ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (22.292-22.353)

Ἦ ῥα βοῶν ἑλίκων ἐπιβουκόλος· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
οὖτα Δαμαστορίδην αὐτοσχεδὸν ἔγχεϊ μακρῷ·
Τηλέμαχος δ᾽ Εὐηνορίδην Ληόκριτον οὖτα
295 δουρὶ μέσον κενεῶνα, διαπρὸ δὲ χαλκὸν ἔλασσεν·
ἤριπε δὲ πρηνής, χθόνα δ᾽ ἤλασε παντὶ μετώπῳ.
δὴ τότ᾽ Ἀθηναίη φθισίμβροτον αἰγίδ᾽ ἀνέσχεν
ὑψόθεν ἐξ ὀροφῆς· τῶν δὲ φρένες ἐπτοίηθεν.
οἱ δ᾽ ἐφέβοντο κατὰ μέγαρον βόες ὣς ἀγελαῖαι·
300 τὰς μέν τ᾽ αἰόλος οἶστρος ἐφορμηθεὶς ἐδόνησεν
ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ, ὅτε τ᾽ ἤματα μακρὰ πέλονται·
οἱ δ᾽ ὥς τ᾽ αἰγυπιοὶ γαμψώνυχες ἀγκυλοχεῖλαι
ἐξ ὀρέων ἐλθόντες ἐπ᾽ ὀρνίθεσσι θόρωσι·
ταὶ μέν τ᾽ ἐν πεδίῳ νέφεα πτώσσουσαι ἵενται,
305 οἱ δέ τε τὰς ὀλέκουσιν ἐπάλμενοι, οὐδέ τις ἀλκὴ
γίνεται οὐδὲ φυγή· χαίρουσι δέ τ᾽ ἀνέρες ἄγρῃ·
ὣς ἄρα τοὶ μνηστῆρας ἐπεσσύμενοι κατὰ δῶμα
τύπτον ἐπιστροφάδην· τῶν δὲ στόνος ὄρνυτ᾽ ἀεικὴς
κράτων τυπτομένων, δάπεδον δ᾽ ἅπαν αἵματι θῦε.
310 Ληώδης δ᾽ Ὀδυσῆος ἐπεσσύμενος λάβε γούνων,
καί μιν λισσόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«γουνοῦμαί σ᾽, Ὀδυσεῦ· σὺ δέ μ᾽ αἴδεο καί μ᾽ ἐλέησον·
οὐ γάρ πώ τινά φημι γυναικῶν ἐν μεγάροισιν
εἰπεῖν οὐδέ τι ῥέξαι ἀτάσθαλον· ἀλλὰ καὶ ἄλλους
315 παύεσκον μνηστῆρας, ὅτις τοιαῦτά γε ῥέζοι.
ἀλλά μοι οὐ πείθοντο κακῶν ἄπο χεῖρας ἔχεσθαι·
τῷ καὶ ἀτασθαλίῃσιν ἀεικέα πότμον ἐπέσπον.
αὐτὰρ ἐγὼ μετὰ τοῖσι θυοσκόος οὐδὲν ἐοργὼς
κείσομαι, ὡς οὐκ ἔστι χάρις μετόπισθ᾽ εὐεργέων.»
320 Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«εἰ μὲν δὴ μετὰ τοῖσι θυοσκόος εὔχεαι εἶναι,
πολλάκι που μέλλεις ἀρήμεναι ἐν μεγάροισι
τηλοῦ ἐμοὶ νόστοιο τέλος γλυκεροῖο γενέσθαι,
σοὶ δ᾽ ἄλοχόν τε φίλην σπέσθαι καὶ τέκνα τεκέσθαι·
325 τῷ οὐκ ἂν θάνατόν γε δυσηλεγέα προφύγοισθα.»
Ὣς ἄρα φωνήσας ξίφος εἵλετο χειρὶ παχείῃ
κείμενον, ὅ ῥ᾽ Ἀγέλαος ἀποπροέηκε χαμᾶζε
κτεινόμενος· τῷ τόν γε κατ᾽ αὐχένα μέσσον ἔλασσε·
φθεγγομένου δ᾽ ἄρα τοῦ γε κάρη κονίῃσιν ἐμίχθη.
330 Τερπιάδης δ᾽ ἔτ᾽ ἀοιδὸς ἀλύσκανε κῆρα μέλαιναν,
Φήμιος, ὅς ῥ᾽ ἤειδε παρὰ μνηστῆρσιν ἀνάγκῃ.
ἔστη δ᾽ ἐν χείρεσσιν ἔχων φόρμιγγα λίγειαν
ἄγχι παρ᾽ ὀρσοθύρην· δίχα δὲ φρεσὶ μερμήριζεν,
ἢ ἐκδὺς μεγάροιο Διὸς μεγάλου ποτὶ βωμὸν
335 ἑρκείου ἵζοιτο τετυγμένον, ἔνθ᾽ ἄρα πολλὰ
Λαέρτης Ὀδυσεύς τε βοῶν ἐπὶ μηρί᾽ ἔκηαν,
ἦ γούνων λίσσοιτο προσαΐξας Ὀδυσῆα.
ὧδε δέ οἱ φρονέοντι δοάσσατο κέρδιον εἶναι,
γούνων ἅψασθαι Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος.
340 ἦ τοι ὁ φόρμιγγα γλαφυρὴν κατέθηκε χαμᾶζε
μεσσηγὺς κρητῆρος ἰδὲ θρόνου ἀργυροήλου,
αὐτὸς δ᾽ αὖτ᾽ Ὀδυσῆα προσαΐξας λάβε γούνων,
καί μιν λισσόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«γουνοῦμαί σ᾽, Ὀδυσεῦ· σὺ δέ μ᾽ αἴδεο καί μ᾽ ἐλέησον·
345 αὐτῷ τοι μετόπισθ᾽ ἄχος ἔσσεται, εἴ κεν ἀοιδὸν
πέφνῃς, ὅς τε θεοῖσι καὶ ἀνθρώποισιν ἀείδω.
αὐτοδίδακτος δ᾽ εἰμί, θεὸς δέ μοι ἐν φρεσὶν οἴμας
παντοίας ἐνέφυσεν· ἔοικα δέ τοι παραείδειν
ὥς τε θεῷ· τῷ μή με λιλαίεο δειροτομῆσαι.
350 καί κεν Τηλέμαχος τάδε γ᾽ εἴποι, σὸς φίλος υἱός,
ὡς ἐγὼ οὔ τι ἑκὼν ἐς σὸν δόμον οὐδὲ χατίζων
πωλεύμην μνηστῆρσιν ἀεισόμενος μετὰ δαῖτας,
ἀλλὰ πολὺ πλέονες καὶ κρείσσονες ἦγον ἀνάγκῃ.» 

***

Αυτά ξεστόμισε ο βουκόλος ελικοκέρατων βοδιών. Μετά
σχεδόν εξ επαφής ο Οδυσσέας σημάδεψε με το μακρύ του δόρυ
τον γόνο του Δαμάστορα, ενώ ο Τηλέμαχος ακόντισε
τον γιο του Ευήνορα Ληόκριτο και στα λαγόνια του τον πέτυχε·
πέρασε ο χαλκός τα σπλάχνα, κι αυτός
γκρεμίστηκε πέφτοντας μπρούμυτα, το κούτελό του βρόντηξε
πάνω στο χώμα.
Την ίδια ώρα η Αθηνά τη φονική για τους βροτούς ασπίδα της σηκώνει,
ψηλά απ᾽ τη στέγη· σάλεψαν τότε οι φρένες των μνηστήρων,
στην αίθουσα σκορπίστηκαν. Ένα κοπάδι βόδια λες, που τα τρελαίνει
300 μύγα ακούραστη πετώντας γύρω τους την εποχή της άνοιξης,
όταν οι μέρες μεγαλώνουν. Οι άλλοι απέναντι, γυπαετοί
γαμψώνυχοι, γαμψόραμφοι, που από τα όρη κατεβαίνουν
πέφτοντας πάνω σε πουλιά, κι εκείνα, αφήνοντας
τα νέφη φοβισμένα, ορμούν στον κάμπο να γλιτώσουν· οι γύπες όμως
χυμούν και τ᾽ αφανίζουν, γιατί τους απολείπει η δύναμη να φύγουν —
κυνήγι αυτό που οι κυνηγοί το χαίρονται. Έτσι κι οι τέσσερις,
μέσα στην αίθουσα ορμώντας, χτυπούσαν τους μνηστήρες, δεξιά
ζερβά, κι άγριος βόγγος έβγαινε, συντρίβονταν κεφάλια,
το πάτωμα παντού πλημμύρισε αίμα.
310 Τότε ο Ληώδης τρέχοντας προσπέφτει στου Οδυσσέα τα γόνατα
και τον ικέτευε με λόγια που πετούσαν σαν πουλιά:
«Πέφτω στα γόνατά σου· έλεος, Οδυσσέα, σπλαχνίσου με.
Εγώ ποτέ δεν πείραξα σε τούτο το παλάτι καμιά γυναίκα,
ποτέ υβριστικά δεν φέρθηκα με λόγια κι έργα· αντίθετα
πολλές φορές δοκίμασα φρένο να βάλω στους μνηστήρες,
όποιος ανόσια έπραττε. Εκείνοι όμως, στο κακό ασυγκράτητοι,
δεν ήθελαν ν᾽ ακούσουν τίποτε. Τώρα το πλήρωσαν και χάθηκαν
φριχτά για τις ανόσιες πράξεις τους.
Εγώ ωστόσο, που μάντης ήμουν μόνο στις θυσίες, αθώος κινδυνεύω
να θανατωθώ, αφού δεν έχουν πια τα ευεργετήματα καμιάν ανταμοιβή.»
320 Άγρια και λοξά τον κοίταξε ο Οδυσσέας πανούργος:
«Αν λες πως μόνο μάντευες για των μνηστήρων τις θυσίες,
τότε γιατί τόσες φορές ευχήθηκες να μη χαρώ κι εγώ
μέρα γλυκιά του γυρισμού; γιατί μαζί τους γύρευες
γυναίκα σου να κάνεις τη γυναίκα μου, να της γεννήσεις και παιδιά;
Λοιπόν, δεν θ᾽ αποφύγεις τώρα τον φονικό σου θάνατο.»
Αυτά φωνάζοντας, σηκώνει με το στιβαρό του χέρι το σπαθί
του Αγελάου — καθώς εκείνος έπεφτε νεκρός, του ξέφυγε το ξίφος
απ᾽ το χέρι. Μ᾽ αυτό τον χτύπησε καταμεσής στον σβέρκο,
όσο ακόμη εκείνος μίλαγε, κι αμέσως το κεφάλι του κυλίστηκε στη σκόνη.
330 Και πάνω εκεί ο Φήμιος, του Τέρπιου γιος, ο αοιδός, πέτυχε
να ξεφύγει από τον μαύρο χάρο — αυτός που άθελά του
τραγουδούσε στους μνηστήρες.
Τώρα στα χέρια του κρατώντας τη γλυκόφθογγη κιθάρα,
όρθιος στήθηκε στο μεσοπόρτι, ενώ ο νους του μοιρασμένος
γύρευε τη λύση: έξω να βγει από το μέγαρο και να προσφύγει ικέτης
στον βωμό του Δία, χτισμένο στον αυλόγυρο για τον μεγαλοδύναμο θεό,
όπου συχνά στο παρελθόν ο Οδυσσέας κι ο πατέρας του
έκαιγαν προς τιμήν του μεριά βοδίσια; ή να προσπέσει στου Οδυσσέα τα γόνατα,
να τον παρακαλέσει; Κι όπως το σκέφτηκε καλύτερα, αυτό του φάνηκε
ωφελιμότερο, του Οδυσσέα τα γόνατα ν᾽ αγγίξει, που τον εγέννησε ο Λαέρτης.
340 Οπότε αφήνει κάτω τη βαθουλή κιθάρα, ανάμεσα
σε κάποιο κάθισμα, δεμένο με καρφιά ασημένια,
και στον κρατήρα για κρασί· ύστερα τρέχει και προσπέφτει
στου Οδυσσέα τα γόνατα, θερμά παρακαλώντας
με λόγια που πετούσαν σαν πουλιά:
«Πέφτω, Οδυσσέα, στα γόνατα· έλεος και σπλαχνίσου με.
Βάρος θα το ᾽χεις στην καρδιά σου, αν θανατώσεις αοιδό —
εμένα, που θεούς κι ανθρώπους τραγουδώ κι ευφραίνω.
Κι αν είμαι αυτοδίδακτος, κάποιος θεός εμπνέει μέσα μου
όσα τραγούδια τραγουδώ. Αν θες, κι εδώ για χάρη σου
μπορώ να τραγουδήσω, σε βλέπω σαν θεό.
Γι᾽ αυτό κρατήσου, μη με σφάξεις με χαλκό. Μπορεί κι ο ακριβός σου γιος
350 να μαρτυρήσει, να σου το πει ο Τηλέμαχος, πως με το ζόρι κι άθελά μου
στα γλέντια των μνηστήρων τραγουδούσα· μ᾽ έσερναν με τη βία μέσα,
αυτοί που ήσαν περισσότεροι κι είχαν μεγάλη δύναμη.»

Μην χαμηλώνεις εσύ, για να νιώσει ο άλλος ψηλός

Συχνά τον υποτιμάς τον εαυτό σου, τον μειώνεις.

Μπροστά στους άλλους σκύβεις και παλεύεις άλλοτε να πείσεις, άλλοτε να σώσεις όχι όμως εσένα τους άλλους, τη σχέση και χάνεις εσένα.

Παραλύεις μπροστά σε μήπως και σε αλλά, σε φόβους εγκατάλειψης και σε φόβους αβεβαιότητας και ανασφάλειες..

Παραλύεις μπροστά σε αγάπη και σε πάθος που νιώθεις και προσπαθείς να κάνεις τον άλλον να καταλάβει πόσο τον αγαπάς, πόσο την αγαπάς.

Παραλύεις μπροστά στα υπέρμετρα Εγώ των άλλων, που ξεσπούν επάνω σου σαν θυελλώδεις άνεμοι, χωρίς όρια, χωρίς σταματημό, μέχρι να ξεφουσκώσουν.

Και εσύ εκεί.

Και εσύ εκεί για να προσπαθείς να καλύπτεις τα κενά τους και την απουσία τους με τις δικές σου κινήσεις, με τη δική σου παρουσία.

Η απουσία όμως είναι πάντοτε ισχυρή και κάνει μεγάλο θόρυβο, όπως και οι ανασφάλειες, όσο και αν προσπαθούμε να τις καλύψουμε.

Και εσύ ακόμα εκεί με ευλάβεια να παραμένεις, ελπίζοντας στην αλλαγή και κάθε φορά δίνοντας παραπάνω προσπαθώντας να πείσεις για μια ακόμα φορά ότι αξίζεις ότι αξίζεις να είναι μαζί σου.

Έχεις σκεφτεί όμως ποτέ αν εκείνοι αξίζουν να είσαι εσύ μαζί τους;

Έχεις σκεφτεί ποτέ ότι όσο και αν χαμηλώνεις εσύ, εκείνοι δεν θα το θεωρήσουν ποτέ αρκετό για να νιώσουν ψηλοί;

Έχεις σκεφτεί ποτέ ότι ένας άνθρωπος αν μαθαίνει να νιώθει ψηλός από τη συμπεριφορά του άλλου, ποτέ δεν θα αρκεστεί σε αυτό;

Πάντα θα θέλει και άλλο, και άλλο, και άλλο.

Θα έχει μία ακόρεστη ανάγκη να νιώθει ολοένα και πιο ψηλός, πιο ψηλή, γνωρίζοντας όμως μέσα του την αλήθεια… ότι το ύψος του οφείλεται στη δική σου πτώση…

Και εσύ εκεί. .. μέσα στις σκέψεις και στο συναίσθημα, να προσπαθείς να πείσεις τον εαυτό σου ότι κάποτε θα αλλάξει, ότι κάποτε θα κατανοήσει το βάθος της αγάπης και των συναισθημάτων σου.

Και σταδιακά εγκλωβίζεσαι ακόμα περισσότερο στην αδικία, στη λύπη, στο πένθος, στη θλίψη.

Τα πιο φωτεινά χαμόγελα ανήκουν σε όσους γνωρίστηκαν με το σκοτάδι

Υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι που έχουν μάθει να ζουν με έναν φόβο κρυμμένο. Έναν φόβο που θρέφουν οι ίδιοι υποσυνείδητα, αλλά ταυτόχρονα μισούν γιατί τους καταδικάζει σε μία μοναχική ζωή.

Το μέσα τους είναι πεδίο μάχης, όπου αντίπαλοι είναι δύο εαυτοί. Αυτός που ζητά το κάτι παραπάνω και θέλει να διεκδικήσει και ο άλλος που κρύβεται σαν φοβισμένο παιδί πίσω από την πόρτα.

Σε έναν ονειρικό τους κόσμο θα μπορούσαν με ευκολία να πάρουν το ρίσκο να δοθούν ολοκληρωτικά, να ανοιχτούν χωρίς τον φόβο της απόρριψης ,της εγκατάλειψης, του πληγώματος. Εκεί, όλοι θα άνοιγαν τις αγκάλες τους στην αγάπη τους και θα ανταπέδιδαν σε διπλάσιες ποσότητες. Η πραγματικότητα όμως δεν είναι πάντοτε ρόδινη. Κάτι οι παιδικές τραυματικές εμπειρίες, κάτι οι λάθος φιλίες και ένας έρωτας που ξεψύχησε πριν ξημερώσει, τους έκαναν να κλειστούν στο καβούκι τους.

Μιλώ για εκείνους τους ανθρώπους που συνήθως δεν μιλούν πολύ για τον εαυτό τους, αλλά κάνουν άπειρους διαλόγους μέσα στο μυαλό τους.

Πολλοί δε θα τους καταλάβουν, γιατί δεν μπορούν να τους νοιώσουν. Ίσως τους βαφτίσουν περίεργους, κλειστούς, μυστικοπαθείς. Άλλοι θα σαγηνευτούν από αυτούς, καθώς θα τους θεωρήσουν αίνιγμα μυστήριο, κλειδωμένο κουτί θησαυρού, κείμενο που διψούν να αποκωδικοποιήσουν. Και άλλοι θα τους αναγνωρίσουν αμέσως με ένα βλέμμα γιατί θα δουν τον ίδιο τους τον εαυτό να καθρεπτίζεται στα μάτια τους.

Θα τους εντοπίσουν από αυτό το αληθινό χαμόγελο. Αυτό το χαμόγελο που ξεγελά πολλούς και τους κάνει να νομίζουν εσφαλμένα πως είναι απόρροια μίας ήρεμης και εύκολης ζωής και κάπως έτσι σιγοβράζει η ζήλια μέσα τους. Δεν γνωρίζουν όμως πως τα πιο φωτεινά χαμόγελα ανήκουν σε εκείνους που έχουν ζήσει για καιρό στο σκοτάδι.

Σε αυτή την ζωή εκτιμάς το οτιδήποτε μέσα από το αντίθετό του. Εκτιμούμε την ζωή επειδή γνωρίζουμε πως θα επέλθει ο θάνατος. Λατρεύουμε το καλοκαίρι γιατί βιώνουμε το ψύχος του χειμώνα. Απολαμβάνουμε τις όμορφες στιγμές ακριβώς επειδή υπάρχουν οι άσχημες. Εκείνες τις ώρες λοιπόν, που οι δαίμονες απουσιάζουν από τις κάμαρες του νου τους, ένας ήλιος ανατέλλει στην ψυχή τους στολίζοντας το πρόσωπό τους με ένα φωτεινό χαμόγελο.

Το κάθε σήμερα για αυτούς είναι σαν την σελήνη. Μια λαμπερά αισιόδοξη ύπαρξη πάνω στο μαύρο πέπλο του παρελθόντος. Όταν λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι γελούν, γελούν με την καρδιά τους, γιατί νιώθουν ευγνώμονες για την όμορφη στιγμή που τους δόθηκε. Δεν γελά μόνο το στόμα τους αλλά και τα μάτια τους, τα οποία πολλές νύχτες φιλοξένησαν θάλασσες που αγκάλιασαν τα μάγουλα τους.

Αν δεν σ’ αρέσουν τα βαθιά νερά μην ασχοληθείς με αυτούς τους ανθρώπους, γιατί δεν τους ταιριάζουν οι ρηχότητες. Συνήθως κολυμπούν στα βαθιά μονάχοι, από επιλογή.

Μοιάζουν να έχουν εθιστεί στην μοναξιά τους αλλά μέσα τους ικετεύουν για ένα ζεστό ψυχικό άγγιγμα.

Θέλει κόπο να φτάσεις μέχρι τα νερά τους, αλλά αν σ’ αφήσουν να κολυμπήσεις πλάι τους δεν θα σε αφήσουν ποτέ μονάχο σου απέναντι σε κύμα.

Που βρίσκεται στ’ αλήθεια το πραγματικό;

Μέσα στην θάλασσα αυτού που αποκαλούμε κόσμο μας, επιπλέουν εκατοντάδες Ιδέες τις οποίες ενστερνιζόμαστε για να πλοηγηθούμε μέσα του.

Κάθε λαός, κάθε φυλή και κάθε κοινωνική ομάδα ακολουθούν τις δικές τους αντιλήψεις σχετικά με το τι είναι πραγματικό. Κατά το παρελθόν η γνώση για το τι είναι πραγματικού διατηρήθηκε μυστική. Το πραγματικό όμως δεν μπορεί να είναι μια κρυμμένη αλήθεια. Είναι μια χώρα που εκτείνεται σ΄ όλο το μήκος και το πλάτος εκείνου που εννοούμε Κόσμο. Βρισκόταν και εξακολουθεί να βρίσκεται πάντοτε εκεί. Είναι Πανταχού Παρόν και πληρεί τα πάντα. Γιατί όμως εμείς δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε; Γιατί προσπαθώντας να το εντοπίσουμε έχουμε καταναλώσει τόσο πολύ μελάνι αλλά και έχουμε διαφωνήσει τόσο μεταξύ μας;

Όπου κι αν κοιτάξει κανείς, θα ανακαλύψει πως θραύσματα της γνώσης του πραγματικού, υπάρχουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Υπήρχαν σε κάθε περίοδο της ιστορίας της. Η γνώση του δεν ανήκε ποτέ σε κάποιον συγκεκριμένο πολιτισμό ούτε αναπτύχθηκε ποτέ από κάποια συγκεκριμένη θρησκεία ή φιλοσοφία.

Η γνώση είναι σαν τον αέρα. Υπάρχει γύρω μας και μας πλαισιώνει. Την αναπνέουμε και κυλάει μέσα μας. Γιατίη γνώση είναι μια κατάσταση αντίληψης που δεν έχει πατρίδα, δεν έχει θρησκεία και δεν έχει εποχή. Το πραγματικό, γίνεται αντιληπτό μόνον με τα πιο λεπτοφυή “όργανα” που μπορεί να διαθέτει κανείς και αυτά αφορούν στην συνειδητότητά του. Προσεγγίζεται,αφαιρώνταςιδέες και πεποιθήσεις καιπροσθέτονταςεγρήγορση, αντιληπτικότητα και προσοχή.

Ο Κόσμος αυτού που αντιλαμβανόμαστε σαν πραγματικό είναι η διευρυμένη εικόνα του εαυτού μας. Όπου και να πάμε, όπως και αν κινηθούμε, ο κόσμος μας ακολουθεί. Όταν είμαστε παρόντες, δεν έχουμε μόνο την αίσθηση του σώματός μας, των οργάνων μας και των μελών του σώματός μας. Είμαστε παρόντες σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου γύρω μας τοποθετήσουμε την προσοχή μας. Γιατί στην ουσία τίποτε δεν υπάρχει που να διαχωρίζει την παρατήρησης μας σε “μέσα” και “έξω”. Δεν υπάρχει όριο που να χωρίζει το ανθρώπινο σώμα μας απ΄αυτό που ονομάζουμε κόσμο μας. Θα μου πείτε, ο πόνος που αισθανόμαστε είναι ένα όριο. Ναι είναι, όσο λειτουργούμε σαν ακρωτηριασμένοι από το σώμα της γης μας ή από το σώμα των διπλανών μας, ή από το σώμα των πουλιών και των ζώων. Από το σώμα των φυτών, των πετρωμάτων και του αέρα… Γιατί είναι εκτός λειτουργίας η σύνδεση μας με τα μέλη του κοσμικού μας σώματος. Αλλά η εγκατάσταση για μια προσεχή σύνδεση υπάρχει μέσα μας. Πάντα υπήρχε και πάντα θα υπάρχει. Έχουμε τον μηχανισμό, αν και σε αχρηστία, για να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσα από τη δική μας υπόσταση.

Όταν κοιτώ ένα δέντρο, που βρίσκεται άραγε ακριβώς εκείνο που με διαχωρίζει απ΄αυτό; Υπάρχει κάτι στην διαδρομή της απόστασης που διανύει το η αίσθησή μου το οποίο να σηματοδοτεί τις διαφορετικές περιοχές μας; Καθώς ψάχνω να βρω τι είναι εκείνο που μας διαχωρίζει, βρίσκω πως εκείνο που μας κάνει να πιστεύουμε κάτι τέτοιο είναι αυτό που μας έχουν διδάξει να πιστεύουμε. Εγώ είμαι άνθρωπος εκείνο δέντρο και το μόνο κοινό που έχουμε είναι ότι κατοικούμε στον ίδιο πλανήτη και το ότι εγώ σαν άνθρωπος μπορώ να το θαυμάσω ή να το κόψω και να εκμεταλλευτώ το δέντρο με πολλούς τρόπους.

Αναρωτιόμαστε ποτέ πόσες φορές νιώθουμε τα πέλματά μας καθώς περπατάμε; Πόσο συχνά είμαστε παρόντες κατά την διάρκεια της μάσησης της τροφής μας; Πόσο συχνά νιώθουμε την παρουσία της κοιλιά μας, των μαλλιών μας ή των αγκώνων μας; Πόσες στιγμές αντιλαμβανόμαστε τον χώρο γύρω μας καθώς περπατάμε σε ένα πεζοδρόμιο; Πόσο συχνά ακούμε κάποιον καθ΄όλη την διάρκεια της επικοινωνίας μας μαζί του; Αν ακούμε την χροιά της φωνής του και τις αλλαγές της; Έχετε αναρωτηθεί που βρισκόμαστε όταν είμαστε απόντες από το σώμα μας, τον περιβάλλοντα χώρο μας ή τους συνανθρώπους μας; Σε τι διαφέρει το να μην είμαστε παρόντες όταν μασάμε από το να μην είμαστε παρόντες όταν κοιτάζουμε ένα δέντρο ή όταν μας μιλούν και δεν ακούμε; Σε όλες τις περιπτώσεις απλάαπουσιάζουμε από αυτό που συμβαίνει. Και εκείνο που συμβαίνει, όσο εμείς απουσιάζουμε, είναι η ροή του αέναου Τώρα που περιλαμβάνει συνεχώς, ανόθευτα από ιδέες, όλα τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας.

Το πραγματικό είναι ένα διαρκώς ρέον γεγονός απαγκιστρωμένο από την εκάστοτε γνώση μας γι αυτό.

Κοινωνικός κομφορμισμός

Τι είναι άραγε ο κομφορμισμός; Έχετε σκεφτεί ποτέ γιατί μερικές φορές νιώθουμε άβολα να εκφράσουμε μια άποψη σε έναν χώρο που ξέρουμε πως δεν θα γίνει δεκτή; Ή γιατί έχουμε μια τάση να συνταχθούμε με τους συναδέλφους ή τους φίλους ή τους συμμαθητές μας σε οποιοδήποτε θέμα; Ακόμη, και σε ζητήματα που έχουμε αντίθετη άποψη ή δεν έχουμε καθόλου άποψη;

Η απάντηση στα παραπάνω είναι ο κομφορμισμός. Μια συμπεριφορά από την οποία κανένας μας δεν ξεφεύγει απόλυτα. Ο κοινωνικός κομφορμισμός σε λογικά πλαίσια δεν είναι κάτι κακό. Το κακό είναι πως σε υπερβολικό βαθμό οδηγεί στην μαζοποίηση. Ας δούμε όμως πρώτα τι ακριβώς εννοούμε με αυτόν τον όρο.

Ορισμός του κοινωνικού κομφορμισμού

Είναι η συμμόρφωση και η υπακοή των ανθρώπων στους κανόνες της ομάδας και στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος, ακόμα κι αν αυτές έρχονται σε σύγκρουση με τα βαθύτερα «πιστεύω» και τις επιταγές της συνείδησής τους.

Όπως φυσικά προείπαμε υπάρχουν 2 όψεις και στον κομφορμισμό όπως και στα περισσότερα ζητήματα εξάλλου.

Θετικός κομφορμισμός

Είναι η υιοθέτηση κανόνων, αξιών, και συμπεριφορών που διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία του συνόλου.

Αρνητικός κομφορμισμός

Τα άτομα αποδέχονται άκριτα τα κοινωνικά πρότυπα, υποτάσσονται στις κοινωνικές συμβάσεις και σταδιακά, χάνοντας την αυτενέργειά τους, στερούνται ένα μέρος της δύναμής τους και μαζοποιούνται.

Τα αίτια των φαινομένων κομφορμισμού

Η κοινωνική φύση του ανθρώπου

Η φυσική τάση του ανθρώπου να αισθάνεται μέλος μιας ομάδας τον ωθεί στην υιοθέτηση των βασικών κωδίκων συμπεριφοράς της.

Ανάγκη για έπαινο, επιδοκιμασία και αναγνώριση της προσωπικής μας αξίας

Ο φόβος της περιθωριοποίησης περιορίζει κάθε διάθεση να συγκρουστούμε με τη γνώμη των άλλων.

Ελεγχόμενα πρότυπα και πληροφορίες

Τα συστήματα πληροφόρησης είναι ελεγχόμενα και επιβάλλουν κοινά πρότυπα, που εξυπηρετούν πολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα δημιουργώντας ομογενοποιημένο τρόπο συμπεριφοράς.

Ο τρόπος αποφάσεων

Ο τρόπος λειτουργίας της δημοκρατίας δεν επιτρέπει την ενεργή συμμετοχή στα κοινά και την ανάληψη πρωτοβουλιών. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από απρόσιτες μειοψηφίες, ενώ η πλειοψηφία τις δέχεται παθητικά.

Το εκπαιδευτικό σύστημα

Δεν ενθαρρύνει την πρωτότυπη σκέψη και την κριτική ικανότητα. Το άτομο συνηθίζει να αποδέχεται παθητικά ό,τι συμβαίνει γύρω του.

Οι συνέπειες του κοινωνικού κομφορμισμού

Φυσικά όπως κάθε κατάσταση έτσι και η συγκεκριμένη προκαλεί τόσο θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα. Ποια είναι αυτά λοιπόν και ποιος είναι εντέλει ο πρακτικός κίνδυνος σε μια κοινωνία όπου υπάρχει υπερβολικός κοινωνικός κομφορμισμός και μαζοποίηση;

Θετικές συνέπειες του κομφορμισμού

Διευκολύνεται η κοινωνικοποίηση, ο επιμερισμός ευθυνών και η επικοινωνία ακόμη και ανάμεσα σε διαφορετικούς λαούς.

Συναισθηματική κάλυψη, αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς.

Η οργανωμένη κοινότητα, δηλαδή το κράτος, παρέχει νομική προστασία.

Δυνατότητα επιβίωσης και προστασία από δύσκολες καταστάσεις όπως φυσικές καταστροφές ή πόλεμοι.

Συντονισμός των προσπαθειών και των αγώνων των μελών στην επιδίωξη και στην πραγματοποίηση κοινών στόχων.

Διαμόρφωση της πολιτικής συνείδησης του ατόμου.

Διαπαιδαγώγηση και ηθικοποίηση του ανθρώπου.

Με τη συλλογική ζωή ενισχύει το αίσθημα της κοινότητας και των ιδιαιτεροτήτων της. Μέσα στην κοινωνία η μονάδα ολοκληρώνεται ως πολίτης κι ως άνθρωπος.

Το άτομο ακολουθώντας τους τρόπους συμπεριφοράς και τις συνήθειες της ομάδας δε νιώθει αποκομμένο.

Αποτρέπονται οι παραβατικές και αντικοινωνικές συμπεριφορές.

Αρνητικές συνέπειες του κομφορμισμού

Ο παθητικός κομφορμισμός προκαλεί έλλειψη πρωτοβουλίας και πρωτοτυπίας. Όσο πιο τολμηρή ή πρωτότυπη είναι μια ιδέα, τόσο πιο σθεναρή αντίδραση μπορεί να αντιμετωπίσει από τον κοινωνικό κομφορμισμό, που είναι γενικά παραδοσιακός και συντηρητικός.

Το άτομο εκδηλώνει συχνά απολυτότητα, δογματικότητα, φανατισμό, πνευματική και ηθική στασιμότητα, έλλειψη δημιουργικότητας ή απευαισθητοποίηση.

Αναστέλλεται η πρόοδος της κοινωνίας και ο πολιτισμός καταδικάζεται σε στασιμότητα.

Επικρατούν ακραίες τάσεις (ρατσισμός, φασισμός, εθνικισμός, θρησκοληψία, λαϊκισμός)

Η κοινή γνώμη φιμώνει τις διαφοροποιήσεις λόγω της τάσης του ατόμου να προσαρμόζεται στο σύνολο προκειμένου να ενταχτεί.

Διαμορφώνεται η ψυχολογίας της μάζας. Το άτομο συμπαρασύρεται μέσα στο πλήθος και χάνει την κριτική του σκέψη. Απενοχοποιεί ή και μιμείται συμπεριφορές. Σε αυτή τη φάση το άτομο χειραγωγείται πολύ πιο εύκολα (και όλη η ομάδα κατ’ επέκταση).

Το άτομο είναι πολύ ευάλωτο σε διαδόσεις, προλήψεις ή προκαταλήψεις που έρχονται μέσα από την ομάδα.

Δημιουργούνται άτομα ιδιαίτερα ευάλωτα πνευματικά. Εύπιστα και ευεπηρέαστα, με αδύναμο χαρακτήρα, άβουλα, χωρίς ενδιαφέρον για μόρφωση και χωρίς προβληματισμούς.

Περιορίζεται η ελευθερία σκέψης κι έκφρασης, η αμφισβήτηση κι η κριτική. Η ομάδα αποθαρρύνει και αποτρέπει τα άτομα από καινοτόμες ιδέες και πράξεις.

Η δημοκρατία αλλοιώνεται. Διαφέρει ο συνειδητός σεβασμός της άποψης της πλειοψηφίας, από την άβουλη συνθηκολόγηση σε ό,τι η πλειοψηφία πιστεύει.

Το άτομο δεν αναζητά εναλλακτικές λύσεις, τόσο για τη λειτουργία της κοινωνίας όσο κα για την προσωπική του ζωή.

Πως θα έμοιαζε μια κοινωνία παραδομένη απόλυτα στον κομφορμισμό;

Αρχίζει να κυριαρχεί η παραπληροφόρηση και ο αποπροσανατολισμός, με αποτέλεσμα την ομογενοποίηση της αισθητικής.

Η Πολιτεία απουσιάζει, ενώ κυριαρχούν φαινόμενα σήψης και διαφθοράς σε επίπεδο τοπικών αρχών.

Ο λαϊκισμός και η δημαγωγία ενισχύουν την προπαγάνδα, ο φανατισμός καλλιεργεί την οχλοκρατία, κυριαρχεί ο δογματισμός. Τα συμφέροντα της πολιτικής, θρησκευτικής και οικονομικής εξουσίας προωθούνται πολύ εύκολα.

Άνθρωποι που θεωρούνται υπόδειγμα πνευματικότητας απομακρύνονται από την μάζα και εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα. Η έλλειψη αυτοκριτικής, η απουσία πνευματικών ενδιαφερόντων και η καταστρατήγηση ιδανικών και ορθών προτύπων, ευνοούν την καταπάτηση των αξιών και αρχών, ενώ αμβλύνουν και τις ηθικές αντιστάσεις του ατόμου.

Για να μην φτάσει λοιπόν μια κοινωνία σε παραπάνω σημεία θα πρέπει να έχει τρόπους να αντιμετωπίσει τις αρνητικές προεκτάσεις του κοινωνικού κομφορμισμού. Θα τους δούμε παρακάτω αφού πρώτα αναλύσουμε με ποιους τρόπους όλοι μας δεχόμαστε τις πιέσεις τις εκάστοτε ομάδας από μικρή ακόμη ηλικία.

Πως αρχίζει το άτομο να δέχεται τις πιέσεις της ομάδας

Από την οικογενειακή ανατροφή.

Διαπαιδαγώγησή από το σχολείο.

Μίμηση των προτύπων και του τρόπου ζωής που προβάλλεται στα ΜΜΕ.

Ένταξη του σε μικρότερες ομάδες ή συλλόγους.

Με τη συμμόρφωσή του στους κανόνες της κοινωνίας και της πολιτείας.

Τρόποι αντιμετώπισης των αρνητικών επιδράσεων του κομφορμισμού

Όπως είδαμε ο κομφορμισμός έχει κάποια θετικά και σε αρκετές περιπτώσεις είναι ακόμη και απαραίτητος. Ωστόσο, πρέπει να περιορίζονται οι αρνητικές του συνέπειες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με κάποιους από τους παρακάτω τρόπους:

Από το άτομο

Πνευματική καλλιέργεια ώστε το άτομο να απαλλαχθεί από τον δογματισμό και να αναπτύξει την κρίση του. Έτσι, θα είναι σε θέση να αναλύει τις καταστάσεις πολύπλευρα και να μην υιοθετεί οποιοδήποτε προβαλλόμενο πρότυπο.

Διαμόρφωση πνεύματος κριτικής αμφισβήτησης.

Αυτοκριτική, αυτοέλεγχος και ενδοσκόπηση.

Ανάπτυξη υγιούς πολιτικής συνείδησης για να αποφεύγουμε την χειραγώγηση.

Συμμετοχή στα κοινά για να μπορέσει το άτομο να προωθήσει επιθυμητές αλλαγές και να αντιδράσει στην κατεστημένη τάξη πραγμάτων.

Από τους φορείς της κοινωνίας

Οικογένεια

Πρέπει να υπάρχει καλή επικοινωνία μεταξύ των μελών.

Στόχος των γονέων πρέπει να είναι η διαμόρφωση της ελεύθερης προσωπικότητας των παιδιών που θα τα συστήσει στη διαφορετικότητα, στην κριτική αντιμετώπιση των καταστάσεων και στη σφαιρική αντίληψη των γεγονότων.

Καλό είναι επίσης να υπάρχει μια ισορροπία στα όρια. Η αυταρχική συμπεριφορά και η επιβολή στερεοτύπων από τη μια ή η έλλειψη ορίων από την άλλη, υποβαθμίζουν την πραγματικά σημαντική λειτουργία του οικογενειακού θεσμού.

Σχολείο

Δεν πρέπει να προωθεί την βαθμοθηρική αντιμετώπιση των μαθημάτων καθώς η μηχανική αποστήθιση δεν καλλιεργεί την κριτική ικανότητα.

Πρέπει να βοηθά πρακτικά στην κοινωνικοποίηση.

Να διδάσκει διάφορες παραδόσεις και πως ξεκίνησαν ή συνεχίζονται.

ΜΜΕ

Να προσφέρουν αμερόληπτη και σφαιρική ενημέρωση.

Να προσπαθήσουν την ποιοτική αναβάθμιση τους.

Διακοπή της προβολής συγκεκριμένων καταναλωτικών πρότυπων ζωής που οδηγούν στην μαζοποίηση.

Πολιτεία

Πολιτικά έργα με στόχο το κοινό συμφέρον

Κίνητρα για την συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.

Νέοι και κοινωνικός κομφορμισμός

Ένα αισιόδοξο στοιχείο είναι πως περνώντας τα χρόνια οι νέοι κάθε γενιάς γίνονται όλο και περισσότερο αντικομφορμιστές. Οι λόγοι για αυτό είναι πολλοί με κυριότερους τους παρακάτω:

Ζουν σε κοινωνίες φιλελεύθερες και δημοκρατικές ως επί το πλείστων, περισσότερο δεκτικές σε νέα ιδεολογικά, κοινωνικά ή αισθητικά ρεύματα σε σχέση με το παρελθόν.

Μορφώνονται περισσότερο.

Επικοινωνούν εύκολα μ’ άλλους ανθρώπους και σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό πλέον λόγω και της τεχνολογίας.

Ταξιδεύουν περισσότερο. Έτσι, γνωρίζουν ξένους πολιτισμούς και δέχονται επιδράσεις και ερεθίσματα από αυτούς.

Αντιμετωπίζουν προβλήματα, πολλά από τα οποία οφείλονται σε συντηρητικές αντιλήψεις, καθιερωμένες αξίες και λοιπά. Αυτό τους οδηγεί να αντιτίθενται στον κοινωνικό κομφορμισμό.

Οι εποχές πλέον ευνοούν την αμφισβήτηση καθιερωμένων αντιλήψεων, αρχών και συμπεριφοράς.

Γιατί οι νέοι είναι πιο αντικομφορμιστές;

Οι λόγοι είναι πάρα πολλοί ωστόσο το γεγονός παραμένει. Οι νέοι είναι πιο αντικομφορμιστές. Σίγουρα παίζει ρόλο η επαναστατική διάθεση της ηλικίας μα και το ότι πλέον ωριμάζουν πνευματικά γρηγορότερα εξαιτίας πολλών μεταβλητών όπως:

Έκθεση στα ΜΜΕ.

Περισσότερη ελευθερία από το σπίτι.

Κρίση ηθικής και αξιών στην κοινωνία.

Περισσότερο άγχος και κοινωνικά προβλήματα.

Εκσυγχρονισμός της παιδείας. Περισσότερος διάλογος και μέριμνα για τις ιδιαιτερότητες των μαθητών.

Η γενικότερη επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος.

Εκδημοκρατισμός και περισσότερη ελευθερία του λόγου.

Απομυθοποίηση ενήλικων κοινωνικών προτύπων λόγω διαφόρων άσχημων συμβάντων.

Απαισιοδοξία για το μέλλον, το οποίο διαγράφεται ζοφερό.

Η εφηβεία και τα γενικότερα χαρακτηριστικά των νέων. Βρίσκονται σε μια φάση αναζήτησης ταυτότητας και ανάγκης για ανεξαρτητοποίηση που τους οδηγεί συχνά στον αντικομφορμισμό.

Συμβιβασμοί ναι, μαζοποίηση όχι

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα πως ενώ ο κομφορμισμός σε λογικά πλαίσια πηγαίνει μπροστά την κοινωνία μας και το άτομο, σε υπερβολικό βαθμό αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη. Η λύση, όπως και για πολλά προβλήματα, είναι η ύπαρξη κριτικής σκέψης, κοινής λογικής αλλά και θάρρους για να υποστηρίξουμε τη γνώμη μας και να πάμε κόντρα στο ρεύμα αν έχουμε τις αποδείξεις πως έχουμε δίκιο.

Αόρατο Μπλε: Το Χρώμα Που Δεν Μπορούσαν Να Δουν Οι Αρχαίοι

Η ιστορία του «μπλε που είναι αόρατο στην ιστορία» ξεκινά το 1858 όταν ο Άγγλος αξιωματικός Γουίλιαμ Γκλάντστοουν διάβασε κάτι στην «Οδύσσεια» που του έκανε εντύπωση . Ο Γκλάντστοουν παρατήρησε ότι ο Όμηρος περιέγραψε το χρώμα της θάλασσας ως «σκούρο κρασί» – οδηγώντας τον να κάνει την ερώτηση, γιατί όχι «βαθύ μπλε;» Ο Γκλάντστοουν διερεύνησε αυτό το ζήτημα και καταμέτρησε τις χρωματικές αναφορές στην Οδύσσεια, διαπιστώνοντας ότι ενώ το μαύρο αναφέρθηκε σχεδόν 200 φορές και το λευκό περίπου 100, το μπλε δεν εμφανίστηκε ούτε μια φορά. Διευρύνοντας την έρευνά του, στη συνέχεια διαπίστωσε ότι το «μπλε» δεν υπήρχε πουθενά.

Μέχρι σχετικά πρόσφατα στην ανθρώπινη ιστορία κανείς δεν είχε δει το «μπλε» χρώμα.

Ο Γερμανός φιλόσοφος και φιλόλογος Lazarus Geiger παρακολούθησε με πάθος τις παρατηρήσεις του Γκλάντστοουν και ανέλυσε αρχαία ισλανδικά σάγκα, το Κοράνι, την Ινδουιστική, την Κινέζικη και την Αραβική λαογραφία καθώς και μια αρχαία εβραϊκή έκδοση της Βίβλου. Οι μελέτες του αποκάλυψαν ότι το «μπλε» δεν αναφέρθηκε ποτέ σε κανέναν από αυτούς τους πολιτισμούς. Έγραψε λοιπόν:

“Αυτοί οι ύμνοι, με περισσότερες από δέκα χιλιάδες γραμμές, γεμίζουν με περιγραφές τους ουρανούς. Έγραψαν για σχεδόν οποιοδήποτε θέμα προκαλείται πιο συχνά. Ο ήλιος και το κοκκινωπό παιχνίδι της αυγής, τις μέρες και τις νύχτες, τα σύννεφα και τις αστραπές, τον αέρα και τον αιθέρα, όλα αυτά ξεδιπλώνονται μπροστά μας, ξανά και ξανά … αλλά υπάρχει ένα πράγμα που κανείς δεν θα μάθαινε ποτέ από αυτά τα αρχαία τραγούδια … και αυτό είναι ότι ο ουρανός είναι μπλε. “

Το μπλε χρώμα ήταν πραγματικά αόρατο στους αρχαίους;

Μην έχοντας βρει λόγια για το μπλε χρώμα, οι επιστήμονες έπρεπε να θεωρήσουν ότι ίσως οι αρχαίοι άνθρωποι δεν έβλεπαν το χρώμα, γι’ αυτό και δεν είχαν περιγραφές για αυτό το χρώμα. Τα μάτια των αρχαίων ανθρώπων ήταν διαφορετικά από τα μάτια μας; Γιατί οι άνθρωποι δεν έβλεπαν το μπλε;

Δεν είναι γνωστό ακριβώς τι περνούσε από το μυαλό του Ομήρου όταν περιέγραψε το “σκοτεινό κρασί” για τη θάλασσα, αλλά οι αρχαίοι άνθρωποι σίγουρα είχαν την ίδια οπτική βιολογία και ικανότητα να βλέπουν το μπλε που έχουμε και σήμερα. Αλλά όμως«δεν βλέπουμε» πράγματα αν δεν έχουμε λόγια για αυτά; Η απάντηση είναι όχι. Επειδή δεν υπήρχε «μπλε» ως κατηγορία χρώματος με τον τρόπο που το ορίζουμε σήμερα, το χρώμα δεν διακρινόταν από το πράσινο.

Η θαμπάδα του μπλε και του πράσινου

Ψάχνοντας να ανακαλύψει πότε το “μπλε” άρχισε να εμφανίζεται στη γραπτή γλώσσα ως χρώμα από μόνο του, ο Geiger ανακάλυψε ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε όλο τον κόσμο. Κάθε γλώσσα είχε αρχικά λέξεις για το μαύρο και το άσπρο, που αντιπροσωπεύουν το σκοτάδι και το φως και αμέσως μετά οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν μια λέξη για το κόκκινο, το χρώμα του αίματος και του κρασιού. Τα επόμενα χρώματα που εμφανίζονται στη γλώσσα ήταν το κίτρινο και το πράσινο και το τελευταίο χρώμα που εμφανίστηκε σε κάθε γλώσσα σε όλο τον κόσμο ήταν το μπλε.

Το 2006, ο Jules Davidoff, ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο Goldsmiths του Λονδίνου, πραγματοποίησε ένα ερευνητικό έργο με μέλη της φυλής Himba από τη Ναμίμπια, η γλώσσα της οποίας δεν έχει ούτε μία λέξη για το μπλε ούτε διακρίνει το πράσινο και το μπλε. Σύμφωνα με ένα ντοκιμαντέρ του BBC (το οποίο από τότε έχει κατηγορηθεί για υπερβολική δραματοποίηση των αποτελεσμάτων), μέλη της φυλής εξετάστηκαν για να εξεταστεί αν μπορούσαν να δουν πραγματικά το μπλε χρώμα ή όχι δείχνοντάς τους ένα ειδικό σχέδιο: έναν κύκλο με 11 πράσινα τετράγωνα και ένα μπλε τετράγωνο.

Αν και είναι πολύ προφανές για εμάς, τα περισσότερα μέλη της φυλής Himba είχαν μεγαλύτερη δυσκολία να πουν στον Davidoff ποιο από τα τετράγωνα είχε διαφορετικό χρώμα. Και εκείνοι οι συμμετέχοντες που παρατήρησαν μια διαφορά χρειάστηκαν «πολύ περισσότερο και έκαναν περισσότερα λάθη» από τον οποιοδήποτε, που μπορεί να εντοπίσει καθαρά και γρήγορα το μπλε τετράγωνο. Όχι μόνο το πείραμα φαίνεται να επιβεβαιώνει ότι η γλώσσα επηρέασε αυτό που αντιλαμβανόμαστε, αποκάλυψε επίσης ότι η γλώσσα Himba είχε πολλές πιο περιγραφικές λέξεις, όρους και έννοιες για τύπους του πράσινου από ό, τι στα αγγλικά.

Χωρίς μια λέξη για ένα συγκεκριμένο χρώμα, δεν υπάρχει τρόπος να το αναγνωρίσετε ως διαφορετικό από τα άλλα κοντινά του χρώματα και θεωρείται ως σκιά άλλου χρώματος. Έτσι, προτού οριστεί το μπλε με μια λέξη, οι άνθρωποι έβλεπαν τα μπλε πράγματα ως αποχρώσεις του πράσινου.

Τι γίνεται με τη δημιουργία του μπλε χρώματος;

Η αρχαία αιγυπτιακή κοινωνία ήταν η πρώτη που υιοθέτησε μια λέξη για το μπλε χρώμα επειδή ήταν η πρώτη κουλτούρα που παρήγαγε μπλε χρώματα. Το διάσημο χρώμα « Αιγυπτιακό μπλε » εμφανίζεται σε έργα τέχνης όπως οι τάφοι της Μερορούκα από το Παλαιό Βασίλειο (2600-2100 π.Χ.) και είναι σχεδόν ακριβώς το ίδιο μπλε με αυτό που βρέθηκε σε ένα φέρετρο που χρονολογείται από την Ελληνορωμαϊκή περίοδο (330 π.Χ. – 400 π.Χ.), επιβεβαιώνοντας ότι από τα καλά αναπτυγμένα και τυποποιημένα συστήματα παραγωγής έχουν περάσει πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια.

Το μπλε χρώμα ήρθε για να αντιπροσωπεύσει τον ποταμό Νείλο, τον ουρανό και αργότερα το σύμπαν, τη δημιουργία και τη γονιμότητα. Η μόνη φυσική πηγή του μπλε ήταν το σπάνιο και ακριβό ορυκτό λάπις λάζουλις που εξορύσσεται στο σημερινό Αφγανιστάν. Ο Βιτρούβιος , Ρωμαίος αρχιτέκτονας και συγγραφέας του 1ου αιώνα είπε ότι «η άμμος, ο χαλκός (από ένα ορυκτό όπως ο αζουρίτης ή ο μαλαχίτης) και το νάτρον (ένα φυσικό μείγμα ενώσεων νατρίου, συμπεριλαμβανομένου του ανθρακικού νατρίου) ήταν τα συστατικά».

Σε τι άλλο είμαστε τυφλοί;

Το να σκεφτόμαστε ότι δεν βλεπαμε το μπλε γιατί δεν είχαμε λέξη γι’ αυτό, μας κάνει να αναρωτιόμαστε μήπως αυτό που κοιτάζουμε κάθε μέρα και νύχτα μπροστά μας, δεν μπορούμε να το περιγράψουμε γιατί δεν έχουμε μια λέξη για αυτό; Ειρωνικά, μια απάντηση σε αυτήν την ερώτηση είναι… περισσότερο μπλε!

Το 2017, ο χημικός του Πανεπιστημίου του Όρεγκον (OSU) Mas Subramanian ανακάλυψε το “YInMn blue” που πήρε το όνομά του από τα στοιχεία Yttrium, Indium και Manganese, κατά τον πειραματισμό “με υλικά για ηλεκτρονικές εφαρμογές”. Σύμφωνα με ένα δελτίο τύπου του OSU , αυτό το νέο μπλε ανακαλύφθηκε μέσω ενός ατυχήματος στο εργαστήριο της χημείας το 2009 και τώρα μπαίνει στην αγορά. «Ήταν πράγματι μια χαρούμενη, τυχαία ανακάλυψη », είπε ο Subramanian .

Ενώ αυτό το νέο μπλε μοιάζει με το «L’ accord bleu» και το «μπλε κοβαλτίου», οι ιδιότητές του «είναι ισχυρότερες και πιο ανθεκτικές» σύμφωνα με τον Subramanian. Σχηματίζεται από μια μοναδική κρυσταλλική δομή που επιτρέπει στα ιόντα μαγγανίου να απορροφούν το κόκκινο και το πράσινο μήκος κύματος φωτός, οπότε η χρωστική ουσία αντανακλά μόνο το μπλε.

Αυτό το βαθύ, ζωντανό μπλε είναι τόσο ανθεκτικό “και οι ενώσεις του είναι τόσο σταθερές ακόμη και σε λάδι και νερό” που η ευελιξία της νέας χρωστικής έχει μια ποικιλία εμπορικών εφαρμογών σε χρώματα. Για παράδειγμα, «για να διατηρήσουμε τα κτίρια δροσερά αντανακλώντας το υπέρυθρο φως και σύμφωνα με τις απαιτήσεις μας για βιωσιμότητα, κανένα από τα συστατικά της νέας μπλε χρωστικής δεν είναι τοξικό», σύμφωνα με το δελτίο τύπου της OSU.

Ο καθρέφτης μας με άλλα μάτια

Ο καθρέφτης της ψυχής μας με άλλα μάτια.

Ενδεχομένως, κάποια στιγμή στη ζωή σας, θα έχετε βρεθεί μέσα σε μία πολύ κοντινή σχέση με κάποιον κι ίσως θα έχετε νιώσει ότι χάνετε κάπου τον εαυτό σας, σαν να μην μπορείτε να τον ελέγξετε, ή να τον ικανοποιήσετε.

Ίσως έχετε νιώσει ότι όλα είναι μάταια ή αντίθετα ότι όλα έχουν τεράστιο νόημα, και οι εναλλαγές ανάμεσα σε αυτά τα δύο να είναι ακαριαίες και απροειδοποίητες.

Ακραία συναισθήματα και ανάγκες εμφανίζονται, οι οποίες ναι! Είναι οικείες, αλλά μέχρι εκείνη την στιγμή δεν συναντιόσασταν μαζί τους πολύ συχνά σε συνειδητό επίπεδο, ίσως και να μην είχατε συναντηθεί ποτέ ξανά. Εύλογα λοιπόν έρχεται αυτή η απορία: Οι σχέσεις είναι πράγματι ο καθρέφτης μας; Κι αν είναι τι καθρεφτίζουν; Ποιόν εαυτό; Ποια κομμάτια μας;

Οι βαθιές σχέσεις μας φέρνουν σε επαφή με κάτι πολύ αρχαϊκό και εσωτερικό, κάτι που για τους περισσότερους ανθρώπους. πολύ καιρό ήταν κρυμμένο και άφαντο, κάτι για το οποίο ήμασταν σίγουροι ότι αφέθηκε πίσω μας με τα χρόνια. Τι ακριβώς ανακινείται σε μια σχέση; Τι είναι αυτό που μας φοβίζει; Τι είναι όλα αυτά που αναδύονται με τόση ορμή από μέσα μας και που κρύβονταν όλον αυτόν τον καιρό;

Έχω την αίσθηση ότι αυτό το αρχαϊκό σχετίζεται με τις πρώτες ανάγκες μας ως βρέφη αλλά και με τις μετέπειτα ανάγκες και εμπειρίες μας ως νήπια, με όλα αυτά τα συναισθήματα, αισθήματα και αισθήσεις, που νιώθουμε, αναπτύσσουμε και βιώνουμε μέχρι θεωρητικά τουλάχιστον να μπορούμε να «επιβιώσουμε» μόνοι μας, δηλαδή μέχρι τα 5 περίπου χρόνια μας.

Ο άνθρωπος είναι το μόνο έμβιο ον το οποίο όταν γεννιέται δεν έχει καμία απολύτως πιθανότητα επιβίωσης χωρίς την μητέρα του. Όλα τα υπόλοιπα έμψυχα όντα έχουν τουλάχιστον μία έως πολλές πιθανότητες να επιβιώσουν μόνα τους, όλα τα όντα εκτός από τον άνθρωπο. Τι να σημαίνει άραγε, για τον ίδιο τον άνθρωπο και για τον ψυχισμό του, αυτή η διαφοροποίηση του από την υπόλοιπη φύση;

Το πρώτο πράγμα που δοκιμάζει το βρέφος στη ζωή του είναι η εξάρτηση. Για να επιβιώσει, να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί, να εξελιχθεί σε άτομο χρειάζεται μία μάνα, η οποία πέρα από την παροχή τροφής, είναι αναγκαίο να του παρέχει και αγάπη. Χωρίς αγάπη, φροντίδα και άγγιγμα, το βρέφος ίσως να έχει πιθανότητες να επιβιώσει, όμως οι πιθανότητες να εξελιχθεί σε έναν λειτουργικό και ευτυχισμένο ενήλικα είναι πολύ πολύ μικρές, για να μην πούμε μηδαμινές.

Έτσι το βρέφος γίνεται νήπιο μέσα σε μία εξαρτητική σχέση με την μητέρα. Την χρειάζεται για να φάει, να πιει, να κοιμηθεί, την χρειάζεται όμως και για να έχει μία αίσθηση του εαυτού του, για να υπάρχει, να αγαπά. Σε εκείνα τα χρόνια το ον μαθαίνει να αποδέχεται τον εαυτό του όπως είναι.

Τότε, το παιδί, όποτε έχει μία ανάγκη, να επικοινωνεί αυθόρμητα ή καλύτερα παρορμητικά μέσα από το κλάμα του, δείχνοντας ξεκάθαρα τα συναισθήματα που νιώθει τα οποία κυμαίνονται από την καθαρή ανάγκη του ενστίκτου (π.χ. πεινάω) μέχρι και πολύ βαθιές ανάγκες όπως «σε χρειάζομαι, δεν μπορώ μόνο μου, θέλω να με αγαπάς, κ.α.». Επίσης, νιώθει φόβο, άγχος, αγωνία, απελπισία (κυρίως όταν η μαμά αργεί), κ.α.

Εκείνη την περίοδο, όσο πιο πολύ η μητέρα το αποδέχεται και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του, τόσο πιο επιτυχημένη θα είναι και η αυτό αποδοχή του αργότερα..

Με τα χρόνια κι με τις ικανότητες που αποκτά ο άνθρωπος σιγά-σιγά αφήνει αυτό το εξαρτητικό μοντέλο επαφής και αρχίζει να δοκιμάζει και να πειραματίζεται με άλλους τρόπους, όπως δημιουργώντας σχέσεις με αντίσταση (άρνηση-αποδοχή), μίμηση και στην ενήλικη ζωή σχέσεις ισότητας ενήλικα προς ενήλικα. Μέσα στις σχέσεις που θα δημιουργήσει το άτομο ως ενήλικας πια, κάποιες θα φτάσουν βαθιά.

Αυτή η βαθιά σχέση θυμίζει ευτυχώς όχι όλη την ώρα τη πρωταρχική σχέση μητέρας βρέφους, κι ίσως ο έρωτας μπορεί να εξηγηθεί κι έτσι.

Στην αρχική φάση του έρωτα, τα δύο άτομα απολαμβάνουν τις ομοιότητες τους, απολαμβάνουν την συνύπαρξη τους, την ολότητα τους και προσπαθούν συνεχώς για την απόλυτη ένωση. Με τον καιρό αυτό μας φέρνει σε επαφή με την τότε συνύπαρξη ως βρέφη με την μητέρα-, όπου για να ζήσουμε χρειαζόμασταν τον σημαντικό άλλο. Έτσι ο άλλος γίνεται και πάλι σημαντικός και με κάποιο τρόπο συνδεόμαστε με την αρχαϊκή αυτή ανάγκη μας.

Όσο ο καιρός προχωράει, ο έρωτας αλλάζει μορφές, αρχίζουμε πολύ αργά να αντιδράμε σε αυτήν την εξαρτητική συνύπαρξη, διεκδικώντας τον προσωπικό μας χώρο, και την ανεξαρτησία μας, όμως ξεχνάμε το γεγονός ότι είμαστε ήδη εξαρτημένοι! Οι πρώτες εσωτερικές συγκρούσεις έρχονται, όπου ένα κομμάτι μέσα μας το ενήλικο θέλει να ζει ανεξάρτητο κι ελεύθερο και ένα άλλο κομμάτι το παιδί έχει ανάγκη τον άλλο και την εξάρτηση.

Έπειτα, οι συγκρούσεις αυτές γίνονται κι εξωτερικές, και μέσα σε αυτές κατηγορούμε τον άλλον για τη δική μας εξάρτηση. Αυτό νομίζω ότι είναι το σημείο όπου ο άλλος μας καθρεφτίζει, και μας καθρεφτίζει τις πιο βαθιές υπαρξιακές- χαοτικές συγκρούσεις μας, τον πιο κρυφό μας εαυτό, τον εαυτό αυτό που ούτε οι ίδιοι δεν τολμάμε να παραδεχτούμε.

Όσοι «επιβιώσουν» από αυτό, και καταφέρουν να το αντέξουν, τότε δημιουργούν αυθεντικές και ουσιαστικές σχέσεις, μπορεί και απόλυτης ισότητας μεταξύ δύο ανθρώπων.

Η σχέση καθρεφτίζει τις πιο λεπτές ισορροπίες τις προσωπικότητας μας, αυτές που δημιουργήθηκαν όταν ήμασταν βρέφη, πλάσματα μετέωρα ανάμεσα στην ύπαρξη και την ανυπαρξία.

Πόση δύναμη χρειάζεται για να καταφέρουμε να συνεχίσουμε μέσα σε αυτό το χάος και τον πόνο; Πολύ!

Κι έτσι η ζωή μας δοκιμάζει, φέρνοντας τα ίδια πράγματα που ζήσαμε ξανά και ξανά μπροστά μας, έως ότου συμφιλιωθούμε με αυτά, και μέσα από την αποδοχή του εαυτού και την αγάπη, ίσως ηρεμήσουμε.

Ο φόβος και η εμμονή μας σ’ αυτόν.

Ο φόβος μας σπρώχνει πολλές φορές να πάρουμε τις λάθος αποφάσεις, ή ακόμα και να πάθουμε ακριβώς αυτά που φοβόμαστε και δεν θέλουμε να πάθουμε. Και σ’ αυτό δεν φταίει μόνο ο προγραμματισμός του νου, γιατί αυτόν μπορούμε να τον διακόψουμε όποτε θέλουμε. Πολλές φορές φοβόμαστε επειδή μας αρέσει. Υπάρχει μια ικανοποίηση στον φόβο. Υπάρχει ένα είδος χαράς και ένα ενδιαφέρον όταν έχουμε ένα πρόβλημα που μας κάνει να ανησυχούμε.

Για παράδειγμα, δείτε τι κάνουν οι άνθρωποι στα λούνα παρκ. Μπαίνουν στα τρενάκια του φόβου που υπόσχονται να τους κατεβάσουν στα άδυτα του Άδη.

Ή άλλοι κάνουν μπάντζι τζάμπινγκ, ή πάνε και τρώνε σε κάτι κινέζικα εστιατόρια συκώτι ενός είδους βατράχου, που αν δεν μαγειρευτεί σωστά και το φας μπορεί να πεθάνεις. Και πληρώνουν πολλά λεφτά για να το φάνε και να νιώσουν τον κίνδυνο – μάλιστα και πού και πού κάποιος πεθαίνει.

Φυσικά είναι και οι ταινίες φρίκης που βλέπουμε στους κινηματογράφους, που μας κάνουν και τρομοκρατούμαστε. Αλλά εμείς το επιλέγουμε να τι δούμε. Γιατί όμως;

Είμαστε εθισμένοι στον φόβο. Και γιατί είμαστε εθισμένοι στον φόβο; Επειδή δεν γνωρίζουμε πώς να απολαύσουμε την γαλήνη. Βαριόμαστε όταν τα πράγματα πάνε καλά και πιστεύουμε ότι μια κρίση θα μας κάνει να νιώσουμε ότι αξίζουμε, ότι είμαστε κάποιοι ή ότι κάνουμε κάτι σημαντικό.

Μερικές φορές η ανθρωπότητα βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας και αυτή η ηρεμία δημιουργεί τον φόβο που καταστρέφει τελικά την ανθρωπότητα. Φοβόμαστε να είμαστε ήρεμοι, γαλήνιοι κι ευτυχισμένοι.

Και πολλοί από εμάς έχουμε μάθει, από τότε που ήμασταν παιδιά, ότι δεν αξίζουμε να ζούμε ήρεμοι και ευτυχισμένοι. Και όταν έρχεται η ευτυχία θέλουμε να την καταστρέψουμε.

Πρέπει να καταλάβετε ότι έχετε κάθε δικαίωμα να είστε ευτυχισμένοι, ανεξαρτήτως του τι έχει προηγηθεί στο παρελθόν. Όχι να είστε ευτυχισμένοι για μερικές στιγμές, αλλά συνέχεια, σε όλη σας την ζωή. Δεν χρειάζεται να καταστρέφετε την ευτυχία με το να δημιουργείτε όλα αυτά τα σενάρια στο μυαλό σας που σας κάνουν να ανησυχείτε και να φοβάστε.

Για να σταματήσουμε να φοβόμαστε, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να αναγνωρίσουμε τον φόβο. Σε πολλούς αρέσει ο φόβος. Σκέφτονται κι αναπαράγουν όλα τα πιθανά σενάρια για το τι μπορεί να πάει στραβά… και φυσικά πηγαίνει.

Μπορεί να έχουμε μια πολύ καλή σχέση με κάποιον και σκεφτόμαστε “τι θα απογίνω αν με αφήσει;”. Και εξαιτίας αυτού του φόβου καταστρέφουμε τελικά την σχέση. Πρέπει να αναγνωρίσουμε αυτό το φαινόμενο όταν συμβαίνει. Ενώ η σχέση πάει καλά, εμείς ανησυχούμε και φοβόμαστε. Το βλέπουμε και σε θέματα υγείας. Μας λέει ο γιατρός ότι πάσχουμε από μια ασθένεια κι εμείς το χρησιμοποιούμε αυτό για να νιώσουμε ότι συμβαίνει κάτι σημαντικό στην ζωή μας και ότι έχουμε κάτι καινούργιο για να φοβόμαστε.

Αφού λοιπόν αναγνωρίσουμε πρώτα τον φόβο, μετά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο φόβος αυτός είναι αντιπαραγωγικός, παράλογος, άδικος και δεν εμπεριέχει επιβίωση, ούτε συμπόνοια. Τότε εμφανίζεται μια νέα επιλογή: το να ζούμε γαλήνια, ήρεμα, ψύχραιμα… κοντολογίς ΑΡΙΣΤΑ.

Ας μην ξεχνάμε και πόσο προσαρμοστικός είναι ο άνθρωπος. Ό,τι και αν συμβεί, ό,τι και αν μας επιφυλάσσει η ζωή, πάντα μπορούμε κάτι να κερδίσουμε από κάθε εμπειρία. Θα χάσεις κάτι και θα κερδίσεις κάτι. Όσοι φοβάστε τον θάνατο να θυμάστε επίσης ότι όλες οι μαρτυρίες εκείνων που ήρθαν πολύ κοντά στον θάνατο, μιλάνε για μια κατάσταση απόλυτης γαλήνης. Άλλοι που βγήκαν από το σώμα τους δεν ήθελαν να επιστρέψουν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος λοιπόν να φοβόμαστε, ακόμα και τον θάνατο, αφού κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για μια καταπληκτική εμπειρία.

H ζωή είναι παιχνίδι μάθε τους κανόνες του και πώς να το παίζεις.

*Θα έχεις σώµα. Μπορεί να το αγαπήσεις ή να το µισήσεις, αλλά θα είναι δικό σου για όλο το διάστηµα που θα ζήσεις στην γη.

*Θα αποκτήσεις εμπειρίες. Έχεις αναλάβει να παρακολουθήσεις την σχολή που λέγεται ζωή. Καθηµερινά στο σχολείο αυτό θα έχεις την ευκαιρία να παίρνεις µαθήµατα. Μπορεί να σου αρέσουν ή µπορεί να τα θεωρήσεις ηλίθια και άχρηστα.

*Δεν υπάρχουν λάθη παρά μόνο μαθήματα. Η ωρίμανση είναι μια διαδικασία δοκιμής και λάθους, πειραματισμού. Τα αποτυχημένα πειράματα είναι μέρος της διαδικασίας τόσο όσο και το πείραμα που τελικά δουλεύει.

*Το µάθηµα επαναλαµβάνεται µέχρις ότου το µάθεις. Το µάθηµα θα σου παρουσιάζεται σε διαφορετικές µορφές µέχρι να το αφοµοιώσεις. Μόλις το αφοµοιώσεις θα µπορέσεις να περάσεις στο επόµενο µάθηµα.

*Τα µαθήµατα δεν έχουν τέλος. Δεν υπάρχει µέρος της ζωής που να µην συµπεριλαµβάνει µαθήµατα. Αν είσαι ζωντανός έχεις µαθήµατα να πάρεις.

*Το «εκεί» δεν είναι καλύτερο από το «εδώ». Όταν το «εκεί» σου γίνει το «εδώ» σου, απλά εσύ θα αποκτήσεις ένα άλλο «εκεί» που πάλι θα σου φαίνεται καλύτερο από το «εδώ» που θα έχεις.

*Οι άλλοι δεν είναι παρά µια δική σου αντανάκλαση. Δεν µπορείς να αγαπήσεις ή να µισήσεις κάτι από κάποιον άλλον άνθρωπο εκτός κι αντανακλά πάνω σου κάτι που µισείς ή αγαπάς στον ίδιο σου τον εαυτό.

*Αυτό που εσύ δηµιουργείς στην ζωή σου εξαρτάται από σένα. Έχεις όλες τις προϋποθέσεις και τον εξοπλισµό που χρειάζεσαι. Το τι θα κάνεις µε αυτά εξαρτάται από σένα.

*Οι απαντήσεις που αναζητάς βρίσκονται µέσα σου. Οι απαντήσεις στα ερωτήµατα της ζωής βρίσκονται µέσα σου. Αυτό που χρειάζεται να κάνεις είναι να ακούσεις και να διακρίνεις.

Ζώντας ΑΡΙΣΤΑ μπορούμε να ενεργοποιήσουμε την ΘΕΛΗΣΗ, όπου …. κυριολεκτικά μπορούμε να δημιουργήσουμε τον κόσμο μας όπως τον θέλουμε.

Άλλωστε αυτό ακριβώς κάνουμε ήδη.

Οδηγίες προς ανθρώπους

Αν παρατηρήσεις από κοντά, οι σχέσεις είναι κάτι πολύ πιο λεπτό, κάτι πιο γοργό κι από την αστραπή, πιο αχανές κι από την γη, γιατί οι σχέσεις είναι η ζωή. Η ζωή είναι σύγκρουση, ανταγωνισμός, πόλεμος, παιχνίδι… Θέλεις όμως, να κάνεις τις σχέσεις χοντροκομμένες, ωμές, εύκολες, μηχανιστικές. Έτσι χάνουν την ευωδιά τους, την ομορφιά τους. Ολα τούτα συμβαίνουν γιατί δεν αγαπάς και η αγάπη, φυσικά, είναι το σπουδαιότερο απ’ όλα, γιατί μέσα σ’ αυτή πρέπει να εγκαταλείψει κανείς ολοκληρωτικά τον εαυτό του. (το εγώ του)

Αυτή ακριβώς η ιδιότητα της φρεσκάδας, του καινούριου, είναι ουσιαστική, αλλιώς η ζωή γίνεται ρουτίνα, συνήθεια, μόνο που η αγάπη δεν είναι συνήθεια, δεν είναι κάτι βαρετό. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν χάσει το αίσθημα της έκπληξης, του θαυμαστού. Θεωρούν τα πάντα δεδομένα κι αυτή η αίσθηση της ασφάλειας καταστρέφει την ελευθερία και τις εκπλήξεις της αβεβαιότητας.

Σχεδιάζουμε πράγματα για το μακρινό μέλλον μακριά από το παρόν. Αλλά η προσοχή που χρειάζεται για να κατανοήσει κανείς βρίσκεται πάντα στο παρόν. Στην προσοχή υπάρχει πάντα μια αίσθηση αμεσότητας. Το να είναι κανείς ξεκάθαρος στις προθέσεις του είναι πολύ επίπονη απασχόληση- η πρόθεση είναι σαν μια φλόγα, που προτρέπει κάποιον ακατάπαυτα να κατανοήσει. Να ‘σαι ξεκάθαρος στις προθέσεις σου και θα δεις, τα πράγματα θα κυλήσουν από μόνα τους.

Αυτός είναι ένας πρόχειρος χάρτης-οδηγός στο μονοπάτι του πολεμιστή-ταξιδιώτη:

* Ν’ αγαπάς σημαίνει να έχεις επίγνωση και θαυμασμό της αιωνιότητας.

*Ολοι οι άνθρωποι είναι ίδιοι. Ας κάνουν ό,τι μπορούν για να φαντασιώνονται πως είναι διαφορετικοί, μοναδικοί, τέλειοι.

*Κάθε άνθρωπος διαθέτει, προσωπική δύναμη και ταλέντο. Η προσωπική του δύναμη του τον οδηγεί να συναντήσει την Δύναμη, το ταλέντο του τον υποχρεώνει να το μοιραστεί με το περιβάλλον του. Ο καθένας πρέπει να γνωρίζει πότε (χρόνος) να χρησιμοποιεί το ένα και πότε το άλλο.

*Κάθε άνθρωπος διαθέτει μια δυναμική: την ικανότητα να επιλέγει. Για όποιον δεν χρησιμοποιεί αυτή την αρετή, μετατρέπεται σε κατάρα και οι άλλοι επιλέγουν για λογαριασμό του.

*Κάθε άνθρωπος έχει τον προσωπικό του Μύθο-Σκοπό να υλοποιήσει κι αυτός είναι ο λόγος που έρχεται στον κόσμο. Ο Προσωπικός Σκοπός εκδηλώνεται στον ενθουσιασμό, στον θαυμασμό, στην ποιότητα, στην αισθητική και στο πάθος του για όσα κάνει στην καθημερινότητα του.

*Κάθε άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει δύο γλώσσες: την γλώσσα της κοινωνίας και την γλώσσα των οιωνών. Η πρώτη εξυπηρετεί την επικοινωνία με τους άλλους. Η δεύτερη χρησιμοποιείται για να εξηγεί τα μηνύματα από την Δύναμη, τον αληθινό του εαυτό, το ΕΙΝΑΙ.

*Κάθε άνθρωπος οφείλει να αναζητά την απόλαυση, αυτό δηλαδή που δίνει σ’ εκείνον χαρά κι όχι κατ’ ανάγκη και στους άλλους.

*Κάθε άνθρωπος πρέπει να διατηρεί ζωντανή μέσα του την ιερή φλόγα της τρέλας και να την ελέγχει. Ταυτόχρονα να συμπεριφέρεται σαν κανονικός άνθρωπος.

*Τα μόνα σφάλματα που θεωρούνται σοβαρά είναι τα εξής: να μην σέβεσαι, να μην είσαι ευγνώμων, να παραλύεις από τον φόβο, να νιώθεις ενοχές, να νομίζεις ότι δεν αξίζεις ό,τι καλό και κακό σου συμβαίνει στην ζωή και να είσαι δειλός.

*Εσύ να διαλέγεις τους εχθρούς σου και το πεδίο της μάχης κι όχι αντίστροφα.

*Να αγαπάς (επίγνωση) τους εχθρούς σου, αλλά να μην κάνεις συμμαχίες μαζί τους και να τους κρατάς μακριά σου. Βρίσκονται στον δρόμο σου για να δοκιμάσουν το σπαθί σου (την Δύναμη σου) και αξίζουν, τουλάχιστον, τον σεβασμό της μάχης.

*Ο,τι κάνεις, σκέφτεσαι, λες, αισθάνεσαι, στο παρόν επηρεάζει το μέλλον σου ως Αιτία και το παρελθόν σου ως Αποτέλεσμα.

*Το παρόν είναι το μέλλον του παρελθόντος σου. Πορεύσου ανάλογα.

Γιατί οι άνθρωποι δεν είναι καλά

Η ανισορροπία αυτού του κόσμου με οδήγησε στην διαπίστωση ότι ο πλανήτης είναι μία τεράστια σκηνή και οι άνθρωποι ενσαρκώνουν ρόλους νυχθημερόν σε υποκειμενικά ή αντικειμενικά σενάρια. Έκτοτε αποφάσισα ότι δεν έχω ταλέντο στην υποκριτική και αποχώρησα από την παράσταση.Θεωρώ την ψυχική γαλήνη είδος προς εξαφάνιση οπότε φροντίζω να την διατηρώ σε εμένα για να μπορώ να την χαρίσω απλόχερα και στους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω μου. Βρισκόμενοι σε μια εποχή που όλο και δυσκολεύει, το να είσαι καλά μοιάζει ουτοπικό.

Ωστόσο υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που βλέπουν τις δυσκολίες ως πρόκληση για αλλαγή και χαίρονται που ένας κόσμος που ολοφάνερα είχε βαλτώσει, τώρα αλλάζει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες προς κάτι άγνωστο. Αυτό το άγνωστο είναι που προκαλεί τρόμο και έχουμε το φαινόμενο που όλοι παρατηρούμε, της επιστροφής στο παλιό και στο γνώριμο. Υπάρχει οπωσδήποτε λογική εξήγηση για αυτό, γιατί το γνώριμο δίνει την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Όμως το άγνωστο είναι αυτό που περιέχει τις ευκαιρίες, την εξέλιξη, την μαγεία και την ευχαρίστηση. Είναι πολύ δύσκολο να φανταστώ έναν κόσμο που κάθε ημέρα είναι η ίδια και που γνωρίζω ακριβώς ποιά θα είναι η επόμενη στιγμή, τι πρόκειται να μου συμβεί και ποιά θα είναι η κατάληξη, καθόλη την διάρκεια της διαδρομής μου. Τώρα αν το άγνωστο είναι «καλό ή κακό», εξαρτάται καθαρά από εμάς και όχι από τις εξωτερικές συνθήκες, οι οποίες διαμορφώνονται και αυτές από τις πεποιθήσεις και τις πράξεις του καθενός μας.

Ποιες είναι λοιπόν οι αιτίες, που οι άνθρωποι δεν είναι καλά;

Τα κλασσικά παραμύθια της βρεφικής και παιδικής μας ηλικίας, η εκπαίδευσή μας, οι πεποιθήσεις, οι δηλώσεις, η άγνοια, οι ταμπέλες, οι μάσκες, ο εγωισμός, ο ανταγωνισμός, οι πλαστές ανάγκες και τα παιχνίδια που παίζουν μεταξύ τους οι άνθρωποι είναι οι κυριότεροι παράγοντες που τους κάνουν να μην είναι καλά.

Είναι αυτονόητο, πως δεν γίνεται να αναλυθεί σε ένα άρθρο κάθε παράγοντας διεξοδικά, παρά να γίνει μόνο μία μικρή αναφορά, δίνοντας το έναυσμα σε εκείνον που πραγματικά θέλει να ερευνήσει και να δει μια άλλη οπτική των πραγμάτων, ώστε να είναι αυτός που ελέγχει την ζωή του κι όχι το υποχείριό της.

Κλασσικά παραμύθια

Τα κλασσικά παραμύθια είναι φαινομενικά αθώες ιστορίες που μας βγάζουν για λίγο από την δική μας πραγματικότητα και μας βάζουν σε έναν κόσμο «μαγικό» όπου πάντα οι ήρωες τελικά ζουν καλά και εμείς καλύτερα. Τα μηνύματα όμως που περνούν στα παιδιά, καθώς μεγαλώνουν, έχουν τεράστιες επιπτώσεις στην διαμόρφωση του χαρακτήρας τους και στον ψυχισμό τους. Ομορφιά, θυσία, σωτηρία, υποκρισία, βασανισμός, βία, τρόμος, θυματοποίηση, θάνατος, υλισμός, εκβιασμός, εξαπάτηση, αποποίηση ευθύνης, υποταγή, εγωισμός και δολοφονία είναι τα συστατικά που τα απαρτίζουν. Δεν αρκεί να διαβάζουμε στα παιδιά, χρειάζεται και το περιεχόμενο να είναι αξιόλογο. Ευτυχώς γίνονται όμορφες προσπάθειες και δημιουργούνται καινούργια παραμύθια που έχουν λόγο ύπαρξης και διαμορφώνουν ένα περισσότερο ψυχικά ισορροπημένο παιδί.

Εκπαίδευση

Πρόκειται ακριβώς για εκπαίδευση και όχι για παιδεία, δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Το εκπαιδευτικό σύστημα πλέον παράγει τα εργαλεία ώστε να δημιουργήσει χρήσιμους υπαλλήλους και υπάκουους πολίτες αντί για σκεπτόμενους ελεύθερους ανθρώπους. Η μάθηση ξεκινάει υποχρεωτικά από τους παιδικούς σταθμούς, μέσα σε καλούπια, η ιστορία ξαναγράφεται κατά πως βολεύει, η ελληνική γλώσσα εξαφανίζεται, η άχρηστη γνώση υπερισχύει, η παπαγαλία εκτιμάται, ο ανταγωνισμός ενισχύεται και η φαντασία τιμωρείται. Η άμεση ανθρώπινη επαφή και η διδασκαλία διά ζώσης τείνουν να γίνουν ανάμνηση και γνώσεις που θα έπρεπε να δοθούν στα παιδιά για την αληθινή τους υπόσταση όχι μόνο αποκρύπτονται αλλά διαστρεβλώνονται με περίτεχνο τρόπο.

Πεποιθήσεις

Πεποιθήσεις είναι οι προγραμματισμοί που έχουν παγιωθεί στο υποσυνείδητό μας και τα συμπεράσματα που βγάζουμε εξ’ αιτίας τους με βάση παρελθοντικές μας εμπειρίες. Οι πεποιθήσεις μας, καθορίζουν τα όρια αυτού που μπορούμε να επιτύχουμε και ορίζουν τις ενέργειες και τις συμπεριφορές μας. Μας ορίζουν ως άξιο ή άχρηστο, ισχυρό ή αδύναμο, ικανό ή ανίκανο, ανεξάρτητο ή εξαρτημένο, επικριτικό ή μη, δίκαια αντιμετωπίσιμο ή θύμα, αγαπητό ή μισητό και πάει λέγοντας. Οι συμπεριφορές μας είναι μια άμεση αντανάκλαση των πεποιθήσεών μας, των αντιλήψεων και των αξιών μας, που δημιουργήθηκαν από προηγούμενες εμπειρίες. Με άλλα λόγια, οι πεποιθήσεις είναι φίλτρα για την πραγματικότητα. Βλέπουμε τον κόσμο όπως εμείς θέλουμε, με βάση τους προγραμματισμούς και τις εμπειρίες μας κι όχι όπως είναι πραγματικά. Ο Χένρι Φορντ είπε κάποτε, «είτε πιστεύεις ότι μπορείς, είτε πιστεύεις ότι δεν μπορείς… έχεις δίκιο»!

Δηλώσεις

Με βάση λοιπόν τις πεποιθήσεις μας, συνηθίζουμε να κάνουμε δηλώσεις τύπου «Δεν μπορώ, δεν είμαι καλός σε αυτό, δεν θα τα καταφέρω, θα τα κάνω θάλασσα, είμαι άχρηστος, είμαι άρρωστος, δεν είμαι καλά, δεν με αγαπάει κανείς» κλπ. Η άγνοια που έχουμε για την λειτουργία του εγκεφάλου, δεν μας δίνει το περιθώριο να γνωρίζουμε ότι, οι δηλώσεις που κάνουμε είναι εντολές προς το σώμα μας και ο οργανισμός κάνει τις απαραίτητες χημικές διαδικασίες ώστε να επιβεβαιώσει τις εντολές που του δίνουμε και να τις πραγματοποιήσει. Κάτι που πολύ γενικά θα ονομάζαμε «αυτοεκπληρούμενη προφητεία».

Έτσι όταν κάποιος δηλώνει ότι δεν είναι καλά, σίγουρα θα ασθενήσει και θα παραμένει ασθενής, κάποιος που δηλώνει ότι δεν θα τα καταφέρει, δεν θα τα καταφέρει, εκείνος που δηλώνει άχρηστος, δεν θα είναι σε θέση να κάνει κάτι σωστά κι εκείνος που δηλώνει ότι δεν τον αγαπάει κανείς, δημιουργεί μια απωθητική συμπεριφορά απέναντι στους άλλους και το πραγματοποιεί. Η άγνοια επίσης για το τι είναι οι συχνότητες που προκαλούνται από τις λέξεις που προφέρουμε, από τους ήχους που ακούμε, από τις σκέψεις που κάνουμε, από τις εικόνες που βλέπουμε και από τα αισθήματα που νιώθουμε, βοηθούν στο να αφήνουμε ανεξέλεγκτα όλα αυτά να κάνουν πάρτι στον εαυτό μας και να μας καθιστούν υποχείρια της ζωής.

Άγνοια

Είναι γνωστό σε όλους ότι αν δεν έχουμε τα απαραίτητα εφόδια για να καλύψουμε τις βασικές μας ανάγκες, δεν υπάρχει καμία διάθεση για οτιδήποτε άλλο πέραν της επιβίωσης. Όταν πεινάμε, κρυώνουμε, δεν έχουμε στέγη, σίγουρα δεν μπορούμε να ασχοληθούμε με αυτοβελτίωση και πνευματικότητα καθώς το ένστικτο της επιβίωσης είναι αυτό που μας καθοδηγεί. Ένας πολύ σωστός μηχανισμός της δημιουργίας για να καταφέρουμε να μείνουμε ζωντανοί. Τι γίνεται όμως αν αυτός ο μηχανισμός λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο για όλη μας την ζωή; Τότε όλη μας η ενέργεια εξαντλείται σε μια ακατάπαυστη τυραννία και η ζωή μετατρέπεται σε ένα βασανιστήριο.

Πιστεύουμε ότι η ευτυχία είναι στιγμές αν όχι ανύπαρκτη, δεν έχουμε χρόνο για τίποτα παρά μόνο για δουλειά, συχνά για λίγα χρήματα ίσα για να καλύψουμε τους λογαριασμούς, και γενικά είμαστε συνεχώς σε υπερένταση, με αποτέλεσμα το σώμα και το μυαλό μας να είναι πλέον το κατάλληλο περιβάλλον για να ανθίσουν ασθένειες κάθε λογής. Η άγνοια για το πώς λειτουργεί το σώμα και ο εγκέφαλός μας, τι μας συμβαίνει ανά πάσα στιγμή, τι είναι αυτό το παιχνίδι που λέγεται ζωή και πώς παίζεται, σε συνδυασμό με την μη εσωτερική παρατήρηση, είναι ουσιαστικά ο μόνος υπεύθυνος γι’ αυτήν μας την κατάσταση. Είμαστε δημιουργοί της πραγματικότητας μας και η υποκειμενική αλήθεια που διαμορφώνουμε στην ζωή μας είναι ο οδηγός που μας συντροφεύει σε ένα ταξίδι είτε μαγικό, γεμάτο ευκαιρίες, παρ’ όλες τις δυσκολίες είτε σε ένα μαρτύριο που θα το λυτρώσει ο άλλος «τρόμος», ο θάνατος. Η επιλογή είναι δική μας.

Ταμπέλες

Πεποιθήσεις, ταμπέλες και δηλώσεις πάνε παρέα. Όταν χαρακτηρίζουμε κάποιον ή κάτι με ένα επίθετο, αυτομάτως το περιορίζουμε και δεν του δίνουμε περιθώριο διαφοροποίησης, είτε πρόκειται για τον εαυτό μας ή κάποιον άλλο, είτε για μία κατάσταση. Έτσι όταν κάποιον τον αποκαλούμε βλάκα, πολυλογά, αχώνευτο ή χαρακτηρίζουμε μία κατάσταση τραγική, αξεπέραστη, τότε δημιουργούμε αυτομάτως τις «εμπειρίες» που προκαλούν τις πεποιθήσεις μας και συνεχίζουμε να διαιωνίζουμε έναν φαύλο κύκλο που δεν έχει τελειωμό, προκαλώντας καταστροφικές συνέπειες στον εαυτό μας και σε εκείνους που είναι στον στενό μας περιβάλλον.

Έχει τεράστια σημασία λοιπόν το πώς θα εκφράσουμε μια σκέψη και πώς θα την διαχειριστούμε, καθώς αλλάζοντας τον τρόπο, αλλάζουμε τις δηλώσεις και κατά συνέπεια την χημική μας σύσταση. Το «είναι βλάκας» μεταμορφώνεται σε «φέρεται ανόητα ώρες ώρες», και το είναι τραγική αυτή η κατάσταση αλλάζει σε «μπορεί να μοιάζει δύσκολη αυτή η κατάσταση αυτή την στιγμή αλλά θα την ξεπεράσω όπως έχω κάνει κι άλλες φορές στο παρελθόν». Τα συναισθήματα που προκαλούνται και στις δύο περιπτώσεις είναι εντελώς διαφορετικά από την αρχική κατάσταση της ταμπέλας, η δυσφορία μειώνεται και η εσωτερική μας δύναμη ενεργοποιείται ώστε να ξεπεράσουμε κάθε δυσκολία που μπορεί να προκύψει.

Μάσκες

Η ανάγκη να μας αποδέχονται οι άλλοι και να γίνουμε προσιτοί σε μικρά ή μεγαλύτερα κοινωνικά σύνολα, καθώς και ο τρόπος γαλούχησις μας από την στιγμή που ερχόμαστε στον κόσμο, μας κάνουν να παίζουμε ρόλους νυχθημερόν. Η καθημερινότητα μας «αναγκάζει» να χρησιμοποιούμε μάσκες αμέτρητες φορές, ανάλογα με τις καταστάσεις, τους ανθρώπους, τις συνθήκες κ.ο.κ. Έτσι για παράδειγμα μία γυναίκα μεταμορφώνεται σε σύζυγο, ερωμένη, μαμά, εργαζόμενη, νοικοκυρά και ένας άντρας έχει άλλο «κύρος» αν εμφανιστεί με κοστούμι και γραβάτα και άλλο με μία βερμούδα και ένα φανελάκι.

Φέρεται διαφορετικά στα παιδιά του όταν είναι στο σπίτι και αλλιώς όταν έχει σύσκεψη στην εταιρεία. Ένας παρουσιαστής ειδήσεων καταπίνει ελατήριο για να εκφωνήσει το δελτίο και μιλάει με συγκεκριμένο τονισμό των λέξεων. Μία κοπέλα νιώθει άσχημη άβαφη και μοντέλο μακιγιαρισμένη. Η φωνή μας αλλάζει και γίνεται βαριά όταν θέλουμε να πούμε κάτι «σοβαρό» ή πιο «βαθιά» όταν θέλουμε να το παίξουμε περισσότερο “ερωτικοί”. Και η λίστα είναι ατέλειωτη. Με αυτό τον τρόπο, μεγαλώνοντας, χάνουμε την αυθεντικότητά μας και μας μετατρέπουμε σε μάσκες που αλλάζουν σε κάθε περίσταση. Ο πλανήτης έχει γίνει μία τεράστια σκηνή υποκριτικής και μάλιστα σε ένα πολύ κακοπαιγμένο έργο. Η πρόκληση είναι…μπορούμε να καταλάβουμε πότε μπαίνουμε σε ρόλους και να ξαναβρούμε τον αληθινό μας εαυτό;

Εγωισμός

Πίσω από κάθε μας πράξη θα πρέπει πάντα να υπάρχει μία ερώτηση: «Ποιο είναι το κίνητρο για αυτό που πρόκειται να κάνω»; Η απάντηση που θα δώσω, δεν είναι πάντα η σωστή. Η μάσκα του καλού παιδιού είναι εκεί για να μου πει αυτό που θέλω να “ακούσω” και να καθησυχαστώ. Για αυτό πρέπει να την επανεξετάσω σε βάθος και να έχω το θάρρος να παραδεχτώ στον εαυτό μου την αλήθεια. Η δύσκολη αλήθεια είναι ότι πίσω από το μεγαλύτερο ποσοστό, αν όχι όλων, των πράξεών μου, κρύβεται ο εγωισμός. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι πάντοτε κακό, καθώς σίγουρα γίνονται και καλά πράγματα. Όμως είναι σημαντικό να μπορώ να αναγνωρίζω κάθε μου κίνηση και σκέψη, ώστε να αποφασίζω αν συναινώ τελικά σε αυτό που πρόκειται να κάνω ή αν είμαι υποχείριο του εαυτού μου και λειτουργώ στον αυτόματο. Αυτή μου η δεξιοτεχνία θα με αποτρέψει από ανούσιες παρελθοντικές και μελλοντικές επαναλαμβανόμενες σκέψεις, κακές σχέσεις, ενοχές, ντροπή, μετάνοια, κακή αυτοκριτική και ό,τι άσχημο μπορεί να μας κάνει να μην νιώθουμε καλά. Πολύ συχνά συγχέουμε τον εγωισμό με την αγάπη, την αξιοπρέπεια, την υπερηφάνεια και την επιτυχία.

Ανταγωνισμός

Ο ανταγωνισμός, φυσικό επακόλουθο που πηγάζει από τον εγωισμό, είναι ο κυρίαρχος κανόνας λειτουργίας μιας κοινωνίας. Το σπουδαιότερο από τα εργαλεία που χρησιμοποιείται για το «διαίρει και βασίλευε» με τον απόλυτα αποδεκτό τρόπο και τις ευλογίες κάθε ανθρώπου, έχοντάς τον εντάξει στην ζωή μας σαν κάτι το φυσιολογικό. Μεγάλο κεφάλαιο.

Πλαστές ανάγκες

Όταν θες να χειραγωγήσεις έναν πληθυσμό, πρώτα του δημιουργείς πλαστές ανάγκες. Εάν οι ανάγκες του μεγαλώνουν συνέχεια, μεγαλώνουν και οι φόβοι μη εκπλήρωσής τους. Όσο μεγαλώνουν οι φόβοι του τόσο περισσότερο χειραγωγήσιμος γίνεται αφού στρέφεται περισσότερο στον υλισμό και τους εξωγενείς παράγοντες για ευχαρίστηση. Με τον τρόπο αυτό κανένας δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος αφού αν δεν αποκτήσει τις πλαστές αναγκαίες του επιθυμίες είναι ανικανοποίητος, ενώ αν τις αποκτήσει, τότε φοβάται μην τις χάσει. Ένας διαρκής αγώνας εσωτερικής πάλης που οδηγεί στην σωματική, ψυχική και πνευματική κατάρρευση.

Το να είμαστε καλά συνεπάγεται αλλαγή και αλλαγή μπορεί να επέλθει μόνο με γνώση, θέληση και δράση κι αξίζει τον κόπο γιατί πραγματικά δεν υπάρχει τίποτα σπουδαιότερο από έναν υγιή εαυτό μέσα σε έναν βαθιά τραυματισμένο κόσμο.

Ποιός δημιουργεί τα προβλήματα;

Το σημαντικό δεν είναι απλώς να βρεις μια λύση σε κάποιο πρόβλημα, είτε είναι οικονομικό ή άλλου είδους, είτε είναι ατομικό ή συλλογικό, αλλά να κατανοήσεις εκείνον που δημιούργησε το πρόβλημα και το να κατανοήσει κανείς τον δημιουργό του προβλήματος είναι πολύ πιο δύσκολο, χρειάζεται μεγαλύτερη επίγνωση, μεγαλύτερη προσοχή από το να μελετάς απλώς το πρόβλημα.

Ο δημιουργός του προβλήματος είναι το εγώ, και για να καταλάβει κανείς το εγώ, δεν σημαίνει ότι πρέπει να απομονωθεί, να αποσυρθεί.

Φαίνεται πως θεωρούμε ότι πρέπει να βρισκόμαστε σε ένταση και σε δράση όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα, γιατί τότε νοιώθουμε ότι τουλάχιστο κάτι κάνουμε γι’ αυτά.

Είναι, λοιπόν, σημαντικό η μελέτη του εγώ, να μην είναι απόσυρση, να μην είναι διαδικασία απομόνωσης ή έλλειψης δράσης, αντιθέτως, είναι μια διαδικασία εξαιρετικής προσοχής, άγρυπνης επίγνωσης, που απαιτεί όχι μόνο επιφανειακή αλλά και εσωτερική διαύγεια.

Σε τελευταία ανάλυση όταν μιλάμε για δράση, στην πραγματικότητα εννοούμε αντίδραση, έτσι δεν είναι;

Οι περισσότεροι αντιδρούμε σε οτιδήποτε έρχεται απέξω και εγκλωβιζόμαστε σ’ αυτή την διαδικασία της αντίδρασης και αυτή την αντίδραση την ονομάζουμε αντιμετώπιση του προβλήματος.

Η κατανόηση, λοιπόν, της αντίδρασης είναι η αρχή της κατανόησης του εγώ.

Το σημαντικό δεν είναι τόσο να κατανοήσουμε το ίδιο το πρόβλημα όσο να να κατανοήσουμε τις αντιδράσεις που ο καθένας μας έχει σαν αντανακλαστικό στις οποιεσδήποτε ιδιαίτερες συνθήκες και στα προβλήματα που παρουσιάζονται.

Η μελέτη του εγώ, είναι πολύ πιο σημαντική απ’ την μελέτη του προβλήματος, στο οποίο οι πιο πολλοί από μας αφιερώνουν την ζωή τους. Έχουμε μελετήσει τα προβλήματα απ’ όλες τις πλευρές, αλλά ποτέ δεν έχουμε μελετήσει με ένταση και σε βάθος τον δημιουργό των προβλημάτων και για να κατανοήσουμε τον δημιουργό των προβλημάτων πρέπει να κατανοήσουμε τις σχέσεις μας, γιατί ο δημιουργός των προβλημάτων υπάρχει μόνο μέσα στις σχέσεις.

Οπότε η μελέτη των σχέσεων μας προκειμένου να κατανοήσουμε το δημιουργό των προβλημάτων είναι το κύριο θέμα μας και η κατανόηση των σχέσεων είναι η αρχή του “γνώθι σ’ αυτόν”.

Έτσι, η κατανόηση των σχέσεων με την οποία ανακαλύπτει τον δημιουργό των προβλημάτων είναι υψίστης σημασίας και δημιουργός των προβλημάτων είναι το εγώ.

Για να κατανοήσεις το δημιουργό των προβλημάτων- που είναι το εγώ, δεν χρειάζεται απλώς να είσαι πολύ έξυπνος, αλλά χρειάζεται να μελετήσεις την όλη διαδικασία των ψυχολογικών αντιδράσεων μέσα σου, γιατί χωρίς την κατανόηση της συνολικής διαδικασίας του νου, χωρίς την κατανόηση του εγώ, ότι κι αν κάνεις για τα προβλήματα σου- ατομικά, κοινωνικά, οικονομικά, εθνικιστικά και λοιπά- δεν θα βρεις κανένα τρόπο να απαλλαγείς από αυτά.

Το εγώ δημιουργεί τα προβλήματα στις σχέσεις, είτε είναι σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους είτε με τον εαυτό μας είτε με τις ιδέες, με την φύση ή με τα πράγματα.

FRIEDRICH NIETZSCHE: Οι χυδαίοι άνθρωποι βλέπουν τα ευγενικά και γενναιόφρονα αισθήματα με δυσπιστία

Οι χυδαίοι άνθρωποι βλέπουν τα ευγενικά και γενναιόφρονα αισθήματα σαν κάτι να τους λείπει, να τους λείπει η ορθότητα, άρα -να τους λείπει-, η αληθοφάνεια.

Όταν μιλούν γι’ αυτό, κλείνουν πονηρά το μάτι, σαν να λένε: «Κάποιο συμφέρον υπάρχει κρυμμένο πίσω απ’ αυτό· δεν μπορεί να δει κανείς τι υπάρχει μέσα σε όλα τα πράγματα», και υποψιάζονται πως το ευγενικό πλάσμα γυρεύει να κερδίσει κάτι μ’ έναν ελιγμό.

Όταν όμως πεισθούν, με αναμφισβήτητο τρόπο, πως ο άνθρωπος αυτός δεν έχει καμιά εγωιστική πρόθεση, και πως περιφρονεί το μικρό κέρδος, τότε βλέπουν τον άνθρωπο αυτόν σαν έναν τρελό· του δείχνουν περιφρόνηση όταν τον βλέπουν να χαίρεται και γελούν με τη λάμψη των ματιών του.

Και αναρωτιούνται: «Πώς μπορεί να είναι χαρούμενος όταν πάθει κάποια ζημιά; Πώς μπορεί να ζητά να ζημιωθεί; Σίγουρα, το πάθος της ευγένειας θα είναι μπερδεμένο με κάποια αρρώστια του λογικού!».

Τέτοιες ερωτήσεις κάνουν μέσα τους, έτσι σκέπτονται, όπως σκέπτεται κάποιος εμπρός στη χαρά που αισθάνεται ένας τρελός για την έμμονη ιδέα του.

Μια χυδαία φύση αναγνωρίζεται εύκολα αν προσέξει κανείς δύο βασικά πράγματα.

Πρώτον -μια χυδαία φύση- δεν λησμονά ποτέ ποιο είναι το συμφέρον της· δεύτερον, η μανία αυτή του σκοπού του κέρδους, είναι σ’ αυτή πιο ισχυρή, παρά το βίαιο ένστικτο. Μέλημά της και αξιοπρέπειά της είναι το να μην παρασύρεται από την άλογη παρόρμηση σε άκαιρες πράξεις. Η ανώτερη φύση είναι πιο παράλογη και αυτό γιατί ο ευγενής, ο γενναιόφρων άνθρωπος υπακούει στα ένστικτά του· στις πιο καλές στιγμές του, σταματάει το μυαλό του.

Ένα αρσενικό ζώο που προστατεύει τα μικρά του βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή, ή που ακολουθεί το θηλυκό στον θάνατο, την εποχή του οργασμού, δεν λογαριάζει ούτε τον κίνδυνο, ούτε καν αυτόν τον ίδιο τον θάνατο, κι αυτό γιατί ακόμα κι η λογική του σταματά, η ευχαρίστηση που του προσφέρουν τα μικρά του ή το θηλυκό του και ο φόβος μην τύχει και τα αποχωρισθεί, το κυριεύουν ολοκληρωτικά, γίνεται πιο ζώο από ό,τι συνήθως είναι, όπως ακριβώς συμβαίνει στον ευγενικό, στον γενναιόφρονα άνθρωπο.

Μέσα του, ο ευγενικός άνθρωπος έχει ένα συγκεκριμένο αριθμό αισθημάτων, είτε έλξεις είτε απωθήσεις είναι αυτές, που μιλάνε με τόση δύναμη, που μπροστά τους η διάνοια δεν μπορεί να κάνει τίποτ’ άλλο παρά να σωπάσει ή και να παραδοθεί και να γίνει υπηρέτης τους. Η καρδιά αλλάζει θέση, ανεβαίνει στον εγκέφαλο και τότε μιλάμε για «πάθος».

Βέβαια, συμβαίνει πολλές φορές να δημιουργείται ένα αντίστροφο φαινόμενο, μια αναστροφή του πάθους κατά κάποιον τρόπο, όπως π.χ. στον Φοντενέλ, που κάποιος του έλεγε μια φορά τοποθετώντας του το χέρι στην καρδιά: «Αυτό που υπάρχει εκεί μέσα, φίλτατέ μου, είναι και αυτό εγκέφαλος».

Στο ευγενικό ον, εκείνο που περιφρονεί ο όχλος, είναι ο παραλογισμός του πάθους του, η λανθασμένη λογική του, και προπαντός όταν αυτό το πάθος αφορά αντικείμενα που η αξία τους του είναι παντελώς χιμαιρική ή αυθαίρετη. Ο όχλος θυμώνει πολύ με όποιον υποκύπτει στο πάθος του στομαχιού του, αλλά καταλαβαίνει την έλξη αυτής της τυραννίας· εκείνο που δεν μπορεί να καταλάβει είναι, π.χ., το πως μπορεί κάποιος να παίζει την υγεία του και την ευτυχία του από πάθος για τη γνώση.

Το γούστο των ανωτέρων φύσεων στρέφεται σε πράγματα εξαιρετικά, σε πράγματα που αφήνουν αδιάφορους τους πιο πολλούς από τους άλλους ανθρώπους και που δεν φαίνονται καθόλου γοητευτικά. Η ανώτερη φύση μετρά τις αξίες σε προσωπική κλίμακα. Γενικά όμως, δεν πιστεύει πως αυτή η κλίμακα προσιδιάζει ιδιαίτερα στην καλαισθητική της ιδιοσυγκρασία. Συμβαίνει το αντίθετο μάλιστα· εκτιμά τις προσωπικές αξίες και μη, και πέφτει έτσι στην ακατανοησία και στο απραγματοποιήσιμο.

Μια ανώτερη φύση είναι πολύ σπάνιο να διατηρήσει αρκετή λογική ώστε να θεωρεί και να μεταχειρίζεται τον μέτριο άνθρωπο σαν τέτοιο· γενικά πιστεύει μυστικά πως το πάθος της είναι σαν το πάθος όλου του κόσμου και η πίστη αυτή αποτελεί τη φλόγα της και την ευφράδειά της.

Αν οι εξαιρετικοί άνθρωποι δεν νιώθουν τον εαυτόν τους, πώς θα μπορέσουν να καταλάβουν τον όχλο και να αναμετρήσουν δίκαια τον κανόνα;

Μιλάνε λοιπόν και αυτοί για τρέλα, για έλλειψη πνεύματος, ωφελιμιστικού φυσικά, και για τον «χιμαιρισμό» της ανθρωπότητας, και παραξενεύονται για το τρένο της ζωής αυτού του ανόητου κόσμου που δεν επιθυμεί να αναγνωρίσει το «μόνο αναγκαίο του πράγμα». Αυτή είναι η αδικία των ευγενικών φύσεων, η αιώνια αδικία.

Φρίντριχ Νίτσε, Η θεωρία του σκοπού της ζωής

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟΣ

ΙΣΟΚΡ 7.20–27

(ΙΣΟΚΡ 7. Πίστις: §20–76): 

Η αξιοκρατική επιλογή των αρχόντων κατά το παρελθόν

[20] Οἱ γὰρ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὴν πόλιν διοι-
κοῦντες κατεστήσαντο πολιτείαν οὐκ ὀνόματι μὲν τῷ
κοινοτάτῳ καὶ πραοτάτῳ προσαγορευομένην, ἐπὶ δὲ τῶν
πράξεων οὐ τοιαύτην τοῖς ἐντυγχάνουσι φαινομένην, οὐδ’
ἣ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπαίδευε τοὺς πολίτας ὥσθ’ ἡγεῖσθαι
τὴν μὲν ἀκολασίαν δημοκρατίαν, τὴν δὲ παρανομίαν ἐλευθε-
ρίαν, τὴν δὲ παρρησίαν ἰσονομίαν, τὴν δ’ ἐξουσίαν τοῦ
ταῦτα ποιεῖν εὐδαιμονίαν, ἀλλὰ μισοῦσα καὶ κολάζουσα
τοὺς τοιούτους βελτίους καὶ σωφρονεστέρους ἅπαντας
τοὺς πολίτας ἐποίησεν.

[21] Μέγιστον δ’ αὐτοῖς συνεβάλετο πρὸς τὸ καλῶς
οἰκεῖν τὴν πόλιν, ὅτι δυοῖν ἰσοτήτοιν νομιζομέναιν
εἶναι, καὶ τῆς μὲν ταὐτὸν ἅπασιν ἀπονεμούσης,
τῆς δὲ τὸ προσῆκον ἑκάστοις, οὐκ ἠγνόουν τὴν χρησι-
μωτέραν, ἀλλὰ τὴν μὲν τῶν αὐτῶν ἀξιοῦσαν τοὺς
χρηστοὺς καὶ τοὺς πονηροὺς ἀπεδοκίμαζον ὡς οὐ δικαίαν
οὖσαν, [22] τὴν δὲ κατὰ τὴν ἀξίαν ἕκαστον τιμῶσαν καὶ
κολάζουσαν προῃροῦντο καὶ διὰ ταύτης ᾤκουν τὴν πόλιν,
οὐκ ἐξ ἁπάντων τὰς ἀρχὰς κληροῦντες, ἀλλὰ τοὺς βελ-
τίστους καὶ τοὺς ἱκανωτάτους ἐφ’ ἕκαστον τῶν ἔργων
προκρίνοντες. τοιούτους γὰρ ἤλπιζον ἔσεσθαι καὶ τοὺς
ἄλλους, οἷοί περ ἂν ὦσιν οἱ τῶν πραγμάτων ἐπιστατοῦντες.

[23] Ἔπειτα καὶ δημοτικωτέραν ἐνόμιζον εἶναι ταύτην
τὴν κατάστασιν ἢ τὴν διὰ τοῦ λαγχάνειν γιγνομένην· ἐν
μὲν γὰρ τῇ κληρώσει τὴν τύχην βραβεύσειν καὶ πολλάκις
λήψεσθαι τὰς ἀρχὰς τοὺς ὀλιγαρχίας ἐπιθυμοῦντας, ἐν δὲ
τῷ προκρίνειν τοὺς ἐπιεικεστάτους τὸν δῆμον ἔσεσθαι
κύριον ἑλέσθαι τοὺς ἀγαπῶντας μάλιστα τὴν καθεστῶσαν
πολιτείαν.

[24] Αἴτιον δ’ ἦν τοῦ ταῦτα τοῖς πολλοῖς ἀρέσκειν
καὶ μὴ περιμαχήτους εἶναι τὰς ἀρχάς, ὅτι μεμαθηκότες
ἦσαν ἐργάζεσθαι καὶ φείδεσθαι, καὶ μὴ τῶν μὲν
οἰκείων ἀμελεῖν τοῖς δ’ ἀλλοτρίοις ἐπιβουλεύειν, μηδ’
ἐκ τῶν δημοσίων τὰ σφέτερ’ αὐτῶν διοικεῖν, ἀλλ’ ἐκ τῶν
ἑκάστοις ὑπαρχόντων, εἴ ποτε δεήσειε, τοῖς κοινοῖς ἐπαρ-
κεῖν, μηδ’ ἀκριβέστερον εἰδέναι τὰς ἐκ τῶν ἀρχείων προ-
σόδους ἢ τὰς ἐκ τῶν ἰδίων γιγνομένας αὑτοῖς. [25] οὕτω
δ’ ἀπείχοντο σφόδρα τῶν τῆς πόλεως, ὥστε χαλεπώτερον
ἦν ἐν ἐκείνοις τοῖς χρόνοις εὑρεῖν τοὺς βουλομένους
ἄρχειν ἢ νῦν τοὺς μηδὲν δεομένους· οὐ γὰρ ἐμπορίαν, ἀλλὰ
λειτουργίαν ἐνόμιζον εἶναι τὴν τῶν κοινῶν ἐπιμέλειαν,
οὐδ’ ἀπὸ τῆς πρώτης ἡμέρας ἐσκόπουν ἐλθόντες εἴ τι
λῆμμα παραλελοίπασιν οἱ πρότερον ἄρχοντες, ἀλλὰ πολὺ
μᾶλλον εἴ τινος πράγματος κατημελήκασιν τῶν τέλος ἔχειν
κατεπειγόντων.

[26] Ὡς δὲ συντόμως εἰπεῖν, ἐκεῖνοι διεγνωκότες
ἦσαν ὅτι δεῖ τὸν μὲν δῆμον ὥσπερ τύραννον καθιστά-
ναι τὰς ἀρχὰς καὶ κολάζειν τοὺς ἐξαμαρτάνοντας καὶ
κρίνειν περὶ τῶν ἀμφισβητουμένων, τοὺς δὲ σχολὴν
ἄγειν δυναμένους καὶ βίον ἱκανὸν κεκτημένους ἐπιμε-
λεῖσθαι τῶν κοινῶν ὥσπερ οἰκέτας, καὶ δικαίους μὲν γενο-
μένους ἐπαινεῖσθαι καὶ στέργειν ταύτῃ τῇ τιμῇ, [27] κα-
κῶς δὲ διοικήσαντας μηδεμιᾶς συγγνώμης τυγχάνειν ἀλλὰ
ταῖς μεγίσταις ζημίαις περιπίπτειν. καίτοι πῶς ἄν τις
εὕροι ταύτης βεβαιοτέραν ἢ δικαιοτέραν δημοκρατίαν, τῆς
τοὺς μὲν δυνατωτάτους ἐπὶ τὰς πράξεις καθιστάσης,
αὐτῶν δὲ τούτων τὸν δῆμον κύριον ποιούσης;

***
Εκείνοι λοιπόν που είχαν τη διοίκηση της πολιτείας κατά την παλαιότερη εποχή, εγκατέστησαν πολίτευμα που δεν είχε μόνον όνομα προσφιλέστατο σ' όλους και γλυκύτατο, ενώ στην πραγματικότητα δεν έδινε την εντύπωση αυτή στους πολιτευομένους και δεν προετοίμαζε τους πολίτας ώστε να θεωρούν την ακολασία δημοκρατία, την παρανομία ελευθερία, την αθυροστομία ισότητα δικαιωμάτων, ούτε τέλος την εξουσία να κάνουν όλα αυτά ευδαιμονία, αλλά πολίτευμα που παρέδιδε στο μίσος και στην τιμωρία τους ανθρώπους αυτού του είδους και που κατώρθωσε με τον τρόπο αυτό να κάμη όλους τους πολίτας καλύτερους και φρονιμώτερους. Εξαιρετική μάλιστα συμβολή για την καλή διοίκηση της πολιτείας παρείχε το γεγονός ότι, επειδή υπάρχει η δοξασία ότι υπάρχουν δύο είδη ισότητος και ότι η μία απονέμει σ' όλους τα ίδια δικαιώματα και η άλλη ό,τι πρέπει στον καθένα, δεν αγνοούσαν τη χρησιμώτερη, αλλ' εκείνην που έδινε τα ίδια δικαιώματα και στους ηθικούς ανθρώπους και στους πονηρούς, την απεδοκίμαζαν, γιατί την εθεωρούσαν άδικη, ενώ εκείνην που παρείχε δικαιώματα ανάλογα με την αξία του καθενός και ετιμωρούσε πάλι αναλόγως των περιστάσεων, την προτιμούσαν και σύμφωνα μ' αυτήν ερρύθμιζαν τη διοίκηση της πολιτείας, και δεν εξέλεγαν τους άρχοντας απ' όλους τους πολίτας ανεξαιρέτως, αλλά για κάθε αξίωμα προέκριναν τον καλύτερο και τον ικανώτερο, γιατί ενόμιζαν ότι και οι άλλοι πολίται θα είναι όμοιοι μ' εκείνους που αναλαμβάνουν υπεύθυνα τη διοίκηση των πολιτικών πραγμάτων. Εκτός αυτού ενόμιζαν ότι η εκλογή αυτή των αρχόντων είναι περισσότερο αρεστή στο λαό από την εκλογή που γίνεται διά κλήρου. Γιατί κατά την κλήρωση είναι πολύ ενδεχόμενο να ευνοηθή από την τύχη και να καταλάβη αξίωμα πολιτικό άνθρωπος με τάσεις ολιγαρχικές, ενώ κατά την πρόκριση των ικανωτέρων πολιτών ο λαός θα είναι ο κυρίαρχος να εκλέξη εκείνους που αγαπούν ξεχωριστά το υφιστάμενο καθεστώς.

Αιτία δε του να είναι αυτά πιο αρεστά στο πλήθος και να μην είναι περιζήτητα τα αξιώματα, ήταν το ότι είχαν αποκτήσει τη συνήθεια να εργάζωνται με υπολογισμό και να μη παραμελούν τις δικές τους υποθέσεις, ούτε να κάνουν σχέδια εις βάρος των άλλων, ούτε τέλος να τακτοποιούν τις ατομικές τους υποθέσεις εις βάρος του δημοσίου, αλλ' αντιθέτως από εκείνα που έχει ο καθένας, αν καμμιά φορά χρειασθή, να προσφέρη χάριν των κοινών πραγμάτων και να μην έχουν ακριβέστερη γνώση για τα δημόσια έσοδα παρά για τους δικούς των πόρους. Απέφευγαν δε τόσο πολύ κάθε ανάμιξή τους στην πολιτική, ώστε ήταν δυσκολώτερο να βρη κανείς την εποχή εκείνη αυτούς που είχαν τη διάθεση να γίνουν άρχοντες, παρά σήμερα εκείνους που δεν επιδιώκουν τα αξιώματα. Γιατί δεν εθεωρούσαν εμπορική επιχείρηση αλλ' υψηλό υπούργημα τη φροντίδα για τη διοίκηση των κοινών πραγμάτων και δεν επρόσεχαν από την πρώτην ημέρα της αναλήψεως της αρχής αν οι προκάτοχοί τους ελησμόνησαν κανένα πλεόνασμα για να το οικειοποιηθούν αυτοί, αλλά πολύ περισσότερο επρόσεχαν αν έδειξαν αδιαφορία για καμμίαν υπόθεση που λόγω της επειγούσης φύσεώς της ήταν ανάγκη να τακτοποιηθή. Και για να μιλήσω με συντομία, εκείνοι είχαν τη γνώμη ότι πρέπει ο λαός ως τύραννος να διορίζη τους άρχοντας και να τιμωρή εκείνους που παρανομούν και να παίρνη αποφάσεις για τα ζητήματα που αμφισβητούνται, εκείνοι δε που είχαν χρόνο διαθέσιμο και αρκετή περιουσία, είχαν τη γνώμη ότι πρέπει να φροντίζουν, ως υπηρέται, για το συμφέρον των δημοσίων πραγμάτων και, αν αποδειχθούν δίκαιοι, να επαινούνται και να αρκούνται σ' αυτή την τιμή, αν πάλι διοικήσουν κακώς την πολιτεία, να μην ελπίζουν σε καμμιά επιείκεια, αλλ' αντιθέτως να τιμωρούνται με την αυστηρότερη ποινή. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να βρη κανείς στερεώτερα θεμελιωμένη ή δικαιότερη δημοκρατία από εκείνην, η οποία αναθέτει στους πιο ικανούς πολίτας την υπεύθυνη διαχείριση της εξουσίας, ενώ συγχρόνως επιβάλλει κυρίαρχο το λαό σ' αυτούς τους ίδιους τους άρχοντες;