όταν το κύμα τρώει σιγά σιγά το βράχο, όταν κάποιος σου λέει ότι σε αγαπάει, ακόμα κι όταν σου λέει ότι είσαι ξεχωριστός, όταν χαϊδεύεις το κατοικίδιο σου, ακόμα και το ηλιοβασίλεμα αποτελεί ένα θαύμα. Θαύμα είναι όταν μπορείς να αγαπάς!

Τώρα, μπορείς σε παρακαλώ να σταματήσεις να περιμένεις να συμβεί και σε σένα ένα θαύμα; Τα έχεις ήδη όλα. Και να ‘ξερες πόσα ακόμη έχεις που δε διάβασες και που δεν πάει καν ο νους σου.

Να πάψουμε να σκεπτόμαστε ως θύματα

Τα θύματα είναι δέσμια του δεν μπορώ. Δηλώνουν επίμονα τον λόγο για τον οποίο δεν μπορεί να επιτύχει μια ιδέα, γιατί δεν μπορεί να αποδώσει ένα επιχειρηματικό εγχείρημα και γιατί δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μια φιλοδοξία. Πίσω από το δεν μπορώ κρύβεται ο φόβος. Ο φόβος της αποτυχίας, ο φόβος του να μην είστε ποτέ αρκετοί, ο φόβος μιας νίκης που δεν σας αξίζει, ο φόβος της επίκρισης, ο φόβος για το ενδεχόμενο να πληγωθείτε και ο φόβος των θεωρητικών ευθυνών μιας επιτυχίας. Όσοι έχουν δημιουργήσει κόσμους ολόκληρους έχουν ηγηθεί μεγάλων αλλαγών στην ανθρωπότητα έχουν ειδικευτεί στη χρήση της γλώσσας της ελπίδας, του λεξιλογίου της εκτέλεσης και της διαλέκτου της ελευθερίας. Αποφεύγουν να μολυνθούν με το δεν μπορώ.

Κατανοούν ότι οι λέξεις που χρησιμοποιείτε είναι οι σκέψεις σας που γίνονται ρήματα. Και ότι η δημιουργία ενός αριστουργήματος, η ανάληψη ενός εγχειρήματος ή ο σχεδιασμός μιας υπέροχης ζωής απαιτούν τη θετική ενέργεια του μπορώ. Οι αμφισβητίες και οι ηττοπαθείς δεν γράφουν ποτέ ιστορία. Μια από τις αγαπημένες μου ταινίες είναι το Η πιο Σκοτεινή Ώρα (Darkest Hour), μια ταινία για την ανάδειξη του Ουίνστον Τσόρτσιλ σε θρυλικό ηγέτη εν καιρώ πολέμου. Στην τελευταία σκηνή, βγάζει έναν εμπνευσμένο λόγο που μαγεύει τους βουλευτές κάθε κοινοβουλευτικού κόμματος.

Ο λόρδος Χάλιφαξ, η νέμεση του Τσόρτσιλ, έμεινε αποσβολωμένος από τη μαγική ομιλία του και ρώτησε τον συνάδελφό του στα διπλανά έδρανα, «Τι συνέβη μόλις τώρα;». Και έλαβε την εξής απάντηση: «Κινητοποίησε την αγγλική γλώσσα και την έστειλε στη μάχη».

Ναι, οι λέξεις που χρησιμοποιείτε είναι οι σπόροι της σοδειάς που θερίζετε. Οι λέξεις έχουν δύναμη και χρησιμοποιούνται για να εμπνεύσουν –και να ελευθερώσουν- ολόκληρα έθνη. Κι όταν προφέρονται κακοπροαίρετα, επηρεάζουν μάζες ανθρώπων για να γίνουν στρατιώτες του κακού.

Όταν ακούτε κάποιον που είναι εμποτισμένος με τη φιλοσοφία της μετριότητας, διαπιστώνετε ότι επιδεικνύει «τον λόγο του θύματος», χρησιμοποιεί αρνητική γλώσσα, επιχειρηματολογεί για το γιατί δεν μπορεί να αντιπροσωπεύσει τον ηρωισμό στα βασικά πεδία της ζωής του και εξηγεί γιατί δεν μπορεί να είναι μεγαλόκαρδος σε δύσκολες περιόδους, να βελτιώσει την απόδοσή του ανεξαρτήτως συνθηκών, να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση, να αποκτήσει άριστη φυσική κατάσταση, να δημιουργήσει την τύχη του και να αφήσει το αποτύπωμά του. Το δεν μπορώ είναι ένας πύργος στον οποίο κλειδώνονται τα θύματα, ευχόμενα ότι έτσι θα μπορέσουν να προστατευτούν από τον κίνδυνο του ρίσκου. Ωστόσο, με αυτό τον τρόπο αποφεύγουν τις πλούσιες ανταμοιβές που αναπόφευκτα ρέουν από την προσεκτική (και όχι απερίσκεπτη) ανάληψη κινδύνου.

Η ζωή αγαπά τους καθημερινούς ήρωες που αντιλαμβάνονται ότι διαθέτουν τις ικανότητες, τις δυνατότητες και τη δύναμη να διαμορφώσουν όλα τα γεγονότα που το πεπρωμένο τοποθετεί προσεκτικά στον δρόμο τους.

Οι λέξεις που χρησιμοποιείτε έχουν μεγάλα ενεργειακά πεδία γύρω τους, προσελκύοντας τα αποτελέσματα που συντονίζονται μαζί τους όπως οι μαγνήτες έλκουν το σίδερο. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζετε ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά αποκαλύπτουν τις πιο οχυρωμένες πεποιθήσεις μας προς όλους γύρω μας, ακόμα κι αν αυτές οι πεποιθήσεις δεν μας εξυπηρετούν (ίσως, μάλιστα, να είναι και στυγνά ψεύδη που μας έμαθε κάποιος τον οποίο εμπιστευτήκαμε τα πρώτα χρόνια της ζωής μας). Στη δική μου ζωή, χρησιμοποιώ τακτικά την τεχνική της αυθυποβολής για την αναδιάταξη του λεξιλογίου μου με γνώμονα τη μέγιστη θετικότητα και δημιουργικότητα. Πολύ νωρίς το πρωί, όταν το υποσυνείδητό μου είναι πλέον διαθέσιμο να λάβει οδηγίες, απαγγέλλω μάντρα όπως το «Σήμερα θα λουστώ με ενθουσιασμό, αριστεία και καλοσύνη» ή «Είμαι τόσο ευγνώμων για την ημέρα που ακολουθεί και την ομορφιά, τις χαρές και τον ενθουσιασμό που φέρνει». Κατά τη διάρκεια της ημέρας, εάν το μυαλό και η καρδιά μου ανατρέξουν σε κάποια πληγή του παρελθόντος ή σε κάποιον αρνητικό διά λόγο με τον εαυτό μου που δεν με τιμά, θα μουρμουρίσω από μέσα μου, «Δεν το κάνουμε πλέον αυτό» ή «Ας μην πάμε εκεί». Το αντιλαμβάνομαι ότι μπορεί να φαντάζει περίεργο, όμως επειδή θέλω πραγματικά να σας βοηθήσω, μοιράζομαι μαζί σας αυτή την προσωπική άσκηση που για μένα έχει αποδώσει άριστα.

Οπότε, κάντε το άλμα για να φέρετε μεγαλύτερη επίγνωση στη γλώσσα που χρησιμοποιείτε με τις σκέψεις που κάνετε. Και στη συνέχεια, με αυτή την ενισχυμένη συναίσθηση, ξεκινήστε τη διαδικασία εξάλειψης κάθε δεν μπορώ. Η αναδιάταξη του λεξιλογίου σας προς την ηγεσία και την αριστεία είναι από τις απλούστερες αλλά και πλέον δραστικές μεθόδους ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης, της απόδοσης και του αντίκτυπου που έχετε στον κόσμο.

Ίσως οι πηγές των μεγαλύτερων απολαύσεών μας να βρίσκονται αλλόκοτα κοντά σε εκείνες των μεγαλύτερων βασάνων μας

Ειλικρινά, δεν υπάρχει κανείς ζωντανός που να με ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Τα άτομα που συμπαθώ έχουν πεθάνει εδώ και πολλά πολλά χρόνια – για παράδειγμα ο Φερντινάντο Γκαλιάνι ή ο Ανρί Μπελ ή ο Μονταίνι.

Θα μπορούσε να προσθέσει άλλον ένα ήρωα, τον Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε. Οι τέσσερις αυτοί άντρες αποτελούσαν ίσως τις πληρέστερες ενδείξεις για αυτό που ο Νίτσε κατέληξε στην ωριμότητα να κατανοεί ως ολοκληρωμένη ζωή. Είχαν πολλά κοινά. Ήταν φιλοπερίεργοι, καλλιτεχνικά προικισμένοι και σεξουαλικά ακμαίοι. Παρά τις σκοτεινές τους πλευρές, γελούσαν, και πολλοί από αυτούς χόρευαν επίσης˙ είχαν μια ισχυρή ενόρμηση «για γλυκό ήλιο, για φωτεινή και ταραγμένη ατμόσφαιρα, για φυτά του Νότου, για θαλασσινό αέρα [και] για πρόχειρη διατροφή με κρέας, αβγά και φρούτα». Αρκετοί από αυτούς διέθεταν μαύρο χιούμορ παρόμοιο με του Νίτσε -ένα χαρωπό, διεστραμμένο γέλιο που πρόβαλλε από τα πεσιμιστικά εσώψυχά τους. Είχαν εξερευνήσει τις δυνατότητές τους, κατείχαν αυτό που ο Νίτσε ονόμαζε «ζωή», κάτι που υπονοούσε θάρρος, φιλοδοξία, αξιοπρέπεια, δύναμη χαρακτήρα, χιούμορ και παράλληλα απουσία φαρισαϊσμού, υποταγής, μνησικακίας και επιτήδευσης.

Επιπλέον, οι ήρωες του Νίτσε είχαν ερωτευτεί επανειλημμένα. «Όλη η κίνηση του κόσμου συγκεφαλαιώνεται και υπακούει το ζευγάρωμα» είχε παραδεχτεί ο Μονταίνι.

Τέλος, όλοι, αυτοί οι άντρες ήταν καλλιτέχνες («η τέχνη είναι το μεγάλο ερέθισμα για ζωή» αναγνώριζε ο Νίτσε), και πρέπει να είχε αισθανθεί τρομερή ικανοποίηση ολοκληρώνοντας την ανάγνωση των Δοκιμίων, του II Socrate immaginario, των Ρωμαϊκών Ελεγείων και του Πέρι Έρωτος.

Σύμφωνα με τον Νίτσε, αυτά ήταν ορισμένα από τα φυσικά απαραίτητα στοιχεία για μια ολοκληρωμένη ζωή. Πρόσθεσε μια σημαντική λεπτομέρεια˙ ότι ήταν αδύνατον να τα αποκτήσεις δίχως να αισθανθείς δυστυχισμένος για κάποιο διάστημα:

Αν όμως ήταν η ευχαρίστηση και η απαρέσκεια τόσο σφιχτά δεμένες που όποιος θέλει να έχει όσο το δυνατόν περισσότερη από τη μία να είναι υποχρεωμένος να έχει επίσης όσο το δυνατόν περισσότερη και από την άλλη … έχετε την ίδια επιλογή: είτε όσο το δυνατόν λιγότερη απαρέσκεια, ανυπαρξία πόνου μ’ άλλα λόγια … είτε όσο το δυνατόν περισσότερη απαρέσκεια ως τίμημα για την ανάπτυξη ενός πλήθους λεπτών ηδονών και τέρψεων που σπάνια τις έχουν γευτεί οι άνθρωποι μέχρι σήμερα! Αν διαλέξετε το πρώτο, αν δηλαδή θελήσετε να μετριάσετε τον πόνο, τότε είστε υποχρεωμένοι να μετριάσετε και, να μειώσετε και την ικανότητά τους για χαρά.

Τα ανθρώπινα εγχειρήματα που πρόσφεραν μεγαλύτερη ικανοποίηση έμοιαζαν να συνοδεύονται υποχρεωτικά από έναν βαθμό οδύνης, με τις πηγές των μεγαλύτερων απολαύσεών μας να βρίσκονται αλλόκοτα κοντά σε εκείνες των μεγαλύτερων βασάνων μας:

Εξετάστε τη ζωή των καλύτερων και γονιμότερων ανθρώπων και λαών και αναρωτηθείτε αν ένα δένδρο που πρέπει να μεγαλώσει περήφανα σε ύψος μπορεί να το κάνει χωρίς κακοκαιρίες και θύελλες· αν η δυσμένεια και, η αντίσταση έξωθεν, αν κάθε είδος μίσους, ζηλοφθονίας, ισχυρογνωμοσύνης, δυσπιστίας, σκληρότητας, πλεονεξίας και βίας δεν ανήκουν στις ευνοϊκότερες συνθήκες δίχως τις οποίες είναι σχεδόν αδύνατη οποιαδήποτε μεγάλη ανάπτυξη, ακόμα και η ανάπτυξη της αρετής;

Δυστυχώς το «σκέπτεσθαι» δεν επαρκεί

Υπάρχουν ακόμα και αυτοπαρατηρητές αρκετά αθώοι που πιστεύουν πως υπάρχουν «άμεσες βεβαιότητες» π.χ. σκέφτομαι… Αλλά θα το ξαναπώ εκατό φορές πως η «άμεση βεβαιότητα», όπως και η «απόλυτη γνώση», ως «πράγμα καθεαυτό», περικλείουν μια contradictio in adjecto (αντίφαση)… αν αναλύσω τη λογική διαδικασία που εκφράζεται με τη λέξη «σκέφτομαι», πετυχαίνω μια σειρά από τολμηρές διαβεβαιώσεις, που η θεμελίωσή τους είναι δύσκολη και ίσως αδύνατη,- π.χ., πως εγώ είμαι εκείνος που σκέφτεται, πως πρέπει εδώ να υπάρχει κάτι το σκεπτόμενο, πως το «σκέπτεσθαι» είναι η δραστηριότητα και το αποτέλεσμα ενός όντος, που το θεωρούμε ως αιτία, πως υπάρχει ένα «εγώ», και πως τέλος έχει καθοριστεί τι πρέπει να νοούμε με το «σκέπτεσθαι» – ότι δηλαδή ξέρω τι σημαίνει σκέπτεσθαι… Έτσι ο φιλόσοφος, αντί γι’ αυτήν την «άμεση βεβαιότητα» περιπλέκεται με μια σειρά μεταφυσικών ζητημάτων… «Από πού αντλώ την έννοια σκέπτεσθαι; Γιατί να πιστεύω στην αιτία και στο αποτέλεσμα; Τι μου δίνει το δικαίωμα να μιλώ για ένα εγώ… για ένα εγώ ως αιτία… για ένα εγώ ως διανοητική αιτία;»
Πέραν του Καλού και του Κακού,16

Κι ένα ακόμα χτύπημα:
Σχετικά με τη δεισιδαιμονία των διδασκάλων της Λογικής, θέλω να υπογραμμίσω ακόμη, δίχως να κυριευτώ από αποθάρρυνση, ένα μικρό γεγονός που αυτοί οι δεισιδαίμονες το ομολογούν με το στανιό. Δηλαδή πως η σκέψη έρχεται όταν «αυτή» θέλει κι όχι όταν «εγώ» θέλω, έτσι που αποτελεί παραποίηση των γεγονότων να ισχυριστούμε πως το υποκείμενο «εγώ» είναι η προϋπόθεση για το κατηγορούμενο «σκέπτομαι». Κάτι σκέπτεται, αλλά να πιστέψουμε πως αυτό το κάτι είναι το παλαιό και ξακουστό εγώ, είναι μια καθαρή υπόθεση, ένας ισχυρισμός ίσως, δεν είναι όμως οπωσδήποτε η «άμεση διαβεβαίωση».
Πέραν του Καλού και του Κακού, 17

Για να κατανοήσετε το απόσπασμα, απλώς προσπαθήστε για τριάντα δευτερόλεπτα να μη σκεφτείτε τίποτα… Αδύνατον, ε; Δεν μπορείτε να κλείσετε το διακόπτη της σκέψης. Το «εγώ» – αν υπάρχει κάτι τέτοιο – σίγουρα δεν μπορεί να ελέγξει το «σκέπτεσθαι». Εκείνο που για τόσους στοχαστές αποτελούσε ή αποτελεί «βεβαιότητα», για τον Νίτσε δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια μεγάλη αβεβαιότητα, και μάλιστα, πηγή σφαλμάτων στα οποία θα σκοντάψουμε αργότερα.

Οι αντιδράσεις των απατημένων ανδρών

Όταν υποψιάζονται ότι έχουν πέσει θύματα απιστίας, οι άνδρες οργίζονται, εκστομίζουν απειλές, μεθοκοπούν, αλλά και διεγείρονται σεξουαλικά. Το τελευταίο δεδομένο έχει ιδιαίτερη σημασία. Σε πολλά είδη ζώων με λίγο-πολύ μονογαμικό σύστημα ζευγαρώματος, τα αρσενικά διεγείρονται σεξουαλικά όταν βλέπουν το ταίρι τους να ζευγαρώνει με κάποιο άλλο αρσενικό. Αν μια θηλυκή πάπια πέσει θύμα βιασμού από μια ομάδα αρσενικών, συχνά σπεύδει να τη βιάσει και το ταίρι της, πιθανώς ώστε τα σπερματοζωάριά του να ανταγωνιστούν τα σπερματοζωάρια των άλλων αρσενικών. Επομένως, αποτελεί εγγενές στοιχείο της ψυχολογίας των αρσενικών το να μπορούν να διεγείρονται σεξουαλικά από ενδείξεις ή φαντασιώσεις της ερωτικής συνεύρεσης της συντρόφου τους με άλλα αρσενικά. Δεν ισχύει το ίδιο για τα θηλυκά. Οι γυναίκες, όταν διαπιστώνουν ότι έχουν πέσει θύματα απιστίας, βάζουν τα κλάματα, καμώνονται τις αδιάφορες ή καλλωπίζονται, προσπαθώντας να ενισχύσουν την ελκυστικότητά τους.

Οι άνδρες θυμώνουν και μεθοκοπούν. Οι άνδρες, βέβαια, είναι ευεπίφοροι στην αυτοεξαπάτηση όταν αξιολογούν τη συμπεριφορά της συντρόφου τους. Όσο χαμηλότερη αυτοεικόνα έχει ένας άνδρας τόσο μεγαλύτερη καχυποψία αναμένεται να τον διακατέχει, ενίοτε σε σημείο ανορθολογισμού. Ταυτόχρονα, όσο μικρότερη είναι η γενετική ποιότητά του τόσο μεγαλύτερο κίνητρο έχει η σύντροφός του να τον απατήσει. Πέραν αυτού, θα μπορεί ευκολότερα και να τον καθυποτάξει, με αποτέλεσμα ο άνδρας να μην τολμά να εκδηλώσει ανοικτά τις υποψίες του, από φόβο μήπως η σύντροφός του τον παρατήσει. Οι άνδρες ενδέχεται επίσης να εξαπατούν τον εαυτό τους λόγω ενοχών. Έχω δει πολλούς άνδρες να κατηγορούν τις αθώες συντρόφους τους για πράξεις οι οποίες στην πραγματικότητα βαραίνουν τους ίδιους (άλλη μία περίπτωση άρνησης και προβολής, με την εκστόμιση κατηγοριών να παίζει ρόλο αντιπερισπασμού).

Ερωτεύθηκε τη Ρωξάνη ο Μέγας Αλέξανδρος;

Ο θρύλος ήθελε να είναι η ωραιότερη γυναίκα της Ασίας. Μέσα στην υπερβολή αυτή κρύβεται ένα μυστικό. Η Ρωξάνη υπήρξε σύζυγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και μητέρα του γιου τους, Αλέξανδρου Δ. Από το ότι ήταν, ίσως, η μόνη γυναίκα που ο στρατηλάτης ερωτεύθηκε, μπορούμε πάντως να συμπεράνουμε πως η Ρωξάνη ήταν και όμορφη και έξυπνη.

Την άνοιξη του 326 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος εκστράτευσε κατά των επαναστατημένων νοτιοανατολικών περιοχών της σατραπείας της Σογδιανής, μιας περιοχής που περιλαμβάνει τμήματα του σημερινού Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν όπως και του Αφγανιστάν. Καθόλου εύκολη εκστρατεία, καθώς οι πληθυσμοί της Βακτρίας ήταν σκληροί και επιδέξιοι μαχητές.

Ο τοπικός ηγεμόνας Οξυάρτης, ο σημαντικότερος όλων, έχει οχυρωθεί στη λεγόμενη «Σογδιανή πέτρα», έναν δυσπρόσιτο βράχο. Ο Μέγας Αλέξανδρος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά στον κόσμο την τεχνική της αναρρίχησης, που αιώνες αργότερα θα γινόταν γνωστή ως αλπινισμός και τα κατάφερε. Αντί να τιμωρήσει τον Οξυάρτη, νυμφεύεται τη θυγατέρα του Ρωξάνη, της οποίας το όνομα σήμαινε «αστέρι».

Συναντήθηκαν πρώτη φορά σε συμπόσιο. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό Κούρτιο, τα μάτια όλων έπεσαν πάνω της, «γιατί διέθετε αξιοπρεπή εμφάνιση, σπάνια στους βαρβάρους και αξιόλογη φυσική ομορφιά, που μπορούσε να συγκριθεί μόνο με εκείνη των δύο ανύπαντρων κορών του Δαρείου». Κατά τον Αρριανό «λέγεται ότι ήταν η ωραιότερη Ασιάτισσα, που είχε δει μέχρι τότε η στρατιά μετά από τη γυναίκα του Δαρείου». Αμέσως ο Αλέξανδρος πήρε την απόφασή του. Έτσι η 16χρονη Ρωξάνη βρέθηκε εν μια νυκτί βασίλισσα της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας που είχε δει μέχρι τότε η γη.

Ακόμα και αν ο γάμος έγινε από υστεροβουλία, επειδή δηλαδή οι Σογδιανοί μαχητές θα αποτελούσαν κόσμημα για τον μακεδονικό στρατό, ποιος νοιάζεται; Πάντως φαίνεται ότι η ενέργεια στέφτηκε από επιτυχία καθώς μετά το γάμο οι Σογδιανοί δεν του προκάλεσαν άλλα προβλήματα.

Ο Κούρτιος αποδίδει την απόφαση για το γάμο σε χαλάρωση της αρχικής του αυτοσυγκράτησης λόγω των επιτυχιών του και λέει ότι οι Μακεδόνες δεν επικροτούσαν ούτε την απόφασή του να την παντρευτεί και να δώσει διάδοχο στον Οίκο των Αργεαδών έναν «μιξοβάρβαρο», ούτε και το ότι επέλεξε τη σύζυγο του ανάμεσα από αιχμάλωτες νεανίδες διασκέδασης. Ο Αλέξανδρος για να τους κατευνάσει, φέρεται να τους είπε ότι και ο πρόγονός του, ο Αχιλλέας, κοιμόταν με μία αιχμάλωτη, τη Βρισηίδα.

Η Ρωξάνη τον ακολούθησε στην εκστρατεία. Εκείνος, ερωτευμένος ή μη μαζί της, είχε ήδη έναν γιο, τον Ηρακλή, από την Περσίδα πριγκίπισσα Βαρσίνη και νυμφεύθηκε αργότερα την Στάτειρα, κόρη του Δαρείου Γ, ίσως και την Παρυσάτιδα, κόρη του Αρταξάρξη Γ. Εδωσε και στον Ηφαιστίωνα τη Δρυπέτη. Ανεξαρτήτως από τις σχέσεις που λέγεται ότι είχαν οι δύο άνδρες, το βασίλειο χρειαζόταν διάδοχο.

Δεν πρόλαβε να τον γνωρίσει. Όταν η Ρωξάνη ήταν έγκυος 6 ή 8 μηνών, τον Ιούνιο του 323 π.Χ. ο Αλέξανδρος πέθανε ξαφνικά. Ο Αλέξανδρος Δ ήρθε στον κόσμο λίγους μήνες μετά. Η μητέρα του έπρεπε να του εξασφαλίσει με κάθε τρόπο την ζωή και τη διαδοχή στον θρόνο.

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο η Ρωξάνη με τη βοήθεια του αντιβασιλέα Περδίκκα, εξόντωσε τη Στάτειρα καθώς και την αδερφή της Δρύπετη, καταγόμενες από βασιλική γενιά και πιθανές αντίζηλους της στο θρόνο. Η τύχη της Παρυσάτιδας, που ήταν επίσης πριγκίπισσα, είναι άγνωστη αν και σύμφωνα με μια σύγχρονη θεωρία, ίσως ήταν εκείνη που σκότωσε η Ρωξάνη, και όχι η Δρύπετη. Εν τω μεταξύ ο μακεδονικός στρατός της Ασίας αναγόρευσε βασιλιά τον προβληματικό γιο του Φιλίππου Β΄ (ετεροθαλή αδελφό του Μεγάλου Αλεξάνδρου) Αριδαίο. Παράλληλα ο γιος της Ρωξάνης αναγορεύτηκε συμβασιλέας με το όνομα Αλέξανδρος Δ΄. Ο Αριδαίος παντρεύτηκε την πριγκίπισσα Ευριδίκη. Η φιλοδοξία της τελευταίας να μείνει ο άνδρας της μόνος στο θρόνο ανησύχησε την μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα. Η Ολυμπιάδα φυγαδεύει τον εγγονό της Αλέξανδρο Δ’ στην Ηπειρο και γίνεται στόχος του Μακεδόνα στρατηγού Κάσσανδρου.

Όταν τοποτηρητής του θρόνου ορίστηκε ο Κάσσανδρος, η Ολυμπιάδα εκστράτευσε κατά της Μακεδονίας. Νίκησε τον Φίλιππο Αριδαίο και την Ευριδίκη και τους θανάτωσε με φρικτό τρόπο. Όμως ο Κάσσανδρος την νίκησε στην Πύδνα όπου η Ολυμπιάδα είχε καταφύγει έχοντας μαζί της τον μικρό Αλέξανδρο και τη Ρωξάνη.

Υστερα από επτάμηνη στενή πολιορκία η Ολυμπιάδα παραδόθηκε (316 π.Χ) ζητώντας από τον Κάσσανδρο να σεβαστεί τη ζωή του εγγονού της. Ο Κάσσανδρος την κατέσφαξε (κατ’ άλλους τη λιθοβόλησε) και άφησε το πτώμα της να σαπίσει. Η Ρωξάνη είχε χάσει πλέον την προστάτιδά της. Πέρασε έξι χρόνια αβεβαιότητας μέχρι ο Κάσσανδρος να διατάξει τον θάνατο της ίδιας και του γιου της στην Αμφίπολη το 310 π.Χ. Ο τότε 13χρονος Αλεξανδρος Δ’ ήταν ο μόνος νόμιμος διάδοχος της τεράστιας αυτοκρατορίας.

Οι τελευταίοι της βασιλικής οικογένειας – αν και μη αναγνωρισμένοι από τους στρατηγούς – Διαδόχους – ήταν η Βαρσίνη και ο γιος της Ηρακλής, οι οποίοι τελικά δολοφονήθηκαν το 309 π.Χ. μετά από ενέργειες του Κασσάνδρου και του Πολυπέρχοντα. Ένα τραγικό τέλος για μια σπουδαία δυναστεία.

Μακροζωία: Το μυστικό της ίσως βρίσκεται στα ψυχρόαιμα ζώα

Πολλά είδη χελωνών διαθέτουν βιολογικούς μηχανισμούς που επιβραδύνουν ή «απενεργοποιούν» εντελώς τη γήρανση, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που αποκαλύπτει νέα στοιχεία για τη μακροζωία.

Μια διεθνής ομάδα 114 επιστημόνων, με επικεφαλής το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και το Πανεπιστήμιο Northeastern, διεξήγαγε την πιο ολοκληρωμένη μελέτη γήρανσης και μακροζωίας που έχει γίνει μέχρι σήμερα και περιλαμβάνει δεδομένα που συλλέχθηκαν στη φύση από 107 πληθυσμούς 77 ειδών ερπετών και αμφιβίων.

Μεταξύ των πολλών ευρημάτων τους, τα οποία αναφέρουν σε άρθρο τους στο περιοδικό «Science», οι ερευνητές τεκμηρίωσαν για πρώτη φορά ότι οι χελώνες, οι κροκόδειλοι και οι σαλαμάνδρες έχουν ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά γήρανσης και παρατεταμένη διάρκεια ζωής. Η ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι προστατευτικοί φαινότυποι, όπως το σκληρό κέλυφος των περισσότερων ειδών χελωνών, συμβάλλουν στην επιβράδυνση της γήρανσης, και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και στην «αμελητέα γήρανση».

Οι ερευνητές εξέτασαν τα σημάδια γήρανσης των χελωνών που ζουν σε ζωολογικούς κήπους και ενυδρεία. Από τα 52 είδη που ανέλυσαν, τα τρία τέταρτα παρουσίασαν εξαιρετικά αργή γήρανση, ενώ το 80% φάνηκε γερνά πιο αργά από τους ανθρώπους. Ορισμένα από τα είδη έχουν την ικανότητα να μειώνουν τον ρυθμό γήρανσής τους ως απάντηση στις βελτιωμένες συνθήκες διαβίωσης στους ζωολογικούς κήπους και τα ενυδρεία, σε σύγκριση με τη φύση, ανέφεραν οι επιστήμονες στη μελέτη τους.

«Αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε τι επιτρέπει σε ορισμένα ζώα να γερνούν πιο αργά, ίσως να μπορέσουμε να καταλάβουμε καλύτερα το μηχανισμό γήρανσης στους ανθρώπους και να ενημερώσουμε τις στρατηγικές διατήρησης των ερπετών και των αμφιβίων, πολλά από τα οποία απειλούνται ή κινδυνεύουν με εξαφάνιση», δήλωσε ο Ντέιβιντ Μίλερ, επικεφαλής συγγραφέας και αναπληρωτής καθηγητής οικολογίας πληθυσμών άγριας ζωής στο Penn State.

We show that slow aging within these groups is associated with protective phenotypes (shells, venom, toxins, thick scales, etc.) and with species that delay maturity to later ages. — David Miller

Πως να ξεφύγουμε από τη συνήθεια της δυστυχίας;

Ο Φραγκλίνος κι ο Αριστοτέλης σε ασκήσεις ηθικής

Οι ακόλαστες πράξεις δεν είναι οδυνηρές επειδή είναι απαγορευμένες, αλλά απαγορευμένες επειδή είναι οδυνηρές… Ήταν, λοιπόν, προς το συμφέρον όσων επιθυμούν την ευδαιμονία να είναι ενάρετοι…

«Συνέλαβα [λοιπόν] ένα τολμηρό και επίπονο σχέδιο για να φθάσει κανείς στην ηθική τελείωση… Δεν άργησα να ανακαλύψω ότι είχα αναλάβει ένα καθήκον πολύ πιο δύσκολο απ’ ό,τι είχα ποτέ φανταστεί… Μολονότι ποτέ δεν έφτασα ο ίδιος στην τελείωση που τόσο φιλοδοξούσα να αγγίξω, αν και παραλίγο να τα καταφέρω, και μόνο με την προσπάθεια έγινα καλύτερος και ευτυχέστερος άνθρωπος απ’ ό,τι θα μπορούσα να είχα γίνει ποτέ.» – Βενιαμίν Φραγκλίνος, Αυτοβιογραφία

Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος ξεχώρισε 13 αρετές τις οποίες ορκίστηκε να εφαρμόζει:

1.Εγκράτεια. Μην τρώτε μέχρι να φουσκώσετε. Μην πίνετε μέχρι να μεθύσετε.
2.Σιωπή: Να μιλάτε μόνο όταν είναι να πείτε κάτι που θα ωφελήσει είτε τους άλλους είτε τον εαυτό σας. Αποφύγετε τις ασήμαντες συζητήσεις.
3.Τάξη: Τοποθετήστε όλα τα πράγματά σας στη σωστή τους θέση. Δώστε σε κάθε κομμάτι της επιχείρησής σας τον χρόνο του.
4.Αποφασιστικότητα: Αποφασίστε να κάνετε αυτό που πρέπει. Κάντε οπωσδήποτε αυτό που αποφασίσατε.
5.Φειδώ: Να ξοδεύετε μόνο για να κάνετε καλό σε άλλους ή στον εαυτό σας· με άλλα λόγια, μην επιτρέπετε σε τίποτε να πάει χαμένο.
6.Φιλοπονία: Μην αφήνετε τον χρόνο να κυλά άσκοπα. Πάντα να ασχολείστε με κάτι χρήσιμο. Βγάλτε από το πρόγραμμά σας όλες τις ανώφελες ενέργειες.
7.Ειλικρίνεια: Μη χρησιμοποιείτε βλαβερό δόλο. Να σκέπτεστε άκακα και δίκαια- και αν μιλάτε, να μιλάτε αναλόγως.
8.Δικαιοσύνη: Μην αδικείτε κανέναν βλάπτοντάς τον ή παραλείποντας τα ευεργετήματα που είναι καθήκον σας.
9.Μέτρο: Αποφύγετε τις ακραίες καταστάσεις. Αποφύγετε τις προσβολές όσο κι αν νομίζετε ότι το αξίζουν.
10.Καθαριότητα: Να μην ανέχεστε τη ρυπαρότητα στο σώμα, στα ρούχα ή στην κατοικία σας.
11.Ηρεμία: Μην εκνευρίζεστε με ασήμαντα πράγματα ή με συνηθισμένα και αναπόφευκτα ατυχήματα.
12.Αγνότητα: Να χρησιμοποιείτε σπάνια τον ηδονισμό και μόνο για θέματα υγείας και αναπαραγωγής – ποτέ σε υπερβολικό βαθμό, ούτε σε βάρος της δικής σας γαλήνης και υπόληψης ή κάποιου άλλου.
13.Ταπεινότητα: Μιμηθείτε τον Σωκράτη.

Σύμφωνα με τον βιογράφο του Φραγκλίνου, Γουόλτερ Άιζακσον, ο Σοφός της Φιλαδέλφεια εδραίωσε μια αυστηρή αγωγή (δείτε τον κανόνα 3) ενσωμάτωσης καθεμιάς από τις αρετές αυτές στη ζωή του, επικεντρώνοντας τις προσπάθειές του στην πρώτη ώσπου να την αποκτήσει, και στη συνέχεια προχωρώντας στην κατάκτηση της δεύτερης, ύστερα της τρίτης κ.ο.κ.

Ο Άιζακσον υποστηρίζει ότι ο Φραγκλίνος τελικά παραδέχτηκε την αποτυχία του σχεδίου του. Ποιος, όμως, θα μπορούσε να ανταποκριθεί σ’ αυτά τα πρότυπα αρετής; Άλλωστε, και ο Μωυσής απλώς κοινοποίησε τις εντολές, και οι δικές του ήταν λιγότερο απαιτητικές από τον αυστηρό κανόνα αριθμός 13 του Φραγκλίνου.

Αν και ο Αριστοτέλης θα συμφωνούσε με το ευκταίο των αρετών στον κατάλογο του Φραγκλίνου και θα επικροτούσε την άμεση σύνδεση της αρετής με την ευδαιμονία, ο Αρχαίος θα αμφισβητούσε την πρακτικότητα των «μην».

Σε αντιδιαστολή, ο Αριστοτέλης επιδιώκει να περιγράφει την αρετή με θετικούς όρους του τρόπου ζωής μας. Υποστηρίζει πως η αρετή είναι μια ψυχική κατάσταση, όπως η υγεία είναι σωματική κατάσταση. Συν τοις άλλοις, η αρετή πηγάζει από το κίνητρο, την προτίμηση, την επιλογή να πράξουμε ορθά. Ο Φραγκλίνος προφανώς είχε το κίνητρο, ωστόσο παρεξήγησε τη διαδικασία μέσω της οποίας επιτυγχάνεται η αρετή, ενώ υποτίμησε και το μέγεθος της προσπάθειας.

Όπως επισημαίνει ο Αριστοτέλης, πρέπει να κτίσουμε την ικανότητά μας για να μπορέσουμε να διακρίνουμε τη διαφορά ανάμεσα στο σωστό και στο λάθος, το καλύτερο και το χειρότερο, κι ύστερα να μάθουμε να εφαρμόζουμε την καλύτερη επιλογή. Η αρετή προκύπτει όταν είμαστε προδιατεθειμένοι να πράξουμε σωστά από συνήθεια, όταν απολαμβάνουμε την πραγμάτωση του καλού.

Ποια είδη συμπεριφοράς, όμως, περιλαμβάνονται στη γενική αριστοτελική «προδιάθεση»; Η αντίληψη του Αριστοτέλη για την αρετή είναι αόριστη και αφηρημένη· αντιθέτως, ο κατάλογος του Φραγκλίνου αποτελεί πρότυπο ακρίβειας και σαφήνειας. Και, πρακτικά, η θεωρία του Αρχαίου δεν μοιάζει να διαφέρει πολύ ή να βοηθά περισσότερο από τις πιο ακριβείς απαγορεύσεις του Φραγκλίνου. Η αριστοτελική αντίληψη αρετής, όμως, όπως και εκείνη του Φραγκλίνου, αφορούν απλώς τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα; Στόχος της ηθικής του είναι μόνο να υποστηρίξει ότι οι μικρές αμαρτίες, όπως το να τρως πολύ σαλάμι , κάνουν τους ανθρώπους δυστυχισμένους; Αφού διάβασε τον Αριστοτέλη, ο Ντέιβιντ Ντένμπι κατέληξε:

Με κούρασαν οι διορατικές και εξαιρετικά συνετές συμβουλές του στα Ηθικά Νικομάχεια, πως πρέπει να αποφεύγουμε την ακραία συμπεριφορά και να επιλέγουμε το «χρυσό μέσον» ή τη μέση οδό, έναν τρόπο ύπαρξης που εφαρμόζει ο ενάρετος άνθρωπος για να τιθασεύσει τις υπερβολικές ορέξεις του. Αυτό ισχύει, αλλά τι σημασία έχει;

Πράγματι, τι κι αν ο Αριστοτέλης το μόνο στο οποίο αναφέρεται είναι η προσπάθεια χαλιναγώγησης της ακόρεστης επιθυμίας για λιπαρά λουκάνικα; Όπως και ο Ντένμπι, παρασύρθηκα τόσο πολύ από τα φραγκλινικά παραδείγματα του Αρχαίου, που δεν αντιλήφθηκα το βαθύτερο νόημά του. Όταν, όμως, προσφάτως, ξαναδιάβασα τα Ηθικά του, βίωσα μια μικρή επιφοίτηση: Σκοπός των ηθικών του ασκήσεων δεν είναι η προσφορά συμβουλών σε ακρατείς λιχούδηδες.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ TAMAGOTCHI (Baby X)

To Baby X είναι ένα εικονικό μωρό.

Πρόκειται για ένα πείραμα της εταιρείας Soul Machines με έδρα την Νέα Ζηλανδία, που στοχεύει στον εξανθρωπισμό της τεχνητής νοημοσύνης ώστε να γίνει πιο ελκυστική και πιο αλληλεπιδραστική για το κοινό. Δες την ιστοσελίδα τους και κλάψε…

Ο «εγκέφαλος» του εικονικού μωρού αποτελείται από αλγόριθμους που συνάγουν τι είναι καλό και τι κακό. Οι ερευνητές προγραμματίζουν τον εγκέφαλο να ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες εντολές και χρησιμοποιούν επίσης εργαλεία αναγνώρισης για να του επιτρέπουν να αναγνωρίζει λέξεις και εικόνες. Αυτό επιτρέπει στην συνέχεια στο Baby X να μάθει πώς να ανταποκρίνεται στις αλληλεπιδράσεις, ακριβώς όπως ένα πραγματικό μωρό. Για παράδειγμα, όταν ένας ερευνητής αναφέρει την λέξη «γάλα», το μωρό αναγνωρίζει τα γράμματα και λέει την λέξη. Στην συνέχεια, ο ερευνητής επαινεί το μωρό λεκτικά, το οποίο απελευθερώνει εικονική ντοπαμίνη.

Το μωρό τότε μαθαίνει ότι ο σωστός προσδιορισμός λέξεων όπως «γάλα» είναι καλός και μαθαίνει να το επαναλαμβάνει στο μέλλον. Η ενισχυτική μάθηση όπως αυτή, παρόμοια με ενός πραγματικού μωρού, βοηθά το Baby X να αποφασίσει πώς να αντιδράσει σε ορισμένες καταστάσεις.

Από την στιγμή που το πείραμα του Baby X θα ολοκληρωθεί, περνάμε στο επόμενο στάδιο, δηλαδή στη παραγωγή εικονικών παιδιών κι αυτός θα είναι ο Θαυμαστός Νέος Κόσμος.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ TAMAGOTCHI

Τα εικονικά παιδιά που θα παίζουν μαζί σας, θα σας αγκαλιάζουν και θα φαίνονται σαν εσάς, θα είναι συνηθισμένα σε 50 χρόνια και θα μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του υπερπληθυσμού, όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί της τεχνητής νοημοσύνης και της Μεγάλης Επανεκκίνησης.

Αυτοί οι απόγονοι που δημιουργούνται από υπολογιστή θα ονομάζονται Tamagotchi και θα υπάρχουν μόνο στον ψηφιακό κόσμο, που είναι γνωστός ως Metaverse, ως μετασύμπαν.

Οι άνθρωποι μια μέρα θα μπορούν να χρησιμοποιούν γάντια υψηλής τεχνολογίας, που είναι σε θέση να παρέχουν απτική ανατροφοδότηση, για να αναπαράγουν τις σωματικές αισθήσεις. Αυτό θα επέτρεπε σε κάποιον να αγκαλιάσει, να ταΐσει και να παίξει με τους ψηφιακούς απογόνους του σαν να ήταν πραγματικά παιδιά.

Οι ειδικοί της τεχνητής νοημοσύνης θεωρούν ότι τα εικονικά παιδιά, πιθανότατα θα έχουν φωτορεαλιστικά πρόσωπα και σώματα – χάρη στο CGI και την προηγμένη μηχανική μάθηση – και θα μπορούν να αναγνωρίζουν και να απαντούν στους γονείς τους με την βοήθεια φωνητικής ανάλυσης και παρακολούθησης κινήσεων του προσώπου.

Δεν θα κοστίσουν τίποτα για να τα ταΐσουν, δεν θα καταλαμβάνουν χώρο και θα παραμείνουν υγιή για όσο διάστημα είναι προγραμματισμένα να «ζουν». Θα μπορούσαν να είναι προσβάσιμα μέσω μιας συνδρομητικής υπηρεσίας τύπου Netflix για μόλις 25 δολάρια το μήνα. Για τους ειδικούς της τεχνητής νοημοσύνης αυτή η ιδέα, αντιπροσωπεύει μια βιώσιμη, μακροπρόθεσμη λύση στον έλεγχο των γεννήσεων και του αυξανόμενου υπερπληθυσμού του πλανήτη, χωρίς να εμποδίζει τους ανθρώπους να κάνουν παιδιά. Αρχικά τουλάχιστον.

Υπολογίζεται ότι 350.000 μωρά γεννιούνται ήδη σε όλο τον κόσμο κάθε μέρα, ξεπερνώντας κατά πολύ τον αριθμό των θανάτων. Αλλά μέχρι το έτος 2100, υπολογίζεται ότι ο συνολικός πληθυσμός του πλανήτη θα μπορούσε να έχει εκτοξευτεί στα 11 δισεκατομμύρια.

Με βάση μελέτες και έρευνες κοινής γνώμης, οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα ήταν λογικό να περιμένουμε έως και το 20% των ανθρώπων, θα επιλέξουν να κάνουν ένα εικονικό μωρό αντί για ένα πραγματικό. Τα ψηφιακά παιδιά θα φαίνονται, θα ακούγονται, θα ενεργούν, ακόμη και θα «αισθάνονται» σαν αληθινοί άνθρωποι.

Στο Metaverse οι γονείς θα μπορούν να αλληλεπιδρούν με τα παιδιά τους σε ψηφιακά περιβάλλοντα της επιλογής τους, όπως καθιστικό, πάρκο ή πισίνα. Οι γονείς θα μπορούν επίσης να ορίσουν την «ηλικία γέννησής τους» – από νεογέννητο έως έφηβο – και να επιλέξουν αν θα μεγαλώσουν σε πραγματικό χρόνο ή θα «ενεργοποιηθούν» μόνο κατόπιν εντολής. Η ιδιοσυγκρασία και τα φυσικά χαρακτηριστικά του παιδιού, εν τω μεταξύ, πιθανότατα θα βασίζονται σε εικόνες γονέων και κουίζ προσωπικότητας για να διασφαλίσουν ότι φαίνονται και συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο, όπως αν θα γεννιόταν βιολογικά στον πραγματικό κόσμο.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις του αύριο, θα δώσουν στους ανθρώπους την ευκαιρία να «δοκιμάσουν» την ανατροφή των παιδιών προτού δεσμευτούν σε πραγματικά, όπως θα δώσουν την ευκαιρία σε όσους δεν μπορούν να αποκτήσουν μωρά με φυσικό τρόπο ή που δεν μπορούν να τα αντέξουν οικονομικά, να μεγαλώσουν ένα παιδί. Θα έχουν επίσης πιθανή ζήτηση από καταναλωτές που θέλουν τις χαρές της γονεϊκότητας, αλλά χωρίς να συμβάλλουν στην αυξανόμενη πληθυσμιακή κρίση του κόσμου.

Είναι άγνωστο το πώς θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα τα μελλοντικά εικονικά παιδιά και εικονικά εγγόνια της. Αν πάντως την απογοητεύσουν, θα μπορεί πάντα να πατήσει το κουμπί της διαγραφής.

Στο μεταξύ εκατομμύρια δόσεις εμβολίων της Pfizer και της Moderna ετοιμάζεται να χορηγήσει ο Joe Biden σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών.

ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ ΜΑΣ!!!

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΟΛΥΝΘΙΑΚΟΣ Β΄

ΔΗΜ 2.22–23

Ο ρόλος της τύχης και των θεών στα ανθρώπινα – Προϋπόθεση κάθε επιτυχίας είναι η ανάληψη δράσης

Ο ρήτορας προσπάθησε να υποβαθμίσει το αξιόμαχο του μακεδονικού στρατού και παρουσίασε τον ηγέτη του, τον Φίλιππο, ως έναν άνδρα με σημαντικά ελαττώματα και ανθρώπινες αδυναμίες, προς τον οποίον οι περισσότεροι Μακεδόνες ήταν εχθρικά διακείμενοι. Στόχος του, να αναπτερώσει το ηθικό των συμπατριωτών του. Και συνεχίζει:

[22] Εἰ δέ τις ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν Φίλιππον εὐτυ-
χοῦνθ’ ὁρῶν ταύτῃ φοβερὸν προσπολεμῆσαι νομίζει, σώ-
φρονος μὲν ἀνθρώπου λογισμῷ χρῆται· μεγάλη γὰρ ῥοπή,
μᾶλλον δὲ τὸ ὅλον ἡ τύχη παρὰ πάντ’ ἐστὶ τὰ τῶν ἀνθρώ-
πων πράγματα· οὐ μὴν ἀλλ’ ἔγωγε, εἴ τις αἵρεσίν μοι δοίη,
τὴν τῆς ἡμετέρας πόλεως τύχην ἂν ἑλοίμην, ἐθελόντων ἃ
προσήκει ποιεῖν ὑμῶν αὐτῶν καὶ κατὰ μικρόν, ἢ τὴν ἐκείνου·
πολὺ γὰρ πλείους ἀφορμὰς εἰς τὸ τὴν παρὰ τῶν θεῶν
εὔνοιαν ἔχειν ὁρῶ ὑμῖν ἐνούσας ἢ ’κείνῳ. [23] ἀλλ’, οἶμαι,
καθήμεθ’ οὐδὲν ποιοῦντες· οὐκ ἔνι δ’ αὐτὸν ἀργοῦντ’ οὐδὲ
τοῖς φίλοις ἐπιτάττειν ὑπὲρ αὑτοῦ τι ποιεῖν, μή τί γε δὴ
τοῖς θεοῖς. οὐ δὴ θαυμαστόν ἐστιν, εἰ στρατευόμενος καὶ
πονῶν ἐκεῖνος αὐτὸς καὶ παρὼν ἐφ’ ἅπασι καὶ μήτε καιρὸν
μήθ’ ὥραν παραλείπων ἡμῶν μελλόντων καὶ ψηφιζομένων
καὶ πυνθανομένων περιγίγνεται. οὐδὲ θαυμάζω τοῦτ’ ἐγώ·
τοὐναντίον γὰρ ἂν ἦν θαυμαστόν, εἰ μηδὲν ποιοῦντες ἡμεῖς
ὧν τοῖς πολεμοῦσι προσήκει τοῦ πάντα ποιοῦντος περιῆμεν.

***
[22] Αν τώρα, ω άνδρες Αθηναίοι, κανείς από σας, θεωρώντας τον Φίλιππο τυχερό, κρίνει πως είναι επικίνδυνο να τον πολεμήση, σκέπτεται σαν άνθρωπος σώφρων. Η τύχη ασκεί μεγάλη επιρροή ή μάλλον είναι το παν σε όλα τα ανθρώπινα. Όμως εγώ, αν μου δίνονταν να διαλέξω, θα προτιμούσα της δικής μας πόλεως την τύχη από τη δική του, αν θελήσετε, έστω κατ' ελάχιστον, να κάνετε σεις οι ίδιοι αυτά που πρέπει. Διότι θεωρώ πώς έχετε πολύ περισσότερους λόγους να ελπίζετε στην εύνοια των θεών παρά εκείνος.

[23] Αλλά παρατηρώ πως εμείς καθόμαστε εδώ και δεν κάνομε τίποτα και όταν ο ίδιος αργείς, δεν μπορείς να αξιώσης να κάνουν κάτι για σένα οι φίλοι σου, και ακόμη λιγώτερο οι θεοί. Δεν είναι λοιπόν εκπληκτικό ότι αυτός, που ο ίδιος εκστρατεύει και αγωνίζεται και είναι παντού παρών σε κάθε περίσταση, και δεν χάνει ούτε ευκαιρία, ούτε καμμιά εποχή του έτους, να νίκα εμάς που χασομεράμε, συζητώντας τα νέα και βγάζοντας ψηφίσματα. Διόλου γι' αυτό δεν εκπλήσσομαι. Εκπληκτικό αντιθέτως θα ήταν, αν μη κάνοντας τίποτα από αυτά που αρμόζουν σ' έναν που πολεμάει, νικούσαμε αυτόν που κάνει τα πάντα.