Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2022

ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (16.393-16.433)

Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ.
τοῖσιν δ᾽ Ἀμφίνομος ἀγορήσατο καὶ μετέειπε,
395 Νίσου φαίδιμος υἱός, Ἀρητιάδαο ἄνακτος,
ὅς ῥ᾽ ἐκ Δουλιχίου πολυπύρου ποιήεντος
ἡγεῖτο μνηστῆρσι, μάλιστα δὲ Πηνελοπείῃ
ἥνδανε μύθοισι· φρεσὶ γὰρ κέχρητ᾽ ἀγαθῇσιν·
ὅ σφιν ἐϋφρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν·
400 «ὦ φίλοι, οὐκ ἂν ἐγώ γε κατακτείνειν ἐθέλοιμι
Τηλέμαχον· δεινὸν δὲ γένος βασιλήϊόν ἐστι
κτείνειν· ἀλλὰ πρῶτα θεῶν εἰρώμεθα βουλάς.
εἰ μέν κ᾽ αἰνήσωσι Διὸς μεγάλοιο θέμιστες,
αὐτός τε κτενέω τούς τ᾽ ἄλλους πάντας ἀνώξω·
405 εἰ δέ κ᾽ ἀποτρωπῶσι θεοί, παύσασθαι ἄνωγα.»
Ὣς ἔφατ᾽ Ἀμφίνομος, τοῖσιν δ᾽ ἐπιήνδανε μῦθος.
αὐτίκ᾽ ἔπειτ᾽ ἀνστάντες ἔβαν δόμον εἰς Ὀδυσῆος,
ἐλθόντες δὲ καθῖζον ἐπὶ ξεστοῖσι θρόνοισιν.
Ἡ δ᾽ αὖτ᾽ ἄλλ᾽ ἐνόησε περίφρων Πηνελόπεια,
410 μνηστήρεσσι φανῆναι ὑπέρβιον ὕβριν ἔχουσι·
πεύθετο γὰρ οὗ παιδὸς ἐνὶ μεγάροισιν ὄλεθρον·
κῆρυξ γάρ οἱ ἔειπε Μέδων, ὃς ἐπεύθετο βουλάς.
βῆ δ᾽ ἰέναι μέγαρόνδε σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξίν.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ μνηστῆρας ἀφίκετο δῖα γυναικῶν,
415 στῆ ῥα παρὰ σταθμὸν τέγεος πύκα ποιητοῖο,
ἄντα παρειάων σχομένη λιπαρὰ κρήδεμνα,
Ἀντίνοον δ᾽ ἐνένιπεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·
«Ἀντίνο᾽, ὕβριν ἔχων, κακομήχανε, καὶ δέ σέ φασιν
ἐν δήμῳ Ἰθάκης μεθ᾽ ὁμήλικας ἔμμεν ἄριστον
420 βουλῇ καὶ μύθοισι· σὺ δ᾽ οὐκ ἄρα τοῖος ἔησθα.
μάργε, τίη δὲ σὺ Τηλεμάχῳ θάνατόν τε μόρον τε
ῥάπτεις, οὐδ᾽ ἱκέτας ἐμπάζεαι, οἷσιν ἄρα Ζεὺς
μάρτυρος; οὐδ᾽ ὁσίη κακὰ ῥάπτειν ἀλλήλοισιν.
ἦ οὐκ οἶσθ᾽ ὅτε δεῦρο πατὴρ τεὸς ἵκετο φεύγων,
425 δῆμον ὑποδείσας; δὴ γὰρ κεχολώατο λίην,
οὕνεκα ληϊστῆρσιν ἐπισπόμενος Ταφίοισιν
ἤκαχε Θεσπρωτούς· οἱ δ᾽ ἡμῖν ἄρθμιοι ἦσαν.
τόν ῥ᾽ ἔθελον φθῖσαι καὶ ἀπορραῖσαι φίλον ἦτορ
ἠδὲ κατὰ ζωὴν φαγέειν μενοεικέα πολλήν·
430 ἀλλ᾽ Ὀδυσεὺς κατέρυκε καὶ ἔσχεθεν ἱεμένους περ.
τοῦ νῦν οἶκον ἄτιμον ἔδεις, μνάᾳ δὲ γυναῖκα
παῖδά τ᾽ ἀποκτείνεις, ἐμὲ δὲ μεγάλως ἀκαχίζεις·
ἀλλά σε παύσασθαι κέλομαι καὶ ἀνωγέμεν ἄλλους.»

***
Έτσι τους μίλησε, κι έπεσαν όλοι σε βαριά σιωπή.
Μόνο ο Αμφίνομος μπήκε στη μέση να αγορεύσει —
του Νίσου ο τιμημένος γιος, ο εγγονός του αρχοντικού Αρήτου,
ο πρώτος των μνηστήρων από το σιτοφόρο, καταπράσινο
Δουλίχιο· ακόμη και της Πηνελόπης τής πήγαινε ο Αμφίνομος
όταν μιλούσε, γιατί είχε γνωστικό μυαλό.
Μπήκε λοιπόν αυτός στη μέση και τους είπε:
400 «Φίλοι μου, εγώ δεν αποδέχομαι εύκολα τον θάνατο
του Τηλεμάχου· έτσι κι αλλιώς βρίσκω αποτρόπαιο να θανατώνεις
βασιλικό βλαστάρι. Καλύτερα πρώτα να μάθουμε τι συμβουλεύουν
οι θεοί. Αν συναινέσουν του μεγάλου Δία οι χρησμοί, τότε κι ο ίδιος
θα σκοτώσω κι άλλους στο φονικό θα σπρώξω· αν όμως οι θεοί
το απαγορεύσουν, προτείνω αυτό να σταματήσει.»
Έτσι τους μίλησε ο Αμφίνομος, κι ο λόγος του άρεσε.
Σηκώθηκαν αυτοί κι αμέσως τράβηξαν στου Οδυσσέα τα δώματα,
φτάνοντας καλοκάθησαν σε γυαλισμένους θρόνους.
Στο μεταξύ κι η Πηνελόπη με τη δική της φρόνηση στοχάστηκε
άλλα· να κάνει την εμφάνισή της στους μνηστήρες,
410 που ξεπερνούσαν κάθε μέτρο με το θράσος τους.
Τον είχε μάθει τον χαλασμό του γιου της μέσα στο παλάτι·
ο κήρυκας της τον φανέρωσε, ο Μέδων, ακούγοντας
το δόλιο σχέδιο των μνηστήρων.
Κατέβηκε τότε η βασίλισσα και προχωρούσε στη μεγάλη αίθουσα
με συνοδεία δυο θεραπαινίδες.
Κι όταν πλησίασε η θεία γυναίκα τους μνηστήρες,
πλάι στην κολόνα ακούμπησε της καλοκαμωμένης στέγης,
καλύπτοντας τα μάγουλά της με φωτεινή μαντίλα.
Στράφηκε αμέσως στον Αντίνοο, μιλώντας του σκληρά:
«Αντίνοε ξιπασμένε, κακομήχανε! Κι ας λέει ο κόσμος στην Ιθάκη
πως είσαι ο άριστος στη σκέψη και στα λόγια, ανάμεσα
420 σ᾽ όλους της ηλικίας σου. Ποτέ δεν ήσουν τέτοιος,
ξεμυαλισμένε! Τι κάθεσαι και κλώθεις τον φόνο και τον θάνατο
του Τηλεμάχου; Εσύ δεν σέβεσαι καν τους ανυπεράσπιστους
που έχουν τον Δία μάρτυρά τους —
ανόσιοι όσοι μηχανεύονται ένας του άλλου το κακό.
Ή μήπως ξέχασες πότε και πώς, κυνηγημένος ο πατέρας σου
από τον φόβο του λαού του, έφτασε εδώ ικέτης; Είχαν μαζί του
εξοργιστεί πολύ, που πήγε τους Θεσπρωτούς να βλάψει
με πειρατές από την Τάφο. Ήσαν αυτοί δικοί μας φίλοι, θέλησαν
τότε να τον αφανίσουν, να τον κατασπαράξουν, να φάνε
τα πολλά και πολυπόθητά του πλούτη.
430 Κι όμως ο Οδυσσέας τούς έκοψε τη φόρα πάνω στη βράση.
Και τώρα εσύ του τρως ανέξοδα στο σπίτι, παντρολογιέσαι τη γυναίκα του,
σκοτώνεις το παιδί του, κι εμένα φαρμακώνεις.
Σ᾽ το λέω, σύνελθε· σταμάτα πια και πες να σταματήσουνε κι οι άλλοι.»

Να μη ζεις σαν ηλίθιος, αν δεν είσαι ηλίθιος

Κρύβουμε την αληθινή μας δυναμική.

Κρύβουμε όλα εκείνα για τα οποία είμαστε ικανοί.
Και ζούμε επιδεικνύοντας την πιο υποβαθμισμένη μας πλευρά… εκείνη που είναι κοινωνικά αποδεκτή… εκείνη που μας έμαθαν να καλλιεργούμε… εκείνη που υιοθετήσαμε για να μην έχουμε προβλήματα…

Και όλα αυτά, μόνο με την επίδραση που άσκησαν πάνω μας οι ιστοριούλες με τους ήρωες;
Όχι μόνο. Θυμόμαστε και μέρος του μηνύματος που μας μετέδωσαν οι γονείς μας:
«Μην μπλέκεις σε μπελάδες…»
Ή, ακόμη χειρότερα:
«Αν συνεχίσεις έτσι, δε θα σε θέλει κανείς…»

Τι σημαίνει συνεχίζω έτσι;
Προφανώς, «συνεχίζω έτσι», σημαίνει ότι είμαι αυτός που είμαι.
Και, τότε; Τι πρέπει να κάνω για να γίνω άλλος;

Η απάντηση είναι προβλέψιμη: ν’ αφήσεις να βγει ο ήρωας.
Δεν λέω ότι πρέπει κανείς να γίνει σούπερ-ήρωας με την έννοια να είναι καταπληκτικός και να εντυπωσιάζει, να σκαρφαλώνει κτίρια, να πηδάει στις στέγες των σπιτιών και να πετάει στον αέρα.
Όχι.
Δεν χρειάζεται.

Μιλάω για τον μοναδικό ηρωισμό που υπερασπίζομαι:
«Το κουράγιο να είναι κανείς αυτός που είναι».
Το θάρρος να μη δημιουργεί μια μυστική ταυτότητα μικρόψυχου, αν δεν είναι μικρόψυχος.
Να μη ζει σαν ηλίθιος, αν δεν είναι ηλίθιος.

Κι αν δεν είναι πολύ γρήγορος, δεν πειράζει. Πρέπει να δέχεται τη βραδύτητα με περηφάνια. Να λέει: «Είμαι λίγο αργός. Ε, και;» Αυτό είναι υπέροχο.
Δεν τρέχει τίποτα αν είναι κανείς «λίγο χαζούλης…» όπως λένε.
Αν όμως δεν είναι… τότε δεν πρέπει να κάνει τον χαζό!
Αν εγώ είμαι λίγο κουτός… αν δεν μου κόβει και πολύ… αν μπορώ ν’ ανακαλύπτω μέσα μου άλλα χαρίσματα εκτός από την εξυπνάδα… πολύ ωραία! Γιατί να σπαταλάω ενέργεια προσπαθώντας να το κρύψω;

Γιατί να μη βρω το θάρρος να πω ποιος είμαι, με τα όποια χαρίσματά μου, κι ας μην είναι τα πλέον ευπρόσδεκτα κοινωνικά κι αυτά που αναγνωρίζονται και εκτιμώνται περισσότερο, κι ας μην είναι αυτά που μου κάνουν « την καλύτερη διαφήμιση».

Αυτό που λιγότερο χρειάζεσαι είναι να σε κάνουν τα προσόντα σου υπερόπτη.
Προσόν, μπορεί να είναι και το να μην ξεχωρίζεις.

Το μεγαλύτερο προσόν ενός ήρωα είναι να μπορεί να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις χωρίς να εξαναγκάζεται να δείχνει στους άλλους ότι είναι όπως εκείνοι λένε ότι πρέπει να είναι.

Έχεις πολύ ακόμα να κλάψεις για να μάθεις τον κόσμο να γελάει

Να σας πω λίγο την αλήθεια μου;

Σας βαρέθηκα. Σας βαρέθηκα πολύ.

Με κουράσατε με τη μοίρλα, τη μιζέρια σας, τα άσχημα που πλέον θεωρώ πως τα περιμένετε με χαρά.

Ναι με χαρά! Χαίρεστε πλέον όταν επιβεβαιώνετε το κακό που ήρθε.

«Να τα έλεγα εγώ! Είδες;»

Όλη μέρα τα ίδια και τα ίδια. Προβλήματα, πόνος, θάνατος.

Και κολλημένοι στις ειδήσεις και στα λεπτομερέστατα άρθρα, ζείτε την καταστροφή, συμμετέχετε στο έγκλημα είτε σαν δολοφόνοι, είτε σαν άλλοι «Ηρακλείδες Πουαροί», ψάχνοντας τους ενόχους, τα κίνητρα ακόμα και το ζώδιο της γειτόνισσας που την ώρα του φονικού καθάριζε φασολάκια.

Νιώθω πλέον πως διαφημίζεται ο πόνος και ζούμε όχι με αυτόν αλλά γι’ αυτόν.

Παίρνουμε ζωή από τη μαυρίλα.

Βρίσκουμε νόημα ύπαρξης.

Όχι!

Δεν θέλω να παίξω άλλο με αυτό το σενάριο. Δεν κλείνω τα μάτια, ούτε κοιτάζω αλλού.

Παλεύω να το αλλάξω.

Θέλω τον κόσμο να χαμογελάει. Τα παιδιά να ελπίζουν για ένα αύριο καλύτερο από το σήμερα. Για μια ζωή όχι ροζ, ποτέ δεν ήταν ροζ. Αλλά μια ζωή που ο πόνος να δίνει δύναμη! Μια ζωή που να αποδεχόμαστε το κακό χωρίς να το θεωρούμε πλέον φυσιολογικό!

Σκέφτηκα να τραγουδάω δυνατά για να ξορκίζω το κακό. Τρελάθηκες; Με ρωτήσαν όλοι.

Δεν βλέπεις; Δεν θέλεις να δεις;

Σκέφτηκα να χορέψω με τη μουσική στη διαπασών. Μας ενοχλείς με σκούντησαν και με έκαναν πέρα.

Κι εκεί στην απομόνωση έκλαψα.

Έκλαψα πολύ. Κι όσο τα δάκρυα, μου βγαίνανε από την ψυχή μου, τους είδα να γελούν.

Και τότε μου ήρθε στο μυαλό εκείνος, που κάποτε κοντά στην εφηβεία μου, με είχε δει να κλαίω σε ένα παγκάκι (ποιος ξέρει για ποιον λόγο έκλαιγα τότε) που μου είχε πει, τόσο απλά.

«Έχεις πολύ ακόμα να κλάψεις για να μάθεις τον κόσμο να γελάει»

Τι σημαίνει να είσαι ο εαυτός σου;

Να είσαι ο εαυτός σου! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι, είχε πει ο Όσκαρ Γουάιλντ. Τι εννoούσε άραγε στην πράξη;

“Μην προσπαθείς να αρέσεις σε όλους τους άλλους. Να είσαι ο εαυτός σου”.

“Να λες «όχι» και να υποστηρίζεις τα θέλω σου”.

Τέτοιες συμβουλές υπάρχουν άφθονες γύρω μας και μπορεί να ακούγονται πολύ χρήσιμες.

Ταυτόχρονα, οι καλοπροαίρετες αυτές συμβουλές μπορούν να δημιουργήσουν μια πολύ έντονη δυσφορία. Μια δυσφορία που θα πηγάζει από την αναπόφευκτη σύγκριση ανάμεσα σε αυτά τα οποία φαίνεται ότι κάνει όποιος «είναι ο εαυτός του» και σε αυτά τα οποία κάνεις εσύ.

Λοιπόν σου έχω νέα.

Δεν είσαι μια καταπιεσμένη προσωπικότητα που της έχουν φορτώσει «πρέπει», εντολές και περιοριστικές πεποιθήσεις. Είναι κομμάτι του εαυτού σου οι περιοριστικές σου πεποιθήσεις. Είναι κομμάτι της ταυτότητάς σου η καταπίεσή σου.

Και δεν πειράζει.
Ποιο πειράζει;

Αυτό που πειράζει είναι να νομίζεις ότι η πραγματική σου φύση είναι η λευκή, άσπιλη, καθαρή, μοναδική φαντασίωση που οι καλοπροαίρετες συμβουλές γύρω σου σε οδηγούν να πιστέψεις.

Γιατί αν το πιστέψεις αυτό τότε θα θελήσεις να επαναστατήσεις και να πολεμήσεις ενάντια σε όλους τους περιορισμούς που σου «φορτώθηκαν». Αυτό σημαίνει όμως, ότι θα πολεμάς τον ίδιο σου τον εαυτό.

Γιατί Εσύ θα είσαι ο αντίπαλός σου. Είναι κομμάτια δικά σου όλα αυτά.

Αν δεν αποδέχεσαι πως είσαι ανασφαλής και δυσκολεύεσαι να βάζεις όρια και ίσως τρέμεις για την αποδοχή των άλλων, τότε θα ξοδεύεις τον καιρό σου πολεμώντας με την απογοήτευση ότι δεν είσαι όπως θα «έπρεπε» να είσαι.

Δηλαδή, κατηγορώντας τον εαυτό σου.

Για παράδειγμα, θα σε στεναχωρεί περισσότερο το ότι δεν μπορείς να βάζεις όρια παρά το ότι δεν τα έβαλες σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Θα είναι πιο πιθανό να πεις «Είμαι άχρηστος, αφού δεν μπορώ να βάζω όρια» και η θλίψη για την «κατάντια» σου θα απομυζά την ενέργειά σου.

Οπότε πώς να βρεις το χρόνο και τη διάθεση να δεις τι χρειάζεται να κάνεις για να τα θέσεις. Είναι πολύ εύκολο να πέσεις σε ένα φαύλο κύκλο:

Δεν είμαι όπως θα ήθελα να ήμουν -> άρα είμαι χάλια -> οπότε απογοητεύομαι και απομακρύνομαι ακόμα παραπάνω από αυτό που θα ήθελα να ήμουν -> άρα είμαι ακόμα πιο χάλια… ad infinitum.

Και τι να κάνεις;
Και τι να κάνεις; θα μου πεις.
Καλή ερώτηση: Να συνειδητοποιήσεις ότι είσαι ΠΑΝΤΑ ο εαυτός σου.

Να δεχτείς ότι είναι δικό σου κομμάτι αυτό που επιζητεί την αποδοχή των άλλων. Να αποδεχτείς ότι είναι δικό σου κομμάτι αυτό που δυσκολεύεται να βάλει όρια. Να γνωρίσεις τον εαυτό σου και να τον κατανοήσεις. Και μετά να τον συμπονέσεις.

Θυμήσου πως δεν μπορείς να αγαπήσεις τον εαυτό σου παρά μόνο αφού καταφέρεις να τον κατανοήσεις. Αλλιώς δε γίνεται. Είναι επικίνδυνη η συμβουλή να αγαπάμε τον εαυτό μας, αν δεν τον έχουμε κατανοήσει πρώτα.

Μην αγαπάς τον εαυτό σου. Κατανόησε τον!

Συνεπώς, θα είναι χρήσιμο να αποδεχτείς ότι η φύση σου την παρούσα χρονική στιγμή έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά (όχι τις αδυναμίες…) τα οποία σε δυσκολεύουν. Αυτή τη φύση καλείσαι να συμπονέσεις, όχι την εξιδανικευμένη φύση που η ιδέα της «μοναδικότητάς» σου ψευδώς σου δημιουργεί. Υπάρχει λόγος που έχεις όλα αυτά τα χαρακτηριστικά και δεν είναι αυτός που νομίζεις.

Ναι αλλά…
“Ναι αλλά, καλά όλα αυτά, αλλά αν με αποδεχτώ όπως είμαι, τότε δε θα πέσω στην αδράνεια; Πώς θα αλλάξω;” θα ρωτήσεις. “Η αποδοχή δεν οδηγεί στην απάθεια;”

Με μια λέξη: ΟΧΙ.

Το κέρδος σου αν αποδεχτείς τον εαυτό σου όπως είσαι, είναι ότι θα σταματήσεις να τον πολεμάς.

Θα σπάσεις τον φαύλο κύκλο. Θα απελευθερώσεις συναισθηματικούς πόρους που σπαταλάς στο αυτομαστίγωμα, ώστε να κάνεις ό,τι χρειάζεται για την εξέλιξή σου. Θα σταματήσεις να κατηγορείς τον εαυτό σου γιατί δεν μπορείς να βάζεις όρια και θα μπορέσεις να χρησιμοποιήσεις τις δυνάμεις σου για να κάνεις το επόμενο βήμα και να βάλεις τα όρια.

Η αυτο-συμπόνοια είναι μια από τις σημαντικότερες κινητοποιητικές δυνάμες.

Αποδεχόμενος το ποιος είσαι, θα ορίσεις το αληθινό παρόν σου ως το σημείο εκκίνησης του αγώνα σου. Δε σημαίνει ότι πρέπει να σου αρέσει εκεί που είσαι, αλλά θα καταλάβεις για ποιο λόγο είσαι εκεί.

Η φράση είναι: Δε φταις για τίποτα και έχεις ευθύνη για τα πάντα.

Συνειδητοποίησε που είσαι και θα μπορέσεις να πατήσεις γερά στα πόδια σου και να κατευθυνθείς προς την κατεύθυνση που θέλεις να κινηθείς. Η αυτο-αποδοχή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προσωπική ανάπτυξη.

Είσαι αυτός που είσαι. Δες το, δέξου το και προχώρα.

Οι αλλαγές είναι κάτι που θα πρέπει να αποδεχτούμε. Δεν ταιριάζει η ελευθερία με το βόλεμα

Οι αλλαγές στη ζωή μας, είναι κάτι που θα πρέπει να αποδεχτούμε. Η άρνηση μας να προσαρμοστούμε σε αυτές τις αλλαγές, μας κάνει δυστυχισμένους.

Ας φανταστούμε ότι η ζωή μας είναι σαν μία θάλασσα και εμείς οι ταξιδιώτες της. Και μια μέρα, ξαφνικά, δυνατός αέρας, αφρισμένη θάλασσα η ζωή μας. Γίνεται μικρά λευκά κομμάτια νερού, σαν χιόνι. Νερό, που κάνει τα ξερά βράχια να λυγίζουν με τον καιρό. Μπορεί να πάρει χρόνο, μα τελικά η δύναμη της κίνησης, νικάει την στασιμότητα της καθημερινότητας μας.

Λες και γιορτάζει τότε η ζωή μας σαν τη θάλασσα ,την ελευθερία της. Χαρούμενη, κοροϊδεύει τα στάσιμα βράχια, την μονοτονία της πέτρας, του φόβου. Αρκεί μόνο να ακούσει για λίγο κανείς αυτό τον ήχο της τρικυμίας. Κάποιος ίσως νιώσει αναστατωμένος γιατί ίσως τον ενοχλεί αυτό που του υπενθυμίζει. Ότι χρόνια ολόκληρα προσπαθεί να κρύψει από τον εαυτό του, από τους άλλους.

Κάποιος πάλι αμέσως θα νιώσει ακούγοντάς τον ολόκληρη την ψυχή του να γεμίζει από την ελευθερία της αγριεμένης και δροσερής συνάμα αίσθησης. Λες και τόσα χρόνια μας φωνάζει η θάλασσα, σαν τη ζωή και αυτή. Μιας και από μέσα της πρωτοξεπήδησε.

Μέχρι να το κατανοήσουμε καλά οι άνθρωποι. Δεν ταιριάζει η ελευθερία με το βόλεμα. Νερό είναι η ζωή και πέτρα ο θάνατος. Και η μόνη μας υποχρέωση να χαμογελάσουμε γεμάτοι από δέος και ευγνωμοσύνη σε κάθε τρικυμία και σε κάθε ηρεμία που μας χαρίζεται απλόχερα.

Κανένα συμβόλαιο για την αιωνιότητα δεν έχουμε υπογράψει ποτέ μας. Ο μόνος τρόπος να γίνουμε ευτυχισμένοι είναι τελικά να ταυτιστούμε ολοκληρωτικά, ψυχή και σώμα με την φύση. Να μην φοβηθούμε, να την αφήσουμε να μας διδάξει. Ξέρει αυτή. Έτσι και αλλιώς η ηρεμία μετά από την μπόρα, πάντα θα έρθει.

Κοιτάς αλλά δεν βλέπεις… μην αφήνεις τις όμορφες στιγμές να σε προσπερνάνε

Η καθημερινότητα σε κατατρώει και εμένα εδώ που τα λέμε, όλους μας. Τρέχεις πανικόβλητος να προλάβεις, προθεσμίες, κίνηση, παιδιά, σχολεία. Βάλε φρένο και κοίτα γύρω σου, κοίτα την ζωή που χάνεις τρέχοντας.

Κοιτάς αλλά δεν βλέπεις. Δεν αντιλαμβάνεσαι τα όμορφα, τα μαγικά. Τον όμορφο ήλιο που λάμπει και εσύ τον βλέπεις, το πουλιά που κελαηδούν και εσύ τα ακούς… Ναι ακούς και κορναρίσματα και γκρίνια και φωνές αλλά μην ξεχνάς ότι τουλάχιστον έχεις την δυνατότητα να τα ακούς. Μάθε να αναγνωρίζεις τα μικρά, να ευγνωμονείς για αυτά και τότε η ύπαρξή σου θα νιώσει μια ξεχωριστή αύρα, την αύρα της χαράς.

Το ξέρω λησμονείς αν κάποιος σε έκανε να χαμογελάσεις, να νιώσεις όμορφα, αν τόνωσε με τα όμορφα λόγια του την αυτοπεποίθηση σου. Το ξέρω λησμονείς το αποτύπωμα του να χαραχτεί στα βαθιά σου κατάστιχα. Τα άσχημα όμως, αυτά που σε θύμωσαν, αυτά που σε πλήγωσαν;! Αυτά δεν τα ξεχνάς τα κουβαλάς ολημερίς και τα συζητάς τις νύχτες με το μαξιλάρι σου…

Είμαστε προγραμματισμένοι να εστιάζουμε στο αρνητικό, να του δίνουμε παραπάνω σημασία και να το μεγαλοποιούμε. Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να αλλάξουμε αυτό το προγραμματάκι μας. Ξεκίνα σήμερα, νιώσε την ευλογία που ζεις, εστίασε στο όμορφα, εστίασε στα χαμόγελα, εστίασε στο καλό, εστίασε στην ζωή.

Μην αφήνεις τις όμορφες στιγμές, τους όμορφους ανθρώπους να περνάνε και να προσπερνάνε. Ζήσε το τώρα, ζήσε την στιγμή με όλο σου το είναι, μην την σπαταλάς μην την ξοδεύεις.

ΖΗΣΕ!

Γεμίστε τη ζωή σας με ενδιαφέροντα άτομα, όχι με απλούς ενδιαφερόμενους

Τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων είναι μεταδοτικά. Είτε σας αρέσει, είτε όχι τα άτομα που σας περιβάλλουν θα σας επηρεάζουν.

Σίγουρα έχετε γνωρίσει πολλά ενδιαφέροντα άτομα αλλά θα υπάρχουν και άνθρωποι που θα ενδιαφέρονται να μπουν στη ζωή σας (αν δεν το έχουν κάνει ήδη).

Πολλές φορές στη ζωή απλά δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τα «ενδιαφέροντα» από τα μη «ενδιαφερόμενα» άτομα. Αλλά μπορείτε να επιλέξετε αν θέλετε να είναι στη ζωή σας ή όχι.

Θέλω ενδιαφέροντα άτομα στη ζωή μου

Τα ενδιαφέροντα άτομα μπορούν να εμπλουτίσουν τη ζωή σας, να τη γεμίσουν και να την κάνουν καλύτερη. Είναι ισχυροί υποστηρικτές που θα συμβάλλουν στα συναισθήματα και στη διάνοιά σας με έναν θετικό τρόπο.

Πάντα θέλετε γύρω σας διορατικά και ενδιαφέροντα άτομα. Για να μάθετε αν τα άτομα που γεμίζουν ήδη τη ζωή σας ανήκουν σε αυτή την κατηγορία θα μοιραστούμε μαζί σας μερικά στοιχεία που πάντα τους αντιπροσωπεύουν:
  • Μεταδίδουν θετικά συναισθήματα και στέκονται στο πλευρό σας με χαμόγελο στις δύσκολες στιγμές. Ποτέ δεν σας κρίνουν και δεν αναμειγνύονται περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε.
  • Σας επιτρέπουν να αναπτυχθείτε σαν άτομο, σας βοηθούν να κατανοήσετε τα πράγματα που δεν μπορείτε να δείτε και σας εμπλουτίζουν με τις διάφορες απόψεις τους.
  • Όπως όλοι μας, δεν μπορούν να τα ξέρουν όλα αλλά έχουν τη διάθεση να μάθουν νέα πράγματα μαζί σας. Αφυπνίζουν το μυαλό σας και σας επηρεάζουν με τη θετική στάση τους και την επιθυμία τους να εξερευνούν νέες επιλογές.
  • Χάρη στα καλά κατορθώματά τους και στο γενικό τρόπο της ύπαρξής τους, πάντα καταφέρνουν να εξωτερικεύουν την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας.
Αν μπορείτε να επισημάνετε ένα όνομα σε καθένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά τότε συγχαρητήρια! Η ζωή σας είναι γεμάτη με ενδιαφέροντα άτομα που φέρνουν περισσότερα στη ζωή σας από όσα σας παίρνουν.

Αυτό είναι κάτι σπουδαίο και θα πρέπει πάντα να προσπαθείτε να τους διατηρείτε κοντά σας για να σας προσφέρουν φως και να σας γεμίζουν με χαρά.

Μείνετε μακριά από ανθρώπους που είναι απλά ενδιαφερόμενοι

Οι ενδιαφερόμενοι υποκινούνται, όπως υπονοεί και η ίδια η λέξη, από τα ενδιαφέροντά τους. Αντί να φέρνουν κάτι θετικό στη ζωή σας, κάνουν ακριβώς το αντίθετο: τη γεμίζουν με αρνητικότητα.

Φυσικά, κατά κάποιο τρόπο όλοι είμαστε ενδιαφερόμενοι. Θέλουμε να γεμίζουμε τη ζωή μας με ενδιαφέροντα άτομα και κατά συνέπεια γινόμαστε ενδιαφερόμενοι.

Ωστόσο, οι άνθρωποι που σας πλησιάζουν και θέλουν κάτι χωρίς να σας προσφέρουν οτιδήποτε σε αντάλλαγμα μπορεί να είναι τοξικοί. Μπορούν να κλέψουν την ενέργεια και το χρόνο σας ενώ σας προσφέρουν μηδενικά οφέλη.

Αυτός ο τύπος ενδιαφερόμενου έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και αν και μπορεί να είναι δύσκολο να ανιχνευτούν, θα μπορέσετε να τους αναγνωρίσετε από τα παρακάτω:
  • Ενεργούν σαν συναισθηματικά βαμπίρ και οποιαδήποτε συζήτηση μαζί τους θα σας φθείρει και θα κλέβει την ενέργειά σας απλά και μόνο για να σας κρατήσουν κοντά τους.
  • Ποτέ δεν ικανοποιούνται με αυτά που τους προσφέρετε και πάντα ζητούν περισσότερα. Οι θυσίες που κάνετε δεν έχουν καμία σημασία για αυτούς: αυτό σας δείχνει ξεκάθαρα ότι τίποτα και ποτέ δεν θα είναι αρκετό.
  • Δεν αναμειγνύονται σε σχέσεις και δεν είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν κάτι περισσότερο από ό,τι πρέπει. Δεν υπάρχει στοργή στις σχέσεις τους και μετατρέπονται σε ιδιοτελείς σχέσεις.
  • Πάντα σας κάνουν να αισθάνεστε ενοχές ή υπεύθυνοι για πράξεις ή περιστάσεις στις οποίες μπορεί να μην εμπλέκεστε και καθόλου.
Είναι κακοί άνθρωποι; Η αλήθεια είναι πως όχι. Ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι δεν γνωρίζουν πώς να συνδεθούν με τους άλλους ανθρώπους με άλλο τρόπο, με αποτέλεσμα να δημιουργούν προβλήματα.

Για να αποφύγετε να γίνετε «υπόδουλοί» τους είναι σημαντικό να μάθετε πώς να τους αναγνωρίζετε και να θέτετε τα όριά σας. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να τους εμποδίσετε να επηρεάσουν τη συμπεριφορά σας.

Μείνετε μακριά από ανθρώπους που προσπαθούν να σας πληγώσουν, να σας χειραγωγήσουν ή να σας δηλητηριάζουν συνεχώς με αρνητικά συναισθήματα και αισθήματα.

Αντ’ αυτού προσπαθήστε να γεμίσετε τη ζωή σας με ανθρώπους που κάνουν τη μέρα σας πιο λαμπερή και θετική. Οι άνθρωποι που σας κάνουν να αισθάνεστε καλύτερα και που ξέρουν να αναγνωρίζουν τα λάθη τους.

Τέλος, είναι σημαντικό να προσπαθήσετε να γίνετε ενδιαφέρον άτομο και εσείς οι ίδιοι. Ένα άτομο που φέρνει πάντα καλά αισθήματα, ένα χαμόγελο και την ικανότητα να δημιουργεί πάντα υγιείς σχέσεις.

Τι σημαίνει πολυτέλεια;

Πολυτέλεια πιθανόν είναι η δυνατότητα να απολαμβάνει κανείς όσα επιθυμεί. Αρκεί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός κατά την επιλογή εκείνων που επιθυμεί… 

Ακολουθεί μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Paurav Shukla, σχετικά με τις τελευταίες απόπειρες ορισμού της πολυτέλειας.

«Η πολυτέλεια είναι μια νοητική κατάσταση. Είναι το πώς διάγεις τη ζωή σου και πώς εκπληρώνεις τις επιθυμίες των άλλων αλλά και τις δικές σου».

Η άποψή μου επικεντρώνεται στο θέμα της πολυτέλειας μέσα από την οπτική του εαυτού αλλά και των άλλων. Ένας άνθρωπος δεν επιλέγει αποκλειστικά για τον εαυτό του να καταναλώσει πολυτελή προϊόντα αλλά πρόκειται περισσότερο για μια συμπεριφορά με κοινωνικό προσανατολισμό. Για παράδειγμα, γιατί κάποιος φοράει το καλό του κοστούμι (ή φόρεμα) όταν πρόκειται να πάει σε μια σημαντική συνάντηση ή σε μια συνέντευξη; Γιατί βεβαιωνόμαστε ότι δεν θα φορέσουμε κάποιο φθηνό άρωμα όταν πρόκειται να πάμε σε ένα ραντεβού; Όταν μιλάμε για πολυτέλεια, βλέπουμε ότι το κομμάτι της προσωπικής απόλαυσης είναι συνυφασμένο με κοινωνικά κίνητρα.

Ωστόσο, οι ερωτήσεις που μου έκαναν στο luxury society με έκαναν πραγματικά να σκεφτώ τον ορισμό της πολυτέλειας.

Η έννοια της πολυτέλειας είναι παρούσα από την αρχή του πολιτισμού σε διάφορες μορφές. Ο ρόλος της ήταν τόσο σημαντικός στις αρχαίες δυτικές κι ανατολικές αυτοκρατορίες όσο και στις μοντέρνες κοινωνίες. Με τον ξεκάθαρο διαχωρισμό των κοινωνικών τάξεων στους προγενέστερους πολιτισμούς, η κατανάλωση πολυτελών αγαθών ήταν περιορισμένη στην ελίτ. Αυτό σημαίνει ότι η έννοια της πολυτέλειας ήταν ξεκάθαρη. Πολυτέλεια θεωρείτο οτιδήποτε μπορούσαν να έχουν μόνο οι πλούσιοι και όχι οι φτωχοί .

Με τον σταδιακό εκδημοκρατισμό, πολλές νέες κατηγορίες προϊόντων έκαναν την εμφάνισή τους μέσα στο κομμάτι της αγοράς που εύστοχα ονομάστηκε – προσβάσιμη πολυτέλεια ή πολυτελής μάζα. Αυτοί οι τύποι πολυτέλειας στοχεύουν ειδικά τη μεσαία τάξη ( που μερικές φορές αποκαλείται και επίδοξη-φιλόδοξη τάξη). Καθώς η πολυτέλεια εισχωρούσε στις μάζες, η έννοιά της έγινε ακόμα πιο δύσκολο να ορισθεί.

Στο σύγχρονο μάρκετινγκ ο καθηγητής Bernard Dubois ορίζει το «πολυτελές» ως την προσφορά μιας συγκεκριμένης (δηλαδή με υψηλότερη τιμή) σειράς για μία κατηγορία οποιουδήποτε προϊόντος ή υπηρεσίας. Εντούτοις, παρά τη σημαντική γνώση που έχει συσσωρευθεί κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών, οι ερευνητές δεν έχουν ακόμη καταφέρει να συμφωνήσουν σε ένα κοινό ορισμό της έννοιας του πολυτελούς.

Αν και η λέξη πολυτελές χρησιμοποιείται στην καθημερινότητα για να αποδώσει έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής, ο υποκείμενος ορισμός συσχετίζεται με τον συγκεκριμένο καταναλωτή και κατάσταση. Αν κερδίζεις λιγότερο από ένα δολάριο τη μέρα, ένα παγωτό θα είναι μια μεγάλη πολυτέλεια για σένα. Από την άλλη μεριά, αν πηγαίνεις σε ένα πάρτι μαζί με κάποιους κοινωνικά μεγαλόσχημους, ένα αυτοκίνητο 100,000 δολαρίων μπορεί να μην είναι πολυτέλεια. Η λέξη luxury (πολυτέλεια στα αγγλικά) προέρχεται από τη λατινική λέξη “luxus” που σημαίνει « απαλός ή υπερβολικός τρόπος ζωής, απόλαυση, πλούτος ή χλιδή». Ωστόσο, το πολυτελές είναι μία έννοια αρκετά περίπλοκη να ορισθεί λόγω της έντονης συμμετοχής του ανθρώπινου στοιχείου και της υποκειμενικής αξιακής της αναγνώρισης.

Πολλές ακόμη απόπειρες έχουν γίνει για να ορισθεί η πολυτέλεια με βάση την τιμή και την ποιότητα, θεωρώντας τα προϊόντα που έχουν υψηλότερη τιμή ως πολυτελή. Με τον ίδιο τρόπο, ερευνητές χρησιμοποίησαν ως βάση ορισμού την μοναδικότητα. Όμως με την αυξανόμενη καλυτέρευση της ποιότητας των προϊόντων των συμβατικών μαρκών της αγοράς και λόγω της μαζικής παραγωγής πολυτελών προϊόντων, είναι ακόμα πιο δύσκολο να χρησιμοποιήσουμε οποιαδήποτε από τις παραπάνω διαστάσεις για να την ορίσουμε.

Ο καθηγητής Jean–Noel Kapferer κάνει μια βιωματική προσέγγιση και ορίζει ως πολυτελή τα αντικείμενα τα οποία προσδίδουν μεγαλύτερη απόλαυση με το να ευχαριστούν όλες τις αισθήσεις ταυτόχρονα. Πολλοί άλλοι ερευνητές επικεντρώνονται στη διάσταση της αποκλειστικότητας και ισχυρίζονται ότι η πολυτέλεια προκαλεί μία αίσθηση του ανήκειν σε μια ελίτ. Ωστόσο, κρατώντας μια τσάντα Louis Vuitton σε κεντρικές περιοχές μιας οποιασδήποτε μεγάλης πόλης του κόσμου δεν θα σε κάνει να νιώσεις έτσι. Σε ένα από τα παλαιότερα άρθρα μου έκανα την εξής ερώτηση σε κάποιους καταναλωτές: Αν πολλοί άνθρωποι μπορούν να έχουν κάτι πολυτελές, αυτό εξακολουθεί να είναι πολυτελές; Εκείνοι απάντησαν ξεκάθαρα ότι οι μάρκες Louis Vuitton και Gucci έχουν αρχίσει να χάνουν τη «λάμψη» τους στο μυαλό τους.

Αυτή η συζήτηση επισημαίνει την ακραία υποκειμενικότητα και την πολυδιάστατη φύση της έννοιας της πολυτέλειας. Οι προσπάθειες ορίζουν ως διαστάσεις της πολυτέλειας την υψηλή τιμή, την υψηλή ποιότητα, την μοναδικότητα, την αποκλειστικότητα κλπ.

Όμως, ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο «τι είναι πολυτέλεια»

Λοιπόν εσείς τι πιστεύετε ότι η πολυτέλεια;

Και τέλος υπάρχουν οι σοφοί άνθρωποι των οποίων τα μάτια στρέφονται προς το Ερεβοκτόνο Φως

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Πώς τότε Πλωτίνε θα όριζες τον άνθρωπο; Είναι ο άνθρωπος μία ψυχή ή κατέχει, απλώς κατέχει μία ψυχή;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Ο άνθρωπος είναι ψυχή και έχει ένα σώμα. Η φύση και η ουσία αυτών των δύο πρέπει να διαχωριστεί. Από την στιγμή που το σώμα είναι σύνθετο, η ανάγκη δεν μπορεί να το διατηρήσει για πάντα στην ίδια κατάσταση. Η γνώση ομοίως δείχνει πως, ότι διαλύεται κατά τον θάνατο δέχεται διαχωρισμούς μίας και κάθε τι που ενυπάρχει σε κάτι, τείνει στο όλο και όμοιο του από όπου προήλθε Η ψυχή λοιπόν διαχωρίζεται κατά τον θάνατο από το σώμα.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Το σώμα μας δεν αποτελεί μέρος μας Πλωτίνε;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Εάν το σώμα είναι μέρος μας, τότε δεν είμαστε εξολοκλήρου αθάνατοι. Όταν όμως διακρίνουμε σωστά, βλέπουμε ότι το σώμα είναι μόνο το όργανο της ψυχής, και ότι η ψυχή είναι ουσιαστικά ο άνθρωπος.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Μα Πλωτίνε παρότι το σώμα είναι ένα όργανο μόνο της ψυχής, παρόλα αυτά είναι ένα σημαντικό μέρος της. Δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε χωρίς αυτό.

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Δεν είμαστε μόνο το σώμα, αλλά δεν είμαστε και εντελώς χωρισμένοι από αυτό. Είναι εξαρτώμενο από εμάς. Για αυτό οι πόνοι και οι ηδονές που βιώνει το σώμα μας επηρεάζουν. Όσο πιο αδύναμοι είμαστε τόσο πιο πολύ ασχολούμαστε με αυτό. Μέσα σε αυτό είναι δεμένο ένα μέρος του εαυτού μας, που αποτελεί την προσωπικότητά μας.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Γιατί τότε Πλωτίνε οι άνθρωποι μιλούν για την ψυχή σαν να είναι το σώμα;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Λέγεται ότι η ψυχή είναι το σώμα, για τον λόγο ότι το σώμα είναι ορατό. Αλλά εάν μπορούσαμε να δούμε την ψυχή, και αν μπορούσαμε να δούμε ότι περιβάλει το σώμα με την ζωή που κατέχει, θα λέγαμε ότι η ψυχή δεν είναι με κανένα τρόπο το σώμα, αλλά αντίθετα το σώμα περιέχεται μέσα σε αυτήν, αυτό που ρέει μέσα στο ακίνητο.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Μπορείς να μου δώσεις ένα παράδειγμα έτσι ώστε να μου γίνει πιο ξεκάθαρο;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Η ψυχή λέγεται ότι υπάρχει στο σώμα όπως ο καπετάνιος σε ένα πλοίο. Αλλά αυτό δεν είναι σωστό. Γιατί αφενός βρίσκεται στο πλοίο κατά τύχη, και αφετέρου γιατί ο καπετάνιος κυβερνά όλο το πλοίο, ενώ βρίσκεται σε ένα μόνο μέρος του, ενώ η ψυχή κυβερνά το σώμα και είναι παρούσα παντού. Ένα καλύτερο παράδειγμα θα ήταν εάν λέγαμε ότι η ψυχή είναι παρούσα στο σώμα όπως το φως στον αέρα. Το φως είναι παρόν στον αέρα χωρίς να ανακατεύεται με αυτό. Όταν το φως αποσύρεται από τον αέρα, μέσα στον οποίο ακτινοβολεί, αυτός (ο αέρας) δεν κρατά τίποτα από το φως, αλλά φωτίζεται μόνο για όσο ο αέρας παραμένει το μέσα του.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Σε ευχαριστώ Πλωτίνε για τα παραδείγματα. Αλλά έχω άλλη μια ερώτηση που θα ήθελα να σου κάνω. Είπες πριν από λίγο ότι μέρος του εαυτού μας είναι δεμένο στο σώμα μας. Πρέπει να υποθέσω ότι και όλη ψυχή δεν είναι παρούσα στο σώμα;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Η ψυχή δεν εισέρχεται ολοκληρωτικά στο σώμα. Το υψηλότερο μέρος μένει πάντα ενωμένο με τον νοήμονα κόσμο, ενώ το κατώτερο μέρος της παραμένει ενωμένο με τον αισθητό κόσμο. Το ανώτερο μέρος της είναι ανεπηρέαστο από την έλξη των παροδικών απολαύσεων και οδηγεί σε μία ατάραχη ζωή. Κάθε ψυχή έχει ένα κατώτερο μέρος που είναι στραμμένο προς το σώμα, και ένα ανώτερο που είναι στραμμένο προς την θεία διάνοια.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Μάλιστα. Η φύση της ψυχής γίνεται δυαδική μόλις εισέρχεται στο σώμα Συνεπώς αυτό αναγκαστικά σημαίνει διπλή δράση.

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Ακριβώς. Η ψυχή έχει διπλή δράση στις σχέση της με το πάνω και το κάτω. Με την πρώτη της ενέργεια ελέγχει το σώμα, και με την δεύτερη μελετά τις καταληπτές οντότητες.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Κατάλαβα. Η ψυχή είναι μία ενεργή οντότητα. Πώς ενεργεί;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Η ψυχή έχει οντότητα με χαρακτηριστική φύση και ενέργειες. Μία από αυτές είναι η μνήμη, της οποίας η άσκηση εμποδίζεται μόνο από το σώμα. Όταν η ψυχή δένεται στο σώμα, ξεχνάει. Όταν διαχωρίζεται θυμάται. Για αυτό τον λόγο το σώμα είναι η πηγή της λήθης. Η μνήμη ανήκει μόνο στην ψυχή.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Πώς η ψυχή χρησιμοποιεί τα σώματα ; Υπάρχει κάποιος νόμος που προκαλεί την μετενσάρκωση σε ένα σώμα;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Αυτό που ονομάζεται αναπόφευκτη ανάγκη και θεία δικαιοσύνη κυβερνά την φύση που προκαλεί κάθε ψυχή να εισέρχεται σε εκείνο το σώμα που έχει επιλέξει. Όταν έρθει η κατάλληλη ώρα, η ψυχή πλησιάζει το σώμα εκείνο όπου οφείλει να εισέλθει. Κάθε ψυχή έχει την δική της ώρα.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Πλωτίνε φαίνεται ότι διδάσκεις για μία δύναμη που βρίσκεται έξω από τον άνθρωπο. Ο νόμος για τον οποίο μιλάς πού βρίσκεται ; Από πού πηγάζει;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Ο κάθε ένας από εμάς κουβαλά μαζί του αυτόν τον νόμο, έναν νόμο του οποίου η ισχύς δεν πηγάζει από έξω, αλλά που είναι έμφυτη.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Ποιος είναι ο σκοπός της μετενσάρκωσης;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Η ψυχή κατέρχεται για να εξελίξει τις δυνάμεις της και για να στολίσει ό,τι βρίσκεται κάτω από αυτήν. Η ψυχή αλλάζει σώματα με τον ίδιο τρόπο που σε ένα θεατρικό έργο ο ηθοποιός πεθαίνει, αλλά στην επόμενη σκηνή, αλλάζει ενδύματα και υποδύεται ένα άλλο πρόσωπο και επιστρέφει στην σκηνή.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Τι είναι τότε Πλωτίνε ο θάνατος;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Θάνατος είναι μόνο η αλλαγή του σώματος, όπως και να έχει αυτός που αναχωρεί θα ξαναγυρίσει να παίξει..

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Δώσε μου ακόμα ένα παράδειγμα Πλωτίνε. Είναι ένα θέμα που πάντα με μπέρδευε.

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Η Ζωή είναι ένας συνεταιρισμός της ψυχής και του σώματος. Θάνατος είναι ο χωρισμός. Τόσο στην ζωή όσο και στον θάνατο η ψυχή νοιώθει σαν στο σπίτι της.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Τι συνείδηση έχει η ψυχή μετά τον θάνατο;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Υπάρχουν δύο στάδια μετά θάνατο. Στο πρώτο η ψυχή έλκεται από το σώμα που αναπολεί ότι ο άνθρωπος έκανε ή υπέφερε κατά την διάρκεια της ζωής του. Στην διάρκεια του χρόνου όμως η ανάμνηση προηγούμενων ζωών θα επιτευχθεί. Για τον λόγο ότι με τον καιρό η ψυχή εξαρτάται όλο και λιγότερο από το σώμα, και έτσι αρχίζει να θυμάται πράγματα που είχε ξεχάσει στην παρούσα ζωή.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Και όταν η ψυχή επιστρέφει στην γήινη ύπαρξη Πλωτίνε, τι συμβαίνει;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Συναντά τις συνέπειες των προηγούμενων οφειλών της. Αυτοί που στην προηγούμενη ζωή τους, ήταν ιδιοκτήτες σκλάβων, εάν καταχράστηκαν την εξουσία τους, θα γίνουν αυτοί σκλάβοι. Δεν εναπόκειται μόνο στην τύχη το να γίνει κάποιος σκλάβος, φυλακισμένος ή ατιμασμένος. Θα πρέπει να έχει διαπράξει την βία την οποία εισπράττει. Εάν επιθυμείς να ανακαλύψεις την διανεμόμενη δικαιοσύνη, δεν είναι αρκετό να εξετάζεις μόνο το παρόν αλλά τόσο το παρελθόν, όσο και το μέλλον. Το σύστημα αυτό ανταποδοτικότητας είναι απόλυτο, δίκαιο και σοφό. Η τάξη που κυριαρχεί στο σύμπαν είναι αιώνια. Επενεργεί στο κάθε τι ακόμα και στα μικρότερα πράγματα.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Μου υπέδειξες Πλωτίνε ότι ο άνθρωπος είναι ο υπαίτιος της μοίρας του, και ο μοναδικός υπεύθυνος που ενεργοποιεί τις αιτίες τόσο της ευτυχίας όσο και της δυστυχίας του. Πως όμως αυτός ο νόμος που κληρονομείται στον άνθρωπο ορίζει την ποιότητα και την ποσότητα της τιμωρίας που ο άνθρωπος πρέπει να υποφέρει;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Ο Θείος νόμος είναι αναπόφευκτος, και περιέχει μέσα του την δύναμη της δικαιοσύνης. Μέσω του νόμου καθορίζεται πώς και για πόσο είναι αναγκαίο κάποιος να υποφέρει. Οι τιμωρίες που εξαγνίζουν το κακό πρέπει να προέρχονται από την τάξη που κυβερνά όλα τα πράγματα. Οι κακές πράξεις τα ατυχήματα και η δυστυχία που καταπιέζουν το καλό, μπορεί να ειπωθεί ότι είναι οι συνέπειες προηγούμενων σφαλμάτων. Η παγκόσμια τάξη δεν πρέπει να κατηγορείται ως άδικη , αλλά πρέπει να επιμένουμε στην διανομή του δίκαιου. Εάν δεν καταλαβαίνουμε κάποια πτυχές του Θείου νόμου είναι λόγω κρυφών αιτιών που διαφεύγουν της γνώσης μας.

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Διανεμητής δικαιοσύνης. Θα θυμάμαι αυτές τις λέξεις Πλωτίνε. Μου ξεκαθάρισες πολλά σημεία που με προβλημάτιζαν. Αλλά Πλωτίνε όλοι οι άνθρωποι υποβάλλονται στην διανομή της δικαιοσύνης με τον ίδιο τρόπο;

ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Υπάρχουν τρεις τύποι ανθρώπων. Ο πρώτος αφορά τους ανθρώπους εκείνους που θεωρούν την επίγεια ζωή σαν την αρχή και το τέλος. Ο δεύτερος αφορά αυτούς που είναι ικανοί σε κάποιο βαθμό να στρέφουν την ψυχή τους σε πιο υψηλές αξίες. Και τέλος υπάρχουν οι σοφοί άνθρωποι των οποίων τα μάτια στρέφονται προς το Ερεβοκτόνο Φως…

Τι είναι ο «άνθρωπος»;

Ο άνθρωπος διαφέρει από το ζώο έχοντας τη δυνατότητα να ενεργήσει συνειδητά, τη δυνατότητα να πράξει. Δεν μπορούμε να το αρνηθούμε αυτό, και βλέπουμε ότι αυτός ο ορισμός ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις. Παρέχει τη δυνατότητα να ξεχωρίσει ο άνθρωπος από μια σειρά άλλων όντων που δεν διαθέτουν τη δυνατότητα της συνειδητής πράξης και ταυτόχρονα να διαχωριστεί ανάλογα με το βαθμό συνειδητότητας των πράξεών του.

Χωρίς καμία υπερβολή μπορούμε να πούμε ότι όλες οι διαφορές που μας εντυπωσιάζουν ανάμεσα στους ανθρώπους μπορούν να αναχθούν στις διαφορές συνειδητότητας των πράξεών τους. Οι άνθρωποι μας φαίνονται τόσο διαφορετικοί ακριβώς επειδή οι πράξεις μερικών απ’ αυτούς είναι κατά τη γνώμη μας βαθιά συνειδητές, ενώ oι πράξεις άλλων είναι τόσο ασυνείδητες, πιο ασυνείδητες και από μιας πέτρας, η οποία αντιδρά τουλάχιστον σωστά στα εξωτερικά φαινόμενα, Το πρόβλημα περιπλέκεται από το γεγονός ότι ένας και ο αυτός άνθρωπος εκδηλώνει παράλληλα με αυτό που εμφανίζεται σε μας σαν πλήρως συνειδητές πράξεις θελήσεως, άλλες, τελείως ασυνείδητες μηχανικές αντιδράσεις ζώου.

Στην προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή, στην πολιτική, την επιστήμη, την τέχνη, τη φιλοσοφία και τη θρησκεία, όλα «συμβαίνουν», από την αρχή ως το τέλος, κανένας δεν μπορεί να «πράξει» οτιδήποτε.

Για να πράξει κανείς είναι απαραίτητος ένας πολύ υψηλός βαθμός της γνώσης και του είναι.

Ένας άνθρωπος που κοιμάται δεν μπορεί να «πράξει». Σ’ αυτόν, τα πάντα συμβαίνουν στον ύπνο. Εδώ δεν εννοούμε τον ύπνο με την κυριολεξία του οργανικού μας ύπνου, αλλά με την έννοια μιας κατάστασης συνειρμικής ύπαρξης. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να ξυπνήσει.

Όπως οι μεγαλύτερες γενιές έτσι κι οι νέοι μολονότι στην αρχή δυσφορούν σύντομα φοβούνται να διαφωνήσουν με την κοινωνία

Όσο η επιτυχία είναι ο στόχος μας, δεν θα καταφέρουμε να ξεφορτωθούμε τον φόβο, αφού η επιθυμία για επιτυχία μοιραία προκαλεί τον φόβο της αποτυχίας. Γι’ αυτόν τον λόγο οι νέοι δεν πρέπει να διδάσκονται τη λατρεία της επιτυχίας. Οι περισσότεροι αναζητούν την επιτυχία στη μια ή στην άλλη της μορφή, σε γήπεδα του τένις, στον επιχειρηματικό κόσμο ή στην πολιτική. Όλοι θέλουμε να φτάσουμε στην κορυφή, και τούτη η επιθυμία προκαλεί συνεχείς συγκρούσεις μέσα μας και μας κάνει να συγκρουόμαστε με τους γείτονές μας οδηγεί σε ανταγωνισμό, σε φθόνο, σε έχθρα κι εντέλει σε πόλεμο.

Όπως οι μεγαλύτερες γενιές έτσι κι οι νέοι επιδιώκουν την επιτυχία και την ασφάλεια μολονότι στην αρχή δυσφορούν, σύντομα γίνονται ευυπόληπτοι και φοβούνται να διαφωνήσουν με την κοινωνία. Τα τείχη των επιθυμιών τους αρχίζουν να τους περιβάλλουν, ευθυγραμμίζονται με την κοινωνία και παίρνουν τα ηνία της εξουσίας. Η δυσφορία τους, που είναι η ίδια η φλόγα της διερεύνησης, της αναζήτησης, της κατανόησης, εξασθενεί λίγο λίγο ώσπου σβήνει και τη θέση της παίρνει η επιθυμία για μια καλή δουλειά, έναν πλούσιο γάμο, μια επιτυχημένη σταδιοδρομία, τα οποία όλα είναι πόθος για περισσότερη ασφάλεια.

Δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στους μεγάλους και στους μικρούς, αφού κι οι δυο είναι δέσμιοι των επιθυμιών και της ικανοποίησής τους. Η ωριμότητα δεν είναι ζήτημα ηλικίας έρχεται με την κατανόηση. Το φλογερό ερευνητικό πνεύμα μπορεί να ξυπνά πιο εύκολα στους νέους, διότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι έχουν κακοποιηθεί απ’ τη ζωή, οι συγκρούσεις τούς έχουν φθείρει, ενώ ο θάνατος στις διάφορες μορφές του καραδοκεί. Τούτο δεν σημαίνει ότι είναι ανίκανοι για συνειδητή διερεύνηση, παρά μόνο ότι είναι πιο δύσκολο γι’ αυτούς, Πολλοί ενήλικες είναι ανώριμοι και παιδιαρίζουν αρκετά, γεγονός που συντελεί στη σύγχυση και στη δυστυχία του κόσμου…

Την ασφάλεια και την επιτυχία κυνηγάμε οι περισσότεροι κι ο νους που αναζητεί την ασφάλεια, που ποθεί την επιτυχία δεν είναι ευφυής και, ως εκ τούτου, δεν είναι ικανός για ενιαία δράση. Η ενιαία δράση είναι εφικτή μονάχα όταν έχει κανείς επίγνωση της διαμόρφωσής του, των φυλετικών, εθνικών, πολιτικών και θρησκευτικών προκαταλήψεών του δηλαδή, μονάχα όταν συνειδητοποιεί ότι οι συνήθειες του εαυτού είναι πάντοτε διαχωριστικές.

Η ζωή είναι ένα βαθύ πηγάδι. Μπορεί να πάει κανείς σε αυτό με μικρούς κουβάδες και να τραβήξει λίγο νερό ή μπορεί να πάει με μεγάλα δοχεία και να αντλήσει άφθονο νερό που θα τον θρέψει και θα τον συντηρήσει.

ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΑΣ: Ο κύβος ερρίφθη

Αναμφισβήτητα, η σημαντικότερη στιγμή του Ιούλιου Καίσαρα κατά την οποία χρειάστηκε να στοιχηματίσει στον εαυτό του, και μία από τις πιο παράτολμες ηγετικές ενέργειες όλων των εποχών, ήρθε, το 49 π.Χ., όταν έπρεπε να πάρει μια απόφαση που θα μπορούσε να βυθίσει την πολυαγαπημένη του Ρώμη στον εμφύλιο πόλεμο.

Πώς έφτασαν ως εκεί τα πράγματα; Αφού σημείωσε τις σπουδαιότερες στρατιωτικές επιτυχίες από κάθε άλλον Ρωμαίο στην ιστορία και έγινε η πιο αγαπητή προσωπικότητα της χώρας, η ζωή του Καίσαρα πήρε μια σκοτεινή τροπή. Για τη συντριπτική πλειονότητα των συμπολιτών του ήταν ήρωας- για μια μικρή μερίδα, δημόσιος εχθρός της Ρώμης. Σε κάθε του ενέργεια, έβλεπαν την επιβεβαίωση των χειρότερων φόβων τους. Πεπεισμένοι ότι η δύναμη του Καίσαρα αποτελούσε απειλή για την ύπαρξή τους, οι αντίπαλοί του μεθόδευσαν τις πολιτικές καταστάσεις έτσι ώστε να επιφέρουν τον αφανισμό του. Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις και σε δημόσιες αντιπαραθέσεις, άρχισαν να υπονομεύουν και να καταγγέλλουν ανοιχτά τον Καίσαρα. Η Σύγκλητος πέρασε ένα διάταγμα γνωστό ως Ύστατο Δόγμα της Συγκλήτους (senatus consultum ultimum) που παρείχε τη δυνατότητα στους υπάτους και σε άλλους δικαστές να πράξουν ό,τι θεωρούσαν αναγκαίο για να υπερασπιστούν το αβασίλευτο πολίτευμα. Πρακτικά, το διάταγμα πετύχαινε δύο πράγματα: ανέστελλε το δικαίωμα αρνησικυρίας που είχαν οι εκπρόσωποι των πληβείων, αλλά και των στρατιωτικών στα διατάγματα της Συγκλήτου, και κήρυττε τον Καίσαρα δημόσιο εχθρό του κράτους.

Οι πολιτικοί σύμμαχοι του Καίσαρα φοβούνταν για την ασφάλειά τους, και δικαιολογημένα. Γνώριζαν ότι το αξίωμα του τριττυάρχου δεν ενείχε πλέον κανένα πολιτικό πλεονέκτημα- χωρίς το δικαίωμα της αρνησικυρίας, δεν είχαν τρόπο να ελέγξουν την επιθετικότητα των συγκλητικών. Έφυγαν κρυφά από τη Ρώμη με μια νοικιασμένη άμαξα και πήγαν αμέσως στον Καίσαρα. Η επιβολή της πολιτικής βούλησης δια της βίας, ο παλιός τρόπος ηγεσίας των συγκλητικών, είχε αρχίσει να πλανάται και πάλι στην ατμόσφαιρα.

Τις ώρες που προηγήθηκαν, ο Καίσαρας έδειχνε να περνάει φυσιολογικά την ημέρα του: πήγε στα λουτρά και γευμάτισε με τρόπο επιδεικτικό. Όταν βράδιασε, έφυγε αφήνοντας πίσω τους έμπιστους συντρόφους του. Όλα φαίνονταν φυσιολογικά και κανείς δεν παρατήρησε τίποτα όταν ο Καίσαρας γύρισε πίσω και συναντήθηκε ξανά με τους συντρόφους του στον ποταμό Ρουβίκωνα, καταμεσής της νύχτας.

Τα νερά του μικρού ποταμού ήταν ορμητικά από τις καταρρακτώδεις βροχές, κάτι που ίσως προμήνυε όσα θα επακολουθούσαν. Αν και ήταν ένας συνηθισμένος ποταμός, ο Ρουβίκωνας είχε την ιδιαίτερη τιμή να αποτελεί το όριο μεταξύ των επαρχιών από τη μια, και της ιταλικής ενδοχώρας, της γης των Ρωμαίων, από την άλλη. Από τη μια πλευρά εκτείνονταν αλλότρια εδάφη, από την άλλη η πατρίδα.

Βυθισμένος στις σκέψεις του ο Καίσαρας αναλογίστηκε τις επιλογές που είχε: είτε να εισβάλει σε ρωμαϊκή γη και να βυθίσει όλον τον τότε γνωστό κόσμο στον εμφύλιο σπαραγμό, είτε να παραιτηθεί από τη διοίκηση της Γαλατίας, να επιστρέψει στη Ρώμη και να επιτρέψει στους εχθρούς του να συνεχίσουν τη βεντέτα εναντίον του στα δικαστήρια. Στη διάρκεια της ζωής του, ο Καίσαρας είχε υπάρξει μάρτυρας των καταστροφικών συνεπειών του εμφυλίου πολέμου: αιματοχυσία, τρόμος και οικογένειες που ξεκληρίζονταν. Όταν στα νιάτα του είχε αρνηθεί να χωρίσει τη σύζυγό του, είχε περάσει μήνες μέσα στον φόβο, στην προσπάθειά του να ξεφύγει από κυνηγούς επικηρυγμένων που είχαν εξαπολυθεί να τον πιάσουν για να εισπράξουν την αμοιβή που δινόταν για τη σύλληψή του. Τελικά το όνομά του αφαιρέθηκε από τη λίστα με τους καταζητούμενους, αλλά η ανάμνηση από τα χρόνια που ήταν φυγάς τον συνόδευε ακόμη.

Συνηθισμένος να διατάσσει δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες, τώρα ο Καίσαρας είχε μόνο μία λεγεώνα στο πλευρό του, μερικούς χιλιάδες στρατιώτες πεζικού και περίπου δύο εκατοντάδες ιππείς. Μπορεί να φανταστεί κανείς τις σκοτεινές σκέψεις που γύριζαν στον νου του καθώς κοίταζε στην άλλη όχθη του ποταμού και οι σύντροφοί του περίμεναν την απόφασή του. ” Ο κύβος ερρίφθη”, είπε τελικά. Είχε κάνει την επιλογή του και όταν ξημέρωνε, ολόκληρος ο ρωμαϊκός κόσμος θα μάθαινε ποιο μονοπάτι είχε διαλέξει.

“Ο κύβος ερρίφθη”, είπε ο Καίσαρας όταν πήρε την απόφασή του. Διέσχισε τον Ρουβίκωνα και εισέβαλε στα εδάφη της Ρώμης.

Σε όλη του τη σταδιοδρομία ο Καίσαρας αψηφούσε την παράδοση, απέφευγε τη χρήση βίας. Τον Εμφύλιο δεν τον είχε προκαλέσει ο Καίσαρας, ήταν ένα κύμα που ξεχύθηκε καταπάνω του. Πριν από την εισβολή είχε προσπαθήσει απεγνωσμένα να διαπραγματευτεί έναν συμβιβασμό. Είχε αναζητήσει ειρηνική λύση και ουσιαστικά είχε παρακαλέσει όσους βρίσκονταν στη Ρώμη να βρουν έναν καλύτερο τρόπο να προχωρήσουν μπροστά. Εκείνοι τον αγνόησαν επανειλημμένα, είτε αρνούμενοι να του απαντήσουν είτε προβάλλοντας εντελώς παράλογες απαιτήσεις που δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν. Και ακόμη και τώρα που η χρήση βίας ήταν μονόδρομος, θα ενεργούσε με τον δικό του τρόπο- από την πρώτη γραμμή.

Ο Καίσαρας είχε δικό του προσωπικό στιλ που ούτε ο επικείμενος πόλεμος ήταν σε θέση να αλλάξει. Η αντιπαλότητά του ήταν με τον Κάτωνα, τον Πομπήιο και τη Σύγκλητο, όχι με τον ρωμαϊκό λαό. Το εκπληκτικό είναι ότι εισέβαλε στη Ρώμη μόνο με μία λεγεώνα, το δέκα τοις εκατό περίπου της πολεμικής του δύναμης. Αν υπήρξε μία στιγμή στη ζωή του που ο Καίσαρας στοιχημάτισε στον εαυτό του, ήταν αυτή.

Με μια τόσο περιορισμένη στρατιωτική δύναμη, ο Καίσαρας είχε ανάγκη και τον τελευταίο στρατιώτη. Ωστόσο, δεν ήθελε να τους αναγκάσει να πολεμήσουν ενάντια στη συνείδησή τους. Έδωσε την επιλογή, σε όποιον στρατιώτη το επιθυμούσε, να αποχωρήσει με όλα του τα υπάρχοντα χωρίς να κινδυνεύσει. Με αυτή την απλή αλλά ασυνήθιστη ενέργεια κέρδισε τον σεβασμό και την αφοσίωση του στρατού του.

Ο Καίσαρας δεν είχε την απαίτηση να βλέπουν όλοι όσοι τον ακολουθούσαν τα πράγματα όπως εκείνος. Ως ηγέτης, έδινε στους ανθρώπους περιθώρια να καταλήγουν στα δικά τους συμπεράσματα και να βάζουν τα δικά τους στοιχήματα. Έτσι, όταν τον ακολουθούσαν, το έκαναν με την καρδιά τους. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, είναι πρόθυμοι να αναλάβουν την ευθύνη των πράξεων και των συνεπειών τους. Το δικαίωμα επιλογής που έδωσε ο Καίσαρας στα στρατεύματά του στον Ρουβίκωνα εμβάθυνε την αφοσίωσή τους ώστε να τον ακολουθήσουν πιστά.

Ωστόσο, άλλο είναι να επιτρέψεις στους απλούς στρατιώτες να φύγουν και άλλο να δώσεις την ίδια ελευθερία στους ανώτατους αξιωματικούς. Παρ’ όλα αυτά, ο Καίσαρας ακολούθησε την ίδια προσέγγιση ακόμη και όταν ο ένας από τους κορυφαίους στρατηγούς του αρνήθηκε να συμμετάσχει στην εκστρατεία. Απρόθυμος να κάνει το επόμενο βήμα και να πάρει μέρος στην ανοιχτή εξέγερση, ένας από τους ικανότερους και αρχαιότερους αξιωματικούς του, ο Τίτος Λαβιένος, αποχώρησε από τον στρατό. Ένας τυπικός Ρωμαίος στρατηγός θα είχε θεωρήσει αυτή του τη λιποταξία ξεκάθαρη προδοσία και θα είχε στείλει δυνάμεις να τον ακολουθήσουν και να τον σκοτώσουν. Ο Καίσαρας επέλεξε άλλο δρόμο: συγκέντρωνε όλες τις αποσκευές και τα υπάρχοντα του Λαβιένου και του τα έστειλε στο σπίτι του.

Ο εμφύλιος πόλεμος που ακολούθησε τη διάβαση του Ρουβίκωνα θα σημάδευε τη σταδιοδρομία του Καίσαρα και, από πολλές απόψεις και την κληρονομιά που θα άφηνε.

Αδριανός: Από τη δουλεία του πνεύματος ή της φαντασίας, προτιμώ την πραγματική δουλεία

Με την μορφή επιστολής γράφει ο πρώτος “Ελληνιστής” Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, λίγο πριν πεθάνει, προς στον υιοθετημένο γιο του Μάρκο Αυρήλιο, στην οποία αναπολεί τους θριάμβους και τις ήττες του και όλη τη φιλοσοφία του.

Όλοι οι λαοί που χάθηκαν ως τα σήμερα, χάθηκαν από μιαν έλλειψη γενναιοδωρίας.

Η Σπάρτη θα επιζούσε πολύ περισσότερο, αν είχε κάνει τους είλωτες να ενδιαφερθούν για την επιβίωσή της.

Επιμένω: το πιο απόκληρο από τα πλάσματα, ο σκλάβος που καθαρίζει το βόρβορο των πόλεων, ο λιμασμένος βάρβαρος που περιτριγυρίζει τα σύνορα, πρέπει να έχουν το συμφέρον να δουν τη Ρώμη να διαρκεί.

Αμφιβάλλω αν ολόκληρη η φιλοσοφία του κόσμου θα φτάσει ποτέ να καταργήσει τη δουλεία. Θα της αλλάξουν το πολύ πολύ όνομα. Μπορώ να φανταστώ μορφές δουλείας, χειρότερες από τη δική μας, γιατί θα είναι πιο δόλιες. Θα καταφέρουν είτε να μεταμορφώσουν τον άνθρωπο σε μια ηλίθια ικανοποιημένη από τον εαυτό της μηχανή, που θα πιστεύεται ελεύθερη τη στιγμή ακριβώς που θα υποτάσσεται, είτε θα του αναπτύξουν, αποκλειστικά με την άνεση και την ηδονή, μια τόσο παράφρονη κλίση προς την εργασία, όσο είναι και το πάθος των βαρβάρων για τον πόλεμο.

Απ’ αυτή τη δουλεία του πνεύματος ή της φαντασίας του ανθρώπου, εξακολουθώ να προτιμώ την πραγματική δουλεία μας.

Οδηγίες του Επίκουρου για έναν φιλοσοφημένο τρόπο ζωής

Ο άνθρωπος που έχει διαφωτιστεί από την επικούρεια φιλοσοφία θα αποπειραθεί να κάνει τις επιλογές εκείνες που θα τον οδηγήσουν στην ηδονή ή όπως την ευχαρίστηση συναίσθημα οικείο και συμβατό με τη φύση του, ενώ από την άλλη θα αποφύγει όποια κατάσταση μπορεί να του προκαλέσει πόνο.

Με ποια κριτήρια, όμως, κάποιος μπορεί να κάνει τις κατάλληλες επιλογές; Ποιο είναι το καλό που εύκολα μπορεί να το κατακτήσει και πώς μπορεί να παρακάμψει ή ακόμα καλύτερα να αντιμετωπίσει το κακό; Ο Επίκουρος σε μία προσπάθεια να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, προβαίνει σε μία ταξινόμηση των επιθυμιών.

Γενικά, οι επιθυμίες διαχωρίζονται σε αυτές που είναι φυσικές και σε αυτές που είναι μη φυσικές και τις οποίες χαρακτηρίζει μάταιες.

Φυσικές είναι αυτές που εναρμονίζονται πλήρως με την φύση. Πρόκειται, δηλαδή, για τις ανάγκες εκείνες που είναι οι πιο στοιχειώδεις για την ανθρώπινη επιβίωση.

Οι επιτακτικές ανάγκες του σώματος είναι η ικανοποίηση της δίψας, της πείνας και της ασφάλειας από εξωγενείς κινδύνους.

Με άλλα λόγια, κάνει λόγο για τις ανάγκες που ο μέσος άνθρωπος ως επί το πλείστον τις θεωρεί εξ ολοκλήρου δεδομένες, ίσως επειδή χρειάζονται πολύ μικρή προσπάθεια, ώστε κάποιος να τις εξασφαλίσει.

Από την άλλη, οι μη φυσικές επιθυμίες είναι και μάταιες γιατί δεν υπάρχει όριο την εκπλήρωσή τους, το βάθος τους είναι αχανές και τελικά καταλήγουν να είναι επιφανειακές.

Για αυτό το λόγο ακριβώς οι μη φυσικές επιθυμίες είναι και η πηγή κάθε δυστυχίας, καθώς «σε ό,τι αφορά τη φύση ακόμη και το πιο παραμικρό απόκτημα είναι πλούτος, ενώ σε ό,τι αφορά τις χωρίς όρια επιθυμίες ακόμη και ο μεγαλύτερος πλούτος είναι φτώχεια».

Μιλώντας για τις κενές επιθυμίες αρχίζει και διαφαίνεται μία διάκριση μεταξύ επιθυμίας και ηδονής (ή με άλλα λόγια ευχαρίστησης).

Η σύγχρονη επιστήμη έχει αποκαλύψει ότι τα συστήματα επιθυμίας και ευχαρίστησης έχουν διαφορετικό βιολογικό υπόβαθρο: το σύστημα ντοπαμίνης σχετίζεται με την επιθυμία και αντίστοιχα το σύστημα ενδορφίνης με την ευχαρίστηση.

Το συγκεκριμένο εύρημα μπορούμε να το διαπιστώσουμε στην καθημερινή πράξη, αν παρατηρήσουμε ότι ο μέσος άνθρωπος συνήθως είναι ανίκανος να προβλέψει το πόσο θα επιδράσει στην ευτυχία του η εκπλήρωση των επιθυμιών του, αλλά φαντάζεται ότι θα συμβούν εξαιρετικά μεγάλες αλλαγές προς το καλύτερο, όταν τελικά εκπληρώσει τον διακαή του πόθο. Όταν δηλαδή ικανοποιούμε μία επιθυμία αυτό σημαίνει ότι μας κάνει και ευτυχισμένους;

Αυτή η παρεξήγηση προκαλείται από την ενδόμυχη πεποίθηση ότι από την στιγμή που θα αποκτήσει αυτό που επιθυμεί, αυτό με τρόπο αυτόματο θα τον κάνει και ευτυχισμένο. Ο Επίκουρος κάνοντας αυτό τον διαχωρισμό αποτρέπει τον άνθρωπο από το ατέρμονο κυνήγι κενών επιθυμιών και τόνισε ότι «δεν πρέπει να καταστρέφουμε αυτά που έχουμε τώρα, επειδή επιθυμούμε αυτά που δεν έχουμε, αλλά να αναλογιζόμαστε ότι και αυτά που έχουμε τώρα κάποτε τα επιθυμούσαμε».

Από τις φυσικές πάλι επιθυμίες, άλλες είναι αναγκαίες ενώ κάποιες άλλες απλώς μη αναγκαίες. Ο άνθρωπος θα πρέπει να δείχνει σύνεση προς τη μεριά των αναγκαίων. Το ερώτημα που τίθεται για ακόμη μία φορά είναι: πώς μπορεί κάποιος να κατανοήσει τι είναι αναγκαίο και τι όχι; Ο Επίκουρος για απάντηση προτείνει: «για κάθε σου επιθυμία πρέπει να θέτεις το ερώτημα: τι θα μου συμβεί αν γίνει αυτό που επιθυμώ και τι αν δεν γίνει;» Από την στιγμή που κάποιος έχει ικανοποιήσει τις στοιχειώδεις ανάγκες του, πρέπει να αντιμετωπίσει ένα πλήθος μελλοντικών επιλογών. Αν τα μελετήσουμε όλα αυτά χωρίς ψευδαισθήσεις θα μπορούμε να αναγάγουμε κάθε επιλογή μας ή αποφυγή μας στην υγεία του σώματος και στην γαλήνη της ψυχής, μιάς και αυτά είναι ότι έχει να σου προσφέρει μία ευτυχισμένη ζωή.

Από την άλλη, η λιτότητα για τον Επίκουρο έχει και αυτή τα όριά της. Όποιος το παραβλέπει αυτό παθαίνει κάτι αντίστοιχο με εκείνον που δεν βάζει φραγμό στις επιθυμίες του. Οι πολυτέλειες στην ζωή δεν είναι απαραίτητα κάτι το οποίο θα πρέπει απαραίτητα να το αποφεύγουμε, αλλά να το απολαμβάνουμε και να το καλοδεχόμαστε όταν αυτό μας προκύπτει. Η πολυτέλεια γίνεται πηγή απογοήτευσης και προκαλεί πόνο όταν την κάνουμε στην ζωή μας αναγκαία, ως αυτοσκοπός χωρίς τον οποίο δεν μπορούμε να ζήσουμε. Για τον Επίκουρο «σε όποιον δεν είναι αρκετό το λίγο τίποτα δεν είναι αρκετό».

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΑΙ

ΘΟΥΚ 3.76.1–3.78.3

(ΘΟΥΚ 3.69.1–3.81.5: Η εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα) 

Άφιξη του πελοποννησιακού στόλου και επικράτησή του σε ναυμαχία

[3.76.1] Τῆς δὲ στάσεως ἐν τούτῳ οὔσης τετάρτῃ ἢ πέμπτῃ ἡμέρᾳ
μετὰ τὴν τῶν ἀνδρῶν ἐς τὴν νῆσον διακομιδὴν αἱ ἐκ τῆς
Κυλλήνης Πελοποννησίων νῆες, μετὰ τὸν ἐκ τῆς Ἰωνίας
πλοῦν ἔφορμοι οὖσαι, παραγίγνονται τρεῖς καὶ πεντήκοντα·
ἦρχε δὲ αὐτῶν Ἀλκίδας, ὅσπερ καὶ πρότερον, καὶ Βρασίδας
αὐτῷ ξύμβουλος ἐπέπλει. ὁρμισάμενοι δὲ ἐς Σύβοτα λιμένα
[3.77.1] τῆς ἠπείρου ἅμα ἕῳ ἐπέπλεον τῇ Κερκύρᾳ. [3.77.1] οἱ δὲ πολλῷ
θορύβῳ καὶ πεφοβημένοι τά τ’ ἐν τῇ πόλει καὶ τὸν ἐπίπλουν
παρεσκευάζοντό τε ἅμα ἑξήκοντα ναῦς καὶ τὰς αἰεὶ πληρου-
μένας ἐξέπεμπον πρὸς τοὺς ἐναντίους, παραινούντων Ἀθηναίων
σφᾶς τε ἐᾶσαι πρῶτον ἐκπλεῦσαι καὶ ὕστερον πάσαις ἅμα
ἐκείνους ἐπιγενέσθαι. [3.77.2] ὡς δὲ αὐτοῖς πρὸς τοῖς πολεμίοις
ἦσαν σποράδες αἱ νῆες, δύο μὲν εὐθὺς ηὐτομόλησαν, ἐν
ἑτέραις δὲ ἀλλήλοις οἱ ἐμπλέοντες ἐμάχοντο, ἦν δὲ οὐδεὶς
κόσμος τῶν ποιουμένων. [3.77.3] ἰδόντες δὲ οἱ Πελοποννήσιοι τὴν
ταραχὴν εἴκοσι μὲν ναυσὶ πρὸς τοὺς Κερκυραίους ἐτάξαντο,
ταῖς δὲ λοιπαῖς πρὸς τὰς δώδεκα ναῦς τῶν Ἀθηναίων, ὧν
ἦσαν αἱ δύο Σαλαμινία καὶ Πάραλος. [3.78.1] καὶ οἱ μὲν Κερκυραῖοι
κακῶς τε καὶ κατ’ ὀλίγας προσπίπτοντες ἐταλαιπώρουν τὸ
καθ’ αὑτούς· οἱ δ’ Ἀθηναῖοι φοβούμενοι τὸ πλῆθος καὶ τὴν
περικύκλωσιν ἁθρόαις μὲν οὐ προσέπιπτον οὐδὲ κατὰ μέσον
ταῖς ἐφ’ ἑαυτοὺς τεταγμέναις, προσβαλόντες δὲ κατὰ κέρας
καταδύουσι μίαν ναῦν. καὶ μετὰ ταῦτα κύκλον ταξαμένων
αὐτῶν περιέπλεον καὶ ἐπειρῶντο θορυβεῖν. [3.78.2] γνόντες δὲ οἱ
πρὸς τοῖς Κερκυραίοις καὶ δείσαντες μὴ ὅπερ ἐν Ναυπάκτῳ
γένοιτο, ἐπιβοηθοῦσι, καὶ γενόμεναι ἁθρόαι αἱ νῆες ἅμα τὸν
ἐπίπλουν τοῖς Ἀθηναίοις ἐποιοῦντο. [3.78.3] οἱ δ’ ὑπεχώρουν ἤδη
πρύμναν κρουόμενοι καὶ ἅμα τὰς τῶν Κερκυραίων ἐβούλοντο
προκαταφυγεῖν ὅτι μάλιστα, ἑαυτῶν σχολῇ τε ὑποχωρούντων
καὶ πρὸς σφᾶς τεταγμένων τῶν ἐναντίων.

***
[3.76.1] Ενώ λοιπόν οι εσωτερικές ταραχές της Κέρκυρας βρίσκονταν σ' αυτό το σημείο, την τέταρτη ή πέμπτη μέρα μετά τη μεταφορά των ολιγαρχικών στο νησί, φτάνουν τα καράβια των Πελοποννησίων από την Κυλλήνη όπου έμεναν αγκυροβολημένα μετά το ταξίδι τους από την Ιωνία. Κ' ήταν όλα πενήντα τρία. Τα διοικούσε ο Αλκίδας, όπως και προτήτερα, κι ο Βρασίδας ταξίδευε μαζί του σα σύμβουλος. Αφού έριξαν άγκυρα στα Σύβοτα, το λιμάνι στην αντικρυνή στεριά, ξεκίνησαν για να χτυπήσουν την Κέρκυρα την άλλη μέρα μόλις ξημέρωσε.

[3.77.1] Οι Κερκυραίοι, σε μεγάλη ταραχή και φόβο τόσο για όσα είχανε γίνει στην πολιτεία όσο κι από την άφιξη των καραβιών, άρχισαν να ετοιμάζουνε βιαστικά εξήντα καράβια και μόλις ετοιμαζόταν το καθένα με ολόκληρο το πλήρωμά του, το 'στελναν έξω ενάντιά στον εχτρό, ενώ οι Αθηναίοι τους ορμήνευαν να τους αφήσουν ν' αρμενίσουν ενάντια τους πρώτα αυτοί, κ' ύστερα να προχωρήσουν οι Κερκυραίοι μ' όλα τους τα καράβια μαζί. [3.77.2] Καθώς όμως βρέθηκαν τα Κερκυραϊκά μπροστά στον εχτρό σκόρπια, δυο απ' αυτά αμέσως αυτομόλησαν προς τον εχτρό, ενώ μέσα σε μερικά άλλα πολεμούσαν αναμεταξύ τους όσοι αποτελούσαν το πλήρωμα· και δεν υπήρχε καμιά τάξη σ' αυτά που γίνονταν. [3.77.3] Όταν είδαν οι Πελοποννήσιοι την αναστάτωση, χώρισαν είκοσι δικά τους καράβια να πάρουνε θέση αντίκρυ στα Κερκυραϊκά, και με τ' άλλα στράφηκαν ενάντια στα δώδεκα Αττικά, που τα δυο τους ήταν η Σαλαμινία κ' η Πάραλος.

[3.78.1] Επειδή οι Κερκυραίοι ρίχνονταν απάνω στα εχτρικά χωρίς τέχνη και λίγοι–λίγοι κακοπάθαιναν και νικήθηκαν στο δικό τους μέρος της ναυμαχίας. Οι Αθηναίοι πάλι, επειδή φοβούνταν μην κυκλωθούν από τα εχτρικά καράβια που ήταν πολλά, δεν έκαναν επίθεση σ' όλα τα καράβια μαζί, ούτε στη μέση εκείνων που ήταν ταγμένα απέναντί τους, αλλά τα χτυπούσαν από τα πλάγια, και βύθισαν ένα καράβι. Και ύστερ' απ' αυτό, καθώς οι εχτροί ήταν παραταγμένοι σε κύκλο αρμένιζαν οι Αθηναίοι γύρω–γύρω τους και πάσκιζαν να τα ρίξουνε σε σύγχυση. [3.78.2] Όταν το πήραν αυτό είδηση, όσα είχαν ταχτεί να πολεμήσουν τους Κερκυραίους, κ' επειδή φοβήθηκαν μην ξαναγίνει ό,τι είχαν πάθει στη Ναύπακτο, έτρεξαν να βοηθήσουν τ' άλλα, κι όταν μαζεύτηκαν όλα μαζί, κάνουν έφοδο καταπάνω στ' Αθηναϊκά. [3.78.3] Τότε οι Αθηναίοι άρχισαν να κάνουν πίσω με την πρύμη, γιατί ήθελαν συνάμα να προφτάσουν οι Κερκυραίοι, όσο ήταν μπορετό, να καταφύγουνε στο λιμάνι πριν απ' αυτούς,αφού αυτοί οι ίδιοι υποχωρούσαν αργά, κι ολόκληρος ο εχτρικός στόλος ήταν ταγμένος να τους πολεμήσει.·